KISM ÖDEME KAPSAMINDAK ALACA IN VE NKAR TAZM NATININ ORTADAN KALKMASI

Transkript

1 T RAZIN PTAL DAVASI KISM ÖDEME KAPSAMINDAK ALACA IN VE NKAR TAZM NATININ ORTADAN KALKMASI Yarg tay Hukuk Genel Kurulu nun Günlü Bir Karar n n ncelenmesi 1 Av. Suat MERMER 2 1. KARAR METN ÖZET: Dava, genel kredi sözleflmesine dayal olarak borçlu ve müteselsil kefilleri hakk nda yap lan ilams z icra takibinde, borca itiraz n iptali istemine iliflkindir. tirazdan sonra ve itiraz n iptali davas aç lmadan önce borcun k smen ödendi i hallerde, alacakl n n ödenen k - s m yönünden dava açmakta hukuki yarar olmayaca- ndan, ödenen miktar göz önüne al nmaks z n, borca itiraz n tümüyle iptali istemiyle aç lan dava, ödenen k s m yönünden reddedilece i için, bu k s m için de yine icra inkâr tazminat na hükmedilemeyecektir. O halde, alacakl - n n icra inkar tazminat isteme hakk n n, borçlu taraf ndan borca tamamen veya k smen itiraz edildi i anda, itiraza konu borç miktar yönünden kendili inden do an bir hak oldu u söylenemez. Tekrar vurgulanmal d r ki, alacakl yarar na bu tazminata hükmedilebilmesi için, mutlaka, aç l p k smen de olsa kabul ile sonuçlanm fl bir itiraz n iptali davas bulunmal d r. Efl söyleyiflle bu tazminat, kendili inden do maz, bir mahkeme hükmüne ihtiyaç gösterir. O halde, itirazdan sonra ve davadan önce yap lan ödemeler düflülmek suretiyle itiraz n iptali davas aç lmas durumunda, alacakl n n ödenen k s m yönün- (1) Yarg tay Hukuk Genel Kurulu nun tarihli ve 2005/ E ve 2005/210 K say l karar (2) stanbul Barosu Bankac l k ve Finansal Kurumlar Komisyonu YK Üyesi, stanbul Kültür Üniversitesi S.B.E. Özel Hukuk Doktora Ö rencisi

2 1420 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l 2008 den icra inkar tazminat isteme hakk n n ortadan kalkaca gibi bir gerekçeye dayan larak, davadan önceki ödemelerin müddeabihten düflülmemesi gerekti i ileri sürülemez. YHGK , E:2005/19-200, K:2005/210- Taraflar aras ndaki tiraz n ptali davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; zmir Asliye 1. Ticaret Mahkemesince davan n k smen kabulüne dair verilen gün ve 2001/ /111 say l karar n incelenmesi davac vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 19. Hukuk Dairesinin gün ve 2003/ /6953 say l ilam ile; (...Davac vekili, müvekkili banka ile daval flirket aras nda ba tlanan iki adet genel kredi sözleflmesinde di er daval n n da müflterek borçlu ve müteselsil kefil s - fat yla yer ald n, kredi borçlar n n ödenmemesi nedeniyle daval borçlular aleyhine icra takibi bafllat lm fl ise de itirazlar üzerine takibin durdu unu belirterek itiraz n iptali, takibin devam ve % 40 oran nda icra inkar tazminat n n daval lardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmifltir. Daval lara usulüne uygun tebligat yap lm fl davaya karfl cevap vermemifllerdir. Mahkemece benimsenen bilirkifli raporu do rultusunda, davan n k smen kabulüne, daval lar n itirazlar n n iptaline dava tarihi itibariyle TL as l alacak olmak üzere TL üzerinden takibin devam na takdiren %40 itibariyle TL icra inkar tazminat n n daval lardan tahsiline karar verilmifl, hüküm davac vekilince temyiz edilmifltir. K in 67. maddesi alacakl n n icra takibine karfl borçlunun yapt itiraz n iptali ile K in 66. maddesine göre itiraz üzerine duran takibin devam n sa lamay amaçlamaktad r. Takip hukukundan do an bu davada tesbit edilecek husus, borçlunun icra takibine yapm fl oldu u itiraz nda takip tarihi itibariyle hakl olup olmad n n belirlenmesidir. Genel hükümlere göre aç lacak alacak davalar nda hakl l k durumu dava tarihi itibariyle tesbit edilebilir ise de, K ten do an itiraz n iptali davalar n n sonuçlar farkl l k arz etti inden bu davalarda hakl l k durumunun takip tarihi itibariyle belirlenmesi gerekir (Hukuk Genel Kurulu /711 K.). Bu durumda mahkemece alacak takip tarihi itibariyle tesbit edilerek var lacak uygun sonuç dairesinde tahsilde tekerrüre yol açmayacak flekilde hüküm kurulmak gerekirken, yaz l flekilde karar verilmesi do ru görülmemifltir...) Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yap lan yarg lama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmifltir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü:

3 Karar ncelemesi 1421 Dava, genel kredi sözleflmesine dayal olarak borçlu ve müteselsil kefilleri hakk nda yap lan ilams z icra takibinde, borca itiraz n iptali istemine iliflkindir. Davac Ziraat Bankas (devir nedeniyle Emlak Bankas ) A.fi. vekili, davac banka taraf ndan daval flirkete iki ayr genel kredi sözleflmesiyle krediler kulland r ld n, di er daval n n da sözleflmeleri müteselsil kefil s fat yla imzalad n, kulland r lan kredinin riske girmesi üzerine kredi hesab kat edilerek borcun ödenmesinin istenildi ini, ödeme yap lmamas üzerine giriflilen icra takibinde daval lar n borca haks z flekilde itiraz ettiklerini ileri sürerek, itiraz n iptaline, % 40 oran nda icra inkar tazminat na karar verilmesini istemifltir. Daval lar D.G. Tekstil Turizm San. ve Tic. Ltd. fiti. ile M. V. P. davaya cevap vermedikleri gibi, duruflmalara da kat lmam fllard r. Yerel Mahkeme, takibe konu borcun bir k sm n n davadan önce ödendi i; bilirkifli raporundaki hesaplamaya göre, takipten sonra ve davadan önce yap lan ödemelerin BK n n 84. maddesi uyar nca borçtan düflülmesiyle, dava tarihi itibariyle as l alaca n TL toplam alaca n da TL oldu u gerekçesiyle davan n k smen kabulüne, daval lar n itirazlar n n iptaline, dava tarihinden itibaren as l alacak tutar TL ye % 275 temerrüt faizi ve faize % 5 gider vergisi uygulanmak suretiyle takibin TL üzerinden devam na, fazlaya iliflkin istemin reddine, % 40 oran nda icra inkar tazminat na karar vermifltir. Davac vekilince, alacak miktar n n takip tarihi itibariyle belirlenmesi gerekti i ileri sürülerek temyiz edilen karar, Özel Dairece yukar daki gerekçeyle bozulmufl; Yerel Mahkeme gerekçesini tekrarlayarak ve ayr ca, ayn yöndeki bir baflka hükmün, bozmaya konu ilamdan daha sonraki bir tarihli ilamla Özel Dairece onanm fl oldu unu gerekçe göstererek önceki karar nda direnmifl, direnme karar n davac vekili temyiz etmifltir. Davac banka ile daval D.-G. Tekstil Turizm San. ve Tic. Ltd. fiti. aras ndaki ve tarihli iki ayr genel kredi sözleflmesi, di- er daval M. V. P. taraf ndan müteselsil kefil s fat yla imzalanm flt r. Davac Banka, kredi borçlusu daval ya ve aralar nda di er daval n n da bulundu u öteki müteselsil kefillere gönderdi i günlü ihtarnamede, hesab n ihtarname tarihi itibariyle kat edildi ini, o tarihteki borç tutar n n TL oldu unu belirtip, tebli den itibaren üç gün içinde borcun faizi ve di er ferileriyle birlikte ödenmesini istemifltir. htarnameye ra men borcun ödenmemesi üzerine, davac Banka, kredi borçlusu daval flirket ile kefil durumundaki daval M. V. P. ve dava d fl öteki kefiller aleyhine, günlü takip talebiyle icra takibine giriflmifl; kredi sözleflmelerine, ihtarnameye, hesap özetine ve banka kay tlar na dayal olarak, TL as l alacak, TL ihtiyati haciz masraf, TL vekalet ücreti olmak üzere toplam

