GEÇİM KAYNAKLARI RESTORASYON ÇERÇEVESİ - LAPSEKİ PROJESİ

Transkript

1 GEÇİM KAYNAKLARI RESTORASYON ÇERÇEVESİ - LAPSEKİ PROJESİ TÜMAD MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Address: Buğday Skak N:9 Kavaklıdere Ankara - Türkiye Phne: Fax: inf@tumad.cm.tr BU DÖKÜMAN İNGİLİZCE ASLINDAN ÇEVİRİDİR. İNGİLİZCE VE TÜRKÇE VERSİYONLARI ARASINDA BİR UYUMSUZLUK OLMASI DURUMUNDA İNGİLİZCE VERSİYONU DİKKATE ALINMALIDIR.

2 GEÇİM KAYNAKLARI RESTORASYON ÇERÇEVESİ- LAPSEKİ PROJESİ Dküman Onayı İmza Tarih Hazırlayanlar: Bilge KÜÇÜKAYTAN, EYS & Sürdürülebilirlik Md. TÜMAD Madencilik Sanayi ve Ticaret AŞ. Adres: Buğday Skak N:9 Kavaklıdere ÇANKAYA ANKARA Kntrl Edenler: Hayri ÖĞÜT, Danışman Onaylayan: Hasan YÜCEL, Genel Müdür Yayın N/Tarih:... Dküman N: TMD_LAP_IK_PLN.002 Rev 0 Bu dküman güncellenip kntrl edilmiştir, ve kntrl edildi kaşesi lmayan dkümanlar geçersizdir.

3 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Revizyn Geçmişi Madde/Paragraf Revizyn Revizyn Tanımı Tarih - 0 İlk Yayın ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ TMD_LAP_İK_PLN /24

4 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ İÇİNDEKİLER GEÇİM KAYNAKLARI RESTORASYON ÇERÇEVESİ- LAPSEKİ PROJESİ... 2 Revizyn Geçmişi... 3 İÇİNDEKİLER... 4 TABLO LİSTESİ... 5 TANIMLAR VE KISALTMALAR... 6 GİRİŞ... 7 AMAÇ... 7 KAPSAM... 7 Diğer Yönetim Planları ile Örtüşmeler... 7 PROJE STANDARTLARI... 8 Uygulanabilir Türk Ulusal Standartları;... 8 Uygulanabilir UFK Standartları ve Kılavuzları... 9 GÖREV VE SORUMLULUKLAR ARAZİ ERİŞİMİ VE GEÇİM KAYNAĞI RESTORASYONU PRENSİPLERİ TÜMAD tarafından kullanılan Temel Prensipler ARAZİ ERİŞİMİ VE EDİNİMİ KOŞULLARI Lapseki Madeninin Arazi Edinim Durumu (EYLÜL 2017) Maden Sahası İçin Arazi Edinim Durumu (Eylül 2017) İlgili tesisler için arazi edinimi durumu (Eylül 2017) TÜMAD ın GEÇİM KAYNAĞI RESTORASYON PLANINA YAKLAŞIMI GKRP UYGULAMA Bugüne Kadarki Paydaş Katılımı (Eylül 2017) Gelecekteki Paydaş Katılımı Etkinlikleri Geçim Kaynakları Restrasyn Planının Tamamlanması İçin Temel Görevler Geçim Kaynakları Restrasyn PLanı (GKRP) İZLEME İlerleme Denetimi Uygulama İzleme Etkinlik İzleme Ana Perfrmans Göstergeleri Tamamlama Denetimi ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ TMD_LAP_İK_PLN /24

5 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ DENETİM VE RAPORLAMA Dış Denetim Kayıt Tutma ŞİKAYET MEKANİZMASI TÜMAD Madencilik A.Ş.'nin İletişim Bilgileri TABLO LİSTESİ Tabl 1: Görev ve Srumluluklar Tabl 2: Prjenin Arazi Edinim Gereksinimleri Tabl 3: Hak Sahipliği Çerçevesi Tabl 4: Ana perfrmans Göstergeleri ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ TMD_LAP_İK_PLN /24

6 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ TANIMLAR VE KISALTMALAR Prje TÜMAD DSI EBRD ÇED ÇSYS ENH UFK EYS PY TEİAŞ : LAPSEKİ Altın ve Gümüş Madeni ve İşletme Prjesi : TÜMAD Madencilik San. ve Tic. A.Ş. : Devlet Su İşleri : Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası : Çevresel Etki Değerlendirmesi : Çevresel ve Ssyal Yönetim Sistemi : Enerji Nakil Hattı : Uluslararası Finans Kurumu : Entegre Yönetim Sistemi : Perfrmans Yönetimi : Türkiye Elektrik İletim A.Ş. ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ TMD_LAP_İK_PLN /24

7 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ GİRİŞ TÜMAD Madencilik San. Ve Tic. A.Ş (TÜMAD) Çanakkale İli Lapseki İlçesi Şahinli ve Kcabaşlar idari sınırları içerisinde Lapseki Altın-Gümüş Madeni ve Zenginleştirme tesisi Prjesini inşa etmeyi planlamaktadır. Lapseki Prjesi inşaat aşaması tamamlanma aşamasındadır ve işletme aşaması Ekim 2017'de başlayacaktır. Bu dküman TÜMAD için hazırlanan Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesidir. Bu belge, Prje nin finansman isteği gereksinimince, EBRD Perfrmans Gerekliliklerine göre Prjenin Çevresel ve Ssyal Etkilerini değerlendirmek için yapılan çalışmaların bir parçası larak hazırlanmaktadır Bu dküman TÜMAD için hazırlanan Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesidir. Lapseki Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesi için Entegre Yönetim Sistemi Kayıt N su TMD_LAP_KTI_PLN.002 dir. Bu çerçeve Lapseki Prjesi işletme dönemi için gereklilikleri luşturmaktadır. Bu Çerçeve, Lapseki Prjesinin işletim aşaması için şartları belirlemektedir. Arazi ediniminin dğası ve büyüklüğünden dlayı daha fazla bilgi tplanması gerekliliği nedeniyle bu aşama hala bir çerçeve durumundadır ve daha snradan tam larak Geçim Kaynakları Restrasyn Planına dönüştürülecektir. Bu Çerçevede sunulan bilgilere ilişkin herhangi bir görüş ve fikir Planı geliştirmek açısından çk önemlidir ve bu bilgiler en sıkı güvenlikle kullanılacaktır.geçim Kaynakları Restrasyn Planı, bu Çerçevede luşturulacak gereklilikler kapsamında hazırlanacaktır. Bu Çerçeve, TÜMAD Genel Müdür üne ait lan TÜMAD Çevre & Ssyal Yönetim Sistemi Çerçevesi ne (TMD_EYS_PLN.004) dayanmaktadır. TÜMAD Çevre ve Ssyal Yönetim Sistemi nde (ÇSYS) labilecek müteakip değişiklikler bu dkümanda değişikliklere neden labilir. Bu Çerçeve ile ilgili değişiklik talepleri, bu Çerçeve sahibi tarafından ele alınmalı ve Değişim Yönetimi Süreci'nde (TMD_EYS_PRD.006) belirtilen uygun inceleme ve nay süreçlerine tabi tutulmalıdır. AMAÇ Bu Çerçevenin Amacı: Çerçevenin kapsamını tanımlamak ve uygulanabilir yönetim arayüzlerini tanımlamak; Rlleri ve srumlulukları tanımlamak; Prje Standardlarını tanımlamak; Ayrıntılı bir Geçim Kaynakları Restrasyn Planının (GKRP) geliştirilmesine yönelik süreç ve zaman çerçevesini tanımlamak ; Geçim Kaynakları Restrasyn faaliyetleri için başlangıç hedeflerini belirlemektir. Ek bilgiler tplandıktan ve detaylı yönetim faaliyetleri tanımlandıktan snra, daha detaylı bir Yönetim Planında ve uygulanabilir prsedürlerle daha fazla geliştirilecek lan esas hedefleri, gereklilikleri ve taahhütleri belirlemek üzere işbu Restrasyn Çerçevesi hazırlanmıştır. Yönetim Planı, bu Çerçevenin yerini alacaktır. KAPSAM Bu Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesinde rtaya knulan gereksinimler, yükleniciler tarafından gerçekleştirilen faaliyetler dâhil lmak üzere ÇED İzin Alanı dahilinde, Enerji Nakil Hattı (ENH) güzergahı byunca ve erişim ylu ile su temin bru hattı güzergahı byunca prje unsurlarının inşaatı ve işletmesiyle ilgili larak Prje ömrü byunca gerçekleştirilen bütün faaliyetleri için geçerlidir. Diğer Yönetim Planları ile Örtüşmeler Bu Yönetim Planı, TÜMAD Prjesi için geliştirilen Yönetim Planları genel paketinin bir parçasıdır, ve ÇSYS nin bir parçası larak aşağıdaki yönetim planlarıyla örtüşmektedir: Su Kaynakları Yönetim Planı, özellikle içme suyu kaynaklarının krunması ile ilgili larak; Tplum Sağlığı, Emniyeti ve Güvenliği Yönetim Planı, yöre halkının özellikle maddi hasarlı tehlikelerden krunmasına yönelik larak; Tplumsal Kalkınma Çerçevesi, prjeden kaynaklanacak yerel düzeydeki ssyal ve eknmik yer değiştirmeleri en aza indirmekle ilişkili larak; TMD_LAP_KTI_PLN /24

