l9l5 Yrll Olaylannln Soykrnm SuEu Ve

Transkript

1 Uluslararasr Hukuk ve Politika Cilt:1, No: 4 ss. 17-3l, 2005 O l9l5 Yrll Olaylannln Soykrnm SuEu Ve insanhsa Kargr iglenen Suglar Bakrmlndan De$erlendirilmesi, Yeni Tiirk Ceza Yasasrnda Yapllan Hatalar Esat ARSLAN T Ozet I 9l 5 Olaylannm 'sogktnm sury" qa da 'Insad$a kar5t i5lenen suplar" badlammda ulusal meclislerde ele ahnarak qasalarla ifade edilmeye baslanmas uluslararav hukuk boqutunu agmr5tv. %gfunm kavramr hukuki, bir baska deuisle uluslararas arenada son derece teknik bir olqu olaraf< karymna gftmahtadrr. Uuslararas hukuk norrnlanna gr)re, 'soqktnm suglamax" son derece ciddi ve zaman a5mr olrnagan bir konudur. Bu yakla5tmdan hareketle sogfunm suelamast da sadece tarihgilerin gal6malan ile s- nrrh olmagry, aksine gok boqutlu, ortak ve vnulti-disipliner Eah5malar ile gdzimlenebi- Iecek bir konudur. fuykrm suglamasmm dijer rinemli unsurlanndan biri de 6lil sa- U&run fazla olmas defril; olagdaki kaxt, niget unsurunun dncelikle ele a1mry almmad@t meselesidir. Ermeni fugfuntn suglamastnm en zaytf qanlanndan birist "gok etme kasfi"(intention)ve ardmdaki saik (motive) unsurudur. Bu baqlamda,bu rnakalenin amaa,bir \rneft olaq olarak l9l5 olaylannm irdelenmesi ve yirirltikteki uluslararast hukuk bafummdan soyfunm su4t ve insanl$a kary islenen suelann Yeni Tiirk Ceza Yasasffidaki gerinin incelenmesidir. Anahtar Kelimeler: Uuslararax Suglar, fut1kvm Sugu, insanh{a Kary iglenen Suglar, Kayt (lntention)unsuru, kift (Motive), Yeni Tlirk Ceza Yasasr SoYKIRIM TARTI$MASr YAPILTRKEN ULUSI*ARARASI HUKUK NORMLI\RI, NEDEN CoZNNPI EDiLMEKTEDiR? Avrupa Birlifiine girig sureci iqersinde TUrkiye'ye dayatrlan ve her ne pahasrna olursa olsun, 6dUn verdirilmesine zorlanrlan kavramlardan belki de en tartlgmall olanr Ermenilerle iligkilendirilmeye galrgrlan "soykrnm" kavramrdrr. Bu kavramrn bizim aelmtzdan onemi ise, "soyktnm" ya da "insanlr[a kargr sug" ba$lamrnda ulusal meclislerde ele altnarak yasalarla ifade edilmeye baglanmasr, uluslararasr yasal boyutu- DoC. Dr., Bilkent Universitesi TC Tarihi KoordinatdrU ve Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstittrsrl, Uluslararasr iligkiler BOkimu Osretim Uyesi, esat@bilkent.edu.tr 17

2 Esat ARSLAN nun yanlnda uluslararasl hukuk boyutunu aqmrg olmasrndan kaynaklanmaktadrr. Soykrrrm kavramt hukuki, bir bagka deyigle uluslararasr arenada son derece teknik bir kavramdrr. Bu cumleden hareketle, uluslararasr hukuk normlarrna gore, "soyklrtm suglamasl" son derece ciddi bir konu olarak kargrmrza grkmaktadrr. Ancak Turkiye de dahil olmak uzere pek qok yerde hukuki mevzuata atrfta bulunulmadan, teknik igeriiine girilmeden uluslararasr hukukla'sug sayrlan terimlerin geligi guzel kullanrldrfir esef ve kaygryla izlenmektedir. Soykrrrm suglamasrna genel olarak hukuki boyutta bakrldrfrnda, bu suqlamanrn mtlruru zamant, difer bir ifadeyle zaman agrmr da bulunmamaktadrr. Soykrnm suqlamast sadece tarihgilere brrakrlamayacak kadar gok boyutlu, ortak ve multi-disipliner galtgmalar ile gozumlenebilecek bir konudur Do[al olarak, takrm qalrgmast (tearn-worki olarak yaprlacak galrgmada, tarihqilerin, soykrrrm suqlamasl ya da isnat edilen suqlamantn soyktrtm olup olrnadr[rnr ortaya grkaracak veri tabanr qalrgmalarrna airrltk verecekleri, di$er bir deyimie "dokuman detektifi" vazifelerini yerine getirecekleri agtktrr Bir bagka deyigle, tarihqiler bu gdrevlerini argiv galrgmasr bigiminde icra ederlerken, uluslararasr hukukun istemlerini yerine getirmek zorundadrrlar. Burada 6nemle yanttlanmasr gereken sorulardan birisi de, olaylarrn g6zumlenmesinde ulagrlmasr hedef olarak belirlenen tarafsrz bir qdztim igin uluslararasr hukukun istemig oldu[u dokumanlarr bulmakla yukrimlendirdifimiz tarihqilerin, uluslararasr hukukla ilgililerinin olup olmadr[rnrn belirlenmesi ya da alsk6larrnrn olqtimlenme meselesidir. Ancak 96rUnen odur ki, bir dokuman dedektiii gibi uluslararasr hukukun hizmetinde olmast gereken tarihqilerin uluslararasr hukukla az yada hiq bilgilerinin olmamasl, qarprcl bir 6rnek olarak ortaya grkmaktadrr Bu konuda bilgisizliiinin farkrnda olanlar, dofru bir bigimde olaya sadece kendi perspektiflerinden bakmayr ye[lerlerken, difer bir krsrm "faal" akt6rler ise; bilinqli, bilingsiz kamuoyuna kendi alanlarryla ilgili olrnayan oneriler yapabilmektedirler Ancak bu genel bir bilgisizlik ve da[rnrklrk iqersrnde bulunan bu Turk aktivistlerin gundemde kalmak ufiruna yaptrklarr agtklamalarrn, olayr daha da iginden qrkrlmaz bir boyuta tagrdr[r Turk kamuoyunda dikkatli gozlerden kaqmamaktadrr Hatta, bunlann bu bilgisizlikleri dyle boyutlara ulagmtgtrr ki, TUrkiye'de Ermeni sorunu ile ilgili olarak "faal" olan aktdrlerden biri tarafrndan Ermeni Sorununun q6zumu igin BM'ye bagvurulmasr gerekti- [i sik srk gundeme getirilmigtir.r Bilindi[i gibi BM, uye devletlerden olugan Genel Kurul, begi sr-irekli l5 Uyeli GUvenlik Konseyi, 54 uyeli Ekonomik ve Sosyal Konsey, hentiz devlet olamamtg topraklara bakan Vesayet Konseyi ile bagrnda bir Genel Sekreter'in bulundufu sekreteryadan meydana gelen bir olugumdur.' Genel Sekreter, uye ulkeler tarafrndan uzlagma zemini temelinde kendisine verllen talimatlarr yerine getirmekle yukumludur Olaya bu genel konsept gerqevesinden bakrldrfrnda ise ; en hafifinden sorunun BM'ye tagrnmasr, ya mevcut mevzuatrn yeniden dtizenlenmesi ya da konunun mevcut mevzuata gdre yaptlnmlntn uygulanmasr olarak yanslya- Mehmet M Yrlmaz, "Tehciri iginden Qrkrlmaz Hale Cetiren "Faal" Aktorlerin Bilgisizli[i", Miltiuet Gazetesi, l5/04/2005, s 2 Kemal Cirgin, lgrkbiren, Dilngastqaseti2l.YilUailturspektifleriveTemelBilgibr, istanbul,mart200l,s 36 18

