Global Business Research Congress (GBRC), May 24-25, 2017, Istanbul, Turkey.

Transkript

1 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p Global Buine Reearch Congre (GBRC), May 24-25, 2017, Itanbul, Turkey. DETERMINING IMPORTANCE LEVELS OF INTERN STUDENT ACCEPTANCE CRITERIA BY SWARA METHOD: A RESEARCH ON HUMAN RESOURCES ASSOCIATE STUDENTS DOI: /Preacademia PAP-GBRC-V (46)-p Engin Cakir 1, Sinai Yaylagul 2 1 Adnan Mendere Univerity. engincakir@adu.edu.tr 2 Adnan Mendere Univerity. inai.yaylagul@adu.edu.tr To cite thi document Cakir E. and S.Yaylagul, (2017). Determining importance level of intern tudent acceptance criteria by SWARA method: a reearch on human reource aociate tudent. PreAcademia Procedia (PAP), V.3, p Permemant link to thi document: Copyright: Publihed by PreAcademia and limited licenced re-ue right only. ABSTRACT Thi tudy i to determine the weight of the criteria, which are important for the tudent, tudying in Human Reource Management Aociate Degree Program of the univeritie, to be accepted a intern in Human Reource department of companie during their compulory ummer internhip, by uing SWARA method and thu to be guiding for what criteria hould be focued in the education of the tudent who want to do their internhip in the companie which are pioneer in the ector. The tudy wa conducted with mid- and lower level manager (deciion maker) in the Human Reource department having a role in the pre-evaluation of the internhip application of the companie which are in leading poition in their ector. In the tudy, firtly, each deciion maker ranked the criteria by placing the mot important one a the firt, and then they revealed the ignificance level among the criteria. Finally, the ignificance level (weight) of the criteria were determined a a reult of the calculation of the data obtained from the deciion maker by uing the SWARA method. According to the reult of SWARM method, the mot important criterion i "the deire to practice internhip of the intern candidate", the econd mot important criterion i "the uitability to work of the intern candidate" and third mot important criterion i "general appearance / firt impreion of the intern candidate". Keyword: Intern Selection Criteria, SWARA Method, Human Reource, Intern JEL Code: C44, D70, M12 İŞLETMELERİN STAJYER ÖĞRENCİ KABUL KRİTERLERİNE İLİŞKİN ÖNEM DÜZEYLERİNİN SWARA YÖNTEMİ İLE BELİRLENMESİ: İNSAN KAYNAKLARI ÖNLİSANS ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA ÖZET Üniveritelerin İnan Kaynakları Yönetimi Önlian Programında okumakta olan öğrencilerin, zorunlu yaz talarında şirketlerin İnan Kaynakları biriminde tayer olarak kabul edilmeleri için önem arz eden kriterlerin ağırlıklarının SWARA yöntemi ile belirlenmei ve böylece ektörde öncü konumda olan şirketlerde ta yapmak iteyen öğrencilerin eğitimlerinde hangi kriterlere ağırlık vermei gerektiği konuunda yol götermektir. Uygulama, ektörlerinde lider konumda olan şirketlerin tayer başvurularının ön değerlendirmeinde rol alan İnan Kaynakları departmanındaki görevli yöneticiler (Uzmanlar) ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öncelikle her bir uzman, kriterleri en önemlii ilk ırada olacak şekilde ıralamış, daha onra kriterler araı önem düzeylerini ortaya koymuştur. Son olarak, uzmanlardan elde edilen verilerin SWARA yöntemi ile heaplanmaı onucunda kriterlerin önem düzeyleri (ağırlıkları) belirlenmiştir. SWARA yöntemi ile yapılan değerlendirme onucuna göre en önemli kriterin tayer adayının ta yapma iteğindeki davranış olduğu; ikinci en önemli kriterin tayer adayının işe uygunluğu ve üçüncü en önemli kriterin ie tayer adayının genel görünümü/ilk izlenimi olduğu tepit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Peronel Seçim Kriterleri, SWARA Yöntemi, İnan Kaynakları, Stayer JEL Kodları: C44, D70, M12 DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

