Atatürk Ünv.Dş Hefc.Fak.Derg. CJt:5 Sayı:2 Sayfa:34-38 1995 ÇEŞİTLİ DÖNÜŞÜMSÜZ HİDROKOLLOİDLERİN BOYUTSAL STABİLİTELERİNİN VE SERTLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Dr.Özgül * THE DIMENSIONAL STABILITIY AND HARDNESS OF VARIOUS IRREVERSIBLE HYDROKOLLOID IMPRESSION MATERIALS ÖZETî Çalışmada dört marka dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnn sertlkler ve boyutsal stablteler çeştt zaman dlmler çnde karşılaştırıldı. Sertlk test çn; ölçü alımından 0 dakka, 15 dakka, 30 dakka 60 dakka ve 120 dakka sonra Shore A cnsnden ölçüm yapan mkrosertlk chazı le ölçüm yapıldı. Boyutsal stablte çn; ölçü alımından o dakka ve 2 saat sonra elde edlen modellerde referans mesafeler ölçüldü. Ölçüm sonuçlan tek yönlü varyans ve Mann-whtney-u statstksel test le değerlendrld. Ölçüm yapılan süreler arasında sertlk değerler arasındak farkın statstksel olarak anlamlı olduğu {jxg.05 sevyesnde), boyutsal stablte verler arasındak farkın statstksel olarak öneml olmadığı (p>0.05) soncuna varılmıştır. Anahtar Kelmeler; Dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü maddes, Boyutsal stablte, Sertlk. GİRİŞ.. ; Başanlı br protetk tedav klnk ve laboratuvarda uygulanan teknklern yanı sıra, kullanılan materyallern özellklerne de bağlıdır. Ölçü şlem gerek teknk gerekse kullanılan materyal açısından protetk tedavnn başarısını öneml ölçüde etkler. Uygulanacak protetk tedavnn türüne göre çeştl ölçü materyal ve metodlan kullanılmaktadır. Ölçü materyallernn sahp olması gereken özellklerden İks doğruluk ve boyutsal stabltedr, Boyutsal doğruluk, master model le alçı model arasındak vertkal ve horzontal boyutlardak değşmlern karşılaştınlmalan le belrleneblmektedr. 10 Özellkle anatomk modeln elde edlmesnde kullanılan dönüşümsüz hdrokollodlern temel yapısını çözüleblr algnatlar oluşturur. Bu, hdro-b-d- mannuronk astn Na tuzunun lner br polmerdr. 114 Uygulama kolaylığı, hastayı rahatsız etmemes, ucuz olması ve özel düzeneklere gereksnm duyulmaması başlıca avantajlanndandır. 0 Buna karşın bütün hdrokollodler gb ölçü alımını takben snerezs ve embbasyon SUMMARY: The am of ths study were to compare some physcal propertes of a new rreversble hydrocollod mpresson matera] wth three conventonal mpresson materals. Hardness and dmensonal stablty tests were used n ths study. For hardness test; Impressons have been taken n 0, 1530,60, and 120 mn. tme ntervals for each group and measured by usng mcrohardness nstrument n Shore A unt. For dmensonal stablty; Impressons were obtaned from a master de and stone models were nvested at 0 and 2 hours, then the referens ponts were measured and compared wth correspondng master de ponts. The results showed that, for hardness test; there were stattcaly sgnfcantly dfferences between all mpresson materals (p<0 05). For dmensonal stablty; there were no sgnfcant dfferences between all the mpresson materals (p>0.05j. Key Words; Irreversble