4 1422 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l TL nin tarihinden itibaren % 165 faizi, % 5 BSMV ile birlikte, tahsilde tekerrüre yer vermemek ve fazlaya iliflkin hakk sakl kalmak kayd yla tahsilini istemifltir. Takip borçlular ndan eldeki davan n daval s durumunda bulunanlar n vekili, süresi içerisindeki günlü dilekçeyle borca itiraz etmifltir. Davac Banka taraf ndan düzenlenmifl olan, daval flirketle ilgili Ticari Kredi Takip Kart na göre, tarihinde kredi hesab ndan TL; faizden TL; BSMV olarak TL; KKDF olarak da TL ki, toplam TL takip dosyas haricinde tahsil edilmifltir. Görülmekte olan davada, alacakl banka vekilince borçlu daval lar n borca itirazlar n n iptali istenilmifl; ancak, takipten sonra ve davadan önce yap lan ödemelerden söz edilmemifl, efl söyleyiflle, an lan ödemeler yap lmam flças na, borca itiraz n, ödeme öncesindeki miktarlar esas al nmak suretiyle iptali istenilmifltir. Bozma ve direnme kararlar n n içerik ve kapsamlar na göre, Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuflmazl k da bu yöne; borç miktar n n takip tarihindeki duruma göre mi, yoksa itiraz n iptali davas n n aç ld tarihteki durum itibariyle mi belirlenmesi gerekti ine iliflkindir. Baflka bir ifadeyle, uyuflmazl k, somut olaydaki gibi, itiraz n iptali davas aç l rken, icra takibinden sonra ve davadan önce yap lan ödemelerin borçtan düflülmesinin gerekip, gerekmedi i noktas nda toplanmaktad r. cra ve flas Kanunu nun 67/1. maddesi hükmüne göre, takip talebi itiraza u rayan alacakl, itiraz n kendisinin tebli ini izleyen bir y ll k süre içerisinde görevli mahkemeye baflvurarak; cra ve flas Kanunu nun 66. maddesi uyar nca takibin durmas na neden olan tiraz n iptalini isteyebilir. Açt bu davada, takip tarihi itibariyle alaca n n varl n ve miktar n genel hükümler çerçevesinde ispat1amal d r. Böylesi bir ispat, do- al olarak, ispatlanan alacak tutar bak m ndan, borca itiraz n, itiraz tarihi itibariyle haks zl n da ortaya koyacakt r. Ne var ki; henüz alacakl taraf ndan itiraz n iptali davas n n aç lmad bir evrede, borçlunun, itiraza konu borcu k smen veya tamamen ödemesi mümkündür ve bunu engelleyen herhangi bir yasa hükmü yoktur. Borçlu, itiraz n iptali davas aç lmam fl iken, itiraz na konu borcu tamamen (o yolda istek bulunmas kofluluyla, ödeme tarihine kadar ifllemifl olan faizi ve varsa di er ferileriyle birlikte) öderse, alacakl n n itiraz n iptali davas açmas na gerek kalmayaca ve böyle bir davay açmakta hukuki yarar olamayaca aç kt r. Zira, itiraz n iptali davas aç lmas nda amaç, itiraz nedeniyle kanun gere ince kendili inden durmufl olan takibin devam n sa lamakt r. Takibin devam yoluyla elde edilecek olan sonuç (alaca n tahsili), borçlunun tüm borcu ödemesiyle zaten gerçekleflmifl olaca na göre; gerçekleflmifl olan bu sonucu sa lamak üzere bir dava aç lmas nda hukuki yarar bulunmayacakt r. Bunun gibi, takibe konu

5 Karar ncelemesi 1423 borcun k smen ödendi i durumlarda; ödenmeyen borç tutar na yönelik itiraz n iptali davas nda, itirazdan sonra ödenmifl olan miktar bak m ndan da itiraz n iptalinin istenilmesinde hukuki yarar n mevcut olmayaca- aç kt r. Bu noktada flu yönün de aç klanmas nda yarar görülmüfltür: tiraz n iptali davas na özgü bir sonuç olan icra inkar tazminat, salt borca haks z flekilde itiraz edilmifl olmas n n bir sonucu oldu undan ve borca haks z flekilde itiraz edilmesini önleme amac n tafl d ndan, sonradan borcun k smen veya tamamen ödenmifl olmas n n, borçluyu bu tazminat ödemekten kurtarmamas gerekti i düflünülebilir. Ne var ki, icra inkar tazminat, niteli i gere i, ancak itiraz n iptali davas sonucunda davan n tamamen veya k smen kabulüne karar verilmesi kofluluna ba l olarak, hükmolunan miktar üzerinden tahsiline karar verilebilecek bir tazminatt r. Bu nedenle, takibe konu borcun tamamen ödenmifl olmas halinde alacakl n n itiraz n iptali davas açmakta hukuki yarar bulunmad ndan, açt dava bu gerekçeyle reddedilece i; böylesi bir davan n k smen de olsa kabulü söz konusu olamayaca için, icra inkar tazminat na da hükmedilemeyecektir. Bunun gibi, itirazdan sonra ve itiraz n iptali davas aç lmadan önce borcun k smen ödendi i hallerde, alacakl n n ödenen k s m yönünden dava açmakta hukuki yarar olmayaca ndan, ödenen miktar göz önüne al nmaks z n, borca itiraz n tümüyle iptali istemiyle aç lan dava, ödenen k s m yönünden reddedilece i için, bu k s m için de yine icra inkar tazminat na hükmedilemeyecektir. O halde, alacakl n n icra inkar tazminat isteme hakk n n, borçlu taraf ndan borca tamamen veya k smen itiraz edildi i anda, itiraza konu borç miktar yönünden kendili inden do an bir hak oldu u söylenemez. Tekrar vurgulanmal d r ki, alacakl yarar na bu tazminata hükmedilebilmesi için, mutlaka, aç l p k smen de olsa kabul ile sonuçlanm fl bir itiraz n iptali davas bulunmal d r. Efl söyleyiflle bu tazminat, kendili inden do maz, bir mahkeme hükmüne ihtiyaç gösterir. O halde, itirazdan sonra ve davadan önce yap lan ödemeler düflülmek suretiyle itiraz n iptali davas aç lmas durumunda, alacakl n n ödenen k s m yönünden icra inkar tazminat isteme hakk n n ortadan kalkaca gibi bir gerekçeye dayan larak, davadan önceki ödemelerin müddeabihten düflülmemesi gerekti i ileri sürülemez. Bu durumda, Yerel Mahkemenin ayn gerekçeye dayal direnme karar yerinde olup, temyizin kapsam na göre, Özel Dairece incelenmesi gereken bir yön de bulunmad ndan, direnme karar onanmal d r. SONUÇ: Davac vekilinin temyiz itirazlar n n reddi ile, direnme karar n n yukar da aç klanan nedenlerle ONANMASINA, gününde oybirli iyle karar verildi.

