EĞİTİM BİLİMLERİ. Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

EĞİTİM BİLİMLERİ ÇIKMIŞ SORULAR EĞİTİM BİLİMLERİ Tamamı Çözümlü Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ 2004 SORULAR 2002 2001 2003 2005 2006 2007 Gelişim Psikolojisi Öğrenme Psikolojisi Rehberlik Program Geliştirme Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ölçme ve Değerlendirme 2011 2008 2009 2012 2010 kpss 2013 ÖSYM'nin Sorduğu Tüm Sorular Gelişim Psikolojisi Öğrenme Psikolojisi Rehberlik Program Geliştirme Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ölçme ve Değerlendirme

Deerli Öretmen Adaylar Dier bütün snavlarda olduu gibi KPSS`ye hazrlanan öretmen adaylar da geçmi yllarda yaplan snav sorularn incelemekte, bu sorular çözmekte ve eksik olduklar konulara yönelik olarak çalmalarn hzlandrmaktadrlar. Geçmi yllarda yaplan snav sorularna ksmen KPSS hazrlk kitaplarnda yer verilmektedir. Ancak 2001 ylndan itibaren yaplmaya balanan bu snavlarda sorulan sorularn ve çözümlerinin tamamnn bulunduu ve konularna göre düzenlendii bir kaynak bugüne kadar yaymlanmamtr. Bu amaçla hazrlanan kitapta, 2001 ylndan balayarak 2012 ylna kadar yaplan tüm KPSS Eitim Bilimleri snavlarnda sorulan sorulara yer verilmitir. Sorular ilk olarak sekiz ana balk altnda toplanm (Geliim Psikolojisi, Örenme Psikolojisi, Rehberlik, Eitim Bilimine Giri, Snf Yönetimi, Program Gelitirme, Öretim Yöntem ve Teknikleri, Ölçme ve Deerlendirme), ardndan her bir balk konularna göre ayrlm, yl yl sraya dizilmi ve her bir sorunun altna açklamal cevab yazlmtr. Örnein; Geliim Psikolojisi önce alt balklarna ayrlm (Geliimin Temel Kavramlar, Geliimin Temel lkeleri, Geliimin Dönemleri ve Geliim Görevleri ) ardndan, bu konulara ilikin sorular 2001 ylndan balayarak 2012 ylna kadar arka arkaya sralanm ve her bir sorunun altna açklamal cevab yazlmtr. Bu anlamda; KPSS Tamam Çözümlü Eitim Bilimleri Çkm Sorular kitabmz, hem öretmen adaylar için hem de bu snavlara dönük eitim yapan kurs ve dershanelerde görev yapan öretmenler için önemli bir rehber kitap niteliindedir. Kitabmzn hepinize faydal olacan umuyor, Pegem Akademi Yaynclk olarak baarlar diliyoruz. Pegem Akademi Yaynclk

ÇNDEKLER GELM PSKOLOJS (1 / 62) REHBERLK (189 / 264) Geliimin Temel Kavramlar... 1 Geliimin Temel lkeleri... 8 Geliimin Dönemleri ve Geliim Görevleri... 12 Psikoloji Kuramlar... 13 Fiziksel ve Psikomotor Geliim... 14 Bilisel Geliim... 17 Dil Geliimi... 32 Kiilik Geliimi... 34 Hümanistik Yaklam... 50 Ahlak Geliimi... 56 Rehberlik Nedir? Ne Deildir?... 191 Rehberliin lkeleri... 194 Çada Eitim Anlay ve Örenci Kiilik Hizmetleri... 202 Okullarda Rehberlik Hizmetleri... 203 Balca Rehberlik Türleri... 209 Problem Alanlarna Göre Rehberlik... 218 Bireyi Tanma Teknikleri... 226 Test D Teknikler... 230 Okul Rehberlik ve Psikolojik Danma Programlar... 238 Eitimde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yaps ve Görevleri... 239 Psikolojik Danma Kuramlar... 249 letiim ve letiim Engelleri... 255 ETM BLMNE GR (265 / 275) ÖRENME PSKOLOJS (63 / 188) Örenmenin Tanm... 65 Örenme ile lgili Temel Kavramlar... 70 Örenmeyi Etkileyen Faktörler... 71 Örenme Kuramlar... 84 Tepkisel (Klasik) Koullanma... 86 Klasik Koullanma lkeleri... 96 Bitiiklik Kuram... 104 Ba Kuram... 106 Edimsel (Operant) Koullanma... 110 aret-gestalt Kuram... 162 Sosyal Örenme Kuram... 165 Gestalt Kuram... 176 Bilgiyi leme Kuram... 181 nsancl Kuram (Hümünistik)... 188 Temel Kavramlar... 267 20. Yüzylda Avrupa da ve Türkiye de Eitim... 275 SINIF YÖNETM (276 / 285) Snf Yönetiminin Tanm ve levi... 276 v