2 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p GİRİŞ Üniveritelerin eğitim öğretim yönetmeliklerinde enato kararı ile kararlaştırdıkları, önlian öğrencilerine zorunlu tadan başarılı olmayı mezuniyet şartı olarak getirmekte ve 3308 ayılı Meleki Eğitim Kanunu da ta ile ilgili uygulamalara ait düzenlemeleri içermektedir. Türkiye genelinde akademik yılında, 182 devlet ve vakıf üniveritei bulunmakta, bu yükeköğretim kurumlarında önlian olmak üzere toplam öğrenci kayıtlı bulunmaktadır. Önlian öğrencilerinin bir milyonu geçkini birinci ve ikinci (örgün) öğretim programlarında eğitim almaktadır. Önlian öğrencilerinin özellikle ilk yılonundaki yaz döneminde ta yapmak itemei, hem teorik bilgi konuunda yeteriz olmaları hem de iş arama ile ilgili omut bir ihtiyacın açığa çıkmamış olmaı nedeniyle ta yeri eçimi ve taa kabul edilme konuunda bir takım engeller açığa çıkarmaktadır. Özellikle öğrencilerin, kendi alanlarında ta yapmaları taın ana amacını oluşturan teorik bilginin, uygulamaya tranfer edilerek iş başında pekiştirilmeini ağlayacaktır. Öğrencilerin elektronik mecralarda ve birebir başvuruları ile taa başvuruu yaptıkları kurumların, bu öğrencilerin taa kabul edilmeinde hangi kriterleri daha önemli gördüğü konuunda açıklık getirilmei, öğrencilerin başvuru öncei kendilerini bu kriterlerde yeterli getirmeleri açıından önem arz etmektedir. Böylece özel ektör işletmelerinin talepleri doğrultuunda yükeköğrenim gören öğrencilere doğru danışmanlık hizmeti verilerek, taa kabul edilme ihtimalleri arttırılacaktır. Bu çalışmada taa kabul kriterlerinin önem düzeylerinin belirlenmei amacıyla çok kriterli karar verme yöntemlerinden SWARA yönteminden yararlanılmıştır. Yöntem, herke tarafından kolaylıkla yapılabilir olmaı nedeniyle tercih edilmiştir. Sektörlerinde (telekomünikayon, ağlık, inşaat malzemeleri vb.) öncü konumda bulunan kurumlarda, tayer öğrenci eçiminden orumlu inan kaynakları çalışanlarına (inan kaynakları uzman yardımcıı veya inan kaynakları memuru), tayer öğrenci kabul kriterlerini ıralamaları, ardından da ıralama yaptıkları kriterlerin göreli önem düzeylerini belirlemeleri itenmiştir. Tüm karar vericilerin kriterler için atadığı değerlerin ortalamaı alınarak, nihai kriter ağırlıklarına ulaşılmıştır. 2. LİTERATÜR İNCELEMESİ 2.1. Stayer ve Sta Kavramı Türk Dil Kurumu tayer için kelime anlamı Sta yapan kime, ta ie Herhangi bir melek edinecek olan kimenin geçirdiği uygulamalı öğrenme dönemi" ve Bir kimenin, melek bilgiini artırmak için bir kurumun bir veya birçok bölümünde çalışarak geçirdiği dönem olarak tanımlanmaktadır (Türk Dil Kurumu, 2017). Eğitim kurumlarında öğrencilerin, aldıkları bilgi, beceri, davranış, bilişel trateiler vb. öğrendikleri teorik bilgilerin, işlerine aktarılmaı ve uygulanma konuunda devamlılık ergilemeleri önem arz etmektedir. Bir işyerindeki çalışana aldığı eğitimi uygulatarak aktarımının ağlanmaı ne yazık ki öğrenciler için aynı şekilde gerçekleştirilememektedir. Bu nedenle de işbaşında öğrenme yöntemlerinden ta, öğrenciler için en uygun eğitimin aktarılmaı (tranferi) yöntemi olarak kabul görmektedir. Sta Yoluyla Eğitim: Sta, iş görenlerin belli bir konuda bilgi ahibi olabilmeleri ve tecrübe kazanmaları için işletme içinde veya dışın da belli bir görevde bulundurulmalarıdır. Sta, iş görenlere ileride yapacakları işlere ilişkin çalıma ortamlarını tanıtma, işleri öğrenme meleki orumluluk taşıma gibi yararlar ağlamaktadır. Örnek olarak yeni mezun bir endütri mühendii alınabilir. Bu kişi kendiine yabancı bulunan endütriyel yaşamın belirli gerçeklerinin öğrenmek için bir işletmeye gönderilir orada iş ortamının öğrenilmei ağlanır (Yılmazer, 2013: 139). Herhangi bir melek edinecek olan kimenin geçirdiği uygulamalı öğrenme dönemi ve bu kimenin, melek bilgiini artırmak için bir kurumun bir veya birçok bölümünde çalışarak geçirdiği eğitim dönemidir. Sta yoluyla eğitimin şu yararları vardır (Baraz, 2009: 102). Sta döneminde öğrenciler (tayerler), ileride çalışmayı düşündükleri alanlar hakkında bilgi ahibi olarak, ilgi duydukları konulan ya da bölümleri tepit ederek gelecekleri için daha iyi planlar yaparlar. Akademik bilgiler, çalışma ortamında gözleme dayalı pratik uygulamalara dönüşürken, daha akılda kalıcı olur. İleride melek yaşamlarında karşılaşabilecekleri orunları mantık ve bilgi çerçeveinde en uygun şekilde ve en kıa zamanda çözebilmeleri için yeni beceriler, pratiklik ve vizyon kazanırlar. Takım çalışmaının önemini kavrarlar. Verilen görevi zamanında en iyi şekilde tamamlamaya çalışarak orumluluk duyguları gelişir; kendilerine olan güvenleri ve cearetleri artar. Sta, öğrencilerin işverenlerle iletişim kurmalarını ağlayan, edindikleri referanlarla mezun olduktan onra iş bulma imkanlarını artıran çok önemli bir fırattır. DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