6 1424 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l DE ERLEND RME 2.1. Olay Dava konusu; borç miktar n n takip tarihindeki duruma göre mi, yoksa itiraz n iptali davas n n aç ld tarihteki durum itibariyle mi belirlenmesi gerekti ine iliflkindir. Alacakl banka vekilince borçlu daval lar n borca itirazlar n n iptali istenilmifl; ancak, takipten sonra ve davadan önce yap lan ödemelerden söz edilmeyerek ödemeler yap lmam flças na, borca itiraz n, ödeme öncesindeki miktarlar esas al nmak suretiyle iptali istenilmifltir. Davac banka vekili, davac banka taraf ndan daval flirkete iki ayr genel kredi sözleflmesiyle krediler kulland r ld n, di er daval n n da sözleflmeleri müteselsil kefil s fat yla imzalad n, kulland r lan kredinin riske girmesi üzerine kredi hesab kat edilerek borcun ödenmesinin istenildi ini, ödeme yap lmamas üzerine giriflilen icra takibinde daval lar n borca haks z flekilde itiraz ettiklerini ileri sürerek, itiraz n iptaline, % 40 oran nda icra inkar tazminat na karar verilmesini istemifltir. Daval lar davaya cevap vermemifller ve duruflmalara da kat lmam fllard r Esas Mahkemesinin Karar Esas mahkemesi, takibe konu borcun bir k sm n n davadan önce ödendi i; bilirkifli raporundaki hesaplamaya göre, takipten sonra ve davadan önce yap lan ödemelerin BK n n 84. maddesi uyar nca borçtan düflülmesiyle, dava tarihi itibariyle as l alaca n TL toplam alaca n da TL oldu u gerekçesiyle davan n k smen kabulüne, daval lar n itirazlar n n iptaline, dava tarihinden itibaren as l alacak tutan olan TL ye % 275 temerrüt faizi ve faize % 5 gider vergisi uygulanmak suretiyle takibin TL üzerinden devam na, fazlaya iliflkin istemin reddine, % 40 oran nda icra inkar tazminat na karar vermifltir. Afla da, Yarg tay n görüflünü incelerken tart flaca m z üzere, uyuflmazl k borç miktar n n takip tarihindeki duruma göre mi, yoksa itiraz n iptali davas n n aç ld tarihteki duruma göre mi belirlenmesi ile itiraz n iptali davas na özgü bir sonuç olan icra inkar tazminat n n, borçlu taraf ndan borca tamamen veya k smen itiraz edildi i anda, itiraza konu borç miktar yönünden kendili inden do up do mad na iliflkindir. Esas Mahkemesi, davay k smen kabul etmifltir. Davada borç miktar n ve inkar tazminat n takip tarihindeki duruma göre de il, dava tarihindeki duruma göre de erlendirmifltir Yarg tay 19. Hukuk Dairesinin Karar Yarg tay 19. Hukuk Dairesi, davac vekilinin talebi üzerine yapt temyiz incelemesinde, genel hükümlere göre aç lacak alacak davalar nda

7 Karar ncelemesi 1425 hakl l k durumu dava tarihi itibariyle tesbit edilebilir ise de, K ten do an itiraz n iptali davalar nda hakl l k durumunun takip tarihi itibariyle belirlenmesi gerekece i hususunu esas alm flt r ve yerel mahkemenin alaca takip tarihi itibariyle tesbit etmeden hüküm tesis etmesi nedeniyle, Yarg tay ca karar bu yönden bozulmufltur. Esas Mahkemesi önceki karar ndaki gerekçesini tekrarlayarak ve ayn yönde bir baflka hükmün, bozmaya konu ilamdan sonraki bir tarihli ilamla Özel Dairece onanm fl oldu u gerekçesiyle de direnmifl, bu karar davac vekilince temyiz olunmufl ve dosya Yarg tay Hukuk Genel Kuruluna tevdi olunmufltur Yarg tay Hukuk Genel Kurulunun Karar Yarg tay Hukuk Genel Kurulu, K 67/1. maddesi hükmüne göre, takip talebi itiraza u rayan alacakl n n, itiraz n kendisine tebli ini izleyen bir y ll k süre içerisinde görevli mahkemeye baflvurarak; K 66. maddesi uyar nca takibin durmas na neden olan itiraz n iptalini isteyebilece i, bu davada, takip tarihi itibariyle alaca n varl n n ve miktar n n genel hükümler çerçevesinde ispatlanaca n, ispatlanan alacak tutar bak m ndan, borca itiraz n, itiraz tarihi itibariyle haks zl n ortaya koyaca n, ancak henüz alacakl taraf ndan itiraz n iptali davas aç lmadan önce, borçlunun, itiraza konu borcu k smen veya tamamen ödemesinin engelleyen bir yasa hükmünün bulunmad n, borcun, itiraz n iptali davas aç lmadan önce tamamen ödenmesi halinde, alacakl n n itiraz n iptali davas açmas na gerek kalmayaca ve böyle bir davay açmakta hukuki yarar n da olamayaca n, itiraz n iptali davas nda amac n, itiraz nedeniyle kanun gere ince kendili inden durmufl olan takibin devam yoluyla alaca n tahsilini sa lamak oldu unu, borçlunun tüm borcu ödemesiyle zaten alaca n tahsili sonucunun gerçekleflece ini, bu sonucu sa lamak üzere bir dava aç lmas nda hukuki yarar bulunmayaca n, ayn flekilde, takibe konu borcun k smen ödendi i ve ödenmeyen borç tutar na yönelik itiraz n iptali davas nda, itirazdan sonra ödenmifl olan miktar bak m ndan da itiraz n iptalinin istenmesinde hukuki yarar n bulunmad n, icra inkar tazminat n n niteli i gere i, ancak itiraz n iptali davas sonucunda davan n tamamen veya k smen kabulüne karar verilmesi kofluluna ba l olarak, hükmolunan miktar üzerinden tahsiline karar verilebilecek bir tazminat oldu unu, itirazdan sonra ve itiraz n iptali davas aç lmadan önce, borcun tamamen ödenmifl olmas halinde alacakl n n itiraz n iptali davas açmakta hukuki yarar bulunmad ndan, açt davan n reddedilece i, k smen de olsa kabulü söz konusu olmayaca ndan icra inkar tazminat na hükmedilemeyece i, keza itiraz n iptali davas aç lmadan önce borcun k smen ödendi i durumlarda, alacakl n n ödenen k s m yönünden dava açmakta hukuki yarar olmayaca ndan, ödenen miktar dikkate al nmaks z n, borca itiraz n tümüyle iptali istemiyle aç lan dava, ödenen k s m yönünden reddedilece inden bu k s m için de icra inkar tazmi-

