Öğreci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı SORU 1. a) Ekoomii taımıı yapıız, amaçlarıı yazıız. Tam istihdam ile ekoomik büyüme arasıdaki ilişkiyi açıklayıız. b) Arz-talep kauu edir? Arz ve talep asıl artar ve azalır, açıklayıız. SORU 2. Yatırım yapabileceğiiz iki ayrı proje sözkousu olup, A projesie ilişki yatırım ortamıı belirsiz, B projesie ilişki yatırım ortamıı riskli olduğu bilimektedir. Diğer koşulları bezer olduğuu varsayarak hagi projeye yatırım yapmayı düşüdüğüüz gerekçeleri ile açıklayıız. SORU 3. İşletmedeki bir demir cevheri yatağıı 10 yıllık rezerv durumu tabloda verildiği gibidir. a) Regresyo deklem katsayılarıı ve deklemii belirleyiiz, hesap-tahmi değerleri grafiğii çiziiz. b) Geçmiş 10 yıllık seyri ayı şekilde devam edeceğii varsayarak, cevher yatağıı hagi tarihte soa ereceğii belirleyiiz. Yıllar Rezerv (Mto) 2007 100 2008 90 2009 95 2010 80 2011 70 2012 75 2013 65 2014 55 2015 60 2016 50 SORU 4. Bir girişimci omial faizi (reel getiri oraı) %8, eflasyou %10 olarak gerçekleştiği koşullarda bir bakada 4 yıllığıa 500000 TL kredi kullamıştır. a) Girişimcii vade souda ödemesi gereke toplam borcuu hesaplayıız. b) Girişimcii vade souda ödediği borcuu bugükü değerii buluuz. c) Eflasyou olmadığı koşullarda girişimcii vade souda ödeyeceği borç toplamı e olurdu? SORU 5. Bir girişimci yılbaşı (1 Ocak) itibariyle birici yıl 200000 TL, ikici yıl 400000 TL, üçücü yıl 300000 TL, dördücü yıl 600000 TL ve beşici yıl 500000 TL kredi kullaarak bir tesis kurmayı plalamıştır. Sermaye maliyeti %12 dir. Nakit akım şemasıı çizerek yatırımı gelecek ve bugükü değerii buluuz.
CEVAPLAR SORU 1. a) Ekoomii taımıı yapıız, amaçlarıı yazıız. Tam istihdam ile ekoomik büyüme arasıdaki ilişkiyi açıklayıız. b) Arz-talep kauu edir? Arz ve talep asıl artar ve azalır, açıklayıız. CEVAP 1. a) Ekoomi, isa ihtiyaçlarıı karşılamak, içide buluduğu maddi şartları düzeltmek, toplumu refahıı e üst seviyeye çıkartmak içi eldeki mevcut ekoomik kayaklarda optimum faydayı sağlamayı plalaya bilim dalıdır. Ekoomi, her bireyi gülük yaşamda ilgilediği öemli bir koudur. Yaşama kalitesii gereği olarak kabul edile para ve varlığı kazaılması, kullaımı, deetimi, geleceğe yatırım, bütçeleme, vergiledirme gibi geiş kapsamı ile bireyleri yaşamıı ilgiledire kouları içermektedir. Yei bir girişimi tekik yöde projeledirilmesi yaıda, maliyetii ve faydasıı da sistemli olarak değerledirilmesi mühedislik ekoomisii aa koularıı oluşturur. Ekoomii öemli temel amaçları şulardır: 1- Fiyat istikrarı 2- Tam istihdam 3- Ekoomik büyüme 4- Adil gelir dağılımı 5- Ekoomik serbestlik 6- Doğal çevrei koruması Tam istihdam: Çalışma yeteeğie sahip ve çalışma isteğide ola işgücü potasiyelii uygu işlerde çalışması tam istihdamı ifade eder. Ekoomik büyüme: ekoomik kayakları verimli ve etki kullaılması ile her yıl milli geliri tatmi edici bir ölçüde artması ekoomik büyümei amacıdır. Milli gelir e ölçüde büyürse toplumu ve her bireyi refahı o ölçüde artar. Tam istihdam ekoomik büyümeyi, ekoomik büyüme tasarrufu, tasarruf yatırımları, yatırımlar tam istihdamı artırmaya katkı sağlar. b) Arz-talep kauu, bir malı pazarda buluması ile tüketilmesi arasıdaki karşılıklı etkileşimlerii ifade eder. Geelde toplum yöeticileri pazara müdahale eder. Toplumu tümüü dikkate alıması halide arz-talebi serbestçe degeye gelişii öüdeki egelleri ortada kaldırılmasıda yarar olduğu bir gerçektir. Talep varsa arz olacaktır, arz varsa talep oluşturulacaktır. Talep oluşturma reklam, gösteri, kouşma gibi davraışlarla tarih boyuca yapıla gelmiştir. Talep artışı gelir artışı ile artar. Arz artışı, tasarrufla mümküdür. Tasarruf, yatırımlarda itelik ve icelik artışı sağlar. Arz artarsa fiyatı düşer talep artarsa, yai malı satı almak isteyeler çoğalırsa fiyat artar.