8 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Paydaş Katılım Planı, paydaşlarla iletişim ve irtibat kurulmasıyla bağlantılı larak; Hava Emisynları Yönetim Planı, özellikle inşaat aşamasındaki tz luşumu sebebiyle ürünlere verilebilecek ptansiyel hasarlarla ilgili larak. Kümülatif Etki Değerlendirmesi Planı, bölgede geçim kaynaklarına etkileri lan varlan ve diğer planlanmış prjeleri göstermekle ilgili larak. PROJE STANDARTLARI Prje Standardları aşağıdakilerle tanımlanmaktadır; Uygulanabilir Türk Standartları; Türk Resmi Kurumlarının taahhütleri ve gereklilikleri; Uygulanabilir uluslararası standartlar ve kılavuzlar; Uygulanabilir NUROL ve TÜMAD standartları, plitikaları ve prsedürleri; TÜMAD 'ın uymayı taahhüt ettiği diğer endüstriyel kuruluş esasları. Uygulanabilir Türk Ulusal Standartları; 18 Mayıs 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6302 sayılı Kanun tarafından düzeltilen 2644 Sayılı Tapu Kanunu, Türkiye deki ana arazi mülkiyeti düzenlemesidir. Türkiye de tapu tescili, 3402 Sayılı Kadastr Yasasını temel almaktadır. Kadastr Yasası ayrıca, tescilli tapusu lmayan arazi sahiplerinin tespitine veya arazi mülkiyeti knusunda karışıklığın mevcut lduğu durumlara yönelik süreci de tanımlamaktadır Sayılı Kamulaştırma Yasası, özel mülkiyete ait malların kamulaştırılmasıyla ilgili gereksinimleri rtaya kymaktadır. Bu Yasa, arazi edinimi sırasında takip edilecek prsedürleri belirlemektedir: Özel yasaya tabi gerçek kişilerin veya tüzel kişilerin mülkiyetindeki taşınmazların kamulaştırılması (kamu menfaati açısından gerekli lması halinde ve gerekli lduğu zaman), Kamulaştırma bedelinin hesaplanması, Taşınmaz varlığın ve müştemilatının kamulaştırma idaresinin adına tescili, Kullanılmayan taşınmaz varlıkların geri alınması, Karşılıklı hak ve yükümlülükler ve ayrıca bunlarla ilgili ihtilafların halline yönelik prsedürler ve yöntemler. Bunlarla ilgili anlaşmazlıklar. Devlet mülkiyetindeki arazilerin (meralar, rmanlık alanlar, hazineye ait araziler) vatadaşlar tarafından kullanımı kurallara bağlıdır. Vatandaşlar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın bir alt birimi lan ilgili Mera Kmisynu ndan gerekli izinleri aldıktan snra, meraları kiralayabilirler. Vatadandaşlar, hazineye ait arazileri de tarımsal, ticari, spr ve ssyal aktiviteler için kiralayabilirler. Ormanlık ve mera arazilerinin kullanımı, 6831 Sayılı Orman Yasası ve 4342 Sayılı Mera Yasasıyla düzenlenmektedir. Mülkiyet veya irtifak haklarının tescili 3402 Sayılı Kadastr Yasası ve Tapu Tescil Kanunnamesine (28738 Sayılı Resmi Gazete) uygun larak gerçekleştirilecektir. TMD_LAP_KTI_PLN /24

9 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Fiziksel ve eknmik yer değişimine yönelik geçim kaynakları restrasynu, Türk Kanunları nın bir gerekliliği değildir. 1 Uygulanabilir UFK Standartları ve Kılavuzları TÜMAD, yaklaşımının yalnızca Türk Kanunları na uymakla kalmadığını ve aynı zamanda iyi uluslararası uygulamaya da uygun lduğunu taahhüt etmekte ve geçim kaynakları restrasynunun, AİKB ye ait Perfrmans Gereklilikleri 5: Arazi Edinimi, Gönülsüz Yeniden Yerleşim ve Eknmik Yer Değiştirme ye uygun larak yapılacağına dair teminat verecektir. Esas Hedefler Eknmik yer değiştirme ilişkin AİKB PG5 in esas hedeflerinin amaçları şu şekildedir: Etkilenen kişiler tarafından varlıkların ve arazilerin kullanımına ve erişimine ilişkin kısıtlamaları veya arazi ediniminden meydana gelen ssyal ve eknmik lumsuz etkileri aşağıdaki yöntemlerle azaltmak: Kaybedilen varlıkların, yerine knulabilmesi için gerekli maliyette tazminat temin edilmesi; Yeniden yerleştirme faaliyetlerinin, bilgilerin ve danışmanlıkların uygun şekilde açıklanması ve etkilenen kişilerin bilgilendirilmiş şekilde katılımı ile yapılmasını temin etmek. Prjeden etkilenen şahıslarının geçim kaynaklarının ve yaşam standartlarının prje öncesi düzeylere getirilmesi veya mümkün lduğu durumlarda iyileştirilmesi Bir Geçim Kaynağı Restrasyn Planının Hazırlanması Geçim Kaynakları Restrasyn Planının Hazırlanması PG5 (paragraf 22), bir Geçim Kaynağı Restrasyn Çerçevesinin (ve müteakip Planın) geliştirilmesiyle ilgili larak aşağıdaki kılavuz bilgileri sunmaktadır: Fiziksel ve/veya eknmik yer değiştirme durumuna yl açma ptansiyeli lan bir prjeyle ilgili arazi ediniminin veya arazi kullanımı kısıtlamalarının tam dğasının veya büyüklüğünün prje geliştirme aşaması nedeniyle bilinmediği durumlarda, bir Yeniden Yerleşim ve/veya Geçim Kaynağı Restrasyn Çerçevesi geliştirilecektir. Bu çerçeve, bu PG ile uyumlu genel ilkeleri, prsedürleri ve yetkilendirme çerçevesinin ana hatlarını rtaya kyacaktır. Bireysel prje bileşenleri tanımlandığı ve gerekli bilgiler mevcut hale geldiği zaman, çerçeve [PG5] uyarınca ayrıntılı bir Yeniden Yerleşim Eylem Planının (YYEP) veya Geçim Kaynağı Restrasyn Planının (GKRP) geliştirilmesinde temel larak işlev gösterecektir. İvrindi Prjesiyle ilgili larak, meraların kaldırılmasından veya meralara erişimle ilgili kısıtlamalardan etkilenebilecek gayriresmi arazi kullanıcılarının tespitinin nihayetlendirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Arazi kullanıcılarının kesin tespiti TÜMAD tarafından tamamlanınca, ayrıntılı bir Geçim Kaynağı Restrasyn Planı bu Çerçeveyi temel alan hazırlanacaktır. PG5, etkilenen kişilerin ve tplumların haklarının ana hatlarıyla belirlenmesi ve bunların şeffaf, uyumlu ve adil bir tarzda temin edilmesinin sağlanması için bir Geçim Kaynağı Restrasyn Planının (GKRP) luşturulmasını gerektirmektedir. PG5, eknmik yer değiştirme durumu meydana geldiği zaman Prjenin aşağıdakileri gerçekleştirmesi gerektiğini belirtmektedir: Eknmik larak yerinden edilen kişilerin varlık kayıplarının veya varlıklara erişim kaybının derhal tazmin edilmesi. Bu süreç, yer değiştirme durumu öncesinde başlatılmalıdır. Arazi ediniminin ticari yapıları etkilediği durumlarda, etkilenen iş yeri sahiplerine aşağıdakilerle ilgili larak tazminat sağlanması: Ticari faaliyetlerin başka bir yerde yeniden kurulmasının maliyeti; Geçiş dönemi sırasında kaybedilen net gelir; Duruma göre tesis, makine veya diğer ekipmanın nakli ve yeniden tesisine yönelik maliyetler. Arazi üzerinde ulusal yasalar uyarınca kabul edilen veya kabul edilmesi mümkün lan yasal hakları veya hak talepleri bulunan kişilere duruma göre öncekinin yerini alacak eşit veya daha yüksek değerdeki mülkün 1 Çevre ve Ssyal Gereksinimler: AİBK Standardları ve Türk Mevzuatı Çerçevesi, Dr Ebru Yildiz (Kasım 2014) TMD_LAP_KTI_PLN /24