8 1426 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l 2008 nat na hükmedilemeyece ini, icra inkar tazminat isteme hakk n n, borçlu taraf ndan borca tamamen veya k smen itiraz edildi i anda, itiraza konu borç miktar yönünden kendili inden do an bir hak oldu unun söylenemeyece ini, alacakl yarar na bu tazminata hükmedilebilmesi için, mutlaka, aç l p k smen de olsa kabul ile sonuçlanm fl bir itiraz n iptali davas n n bulunmas gerekti ini, icra inkar tazminat n n kendili inden do may p, bir mahkeme hükmüne ihtiyaç gösterece i gerekçesiyle yerel mahkemenin ayn gerekçeye dayal direnme karar n n yerinde oldu unu belirterek direnme karar n onam flt r. Dava konusu olayda söz konusu oldu u üzere, itiraz n iptali davas aç l rken takipten sonra ve davadan önce yap lan ödemeler hüküm verilirken dikkate al nmas hususu yani itiraz n iptali davas n n takip hukuku davas olma niteli i aç klanmaya çal fl lacakt r. Yine itiraz n iptali davas na özgü bir sonuç olan icra inkar tazminat n n, hükmolunan miktar üzerinden tahsiline karar verilen bir tazminat oldu u, kendili inden do mad hususu da karar incelememizde aç klanmas na çal fl lacakt r tiraz n ptali Davas n n Hukuki Niteli i Genel Olarak lams z icra takibinde, ödeme emrinin tebli inden itibaren yedi gün içinde yap lan itiraz, icra takibini kendili inden durdurur (m. 66,I) 3 tiraz üzerine duran icra takibine, itiraz giderilinceye kadar devam edilemez. Yani, itiraz giderilinceye kadar, borçluya karfl hiçbir icra takip ifllemi yap lamaz. cra takibine devam edilebilmesi için, alacakl n n bu itiraz hükümden düflürmesi için iki yola baflvurmas gerekir: 1) tiraz n iptali davas (m. 67); 2) tiraz n icra mahkemesinde kald r lmas (m ) cra takibi m a daki belgelerden birine dayanmakta ise alacakl, bu iki yoldan birini seçmekte serbesttir. Takibi m a daki belgelerden birine dayanan alacakl, dilerse itiraz n iptali için mahkemede dava açar (m. 67), isterse itiraz n kald r lmas için icra mahkemesine baflvurur (m a). Takip konusu alacak m a daki belgelerden birine ba l de ilse, alacakl, icra mahkemesinden itiraz n kald r lmas n isteyemez; yaln z (mahkemede) itiraz n iptali davas açabilir (m. 67). tiraz n iptali davas Türk doktrinine ve sviçre Federal Mahkemesine göre maddi hukuk anlam nda bir eda davas d r. Ancak doktrinde bu davan n niteli inin bir tahsil davas (Postac o lu, Kuru-Arslan-Y lmaz) veya bir tespit davas (Ça a) oldu u yönünde de görüfller vard r. Mehaz kanunumuz sviçre de ödeme emrine itiraz üzerine duran icra takibini harekete geçirmek için, alaca n mahkeme karar yla sübut bulmas istenmekte (3) KURU, B., cra ve flas Hukuku El kitab, stanbul 2004, sh.214 vd.

9 Karar ncelemesi 1427 ve bunun bir tespit davas neticesinde verilmifl bir tespit hükmü veya bir eda davas neticesinde verilmifl bir tahsil hükmü olmas aras nda fark yarat lmamaktad r. 4 Doktrinde itiraz n iptali davas n n (müddeabihi takip konusu yap lm fl ve borçlunun itiraz etmifl oldu u alacak olan) bir eda (alacak) davas oldu u görüflü hakimdir. 5 Bunun d fl nda doktrinde bu davan n bir tahsil davas veya bir tespit davas oldu u yönünde de görüfller vard r. 6 tiraz n iptali davas, takip alacakl s taraf ndan, ödeme emrine (süresi içinde) itiraz etmifl olan takip borçlusuna karfl aç l r. Alacakl davay kazan rsa (yani, mahkeme borçlunun borçlu oldu u kan s na var rsa), mahkeme borçlunun itiraz n n iptaline karar verir, iflte bundan dolay, bu davaya itiraz n iptali davas denir. tiraz n iptali davas, borçlunun süresi içinde yapm fl oldu u (ödeme emrine) itiraz n iptali için aç l r. Borçlu yedi günlük sürede ödeme emrine itiraz etmemifl veya süresi geçtikten sonra itiraz etmifl ve bu nedenle ilams z icra takibi kesinleflmifl ise, alacakl n n art k itiraz n iptali davas ve hatta normal bir alacak tahsil davas açmakta hukuki yarar yoktur. tiraz n iptali davas, takip alacakl s taraf ndan (süresi içinde) ödeme emrine itiraz etmifl olan borçluya karfl aç l r; yani davac alacakl, daval ise takip borçlusudur. Davac alacakl, bu davada, borçlunun itiraz etmifl oldu u alaca n mevcut oldu unu bildirerek, borçlunun itiraz n n iptaline karar verilmesini ve istiyorsa, borçlunun icra inkar tazminat na mahkum edilmesini talep eder. Doktrindeki, itiraz n iptali dava dilekçesinde hem itiraz n iptali ve icra inkar tazminat talebinde hem de tahsil talebinde bulunulabilece i görüflüne göre itiraz n iptali davas ile tahsil davas - n n iki ayr dava oldu unun kabulü dava teorisine ve usul ekonomisine de ayk r d r. Zira bu görüfle göre itiraz n iptali davas nda alaca n tahsiline de hükmedilemez denirse, ilams z icra takibine devam ederek alaca- na kavuflamayaca n anlayan alacakl, yaln z itiraz n iptaline fleklindeki bir ilam ile ilaml icra takibi yapamaz ve borçlunun do rudan do ruya iflas n isteyemez. Bunun için, alacakl n n ya ikinci bir dava (tahsil davas ) açmas gerekecek veya ilams z icra takibini b rakarak yeni bafltan iflas yolu ile takip yaparak borçluya iflas ödeme emri göndertmesi ve ondan sonra takipli iflas davas açmas gerekecektir. Bu ifllemler ise zaman, emek ve masraf kayb na yol açacakt r. Bu nedenle alacakl n n, itiraz n iptali davas nda ayn zamanda tahsil talebinde de bulunmakta hukuki yarar vard r. 7 Bu görüfle Yarg tay kat lmamaktad r. 8 (4) POSTACIO LU,., cra Hukuku Esaslar, stanbul 1982, 4. Bask, sh.180 vd. (5) POSTACIO LU,. Ödeme Emrine tiraz n ptali Mevzuunda Baz Zaruri Aç klamalar (BAT DER, 1980, C:X, S:4, s:972 vd.) KURU, B-Arslan, R- YILMAZ, E, cra ve flas Hukuku, Ankara 1999, 12. Bask sh.146, (6) ÇA A, T. Ödeme Emrine tiraz n ptali Davas na Dair (BAT DER, 1976, C:VIII, S:3, s:23 vd.) (7) KURU,B., a.g.e. sh.221 vd. (8) Bkz. Yarg tay 11. Hukuk Dairesi tarihli ve E 4257/4651 K say l karar ; Yarg tay 15. Hukuk Dairesi tarihli ve E 3277/ 3369 K say l karar

