4.2 Çevre Mühendisleri Elektrik Mühendisleri Öğrenim Yolları Öğrenme yolunun yapısı Kazanılan Yeterlikler 8

Transkript

1

2 İçindekiler 1 Giriş 2 2 Enerji sektöründe MEÖ uzmanları 3 3 Enerji sektöründe MEÖ uzmanları için eğitim-öğretim ihtiyaçları 4 4 Mesleki yeterlilikler öğrenme ylu ve edinilmiş yetkinlikler Endüstri ve Üretim Mühendisi / İnşaat Mühendisi/ Makina Mühendisi Öğrenim Ylları Öğrenme ylunun yapısı Kazanılan Yeterlikler Çevre Mühendisleri Öğrenme ylunun yapısı Kazanılan Yeterlikler Elektrik Mühendisleri Öğrenme ylu Öğrenme ylu yapısı Kazanılan Yeterlikler 13 1

3 1 Giriş Enerji sektörü, eknmiye güç sağlamak ve yaşamı, üretimi ve ulaşımı klaylaştırmak için gerek duyulan enerjinin üretimine ve dağıtımına dğrudan ve dlaylı larak dahil lan karmaşık ve birbiriyle ilişkili endüstri ağlarıdır. Faaliyet alanları itibarı ile veya bu şekilde çevreyi/dğayı etkileyen dğal gaz ve ham petrl rezervlerinin araştırılması, geliştirilmesi ile ilgili şirketler, sndajı yapanlar, rafineriler ya da kömür ve yenilenebilir kaynakları entegre larak kullanan şirketler bu kapsamdadır. Büyük ölçüde dünya çapındaki enerji arz ve talebine bağlı larak yönlenen enerji sektöründe perfrmans yüksek randa kalifiye ve vasıflı işçilere bağlıdır (Investpedia, 2018). Bu sektörde yetkin bir şekilde iş yapabilmek için gerekli lan beceriler 1, en temel bilgiden ldukça özel bir knw-hw'a kadar geniş bir yelpazede uzanır ve kalifiye lmak bilgi 2 ve eğitim gerektirir. Beceriler frmal bir eğitime katılarak veya infrmal larak iş başında tecrübe kazanmak suretiyle elde edilir snrasında sanayide dğru bir alanda çalışılabilmesi için kazanılan vasıfların (salahiyet) yeterlilik 3 yluyla kanıtlanması gerekir. Enerji sektörü için geliştirilmiş mevcut eğitim ve öğretim prgramları genellikle mevcut enerji kaynaklarının nasıl kullanılacağı ve verimin nasıl arttırılacağı hakkında bilgi sağlamaya daklanır. Bu süreçlerin ve sistemlerin çevreye lan etkilerini rtaya kyan prgramlar ldukça azdır. Durum böyle lunca da, enerji sektöründe bir kariyere sahip lan nitelikli kişiler genellikle çevresel etkilerle ilgili bilgi sahibi değillerdir ve/veya bu etkilerle başa çıkma, uyum sağlama, çevre kruma knularında yeterli becerileri gelişmemiştir. Mesleki eğitim, enerji sektöründeki kişiler için ek niteliklere sahip lmayı sağlayan çeşitli erişim nktalarından biridir. Enerji tedarik sistemlerinin çevreye lan etkilerini dikkate alacak şekilde, özellikle bu sektörde çalışanlar veya çalışacak lanlar için eğitim prgramlarının geliştirilmesine büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Enerji sektörü, farklı seviyelerde beceri ve yeterlilikler gerektirir, bu nedenle bu sektördeki kişilere mesleki eğitim merkezlerinde farklı seviyelerde çevresel etki eğitimleri verilmelidir. Bu nedenle, enerji sektöründeki Mesleki Eğitim ve Öğretim (MEÖ) uzmanları için çevresel etkilerle ilgili mesleki yeterliliklerin tanımlanması zrunludur. 1 Beceriler, bilgi uygulama ve bilgi birikimini, görevleri tamamlamak ve prblemleri çözmek için kullanır ve bilişsel larak tanımlanır (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşüncenin kullanımını içerir) veya pratiktir (el becerilerini ve yöntemlerin, malzemelerin, araç ve enstrümanların kullanımını içerir) (Avrupa Birliği Knseyi, 2017). 2 Bilgi öğrenme yluyla enfrmasynun asimilasynunun snucudur. Bilgi, bir çalışma ya da çalışma alanıyla ilgili lan, terik ve / veya lgusal larak tanımlanan lgu, ilke, kuram ve uygulamaların bütünüdür. (The cuncil f the eurpean unin, 2017). 3 Yeterlilik, bir kişi tarafından sadece bir değerlendirme testinin bilgi, beceri ve yeterliliklerini başarıyla geçtikten snra başarılır. "Yeterlilik", yetkili bir kurumun bireyin verilen standartlara ilişkin öğrenme çıktılarını elde ettiğini belirlemesi durumunda elde edilen bir değerlendirme ve naylama sürecinin resmi bir snucu anlamına gelir (The cuncil f the eurpean unin, 2017). 1 2