10 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ (örneğin, tarımsal veya ticari mahaller) ya da yerine kyma maliyetinin tamamının nakit tazminatının sağlanması. Bir tplumun rtak larak sahip lduğu kaynaklardaki herhangi bir kaybı telafi edecek yardımın sağlanması. Bu, tplumun erişim lanağına sahip lduğu geri kalan kaynakların üretkenliğini artıracak inisiyatifler, yitirilen kaynakla ilgili erişim kaybının ayni veya nakdi larak tazminatı ya da alternatif kaynaklara erişimin sağlanması şeklinde labilir. Arazi dışındaki mal varlıklarının (mahsul, sulama alt yapısı ve arazide yapılan diğer iyileştirmeler gibi) kaybıyla ilgili larak yasal açıdan kabul edilecek hak talebi bulunmayan, eknmik larak yerinden edilen kişilere yerine kyma maliyetinin tamamı kadar tazminat sağlanması. Bu kişilerin gelir elde etme kapasitelerinin, üretim düzeylerinin ve yaşam standartlarının geri kazandırılması ve mümkün hallerde iyileştirilmesi amacıyla, ek hedeflenmiş yardım (örneğin kredi lanakları, eğitim veya iş fırsatları) ve fırsatların temin edilmesi. Eknmik larak yerinden lan kişilere gelir elde etme kapasitelerinin, üretim düzeylerinin ve yaşam standartlarının geri kazandırılması için gerekli sürenin makul bir tahmini temel alınarak gereken şekilde geçici destek sağlanması. Ulusal Kşullar ile EBRD Kşulları Arasındaki Temel Farkların Özeti Türk Yasaları ile AİKB Plitikaları arasındaki ana farklar aşağıda özetlenmiştir: Türkiye Yasalarında, yeniden yerleşim/eknmik yer değiştirme lma durumunun en aza indirgenmesiyle ilgili herhangi bir hüküm mevcut değildir. Türkiye Yasalarında, ssyal etki değerlendirme ve/veya yeniden yerleşim eylem veya geçim kaynağı restrasyn planının ve Paydaş Katılım Planının hazırlanmasıyla ilgili herhangi bir yasal dayanak mevcut değildir. Arazi edinimi öncesinde herhangi bir ssyal çalışma, etüt ve istişare gerekli değildir. Kamulaştırma Yasasının 10. Maddesi uyarınca, sadece taşınmaz varlıkların pazarlıkla satın alınmasıyla ilgili istişareler gereklidir. Prjeyle ilişkili tesislerin ssyal ve araziyle ilgili etkilerinin değerlendirilmesi knusunda açık herhangi bir hüküm yktur. Prjelerin kümülatif ve sınır aşan etkilerinin değerlendirilmesi knusunda açık herhangi bir hüküm yktur. Parasal tazminatı yalnızca yasal mülk sahipleri alabilmektedir (arazinin ve diğer fiziksel varlıkların kamulaştırılması yluyla). Türkiye Yasalarında yakın zamanlarda yapılan değişiklikler neticesinde, kamu mülkleri ve özel mülkler üzerindeki kullanıcı hakları kabul edilmektedir. Geleneksel haklar kabul edilmektedir (kullanıcı haklarını tanımayan rman arazileri hariç lmak üzere). Orman arazisiyle ilgili tazminat dğrudan ilgili devlet kurumuna ödenmektedir. Türkiye mevzuatında mera kullanıcılarına yönelik tazminatla ilgili herhangi bir yasal dayanak bulunmamaktadır. Türkiye Yasalarında geçim kaynağının restrasynuyla ilgili herhangi bir dayanak bulunmamaktadır. Sn kapanış tarihinin beyan edilmesi yönünde herhangi bir hüküm mevcut değildir. Zarar görebilir gurpların tespit edilmesi knusunda herhangi bir yasal gereksinim mevcut değildir. Bir YYEP veya GKRP nin uygulanmasının izlenmesi ve değerlendirilmesine yönelik herhangi bir yasal dayanak mevcut değildir. Bir şikayet mekanizmasının luşturulması yönünde herhangi bir yasal gereksinim mevcut değildir. Yukarıdaki farklılıklardan kaynaklanan bşluklar, bu Çerçeveyi kapsayacak şekilde Ssyal Etki Değerlendirmesi, Ssyal Yönetim Çerçevelerinin / Planlarının hazırlanması ile daha snra tam bir Plana dönüştürülmek üzere ilişkilendirilir. TMD_LAP_KTI_PLN /24

11 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ GÖREV VE SORUMLULUKLAR Bu Yönetim Planının uygulanmasında prje için tanımlanan başlıca rller ve srumluluklar Tabl 1 de belirtilmiştir. Tabl 1: Görev ve Srumluluklar Görev Genel Müdür Dış İlişkiler & Sürdürülebilirlik Direktörü Halkla İlişkiler Müdürü İzinler Krdinatörü Genel Müdür Srumluluk Bu Çerçevenin ve uygulama için gerekli kaynakların nayı Prje Standartları ve bu Çerçevede belirtilen diğer gerekliliklerin uyumunu sağlamak. Geçim Kaynaklarının Restrasyn Planının uygulanmasının sağlanması Çerçevenin geliştirilmesi, izlenmesi ve revizynunu sağlamak Uygulamada bulunan rganizasynlar ve diğer paydaşlarla krdinasyn da dâhil lmak üzere bu Çerçevenin zamanında uygulanması. TÜMAD gereksinimlerinin yerine getirildiğinden emin lunması için inşaat yüklenicileriyle krdinasyn. Arazi edinimiyle ilgili bütün mevzuat gereksinimlerinin yerine getirilmesinin sağlanması. Enerji iletim hattı ve erişim yluna yönelik kalıcı ve geçici arazi ediniminin bu Çerçeveye ve AİKB PG5 in ilkelerine uygun larak gerçekleştirildiğinden emin lunması için TEİAŞ ve Mühendislik, Tedarik, İnşaat (MTİ) Yüklenicisiyle krdinasyn. Bu Çerçevenin ve uygulama için gerekli kaynakların nayı ARAZİ ERİŞİMİ VE GEÇİM KAYNAĞI RESTORASYONU PRENSİPLERİ TÜMAD arazi erişimi ve edinimi süreci için için luşturulan amaçlar aşağıdaki gibidir: Alternatif prje dizaynları luşturarak istem dışı yeniden yerleşimden kaçınmak veya, kaçınılmaz lduğundan en aza indirmek; Etkilenen kişiler tarafından varlıkların ve arazilerin kullanımına ve erişimine ilişkin kısıtlamaları veya arazi ediniminden meydana gelen ssyal ve eknmik lumsuz etkileri aşağıdaki yöntemlerle azaltmak: (i) Kaybedilen varlıkların, yerine knulabilmesi için gerekli maliyette tazminat temin edilmesi ve; ve (ii) Yeniden yerleştirme faaliyetlerinin, bilgilerin ve danışmanlıkların uygun şekilde açıklanması ve etkilenen kişilerin bilgilendirilmiş şekilde katılımı ile yapılmasını temin etmek. Prjeden etkilenen şahıslarının geçim kaynaklarının ve yaşam standartlarının prje öncesi düzeylere getirilmesi veya mümkün lduğu durumlarda iyileştirilmesi TÜMAD, Prje kullanım alanı üzerinde arazi erişimi ve geçim kaynağı knusunda etkiye yl açabileceğini kabul etmektedir. Aşağıdaki bölümler, etkilenen grupla birlikte arazi erişimi ve geçim kaynağı restrasyn tedbirlerinin geliştirilmesinde TÜMAD tarafından kullanılan temel ilkelerin ana hatlarını rtaya kymakta ve şu ana kadar yapılan çalışmanın ayrıntılarını vermektedir. TÜMAD tarafından kullanılan Temel Prensipler İvrindi Prjesi için arazi erişimi ve geçim kaynağı restrasynuna rehberlik eden temel prensipler aşağıdaki gibidir: TMD_LAP_KTI_PLN /24