10 1428 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l 2008 tiraz n iptali davas nda yetkili ve görevli mahkeme, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre belirlenir. Yine dava, genel hükümlere göre harca tabidir. Alacakl n n takip talebinde yat r rken yat rd - peflin harç kendisine geri verilir veya isterse itiraz n iptali davas harc na mahsup edilir (Harçlar Kanunu m. 28/a) Bu konular inceledi imiz karar n d fl nda kald ndan ayr nt lar na yer verilmemifltir. tiraz n iptali davas süreye tabi olup, alacakl, itiraz n kendisine tebli i (m. 62,II) tarihinden itibaren bir y l içinde davay açmal d r. Bir y ll k süre içinde aç lan dava, itiraz n iptali davas d r ve ancak bir y l içinde aç - lan davan n kazan lmas halinde borçlunun itiraz iptal edilmifl olur. Bunun üzerine, alacakl, itiraz ile durmufl olan icra takibine devam edilmesini isteyebilir. cra inkar tazminat na da, sadece bir y l içinde aç lm fl olan itiraz n iptali davas nda hükmedilebilir. Alacakl bir y l içinde itiraz n iptal davas açmazsa, yapt ilams z takip düfler. Fakat bir y ll k süreyi geçiren alacakl n n, genel hükümlere göre alaca n dava etme hakk sakl d r (m. 67/IV). Yani alacakl, alaca zamanafl m na u ramad sürece, genel mahkemelerde bir alacak (tahsil) davas açabilir. Ancak, alacakl böyle bir dava sonucunda alaca ilam ile düflmüfl olan eski ilams z icra takibine devam edemez, sadece ilaml icra takibi yapabilir. Bir y l içinde itiraz n iptali davas aç lmas ile, derdest olan ve itiraz ile durmufl olan icra takibi iptal edilmifl olmaz; aksine takip durmaya devam eder. Davay kazanan alacakl, mahkemeden alaca ilam ile, itiraz üzerine durmufl olan ilams z takibe devam edilmesini isteyebilir. Dava devam etti i sürece, bir y ll k haciz isteme süresi ifllemez (m. 78/II). Mahkeme, bu davada taraflar n iddia ve savunmalar n genel hükümlere göre inceleyerek, borçlunun borçlu olup olmad n araflt r r. tiraz n iptali davas nda, ispat yükü kural olarak davac da olup, davac alacakl alaca n n varl n HUMK a göre caiz olan her türlü delille ispatlayabilir. Mahkeme, itiraz n iptali davas sonucunda, alacakl n n takip konusu yapt alaca n n mevcut olmad sonucuna var rsa, itiraz n iptali davas n n reddine karar verir. Bu ret karar n n kesinleflmesi ile, alacakl n n bafllam fl oldu u ve borçlunun itiraz ile duran icra takibi iptal edilmifl say l r. Davan n reddi karar ile takip konusu alaca n mevcut olmad kesin hüküm olarak tespit edilmifl olur. Alacakl, borçluya karfl ayn alacaktan dolay yeni bir alacak davas açamaz (HUMK m. 237). Davan n reddine karar veren mahkeme, alacakl n n kötü niyetle icra takibinde bulundu u ve itiraz n iptali davas açt kan s na var rsa, borçlunun cevap layihas nda talep etmifl olmas halinde, alacakl y borçluya reddolunan alacak miktar n n yüzde k rk ndan afla olmamak üzere bir tazminat ödemeye mahkum eder (m. 67,II). Mahkeme, genel hükümlere göre yapaca inceleme sonucunda, borçlunun borçlu oldu u kan s na var rsa, borçlunun itiraz n n iptaline ve flartlar varsa icra inkar tazminat na karar verir. Mahkeme, takip ko-