4 2 Enerji sektöründe MEÖ uzmanları Enerji tedarik sektöründe çeşitli mesleklerden kişiler çalışmaktadır. CLEAN-kWAT prjesi kapsamında Uluslararası Standart Meslek Sınıflandırması (ISCO) dayanarak aşağıdaki meslekler seçilmiş ve detaylı larak incelenmiiştir: 1. Endüstri ve Üretim Mühendisleri, endüstriyel üretim süreçleri ve tesislerinin inşasını, işletimini ve bakımını araştırır, tasarlar, rganize eder ve denetlerler. Üretim faaliyetlerinin krdinasynu için prgramlar luşturur ve maliyet etkinliğini ve güvenliğini değerlendirirler. Endüstriyel verimlilik mühendisleri, endüstri mühendisleri, endüstriyel tesis mühendisleri, üretim mühendisleri gibi farklı isimler altında görev yapanlar da bu meslek kapsamında kabul edilmektedir. 2. İnşaat mühendisleri yapı ile ilgili tasarım ve yönlendirmeleri yapar; inşaat mühendisliği yapılarının işletimini ve bakımını yönetir ya da özel maddelerin teknljik yönleri ile ilgili çalışır, tavsiyelerde bulunur. İnşaat mühendisliği mesleği anlamında; burada prje müdürleri, yerbilimciler, metalurji ve maden mühendisleri ile trafik ve şehir planlancıları da kapsanmaktadır. 3. Çevre mühendisleri çeşitli mühendislik disiplinlerini kullanarak çevre üzerinde insan faaliyetlerinin lumsuz etkilerini önlemek, kntrl etmek veya rtadan kaldırmak için çözümlerin araştırılmasını, tavsiyesini, tasarlanmasını ve uygulanmasını yönetir. İnşaat ve inşaat mühendisliği prjelerinin çevresel değerlendirmelerini yapar ve mühendislik ilkelerini kirlilik kntrlü, geri dönüşüm ve atık bertarafı için kullanırlar. Bu prje kapsamında mesleki anlamda; hava kirliliği kntrl mühendisleri, çevresel analizleri yapanlar, çevre mühendisleri, çevresel iyileştirme uzmanları, atıksu prses mühendisleri içerilmektedir. Yine bazı ilgili alanlar çevre uzmanları ve radyasyn önleme uzmanlarıdır. 4. Makine mühendisleri ; makinalar, uçaklar, gemiler, makineler ve endüstriyel tesis, ekipman ve sistemlerin araştırılmasını, tavsiyelerde bulunulmasını, tasarımını ve dğrudan üretimini gerçekleştirir; işleyişi, bakımı ve narımını yönetir, tavsiyelerde bulunur veya belirli materyallerin, ürünlerin veya işlemlerin mekanik yönleri hakkında tavsiyelerde bulunur. Bu prje kapsamında mesleki anlamda; havacılık mühendisleri, mtr tasarımcıları, deniz mimarları, deniz mühendisleri, makine mühendisleri içerilmektedir. Yine ilgili lan diğer bir alan; gemi mühendisliğidir. 5. Elektrik mühendisleri, elektrik sistemleri, bileşenleri, mtrları ve teçhizatının inşaatını ve işletimini tasarlar, yönlendirir ve yönetir veya elektrik mühendisliği malzemelerinin, ürünlerinin ve süreçlerin teknljik yönlerini inceler ve önerilerde bulunur.. Bu prje kapsamında mesleki anlamda; elektrik mühendisleri, elektrik üretim mühendisleri, elektrmekanik mühendisleri içerilmektedir. Yine bazı ilgili alanlar; nükleer enerji üretimi mühendisliği, elektrnik mühendisliği, yayın mühendisliği ve telekmünikasyn mühendisliğidir. Yukarıda verilen meslek alanlarının hepsi bir şekilde enerji tedarik süreçleri ile ilgili çalışmlar yapmaktadırlar ve çalıştıkları sistemin çevresel etkileri ile ilgili bilgi ve beceriye ihtiyaç duyarlar. 3