hydrocojid mpresson materal. Dmensonal stablty, Hardness. gösterrler. Ancak bu ks arasında tam br paralellk olmadığı çn ortaya çıkablecek boyutsal değşklğ engellemek amacıyla ölçü alındıktan hemen sonra alçı model elde etmek üzere dökülmeldrler. Boyutsal değşm en aza ndrmek amacıyla dönüşümsüz hdrokollodlern çne çeştl katkı maddeler lave edlmektedr. Br materyaln sertlğn etkleyen özellkler arasında dayanıklılık, orantı sının, çekleblrllk, dövüleblrllk ve aşınma ve keslmeye olan drenç sayılablr. Son ydlarda üretc frmalar yükser sertlğe sahp, neml ortamda saklanmak koşuluyla modele dönüştürülmeden uzun süre saklanablen dönüşümsüz hdrokollodler gelştrdklern ler sürmektedrler. Bu araştırmanın amacı dş hekmnn kullanımına yen sunulmuş br dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnn zamanla gösterdğ boyutsal değşklğ ve sertlğ yaygın olarak kullanılan üç farklı markada dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyaller le karşılştırmalı olarak ncelemektr. * Gaz Ünverstes Dşhefe. Fak. Protetk Dş Tedavs A.B, D. Arş.Gor. 34
Atatürk Otıv-Dş Hek.Fak.Derg. Clt:5 Sayı:2 Sayfa:34-38 1995 GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmada kullanılan dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü maddeler ve üretc frmaları Tablo I'de görülmektedr. Araştırma ölçü maddelernn sertlk ve boyutsal stabltelern belrlemek çn k kısımda yürütüldü. Tablo. Çalışmada kullanılan materyal ve üretc frmalar. Materyal Adı Üretc Frma sonra dökülmek üzere % 100 neml ortamda bekletld. Sert alçı hazırlanırken su/toz oranının 50 cc/112 gr. olmasına özen gösterld. 2 Sert alçıdan elde edlen modeller üzernde molar ve premolar dşler temsl eden postlar arası mesafe ölçüldü (premolar dşn mesal-molar dşn dstal ve premolar dşn dstal- molar dşn mesal arası mesafe). Ölçüm İçn Measurng Mcroscope 2163'tan yararlanıldı. Her k deney sonucu elde edlen değerler ANOVA statstksel test le değerlendrld. Gruplar arası farkı belrlemek çn ayrıca Mann-Whtney-u test kullanıldı. Blend-a-prtıt Empress Ca 37 Atgmax Blcndax Ptocter& GambleCom.Germany PSP Dental Co.Ltd.lLK. Cavex Holland Major Prodott Dentar S.PA.Ilaly 6 cm. 1- Sertlk: Üretc frmaların önerler doğrultusunda hazırlanan dört farklı marka dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyal 6x2x2 cm. boyutunda hazırlanan (Resm 1) akrlk kalıp çersne yerleştrld. 35 C su çnde sertleşmeye bırakıldı. 6-7 dakka sonra kalıptan çıkarıldı. Her marka dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnden 5 adet olmak üzere toplam 20 adet ömek ölçü alındı. Ölçü ktlesnn Shore-A (Kar Sek MFG Co, Japan) mkroserük ölçüm chazı le sertlk değerler ölçüldü. Her grup çn ölçüm şlem 0 dakka, İ5 dakka, 30 dakka, 60 dakka ve 120 dakkalık zaman perodlannda gerçekleştrld. Ayrıca her ölçme şlem her zaman per odunda ölçü materyal bloğunun üç ayrı bölgesnden alındı ve ortalamaları kaydedld. Resm 1. Akrlk kalıp Resm 2. Maksller arkı temsl eden