3 19t5 Yth C)aglannn gqkmm Sugu ve Kar5r i;lenen Suglar &thmrndan Dlerlendinlmpsi, )l'ni TItrk Ct'za Yasasnda Yaplan Halalar cael ae lktrr. Aslrnda, BM ve difer uluslararasr topluluklarrn, post'modern gatrgmalan sona erdirme girigimlerinde feci gekilde bagansrz olduklarr da, bilinen bir ger<;ektir. Uluslararasl hukuk platlormunda ornek olay soykrnm suqu olarak geqen Temmuz 1995 tarihinde ilk BM garantili sivil gtivenlik bolgesi olan Srebrenitza (Srebrenica)," BM ve Afrika Birli[i OrgUtUnUn, soykrrrmrn 6nUne gegmede sefilce baganstz oldufu Ruanda, bir dizi bolgesel savag, etnik temizlik ve uluslararasl mudahalenin bolgenin mahvolmaslna yol aqtrir Balkanlar ve kabile gruplarrnrn BM kuvvetlerini drgart attt- Ir Somali, bagarrsrzlrk paradigmasr olarak kargrmrzda dev gibi durmaktadrr.' Bu iqinden grkrlmaz ortama etki eden etmenlerden di[er birisi de aynen tarihqiler gibi, sosyologlar, felsefeciler, siyaset bilimcileri, filologlar ve bu konuda u[ragan bitim adamlarrnrn aynen bir demograf gibi, ele aldrklarr bu olayda, olu saylslndaki fazla! Irna bakarak bunu soykrrrm olarak aqrklama e[iliminde olduklarr gorulmektedir' Unutulmarnalrdrr ki uluslararasr hukuka gore tanrmlanmrg soykrrrm sue u, ancak ve ancak gorevlendirilmig mahkemeler ya da hukukgu hakemler tarafrndan saptanabilir. ister ulusal meclisler, isterse uluslararasr kurum ve kuruluglar tarafrndan istenildi[i kadar soykrrrm kararlarr alrnsrn, uluslararasr hukuk arenastnda bunlarrn bir krymet-i harbiyesi bulunmamaktadrr'sadece B 000 Bosnalr sivilin olduruldu[u Srebrenitza olayr, gostermigtir ki soykrnm suqlamasrnrn en onemli unsurlartndan birisi 6lu sayrsrndan qok; kasrt, niyet unsurunun oncelikle bulunup bulunmamasl meselesidir. tl. DUnya savagrndan beri Avrupa'daki en feci toplu kryrmtna sahne olan Srebrenitza'nrn, aynr zamanda BM'in kol kanat gerdi[i garantili sivil guvenlik b6lgesi olma ozelliii paranoid ve gizonaid bir olay olarak toplumsal belleklerde yer etmigtir." Bilimsel platformlarda tartrgrlmasr gereken bir konu, zamanlnda qerqevesi tam olarak qizilemediii iqin UzUlerek ifade etmek gerekir ki, siyasetin mudahalesiyle kargr kargrya kalmrgtrr. Bu gekilde siyasetin 6n plana grktr[r gunumuz tartrgmalartnda, Turk entelijansiyasrnrn hazrrlrksrz bir biqimde yakalanmasl, soyktrtm suglamastnrn Uzerimize yamanmaya qalrgrldr$r izlenimini brrakmaktadrr. Bu yamanma qalrgmalanna kargr eggudumsuz, panik belirtileri ile yaprlan kaygi verici qrkrglarrn yanr srra, hukuk camiasrnrn da sessiz kalmasr gibi Candivari pasif tepkiler izlenmektedir. UzUlerek ifade etmek gerekir ki, hukuk gevrelerinde sessizlik ve sessiz kalrnarak bekleme, belki krsa vadede uluslararasl toplumun gundeminden duger, Uq, beg sene geeer unutulur mantr[lnrn egemen oldu[u izlenimini vermektedir. Ancak bu tutum yanlrgtrr. Ermeniler, bu konuyu 90 senedir gittikqe ytikselen bir trend gerqevesinde gundemde tutmayr bagarabilmiglerdir. Biz istesek de istemesek de bu konuda bagarrlr da olmuglardrr. Atr alanrn UskUdar'r geqtiii eibi, birkag krsrr akil grkrgrn drgrnda, ar- 5 6 Eski Yugoslavya iqin gorevlendirilmig Uluslararasr Ceza Mahkemesinde yargrlanan Bosnalr Srrp Ceneral R Krstic, 1995 Srebrenitza Katliamrnda 8 000'e yakrn sivil MijslUman'rn 6ldlirUlmesi olayrnda "soykrrrm" yaptrrmrg olmak nedeniyle mahkum edilmistir.zira savcrlrk Makamr, Ceneral Krstic'in oldiirtilmeler konusunda emir veren kimse oldufiuna dair askeri belgeler v b kanrtlar saflayabilmi5tir Chris Hablas Cray. tustmodern SavaS Yeni Qatryma tulitikas, istanbul, Temmuz 2000 s. XV William A Shabas, C,enocide in lnternational Law, (Uluslararat Hukukta Soykrnm)Cambridge, Cambridge University Press, 2000, s 7 Cuenter Lewy, "Revisiting the Armenian Cenocide", Middle East Ouarterly, Fall Chris Hablas Cray, a.g.e., s. XV 19

4 Esat ARSLAN ttk planlr eggudum igerifinde akrlcr, aktif olmanln zamanr goktan gelmigtir ve maalesef zaman suratle yitirilerek ilerlemektedir. SOYKIRIM KAVRAMI VE ULUSLARARASI STATUYE KAVI.J$TURUI-AN SUQLAR Uluslararasr Ceza Hukuku Suqlarr; Uluslararasr Hukukta do[rudan dofiruya ceza sorumlulufu gerektiren eylemler olarak nitelendirilmekte ve devletlerin cezai sorumlulufu olarak ortaya grkmaktadrr. Bu perspektiften bakrldrfrnda, soykrrrm (Cenoside') terimi; ikinci Dilnya Savagr iqersinde 1942 ya da 1943 baglannda Amerika Birlegik Devletlerinde Raphael Lemkin isimli Polonya Yahudisi tarafrndan ortaya atrlmrgtrr. Lemki n' in baglarrndaki qa l rgmasln r n tarihsel bafl a mrn r Polonya, Qekoslovakya, Srrbistan, Rusya ve difer Ulkelerdeki olaylar hakkrnda sahip oldu[u bilgiler olugturmaktaydr. Lemkin soyktrtmt, "bir ulusun ya da etnik grubun yok edilmesi" geklinde tantmlayarak tantmtnda, sadece ulusal ve etnik gruplarr ele almrgtr.o Soykrrrm s6zcti[untin yanrnda, Yahudilere yaprlanlar hiqbir zaman unutulmasrn diye Nurenberg mahkemelerinde ve sonrasrnda soykrnmln Yahudilere OzgUlufu, di[er uluslardan ayrtmsallt[rnr saflamak igin "Holokost"u s6zcrl[u ile ifade edilmeye baglanmrgtrr Bagka uluslara uygulanamayan, yalnrzca Yahudi soykrrrmrnr ifade eden bu kavram, Nurenberg yargtlamalarrna hukuksal dayanak olugturmugtur. Uluslararasr Hukukun bu gekilde belirledigi ve suq saydr[r kurallann, dofrudan do[ruya devletler taraftndan ihleli durumunda ortaya qrkan ve cezalandrrrlmast gereken eylemler ; ilk kez ikinci DUnya Savagt sonrastnda, BAfustos 1945 tarihli Londra Anlagmasr ve Nuren, berg Uluslararast Askeri Mahkemesi $artr-"lnternational Military Tribunal at Nurenberg -lmt ile soz konusu mahkemenin yargr gdrevi ve alanr tanrmlanmrgtrr. t0 XX.yuzyrlrn sonunda iglenen uluslararasr suqlar, bu kavramlara dylesine yeni boyutlar kazandlrmaya baglamrgtrr ki gunumtizde bazr uluslararasr gevrelerce Holokost ve Soykrrrm suglart ayn ayn ifade edilmeye de baglanmrgtrr. Orne[in; yehuda Bauer "Soykrnmr yeniden DUgunmek " adlr kitabrnda, soykrrrm (genosit)terimini "krsmi" 6ldurme, holokost'u da tumtiyle ortadan kaldrrma yerine kullanmayr onermektedir. Yazar buna gerekqe olarak bir grubun iginden seqilmig, bir krsmrnrn toplu kryrm ba[- lamrnda yok edilmesiyle, aynr grubun butun Uyelerinin ortadan kaldrrrlmasr niyetini birbirinden ayrrma gerge[inden kaynaklandrfrnr ifade etmektedir. " Gerek Nurenberg'' gerekse Tokyo'' Uluslararasr Askeri Ceza Mahkemeleri, BM statusrj ile bafrtlanmrg kuruluglardrr. Raphael Lemkin'in girigimleri ile yagam bulan soyktrlm kavramt, rrksal ve din? gruplarrn eklenmesi suretiyle BM grindemine gel- 7 "C6nocide; Cenocid oder Vdlkermord".Yahudilere 6z9ti soykrrrm suqunu betimlemek igin ku llanrlmaktadrr 8 Yehuda Bauer, soykrmt yeniden Dii5tinmek, Ankara, Ekim 2002, s "Holocaust terimi", Yahudilere ozgu soykrrrm sueunu betimlemek igin kullanrlmaktadrr l0 Tevfik Odman, "Eski Yugoslavya ile ilgili Uluslararasr Ceza Mahkemesinin Kurulugu ve yasal Dayanafr", A.U.Hukuk Fakilltesi Drgisi, c.45, Sa.l-4, Ankara, tgg6. l3l ll Yehuda Bauer, a.g.e, s 2l 12 Nurenberg Uluslararast Askeri Mahkemesi Stattistj, Agreement for the hosecution and punishment of Major war Criminals of the European 'Axis, B AEustos 1945, 19 Stat I544, s2 unts Tokyo Uluslararast Askeri Ceza Mahkemesi Stattisi', Special hoclamatlon bq the Supreme Ammander for the Allied hwers, establishment of an lnternational Thbunal for the Far tust, l9 Ocak 1946 TIAS No. I 589,4 Bevans 20 20