5 3 Enerji sektöründe MEÖ uzmanları için eğitim-öğretim ihtiyaçları Prfesyneller için mesleki yeterlilikler, nların ilgili meslek ya da kariyerlerine bağlı larak kazanacakları uygulamaya yönelik niteliklerdir. Bunlar, teri ve iş başında tecrübe ile sahada çalışmayı içeren nline öğrenmeyi harmanlayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu öğrenme prgramları, kursların uzunluğuna bağlı larak, giriş seviyesinden en gelişmiş seviyeye kadar çk çeşitli farklı kurslar içerir. Enerji tedarik sektöründe prfesyneller için çevre eğitimi knusunda önerilen prgramlar, ECVET: Mesleki Eğitim Ve Öğretimde Kredi Transfer Sistemine göre, öğrenme hem lisans hem de yüksek lisans düzeyine yönelik larak öğrenim çıktıları bağlamında ağırlıklandırılmıştır. ECVET sistemleri, aşağıda verildiği üzere edinecekleri bilgi, beceri ve yeterlikleri tanımlamaktadır: Tabl 1: Avrupa Yeterlilikler Çerçevesinde (AYÇ) Öğrenme Çıktı (ÖÇ) düzeyleri ÖÇ Bilgi Beceri Yeterlik AYÇ Düzey 6 (1. Çalışm a döngüs ü) Çalışma alanı hakkında teri ve prensiplerin eleştirel larak anlaşılmasını içeren ileri düzey bilgi İhtisas gerektiren çalışma alanında, karmaşık ve öngörülemeyen prblemleri çözmek için gerekli uzmanlık veya yenilikçiliği içeren ileri düzey beceriler Kestirilemeyen işlerde veya çalışma bağlamlarında karar alma srumluluğunu üstlenerek karmaşık teknik veya mesleki faaliyetleri veya prjeleri yönetebilmek; bireylerin ve grupların mesleki gelişimini yönetmek için srumluluk almak AYÇ Düzey 7 (2. Çalışm a döngüs ü) Çalışma alanındaki özgün düşünme ve/veya araştırmayı temel alan çk önemli bilgilerin liderlik ettiği yüksek ihtisas bilgisi Yeni bilgi ve prsedürler geliştirmek için araştırma ve / veya yenilikçilik için ihtiyaç duyulan özel prblem çözme becerileri Karmaşık, öngörülemeyen ve yeni stratejik yaklaşımlar gerektiren iş veya çalışma bağlamlarını yönetebilmek ve dönüştürmek; mesleki bilgi ve uygulamaya katkıda bulunma srumluluğunu üstlenmek Kaynak: Annex ii, Avrupa Parlamentsu ve yaşam byu öğrenme için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi'nin kurulmasına ilişkin 23 Nisan 2008 tarihli knsey önerisi 4

6 Önerilen yeterlilikler tplamda 17 seviyede öğrenme çıktısı içerir. Bunlardan 13 tanesi lisans seviyesi (Seviye 6), 4 tanesi de lisansüstü seviye (Seviye 7) için tavsiye edilmektedir. Aşağıdaki tabldan görüleceği üzere, her ders ECVET puanları ile ağırlıklandırılmıştır. ÖÇ Başlık ECVET 1 Enerji, Çevre ve Eksistemler Enerji sistemlerinin ekljik ayakizi Çevresel etki ve iklim değişikliği Geleneksel enerji üretim sistemleri Gelişmiş mtrlar ve Türbinler Kirlilik örnekleme ve analizi Atmsferik kirlilik: etkileri ve kntrlü Nükleer güç santrallerinin ekljik ve çevresel byutu Güneş enerjisi sistemleri WinRüzgar enerjisi Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi Jetermal enerji Hidrelektrik Biykütle ve atık enerjisi teknljileri Enerji yönetimi ve krunması Enerji plitikaları, durum çalışmaları ve iyi örnekler Çevresel etki değerlendirmeye giriş 1.5 Tümü 30,0 5

7 Öğrenme çıktıları, belirli bir alanda ihtiyaç duyulan yeterliliklere göre öğrenme birimleri luşturmak için birlikte gruplandırılır. Her birim, dersin snunda kazanılan yeterliliklerin ağırlığını gösterir. Bu birimler: Öğrenim çıktıları birimi Öğrenme birimi başlığı Öğrenme Çıktıları Öğrenme çıktılarının başlığı N 1 Enerji ve eksistemlere giriş ÇÖ1 ÇÖ2 Enerji, Çevre ve Eksistemler Enerji sistemlerinin ekljik ayakizi N 2 Knvansiynel enerji sistemleri ve çevresel etkileri ÇÖ4 ÇÖ5 ÇÖ8 Geleneksel enerji üretim sistemleri Gelişm i ş mtrlar ve Türbinler Nükleer güç santrallerinin ekljik ve çevresel byutu ÇÖ9 Güneş enerjisi sistemleri ÇÖ10 Rüzgar enerjisi N 3 Yenilenebilir enerji sistemleri ve çevresel etkileri ÇÖ11 ÇÖ12 Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi Rüzgar enerjisi ÇÖ13 Hidrelektrik Enerjisi ÇÖ14 Biykütle ve atık enerjisi teknljileri ÇÖ3 Envirnmental impact and climate change N 4 Çevresel etki kntrlü ve değerlendirme ÇÖ6 ÇÖ7 ÇÖ15 Kirlilik örnekleme ve analizi Atmsferik kirlilik: etkileri ve kntrlü Enerji yönetimi ve krunması ÇÖ16 Enerji plitikaları, durum çalışmaları ve iyi örnekler ÇÖ17 Çevresel etki değerlendirmeye giriş Yukarıda kyu taralı larak verilen öğrenim çıktıları ve tanımlanan ilgili bilgi, beceri ve yeterliklerin kazanılması için, master seviyesindeki kişilerin öğrenim birimlerine ek larak alınması gerekli çıktılardır. Açık renkli öğrenim çıktılarının ise tüm katılımcılar tarafından alınması önerilir. Bu birimler, kursa karşılık gelen öğrenme ylları (ÖY'ler) larak bilinen bir bilgi ylu luşturan farklı yllarla birleştirilebilir. Tüm öğrenme ylları, Avrupa Yeterlilik Çerçevesi (AYÇ) 6. ve 7. seviyeye karşılık gelir. 6