model. BULGULAR 2- Boyutsal Stablte: Boyutsal stabltey değerlendrmek çn yapılan çalışmada maksller arkı temsl eden paslanmaz çelk kullanıldı (Resm 2). Yapımcı frmaların öners doğrultusunda hazırlanan ölçü materyal 15 sanye süre le karıştırıldıktan sonra modele uygun olarak ve ölçü materyalne 3 mmk eşt aralık bırakacak şeklde hazırlanmış akrlk kaşığa yerleştrld ve modele uygulandı. Ölçü materyalnn sertleşmes çn 6-7 dakka beklenldkten sonra ölçüye zarar verlmeden kaşık modelden ayrıldı. Her gruba at ölçüler akar su altında yıkandı. Her marka dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnden 10 adet olmak üzere toplam 40 adet ölçü alındı. Bu ölçülerden yansma bekletmeden sert alçıları döküldü (Amberox) ve dğer yansı da sert alçılan 2 saat 1- Sertlk ; 5 zaman dlmnde kaydedlen sertlk değerler tek yönlü varyans analz le değerlendrld. Dört dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyal çn elde edlen değerlern ortalamaları ve standart sapmaları Tablo H'de görülmektedr. ANOVAanalz sonuçlan Tablo III le Tablo VI arasında yer almaktadır. Sonuçlar göstermştr k; dört dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnn zamana bağlı olarak sertlkler artmıştır ve bu artış statstksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05 sevyesnde). 2- Boyutsal Stablte: 4 farklı marka dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyal çn hemen (0 dk.) ve 2 saat sonra sert alçıları dökülen modellerden alman ölçüm sonuçlarının ortalamaları ve standart hataları Tablo VU'de 35
Atatürk Unv.Dış Hck.Fak.Derg. Cüt:5 Sayı:2 Sayfa:34-38 1995 KARACAHR sunulmuştur. Tablo VU'ye güre oluşturulan varyans analz sonuçlan Tablo VIII la Tablo XI arasında yer almaktadır. Elde edlen sonuçlara göre tüm dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyal zamana bağlı olarak boyutsal değşmn statstksel olarak öneml olmadığı saptanmıştır (p> 0.05 sevyesnde). Tablo 11. Hdrokoîlod ölçü maddelernn S zaman dlmnde sertlk Ölçümlernn ortalamaları ve standart sapmaları. Tablo VL Ca 37 ölçü materyal İçn ANOVA tablosu. 5. dereces K. toplamı K. «takıası F değen F krtk ürupüraraa 4 1435,84 m% 154.724 m GlllJlçİ 20 46,4 2.32 Toplam!4 1+8124 p<0.w Hem 32&WW 30.WO.W24 IWtWW HM, 0.6714 \HL 40.47± Ü.74ÎJ 47,20 0.4SD9 ÎMO î 0.7483 37.60 _ 0.7^S3 TcTdk 41,20» G.OIIS 49,50+ 04S99 # 0 0 ; 0.6324,"ü.5G A 0.6534 6ÖrtT MİM t 0.6324 J2.l»YÖ.f32«49.MÎ0.7J5S S İ M ; 0 6524 I2DJİL KJ0± 1.0M 52.90 0,4899 47,&7± 0.7483 32.4?- Û M Tablo III. Blend-a-prm ölçü materyal çn ANOVA tablosu. TabLoVII. Hdrokoîlod ölçü materyallernn 2 zaman dlmnde boyutsal stablte ölçümlernn ortalamaları ve standart sapmaları. r--. * îfo'prjt -Rıfrj-s- " X " \\.V' SXİ: tfv: Hemen 3*.:95t 0.072? Î4.6536±D.W3 31WH.W 3 saat 37.075 ±&.0S2».MHlfl; 3Uî!r0.1W Mastermûdeh 36,675 om S deuces K. lopunu j K ortalaması (jntplamras 4 853.44 j 1113* 59.266 Gmp ç 20 72 5.6 Toplara 24 925.44 J ; Tablo IV. Empress ölçü materyal çn ANOVA tablosu. S derecs K. toplam Ffcık Gruplarımı 4 174S.16 437.04 ; W.m Gropç 304 1.32 ; Toplam y 1775.56 p < 0 05 2.S6Û Tablo V. Algnmax ölçü materyal çn ANOVA tablosu. S. dcr-kcs K lalamı K. prtsbııtas Grupla rar^ı [4 ]>0.J6 m H.444 m 1 Gîpİçİ 3 l 211 m >â Tablo VIII. BEend-a-prnt ölçü materyal çn ANOVA tablosu. S. dereces fv oılalaüjısî F rfej;er Fkrft Gııırılsrnna O.C099 0.