12 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ TÜMAD, fiziki yeniden yerleşimlerden kaçınacaktır (Prje tasarımı kapsamında herhangi bir fiziki yerleşim planlanmamaktadır); TÜMAD, kalıcı unsurlar için gerekli arazi alanını en aza indirgemeye çalışacak ve inşaat faaliyetlerinin arazi kullanıcılarının kamu arazisine erişimini aksattığı veya engel lduğu süreyi en aza indirgeyecektir; TÜMAD, inşaat amaçlarına yönelik arazi edinimi ve geçici arazi erişimi knularında Türkiye deki yasal süreçleri kullanacaktır; TÜMAD, arazi edinimiyle ilgili Türkiye yasal gereksinimlerine ek larak, AİKB PG 5 uyarınca Prje snucunda yerinden lan ve arazilere ve dğal kaynaklara erişim lanağı elinden alınan aileler için geçim kaynağı restrasynu ihtiyacının varlığını kabul etmektedir. TÜMAD, hem maden sahası hem de resmi arazi edinimi devlete ait TEİAŞ kurumunun srumluluğunda lmasına karşın enerji iletim hattı dahil lmak üzere prjeyle ilgili tüm tesislerdeki kamu arazilerinin gayriresmi kullanıcılarına tazminat sağlayacaktır; Mümkün lan her durumda, özel arazilerin edinimi piyasa tabanlı alan razı-satan razı yaklaşımını temel alacak ve kamulaştırma diğer bütün seçenekler denendikten snra başvurulan sn çare lacaktır; Hane sayımı/envanteri/nitel verileri gibi deliller temel alınarak geçim kaynakları aynı veya daha iyi bir düzeye getirilecek ve restrasyn, aynı geçim kaynağının, alternatif bir geçim kaynağının veya bunların bir kmbinasynunun sürdürülmesine yönelik desteği içerebilecektir. Arazi erişimi knusundaki kısıtlamaların grup veya tplum düzeyinde etkilere yl açtığı durumlarda, geçim kaynağı desteği bireysel bazda lmaktan çk grup düzeyinde temin edilecektir. Arazi erişimi knusundaki kısıtlamaların tek tek hane düzeyinde saptanabilen ve miktarı belirlenebilen etkilere yl açtığı durumlarda, etkilenen hanelerin, hangi geçim kaynağı restrasynu yaklaşımının kendi durumları için en uygun lduğuna dair seçim yapma lanağı mevcut lacaktır. TÜMAD, dezavantajlı veya zarar görmesi mümkün herhangi bir bireyi veya grubu dikkate alacaktır. Özellikle TÜMAD, zarar görebilir grupların arazi edinimi sürecinde dezavantajlı hale gelmemelerinin, hakları knusunda tam larak bilgilendirilmelerinin ve bunlardan haberdar lmalarının ve yeniden yerleşim fırsatları ve kazançlarından eşit larak yararlanabilmelerinin temin edilmesi için gerekli önlemleri alacaktır. Ortak mera, t, saman, rman ürünleri tplama alanları ve su kaynaklarına erişimin geçici kaybı söz knusu lmakta ve hayvan yetiştiriciler tarafından kullanılan alan kısa süreli, müşterek ve mevsimsel lduğu için, geçim kaynağı restrasyn önlemleri yerinden edilen bütün kullanıcılar arasında rtak lmalıdır. Geçim kaynağının restrasynu sadece, dğal kaynaklara erişimin kaybedilmesi ile aynı veya daha iyi bir geçim kaynağının aynı veya farklı vasıtalarla üzerinde anlaşılan bir düzeyde sağlanabilmesi arasındaki açığın kapatılmasına yönelik geçici bir faaliyettir. Uzun vadeli geçim kaynakları restrasynuörneğin Tplumsal Kalkınma Çerçevesi/Planı dahil lmak üzere diğer araçlar vasıtasıyla elde edilmektedir. Geçim kaynağı restrasynu nakdi bir tazminat değildir ve nakdi ödemenin yapıldığı durumlarda, hane halkları hanelerinin sürdürülebilir geleceğini temin açısından tazminatlarını yatırımda kullanma knusunda mali yönetim desteğine gereksinim duyabilir. ARAZİ ERİŞİMİ VE EDİNİMİ KOŞULLARI Bütün arazi edinimleri Türkiye mülkiyet yasalarına uygun larak gerçekleştirilecek aşağıdakiler gerçekleşinceye kadar hiçbir arazi kullanılmayacaktır: Arazinin alan razı-satan razı işlemi temel alınarak mevcut sahibinden satın alınmış lması veya Arazinin Kamulaştırma Yasası uyarınca kamulaştırılmış ve tazminatın ödenmiş lması veya Devlet hüküm ve tasarrufu altındaki araziye erişim izninin Devlet tarafından yürürlükteki mevzuat çerçevesinde verilmiş lması. Türkiye Kamulaştırma Yasası ile ERBD PG 5 arasında farklılıkların söz knusu lduğu durumlarda (yani Türkiye Kamulaştırma Yasasına göre tazminat hakkı bulunmayan mera arazisi, rman arazisi veya diğer devlet arazilerinin kullanıcıları), TÜMAD bir Geçim Kaynağı Restrasyn Planını AİKB PG 5 gereksinimlerine uygun larak geliştirecek ve uygulayacaktır. Başka bir deyişle, bir arazi veya diğer varlıklar üzerinde yasal mülkiyetin TMD_LAP_KTI_PLN /24

13 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ mevcut lmaması kendi başına, kaybedilen varlıklara yönelik tazminatın veya diğer yeniden yerleşim yardımlarının önünde bir engel değildir. Tabl 2: Prjenin Arazi Edinim Gereksinimleri Prje Unsuru Kullanılan Arazi (ha) Yrumlar ÇED İzin Alanı 395 Madencilik faaliyetlerine izin verilen tüm alan Çitle çevrili Maden Sahası alanı Enerji İletim Hattı İrtifak Hakkı Enerji İletim Hattı Kamulaştırma 157 Güvenlik çitinin içinde kalacak lan ve kamu tarafından erişilmesi mümkün lmayacak lan gerçek alan 7,8 İrtifak hakkı için 0,1 Direk mntajı için Tesis birimleri çevreleri ayrı ayrı çitlenecektir. Kuşaklama Kanalları 0,01 Arazi kanallar tarafından işgal edilecek ve halk tarafından kullanılamayacak Su Bruları Yllar YOK YOK Lapseki Madeninin Arazi Edinim Durumu (EYLÜL 2017) Maden Sahası İçin Arazi Edinim Durumu (Eylül 2017) Lapseki Madeni ÇED tarafından belirlenen alan içerisinde etkilenen tplam arazinin % 98'i Orman Bakanlığı'na ait lup, % 2'si 2B larak sınıflandırılan özel kişiler tarafından kullanılır (kişi, şirket, köy veya kasaba tarafından, başka bir alan kullanımı ilan edilen rmanlık alanlara resmen atanmış bir kategri) 2. Bugün itibariyle, ÇED tarafından belirlenen arazinin% 31'ine tekabül eden 1226 dekar (122.6 hektar) alan tamamlanarak prjenin faaliyete geçmesi sağlanmıştır. 84 hektarlık arazi edinimi, ilk üç yılın tamamlanmasının ardından gerçekleştirilecektir.ç Özel kişiler tarafından kullanılan araziler (2B): "Tprak Kruma ve Arazi Kullanımı Kanunu n " kapsamında Tarım dışı kullanıma ilişkin izin Mayıs 2015'te Çanakkale İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden 2B tarım arazileri için 9.52 hektar alana çıkarıldı. Orman Alanları: Orman arazileri ile ilgili larak; 6831 sayılı "Orman Kanunu" nun 16. maddesi uyarınca Orman Genel Müdürlüğün den Orman alanının 113 hektarı (iletim kanalları dahil) için 10 yıllık kullanım süresi izni alınmıştır. Ancak, madencilik çalışmalarının tamamlanacağı rman alanları, izinlerin bitimini beklemeden rehabilite edilecek ve restre edilecek. Orman izinleri, üretim faaliyetleri ile adım adım alınacaktır. Yönlendirme kanalı alanı bu rman alanlarına dahil edilmiştir. 2 Hazineye ait tarım arazilerinin hak sahipleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde arazinin satın alınmasına başvuran ve satış fiyatını kabul eden kişilerdir; araziyi kanunen yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en az üç yıl tarım amaçlı kiralanmış lan kişiler, geçerli bir kira sözleşmesine sahip lan veya bu arazileri aynı döneme ait tarım amaçlı kullanan ve kullanımlarını sürdüren kişiler TMD_LAP_KTI_PLN /24