PROGRAM GELTRME (286 / 378) Program Gelitirmeye Giri... 286 Program Gelitirme Model ve Yaklamlar... 300 Program Gelitirmenin Planlanmas... 303 Hedefler ve Belirlenmesi... 307 çerik... 323 Eitim Durumlar... 330 Snama Durumlar... 359 Programn Denenmesi ve Deerlendirilmesi... 362 Plan... 368 ÖRETM YÖNTEM ve TEKNKLER (379 / 488) Öretim lkeleri, Kuram-Model ve Yaklamlar... 381 Öretme-Örenme Yaklamlar-Modelleri-Kuramlar... 384 Öretim Stratejileri... 427 Öretim Yöntemleri... 438 Öretim Teknikleri... 453 Dier Öretim Teknikleri... 484 ÖLÇME VE DEERLENDRME (489 / 565) Temel Kavramlar... 491 Ölçme Araçlarnda Bulunmas Gereken Nitelikler... 504 Snav Türleri... 520 Ölçme Sonuçlar Üzerinde statistiksel lemler... 543 vi

GELM PSKOLOJS Geliimin Temel Kavramlar Geliimin Temel lkeleri Geliimin Dönemleri ve Geliim Görevleri Psikoloji Kuramlar Fiziksel ve Psikomotor Geliim Bilisel Geliim Dil Geliimi Kiilik Geliimi Hümanistik Yaklam Ahlak Geliimi

