İçindekiler 1. Bölüm: Toplumsal Yapı ve Sınıf Yönetimi...1 Giriş...1 ÖĞRENCİ DAVRANIŞINI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ETMENLER...2 Aile...3 Anne Babanın Çocuğu Yetiştirme Biçimi...3 Ailede Şiddet...4 Aile İçi Çatışmanın Çocuğa Etkisi...4 Ekonomik Koşulların Aileye Etkisi...5 Sınıf Yönetimini Etkileyen Etmenler...5 2. Bölüm: Sınıfın Fiziksel Düzeni...15 Sınıf Yönetiminin Fiziksel Değişkenleri...16 Sınıf Düzenlemesi İçin Öneriler...18 Öğrenci Masasının Yerleştirilmesi...19 İşbirlikçi Grup Alanı...20 Öğretmen Masası, Projektör ve Diğer Araç Gereç...21 Kitaplık...22 Merkezler...22 Öğrencilerin Oturma Düzenini ve Grupları Oluşturma...23 Sınıf Düzenlemesinde Dikkate Alınması Gereken Temel İlkeler...24 3. Bölüm: Sınıf Kural veişlemlerinin Belirlenmesi...37 Sınıf İçi Davranış Kurallarını Geliştirme...37 Sınıf İşlemlerini Planlama...40 Öğretim ve Sınıf İşlemlerini Yönlendirme...40 vii
viii Sınıf Yönetiminde Kuram ve Uygulama 4. Bölüm: Sınıfın İlişkiler Dokusunu Oluşturma...59 İletişim Becerilerinde Kültürün Rolü...59 İletişim Becerilerini Kültürel Çevreye Uyarlama...60 Sınıf İçi Davranışa İlişkin Öğretmen Algısı...61 Model Öğretmen...62 Olumlu Öğretmen Öğrenci İlişkisi...63 Yüksek Başarı Beklentisi...63 Öğretmen Beklentilerinin Olumsuz Etkilerinden Kaçınma...65 Olumlu Akran İlişkileri Oluşturma...68 Tanışma Etkinlikleri...68 5. Bölüm: Aile ile İlişkiler...81 Aileyi Bilgilendirme Basamakları...81 Erken Etkileşim Kurma...82 Aile Desteğini Sağlama Yöntemleri...82 İzlemek...84 Öğretmen-Aile İletişimini Sürdürme...84 Öğretmen-Aile Toplantıları...84 Öğrencilerin Hazırlanması...85 Aile Eleştirisini Etkili Olarak Ele Almak...92 Aile Toplantıları İçin Öneriler...92 6. Bölüm: Yapılandırmacı Öğrenme ve Sınıf Yönetimi...101 Yapılandırmacı Öğretim Yaklaşımının Temel Ögeleri...102 Yapılandırmacı Yaklaşımın Eleştirisi...105 Yapılandırmacı Sınıf Yönetimi...105 Yapılandırmacı Sınıf Yönetiminin İlkeleri...108 7. Bölüm: Öğretim Etkinliğini Yönetme... 115 ÖĞRETİM ETKİNLİĞİNİ YÖNETME BECERİLERİ...115 Açık Amaçlar Verme...115 Derse Başlama...116 Dikkati Sürdürme...117 İzleme...117 Çalışma Masası Etkinliklerinin Düzenlenmesi...118 Özetleme...118 Dönüt ve Değerlendirme Yapmak...119 Öğretim Etkinliğini Gerçekleştirme Becerileri...119 Etkinlikler Arası Geçişler...119
İçindekiler ix Öğretim Etkinliğinin Açıklığı...121 Öğretim Etkinliğinin Akıcılığını Sağlama Becerileri...122 Sorun Davranışı Önleme Becerileri...122 Dersi Dengeli Yönetme Becerileri...123 Grup Bütünlüğünü Sürdürme Becerileri...125 Dersin Sıkıcılığını Engellemek...125 Anlamlı ve Güdüleyici Çalışmalar...126 Çeşitlilik...126 8. Bölüm: Öğretmenin Sınıf İçi Hareketi...137 Öğretmenin Sınıf İçi Sözel Olmayan Hareketleri...138 Öğrencinin Dikkatini Dağıtan Etmenler...138 Öğretmen Gözlemi...141 Uzaklaşma...141 Dikkati Derece Derece Artırma...141 Ayrımcılıktan Kaçınma...142 Öğrenci Dikkatinin Görsel İpuçları...142 Dikkat ipuçları...142 Dikkatsizlik İpuçları...144 9. Bölüm: Sınıf İçi İletişim ve Etkileşim...155 Etkili İletişim Becerilerini Kullanma...156 Gönderme Becerileri...157 Sözlü İletişim...157 Dinleme Becerileri...158 Sözsüz İletişim...161 Olumsuz ve Yıkıcı Davranışların Üstesinden Gelme İletişim Becerileri...162 Dönüt...165 Özel ve Açıklayıcı Dönüt Verme Becerileri...165 Etkisiz Dönüt...167 Etkili Dönüt...168 Sınıf İçi Öğrenci Dönütü ve Öğrenci Gereksinimleri...168 10. Bölüm: Öğretim Sürecinde İleti ve Öğrenciyi Etkinliklere Özendirme...177 İletinin İçeriğini Oluşturma...177 İçerikli ve İçeriksiz İletiler...178 Gizli Anlam İçeren İletiler...179 İletilerde Öğrenci İsmini Kullanma Teknikleri...179