14 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ 1 2B arazisinde resmi haklara sahip kişilerin kimliği, 6292; "Söz knusu araziyi tarihinden önce kullanan ve belirtilen süreler içerisinde başvuran ve gerekli miktarı da ödenen ve itirazları yapılmayan veya dava açılmayan kişi hak sahibi larak kabul edilebilir. Söz knusu hakkı almaya yetkili lan kişi, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde idareye başvurmalıdır. İlgili tesisler için arazi edinimi durumu (Eylül 2017) Enerji Nakil Hattı (ENH): Enerji Nakil Hattı için arazi edinimi TEİAŞ tarafından tamamlanmaktadır. Prje, ENL için gerçekleştirilen arazi edinimi hakkında geriye dönük larak fark analizi yapacaktır. Eğer fark analizi tprak alımının EBRD Perfrmans Gerekliliklerini karşılamadığını gösteriyrsa prjeden etkilenen paydaşlar (PEP) arayı kapatmak için gereken fark telafi edilmelidir. Diğer knular/ şikâyetler Prje Şikayet Mekanizmaları vasıtasıyla yönetilecektir. Kuşaklama Kanalı: Kestanelik cağının genişlemesi ve Kestanelik Çayı üzerindeki atık kayaç dökümünün yeri nedeniyle bu kadar büyük bir Kuşaklama planı ÇED rapruna dahil edilmedi ve Tümad, Kuşaklama planını DSİ'ye sundu. Kuşaklama planı tarihinde naylandı. DSİ tarafından naylanan tasarımlarda gelecekte yapılacak değişiklikler DSİ tarafından tekrar gözden geçirilmeli ve naylanmalıdır. ÇED dışındaki Kuşaklama kanalları için arazi kullanım izinleri ve lisans sınırları Tümad tarafından karşılanacaktır. Tümad, kanalların destekleyici altyapı larak kabul edildiğini ve bunları lisansın dışında inşa ettiğini ve ÇED sınırının mümkün lduğunu naylar. Bu alanlar için Orman İzinleri alınmış durumdadır. Erişim ylu ve su bru hatları için arazi edinimi gerekli değildir TÜMAD ın GEÇİM KAYNAĞI RESTORASYON PLANINA YAKLAŞIMI Geçim kaynakları restrasyn planı 2018 yılının ilk çeyreğine kadar 6 adımda geliştirilecektir. Bu adımlar tekrarlanarak ve aynı zamanda da birbirleriyle parallel larak aşağıda açıklandığı sırayla gerçekleşecek. Uygulama knusundaki srumluluk, TÜMAD Halkla İlişkiler Birimine aittir. Aşama 1: tkilenmiş Arazi Sahipleri ve Arazi Kullanıcılarının Tespiti TÜMAD, tapu senetleri ve sahadaki etütler vasıtasıyla, bütün özel arazi sahiplerini ve ptansiyel devlet arazisi kullanıcılarını saptamaktadır. Mevsimsel lan kullanıcılar da dahil lmak üzere tüm kullanıcıların Prje hakkında bilgilendirilmesini sağlamak amacı ile Mutharlar, tarımsal birlikler, besiciler ve çiftçiler gibi köylerde bilgi akışını ve iletimini sağlayabilecek temel haber kaynakları ile görüşülür. Bununla beraber daha az göze çarpabilecek savunmasız kullanıcıların da bilgi akışına dahil edilmesi için çaba gösterilecektir. Bu tanımlama süreci Prje için çk önemli bir adımdır ve prjeden etkilenen herhangi bir kişi ya da hanenin liste kalmasını sağlayacaktır. EBRD plitikasıyla uyumlu larak, tanımlama süreci, yasal tprak sahipleri ile gayri resmi tprak sahiplerinin arazilerini eşit derecede kullanacaktır. Bu aşamada, uygunluk için sn tespit tarihinin belirlenmesi de uygun labilir. Sn tespit tarihinin belirlenmesi, tazminat ve yardım için uygunluk knusunda netlik sağlayacaktır. Tanımlama aşamasında tplanılacak bilgiler: Hayvancılık için uygun lan genel alan (000ha); Orman ürünleri tplamak için uygun lan genel alan (000ha) Çit alanı içerisinin yüz ölçümü (000 ha); Prje faaliyetlerinden etkilenen, köylüler tarafından kullanılan arazinin yüzdesi (geçici ve kalıcı); Çit alanı içerisinde yer alan alanın seznluk kullanımını belirlemek için arazi araştırmaları; Su kaynakları (yer, byut ve özellikler); Arazide bulunan yllar, dinlenme alanları ve yapılar gibi varlıklar. Prjeden etkilenen paydaşlar (PEP) tarafından önemli sayılabilecek diğer srunlar. TEİAŞ, Enerji İletim Hattına yönelik süreci TÜMAD ile yakın işbirliği içerisinde yönetecektir. TMD_LAP_KTI_PLN /24

15 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Aşama 2: Kayıp/Etki Miktarının Belirlenmesi Bu araziler üzerinde mevcut herhangi bir özel yapı, taşınmaz varlık veya mevcut mahsulün tazminatı, arazi kullanıcısı (belgelenmemiş kullanıcılar) veya lehdar (izinsiz üreticiler veya ekiciler ve hayvan tlatıcılar) lması durumunda maliklere yapılacaktır. Ağaçlara, bağlara vs. yönelik ödemeler ömürlerinin geri kalan kısmında bunlardan beklenen gelire ilişkin larak hesaplama bazında yapılacak lup Türk yasalarında sn zamanlarda yapılan değişiklikler neticesinde, rmanlık araziler hariç lmak üzere ödemelerin hem maliklere hem de kullanıcılara yapılmasına lanak tanımaktadır. Uluslararası plitikalar ve Türkiye deki yeni özel sektör pratiği uyarınca, kamu arazisine ve/veya özel araziyi gasp eden ve ağaç ve mahsul eken (veya taşınmaz varlık inşa eden) kişilere bu varlıklar için (ancak arazi için değil) tazminat sağlanacaktır. 2B ve Orman arazisi kullanıcılarıyla ilgili larak, etkilenen hayvan yetiştiricilere adil bir geçim kaynağı restrasyn yardımının sağlanmasını temin etmek amacıyla TÜMAD, Prje süresince çitle çevrilecek lan alanı belirleyecek, bir yandan da Prje çit çizgisi dahilinde yer alan mera ve rman arazisi için tipik ve kabul edilebilir stk yğunluğu düzeylerini belirlemek üzere Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığıyla birlikte çalışma yapacaktır. Bu bilgiler hayvan tlatma ve rmancılık ürünlerinin tplanması için arazi (2B veya Orman arazisi) kullanılabilirliği üzerindeki tplam etkinin değerlendirilmesi ve arazi kullanıcılarına araziye erişim kaybıyla ilgili larak temin edilecek tazminatın akla yatkın bir tahmininin bildirilmesi amacıyla kullanılacaktır. Bu nktada, aşağıdaki bilgiler mevcuttur ve söz knusu ön bulguların dğrulanması için ek araştırma yapılmasını gerektirecektir: ÇED İzin Alanı: Ssy-eknmik temel araştırmalara göre Şahinli ve Kcabaşlar köylerindeki (kayıtlı ve kayıt dışı arazi kullanıcıları da dahil lmak üzere) hane halklarının yaklaşık % 64'ünün, alanı mevsimlik larak kullandığı tahmin edilmektedir. Orman ve 2B arazilerinin hayvan tlatma ve mantar, t, saman, diğer bitkiler tplama ve kişisel tüketim amaçlı dun tplama (ticaret amaçlı değil) için kullanılması ÇED izni alanındaki 2B arazileri için tespit edilen 5 haklı kullanıcı var. Enerji İletim Hattı: Kullanım alanında inşa edilecek 10 adet direk aktif tarım faaliyetlerine engel labilir. Özel parsel üzerinde bulunan yaklaşık 10 direk; ancak bunlar uzun vadeli tarım faaliyetlerini etkilemez. Erişim Ylu: Su Bruları: Arazi edinim gereksinimi yk Geçim kaynakları üzerinde hiçbir belirgin etkisi yk; Hayvanların erişim ylu üzerinde hareketiyle ilişkili etkilerin ve risklerin azaltılması için ek istişareye ihtiyaç duyulmaktadır. Arazi edinim şartları yk Geçim kaynakları üzerinde hiçbir belirgin etkisi yk Bu bilgi, bu çerçevenin bir plana dönüştürülmesi sürecinde daha da geliştirilecek ve netleşecektir. Aşama 3: İstişare TÜMAD, geçim kaynağı restrasyn planının geliştirilmesi sürecinin tamamında danışmanlık yapacak ancak bu planın geliştirlmesinde tpluluğun katılımının önemli lduğu belirli hususlar var. Bu husulardan birincisi yukarıda belirtildiği gibi, Prjeden etkilenen bu tpraklardaki kullanıcıları tanımlama süreci; İkinci önemli süreç ise ilgili mahallelerde (özellikle Değirmenbaşı, Karadere ve Küçükılıca) tespit edilen tüm kullanıcılara yönelik bir varlık araştırması / sayımını gerçekleştirmek. Bu süreç sırasında bütün etkilenen kullanıcılarla istişarede bulunulmasının sağlanması için aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecetir: Mahallenin muhtarı tarafından imzalanarak, ftğraflanacak bir duyurunun mahallede ilan edilmesi. Arazi kullanıcıları ile yapılacak tplantıda aşağıdaki knuların görüşülmesi: TMD_LAP_KTI_PLN /24