3 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p Çıraklık aşamaı bilgilerin içelleştirildiği aşamadır. Bu aşamanın onunda elde edilen bilgi ve beceriler rehberlik ve gözetim deteği olmadan kullanılmaya başlanır. Bunu yaparken doğrulayıcı ve geliştirici geribildirim çok önemlidir (Şimşek, 2012: 174) Sayılı Eğitim Kanununda Sta ve Stayer Kavramı Bu Kanunun amacı; çırak, kalfa ve utaların eğitimi ile okullarda, yükeköğretim kurumlarında ve işletmelerde yapılacak meleki eğitime ilişkin eaları düzenlemektir (Meleki Eğitim Kanunu [MEK], 1986: madde 1). "Öğrenci", işletmelerde, meleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında örgün eğitim görenleri ifade eder (MEK, 1986: madde 3/d). Meleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları, meleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ve meleki ve teknik eğitim yapan yükeköğretim kurumları ile belge ve ertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumlarını ifade eder (MEK, 1986: madde 3/). Sta, öğrencilerin öğretim programlarıyla kazandırılmaı öngörülen meleki bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını geliştirmeleri, ektörü tanımaları, iş hayatına uyumları, gerçek üretim ve hizmet ortamında yetişmeleri amacıyla işletmede yaptıkları meleki çalışmayı ifade eder (MEK, 1986: madde 3/r). Sta yapan yükeköğretim kurumu öğrenciinin, bu kanun kapamında ücret karşılığı çalışan haline gelmiş olmaı, eçim ürecinde özleşme öğrencilere karşı daha eçici yaklaşmayı gerekli kılan etkenlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde meleki eğitim gören, ta veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek özleşme ile tepit edilir. Ancak, işletmelerde meleki eğitim gören öğrenciler ile meleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında ta veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere agari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde peronel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az peronel çalıştıran işyerlerinde yüzde on beşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun agari ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Sta yapacak işletme bulunamamaı nedeniyle taını okulda yapan ortaöğretim öğrencilerinin yaptıkları talar bu fıkra hükmü kapamı dışındadır (MEK, 1986: madde 25/1) Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Sta ve Stayer Kanunu Bu Kanun; kamu ve özel ektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve tayerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmakızın uygulanır (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu [İSGK], 2012: madde 2). Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki tatülerine bakılmakızın kamu veya özel işyerlerinde itihdam edilen gerçek kişiyi ifade eder (İSGK, 2012: madde 3/b). Ancak tayerlerin varlığı, işverenlerin yerine getirmei gereken iş ağlığı ve güvenliği hizmetleri konuunda, tayerlerin birer çalışan olarak korunmaı dışında ayrıca bir külfet getirmemektedir. Ancak buradaki en önemli ibare, tayerlerin de tam üreli çalışanlar gibi birer çalışan olarak görülmeidir Sayılı Soyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortaı Kanununda Sta ve Stayer Kavramı 5/6/1986 tarihli ve 3308 ayılı Melekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde melekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazaı ve melek hatalığı ile hatalık igortaı; melek lielerinde okumakta iken veya yükek öğrenimleri ıraında taa tabi tutulan öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından deteklenen proelerde görevli buriyerler ile 2547 ayılı Yükeköğretim Kanununun 46 ncı maddeine tabi olarak kımi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime ea kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime ea kazanç alt ınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ie iş kazaı ve melek hatalığı igortaı uygulanır. Bu bentte ayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkraının (a) bendi kapamında igortalı ayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel ağlık igortaı hükümleri uygulanır (Soyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortaı Kanunu [SSGSSK], 2006: madde 5/b). 