5 l9l5 Yth daglannn gtlkrnm Sugu ve KarSr islenen Suglar fuhmmdan Dgerlendiilmesi, Yeni Turk &za Yasasmda Yaptlan Halalar migtir. Aynr listeye bir krsrm akademisyen, siyasi gruplarrn da dahil edilmesini 6nermig, ancak bu 6neri BM'in gundeminde Uq yrl kalmaslna kargrn kabul g6rmemigtir Nitekim, 9 Aralrk l94b tarihindeki Birlegmig Milletler Soykrnm Suqunun Onlenmesi ve Cezalandrnlmasr Sdzlegmesi fun Convention Preventation And Punishrnent The Crirne Q Genocide)'yle sonradan eklenen siyas? grup drganda btrakrlmrg, ulusal, etnik, rrki ve dini olmak Uzere d6rt grup Uzerinde mutabrk kalrnmrg ve l2 Ocak l95l tarihinde 96 (l) numaralr Birlegmig Milletler(BM) Genel Kurul Kararr ve BM Soykrrrm Suqunun Onlenmesi ve Cezalandrrrlmasr Sozlegmesi (Konvansiyon) olarak kabul edilmigtir. Kabul edilen bu s6zlegmede BM; (i) soykrrrm suqunun, (ii) insanlrfia kargt iglenen suglartn, (iii) sava$ suqlannrn, (iv) saldrrr suqunun tasnifini ve mevcut standartlarrnr belirlemig ve suqun gerqevesinigizdigi gibi, bu suqlarr BM'nin 6nlemeye galrgtrfr turden suqlar olarak tanrmlanmrgtrr Difer yandan, soykrrrm suqlamasr uluslararasr hukuk platformunda, daha ziyade bir askeri mahkeme mevzuatr olarak algrlanan Nurenberg ve Tokyo $artlannrn 6c ve 5c maddelerine gonderme yaparak 'insanhfa kargt iglenen sug' kavramryla da do[rudan iligkilendirilmigtir Bir bagka ifade ile 1965 yrlrndan itibaren Ermeni aktivistlerince gundeme getirilen Ermeni soykrrrm suglamasr, bir proto-holokost biqimine de getirilerek, hem "soylcnm" hem de "in' sanhfa kargr iglenen sug" olarak tanrmlanml$ gdrunmektedir. Soykrnm kavramr, "Birlegmis Milletler Soykrrrm Suqunun Onlenmesi ve Cezalandrnlmasr Sdzlegmesi"nde soykrrrm, ulusal, etnik, rrksal ve dinsel grubu bu niteliii nedeniyle krsmen ya da tamamen yok etmek amacryla iglenen beg tip eylem qergevesinde tanrmlanmaktadrr. Bunlar ; - Grup mensuplarrnr katletmek, - Grup mensuplarrna ciddi bedensel ve zihinsel zararlar vermek, - Grubun, fiziki bakrmdan ttimuyle veya krsmen yok olmasrnr saflamayr amaqlayarak yagam kogullarrnr bilinqli bir bigimde bozmar, - Grup iqinde dofumlarr 6nlemek maksadryla onlemler almak - Grubun qocuklannr bir bagka gruba zorla nakletmek. Ayrtca soyktrtm tantmlamasr aga[rdaki Uq unsuru igermekte, bu uq unsur bulunmadrfirnda soykrrrm suqu olugmamaktadrr: - Ulusal, Etnik rrki ve dini bir grubun bulunmasr ve bu grubu yok etmek amacryla bir 6rgUt ve orgutlu yaklagrmrn bulunmat (Organization), - Grubun fiziki varlt$tnt sona erdirecek bir plan ve uygulamanrn mevcut olmasr (Planning and Applgirg), - Sdz konusu grubu, "krsmen veya tamamen yok etme kastr" (lntentionlnrn mevcut olmasr, difer bir ifadeyle bir grubun srrf o grup oldufu iqin yok edilmesi kastrnrn bulunmasr. Soyktnm Suglamaslnln Olmazsa Olmazr "Kaslt - Saik Kavraml" Ermeni Soyktrtm suqlamaslnln en zayrf yanlarrndan biri "yok etme kas1r"(intention)ve ardrndaki saik (motiue/ unsurudur. Yahudi soykrrrmr demek olan "Holokost" 'un olugumunda yaygrn bir Anti-Semitizm bulunmaktadrr. Soykrnm suqlamasrnda olaylann 21