16 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ süreç ÇED nayı ve TÜMAD tarafından diğer saha kullanma izinleri elde edildikten snra ne lacağı da dahil lmak üzere; maden sahası çitle çevrildiği andan itibaren üretilecek alternatif planlar ; Köylülerin gelecek planları. Etkilenen kullanıcılara, ilgili mahalle muhtarları aracılığıyla ulaşılacak. (Şahinli ve Kcabaşlar). Muhtarlar, etkilenen tüm kullanıcılara nüfus sayımının ne zaman yapılacağı knusunda sn tespit tarihi haber verecekler. Araştırma sırasında Geçim kaynağı restrasyn haklarına yönelik seçenekler aşağıdaki meselelerle birlikte tartışılacaktır: su kaynaklarının çit içerisinden çit dışarısına taşınması (varsa); hayvan ağıllarının çit içerisinden çit dışarısına taşınması (varsa); kurumların yürüttüğü hayvan yetiştiriciliği kursları veya bunların alternatiflerine katılım (tercih edildiği üzere); grup eğitimi geçim kaynağı desteği (thum, alet ve ekipman gibi tarım malzemelerinin satın alınması); Sığır Besicileri Birliği, Küçükbaş Hayvan Yetiştiricileri Birliği, Zirai Kalkınma Kperatifleri, vs. gibi Tplum Temelli Örgütler (TTÖ) için kapasite geliştirme faaliyetlerine yönelik teknik ve mali destek. Arazi kullanıcıları tarafından tespit edilen ve TÜMAD tarafından makul kabul edilen (yani, dahili larak tanımlanmış makul bir bütçe limiti içerisinde) önlemler. Nüfus sayımı, sayısal bir bilgi tplama aracıdır. Bu sayım dak gruplardaki nitel araştırma ile tamamlanacak ve böylece Prje, arazideki farklı kullanıcıların geçim yapılarının ve geçim kaynaklarının restrasynu için farklı stratejiler hakkında insanların kapasitesini ve görüşlerini tam larak anlayabilecektir. Bu süreç aynı zamanda tpluluklardaki savunmasız insanları belirlemek için de kullanılacaktır.güvenlik açığının dğası ve byutu şartlara özgüdür ve mevcut güvenlik açıklarından dlayı prjeden etkilenecek kişileri tanımlamak ve hassas açıdan insanlara yönelik spesifik önlemler geliştirerek prjenin var lan güvenlik açıklarına katkıda bulunmamasını sağlamak için kullanılacaktır. Ssyal Etki Değerlendirmesi için yapılan temel araştırmada, muhtarlardan yapılan röprtajlarda alınan çeşitli gruplarla ilgili bilgiler yer aldı. Bu bilgi kesin değerler değil, köy muhtarlarının verdiği bilgilere dayanmaktadır. Bu bilgilere göre: Yerleşim yerlerinde arazisi lmayan hane halkı bulunmamaktadır. Çk yksul ve muhtaç kabul edilebilir hane halkı sayısı Kcabaşlar'da beş, Şahinli'de n kadardır. Ssyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'ndan (SYDV) destek alan (ayni nitelikte, nakdi ödeme) kişi sayısı Kcabaşlar'da yedi hane ve Şahinli'de dört hanedir. Prje, hem maden sahasında hem de ENH gibi ilgili tesisler byunca arazi edinim faaliyetlerinden dlayı dğrudan etkilenen savunmasız insanları belirlemek için Muhtarlar ve tpluluk üyeleri ile birlikte çalışacaktır. Savunmasız insanların listesi, maden perasynları nedeniyle geçim kaynakları üzerindeki etkileri ve kayıplarını hafifletmek için özel tedbirler, GKRP'de ayrıntılı larak geliştirilecektir. Aşama 4: Mutabık Kalma Çerçevesi Etkilenmiş arazi kullanıcıları ve kilit paydaşlar (muhtarlar ve Devlet daireleri) ile istişare ederek TÜMAD hak sahibi tüm arazi kullanıcıları için geçerli lacak Geçim kaynağı restrasyn yardımını kabul edecektir. Geçim kaynağı restrasyn yardımı sözleşmeye göre: araziye ve dğal kaynaklara geçici larak erişememeye yönelik tazminat; yapı, varlık, maaş, kira veya satış kazanç kayıplarına yönelik tazminat; TMD_LAP_KTI_PLN /24