11 Karar ncelemesi 1429 nusu alaca n bir k sm n n mevcut oldu u (di er k sm n n var olmad ) kan s na var rsa, itiraz n alaca n mevcut olan k sm için iptaline karar verir. Yine bu görüfle göre karar verilirken, takip tarihindeki alacak miktar saptanarak itiraz iptal edilmelidir. tiraz n iptali davas devam ederken takip konusu alacak ödenirse, dava konusuz kal r. Alacakl, mahkemenin itiraz n iptali karar n icra dairesine vererek, itiraz üzerine durmufl olan (m. 66) ilams z icra takibine ayn icra dosyas üzerinden devam edilmesini, borçlunun mallar n n haczedilerek paraya çevrilmesini isteyebilir. tiraz n iptali karar n n kesinleflmesi flart de ildir. tiraz n iptali karar ile alacakl ayr bir ilaml takip yapamaz Davan n Konusuz Kalmas ve Davada Hakl l k Durumunun Belirlendi i An Eski hukuk düzenlerinde, bir dava hakk ndan bahsedilebilmesi için mutlaka bir sübjektif hakk n mevcut olmas gerekirdi. 10 Haktan soyutlanm fl bir dava hakk düflünülmezdi. Günümüz hukuk düzenlerinde baz hallerde hak olmamas na ra men dava hakk kabul edilmektedir. Söz gelimi olumsuz tesbit davalar bu türdendir. Usul hukuku sadece maddi hukukun taleplerini kabul ettirme amac na hizmet etmez. Usul hukuku ve maddi hukuk birbirlerinin yan nda ba ms z ancak ayn amaca hizmet eden görevlere sahiptir. Ancak sözgelimi Roma Hukukunda usul hukuku, özel hukukun bir k sm olarak düzenlenmiflti. Bir sübjektif hak sadece bir actio ile birlikte düflünülürdü. Bugün dahi hakk n dava yolu ile gerçeklefltirilmesi, ihlal edilmifl olan sübjektif hakk n bir sonucu, özelli i olarak görülmektedir. Halbuki bugün dava hakk, maddi hukuktan ba ms zd r. Hak maddi hukuka tabi oldu u halde, dava hakk k smen usul hukukuna, k smen maddi hukuka tabidir. Dava hakk mahkemeye karfl kullan lan bir hakt r. Bu suretle mahkemeden bir hüküm ile hukuki himayenin verilmesi talep edilir. Davan n konusu maddi hukuka iliflkin bir talep oldu u hallerde, has m kendi davran fl ile, davac n n hukuki himayeye yönelik talebini konusuz hale getirebilir. Hukuki himayeyi istemekte bir menfaatin mevcut olmas flart, bir dava flart d r. Bu nedenle, bu flart n mevcut olup olmad re sen tahkik edilmelidir. Baz hallerde dava devam ederken, dava konusu alaca n ödenmesi gibi bir nedenle, dava konusuz kalabilir (dava konusu ortadan kalkabilir). Davan n konusuz kalmas halinde art k dava (esas talep) hakk nda yarg lama yap lmas na ve hüküm verilmesine gerek kalmaz. Bu halde, mahkeme dava (esas) hakk nda bir karar verilmesine yer olmad na karar verir. 11 Dava, dava aç lmas ndan sonra do an bir olay nedeniyle konusuz kalmaktad r. Davan n (as l talebin) konusuz kald n tespit eden mahkemenin, bunun üzerine, dava konusuz kald ndan esas (as l talep) hakk nda karar veril- (9) KURU, B., a.g.e. sh. 227 vd. (10) ÜSTÜNDA, S., Medeni Yarg lama Hukuku, stanbul 1992, sh.258 vd. (11) KURU, B., Hukuk Muhakemeleri Usulü, 2001, VI. Bask, Cilt III, sh.3015 vd.

12 1430 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l 2008 mesine yer olmad na karar vermesi gerekir. As l talebin k smen konusuz kalmas halinde, mahkemenin, talebin di er (konusuz kalan bölüm d fl ndaki) bölümü için yarg lamaya devam edip, karar vermesi gerekir. nceleme konusu kararda, borçlunun, itiraz n iptali davas aç lmam fl iken, itiraza konu borcu tamamen ödemesi halinde, alacakl n n itiraz n iptali davas açmas na gerek kalmayaca ve böyle bir davay açmakta da hukuki yarar olmayaca ifade olunmaktad r. Ayn flekilde, takibe konu borcun k smen ödendi i durumlarda da; ödenmeyen borç tutar na yönelik itiraz n iptali davas nda, itirazdan sonra ödenmifl olan miktar bak - m ndan da itiraz n iptalinin istenilmesinde hukuki yarar n olmayaca ifade olunmaktad r. Genel hükümlere göre aç lan alacak davas nda, davada hakl l k dava tarihi itibariyle tespit edilir. tiraz n iptali davas icra takibine karfl borçlunun yapt itiraz n iptali ile K in 66. maddesine göre itiraz üzerine duran takibin devam n sa lamay amaçlar. Bu nedenle davada hakl l k durumunun takip tarihi itibariyle belirlenmesi gerekece ini ifade eden doktrinde görüfller bulunmaktad r. 12 Bu görüfle göre itiraz n iptali davas nda takipten sonra ve davadan sonra yap lan ödemelerin dikkate al nmamas n, bu ödemelerin, karar n infaz s ras nda icra müdürlü ünce dikkate al n p harçtan mahsup edilmesini, takipten önceki ödemelerle, takipten sonraki fakat ödeme emrine itirazdan önceki ödemelerin hüküm kurulurken dikkate al nmas gerekti i kabul edilmektedir. Halbuki inceledi imiz karara göre itiraz n iptali davas nda hakl l k durumunu takip tarihine göre de il, genel hükümlere göre aç lan alacak davalar ndaki hakl l k durumunun dava tarihine göre belirlenmesi gerekti i kabul edilmektedir. Hukuk Genel Kurulu bu karar yla, Yarg tay n önceki kararlar nda ileri sürülen itiraz n iptali davalar nda hakl l k durumunun takip tarihi itibari ile gözetilmesi gerekti ine iliflkin görüflü de de ifltirmektedir cra nkâr Tazminat na Karar Verilirken Dikkate Al nan An Genel Olarak Toplumsal bar fl sa lamak ve fertlerin hak ve özgürlüklerini güvenceye kavuflturmakla görevli olan Devlet, kendili inden hak almaya izin vermemifl, buna yönelik eylemleri yapt r ma ba lam fl ve hakk n yerine getirilmesini kendi tekeline alm flt r. Devletin üstlendi i bu görevi etkin bir biçimde yerine getirebilmesi için ceza politikas gere i baz önlemlere baflvurma gereksinimi bulunmaktad r. cra hukukunda öngörülen bir k - s m önlemler de bu amaca yöneliktir. (12) DEYNEKL, A., KISA, S., tiraz n ptali Davalar cra nkar ve Kötüniyet Tazminat, 2005, sh. 164 vd. (13) Bkz. Yarg tay 19. Hukuk Dairesi, tarihli ve E 8790/K 2517 say l karar, KAÇAK, N., Aç klamal ve çtihatl cra ve flas Kanunu fierhi, 2003, sy 389 vd.