6 Esat ARSLAN arka planl olan saik (rnotiuei oldukqa buyuk bir 6nem tagrmaktadrr. N]urenberg Askeri Ceza Mahkemesi Yasast (drarter)'nda saik gdz 6nUne alrndrft gibi, mahkeme de sanrklarl cezalandtrtrken saik unsurunu hesaba katmrgttr. Burad a g1z OnUne altnan "saik"; Anti-semitizm'dir, di[er bir deyigle "lrkgrlrlrk"trr Bagka bir ifade ile mahkeme, Anti-Semitizm olmadan Yahudi Soykrrrmr olmasr olanaksrzdrr noktasrndan hareket etmigtir. Yo[unluIu gittikge artan her trirlu krrrm, loplu kryrm ve ihanet hareketlerine kargtn Ulkemizde hiq bir zaman yaygrn bir Anti-Ermenizm politikast olmamrgtrr Osmanlr'da Ermenilere kargr Anti-semitizm gibi rrkqr bir nefret olmamrgtrr DUgUnUlmtig, toplumun belle[inde yer etmig, tasarlanmlg, "taammiiden" bir ydnti bulunmamaktadrr. ingiliz Propaganda BUrosu Weliington House tarafrndan grkarrlan ilk dokuman niteli[indeki l9l5'te yayrmlanan Arnold Joseph Toynbee tarafrndan "Bir Ulusun Ktytmt Ermeni Vahgeti" brogurunde, Anti-Ermenizm'in olmadr[r ozellikle vurgulanmtgttr. Aynca britun mesleki ya$amrnr Ermeni Meselesine hasretmig olan ve Berlin Antlagmaslnrn 61. maddesini kaleme almrg olan Lord Bryce'in'n, Lordlar Kamarastnda 6 Ekim l9l5 tarihinde yapmrg oldu[u konugmada bu husus, aga[rdaki tumceler ile gu gekilde vurgulanmaktadrr: "Htristiqan Ermenilere kar5t herhangi bir Miislilrnan nefreti rnevcut deqildir Tilrn Bunlar dint bir fanatiklikten deqil, fakat tarnarnen politik olan irnparatorlujun hornojenligini bozan ve higbir zarnan basku4a teslirn olrnaqacak bir gevre olusturan, qaqrimilslirn gevreden kurtulrnak anlaculla h Likilrnetin isteji do I r ultusunda q ap ilrnryttr. "' lbb0'li yrllardan itibaren tum politik yagamrnr Ermeni severli[e ayrrmrg, Gladstone Kabinesinin Dtgigleri Bakanlr$r mustegarlr[rnr da yapmrg olan Lord Bryce'1fl; Htristiyan Ermenilere kargt herhangi bir Milsli.irnan nefretinin olmadrsrnr, l9l5 yrlrnda Lordlar Kamarastnda, bunu aqrkqa belirtmesi ve konugmaslnr he,.n de bir propaganda kitabrnrn bagrna koydurmasr Osmanlr imparatorlufunda bir Anti-ermenizm siyasastntn olmadlgtntg6sterdifi gibi ne kastrn ne de saikin varoldufunu, kugkuya mahal vermeyecek bir biqimde ortaya koymaktadrr. Saik ile ilgili olarak s6zlegmenin 2. maddesi ilk paragrafrn sonunda, bir grubun strf o grup oldu[u iqin yok edilmesi anlamrna gelen "as such" ifadesi yer almrgtrr. VenezUella tarafrndan onerilen bu ifade, ABD tarafrndan kabul gormtig, buna kargrlrk t4 l5 BOA, Osmanlr imparatorluiu Londra BijyUkelqiliCinden Hariciye Nezaretine gelen 25 gubat 1t388 tarihve6l Nolr yazr,hrsys,2822/28;sozkonusubelgedelordbrycehakkrndaagagrdjki bilgilere yer verilmektedir: Ermenistan meselesi ile ilgili olarak krgkrrtrcr ve y6nlendirici faaliyetlerde bllunmak maksadryla Londra'da Ermeni Vatanperver Komitesi adr altrnda bir komite kuiulmustur ( ), Komitenin baslrca kurucusu ve en gayretli Uyesi uzun sijredir Londra'da ikamet eden Agopyan adlr kisidir. ( )Agopyan ile temasta bulunan kisiler arasrnda oldukga hatrrr sayrlrr birisi varsa da o da M6syo Cladstone'un son kabinesinde Drgigleri Bakanltfr mtiste5arlrfr yapmts olan parlamento r-iyesi Mosy6 Bryce'dtr. Bilindi[i gibi cladstone'un son kabinesi, iktidardan diigmeden once M6syo Bryce Berlin Antlagmastnrn 6l maddesi hakkrnda bir Iayiha kaleme almak iqin izin almrg ve bu layihayr uygun bir frrsat ortaya qrktrfrnda BAbr6li'ye tebli[ etmek yetkisi ile istanbul BUyukeigisi Sir Edward Thorton, Cladstone kabinesinin htikumet idaresinden elini gekip ayrrldrfr srrada Lord Salisbury'den yeni talimat beklemeksizin bu layihayr Bdbrdli'ye verdifi igin Lord Salisbury, bu tegebtlisui befenmeyerek buytjkelqiyi gdrevinden almrgtrr Bundan dolayr, Ermeni iglerinde ozel bilgiler kazanmts olan Mosyo Bryce'ln tabiatryla kendi fikrine igtirak eden Agopyan', korumasr gagrlacak bir Sey degildir Arnold, J.Toynbee, Armenian Atrocities The Murder of a Nation(Bu ulusun Kymr Ermeni Vah5eti), Londra, 19l5, s 7 22

7 lgt5 Yth C)aqlannm Sttlktnm Sugu ve insanltla Kar5r islenen SuElar fukmtndan Dgerlendirilnesi, lbni Tlirk Qza Yasasmda Yaplan Halalar rrkqrlrk saiki LUbnan, Sovyetler BirliIi, Polonya, Qin, Filipinler ve Yeni Zelanda delegelerince savunulmu$tur. "As such" terimi saikin 6nemini, tartrgmaya meydan brrakmayacak bir bigimde ortaya koymaktadrr. Eski Yugoslavya igin gorevlendirilmig Uluslararasr Ceza Mahkemesinin, soyklrlm yaptrklan "iddiasryla itham etti[i Ug kigiden biri olan G Jelesic, binlerce Bosnalt MUsltiman'ln ve Hrrvatrn olduruldiifii Luka Kamplnrn Komutantydr. CorgU gahitlerine ra[men, Jelesic tutsaklara,"miisltimanlan iildiirmeye geldi[ini" soyleyerek niyetini agrkga ortaya koymugtur. Ancak hakimler, ortaya konulan belgelerin, "soykr' nm"ln "dofrudan" yaprldr[rna igaret etmedi[ine, kanrtlarrn dolaylr oldufuna kanaat getirmigler, bu nedenle sanrklarr soykrrrm suquna mahkum edememiglerdir. '' Soykrrtm Sugunun Geriye Diiniik Uygulanabilirlifi Aynca, bu s6zlegmenin kabultinden yaklagrk +O yrl oncesinin olaylanna uygulanmasrnda bir bagka guqluk ise l94b tarihli BM Soykrnm Konvansiyonunun bu konuda geriye ddnuk (retroaktif )olarak igletilememesidir E[er T C. taraftndan bu sug kabul edilirse zaman a$lmr olgusu ortadan kalktrir igin soykrrrm suglamasr igletilebilir, ancak T.C. bunu kabul etmediii takdirde soykrrrm suqunun geriye do[ru igletilmesi mumkun gdrulmemektedir. Sozlegme oncesi donemde mevcut olmayan ve s6zle9- me tarafrndan olugturulan "soykrrrm" dahil bir gok kavramtn, geriye ddnuk uygulanmasr kugkusuz hukukla bafdagmamaktadrr. Buna kargrn, ozellikle bizim Ermeni severlerimizin de geqmig olaylan "soykrrrm" eereevesinde tanrmlama efilimde olduklarr bilinen bir gerqektir. Bunlar, efer Soykrnm SOzlegmesi geriye dofru uygulansay' dr, Ermeni olaylarr soykrrrm sayrlrrdr tezine srkr srktya bailanmrglardtr. Ermeni aktivistler ve onlann gudumundeki bizim Ermeni severlerimiz sanki bu olaylar, bugun oluyormug ya da soykrrrm hukuku o gunlerde de geqerliymig gibi bir tur spekulatif yaklagrm igerisindedir. Bu teze kargr verilebilecek en iyi yantt, New York merkezli "Uluslararasr Adalet Merkezi (lctl International Center t'or Transitional lustice) tarafindan 3 $ubat 2003 tarihinde yayrnlanan rapordur, " olaqlart rneqdana qelis itibartqla soqfunrn tarurulaynatna qirrnektedir. Ancak, l94b tarihli BM Soqfunm Konvansiqonunun, bu konuda geriqe donuk (retroaktif ) olarak isletilemez hikmii bulunrnaktadtr '" Ancak igin en ilginqyanl, soykrrrm oldu[unu belirtmesine kargrn ICTJ'nin, bu raporuna kargr en hararetli grkrg, Tagnaklann gudurnundeki Amerikalt Ermenilerden gelmigtir. Aslrnda yaprlmasr gereken, Ruanda katliamrnda Tutsilere yaprldtfit gibi, l9l5 Van isyanrnda da MUslUman halkrn evlerine girilerek yaprlantn, soyktrtm oldufuna dair, ICTJ' den bu konuda bir raporun alrnmasrdrr. Benzer bir raporun verilmesinde, Ermenilere gosterdifi taraflrlr[r bize gostermeyerekyanlr davranacafr tahmin edilen bu kurulugun, tarafsrz bir rapor verdiiinde ise, Turkiye'yi bir anda aktif bir duruma getirebilece[inin bilincinde olmasr gerekir. l6 Selguk Erez, "Milogevig'in SuCu Nedir" Zaman Gazetesi,0S/12/04. s 5 ;Srebrenitza Katliamt sorumlusu General R Krstic soykrnm yaptrrmrg olmakla, Priiedor'da binlerce MUslr-iman'rn ve Htrvat'ln yerinden edilmeleri nedeniyle Vali Milamor StakiC "etnik temizlik" sugundan mahkum edilmig, "soyktrtm" konusunda beraat etmisti r 17 Semih idiz, "ttirk Ermeni Qekigmesi Krzrgryor", Milliget Gazetesi,04 Nisan 2005, s l4 23