Geliim Psikolojisi 1 GELM PSKOLOJS GELMN TEMEL KAVRAMLARI 1. Geliimsel balamda, olgunlama hangi anlama gelmektedir? (2001) A) Kiiliin gelimesi ve zenginlemesi B) Ergenlik döneminde gözlenen hzl fiziksel büyüme C) Toplum tarafndan kabul gören davranlarn örenilmesi D) Bedensel büyüme ve gelimenin gerekli davran deiiklikleriyle tamamlanmas E) Toplumsal olaylar önyargsz biçimde ele alma becerisini kazanma Geliim psikolojisinde olgunlama, herhangi bir organn, sosyal yaantlardan bamsz bir ekilde, genetik bir plan çerçevesinde gelierek, fiziksel büyüme ve deimelerle ile birlikte kendisinden beklenen geliim görevlerini yapabilecek düzeye gelmesi anlamna gelmektedir. Soruda verilen örnekte uzman, çocuun dil geliiminin kazanlmas için önemli zaman diliminde çocuun çevresel koullarnn iyiletirilmesi ve çocua destek olunmasnn önemini vurgulanmaktadr. Kritik dönem, kazanlacak özelliin olumlu ya da olumsuz anlamda çevresel koullardan en çok etkilendii ve dsal etkilere kar bireyin en hassas olduu dönemdir. Çevredeki uyarclar bu dönemlerde en güçlü etkiyi yaratmakta ve örenmeyi kolaylatrmaktadr. Özellikle çocuun sosyal çevresinin koullar düzenlemesi ve uyarc zenginlii kritik dönemde örenmeyi olumlu yönde etkileyen özelliklerdir. Bu nedenle annenin çocuun dil geliimi için çok önemli olan 10 24 aylk döneminde onunla konumasnn, dil geli- iminin kritik dönemine vurgu yapmaktadr. 3. 11 Eylül 2001 tarihinde ABD de yaanan terör eyleminden bu yana baz çocuklarn, oyunlarnda çeitli malzemelerden kuleler yaptklar ve oyuncak ya da hayali uçaklar çarptrarak bunlar devirdikleri gözlenmitir. Bu durum, aadaki geliim psikolojisi kavramlarndan hangisine bir örnektir? (2002) A) Büyüme B) Olgunlama C) Kritik dönem D) Tarihsel zaman E) Gelime 2. Bir uzman, on aylk bir çocuun annesine, Artk bu aylardan sonra onunla sk sk konumalsnz. Bu dönem onun ilk sözcüünü üretebilmesi için önemli bir dönemdir. demitir. Uzman bu sözleriyle, dil geliimi açsndan aadakilerden hangisinin önemini vurgulamaktadr? (2002) A) Oyun B) Kritik dönem C) Deneyim D) Zekâ ya E) Uyarc çeitlilii Bireyin her alandaki geliimi, içinde bulunulan zamana özgü sosyal olaylardan, olgulardan ve teknolojik geliimden, dorudan etkilenmektedir. Bu durum geliim psikolojisinde, tarihsel zaman etkisi olarak anlmaktadr. Buna göre, içinde bulunulan zamanda ortaya çkm toplumsal olaylar, deerler ve deiiklikler, o toplumdaki bireylerin geliimini etkilemektedir. Soruda ABD deki terör saldrlarnn oyun çandaki çocuklarn geliimi üzerindeki etkisinden söz edilerek, bu olaylarn çocuklarn sembolik oyunlarnn farkl yönde gelimesine araclk ettiinden bahsedilmektedir.

2 KPSS Eitim Bilimleri Tamam Çözümlü Çkm Sorular 4. Doutan görme engelli bir yetikin ameliyat sonras görme yetisini kazansa da bu yetiyi kullanma düzeyi, doutan beri iyi gören bireylerle ayn olmaz. Bu durum, aadakilerden hangisinin etkisini gösteren bir örnektir? (2002) A) Toplumsal uyum B) Deneyim C) Olgunlama D) Büyüme E) Bireysel farkllklar Doutan görme engelli bir birey yetikinlik yllarndan sonra görme yetisini kazansa da doutan beri iyi gören bireylerle ayn görme yetisine ulaamaz. Seçenekleri incelediimizde bu özelliklere sahip bireyler arasndaki fark en iyi açklayan kavramn deneyim kavram olduunu görüyoruz. 5. Tek yumurta ikizi kardelerden Ali doum srasnda, Burak ise iki yanda geçirdii bir hastalk sonrasnda iitme yeteneklerini kaybetmiler, bu nedenle konumay örenememilerdir. Her iki çocuk da on ya- ndayken uygulanan cerrahi müdahaleyle iitme yeteneklerini tekrar kazanm ve konumay örenmeye balamlardr. Ancak Ali konumay daha güç örenmi ve konuma becerisi açsndan her zaman kardei Burak n gerisinde kalmtr. Ali nin konumay örenmekle birlikte bu özellik açsndan Burak tan geride olmas aadakilerden hangisiyle açklanabilir? (2003) A) Ya ilerledikçe dil örenme güçleir. B) nsanlar, kendilerini konumay örenmeye yetenekli klan bir yap ile doarlar. C) Dil örenme becerisi büyük ölçüde biyolojik olgunlama düzeyine baldr. D) Konuma becerisi açsndan genetik olarak belirlenmi bireysel farklar vardr. E) Geliim sürecinde baz becerilerin kazanlmas açsndan kritik olan dönemler vardr. Soruda geliim sürecinde baz becerilerin kazanlmas açsndan kritik dönemin önemi anlatlmaktadr. Dil geliiminin kazanlmas açsndan önemli olan zaman dilimi 0 2 ya aras dönemdir. Ali, dil geliimi için kritik bir zaman olan bu dönemde iitme yeteneini kaybetmitir. Burak ise dil geliimi için kritik dönemde dil yetene- ini az çok kazanm kardei Aliy le kyaslandnda dil geliiminden daha ileri bir durumdayken, 2 yanda iitme yeteneini kaybetmitir. Dolaysyla Ali kritik dönemi olumsuz geçirdii için ileriki yalarda tekrar sahip olduu iitme yetisinde sürekli olarak Burak n gerisinde kalmtr. 6. Dokuz aylktan beri lazmla altrlmak istenen çocuk, bu alkanl bir buçuk ya- nda kazanmtr. Bu davrann bir buçuk yanda kazanlmas, hareket geliiminde aadakilerden hangisinin önemini yanstmaktadr? (2003) A) Geribildirimin B) Zekânn C) Olgunlamann D) Çevrenin E) Devresel tepkinin Geliim psikolojisinde, çevre etkisinden ve yaantlardan bamsz olarak, belli bir genetik plan dahilinde zaman içinde oluan fiziksel ve zihinsel deiiklikler ve gelimelerle birlikte organizmann bir davran yapacak duruma gelmesi olgunlama kavram ile açklanr. Bireyin herhangi bir davran kazanmas öncelikle o davranla ilgili organlarn olgunlam olma derecesine baldr. Soruda, çocuun 9 aylkken fiziksel geliimini tamamlamad ve tuvalet eitimi için gerekli kaslarnn henüz olgunlamad için kazanamad tuvalet alkanln zaman içerisinde bir buçuk yana geldiinde gerçekleen olgunlamaya bal olarak kazand anlalmaktadr.