x Sınıf Yönetiminde Kuram ve Uygulama Özendirme ve Eleştiri...181 Olumlu-Olumsuz İfadeler...182 Özendirme...182 Övgü...183 Eleştiri...184 11. Bölüm: Öğrencinin Öz denetimini Sağlama...199 Kendine Güven: Öğrenmeyi Öğrenmek...200 Öğrencide Öz Denetimi Geliştirme Yolları...202 Yaşamboyu Öğrenme Becerileri Konusunda Öğrencileri Eğitme...203 12. Bölüm: Sorun Davranışları Yönetmek...209 Sorun Davranışı Önleme Becerileri...210 Sorun Davranışa Duyarlılık...210 Örtüşme...212 Sorun Davranışı Yönetme Stratejileri...213 Küçük Girişimler...213 Orta Düzey Girişimler...214 Daha Yoğun Girişimler...215 Sorun Davranışların Önlenmesinde Cezalandırma...216 Öğrenci Saldırılarını ve Kavgalarını Kontrol Etme...216 13. Bölüm: Özel Eğitime Gereksinmesi Olan Öğrenciler...229 Öğrenme Zorluğu Çeken Öğrenciler...229 Duygusal ve Davranışsal Sorunları Olan Öğrenciler...231 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Sorunu Olan Öğrenciler...232 Konuşma ve Dil Sorunu Olan Öğrenciler...234 Duyma Bozukluğu Olan Öğrenciler...234 Görme Bozukluğu Olan Öğrenciler...235 Fiziksel ve Sağlık Sorunları Olan Öğrenciler...235 Sınırlı Dil Yeterliği Olan Öğrenciler...236 Sorunlu Öğrenciler...236 Utangaç ve Çekingen Öğrencilerin Yönetimi...241 Sınıfta Utangaçlık ve Çekingenliğin Nedenleri...241 Utangaç ve Çekingen Öğrencilerle Başa Çıkma Stratejileri...241 14. Bölüm: Sınıf İçi Disiplin ve Disiplin Modelleri...251 Disiplin Nedir?...252 Disiplin Ne Değildir?...252
İçindekiler xi Disiplin Sorunlarında Okulun Rolü...253 Öğrencilerin Okul İçindeki Hakları...256 Disiplin Modelleri...257 Davranış Değiştirme Modeli...257 15. Bölüm: Güvengen Davranış Modeli...263 Modelin Varsayımları...263 Okulda Güvengen Davranış...264 Güvengen Davranış Modelinde Öğretmen Davranışı...265 Sorun Davranışa Verilen Tepkiler...266 Güvengen Olmayan Davranış...266 Kırıcı Davranış...267 Güvengen Davranış...267 Güvengen Davranışı Geliştirme Yolları...268 Kuralları ve Beklentileri Oluşturmak...269 Sorun Davranışı İzleme...270 Cezalandırmayı Kullanma...271 Olumlu Davranışı Ödüllendirme...271 Cezalandırmaya Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Sorunlar...272 Kuramın Eleştirisi...272 Güvengen Davranış Modelinin Üstün ve Zayıf Yönleri...273 16. Bölüm: Sorumluluğa Dayalı Sınıf Yönetimi (SDSY)...281 SDSY nin Uygulanmasını Etkileyen Etmenler...284 Ortaöğretim Okullarında SDSY...285 Ödüllendirme...286 SDSY İlköğretim Okul Planı...287 Uygulama Adımları...287 İlköğretim Okulları İçin SDSY Modeli...289 YGB Geliştirme İşlemleri...290 DGS İşlemleri...291 SDSY de Sorumlu Öğrenci Davranışı Geliştirme Yükümlülükleri...291 Öğrencinin Sorumlulukları...291 Anne Babanın Sorumlulukları...292 Öğretmen Sorumlulukları...292 Rehberlik Biriminin Sorumlulukları...292 Öğrenciden Sorumlu Müdür Yardımcısının Sorumlulukları...293
xii Sınıf Yönetiminde Kuram ve Uygulama Disiplin Kurulunun Sorumlulukları...293 Okul Müdürünün Sorumlulukları...294 17. Bölüm: Ussal Sonuçlar Modeli...305 Modelin Varsayımları...306 Ussal Sonuçlar...306 Ussal Sonuçların Öğrenci Davranışı Üzerindeki Etkililiği...306 Davranışa Güdülenme...307 Dikkat Çekme...307 Güç Elde Etme...309 Öç Alma...309 Yetersizlik Gösterme...309 Öğretmenlerin Davranış Biçimleri...310 Öğrencilerin Sorun Davranışlarını Giderme Yolları...311 Öğrencilerin Yanlış Hedeflerini Anlama...311 Dikkat Çekme İsteği...311 Güç Elde Etme İsteği...311 Öç Alma İsteği...312 Yetersizlik Gösterme...312 Öğrencilerin Yanlış Hedeflerini Düzeltmelerine Yardımcı Olma...313 Ussal Sonuçlarda Disiplin Sorunlarını Önleme...318 Cesaretlendirme ve Övgü Ayrımı...319 Ussal Sonuçlar...319 Önleyici Disiplin Önerileri...321 Sınıf Denetiminde Öğretmenlerin Yapması ve Yapmaması Gerekenler...323 Ussal Sonuçlar Modelinin Güçlü ve Zayıf Yönleri...324 18. Bölüm: İnsanlar Arası İlişkileri Çözümleme Modeli...331 Varsayımlar...331 Üç Ego Durumu...331 Benim Yaptıklarım Senin Yaptıkların Bakış Açısı...334 Ego Durumlarının Farkına Varma...335 Öğrenci Oyunlarına Karşı Tutum...336 Öğrencilerin Oynadığı Oyunlar...338 Oyunlara İlişkin Açıklama...340 Kaynakça...355