8 Esat ARSLAN l9l5 Ermeni Olaylarrnrn 1948 BM Soyklnm Konvansiyonuna Aykrrr Olan DiSer Hukuki Konular 9 Aralrk 1948 tarihli "soykrrtm Suqunu Onleme ve Cezalandrrma Sozlegmesi"nin 4. maddesine g6re; soykrrtm suqu igledikleri takdirde cezalandrnlacak olanlar, tuzel kigiler de[il, hakiki gahrslardtr. Ayrrca, bir sugu iglediii iddia edilen kiginin savunmaslnln altnmast gerekti[i de en temel hukuk kuralrdrr Difer bir deyigle, cezai kovugturmanln yapllabilmesi iqin ilkve onemli kogul,zanh bireyin savunmasrnrn alrnmasrdlr. Bir bagka deyigle, zanlt bireyin savunmasrnr bile almadan soykrnm iglendi[ine kararverilmesi sdzlegmenin aqrkga ih16lidir. Cezalandrrrlmak igin suqun kanrtlanmast gerekir. Zira mahkeme hukumleri gazete haberlerine, savag zamanlnln propaganda materyaline veya kaynafr belirsiz bilgilere defil, gerqek ve dofirudan delillere dayanmak zorundadrr. Suqlama bagka, hukum bagkadrr Suglamalann veya iddialarrn, gergekler - hukum gibi kabulti yanlrgtrr.'n Bu kogul, l9l5 olaylanna uygulandrfrnda hig biri yagamda bulunmayan Ermenilere g6re zanlr oldufu kabul edilen, 'ittihat ve Terakki Partisi' 6nderlerinin, mahkeme ontlne grkarrlmasr gerekli olmaktadrr Ermenistan taraftndan bir devlet politikasr haline getirilen l9l5 olaylan konusunda soyktrtm suqlamasrnda, zaten kendilerince suqlanan ve o zaman ki adryla UnlU Ermeni NEMESiS 6rgutU tarafrndan yarglsrz infaza tabi tutularak dldurtilen Talat paga ve Cemal Paga'nrn tekrardan nastl yargrlanacaklan, akrl almaz bir durumu sergilemektedir. Savunma yapmalarrna bile tahammul gdsteremedikleri, yarglslz infaza tabi tutarak 6tdurdUkleri, devlet btiyuklerimize kargr "suglu mezanndan ayafa kalk, seni yargrlayaca{tm" demenin, ne hukukla ne de akrl ve mantrk ile bir al6k6sr bulunmamaktadrr. Kaldr ki, en basit hukuk kuralr olarak, hukuk safahatr srrasrnda zanlrnrn 6lmesi durumunda, davanrn dtigmesine amil bulunmaktadrr. Bu yuzden Kanada HtikUmeti, Avam Kamarast'ntn almrg oldufu kararrn kendisini ba[lamadr$rnr kamuoyuna aqrklama gere{i duymugtur. Bir difer hukuki aykrrrlrk ise; tum suqlarda oldu[u gibi soykrrrm suqunun iglenip iglenmedi[ine de ancak yetkili mahkemenin karar verebilece$i genel hukuk kuralrnrn ihl6linde g6ze garpmaktadrr. Sdzlegmenin 6. maddesine 96re; yetkili karar organr, soyktnm suqunun iglendi$i tilkenin yargr organrdrr. Ayrrca taraflar, yargr yetkisini kabul ettikleri takdirde bir uluslararasr ceza mahkemesi de yetkilendirilebilir. Bir uzlagmazlrk olursa taraflardan birinin konuyu Lahey Uluslararasr Adalet Divanr'na g6ttirmesi mtimkun gdrtilmektedir. Bunun bir difer anlamr ise, ne ulusal parlamentolaln ne de Avrupa parlamentosunun konuyla ilgili yetkisinin bulunmadr[r yonundedir..,devletlerin ARDILLIGI ixesi''ne GORE; TURTiYP CUUHURiYETI, OS- MAN LI innpnnetorludu'nun DEVAMIDIR "Gegrniste Ua\anan bu sorun, Tlirkige Cumhurigeti'nin dejil dojrudan Gmanlt irnparatorlufiu'nun meselesidir qa da bu sorun, Turkiqe Cumhunqeti'ni higbir Sekilde bafilamaz"geklinde bir agrklamayla dunya kamuoyuna qrkmak, krsa zamanda gdzum 6nerileri ortaya konabilecefi manttfrntn bir bagka gostergesidir. Bilindi[i uzere TUrkiye Cumhuriyeti, l8 Sadi Qaycr, "soyktrrm Ceza Hukukundan Notlar", Ermeni Ara5trrmalart Enstitilsij Bijlteni,0g/09/2005, s I 24

9 t9l5 Vlr daqlannm &ykrnm Sugu ve insanltja Kary islenen Suglar tukmmdan tuy'erlendiilmesi, Yeni 7lirk Ceza Yasasmda Yaplan Hatalar "devletlerin ardrlhfr ilkesi"ne gore Osmanlr imparatorlu[u'nun devamrdlr. Her zaman oldugu gibi, Osmanlr imparatorlufunu redd-i miras etmek suretiyle sorunlardan qarqabuk kurtulabilmeyi seqmek bir anlamda, alanda qallgma yapmak yerine gark uyanrklrfrnrn bir g6stergesi olmaktadrr Soruna bizim aqlmlzdan bakrldrfrnda, "bu konu Ttirkiye Cumhuriyeti'nin meselesi de[ildir, Osmanlt imparatorlufunun meselesidir." manttfr ile yaklagrlmamalrdrr. Bu biqimde yaklagrmln en qarplcl 6rne- Ei, l9b5 yrlrnda Amerika Birlegik Devletlerinde, Turk Amerikan Birlikleri Asamblesi'nin 6zel qabalan ile kaleme alrnan, "Attention Members of the U.S House of Representatives" baglr[r altrnda ABD'nin qegitli Universitelerinde ders veren 68 saygtn 6[retim Uyesinin imzasr ile yayrnlanan bildiride gdrulmektedir. SOz konusu bildirinin igeri[ine benzer bir gdrug; bagta Milliyet Gazetesi Ombudsmant Derya Sazak ta' rafrndan ve bir krsrm kolaycrlr[r benimsemig TUrk entelektueli tarafrndan kullanrlmrgtrr. Benzer gdrugler, gunumuzde de prim yapabilecek bir konsept olarak dikkat qekmektedir. Bildirinin onemli tematik olgusu aga[rdadrr, "Avusturya Cumhurigetini Habsburg imparatorlujuqla bir tutarnaqacafrmtz qibi, 1922'de t'iilen sona eren Gmanh irnparatorlulunu da Tltrkiqe Curnhunqeti ile bir tutamazstnu" diyerek, oldukqa yanlrg bir tutumu da sergilemektedir Bir evladrn muflis babayr reddettifi gibi, dunya kamuoyu 6nUne qrkrlmamalrdrr Bilindi[i Uzere hukukta halefiyet, devamltlrk ilkesi vardrr. HUkmi gahsiyet olarak TUrkiye Cumhuriyeti, Osmanlr imparatorlu[unun devamrdrr. Zaten bunun bir gostergesi olarak Ttirkiye Cumhuriyeti, Osmanlr imparatorlufunun 1854 yrlrndan kalma drg borqlartnt devralmrg, 1954 yrlrna kadar son kuruguna kadar ddemigtir. Kdklerin redd-i miras edilmesi, ulus olgusunun en 6nemli kriteri olan siibiektif de[er anlayrgrnrn yok sayllmast demektir Mustafa Kemal'in Medeni Bilgilerde aqrkqa ifade etti[i gibi, "Zengin bir hatlra miraslna sahip bulunmak" ulus olmanrn en 6nemli kriterlerinden biridir"', aksi bir yaklagrm bu gerge[i yadsrmak demektir Bu gekilde bir yaklagrm, hatalar zincirini iqinden qrkrlmaz bir hale sokabilir. Konuya bu gekilde yaklagrlamayacafr gibi, konunun bu bigimde q6zulmesi de mumkun gorulmemektedir. Bu bakrg agrlarrnr benimseyen, q6zulemeyece$i son derece agrk olan 6neriler gundeme bile getirilmemelidir. Bu bakrg agrlr yaklagrmlarrn, Trirkiye'ye orta ve uzun vadede hiq bir gey getirmeyece- [i agikardrr. l9b5 yrlrndan bu yana yirmi yrl geqmigtir, ancak bugunlerde batrda Turkiye ve genosit sdzcukleri, yeniden yan yana konularak anrlmaya baglamrgttr. Durum de[igmedifi gibi, gittikge artan bir trend de izlemigtir. SiYASAL AI.ANDA ERMENi SoRUNUNUN ULUSLARARASI BOYUT KAZANMASI: curunu ANTLA9MAST ve KARS ANTLA9MAST Giimrii Antlaqmast TBMM hukumetinin, bir yabancr devletle yapmrg oldufu ilk antlagma Ermenistan Cumhuriyeti ile 2 Aralrk l92o tarihli GUmrU barrg Antlagmasrdtr. TBMM adtna Do[u * * *lt is wrong to equate the Ottoman Empire with the Republic of Turkey in the same way that it is wrong to equate the Habsburg Empire with the Republic of Austria " l9 A.Afet inan, Medeni Bilgilerve Mustafa Kemal'in El Yazllarr, Ankara,l969, s l8 25