Geliim Psikolojisi 3 7. Günümüzde ergenler internet kullanmna, özellikle internette karlkl sohbete (chat) çok fazla ilgi göstermektedirler. Ayrca, ergenlerin iletiiminde cep telefonlarnn önemi giderek artmaktadr. Bu yeni iletiim araçlarnn ve serbest zaman etkinliklerinin ortaya çkmas, geliimle ilgili aadaki kavramlardan hangisiyle açklanabilir? (2003) A) Tarihsel zaman B) Büyüme C) Olgunlama D) Hazr bulunuluk E) Kritik dönem Bireyin her alandaki geliimi, içinde bulunulan zamana özgü sosyal olaylardan, olgulardan ve teknolojik geliimden, dorudan etkilenmektedir. Bu durum geliim psikolojisinde, tarihsel zaman etkisi olarak anlmaktadr. Buna göre, içinde bulunulan zamanda ortaya çkm toplumsal ürünler, deerler ve deiiklikler, o toplumdaki bireylerin geliimini etkilemektedir. Günümüzdeki iletiim teknolojileri, internet ve cep telefonu kullanm da bireylerin iletiim biçimlerini ve serbest zaman etkinliklerinin farkl yönde gelimesine araclk etmektedir. 8. Bir anne, daha önce küçük nesneleri az dar bir ienin içine sokmakta zorlanan 1,5 yandaki olunun artk bu davran rahatlkla yapabildiini söylemektedir. Çocuun bu davran zaman içinde kazanmas, aadakilerden hangisi ile açklanabilir? (2004) A) Geribildirim B) Zekâ C) Olgunlama D) Çevre E) Devresel tepki Soruda çocuun fiziksel geliimini tamamlamad ve kaslarnn henüz olgunlamad için yapamad bir davran zaman içerisinde, gerçekletirdii olgunlamaya bal olarak kazand anlalmaktadr. Geliim psikolojisinde, çevre etkisinden ve yaantlardan bamsz olarak, belli bir genetik plan dahilinde zamanla meydana gelen, fiziksel ve zihinsel deiiklikler ve gelimeler olgunlama kavram ile açklanr. 9. Aadakilerden hangisi kritik dönemin belirleyici özelliidir? (2005) A) Çevresel uyarc ve olaylarn çocuun geliim ve örenmesi üzerinde daha kuvvetli ve kalc etki göstermesi B) Çocuun toplumsal kural ve öretilere daha sk ba kaldrmas C) Bir geliim dönemine ilikin davran örüntülerinin daha belirgin bir biçimde görünmeye balamas D) Ana-baba ile çocuk arasnda kuak çatmas yaanma olaslnn artmas E) Akran ve arkadalarn çocuun tutum ve davranlarn belirlemede daha önemli bir rol oynamaya balamas Kritik dönem, belli bir özelliin kazanlmasnda önemli olan zaman dilimidir. te belli bir özelliin kazanlmasnda önemli olan kritik dönemde, o geliim dönemine özgü davran örüntüleri ve özellikler belirginlemeye ve öne çkmaya balar. Bu ekilde her kritik dönemin baat geliim özellikleri ve davran örüntüleri vardr. Dolaysyla, kritik dönemde, bir geliim dönemine özgü davran örüntülerinin ve özelliklerin belirgin bir ekilde ortaya çkma ve görünür hale gelmesi söz konusu olmaktadr. 10. Geliim psikolojisinde, aadaki kavramlardan hangisi türe özgü genetik yap tarafndan önceden belirlenmi bir plan çerçevesinde, yaantlardan ba- msz olarak ortaya çkan biyolojik gelimelere iaret etmek için kullanlr? (2005) A) Doutan donanm B) Geliim C) Sosyalleme D) Uyum kurma (akomodasyon) E) Olgunlama