5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde melekî eğitim görenler ile melek lielerinde ( )(2) taa tâbi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, kamu kurum ve kuruluşları tarafından deteklenen proelerde görevli buriyerler için proenin yürütüldüğü kamu kurum ve kuruluşları, özel ektör kuruluşları ve üniveriteler, yükeköğrenim ıraında ( )(2) taa tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yükeköğretim kurumu, prim ödeme yükümlüüdür (SSGSSK, 2006: madde 87/e). DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

4 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p ayılı Soyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortaı Kanunu kapamında, öğrencilerin igorta primleri öğrenim gördükleri kurumlar tarafından karşılandığı için, öğrenciler taa kabul edilmeleri konuunda devlet tarafından deteklenmektedirler Stayer Seçimi (Ön Eleme) Çok ayıda organizayonun yer aldığı günümüz pazarlarında en önemli rekabet aracı, organizayonların ahip oldukları kaynakların etkin kullanılabilmeidir. Bu kaynakların başında ie inan kaynakları gelmektedir. Bir organizayonun inan kaynakları yönetimi üreci, iş analizi, iş tanımları ve iş gerekleri ile şekillenir; planlamayla başlar ve dinamik bir fonkiyon olarak iş gören bulma ve eçmeyle devam eder (Bayraktaroğlu, 2015: 65). İyi eçilmiş peronel, organizayonun amaçlarına yönelik faaliyetlerin yapılmaı, ürdürülmei ve diğer kaynakların etkin kullanılmaı açıından oldukça önemlidir (Erenel, 2012: 14). Çünkü eçim işlemiyle verilecek olan karar yalnızca işe alınacak çalışanı değil, içinde bulunduğu itemi de etkileyecektir. Peronel eçimi, işe alınmaı durumunda hangi çalışanın şirket yapıına daha fazla yarar ağlayacağını tahmin etme etkinliğidir. Bu üreçte amaç, iş tanımında arzu edilen ile çalışanın bu beklentilere cevap verebilme potaniyeli araındaki ilişkiyi bulmaktır. Adayların kişilikleri, aldıkları eğitim, yetenekleri, tecrübeleri ve ilgi duydukları konular bu ilişkiyi irdeleme adına önemli ölçütlerdir. Dikkate alınan değerlendirme ölçütleri çerçeveinde, başvuran adaylar araında işin gerektirdiği niteliklere en uygun olanının belirlenmei gereklidir (Adıgüzel, 2009). Stayer eçimi, işletmelerin bu konuya ne denli ciddi baktıklarına göre değişmekle beraber kurumal işletmelerde belirli bir üreci oluşturan aşamalardan oluşmaktadır. Bu nedenle ektöründe lider kurumal firmaların inan kaynakları çalışanlarından karar verme yetkiine ahip yetkililer ile gerçekleştirilen görüşmelerde Şekil 1 deki gibi bir üreç için mutabık olunmuştur. Şekil 1: Stayer Adaylarının Özgeçmişleri Araından Seçimi İş Akışı Sta başvuru evraklarının toplanmaı Adayların başvuru yaptıkları departmanlara göre ayrılmaı Departmanların tayer öğrenci taleplerinin alınmaı Alan dışı öğrenim görenlerin lite dışında bırakılmaı Mülakata çağrılmış adaylar için mülakat ürecinin tamamlanarak kabul yazılarının yazılmaı Seçilen adaylara kabul veya mülakata davet yazılarının yazılmaı lama onucu, departman ihtiyacı kadar kişinin eçilmei Seçim kriterlerine göre adayların ıralanmaı 3. VERİ VE YÖNTEM 3.1. Çok Kriterli Karar Verme Yöneticilerin en temel problemi, doğru ve zamanında karar vermektir. İşletmelerde alt, orta ve üt kademe yöneticileri, kıa, orta ve uzun dönemde trateik, taktik ve operayonel birçok karar vermek durumundadır. Doğru ve zamanında karar verebilmek işletmeye önemli avantalar ağlar. Ancak bu kararların alınmaı o kadar kolay olmayabilir. Bu konuda yöneticilerin eğitim, tecrübe ve danıştığı çevrelerinin yanında karar vermede kullandıkları yöntemleri doğru eçmei ve uygulamaı da oldukça önemlidir (Gavcar ve diğerleri, 2011: 14 15). Karar verme, karar organının değişik eçeneklerle karşı karşıya bulunduğu durumlarda bu eçenekler araından amaca en uygun olanını eçmedir (Tekin, 2008: 20). Bir kararın iyi veya kötü olmaı, erişilebilen verilere, muhtemel alternatiflere ve karar vermek için kullanılan yol/yöntem/kriterlere bağlıdır (Timor, 2010: 1). Karar verme üreci ie, Şekil 2 de özetlenen adımlar izlenerek yürütülür (Erdem, 2013: 18; Hillier ve Lieberman, 2001: ). DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