10 Esat ARSLAN Cephesi Komutanr KAzrm Karabekir Paga, Erzurum Milletvekili SUleyman Necati Bey ve Erzurum Valisi Hamit Paga tarafrndan imzalanmrgtrr. GUmrU Anlagmasr ile Ermeniler, Do[u Anadolu slnlrlarrmrzr resmen tanrdrklarr gibi, Sevr'in kendilerine tanrdrklarr haklardan da vazgeqmiglerdir 433 maddeden olugan Sevr Antlagmasryla srnlrlarlnln, ABD Bagkant taraftndan qizilmesi iqin Ermenilere tanrnan ba[rmsrz ve dzgur Ermenistan olgusu, Sevr'den 3 ay 3 hafta sonra hem de Ermeniler taraftndan yok sayrlmrg ve altr ili de kapsayan "Ulusal Ant", kendileri tarafrndan kabul edilmigtir Sevr gorugmelerine, "Milli Ermeni Delegasyonu" temsilcisi olarak Osmanlr uyruklu bir Mtstr Ermenisi olan Bogos Nubar Paga ". biz Osmanlryla savagtrk, bu nedenle muhastm tarafz, bu srfatla konferansa katrlmak istiyoruz" beyanrnda bulunmugtur. Bu beyanrn, uygulama kabiliyeti olsaydr, Ermenileri l94b tarihli BM Soykrrrm Sozlegmesinin drgrnda btraktrracair aqrktrr. Zira, anrlan sozlegmeye gore; belli bir grup, silahlr bir gatlgmantn taraft ise Soykrrrm Sozlegmesi qergevesinde, korunacak kigiler kapsam r nda de[erlendi ri I memektedi r,,, Ayrtca guntimuzde ve her zaman oldu[u gibi TUrkiye BtyUk Millet Meclisi HUktjmeti, Ermenistan'a yardtm etmeyi de benimsemigtir. Bunlarrn yanrnda, antlagma metninde "Bir tarafta Ttirkiye Bi,iyi.ik Millet Meclisi Hiiki,imeti " denilmesiyle Ermenistan, daha 1920 yrlrnda Yeni Turk Devletini tanrmrgtrr'' l99l yrlrnda Sovyetler Birlifinin da{tlmasrndan sonra, TUrkiye de bir ahde vefa drnefi gostererek yeni Ermenistan Devletini tanryan ilk Ulkelerden biri olmugtur Boylece Yeni TUrk Devleti, ilk kez kendi kurucu ofesinin adrnr uluslararasr bir antlagmaya hem de Ermeniler tarafrndan koydurmugtur. 2 Aralrk 1920 tarihinde Turkiye ve Ermenistan arastnda imzalanan Gumrti Atlagmast, Sevr Antlagmas! gibi, GUney Kafkasya'nrn Sovyetler tarafrndan iggali Uzerine yururlu[e girememigtir. Tiirkiye-Ermenistan, Azerbaycan ve Gtircistan araslndaki "Kars Antlagmasr', l3 Ekim l92l'de Kars'ta imzalanan bu antlagma, I92O'de Rusya guralarr (Sovyetleri) Federatif Sosyalist Cumhuriyetleri iqinde yer alan Ermenistan, Azerbaycan ve GUrcistan ile komguluk iligkilerini duzenlemekte, l6 Mart lg2l'de Rusya ile imzalanan Moskova Antlagmasrnda belirtilen konulara benzer hrikumleri kapsamaktadrr. Bu antlagma ile Ermenistan, Azerbaycan ve Grircistan, TUrkiye dendi[inde,turk deyimi ile "Misak-r Milli"nin kapsadrir srnrrlar iqerisindeki topraklaln anlagrldrirnr kabul etmiglerdir Antlagma, TBMM adrna Do[u Cephesi Komutanr, Edirne Milletvekili KAzrm Karabekir Paga, Burdur Milletvekili Veli Beyve Nafia Vekili eski MUstegart Memduh $evket Bey taraftndan imzalanmrgtrr Antla$ma l6 Mart 1922 tarihinde 207 sayrlr kanunla kabul edilmig ve onanmrgtrr,, Kars antla$maslnrn 15. maddesine gore; bafrtlrtaraflardan her biri, bu antlagmantn imzalanmaslndan hemen sonra Kafkas cephesindeki savag nedeniyle iglenen cinayet ve curumler iqin 6teki taraf uyruklarrna bir genel af ilan etmeyi yukumlenmiglerdir. Dolayrsryla deyim yerindeyse, bir ceza hukuku fantezisi olarak BM Sovkr'm 20 CtjndUz Aktan, "Lozan Ban$ Antlasmast ve Ermeni Sorunu", Stratejik Analiz, Mayrs 2005, Sa 61, s 22 2l ismail Soysal, Tlirkiye'nin Sqasal AntlaSmalarr 22 Tilrk Parlemento Tarihi,lglg-1927, c I, Ankara, 26, c I ( ), Ankara, 1983, s , s

11 lcl,nh()aqiannmslu rtttlnsu6uvefnsantrakar5r$icnlrrsugltlrpltkmtnr1ativ$er *v1ir {mesi'yent7irkcca}ii.sa.qrrrlnyapatlhatalar SOzlegmesi, l9l5 olaylarrna uygulanabilseydi ve suqlar sabit olsaydr bile yine de sugl ululara ceza veri lemeyecekti. Esastnda Turkiye aerslndan Ermeni sorunu, Lozan barrg antlagmaslndan onceki donemde gozrimlenmig bir konudur. SOYKIRIM HUKUKU BAKIMINDAN YENi TUNX CEZA YASASI'NDA YAPILAN HATALAR AB muktesebatlna TUrkiye Cumhuriyetinin uyum surecinin hrzlandrnlmasr, yasalarda yaprlan seri hatalar zincirini beraberinde getirmektedir 26 Eylul 2004 tarihinde kabuledilen 0l Nisan 2005 tarihliyasa olarakyilrurlti$e girece{i srrada, Cumhurbagkanlnrn gabalarr ile yrirurlti[e girme sureci 0l Haziran 2005'e kadar ancak uzatrlabilen ve en sonunda Parlamentoda ezici gogunlugu bulunan Hukumetin dayatmasr ile kabul edilen 5237 Saytlr Yeni TUrk Ceza Yasasr (YTCY) da bunlardan sadece biridir.ytcy, TBMM Adalet Alt Komisyonunca, hukiimet tasansr bir kenara brrakrlarak, hukuk o$retisinin yardrmlart yeterince alrnmadan, yeterli goriigler alrnmaksrztn, birkaq ulkenin ceza yasalart incelenerek ve yangrndan mai kagrnr gibi ivedilikle hazrrlanmtg btr yasadrr. Yasa koymanrn yol ve yontemlerine aykrn olarak oiugturulan yasada; ceza hukukunun temel ilkelerinde, kavramlannda suglar igin beiirlenen cezalartn saptanmasrnda yaprlan yanlrglrklar kadar, sanki Uzerine vazifeymig gibi soykrrtm hukukunda da bir gok yanltglara ve geri d6nulmesi olanaksrz hatalara da imza attlmrgtrr Konunun vahametinin anlagrlmasr bakrmrndan, YTCY'nin "Uluslararasl Suglar" bagh$r altrnda, Birinci Boltim'de bahsedilen, "soykrnm ve insanlr$a Kargr Suglar" maddesinin birebir irdelenmesi gerekmektedir. YTCY'da soykrrrm suqu a$a' $rdaki gekilde tanrmlanmaktadrr: Soykrnm MADDE (l) Bir plantn icrasr suretiyle, mill?, etnik, rrkiveya dini bir grubun tamamen veya krsmen yok edilmesi maksadryla, bu gruplarrn uyelerine kargr aga$rdaki fiillerden birinin iglenmesi, soykrnm sueunu olugturur: a. Kasten 6ldUrme. b. Kigilerin bedensel veya ruhsal butunluklerine a[rr zarar verme. c. Crubun, tamamen veya krsmen yok edilmesi sonucunu dofiuracak kogullarda yagamaya zorlanmast. d. Crup icinde do[umlara engel olmaya yonelik tedbirlerin alrnrnasr e Cruba ait gocuklann bir bagka gruba zorla nakledilmesi. (2) Soykrrtm sucu failine airrlagtrnimrg muebbet hapis cezast verilir. Ancak, soyktrtm kapsamrnda iglenen kasten 6ldtirme ve kasten yaralama suglarr agrsrndan, belirlenen ma[dur saylslnca gerqek ictima huklimleri uygulanrr. {3) Bu suqlardan dolayr ttizel kigiler hakkrnda da guvenlik tedbirine hukmolunur (4) Bu suglardan dolayr zamanaglmr iglemez. insanhsa kargl suqlar MADDE ( l) Apaetdaki fiillenn, siyasal, felsefi, rrki veya dini saiklerle toplumun 27