ÖRENME PSKOLOJS Örenmenin Tanm Örenme ile lgili Temel Kavramlar Örenmeyi Etkileyen Faktörler Örenme Kuramlar Tepkisel (Klasik) Koullanma Klasik Koullanma lkeleri Bitiiklik Kuram Ba Kuram Edimsel (Operant) Koullanma aret-gestalt Kuram Sosyal Örenme Kuram Gestalt Kuram Bilgiyi leme Kuram nsancl Kuram (Hümanistik)

ÖRENME PSKOLOJS Örenme Psikolojisi 65 ÖRENMENN TANIMI 1. Aadakilerden hangisi örenmenin en uygun tanmdr? (2007) A) Bireyin içerisinde yaad kültürün deerlerini kazanma süreci B) Bireyin çevresiyle etkileiminde meydana gelen deime C) Yeni ve kalc bilgilerin edinilmesi için yararlanlan yöntem D) Yaantlar yoluyla meydana gelen nispeten kalc davran deiiklii E) stenilen davran deiikliini oluturmak amacyla bireyin gösterdii bilinçli çaba Örenme, birçok kaynak tarafndan organizmann çevresiyle girmi olduu etkile- im; yani yaant sonucunda kazand nispeten kalc izli davran deiiklii olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm D seçeneinde görmekteyiz. Çocuun yüzüne gelen rüzgâr karsnda gözlerini krpmas doutan getirilen ve refleks olarak tanmlanan bir davrantr. Di- er seçeneklerde verilen davranlarn tümü bir yaant sonucunda kazanlm, nispeten kalc izli davranlardr. Bu davranlar bu özellikleriyle örenmenin tanmna uygun dümektedirler. 3. Aadakilerden hangisi örenme sonucu oluan bir davran deildir? (2002) A) Sürücünün krmz görünce frene basmas B) Örencinin 2x5'in 10 ettiini söylemesi C) iddetli bir gürültü olduunda bebe- in gözlerini krpmas D) Postacnn girdii sokan ismini levhaya bakmadan söylemesi E) Çocuun yemekten sonra dilerini frçalamas Örenilmi Davranlarn Özellikleri 2. Aadakilerden hangisi, örenme yoluyla kazanlan bir davran deildir? (2001) A) Postacnn sokak isimlerini hatrlamas B) Oto tamircisinin motordaki arzann nedenini ksa sürede bulmas C) Çocuun, yüzüne rüzgâr gelince gözlerini krpmas D) Açnn, kokusunu ald yemein pi- ip pimediini bilmesi E) Çocuun, topu yere düürmeden ayanda zplatmas Bir bebein iddetli bir gürültü karsnda gözlerini krpmas bir reflekstir. Refleksler doutan getirilen davranlardr ve örenme ürünü deildirler. Bu sorudaki en güçlü çeldirici A seçeneidir. Bu gibi davranlar günlük dilde refleks olarak nitelenir ancak; bilimsel olarak bu türden davranlar örenme ürünüdürler. Çünkü krmz kta frene basmak her ne kadar refleks kadar hzl olarak ortaya çksa da doutan gelmemektedir. Araba kullanma yaantsnn sonucunda kazanlr yani örenilir.