8 4 Mesleki yeterlilikler öğrenme ylu ve edinilmiş yetkinlikler Prje kapsamında seçilen her mesleğin kendine özgü teknik altyapısı bulunmaktadır. Ancak bu prje alanı ile ilgli larak, her beş meslek içinde knuya özgü prfilleri analiz edilmiş ve buna göre prgramda tanımlanan öğrenim çıktılarını kazanabilmek için öğrenme ylları tasarlanmıştır. 4.1 Endüstri ve Üretim Mühendisi / İnşaat Mühendisi/ Makina Mühendisi Öğrenim Ylları Bu öğrenme yllarının amacı, enerji sistemleri ile ilgili bilgileri, temel yönlerini, çevreye lan etkilerini ve bunun nasıl kntrl edilebileceğini değerlendirilip nasıl hafifletilebileceğini sunmaktır. Çevre, enerji ve eksistem hakkında temel bilgiler sunulmakta ve kursiyerlere ekljik ve karbn ayak izlerinin değerlendirilmesi ile bilgiler verilmektedir. Mevcut enerji sistemleri bilgisine ek larak, bu öğrenme ylları yeni enerji üretim sistemlerine ve çevreye lan etkilerine bakacaktır. Kursiyerler, farklı yenilenebilir enerji teknljilerinin işlevselliği hakkında temel bilgileri öğreneceklerdir. CLEAN-kWAT prje rtaklarının kendi ülkelerindeki deneyimler ve iyi uygulamalar özetlenmiş ve incelenmiştir. Çevresel etkilerin nasıl kntrl edileceği ve değerlendirileceği knusunda farklı yöntemlere özel önem verilmiştir. Öğrenme hedefleri, eğitim materyallerinin aşağıdaki öğrenme çıktıları (ÖÇler) içerisinde sunulmasıyla başarılacaktır: Enerji ve eksistemlere giriş Yenilenebilir enerji kaynakları ve çevresel etkileri Çevresel etki kntrlü ve değerlendirme Öğrenme ylunun yapısı Öğrenim çıktıları birimi N 1 N 3 N 4 Öğrenme çıktıları (ÖÇ) ÇÖ1 Enerji, çevre ve eksistemler ÇÖ2 Enerji sistemlerinin ekljik ayakizi ÇÖ9 Güneş enerjisi sistemleri ÇÖ10 Rüzgar enerjisi ÇÖ11 Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi ÇÖ12 Jetermal enerji ÇÖ13 Hidrelektrik enerjisi ÇÖ14 Kütle ve atık enerji teknljileri ÇÖ3 Çevresel etkiler ve iklim değişikliği ÇÖ6* Kirlilik örnekleme ve analizi ÇÖ7* Atmsferik kirlilik: etkileri ve kntrlü ÇÖ15* Enerji yönetimi ve krunması Kredi Puanı (KP) Lisans Yüksek Lisans (LY)

9 ÇÖ16 ÇÖ17 Enerji plitikaları, durum çalışmaları ve iyi örnekler Çevresel etki değerlendirmeye giriş Tplam *Sadece YL öğrencileri için Bu öğretim ylu; eğitime yardımcı lmak, bilgilerini arttıtrmak ve ilgili knuda yetkinliklerini daha da genişletmek, böylece iş piyasasında daha klay yer bulabilmek amacıyla endüstri ve üretim, inşaat ve makine mühendisleri larak çalışan uzman ve öğrenciler için tasarlanmıştır Kazanılan Yeterlikler Bilgi (hakkında) Eksistemler ve farklı bileşenleri Eksistemdeki her bir bileşenin enerji döngüsündeki rlü Enerji akışı ve kntrlünde güneşin merkezi rlü Ekljik ve karbn ayak izleri, bileşenleri ve enerji tedarik sistemleri ile bağlantısı Güneş ve rüzgar teknljileri, bileşenleri ve perfrmansı sınırlandıran faktörler Güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi trendleri, plitikaları ve elektrik şebekesine entegrasynunu etkileyen diğer faktörler; Yenilenebilir enerji kaynağı larak, dalga, gelgit ve hidrjen enerjilerinin ptansiyelleri Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi kaynağını kullanan teknljiler Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi kaynaklarının avantaj ve dezavantajları Elektrik üretimi için jetermal enerji ve hidrelektrik enerjisinin ptansiyelleri ve kullanılabilirliği Jetermal enerji ve hidrelektrik enerjisini kullanan teknljiler Atık ve biykütlenin işlenmesinde kullanılan farklı teknlji seçenekleri Biyenerji teknljisinin ardındaki yasal ve çevresel faktörleri tanımak. İklim değişikliği, küresel ısınma, zn tabakasının incelmesi ve asit yağmurları İklim değişikliğinin zaman çizelgesi, asit yağmuru ve zn tabakasının incelmesi ne kadar ciddi? Kirlilik izleme ve ölçümlerinde kullanılan temel enstrümental kimyasal analizler Enerj sistemlerinin farklı meterljik kşullar için emisyn hesaplamaları ve dağılım simülasynlarına dayanan hava kalitesi etki değerlendirmesi Atmsferik dağılım için ticari paketlerin kullanılması (ADM4). Havadaki kirletici süreç için uygun kntrl tekniği Enerji yönetimi ve krunumu. Karbn ayakizinin azaltılması Enerji yönetimi ve krunumu için teknikler ve önlemler. Hükümetler tarafından enerji sisteminin çevresel etkilerini bir araya getiren stratejiler Alman stratejisi Enerji geçişi Çevresel etki değerlendirmenin temel prensipleri Çevresel etki değerlendirmede farklı adımlar Beceriler Enerji ve çevre arasındaki farkı ayırt edebilmek ve ikisini ilişkilendirebilmek İnsan davranışlarının eksistemler üzerindeki etkilerini belirlemek Farklı enerji sistemlerini tanımlamak, betimlemek ve değerlendirmek 8