5 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p Şekil 2: Karar Verme Süreci Problemin Tanımı Alternatif Çözümlerin Belirlenmei Kriterlerin Belirlenmei Alternatiflerin Değerlendirilme i Alternatiflerden Birinin Seçilmei Günümüzde gerek bireyel, gereke daha büyük ölçekli kararlar almak zorunda olan inanlar, aldıkları kararlarda birden fazla kriteri dikkate alarak hareket etmek durumundadır. Çok kriterli karar verme yönetim, matematik, pikoloi, enformatik, ekonomi ve oyal bilimler gibi birden çok diiplinin bir araya gelip karar alıcıya birden fazla boyutla karar problemini değerlendirme ve karar alma imkânı ağlayan yöntemlerin bir araya getirildiği bir yapıdır (Yıldırım ve Önder, 2014: 15) SWARA (Adım Adım Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi) Yöntemi Çok kriterli karar verme yöntemleri araında yer alan ve on zamanlarda ıklıkla kullanılmaya başlanan SWARA yöntemi, ilk olarak Keršuliene, Zavadka ve Turki (2010) tarafından ortaya konulmuştur. SWARA yöntemi, mevcut çevreel ve ekonomik durumları dikkate alan karar vericilere kendi önceliklerini eçme konuunda fırat tanımaktadır. Ayrıca karar verici olarak belirlenen uzmanların rolü bu yöntemde daha da önemlidir (Zolfani ve Saparauka, 2013). SWARA yöntemi ile ilgili literatür incelendiğinde Tablo 1 de göterilen birçok problemin çözümünde kullanıldığı bilgii ile karşılaşılmıştır. Tablo 1: SWARA Yöntemi Literatür Taramaı Kaynakça Keršuliene vd., (2010) Keršulienė ve Turki, (2011) Zolfani vd., (2013) Alimardani vd., (2013) Zolfani vd., (2013) Aghdaie vd., (2013) Zolfani ve Saparauka, (2013) Zolfani ve Banihahemi, (2014) Zolfani ve Bahrami, (2014) Vafaeipour vd., (2014) Aghdaie vd., (2014a) Aghdaie vd., (2014b) Dehnavi vd., (2015) Karabaevic vd., (2015) Stanukic vd., (2015) Stanukic vd., (2015) Karabaevic vd., (2016) Tuş Işık ve Aytaç Adalı, (2016) Çakır, (2016a) Çakır, (2016b) Çalışma İçeriği Uyuşmazlık çözümü Mimar eçimi Optimal mekanik havalandırma alternatifinin eçimi Tedarikçi eçimi Ürün dizaynı Makine parçaı eçimi Eneride ürdürülebilirlik götergelerini önceliklendirme Peronel eçimi Yatırım önceliklendirme Güneş eneri antrallerinin kurulacağı bölgenin eçimi Tedarikçi kümeleme ve ıralama Satış şubei eçimi Bölgeel heyelan tehlikeinin değerlendirilmei İşe alınacak maden mühendii adaylarının eçimi Peronel eçimi Paket taarımı eçimi Peronel eçimi Otel eçimi Yazılım eçimi Müteahhit eçimi DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

6 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p Şekil 3: SWARA Yöntemi ile Kriter Ağırlıklarının Belirlenmei Şekil 1 de, SWARA yöntemi ile yapılan kriter ağırlıklandırma işleminin geniş çaplı iş akışı görülebilir. Yöntemde değerlendirmeye alınacak kriterlerin (Şekil 3 Teki Birbiriyle ilişkii olmayan kriter liteinin oluşturulmaı adımı) belirlenmei durumunda ie, aşağıda yer alan 5 adımda kriter ağırlıkları belirlenebilmektedir. Adım 1: Kriterler en önemliden başlamak üzere ıralanır. Adım 2: İkinci kriterden başlayarak, her bir kriter için göreli önem düzeyleri belirlenir. Bunun için, kriteri ile bir önceki kriter (-1) karşılaştırılır. Kereliene vd. (2010), bu orana ortalama değerin karşılaştırmalı önemi olarak adlandırmış ve imgei ile götermişlerdir. Adım 3: Katayı (k) aşağıdaki eşitlikle belirlenir: k (1) Adım 4: Önem vektörü w, aşağıda yer alan eşitlikle heaplanır: 1 1 w x 1 1 k (2) Adım 5: Kriterlere ait ağırlıkların (q ) heaplama işlemi ie, aşağıdaki eşitlikle ağlanır: q n w k 1 w k (3) q, kriterinin göreli önemini götermektedir. DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