17 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ diğer destekler (teknik destek ve mesleki ve vasıf eğitimi, mevcut bağışçı/devlet fnlarına erişim, gelir üretim prgramlarının tasarımı ve uygulanması, çiftçiler ve bunları temsil eden örgütler için kapasite geliştirme gibi). Hak Sahipliği çerçevesi, farklı arazi kullanıcılarının TÜMAD tarafından temin edilecek ve klaylaştırılacak gelir kaynağı restrasyn yardımı yelpazesine erişme knusundaki uygunluğunu belirleyecektir. Uygun şartlara sahip arazi kullanıcıları hak sahipliği çerçevesinde belirlenmektedir ve tplum düzeyindeki etkilerle ilgili larak, haklar ve faaliyetler yine karşılık gelen tplum düzeyinde lacaktır. Şu ana kadar gerçekleştirilen istişarelere göre, aşağıdaki hak sahipliği çerçevesi kullanılacaktır. Bu çerçeve, Türk yasal gereksinimleri uyarınca gerçekleştirilen bütün mülk edinimini ve mevsimsel yayla mera arazilerine erişimin tplum düzeyinde kaybedilmesi/aksatılmasıyla ilgili larak tpluluk düzeyinde destek üzerine daklanan hakları temel almaktadır. Ön bulguları temel alan bir ön Hak Sahipliği Çerçevesi hazırlanmıştır (aşağı bakınız). Arazi kullanımı ve geçim kaynaklarına dair bütün ilgili bilgiler tplanınca ayrıntılı bir Hak Sahipliği Matrisi hazırlanacaktır. Nihai Hak Sahipliği Matrisi, TÜMAD tarafından ifşa edilecek lan nihai Geçim Kaynakları Restrasyn Planına dahil edilecektir.prje, PEP'lerin kendileri için GKRÇ nin etkilerini anlamak ve ayrıca sahip labilecekleri herhangi bir sru veya şüpheye cevap vermek üzere üçüncü şahısların yardımını düşünebilir. Tabl 3: Hak Sahipliği Çerçevesi Prje Bileşeni Kullanım Tipi Etkinin Dğası Eylem/Hak Sahipliği Yaklaşımı Tplum düzeyinde eylemler: Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki rman ve mera arazilerinin tlatma için kullanımı Alışagelmiş şekilde kullanılan tlatma arazisinin kalıcı kaybı Diğer kmşu mera arazilerinde artan stk yğunlukları Mera arazilerinin kıtlığından ötürü köyler arası ihtilaflar Kullanıcılar ve kamu yetkilileri ile istişare edilerek alternatif tlatma alanlarının bulunması Etkilenen köylerdeki hayvan yetiştirici hane halklarına yönelik devlet tarımsal gelişme prgramlarına destek sağlanması. Eğitim, yem bitkisi üretimi, pazarlama desteği, vs. vasıtasıyla hayvan yetiştiriciliği ve diğer tarımsal ürünlerden elde edilen gelirin artırılması. Etkilenen köylerdeki hane halkları için Ulusal İş ve İşçi Bulma Kurumunun mesleki eğitimine erişim lanağının sağlanması. Alternatif gelir kaynaklarına erişimin artırılması (vasıf geliştirme, mesleki eğitim), arıcılığın, sera üretiminin ve diğer ikincil gelir kaynaklarının iyileştirilmesi. ÇED İzin Alanı dahilinde kullanımı geçici veya kalıcı larak mümkün lmayan su kaynaklarının yerine, ÇED İzin Alanı dışındaki uygun kaynaklar knulması. ÇED İzin Alanı Özel arazi mülkiyeti Özel arazi alımı/kiralanması Sürekli arazi kaybı ve eşdeğer veya daha iyi Arazi edinimi ve tazminat Türk mevzuatındaki şartlar ve EBRD plitikası uyarınca sağlanmıştır. Hak sahibi ile anlaşmaya göre kiralanan arazi. TMD_LAP_KTI_PLN /24

18 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ alternatif bulma ihtiyacı Özel arazi mülkiyeti Daimi tprak kaybı Türkiye mevzuatındaki şartlar ve EBRD plitikası uyarınca arazi edinimi (kamulaştırma yluyla) ve tazminat sağlanması Enerji İletim Hattı Enerji iletim hattı güzergahı kapsamındaki kamu arazilerinin gayriresmi kullanıcıları Ekili arazi (özel ve kamuya ait) kullanıcıları Ptansiyel tprak kaybı veya arazi kullanımında farklı bir knfigürasyna ihtiyaç duyulması İnşaat sırasında erişim patikaları ve mahsul hasarı nedeniyle geçici rahatsızlık TÜMAD inşaat sırasında da tespitlerine devam edecektir. Gayriresmi arazi kullanıcılarının saptanması halinde, bunlar GKRÇ uyarınca değerlendirilecektir Ekili arazileri lan kullanıcılar bölgenin Türk mevzuat gerekliliklerine uygun larak tazminat almaya hak kazanacaklardır. Arazi restre edilecek.. Etkilenen Prje Alanı Ekili arazi (özel ve kamuya ait) kullanıcıları Madenin ürettiği tzdan ötürü azalan mahsul verimi veya diğer eknmik kayıplar Ekili arazisi bulunan kullanıcılar, TÜMAD Şikayet Prsedürü uyarınca ve Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesi/Planında ana hatlarıyla belirtilen şekilde gösterilmesi mümkün Tplum düzeyinde eylemler: Kullanıcılar ve kamu yetkilileri ile istişare edilerek alternatif tlatma alanlarının bulunması Etkilenen köylerden hayvancılıkla uğraşan hane halkları için hükümet tarımsal kalkınma prgramlarına destek sağlanması Hayvancılık ve diğer tarım ürünlerinin eğitim, yem bitkileri üretimi, pazarlama yardımı vb. yluyla gelirin artırılması.etkilenen köylerdeki hayvan yetiştirici hane halklarına yönelik devlet tarımsal gelişme prgramlarına destek sağlanması Eğitim, yem bitkisi üretimi, pazarlama desteği, vs. vasıtasıyla hayvan yetiştiriciliği ve diğer tarımsal ürünlerden elde edilen gelirin artırılması Kuşaklama Kanalları Devlete ait rman arazilerinde tlatma Etkilenen köylerden hane halkı için İşçi ve İş bulma Kurumundan mesleki eğitime erişim sağlayın alternatif gelir kaynaklarına erişimin geliştirilmesi (beceri geliştirme, mesleki eğitim), arıcılık, sera üretimi ve diğer ikincil gelir kaynaklarının geliştirilmesi. TMD_LAP_KTI_PLN /24

19 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Etkilenen köylerden hayvancılıkla uğraşan hane halkları için hükümet tarımsal kalkınma prgramlarına destek sağlanması Hayvancılık ve diğer tarım ürünlerinin eğitim, yem bitkileri üretimi, pazarlama yardımı vb. ylu ÇED İzin Verilen Alanında kullanılmak üzere geçici veya kalıcı larak kullanılamayan su kaynakları, ÇED İzin Verilen Alanı dışında uygun bir yedek ile değiştirilecektir. GKRP UYGULAMA Geçim Kaynağı Restrasyn Çerçevesinde özetlenen ve 2018'in ilk çeyreğine kadar PR 5 şartlarına uygun larak hazırlanacaktır. Uygulama Planı için Prje Sahipleri ve PEP'ler ile mutabakata varılacak ve TÜMAD bu planı web sitesi aracılığıyla kamuya açıklayacaktır. Tpluluk, GKRÇ Uygulama Planındaki herhangi bir değişiklik hakkında da bilgilendirilecektir. Bugüne Kadarki Paydaş Katılımı (Eylül 2017) Paydaş katılımı, ptansiyel larak etkilenen haneler, hükümet kuruluşları (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Lapseki İlçe Müdürlüğü, Lapseki İlçe Orman Müdürlüğü ve Müdür dahil) ve ilgili muhtarlarla 2015 yılından başlayarak geçim kaynaklarına etkilerin belirlenmesine ilişkin tartışmaları içeriyr. Bugüne kadar gerçekleştirilen katılım özeti; Bu paydaşların ve yerlerinin belirlenmesi de dahil lmak üzere ÇED in izin verdiği bölgede etkilenen kullanıcılar arasında 15 kişi vardı; Yerel yönetimlerle 3 tplantı; Şahinli ve Kcabaşlar Köyleri ile yapılan istişareler Şahinli ve Kcabaşlar'da ssy-eknmik araştırmaların bir parçası lan 4 (muhtar, yaşlı, genç ve kadın) dak grup tplantıları. Şahinli'de (38 erkek, 29 kadın) 67, Kcabaşlar'da (8 erkek, 5 kadın) lmak üzere tplam 80 anket yapılmıştır. Gelecekteki Paydaş Katılımı Etkinlikleri TÜMAD, paydaşlarını tpluluklar, yerel yönetimler, STK'lar, merkezi hükümet kurumları ve medya dahil lmak üzere her seviyede yönetme taahhüdü taşıyr. Prje için gerçekleştirilen paydaş katılımı faaliyetleri ile ilgili ayrıntılı bilgi, Bilgilendirme Paketinin bir parçası lan Paydaş Katılım Planı'nda açıklanmaktadır. Geçim Kaynakları Restrasyn Planının Tamamlanması İçin Temel Görevler Geçim Kaynakları Restrasyn Planının tamamlanması için gerekli ana görevler aşağıdakileri içermektedir: Mevcut Durum Verileri Mevcut TÜMAD verilerinin entegrasynu ve dğrulanması yluyla mevcut durumun teyit edilmesi; Dğrulama işlemi gerektiriyrsa yeni veriler tplayın; Bütün Prje unsurları (maden sahası ve enerji iletim hattı) üzerinde etkilenecek lan bütün hanelerin saptanması. Etkilerin Değerlendirilmes: Etkileri güncellenmiş veri tabanı ile diğer nicel ve nitel araştırmalara dayanarak dğrulayın. Etki Azaltma Planı: Revize edilen etkilere dayalı larak hafifletme / yetki belgesinin naylanması. TMD_LAP_KTI_PLN /24