10 Güneş, rüzgar, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve hidrelektrik enerji kaynaklarının kapasitesi, deplenması, maliyeti ve karbn emisynlarına ilişkin hesaplamaları yapabilmek Güneş, rüzgar, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve hidrelektrik, biykütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarında İş ve iş güvenliği prensipleri ile uyumlu çalışmak Farklı biykütle enerji kaynaklarını tanımak Biykütle enerjisi için çevresel etkileri değerlendirmek Çevresel etkilerin kapsamlarını değerlendirmek Kirlilik izleme ve ölçümlerinde kullanılan her bir cihaz için numune alma ve numune hazırlama prsedürlerini ve kimyasal prsesleri uygulamak Labratuar sağlık ve güvenlik yönetmeliklerine uygun çalışmak Hava kirleticilerini önemli miktarda yayan belirli bir sabit endüstriyel prsesler için en uygun kntrl tekniğinin uygulanması için gerekli lan tasarımları seçmek ve uygulamak Matematik ve hesaplamalı atmsferik dağılım mdellemesi için uygun yöntemlerini uygulamak Belirli bir vaka çalışması için hava kalitesi tarama yaklaşımı tasarlamak Endüstriyel bir işlemin veya ticari kuruluşun enerji denetimini gerçekleştirmek Enstitüler, hükümetler ve diğer paydaşlar için uygulama stratejileri önermek Hangi stratejinin nerelerde uygulanabilir lduğunu tanımlamak Çevre plitikalarında farklı vaka çalışmalarının/örneklerin pratikte değerlendirilmesi Çevresel etki değerlendirmesine ilişkin mevcut yargı ve kurumsal düzenlemelerin etkilerini analiz etmek Farklı vaka çalışmalarına / uygulamadaki ÇED örneklerine erişebilme Yeterlikler Ekljik sistemde bulunan ağlar tarafından enerji akışının kntrlünün değerlendirilmesi Bir enerji tedarik sisteminin ekljik ve karbn ayak izinin hesaplanması Güneş ve rüzgar teknljisinin yaşam döngüsü byunca çevresel etkilerini değerlendirmek Belirli bir çevrede hidrelektrik, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve biyenerji teknljisi uygulamasının ptansiyel çevresel etkilerini analiz etmek İklim değişikliğinin nedenleri ve etkileri, asit yağmurları ve zn tükenmesi kavramlarını açıklamak ve yrumlamak, Veri işleme becerilerinin yanı sıra araştırma ve sunum becerilerinin geliştirilmesi. Çeşitli hava kirliliği kntrl teknikleriyle belirli kntrl tekniklerine ilişkin küçük tasarım çalışmaları yapmak. Örnekleri prfesynel bir şekilde sunmak. Hava kalitesi ile ilgili çevresel etki çalışmalarını yürütmek için ekip çalışması. Enerji denetimi ve analizi için gerekli terileri ve yöntemleri uygulamak Mevcut enerji sisteminin çevresel etkisinin değerlendirilmesini sağlamak ve bu etkileri etkilemek için stratejiler önermek Çevresel etki değerlendirmesinin temel yönlerini sözlü ve yazılı larak iletmek 9