7 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p BULGULAR VE TARTIŞMA Uygulamada öncelikle kriterler belirlenerek, SWARA yöntemiyle bu kriterler ağırlıklandırılmıştır Stayerlerin Seçiminde Rol Oynayan İnan Kaynakları Çalışanlarının Belirlenmei Kurumal işletmelerin inan kaynakları departmanında genel olarak hiyerarşik yapılanma ütten alta doğru ıraıyla; inan kaynakları müdürü veya koordinatörü, inan kaynakları uzmanı veya şefi, inan kaynakları uzman yardımcıı veya şef yardımcıı, inan kaynakları elemanı veya memuru ve inan kaynakları tayeri olarak Şekil 4 teki gibi ıralanabilir. Şekil 4: İnan Kaynakları Departmanında Çalışan Hiyerarşii Özellikle tayer eçimlerinde mümkün olduğu kadar inan kaynakları elemanı veya memuru ile inan kaynakları uzman yardımcıı veya şef yardımcıına, ütleri tarafından yetki göçerimi yapılarak iş başında öğrenmelerini ağlayacak eğitim verilmiş olur. Peronel eçiminde karşılaşılabilecek veya dikkat edilmei gereken huuların, bir ön çalışma niteliğinde olan tayer adaylarının değerlendirilmei faaliyeti, bu çalışanların eğitimleri için önemli bir fırat olmaktadır. Bu nedenle çalışma, kurumal işletmelerde çalışan inan kaynakları uzman yardımcıı veya şef yardımcıı ile inan kaynakları elemanı veya memuru olan çalışanlar ile yürütülmüştür Stayerlerin Seçiminde Kullanılacak Kriterlerin Belirlenmei Ülkemizdeki kurumal firmaların birçoğu ta başvurularını internetten kabul etmekte ve bunun için kariyer.net, yenibiri.com, ecretcv.com gibi web itelerini tercih etmektedir. Bu itelerde oluşturulan özgeçmişler incelendiğinde, değerlendirmeye alınabilecek kriterler, tayer başvuruu için elendiğinde Tablo 2 deki şekilde ıralanabilir. Tablo 2: Stayer Seçim Kriterleri C 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 Stayer Adayının Genel Görünümü (Yaş, fizikel görünüm v.) Stayer Adayının İkametgâhı (İşyerine yakın olmaı) Stayer Adayının İş Tecrübei (Daha önceki tayerlikleri gibi) Stayer Adayının İnan Kaynakları Yönetimi Önlian Programındaki Başarı Durumu Stayer Adayının Yabancı Dil Bilgii Stayer Adayının Bilgiayar (Office Programları v.) Bilgii Stayer Adayının Referanları Stayer Adayının İşe Uygunluğu Stayer Adayının Sta Yapma İteğindeki Davranışı 4.3. Stayerlerin Seçiminde Kullanılacak Kriterlerin Ağırlıklarının Heaplanmaı Tablo 2 deki değerlendirme kriterlerinin önem düzeylerinin belirlenebilmei için, on dört karar verici eçilmiştir. Öncelikle, SWARA yönteminin ilk adımı olan kriterlerin en önemliden en az önemliye ıralanmaı işlemi her bir karar verici tarafından DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

8 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p ayrı ayrı yapılmıştır. Karar vericilerin inan kaynakları uzman yardımcıı veya inan kaynakları memuru olmaından dolayı, çalışmanın geri kalanında uzman olarak adlandırılacaklardır. lama onuçları Tablo 3 te göterilmiştir. Tabloya göre, Uzman 1 (UZ 1 ) için en önemli kriterin C 2 - Stayer Adayının İkametgâhı (İşyerine yakın olmaı) kriteri olduğu görülebilmektedir. Tablo 3: Karar Vericilere Göre Kriter lamaları UZ 1 UZ 2 UZ 3 UZ 4 UZ 5 UZ 6 UZ 7 UZ 8 UZ 9 UZ 10 UZ 11 UZ 12 UZ 13 UZ 14 C C C C C C C C C Tablo 3 te yer alan kriterler, en önemli olan ilk ırada olmak üzere Tablo 4 deki gibi ıralanmış ve ikinci kriterden itibaren her bir kriter için göreli önem düzeyleri ( ) uzmanlar tarafından ayrı ayrı belirlenmiştir. Örneğin, Uzman 1 için C 2 kriteri ile C 4 kriteri araında karşılaştırmalı önem düzeyi 0,20 dir. Tablo 4: Kriterlerin Uzmanlar Düzeyinde Karşılaştırmalı Önemi Önem ı UZ 1 UZ 2 UZ 3 UZ 4 UZ 5 UZ 6 UZ 7 UZ 8 UZ 9 UZ 10 UZ 11 UZ 12 UZ 13 UZ 14 1 C 2 C 8 C 3 C 9 C 1 C 1 C 8 C 9 C 8 C 9 C 2 C 1 C 2 C 9 2 C 4 0,20 C 9 0,05 C 4 0,85 C 8 0,10 C 2 1,00 C 8 0,70 C 3 0,20 C 8 0,30 C 9 0,60 C 8 0,90 C 1 1,00 C 9 0,15 C 1 1,00 C 7 0,20 3 C 1 0,20 C 3 0,20 C 6 0,20 C 6 0,70 C 8 0,60 C 9 0,90 C 4 0,15 C 5 0,30 C 4 0,60 C 1 0,75 C 9 0,20 C 8 0,25 C 9 0,70 C 8 0,30 4 C 7 0,10 C 4 0,25 C 8 0,05 C 1 0,20 C 7 0,90 C 3 0,80 C 9 0,10 C 3 0,70 C 3 0,60 C 4 0,85 C 8 0,60 C 2 0,05 C 8 0,90 C 1 0,10 5 C 6 0,05 C 5 0,05 C 2 0,35 C 3 0,20 C 9 1,00 C 4 0,70 C 7 0,10 C 7 0,30 C 6 0,60 C 5 0,65 C 6 0,20 C 4 0,05 C 4 0,75 C 4 0,25 6 C 5 0,05 C 6 0,20 C 5 0,05 C 4 0,50 C 6 0,50 C 2 0,60 C 6 0,10 C 6 0,30 C 5 0,50 C 6 0,75 C 4 0,05 C 6 0,40 C 6 0,80 C 6 0,30 7 C 3 0,05 