12 Esat ARSLAN bir kesimine kargr bir pl6n do[rultusunda sistemli olarak iglenmesi, insanlr[a kargt sug olugturur: a. Kasten oldtirme. b. Kasten yaralama. c. igkence, eziyet veya k6lelegtirme. d. Kigi htirriyetinden yoksun krlma. e. Bilimsel deneylere tabi krlma. f. Cinsel saldrrrda bulunma, qocuklarrn cinsel istismart. g Zorla hamile brrakma. h. Zorla fuhga sevk etme. (2) Birinci frkranrn (a) bendindeki fiilin iglenmesi halinde, fail hakkrnda a[rrlagtrrrlmrg muebbet hapis CeZoSlh?; difier bentlerde tanrmlanan fiillerin iglenmesi halinde ise, sekiz yrldan az olmamak Uzere hapis cezasrna hukmolunur. Ancak, birinci flkranrn (a) ve (b) bentleri kapsamrnda iglenen kasten oldtirme ve kasten yaralama suqlarr aqrsrndan, belirlenen mafdur saylslnca gerqek igtima hukumleri uygulantr. (3) Bu suglardan dolayr trizel kigiler hakkrnda da grivenlik tedbirine hukmolunur. (4) Bu suqlardan dolayr zamana$lmt iglemez. 6rgiit MADDE ( I ) Yukarrdaki maddelerde yazrlr suqlart iglemek maksadryla 6rgUt kuran veya ydneten kigi, on yrldan on beg yrla kadar hapis cezasl ile cezalandrrrlrr. Bu org{itlere Uye olanlara beg yrldan on yrla kadar hapis cezast verilir. (2) Bu suglardan dolayr tuzel kigiler hakkrnda da guvenlik tedbirine hukmolunur. (3) Bu suglardan dolayr zamanagrmr iglemez. Bire bir verilen maddelerde de aqrkqa gorulecefi uzere, Yeni Turk Ceza Yasast 6yle bir bigimde grkarrlmrgtrr ki, BM s6zlegmesinin ruhuna aykrrr aqtlrmlarr da beraberinde getirmigtir. Bunlardan birincisi soykrnm sueunun "kaslt, niyet" unsurunun bulunmamaslna sanki 6zel bir dikkat gdsterilmigtir. BM soykrnm s6zlegmesinin 2 maddesinde belirtilen "bir grubun, srrf bu nitelifi yiiztinden ktsmen veya tamamen yok etmek kastl" anlagrlmaz bir ifade ile amag sdzcufrine qevrilmigtir. Amaq (purpose) farklrdrr ve higbir zaman kasrt, niyet (intention) yerine kullanrlamayaca[r aqrktrr. Ufruna onca mucadele verilen saik (motive)'den daha genig "as snch"ifadesi hiqbir biqimde dugunulmemigtir. Srrp Kasabr Milosevig'in bile suglanamadr[r bir ortamda,""" Turkiye kendi ceza yasasrnrn iqerisine "suqlu ayafa kalk" yaklagrmr ile adeta hapsedilmigtir. gimdiden inanrlmaz buyuk sorunlarr beraberinde getirece[i 23 William A Shabas, a.g.e., s 380 ****Eski Yugoslavya igin gdrevlendirilmig Uluslararasr Ceza Mahkemesinde yargrlanan Yugoslavya'nrn eski cumhurbagkanr Slobadan Milogeviq, "soykrrrm"la itham edilmig, belgelendirilebilmig tek soykrrrm olan Srebrenitza olayr ile iligkili olduiunun ispatrna qalrgrlmrg, Milogeviq'in emrindeki Srrp iqigleri Bakanlrfr kuwetlerinin Srebrenitza'ya gidip qahgtrklan saptanmrs, ve bir 9ahit, Milogeviq'in kendisine -orada gorevli-ratko Mladic'e b6yle bir Sey yapmamasrnt sdyledi[im halde beni dinlemedi" dedifiini belirtmig olmasrna rafmen, yaprlanrn "soykrrrm" defiil" insanlrfa karqr iglenen sueun engellenmemesi " olarak de[erlendirilmigtir 28

13 I 91 5 Yh daglanrun hgkrnm SuEu te insanhja Kary iplenen SuSIar fukmmdan Djerlendiilmesi, Yeni 7lirk Cen Yasasmda Yapilan Hatalar belli olan bu durum, Turkiye'nin gok krsa zamanda kdgeye srkrgtrnlaca[i izlenimini de vermektedir Sadece OrgUtlenme, Plan ve Uygulama koguluyla Ttirkiye so1,(111pnla suglanabilecektir. Hele ki soykrrrm sueunun, bir alt dilimi olan "insanlr[a Kargr iglenen Suqlar" (Crimes Against Humanitq) da inanrlmaz iki buyuk hata yaprlmrgtrr. Yukarrda belirtildi[i gibi, YTCY'nin 77, maddesi, "insanlr$a Kargt iglenen Suqlar"r tanrmlamrgtrr ve inanrlamayacak bir biqimde, safiyane bir bigimde olmast mumkun degil, bu suqun olugumuna suqun, "siyasal ve felsefi" boyutu da eklenmigtir. Ermeniler, Osmanlr imparatorlu[unun topraklarr uzerinde 6nce otonomi, sonra da ba- Irmsrz devlet kurmak igin siyasi ve silahlr faaliyetlerde bulunmuglar, ancak siyasi grup olarak BM sdzlegmesinin ikinci maddesinde belirtilen d6rt grup arasrna girmemiglerdir BM'de l948'den l95l'e kadar, ikinci maddenin siyasi boyutunun imzalanmasl igin beklenilmig ancak hiqbir devletin imzalamamasr sonucunda bu sozlegmede yer almayan husus, YTCY'de ustelik de kendi rzamnla kabul edilmigtir. Yani siz devlet olarakasala'ya, PKK'ya kargr bir sava$ yurlittunuz, bagarrlr da oldunuz. Bu maddeyle kaybeden taraf, yani PKK, ASALA sizi Lahey'e gikayet edebilecek ve Lahey Adalet Divanr da sizi devlet olarak "insanhfa kargr iglenen sue ielediniz" geklinde yargrlayabilecektir. Bunu bir tarafa brrakalrm, felsefi bakrmdan dunya gorugleri farklr olan kigi ya da gruplar arasrnda meydana gelen olaylarda bile uluslararasr mahkemelerin yolu aqrlmrgtrr. Yaptlmast Gereken Ne Olmahydr? BM Soykrrrm Suqunun Onlenmesi ve Sorumlularrn Cezalandrrrlmasr Sdzlegmesi 29/3/1950 tarih ve 7469 sayrlr Resmi Gazetede yayrnlanarak yururlu$e girmigtir. Difer bir deyigle, TUrkiye Cumhuriyeti 1950 yrlrndan bu yana BM Soykrrrm Sdzlegmesinetaraftrrve l2 Ocak l95l tarihindeki 96 (l)numaralr Birlegmig Milletler(BM) Genel Kurul Karartndan yaklagrk dokuz ay 6nce sdzlegmeyi kendi meclisinde kabul etmig bir ulkedir. Ancak soykrnm sueu ve faillerine verilen cezalar ilk defa, YTCY ile tespit edilerek, bu suq, uluslararasr hukuk platformundan kendi iq hukukumuzun bir parqasl haline ddnugturmugtur.'n Soykrrrm Sozlegmesi duzenlemeleri, herhangi bir defigiklife uframadan, Yugoslavya ve Ruanda Savag Suqlularr Mahkemeleri ve Uluslararast Ceza Mahkemesi StatUlerinde yerini almrgtrr. " Difier yandan, Turkiye Cumhuriyeti l7 Temmuz l99b tarihinde Roma'da kabul edilen Uluslararast Ceza Mahkemesi Statusunti imzalamayan tek Avrupa ulkesidir Statilnun oylanmastnda, AB'nin iginde bulundu[u 120 devlet kabul; ABD ve Qin'in iqinde bulundufu 7 Ulke ret, TUrkiye'nin de iqinde bulundufiu 2l ulke qekimser oy kullanmrgtrr. StatunUn 126 maddesine uygun olarak 60 devletin StatUyU onaylamasr kogulu, yerine geldifinden Uluslararasl Ceza Mahkemesi I Temmuz 2002 tarihinde goreve baglamtgtrr. Turkiye bir yanda, taraf olmadrfr bir statu ve 2002 yrlrndan itibaren faaliyette bulunan bir Uluslararasl Ceza Mahkemesi ile ; 6te yanda qok daha ileri gidilerek BM Soykrrrm Sdzlegmesinin sue saymadr[r hususlarr da suq sayrp ken- z+ 25 Yusuf Aksar, "Uluslararasr Suglar, Uuslararas Hukukve hlitika. c.l. No: a.g.e, s.47 Uluslararasr Ceza Mahkemesi ve Yeni Ttirk Ceza Kanunu" I. Ankara, s.47 29