11 4.2 Çevre Mühendisleri Öğrenme ylunun amacı, enerji sistemlerinin bilgi ve temel yönlerini, çevreye lan etkilerini ve bunun nasıl kntrl edilebileceğini değerlendirilip nasıl hafifletilebileceğini sunmaktır. Knvansiynel enerji sistemlerinin ve yeni enerji üretim sistemlerinin temelleri ve çevreye lan etkileri, çevreye ilişkin mevcut bilgilere eklenir. Kursiyerler, farklı geleneksel enerji sistemlerinin ve yenilenebilir enerji teknljilerinin işlevselliği hakkında bilgi sahibi lacaklardır. Öğrenme hedefleri, eğitim materyallerinin aşağıdaki öğrenme çıktıları (ÖÇler) içerisinde sunulmasıyla başarılacaktır: Knvansiynel enerji sistemleri ve çevresel etkileri Yenilenebilir enerji sistemleri ve çevresel etkileri Öğrenme ylunun yapısı Öğrenim çıktıları birimi N 2 N 3 Öğrenme çıktıları (ÖÇ) ÇÖ4 ÇÖ5 * ÇÖ8 ÇÖ9 ÇÖ10 ÇÖ11 ÇÖ12 ÇÖ13 ÇÖ14 Kvansiynel enerji üretim sistemleri Gelişm i ş mtrlar ve Türbinler Nükleer güç santrallerinin ekljik ve çevresel byutu Güneş enerjisi sistemleri Rüzgar enerjisi Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi Jetermal enerji Hidrelektrik enerjisi Kütle ve atık enerji teknljileri Kredi Puanı (KP) Lisans Yüksek Lisans (LY) Tplam *Sadece YL öğrencileri için Bu öğretim ylu; eğitime yardımcı lmak, bilgilerini arttıtrmak ve ilgili knuda yetkinliklerini daha da genişletmek, böylece iş piyasasında daha klay yer bulabilmek amacıyla çevre mühendisleri larak çalışan uzman ve öğrenciler için tasarlanmıştır. 10

12 4.2.2 Kazanılan Yeterlikler Bilgi (hakkında) Petrl rafinesi, dğal gaz işleme ve yardımcı süreçler; Süreç mühendisliği, ulaştırma ve enerji üretim endüstrisinde kullanılan yakıt ve yanma süreçleri Mtr ve türbinlerin temelleri Mtr, türbinler ve karaylu taşımacılığının iklim değişikliğine katkısı Genel karbn azaltımını sağlamak için bu sektördeki alternatif yakıtları kullanmak. Bir nükleer santralin temel işleyişi Nükleer santrallerin avantajlarını, dezavantajlarını ve riskleri Güneş ve rüzgar teknljileri, bileşenleri ve perfrmanslarını sınırlayan faktörler; Güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi trendleri, plitikaları ve elektrik şebekesine entegrasynlarını etkileyen diğer faktörler; Yenilenebilir enerji kaynakları larak dalganın, gelgitin ve hidrjenin ptansiyeli Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi kaynağını kullanan teknlji Dalga, gel-git, hidrjen ve hidr enerji kaynağının avantajları ve dezavantajları Elektrik üretimi için jetermal enerji ve hidrelektrik enerjisinin ptansiyelleri ve kullanılabilirliği Jetermal enerjiden ve hidrelektrikten yararlanan çeşitli teknljiler Atık ve biykütlenin işlenmesinde kullanılan farklı teknlji seçenekleri Biyenerji teknljisinin ardındaki yasal ve çevresel faktörleri tanımak Beceriler Bu teknljilerle ilişkili çevresel srunları tanımlamak; Farklı dönüşüm süreçleri için teknlji özelinde hesaplamalar yapmak; Taşımacılık mtrları ve enerji üretim gaz türbinleri için karbn azaltma stratejilerine uygun larak çalışmak Kıvılcım ateşlemeli (SI) ve dizel mtrlarda NOx, CO, HC ve partikül kntrl yöntemlerini CO2 azaltımı ile uyumlu bir şekilde uygulamak Nükleer santrallerin eklji ve çevre üzerindeki etkilerini analiz etmek ve değerlendirmek Güneş, rüzgar, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve hidrelektrik enerji kaynaklarının kapasitesi, deplenması, maliyeti ve karbn emisynlarına ilişkin hesaplamaları yapabilmek Güneş, rüzgar, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve hidrelektrik, biykütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarında İş ve iş güvenliği prensipleri ile uyumlu çalışmak Farklı biykütle enerji kaynaklarını tanımak Biykütle enerjisi için çevresel etkileri değerlendirmek Yeterlikler Deneylerden ve diğer kaynaklardan gelen verilerin yrumlanması ve eleştirel analizi için terinin kullanılması Genel takım çalışması, iletişim ve sunum becerilerini geliştirmek Yaşam döngüsü byunca CO2 analizi ve karbn denetimlerinin yapılması. Nükleer santrallerden kaynaklanan atıkların yönetimi Olası hidrelektrik (sistem tipleri, kullanılan türbinler) kullanımı ile ilgili sruları eleştirel larak tartışmak Kaynak, enerji geri kazanımı ve sera gazı emisynlarının azaltılması için artan atık ve biykütle kullanımının ardındaki yasal ve çevresel faktörleri tanımak Güneş ve rüzgar teknljisinin yaşam döngüsü byunca çevresel etkilerini değerlendirmek 11