C 7 0,15 C 9 0,50 C 5 0,10 C 5 1,00 C 6 0,60 C 5 0,05 C 4 0,30 C 7 0,65 C 3 0,55 C 3 0,50 C 5 0,30 C 5 0,95 C 2 0,20 8 C 9 0,05 C 2 0,40 C 7 0,90 C 7 0,50 C 4 0,80 C 5 0,60 C 1 0,05 C 1 0,30 C 1 0,30 C 2 0,90 C 5 0,70 C 3 0,10 C 7 0,70 C 3 0,80 9 C 8 0,05 C 1 0,05 C 1 0,10 C 2 0,50 C 3 0,70 C 7 0,60 C 2 0,05 C 2 0,20 C 2 0,90 C 7 0,60 C 7 0,05 C 7 0,30 C 3 0,65 C 5 0,35 SWARA yöntemiyle yapılan kriter ağırlıklandırma adımları ie, şu şekilde devam etmektedir; Öncelikle, Eşitlik 1 ile ler kullanılarak, katayı ( k ) değerlerine ulaşılmıştır. Ardından Eşitlik 2 yardımıyla, her bir kritere ait önem vektör ( w ) değerleri heaplanmıştır. Son olarak, kriterlere ait ağırlıklar ( q ) Eşitlik 3 ile heaplanmıştır. Uzman 1 e ait her bir kriter için heaplanan k, w ve q değerleri Tablo 5 te göterilmiştir. Tablo 5: SWARA Yöntemi ile Uzman 1'e Ait Kriter Ağırlıklarını Heaplama İşlemi lama Kriterler k 1 C 2 1,00 1,00 0,170 2 C 4 0,20 1,20 0,833 0,141 3 C 1 0,20 1,20 0,694 0,118 4 C 7 0,10 1,10 0,631 0,107 5 C 6 0,05 1,05 0,601 0,102 6 C 5 0,05 1,05 0,573 0,097 7 C 3 0,05 1,05 0,545 0,093 8 C 9 0,05 1,05 0,519 0,088 9 C 8 0,05 1,05 0,495 0,084 DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia w q

9 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p Tablo 5 te, Uzman 1 den elde edilen veriler için yapılan heaplamaların diğer uzmanlardan elde edilen veriler için de yapılmaı onucu elde edilen kriter ağırlıkları Tablo 6 ya çıkarılmıştır. Tablo 6: Kriterlerin Uzmanlar Bazında Heaplanan Ağırlıkları Kriterler UZ 1 UZ 2 UZ 3 UZ 4 UZ 5 UZ 6 UZ 7 UZ 8 UZ 9 UZ 10 UZ 11 UZ 12 UZ 13 UZ 14 C 1 0,118 0,054 0,028 0,112 0,462 0,432 0,085 0,034 0,018 0,136 0,173 0,192 0,234 0,130 C 2 0,170 0,057 0,092 0,025 0,231 0,027 0,080 0,028 0,009 0,009 0,345 0,127 0,468 0,067 C 3 0,093 0,143 0,290 0,093 0,004 0,074 0,143 0,098 0,092 0,016 0,048 0,060 0,004 0,037 C 4 0,141 0,115 0,157 0,062 0,007 0,044 0,124 0,044 0,148 0,073 0,071 0,121 0,041 0,104 C 5 0,097 0,109 0,088 0,056 0,013 0,011 0,089 0,166 0,038 0,045 0,028 0,066 0,012 0,028 C 6 0,102 0,091 0,131 0,134 0,025 0,017 0,093 0,058 0,058 0,025 0,075 0,086 0,023 0,080 C 7 0,107 0,079 0,031 0,038 0,076 0,007 0,103 0,075 0,023 0,005 0,027 0,047 0,007 0,186 C 8 0,084 0,181 0,125 0,228 0,144 0,254 0,171 0,216 0,378 0,238 0,090 0,133 0,072 0,143 C 9 0,088 0,172 0,059 0,251 0,038 0,134 0,113 0,281 0,236 0,452 0,144 0,167 0,138 0,224 Her bir uzmana ait kriter ağırlıklarının ortalamaının alınmaı onucu elde edilen kriter ağırlıkları ie, Tablo 7 de göterilmiştir. İnan Kaynakları uzmanlarının değerlendirmeleri onucunda, en önemli kriterin 0,178 değeriyle C 9 - Stayer Adayının Sta Yapma İteğindeki Davranışı kriteri olduğu onucuna ulaşılmıştır. Tablo 7: Nihai Kriter Ağırlıkları ve lama Kriterler Nihai Kriter Ağırlığı lama C 1 Stayer Adayının Genel Görünümü/İlk İzlenimi 0,158 3 C 2 Stayer Adayının İkamet Ettiği Yer 0,124 4 C 3 Stayer Adayının Çalışma Geçmişi 0,085 6 C 4 Stayer Adayının İK Yönetimi Önlian Programındaki Başarı Durumu 0,089 5 C 5 Stayer Adayının Yabancı Dil Bilgii 0,060 8 C 6 Stayer Adayının Bilgiayar Bilgii 0,071 7 C 7 Stayer Adayının Referanları 0,058 9 C 8 Stayer Adayının İşe Uygunluğu 0,176 2 C 9 Stayer Adayının Sta Yapma İteğindeki Davranışı 0, SONUÇ Çalışma onucunda, önlian öğrencilerinin taa kabul edilmeinde en önemli ilk üç kriter: i. Stayer adayının ta yapma iteğindeki davranışı, ii. iii. Stayer adayının işe uygunluğu, Stayer adayının genel görünümü/ilk izlenimi, şeklinde ıralanmaktadır. Genel olarak önlian öğrencilerinin, ta yapma konuundaki itekliliğinin düşük eviyelerde kalmaı ve taı bir zorunluluk olarak görmeleri, taa kabul edilmeleri konuundaki en büyük engel olarak görülmektedir. Yine ilk izlenim veya genel görünüm ile ilgili olarak öğrencilerin mülakat konuunda tecrübeiz olmaı, taa kabul edilmeleri önünde önemli bir engel oluşmaktadır. Stayer adayın işe uygunluğu konuundaki kriter ie adece öğrenci tarafından şekillendirilen bir kriter olmadığı için, önlian eğitimleri ıraında akademik danışmanları veya der aldıkları öğretim elemanları tarafından şekillendirilmektedir. Bu nedenle inan kaynakları programının akademik danışmanı veya bu programda der veren öğretim elemanlarının da kriterleri ıralamaı ve ağırlıklandırmaı ağlanarak, akademiyenler tarafından kariyerleri ve dolayııyla işe uygunlukları şekillendirilen öğrencilerin, ektörün taleplerini ne kadar karşıladığı konuunda fikir edinilebilir. Çalışma konuunun, inan kaynakları önlian öğrencilerinin tayer adaylıkları konuunda kııtlı tutulmayıp diğer önlian program veya lian bölümleri için de uygulanmaı, ektörün tayer adaylarından beklentilerinin belirlenerek, öğrencilerin DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia

10 Global Buine Reearch Congre(GBRC ), Vol.3 p daha ağlıklı kariyer planlamaına katkıda bulunmaı ağlanabilir. Hatta elde edilen bulgular ışığında, akademiyenlerin tayer adayı öğrencilerini, ta değerlendirilmeine hazırlamaı ağlanabilir. Çalışma konuunun, adece tayer adaylarına değil aynı zamanda iş başvuruu yapan çalışan adaylarına da farklı ektörlerde uygulanmaı, uygun işe uygun kişi eçimi konuunda bir kılavuz niteliği taşıyabilir. KAYNAKLAR Ahmed, S. U., Al Mahmud, A. ve Bergaut, K. (2009). Aethetic in Human-Computer Interaction: View and Review. Lecture Note in Computer Science içinde (C LNCS, ). doi: / _63 App Annie & MEF. (2014). Emerging Market and Growth in the Global App Economy. Baiya, R. K. ve Da, G. G. (2008). Aethetic In Marketing. Thouand Oak: Sage Publication, Inc. Bauerly, M. ve Liu, Y. (2006). Computational modeling and experimental invetigation of effect of compoitional element on interface and deign aethetic. Int. J. Hum.-Comput. Stud., 64(8), Boyatzi, C. J. ve Varghee, R. (1994). Children emotional aociation with color. The Journal of genetic pychology. doi: / Burdge, B. (2014). New Reearch Show Mobile Dominate Dektop. MovableInk. adreinden erişildi. Cai, S. ve Xu, Y. (2011). Deigning Not Jut for Pleaure: Effect of Web Site Aethetic on Conumer Shopping Value. International Journal of Electronic Commerce, 15(4), doi: /jec Carare, O. (2012). The impact of beteller rank on demand: Evidence from the app market. International Economic Review, 53(3), doi: / x Carmine, E. G. ve Zeller, R. A. (1979). Reliability and Validity Aement. Sage Univerity Paper Serie. Beverly Hill, California: Sage Publication. Chaudhari, A. (2015). Mobile Application Market to Soar. Reearch, Tranparency Market. 17 Eylül 2015 tarihinde adreinden erişildi. Chebat, J.-C. ve Morrin, M. (2007). Color and culture: Exploring the effect of mall décor on conumer perception. Journal of Buine Reearch, 60(3), doi: /.bure Choi, J. H. ve Lee, H. J. (2012). Facet of implicity for the martphone interface: A tructural model. International Journal of Human Computer Studie, 70(2), doi: /.ihc ComScore. (2014). The US Mobile App Report. Countryman, C. C. ve Jang, S. (2006). The effect of atmopheric element on cutomer impreion: the cae of hotel lobbie. International Journal of Contemporary Hopitality Management, 18(7), doi: / Creuen, M. E. H., Veryzer, R. W. ve Schoorman, J. P. L. (2010). Product value importance and conumer preference for viual complexity and ymmetry. European Journal of Marketing, 44(9/10), doi: / Cyr, D. (2008). Modeling Web Site Deign Acro Culture: Relationhip to Trut, Satifaction, and E-Loyalty. Journal of Management Information Sytem, 24(4), doi: /mis Degeratu, A. M., Rangawamy, A. ve Wu, J. (2000). Conumer choice behavior in online and traditional upermarket: The effect of brand name, price, and other earch attribute. International Journal of Reearch in Marketing, 17(1), doi: /s (00) Donovan, R. J. ve Roiter, J. R. (1982). Store Atmophere: An Environmental Pychology Approach. Journal of Retailing, 58(1), 34. doi:article Donovan, R. J., Roiter, J. R., Marcoolyn, G. ve Nedale, A. (1994). Store atmophere and purchaing behavior. Journal of Retailing, (70), Eroglu, S. a., Machleit, K. a. ve Davi, L. M. (2003). Empirical Teting of a Model of Online Store Atmopheric and Shopper Repone. Pychology & Marketing, 20(2), doi: /mar. Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Model with Unobervable Variable and Meaurement Error. Journal of Marketing Reearch (JMR), 18(1), DOI: /Preacademia PreAcademia Procedia