SORU 2. Yatırım yapabileceğiiz iki ayrı proje sözkousu olup, A projesie ilişki yatırım ortamıı belirsiz, B projesie ilişki yatırım ortamıı riskli olduğu bilimektedir. Diğer koşulları bezer olduğuu varsayarak hagi projeye yatırım yapmayı düşüdüğüüz gerekçeleri ile açıklayıız. CEVAP 2. Karar ortamı karar almayı, yötemleri ve uygulama sürecii etkileye öemli bir parametre olup, buula ilgili üç olası durum sözkousudur: 1- Belirlilik: Karar ortamı ile ilgili parametreler bilie değerlere sahiptir 2- Risk: Parametreleri alabilecekleri olasılık değerleri biliiyor 3- Belirsizlik: Karar ortamıda gelecekteki olayları olasılıklarıı belirlemesi imkasızdır. Karar vericiler içi zor ola durum, karar verirke belirsizlik kısıtlarıı da hesaba katılarak, karar verme tekikleri ile belirsizlik ortamıdaki karar durumlarıı çözülmesie çalışılmasıdır. Belirsizlik altıda karar verme sürecide karar vericii kişisel bilgileri, tecrübeleri, bağlı olduğu kurumu politikası da öemli rol oyamaktadır. Belirsizlik altıda karar vermede olası durumları olasılıkları bileememektedir, acak hareket tarzlarıı souçları az çok tahmi edilebilmekte ve kısme de olsa bilgii mevcut olması durumu söz kousu olmaktadır. Bu oktada hareketle souca ulaşılıp karar verebilmek içi çeşitli tekikleri uygulaması gerekmektedir. Bu tekiklere belirsizlik altıda karar kriteri tekikleri deilmektedir. Risk altıda karar verme durumu ise, kararı olası bütü souçlarıı karar verici tarafıda bilimesii ve her bir soucu ortaya çıkma olasılıklarıa karar alıcıı sahip olmasıı gerektirmektedir. Risk ortamıda alteratifleri e gibi souçlar doğuracağı öcede biliememektedir. Risk altıda karar verme durumu olasılıksal bir karar durumudur. Risk ortamıda karar verici, dış koşulları belirli bir ihtimalle meydaa geldiğii kabul ederek, beklee değerleri hesaplayıp e iyi alteratifi seçmektedir. Bu özelliklere göre riskli yatırım olarak taımlaa B projesii tercih edilmesi daha uygu olacaktır. Zira, souçlar hakkıda olasılıksal da olsa biliirlik ortaya koabilmektedir.