13 Karar ncelemesi 1431 Osmanl imparatorlu unda icra iflleri uzun bir dönem, fler i hükümler çerçevesinde basit olarak icra edilmekte iken, 1295/1296 y l nda, 69. madde ve 1 geçici maddeden ibaret lamat Hukukiyenin Sureti cras na Dair Kanunun Muvakkat kabul edilmifl, 8 Nisan 1330 (1914) tarihinde ise 149 maddeden ibaret cra Kanunu Muvakkat bu kanunun yerini alm fl, her iki yasada da sadece ilamlar n icras düzenlenmifltir. 28 Nisan 1330 tarihli kanunun sadece ilaml icray düzenlemesi ve ilams z icra ile ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamas nedeniyle, Alman yasas ndan yararlan larak 15 Mart 1928 tarih ve 1215 Say l Kanun kabul edilmifl, 7 maddeden ibaret olan bu yasa ile de ilams z icra düzenlenmifltir tarihli yasan n Mecelle ve fler i hukuk esaslar na göre düzenlenmifl oldu u, cumhuriyet döneminde kabul edilen yasalarla uyumlu olmad ve ça n gereklerine yan t vermedi i görüflüyle yeni bir cra flas Yasas haz rl na bafllan lm fl, sviçre nin Borç için Takip ve flas Federal Kanunu esas al - narak, 1424 say l 18 Nisan 1929 tarihli cra ve flas Kanunu haz rlanm fl, 345 maddeden oluflan bu yasa 4 May s 1938 tarihli Resmi Gazetede yay nlanm fl, yay m ndan itibaren 4 ay sonra yürürlü e girmifl, bu flekilde cebri icra hukuku tek bir yasada toplanm flt r. Hukukumuzda inkar tazminat diye an lan hüküm 1215 Say l Kanundan gelmektedir. 14 Bu kanunda özetle sistem flöyleydi; para borcunu ödemeye davet edilen borçlu bu ihtara itiraz etmedi i surette hakk nda cebri icraya gidilmesi, e er itiraz ederse itiraz n n alacakl n n müracaat üzerine mahkeme karar ile iptal edilmesi, borçlunun yersiz itirazlar n n ceza tehdidi ile önlenmesinin istenmesi, bu ba lamda haks z yere itiraz edip itiraz mahkemece iptal edilen borçlunun %10 dan afla olmamak üzere ayr ca tazminata mahkum edilmesi yer almaktad r. %10 ceza tehdidinin haks z itirazlar önemli ölçüde önlemifl oldu u Adalet Bakan taraf ndan 1929 Kanununun haz rlanmas s ras nda 10 ayl k uygulamaya dayan lmak suretiyle ifade olunmufltur. Belirtildi i üzere sviçre cra flas Kanununun iktibas ndan önce 1215 Say l Kanun bizde ilk ilams z icra denemesini oluflturmufl ve asgari %10 tazminat hükmü ilk defa bu kanunda yer alm flt r. Bilahare 1929 da K, sviçre den iktibas edilince 1215 Say l Kanun tarihe kar flm fl, ancak içerdi i inkar tazminat hükmü K e konulmufltur. Bu hükmün yer almas n n savunma hakk n güçlefltirdi i ileri sürülmektedir. Ancak Roma hukukunda actio certae creditae pecuniae davas nda, yani belirli bir para borcunun hüküm alt na al nmas n sa layan davada buna benzer bir durum vard. Hakim önünde davac ile daval aras nda akdedilen bir taahhüt gere i, daval davay kaybetti i takdirde ayr ca dava konusu bedelin üçte birini ödemek hususunda borç alt na girmekte idi. Davac da davay kaybetti i takdirde ayn oranda bir taahhüdü üstleniyordu. Bu suretle haks z iddia ve savunmalar önlenmek isteniyordu. Bu durumda kanunda yer alan inkar tazminat na (14) POSTACIO LU,., cra Hukuku Esaslar, stanbul 1982, 4. Bask, sh.11, dipnot 17

14 1432 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l 2008 iliflkin hükmün tarihi bak mdan emsali bulunmaktad r. 15 nkar tazminat oran yap lan de iflikliklerle %10 dan %15 e ve son olarak %40 a ç kar lm flt r. tiraz n iptali davas n n sonucunda, borçlunun itiraz n n haks zl na karar verilirse, borçlu (alacakl lehine) hükmolunan borç miktar - n n asgari yüzde k rk oran nda bir tazminata mahkûm edilmektedir (m. 67/II). cra inkar tazminat, geçerli bir ilams z icra takibine, süresi içinde borçlunun ödeme emrine itiraz etmifl olmas na, m. 67/I deki bir y l içinde aç lm fl bir itiraz n iptali davas bulunmas na, alacakl n n dava dilekçesinde talebine ve borçlunun itiraz n n haks zl na karar verilmesi flartlar na ba l olarak hüküm alt na al nan bir tazminatt r. Borçlunun itiraz n iptali davas n kaybetmesi, her zaman onun itiraz n n haks zl na karar verilmifl olmas demek de ildir. Borçlunun itiraz n n haks z olup olmad n tespit edebilmek için, takip konusu yap lan ve borçlunun itiraz etti i alaca n likid (muayyen, belirli) olup olmad na bak lmal d r. Alacak likid ise borçlu itiraz nda haks zd r; alacak likid de ilse, borçlu itiraz nda hakl d r. tiraz n iptali davas n n yasal dayana olan K in 67. maddesi alacakl n n takibine karfl borçlunun yapt itiraz n iptali ile itiraz üzerine duran takibin devam n sa lamay amaçlamaktad r nkar Tazminat nda Hakl l k An Doktrinde takip hukukundan do an bir davada tesbit edilecek hususun, borçlunun icra takibine yapm fl oldu u itiraz nda, alacakl n n takibe geçmede takip tarihi itibariyle hakl olup olmad n n belirlenmesini ifade etti i, yine doktrin ve içtihatlarda K in 67/II. maddesinde öngörülen tazminat n amac n n, borçlu oldu u miktar bilebilecek veya bu miktar tayin edebilecek durumda olan borçlunun ödeme emrinin tebli i üzerine icrada borçlunun inkar etmesini önlemek 16, alacakl n n haks z ve kötüniyetli olarak takibe geçmesine engel olmak oldu u, itiraz n iptali davas n n özelli i ve tazminat n amac gözetildi inde tazminata hükmedilirken hakl l k durumunun takip tarihi itibariyle belirlenmesi gerekti i ifade olunmaktad r. 17 Bu görüfle göre takipten sonra ve itiraz n iptali davas devam ederken yap lan ödemelerin dikkate al nmamas, ancak takipten sonra, itirazdan önce ödeme yap lm flsa tazminata hükmedilirken bu ödemeleri dikkate al nmas gerekmektedir. K m. 67/II de inkar tazminat n n, hüküm alt na al nan alaca n yüzde k rk ndan afla olamayaca düzenlenmifltir. Kanunda, inkar tazminat n n azami miktar için bir s n r koyulmad ndan, alacakl n n, borçlunun itiraz üzerine u rad zarar n yüzde k rktan daha yüksek oldu unu ileri sürerek ispatlamas halinde mahkemenin yüzde k rktan yüksek bir inkar tazminat na karar verebilmesi mümkündür. (15) POSTACIO LU,., a.g.e., sh.183 vd. (16) Bkz. Yarg tay Hukuk Genel Kurulu, tarihli ve E / K 381 say l karar ile yuk. dipnotu 9 daki Yarg tay Karar (17) DEYNEKL, A., KISA, S., age, sh. 174 vd. dipnot 693