20 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Güncelleştirilmiş temel durum ve diğer nitel araştırmalar temel alınarak etkilerin teyit edilmesi; Geçim Kaynakları Restrasyn Planı, yönetim planlarına ilişkin standart TÜMAD belge yapısını (Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesi gibi) temel alacak ve aşağıdaki temel elemanları içerecektir: Mevzuatın incelenmesi; Arazi kullanımı sayım ve hane etüdü bilgileri (gizli lan ve ifşa edilmeyen haneye özel bilgiler); Uygunluk kriterleri ve hak sahipliği çizelgesi; Mülk kıymet biçme prsedürleri (gerekirse); İstişare planı; Uygulama planı; İzleme, değerlendirmeve raprlama Geçim Kaynakları Restrasyn PLanı (GKRP) Yukarıda sunulan işlemlerin bir snucu larak hazırlanacak lan Geçim Kaynaklarının Restrasyn Planı (GKRP), yönetim planları için standart TÜMAD belge yapısına (örneğin, bu Geçim Kaynakları Restrasyn Çerçevesi'ne) dayanacak ve aşağıdaki temel unsurları içerecektir: Düzenleyici inceleme; Arazi kullanım sayımı ve hanehalkı araştırma bilgileri (hanehalkı özel bilgileri gizli tutulmalı ve açıklanmamalıdır); Prjenin geçim kaynakları üzerindeki etkisi Uygunluk kriterleri ve hak kazanma matrisi; Mülk değerlemesi prsedürleri (gerekirse); Danışma planı; Uygulama takvimi; GKRP uygulaması için kaynaklar, bütçe ve zaman çizelgesi İzleme, değerlendirme ve raprlama. İZLEME Prje Standartları ile uygunluğu değerlendirmek için işletme aşaması sırasında uygulanacak lan İzleme önlemleri (bakınız ÇSYS Çerçevesi) bu bölümde açıklanmaktadır. İzleme TÜMAD arazi/izin uzmanlarının desteği ile Halkla İlişkiler Krdinatörü nün srumluluğundadır. İzlemenin Prje Standartları ile uygunsuzluk belirlemesi durumunda, bunlar araştırılacaktır ve uygun düzeltici eylemler belirlenecekti. İlerleme Denetimi Bugüne kadarki ilerleme paydaş katılımını, veri tplama ve analizini, sn kapanış tarihinin belirlenmesini ve sayım verilerinin tplanmasını içermiştir. Su TÜMAD tarafından Şahinli'ye içme suyu sağlamak için yeni bir bru hattı inşa edildi ve Kcabaşlar'daki ptansiyel larak etkilenen hane halkı ile istişarelerde ÇED İzinli Alanın eskrimine ilişkin su mevcudiyeti kaygısı tespit edilmedi. Bununla birlikte, ilave çalışmalar sırasında, ÇED İzin Verilen Bölgede tlayan, hayvanlar için içme suyu kaynağı larak kullanılan su kaynakları, ÇED bölgesi dışına çıkarılacak veya alınacak şekilde belirlenecektir. Nüfus Sayımı ÇED İzin Alanı dahilinde ve enerji hattı kridru byunca TÜMAD tarafından kullanılacak lan 2B ve rman arazilerinden yararlanan etkilenme ptansiyeline sahip hanelerle katılım tplantıları yapılmış ve nüfus verisi tplanmıştır. Bunlar TÜMAD Danışmanları tarafından Mayıs 2017 de gerçekleşmiştir. TMD_LAP_KTI_PLN /24

21 ÇERÇEVESİ LAPSEKİ PROJESİ Orman ve 2B arazilerine erişim lanağının kaybı yluyla etkilendiği tespit edilen bütün haneler için uygun ssyeknmik sayım verilerinin mevcut lmasının temin edilmesi amacıyla, Geçim Kaynakları Restrasyn Planının tamamlanmasını desteklemeye yönelik ek veri tplanacaktır. Etkilenen arazilerde ekili ağaç ve diğer varlıkları lan haneler tespit edilecektir. Bu varlıkların türü ve sayısı belirlenecektir. Uygulama İzleme ÇED İzin Alanındaki Yerlerinden Olan Orman ve 2B Arazisi Kullanıcıları Mera ve Orman arazisine kullanan veya kullancak lan rman ve 2B arazi kullanıcıları saptanmıştır ve aşağıdakilerin teyit edilmesi amacıyla periydik istişareye tabi tutulacaklardır: Kullanılmakta lan alternatif hayvan tlatma ve rmancılık ürünü tplama alanları; Aşırı tlatmaya veya alternatif mera arazisi üzerinde diğer hayvan yetiştiricilerle söz knusu ihtilafa dair herhangi bir srun; Etkilenen arazi kullanıcılarıyla en azından yıllık bazda ve yaz tlatma mevsimi sırasında istişare gerçekleştirilecektir.. Enerji İletim Hattı Elektrik hattının izlenmesi için özel dikkat ve özen gerekecek. Arazinin inşaat amacıyla kullanılması öncesinde Türkiye deki kamulaştırma sürecinin bütün şartlarının yerine getirildiğinden ve uygun tazminatın arazi sahiplerine ödendiğinden emin lunması için, enerji hattı byunca arazi sahipleri enerji hattının inşaatı sırasında TÜMAD ın gerçekleştireceği izlemeye tabi lacaktır. İnşaat tamamlandıktan snra, TÜMAD enerji hattı güzergahında saha tespiti gerçekleştirecek, arazi sahipleriyle ve muhtarlarla istişarede bulunacak ve bu ylla, enerji iletim hattının işletimiyle ilgili herhangi bir ptansiyel arazi kullanımı ve geçim kaynağı srununu saptayacaktır. İzleme ilk yıl inşaat snrasında ve yaz büyüme mevsimi sırasında yapılacaktır. Herhangi bir srunun saptanmaması halinde, arazi kullanımı ve geçim kaynaklarına yönelik izleme sna erecektir. Kuşaklama Kanalı Nedeniyle Yerleri Değiştirilen Orman Kullanıcıları: Orman arazisini ÇED İzinli Alanı içinde ve çevresindeki rman larak tanımlanan ve bulunduran kullanıcılar, periydik istişareye tabi lacak ve aşağıdakileri tespit edecek ve izleyecektir: Hayvancılık ve rman ürünlerinin tplanması için kullanılan alternatif alanlar; Alternatif araziler üzerinde etkilenen diğer kullanıcılar ile aşırı tlatma veya çatışma lan herhangi bir srun; Etkilenen arazi kullanıcıları, yaz tlatma mevsimi byunca en az yıllık larak istifa edilecektir. Yakındaki Mahsuller Üzerindeki Tz Etkileri Arazi edinimi dışındaki süreçler vasıtasıyla meydana gelecek geçim kaynağı etkileri, izleme aşamasında özel dikkat gerektirir. TÜMAD Prjeyi çevreleyen uygun knumlara tz ölçme aletleri kuracak ve Prjeden kaynaklanan tza bağlı gerçek/algılanan mahsul hasarı riskinin mevcut lduğu düşünülen yerlerde yaz büyüme mevsimi sırasında düzenli ftğraflar çekecektir. Yerel arazi kullanıcılarının mahsul hasarından ötürü hak talebinde bulunması durumunda, bu talep Şikayet Prsedürü vasıtasıyla işlemden geçirilecek ve etkilenen mahsullerin alanı, randıman üzerindeki tahmini etki ve mahsullerin piyasa fiyatı temel alınarak tazminat knusunda uzlaşmaya varılacaktır. TÜMAD ayrıca, tespit edilmiş mahsul etkilerine yl açmış lması mümkün tz emisynu kaynaklarını da araştıracak ve etkilerin gelecekte meydana gelmesinin önlenmesine yönelik ptansiyel azaltma tedbirlerini değerlendirmeye alacaktır. Etkinlik İzleme TÜMAD tarafından Geçim kaynağının restrasynu için alınan önlemlerin etkinliğinin düzenli bir şekilde değerlendirilebilmesi amacıyla bir izleme prgramı yürütülecektir. Planlanmış ve bütçelenmiş girdi ve çıktıların dahili izlemesi; inşaat sürecinde rtaya çıkan arazi edinim gereksinimlerine dair girdi ve çıktıların izlenmesi ve mahsuller ve diğer taşınmaz varlıklara yönelik inşaatla ilişkili TMD_LAP_KTI_PLN /24