66 KPSS Eitim Bilimleri Tamam Çözümlü Çkm Sorular 4. Bir davrann "örenilmi davran" olarak nitelenebilmesi için, I. alkol ve ilaç gibi bir etkene bal olarak ortaya çkma, II. bireyde, belirli bir yaantdan sonra görülme, III. nispeten kalc olma, IV. bedensel bir deiiklie bal olmadan ortaya çkma özelliklerinden hangilerine sahip olmas gerekir? (2002) A) Yalnz III B) Yalnz II C) l, II ve III D) II, III ve IV E) I ve IV Alkol ve ilaç gibi etkenlere bal olarak ortaya çkan davranlar geçici davranlar olarak nitelenmektedir. Bu nedenle örenilmi davranlarda böyle bir durumdan söz edilemez. Örenmeler organizmann çevresiyle etkileime girmesini yani yaant geçirmesini gerektirir. Örenilmi davranlar geçici davranlardan farkl olarak süreklilik arz etmeli, bu gibi davranlara nispeten kalc izli olmas gerekir Yalnzca bedensel deiimlere, söz gelimi büyümeye bal olarak ortaya çkan davranlar da örenme olarak nitelenemez. Ergenlik sakarlklar bunun en güzel örneidir. 5. Oyun srasnda rolünü unutan bir aktörü eletiren yönetmen, aktörün kendisini "Rolümü çok iyi örenmitim." diyerek savunmas üzerine ona, "Ben rolünü örenip örenmediine, sahnede yaptklarna bakarak karar verebilirim." yantn vermitir. Yönetmenin aktöre verdii yant, aadaki yarglardan hangisini dorulamaktadr? (2003) A) Hatrlanamayan bir ey hiç örenilmemitir. B) Davranta meydana gelen her de- ime örenme sonucu deildir. C) Örenme, varl yalnzca gözlenen davranlardan anlalabilen içsel bir süreçtir. D) Örenme, yaantlar sonucu ortaya çkar. E) Örenilen baz bilgiler unutulabilir. Örenmelerin hepsi gözlenebilir düzeyde gerçeklemez. Özellikle bilisel örenme türleri (içgörüsel örenme, gizil örenme gibi) gözlenebilir düzeyde gerçeklememektedir. Ancak, bilisel de olsa davransal da olsa, örenmenin varlnn anlalabilmesi için mutlaka ve mutlaka performansa, bir baka deyile gözlenebilen bir davrana dönütürülmesi gerekir. Okullarda örencilerin snava tabi tutulmasnn, ödev ya da proje hazrlamalarnn altnda yatan temel gerekçelerden birisi de budur. Ancak bu ekilde öretmenler örencilerin bir konuyu örenip örenmediklerini anlayabilir. 6. Aadakilerden hangisi, örenilmi davranlarn bir özellii deildir? (2004) A) Yaant sonucunda oluma B) Kalc izli olma C) Önceki davranlardan farkl olma D) Süreklilik gösterme E) Olgunlama ile ortaya çkma