15 Karar ncelemesi 1433 Belirtildi i üzere doktrinde inkar tazminat n n, Borçlar Kanunu anlam nda bir tazminat olmay p, borçlunun haks z yere itiraz etmesini önlemek için konulmufl bir müeyyide oldu u görüflü hakimdir. 18 Yine doktrinde inkar tazminat na hükmedilirken, borçlunun itiraz nda haks z oldu u miktar n dikkate al nmas gerekti i, takip tarihine kadar ifllemifl faizin takip konusu yap ld hallerde, borçlunun as l alacak ve faize yönelik itiraz nda haks z olmas halinde, as l alacak ve faiz toplam üzerinden inkar tazminat na hükmedilmesi gerekti i, inkar tazminat na hükmedildi i tarihten itibaren faiz yürütülmesi gerekti i, takip ve dava tarihinden itibaren faiz yürütülmemesi gerekti i de ifade edilmektedir. Bir k s m yazarlar, itiraz n iptali davas takip konusu alaca n sonradan ödenmesi nedeniyle konusuz kalsa dahi, mahkemenin, yarg lamaya devam ederek inkar tazminat talebi hakk nda karar vermesi gerekti ini, borçlunun itiraz n iptali davas n ilk oturumda kabul etse dahi, inkar tazminat na mahkum edilmesi gerekti ini de savunmaktad rlar. Bu yazarlara göre, borçlunun icra takibine itiraz n dava devam ederken geri almas halinde de, alacak likid ise, borçlunun icra inkar tazminat na mahkum edilmesi gerekmektedir. cra inkar tazminat sadece itiraz n iptali karar nda hükmedilen bir tazminatt r. cra inkar tazminat için ayr bir dava aç lamaz. nceleme konusu kararda da, alacakl yarar na bu tazminata hükmedilmesi için, mutlaka, aç lm fl ve k smen de olsa sonuçlanm fl bir itiraz n iptali davas bulunmas gerekti i vurgulanmaktad r. nkar tazminat n n kendili inden do an bir tazminat olmad, mahkeme hükmüne gerek bulundu u itirazdan sonra ve davadan önce yap lan ödemelerin düflülerek aç lan itiraz n iptali davas nda, alacakl n n ödenen k s m yönünden de inkar tazminat na hükmedilemeyecektir. 2- SONUÇ Bir ilams z icra takibinde, takip talebi itiraza u rayan alacakl, itiraz n kendisine tebli ini izleyen bir y ll k süre içerisinde görevli mahkemeye baflvurarak; takibin durmas na neden olan itiraz n iptalini isteyebilir. Ancak, henüz alacakl taraf ndan itiraz n iptali davas aç lmadan önceki dönemde, borçlu, borcunu k smen veya tamamen ödeyebilme imkan na sahiptir. Borçlu, itiraz n iptali davas aç lmadan önce, itiraza konu borcu tamamen öderse, alacakl n n itiraz n iptali davas açmas nda hukuki yarar olmayacakt r. tiraz n iptali davas ile güdülen amaç, itiraz nedeniyle durmufl olan takibin devam n sa layarak alaca n tahsil etmektir. Borçlunun borcu ödemesiyle zaten amaç gerçekleflece inden, bu davay açmakta hukuki yarar bulunmayacakt r. Ayn flekilde, borçlunun takip konusu borcu k smen ödedi i halde de, itirazdan sonra ve fakat itiraz n ip- (18) ÜSTÜNDA, S., cra Hukukunun Esaslar, stanbul 1990, sh.133 vd.

16 1434 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 82 Say : 3 Y l 2008 tali davas aç lmadan önce ödenmifl olan miktar bak m ndan itiraz n iptali davas aç lmas nda hukuki yarar bulunmayacakt r. Yarg tay bu karar ile itiraz n iptali davas nda borçlu ile alacakl aras ndaki fiili durumun göz önüne al nmas n istemekte, usul hukukunun maddi hukukla olan ba lant s na dikkat çekmektedir. Takipte alacakl gözüken ancak maddi hukuk bak m ndan alacakl olmayan bir flahs n itiraz n iptali davas açmas nda hukuken korunmaya lay k bir yarar bulunmad n ifade etmektedir. Yarg tay bu karar yla itiraz n iptali davas na özgü bir sonuç olan icra inkar tazminat n n, salt borca haks z bir flekilde itiraz edilmesinin sonucu oldu u ve borca haks z flekilde itiraz edilmesini önleme amac n tafl - d ndan, itirazdan sonra ve itiraz n iptali davas ndan önce borcun k smen veya tamamen ödenmifl olmas n n, borçluyu bu tazminat ödemekten kurtarmamas gerekti i yönündeki kökleflmifl içtihatlar ndan da dönmektedir. Yarg tay, icra inkar tazminat n n, ancak itiraz n iptali davas sonucunda davan n tamamen veya k smen kabulüne karar verilmesi flart na ba l olarak, hüküm alt na al nan miktar üzerinden tahsiline karar verilebilecek bir tazminat oldu unu belirtmektedir. Takibe konu borcun tamamen ödenmifl olmas halinde itiraz n iptali davas açmakta hukuki yarar n bulunmad gerçe i karfl s nda inkar tazminat na da hükmedilemeyece ini ifade etmektedir. Ayn flekilde, itiraz n iptali davas aç lmadan önce borcun k smen ödendi i halde, alacakl n n ödenen k s m yönünden dava açmakta hukuki yarar bulunmad ndan, ödenen k s m yönünden inkar tazminat na hükmedilemeyecektir. nkar tazminat n n kendili inden do mad, mahkeme hükmüne gerek bulundu u ifade olunmufltur. Yarg tay n borçlu ile alacakl aras ndaki fiili durumu itiraz n iptali davas nda dikkate alan, maddi hukuk ile usul hukukunun birbiri ile ba lant s n kuran bu karar kanaatimizce yerindedir. KAYNAKLAR ÇA A, T. Ödeme Emrine tiraz n ptali Davas na Dair, BAT DER, 1976, C:VIII DEYNEKL, A., KISA, S., tiraz n ptali Davalar cra nkar ve Kötüniyet Tazminat, 2005 KAÇAK, N., Aç klamal ve çtihatl cra ve flas Kanunu fierhi, 2003 KURU, B., cra ve flas Hukuku El kitab, stanbul 2004 KURU, B., Hukuk Muhakemeleri Usulü, 2001, VI. Bask, Cilt III KURU, B-Arslan, R- YILMAZ, E, cra ve flas Hukuku, Ankara 1999, 12. Bask POSTACIO LU,., cra Hukuku Esaslar, stanbul 1982, 4. Bask POSTACIO LU,. Ödeme Emrine tiraz n ptali Mevzuunda Baz Zaruri Aç klamalar,bat DER, 1980, C:X ÜSTÜNDA, S. cra Hukukunun Esaslar, stanbul 1990 ÜSTÜNDA, S. Medeni Yarg lama Hukuku, stanbul 1992