14 Esat ARSLAN di iq hukukumuzun bir pargasr haline getirdi[imiz, YTCY gibi oldukqa ucube bir durumla kargr kargryadr r. Kugkusuz TC, uluslararast toplumdan kendini soyutlayamaz, soyutlamamalrdrr da. ikinci DUnya Savagr sonrasrnda, htir dtlnyanrn savunulmasr igin ortaya koydu[umuz dayanr$ma ve paylagtr$rmrz de[erler bunu dikte etmektedir. 21. ylizyrlrn koqullarrnda daha da geligtirmek zorunda oldu$umuz bu de{erler manzumesi, bize 6nemli bir birikim sunmaktadrr. Yaprlmasr gereken ilk ig, tum insanlr[r ilgilendiren, 120 devlet taraftndan kabul edilmig olan Uluslararasr Ceza Mahkemesin Statustinu imzalayrp TBMM'de kabul ederek bu konuyu uluslararasr stattiye kavugturmak olmalrdrr. itirazrmrz kendi iq hukukumuzun bir pargasr haline getirdi[imiz, "soykrnm ve insanlr{a Kargr iglenen SuC" kavramlartnrn YTCY'ye girig ve yasada ifade edilig biqimidir. Soz konusu suglarr, kendi ig hukukunun bir parqasr haline getiren di[er ulkelerin yaptrklarr gibi, Soykrrrm Sozlegmesi drizenlemelerini herhangi bir degigiklige u[- ratmadan, birebir tercume ederek ve duzenlemelerin bu sozlegmelere atrfta bulunularak yer almasrnln saflanmastdrr. Bu tutum, ileride uluslararasr arenada ve ozellikle de uluslararasr hukuk platformunda dogabilecek terim anlagmazlrklanndan, de[igik anlamalara kadar anlayrg farklrlrklannr ortadan kaldrraca$r gibi, bu konudaki tartrgmalan da sonlandrracaktrr. sonuq Ermeni sorununun, zamanlnda gergevesi iyi bir bigimde saptanamadr$rndan salt tarihgilere brrakrlmasr agamasr da maalesef gecikmig bir yaklagrm olarak ortaya qrkmtgtrr Cepheler qegitlenmig, birqok cephede yurutrilecek hareketler manzumesine d6nugmugtur. l9l5 yrlr olaylartna salt; ulusal, ilgili ve ilintili ulkelerin argivlerinin aqtlmasr ve tarihgilerin yeni savlar ortaya koymalarrntn beklenmesi aersrndan yaklagrlmamalrdrr. Bu yaklagrm, olayrn sadece bir yonunu ortaya koymaktadrr Bir bagka tehlikeli aerlrm da, ulusal meclislerde alrnan soykrnm kararlanna kar$r, karan alan devletin benzer kirli gamagrrlan sergilenmek suretiyle benzer kargrt suqlamalar, hig olmazsa etnik temizlik suglamalarr yaprlmasrdrr. Bu aqrlrmlar da son derece tutarsrz, akrlcr olmayan yaklagrmlardrr. Bir bagka ifadeyle bize yapllan suglamalann "biz yaptrk, ama siz de yaptrnlz" biciminde tarafrmrzdan da zrmnen kabul edilmesidir Madem ki, soyklrtm suqlamasr yasama meclislerinde ele alrnarak yasala$ma evresine girmigtir. O halde, yanga arkadan baglayan bir yarrgqr orne$i gibi, tarihi aragtrrmalar evresinde kaltnmamalt, aynr platforma grkrlarak yasantn geqersizli$i, ortaya konulacak platformlarda legal mticadele esas alrnarak uluslararasl kamuoyuna sunulmalrdrr.bir bagka ifadeyle arttk sorun yasal platforma geldigine gore; mucadeleye aynl zeminde devam edilmeli, hukuki platformda veri tabanr olugturularak o alanda mucadele iein hazrrlrk yaprlmalrdrr. Yenilinen cephede sava$a devam etmek, bir bagka ifadeyle baganstzlrfa ufradtfrnrz bir bolgeden savaga devam etmek, kesinkes yenilgiyi getirecesi kugkusuz olan, geqerli bir stratelik kuraldlr. Vakit gegirmeden aynl platforma grkrlmaltdlr. Meseleye hukuk yoluyla da yaklagrlmalr,bu konudaki savagrm hukuki cephede de yaptlmalrdrr. Yer defigtirme olarak ortaya kolaylrkla konulabilecek bu sorun, ne bir soykrrrmdrr ne de bir "etnik temizlik" lethnic cleansing)hareketi- 30

15 l9l5 Yth ()uqlanrun Stqlintrn Supu ve lnsanltqa Kary i5lenen 5u6lar tlthwtnrlan ttqerltndirllnri, Yeni 71irk Csa l'asagnda Ya1lan Hatalar dir Ne de insanlr{a kargr iglenen suelar meyanrnda "hudut haricine alma hareketi"(deplrtatilt1ldir. Bu do$rudan do$ruya bir "yer de$igtirme" (displacenent)ya da bir bagka ifadeyle, "geqici yerlegtirme" lrelocatiln)'u tahliye (evacuationl " hareketidir Bu konuda hemen hemen butrin adlidevrimlerde imzasr olan.23 Kasrm 1923 tarihinden 27 Eylul 1930 tarihine kadaradalet BakanlrIr yapan Mahmut Esat Bozkurt gibi bir Adalet Bakanrnrn mucadeleci yaklagrmlarrna gereksinimimiz bulunmaktadrr. Kendisinin tsrarlr bir bigimde Lahey Adalet Divanrna aktarcir{r ve savunmasrnl Ustlendigi Bozkurt - Lotus Davasrndaki kazanrmlarr, bu konudaki mtjcadelenin odak noktastnl olugturmaltdtr. Onun ola$antlstu gabalarr ile Ttirk egemenli$i kavramr, tartl$maya mahal olmayacak, unutulmayacak bir bisimde sonsuza kadar buttin uluslarrn toplumsal hafrzalanna kazrnmrptrr. 26 )7 ABD, Vietnam'da kurmug oldu$u strateiik koylere Vietnam k6yliilerini yerlegtirmek igin yapmrg oldugu harekata bu ismi vermigtir. ABD'nin ttim 2l serisi "Sivrl iglerve Askeri Hi.iktirrret" iay,itlirtn Affairs OlVlilitartt Covernntenlltalimname ( Manual )'lerinde bu gekilde ifade edilmektedir. 31