&Q33 5,3176! f (np ç S C. j Toplam 9 p > o 0> Tablo IX. Empress ölçü materyal çn ANOVA tablosu. S, dereces K. oıübınısı Fıfeeer Fknlk Gn^ılaraıası 1 0.O04 0.1239 5.3176 Gnıp f ; S 0.0322 Toplanı ; 9 p>o.û5 Tablo X.Ca 37 ölçü materyal çn ANOVA tablosu. S dereces K OllJİHnaSI F deler Fkr.uk (rtıplaraıaa İ 2 8075 5,31743 Grup ç S GÛ1816 j Toplııu 9 p > 0.Ü5 36
Atatürk Ünv.Ds Hek.Fak.Derg. Clt:5 Sayı:2 Sayfa:34-3S 1995 TabloXI. Algnmax ölçü materyal çn ANOVA tablosu.! S, dereces K. ortalaması F değer F krtk Gn î.ıra:jsr ; 1 0.M9 5.3176 Grup -çd 8 0.0523 l'oplam! 3 p > 0.05 TabJoXILMann - Whtney-u tablosu. Hemen - 2 saat J- değer p dcâeı Uletıd-n-pımt Û.6Û3S p > 0.05 tm press 0.1239 p > 0.05 Ca 37 Û.S075 p > G.05 Alımım p > 0.05 TARTIŞMA VE SONUÇ Dönüşümsüz hdrokollodler protetk dş tedavsnde yaygın olarak kullanılan ölçü materyallerdr. Snerezs sonucu bünyelerndek suyu kaybederek, embbasyon sonucu se ortamdak suyu bünyelerne çekerek boyutsal değşm gösterrler. Bu nedenle dönüşümsüz hdrokülodlern çnde bulundukları ortamla su yada rutubet oranını düzenlemekle boyutsal stablzasyonu sağlamak mümkün değldr. Ancak kısıtlı zaman çnde ortamı % 100 neml hale getrerek br mktar boyutsal değşm engellemek mümkündür. Ayrıca dönüşümsüz hdrokollodler yapı olarak elastktrler. Seıtk le lgl çalışmamızdan elde ettğmz bulgular sonucu tüm zaman dlmlernde ölçü materyaller arasında p<g.05 sevyesnde fark bulunmuştur. Başlangıçta en az sertlk değern Blend-a-prnt marka ölçü materyal vermştr. Tüm ölçü materyallernde sertlk, zamana bağlı olarak sürekl artmıştır. Boyutsal stablteler açısından mukayese edlen ölçü materyallernn hemen ve k saat sonra alçı modeller elde edlmş ve 2 saat bekleme sonucunda boyutsal değşm gösterp göstermedkler ncelenmş, sonuçta p>0,05 sevyesnde fark göstermedkler tespt edlmştr. Peutzfeldt ve Asmussen n dezenfeksyon sonrası dönüşümsüz hdrokoîlod elastomerk ölçü materyallernn daha fazla boyutsal değşm gösterdğn bldrmşlerdr, dönüşümsüz hdrokoîlod arasında yapılan kıyaslamada se üstün br ölçü materyal belrleyememşlerdr. Hattar ve Lacy'nn s dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyallernde alçı dökme süresnn etksn ncelemşler, hemen yada 1 saat sonra döküldüklernde stastksle olarak öneml br fark gözlememşlerdr. Peter ve Teleman 10 dönüşümsüz hdrokollodlern 15 dakka le 3 saat sonrası boyutsal değşmlernn statstksel olarak öneml olmadığını, 4 saat sonra se anlamlı fark olduğunu bldren çalışmaları bzm 2 saat sonrasındak bulgularımızı desteklemektedr. Durr ve Novak, 4 dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnn dezenfeksyon sonrası boyutsal stabltelern ncelemşler ve master model arasındak farkın statstksel olarak anlamlı olduğunu bldrmşlerdr. Dğer araştırmacıların dönüşümsüz hdrokollodn dezenfeksyon sonrası uğradıkları boyutsal değşklğn statstksel olarak öneml olmadığı sonucu bulgularımızı destek!emekledr. 