SORU 3. İşletmedeki bir demir cevheri yatağıı 10 yıllık rezerv durumu tabloda verildiği gibidir. a) Regresyo deklem katsayılarıı ve deklemii belirleyiiz, hesap-tahmi değerleri grafiğii çiziiz. b) Geçmiş 10 yıllık seyri ayı şekilde devam edeceğii varsayarak, cevher yatağıı hagi tarihte soa ereceğii belirleyiiz. Yıllar Rezerv (Mto) 2007 100 2008 90 2009 95 2010 80 2011 70 2012 75 2013 65 2014 55 2015 60 2016 50 CEVAP 3. a) Deklem katsayıları (a ve b) aşağıdaki bağıtılarla hesaplaır. a = X i 2 Y i X i X i Y i X i 2 ( X i ) 2 (1.1) veya a = Y i b X i (1.2) b = X i Y i X i Y i X i 2 ( X i ) 2 (3) Çözüm tablosu oluşturulur. Yıllar X Y XY X2 Y2 DX (DX)2 DY (DY)2 DXDY 2007 1 100 100 1 10.000-4,5 20,25 26 676-117 2008 2 90 180 4 8.100-3,5 12,25 16 256-56 2009 3 95 285 9 9.025-2,5 6,25 21 441-52,5 2010 4 80 320 16 6.400-1,5 2,25 6 36-9 2011 5 70 350 25 4.900-0,5 0,25-4 16 2 2012 6 75 450 36 5.625 0,5 0,25 1 1 0,5 2013 7 65 455 49 4.225 1,5 2,25-9 81-13,5 2014 8 55 440 64 3.025 2,5 6,25-19 361-47,5 2015 9 60 540 81 3.600 3,5 12,25-14 196-49 2016 10 50 500 100 2.500 4,5 20,25-24 576-108 TOP 55 740 3.620 385 57.400 0 82,50 0 2.640-450 ORT 5,5 74 b = X i Y i X i Y i X i 2 ( X i ) 2 b = 10 3620 55 740 10 385 55 2
2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 Rezerv (Mt) Karadeiz Tekik Üiversitesi b = 5.455 a = Y i b X i a = 740 55 ( 5.455) 10 10 a = 104.0 Regresyo deklemi: Y = a + bx Y = 104 5.455 X Hesap ve tahmi değerleri tablosu Yıllar SN (X) Y Y 2007 1 100 99 2008 2 90 93 2009 3 95 88 2010 4 80 82 2011 5 70 77 2012 6 75 71 2013 7 65 66 2014 8 55 60 2015 9 60 55 2016 10 50 49 2017 11 44 2018 12 39 2019 13 33 2020 14 28 2021 15 22 2022 16 17 2023 17 11 2024 18 6 2025 19 0 120 100 80 60 40 20 0 Y Y' Yıllar Hesap tahmi değerleri grafiği b) Rezerv bitimi Rezerv bitimi Y = 0 olarak taımlaabilir. Y = a + bx = 0 Bua göre, bulua regresyo deklemide; 104 5.455 X = 0 104 = 5.455 X X = 104 5.455 X = 19 yıl Tarih (Yıl) = (2007 1) + 19 = 2025 (2007 yılı dahil olduğu içi öceki yılda 2006 başlar).
SORU 5. Bir girişimci yılbaşı (1 Ocak) itibariyle birici yıl 200000 TL, ikici yıl 400000 TL, üçücü yıl 300000 TL, dördücü yıl 600000 TL ve beşici yıl 500000 TL kredi kullaarak bir tesis kurmayı plalamıştır. Sermaye maliyeti %12 dir. Nakit akım şemasıı çizerek yatırımı gelecek ve bugükü değerii buluuz. CEVAP 5. Yatırımı gelecek değeri (F): F = P 4 (1 + i) + P 3 (1 + i) 1 + P 2 (1 + i) 2 + P 1 (1 + i) 3 + P (1 + i) 4 3 F = 200000 (1 + 0.12) 5 + 400000 (1 + 0.12) 4 + 300000(1 + 0.12) 3 + 600000(1 + 0.12) 2 + 500000(1 + 0.12) 1 F = 2715994 TL Yatırımı bugükü değeri (P): İki şekilde hesaplaabilir: a) Geel deklemde çözüm F 4 (1 + i) 5 + F 3 (1 + i) 4 + F 2 (1 + i) 3 + F 1 (1 + i) 2 + F (1 + i) 1 200000 (1 + 0.12) 0 + 400000 (1 + 0.12) 1 + 300000 (1 + 0.12) 2 + 600000 (1 + 0.12) 3 + 500000 (1 + 0.12) 4 1541128 TL b) Gelecek değerde çözüm F (1 + i) 1 2715994 (1 + 0.12) 5 1541128 TL Her iki durumda (a) ve (b) ayı değer (P) buluur. Nakit akım şeması