13 Belirli bir çevrede hidrelektrik, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve biyenerji teknljisi uygulamasının ptansiyel çevresel etkilerini analiz etmek. 4.3 Elektrik Mühendisleri Öğrenme ylu Bu öğrenme yllarının amacı, enerji sistemleri ile ilgili bilgileri, temel yönlerini, çevreye lan etkilerini ve bunun nasıl kntrl edilebileceğini değerlendirilip nasıl hafifletilebileceğini sunmaktır. Çevre, enerji ve eksistem hakkında temel bilgiler sunulmakta ve kursiyerlere ekljik ve karbn ayak izlerinin değerlendirilmesi ile bilgiler verilmektedir. Mevcut enerji sistemleri bilgisine ek larak, bu öğrenme ylları yeni enerji üretim sistemlerine ve çevreye lan etkilerine bakacaktır. Kursiyerler, farklı yenilenebilir enerji teknljilerinin işlevselliği hakkında temel bilgileri öğreneceklerdir. CLEAN-kWAT prje rtaklarının kendi ülkelerindeki deneyimler ve iyi uygulamalar özetlenmiş ve incelenmiştir. Çevresel etkilerin nasıl kntrl edileceği ve değerlendirileceği knusunda farklı yöntemlere özel önem verilmiştir. Öğrenme hedefleri, eğitim materyallerinin aşağıdaki öğrenme çıktıları (ÖÇler) içerisinde sunulmasıyla başarılacaktır: Enerji ve eksistemlere giriş Knvansiynel enerji sistemleri ve çevresel etkileri Yenilenebilir enerji sistemleri ve çevresel etkileri Çevresel etki kntrlü ve değerlendirilmesi Öğrenme ylu yapısı Öğrenim çıktıları birimi N 1 N 2 N 3 N 4 Öğrenme çıktıları (ÖÇ) ÇÖ1 ÇÖ2 ÇÖ4 ÇÖ5 * ÇÖ8 ÇÖ9 ÇÖ10 ÇÖ11 ÇÖ12 ÇÖ13 ÇÖ14 ÇÖ3 ÇÖ6* Enerji, çevre ve eksistemler Enerji sistemlerinin ekljik ayakizi Kvansiynel enerji üretim sistemleri Gelişm i ş mtrlar ve Türbinler Nükleer güç santrallerinin ekljik ve çevresel byutu Güneş enerjisi sistemleri Rüzgar enerjisi Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi Jetermal enerji Hidrelektrik enerjisi Kütle ve atık enerji teknljileri Çevresel etkiler ve iklim değişikliği Kirlilik örnekleme ve analizi Kredi Puanı (KP) Lisans Yüksek Lisans (LY)

14 ÇÖ7* Atmsferik kirlilik: etkileri ve kntrlü ÇÖ15* Enerji yönetimi ve krunması ÇÖ16 ÇÖ17 Enerji plitikaları, durum çalışmaları ve iyi örnekler Çevresel etki değerlendirmeye giriş Tplam *Sadece YL öğrencileri için 5 Bu öğretim ylu; eğitime yardımcı lmak, bilgilerini arttıtrmak ve ilgili knuda yetkinliklerini daha da genişletmek, böylece iş piyasasında daha klay yer bulabilmek amacıyla çevre mühendisleri larak çalışan uzman ve öğrenciler için tasarlanmıştır Kazanılan Yeterlikler Bilgi (hakkında) Eksistemler ve farklı bileşenleri Eksistemdeki her bir bileşenin enerji döngüsündeki rlü Enerji akışı ve kntrlünde güneşin merkezi rlü Ekljik ve karbn ayak izleri, bileşenleri ve enerji tedarik sistemleri ile bağlantısı Petrl rafinesi, dğal gaz işleme ve yardımcı süreçler; Süreç mühendisliği, ulaştırma ve enerji üretim endüstrisinde kullanılan yakıt ve yanma süreçleri Mtr ve türbinlerin temelleri Mtr, türbinler ve karaylu taşımacılığının iklim değişikliğine katkısı Tplam karbn azaltımını sağlamak için bu sektördeki alternatif yakıtları kullanmak. Bir nükleer santralin temel işleyişi Nükleer santrallerin avantajlarını, dezavantajlarını ve riskleri Güneş ve rüzgar teknljileri, bileşenleri ve perfrmanslarını sınırlayan faktörler; Güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi trendleri, plitikaları ve elektrik şebekesine entegrasynlarını etkileyen diğer faktörler; Yenilenebilir enerji kaynakları larak dalganın, gelgitin ve hidrjenin ptansiyeli Dalga, gelgit ve hidrjen enerjisi kaynağını kullanan teknlji Dalga, gel-git, hidrjen ve hidr enerji kaynağının avantajları ve dezavantajları Elektrik üretimi için jetermal enerji ve hidrelektrik enerjisinin ptansiyelleri ve kullanılabilirliği Jetermal enerjiden ve hidrelektrikten yararlanan çeşitli teknljiler Atık ve biykütlenin işlenmesinde kullanılan farklı teknlji seçenekleri Biyenerji teknljisinin ardındaki yasal ve çevresel faktörleri tanımak İklim değişikliği, küresel ısınma, zn tabakasının incelmesi ve asit yağmurları İklim değişikliğinin zaman çizelgesi, asit yağmuru ve zn tabakasının incelmesi ne kadar ciddi? Kirlilik izleme ve ölçümlerinde kullanılan temel enstrümental kimyasal analizler Enerji sistemlerinin farklı meterljik kşullar için emisyn hesaplamaları ve dağılım simülasynlarına dayanan hava kalitesi etki değerlendirmesi Atmsferik dağılım için ticari paketlerin kullanılması (ADM4). Havadaki kirletici süreç için uygun kntrl tekniği Enerji yönetimi ve krunumu. Karbn ayakizinin azaltılması 13