3-7 ' 8-9 -' 2-13 Sonuç olarak tüm dönüşümsüz hdrokoîlod ölçü materyalnn hem sertlk hem de boyutsal stablte olarak brbrlerne üstün olmadıkları belrlenmştr. Boyutsal stablte, % 100 neml ortamda bekletlmek koşuluyla 2 saat sonra elde edlen sert alçı model le master model arasında statstksel olarak öneml br fark çıkmasına karşın^ boyutsal (mlmetrk) farkın bulunduğunu ve bu farkın doğrusal dağılımı göstermedğ görülmektedr. Bu açıdan değerlendrldğnde statstksel olarak ortaya çıkan p>0.05 değernn pratk uygulamada yanılmalara yol açableceğ kanısma varılmıştır. KAYNAKLAR 1. Akçaboy C, Suca S. Ölçü maddeler ve klnk uygulamalan.g.ü.dşhek lletgm Fak Matbaası Ankara; 1993. 2. Akçaboy C, Suca S, İpekçoğlu S, Bayk N. Ülkemzde üretlen çeştl marka alçıların bazı fzksel özet İlklernn karşılaştırılmalı olarak ncelenmes. G Ü DşhekFakDerg 988; 5(1)197-207. 3. Dopan A. Dşhekmlğndc ölçü dezenfeksyonunun materyaln boyutsal değşmne etks G Ü Dşhek Fak Derg.. 1985; 2(2): 57-64. 4. Durr DP, Novak EV, Dmensonal stablty of aîgnate mpressons mmersed n dsnfectng solutons. J Dent Chld, 1987; 45-8. 5. Hattory H, Lacy A. Effect of storage mode and tme on algnate/ hydrocollod mpresson materals. J Dent Res v 1985; 64: 243-9. 6. Hesler WH, Tjan AHL. Accuracy and bond strength of reversble wth rreversbee hydrocollord mpresson systems: A comparatve study, 1992; 68(4): 578-84.
Atatürk Ünv.Dş Hek.Fak.Derg- Cİ1t:5 Sayı:2 Sayfa:34-38 1995 7. Herrera SP, Merchand VA. Dmensonal stablty of dental mpressons after mmerson dsnfecton. J Am Dent Assoc, 1986; 113:419-22, 8. Kern M, Renhold MR, Slrub JR, Three dmensonal nvestgaton of the accuracy of mpresson materals after dsnfecton, J Prosthet Dent, 1993; 70(5): 449-56, 9. Maty as J,DaoN, Caputo A A, Lucatorto FM. Effect of dsnfectants on dmensonal accuracy of mpresson materals, 1990; 640): 25-31. 10. Peters MCR, Teleman A. Accuracy and dmensonal stablty of a combned hydrocollord mpresson system. J Prosthel Dent, 1992; 67(6): 873-8. 11. Peutzfeldt A, Asmussen E. Effect of dsnfectng solutons on accuracy of algnate and elastomerk mpressons, Scand J Dent Res, 1989; 470-5. 12. Tan HK, Hooper PM, Butlar IA, Wolfaardt JF. Effect of dsnfectng rreversble hydrocollord mpresson on the resultant gypsum casts: Part II- Dmensonal changes, J Proslhet Dent 1993; 70(6): 532-7. 13. Tullner JB, Commette JA, Moon PC. Lnear dmensonal changes n dental mpessons after mmerson n dsnfectant solutons. J Prosthet Dent 1988; 60(6): 725-8. 14. Zamoğlu A, Can G. Ersoy E, Aksu L. Ds Hekmlğnde maddeler blgs. l.baskı A Ü Dfhek Fak Yayını Ankara, 1993. 38