15 Beceriler Enerji yönetimi ve krunumu için teknikler ve önlemler. Hükümetler tarafından enerji sisteminin çevresel etkilerini bir araya getiren stratejiler Alman stratejisi Enerji geçişi Çevresel etki değerlendirmenin temel prensipleri Çevresel etki değerlendirmede farklı adımlar Enerji ve çevre arasındaki farkı ayırt edebilmek ve ikisini ilişkilendirebilmek İnsan davranışlarının eksistemler üzerindeki etkilerini belirlemek Farklı enerji sistemlerini tanımlamak, betimlemek ve değerlendirmek Bu teknljilerle ilişkili çevresel srunları tanımlamak; Farklı dönüşüm süreçleri için teknlji özelinde hesaplamalar yapmak; Taşımacılık mtrları ve enerji üretim gaz türbinleri için karbn azaltma stratejilerine uygun larak çalışmak Kıvılcım ateşlemeli (SI) ve dizel mtrlarda NOx, CO, HC ve partikül kntrl yöntemlerini CO2 azaltımı ile uyumlu bir şekilde uygulamak Nükleer santrallerin eklji ve çevre üzerindeki etkilerini analiz etmek ve değerlendirmek Güneş, rüzgar, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve hidrelektrik enerji kaynaklarının kapasitesi, deplenması, maliyeti ve karbn emisynlarına ilişkin hesaplamaları yapabilmek Güneş, rüzgar, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve hidrelektrik, biykütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarında İş ve iş güvenliği prensipleri ile uyumlu çalışmak Farklı biykütle enerji kaynaklarını tanımak Biykütle enerjisi için çevresel etkileri değerlendirmek Çevresel etkilerin kapsamlarını değerlendirmek Kirlilik izleme ve ölçümlerinde kullanılan her bir cihaz için numune alma ve numune hazırlama prsedürlerini ve kimyasal prsesleri uygulamak Labratuar sağlık ve güvenlik yönetmeliklerine uygun çalışmak Hava kirleticilerini önemli miktarda yayan belirli bir sabit endüstriyel prsesler için en uygun kntrl tekniğinin uygulanması için gerekli lan tasarımları seçmek ve uygulamak Matematik ve hesaplamalı atmsferik dağılım mdellemesi için uygun yöntemlerini uygulamak Belirli bir vaka çalışması için hava kalitesi tarama yaklaşımı tasarlamak Endüstriyel bir işlemin veya ticari kuruluşun enerji denetimini gerçekleştirmek Enstitüler, hükümetler ve diğer paydaşlar için uygulama stratejileri önermek Hangi stratejinin nerelerde uygulanabilir lduğunu tanımlamak Çevre plitikalarında farklı vaka çalışmalarının/örneklerin pratikte değerlendirilmesi Çevresel etki değerlendirmesine ilişkin mevcut yargı ve kurumsal düzenlemelerin etkilerini analiz etmek Farklı vaka çalışmalarına / uygulamadaki ÇED örneklerine erişebilme Yeterlikler Ekljik sistemde bulunan ağlar tarafından enerji akışının kntrlünün değerlendirilmesi Bir enerji tedarik sisteminin ekljik ve karbn ayak izinin hesaplanması Deneylerden ve diğer kaynaklardan gelen verilerin yrumlanması ve eleştirel analizi için terinin kullanılması Genel takım çalışması, iletişim ve sunum becerilerinin geliştirilmesi Yaşam döngüsü byunca CO2 analizi ve karbn denetimlerinin yapılması Nükleer santrallerden kaynaklanan atıkların yönetimi Güneş ve rüzgar teknljisinin yaşam döngüsü byunca çevresel etkilerinin değerlendirilmesi Belirli bir çevrede hidrelektrik, dalga, gelgit, hidrjen, jetermal ve biyenerji teknljisi uygulamasının ptansiyel çevresel etkilerini analiz etmek. klim değişikliğinin nedenleri ve etkileri, asit yağmurları ve zn tükenmesi kavramlarını açıklamak ve yrumlamak, 14

16 Veri işleme becerilerinin yanı sıra araştırma ve sunum becerilerinin geliştirilmesi. Çeşitli hava kirliliği kntrl teknikleriyle belirli kntrl tekniklerine ilişkin küçük tasarım çalışmaları yapmak. Örnekleri prfesynel bir şekilde sunmak. Hava kalitesi ile ilgili çevresel etki çalışmalarını yürütmek için ekip çalışması. Enerji denetimi ve analizi için gerekli terileri ve yöntemleri uygulamak Mevcut enerji sisteminin çevresel etkisinin değerlendirilmesini sağlamak ve stratejiler önermek Çevresel etki değerlendirmesinin temel yönlerini sözlü ve yazılı larak iletmek 15