FRANSA'DA ÖRETMEN ETM: ÖRETMEN YETTRME ENSTTÜLER Eriman TOPBA * Özet Bu çalmada, Fransa'da Öretmen Yetitirme Enstitüleri (Institut Universitaires de Formation des Maitres)'nin durumu incelenmektedir. Bu balamda, belirtilen eitim kurumlarnn görevleri, yönetim biçimleri, hedefleri, formasyon programlar, programlara kabul edilme koullar, öretim süreçleri, ders veren öretim elemanlar hakknda bilgi verilmektedir. Anahtar sözcükler: Öretmen yetitirme, öretmen yetitirme enstitüleri Abstract In this study, the situation of the Teacher Training Institutions (Institut Universitaires de Formation des Maitres, IUFM) has been examined. In this respect, this study gives information about the responsibilities of these institutions, their administrative units, goals, training programs, admission requirements, classroom activities, and teaching staff. Key words: Teacher Training, teacher training institutions Fransa, yönetim ekli Cumhuriyet olan bir ülkedir. Anayasas 1958'de düzenlenmitir. Cumhurbakan do!rudan halk tarafndan seçilir ve çok önemli yetkilere sahiptir. Babakan cumhurbakan atar. Babakan ise cumhurbakanna ve parlamentoya kar sorumludur. Fransa'nn nüfusu 1 Ocak 2002 tarihi itibariyle 60.7 milyondur. Km 2 'ye düen insan says 107 olan Fransa'da, 2002 itibaryla aktif nüfusun % 9'u isiz durumdadr. Bu miktar 2.35 milyon kiiye denk dümektedir (http://www.diplomatie.gouv.fr). Fransa her biri 2-8 vilayeti kapsayan 22 bölgeye ayrlmtr. Fransa'nn, Fransa'da 96, deniz ötesi yerlerde 4 vilayeti ile, 2 bölgesel toplulu!u (Mayotte, Saint-Pierr ve Miquelon) ve 3 deniz ötesi bölgesi (Polenezya, Yeni Kaladonya, Wallis ve Futuna) bulunmaktadr. Resmi dili, ö!retim dili de dahil, Franszca'dr (http://www.education.gouv.fr). Yazma adresi: * Yard. Doç. Dr. Eriman Topba, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm E!itim Fakültesi, Büro Yönetimi E!itimi Bölümü, Gölba/Ankara.
Fransa'da e!itim laiktir. Yani devlete ait e!itim kurumlarnda dini e!itim yaplmaz. E!itim, 16 yana kadar zorunludur, ücretsizdir ve kamuya ait bir hizmet alandr. E!itimciler Millî E!itim Bakanl! tarafndan atanr (http://www.iufm.fr). Fransz e!itim sistemi üç düzeyde örgütlenmitir: Temel e!itim, orta ö!retim ve yüksek ö!retim. Temel e!itim, okul öncesi (2 veya 3 yandan 6 yana kadar) ve ilkokul (6 yandan 11 yana kadar) olmak üzere iki kademeden olumaktadr. Orta ö!retim de iki kademe bulunmaktadr: Ortaokul (11 yandan 15 yana kadar) ve lise (15 yandan 16 yana kadar). Yüksek ö!retim, bakaloryadan sonra 2 veya 3 yllk teknik veya meslekî okullar, fakülteleri, ö!retim süreleri alanlarna ve verdikleri diplomalara göre 4 yldan 9 yla kadar de!ien yüksek okullar kapsamaktadr (Michel, 1995:173). Fransz e!itim sisteminin belirgin özellikleri u ekilde sralanabilir: 1. E!itim bir kamu hizmeti olarak görülmekte ve laiktir. 2. Okul öncesi e!itimde okullama oran çok yüksektir: 2 yandaki çocuklarn %35'i ve 3 yandaki çocuklarn yaklak %100'ü okula gitmektedir. 3. Orta ö!retimde, ortaokul üçüncü snfa kadar tüm ö!renciler ayn tür okullarda -tek tip ortaokulokumaktadrlar. 4. Orta ö!retim ikinci kademe kapsamnda üç tür lise vardr: Genel, teknik ve meslekî. 5. Bakalorya sahibi olan ö!renciler üniversiteye snavsz girerler. 6. Yüksek ö!retimde, ksa süreli (2 yl) ve uzun süreli (3 yl ve yukars) olmak üzere iki tür program bulunmaktadr (Michel, 1995:173). Fransa'da co!rafî olarak 28 e!itim bölgesi bulunmaktadr (Michel, 1995:173). Her e!itim bölgesi "académie" olarak adlandrlr. Her akademinin banda Millî e!itim bakann temsil eden bir "recteur de l'académie" vardr. Akademi rektörü bölgesindeki e!itimle ilgili tüm ilerden sorumludur (Do!ramac, 2000:40). "Rektör, bakanlk tarafndan, üniversitenin dekanlar arasndan Cumhurbakan'nn onay ile atanr." (Erdo!an, 1998:133). De!ien iktidarlar ve millî e!itim bakanlar e!itim sistemini kökten de!itirmeye yönelmezler, sistemi gelitirmeye, günün koullarna uygun hâle getirmeye ve toplumsal ihtiyaçlara cevap vermeye çalrlar (Kran, 1995:163). Fransa'da ö!retmen e!itimi uzun zamandan beri yaplmaktadr. 1832'de Charleville ö!retmen okulu kurulmutur. Ö!retmenlerin e!itimi uzun süre e!itim bilimlerinden ba!msz olarak sürdürülmütür. E!itim bilimleri, ö!retmen e!itiminde ancak IUFM lerin (Institut Universitaire de Formation des Maitres: Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü) kurulular (1990) ile birlikte etkili olmaya balamtr (Hess,1997:12). 2. Öretmen Yeti"tirme Enstitüleri 10 Temmuz 1989 tarihli E!itimi Yönlendirme Kanunu ile ö!retmen yetitirme sistemi yeniden ele
alnmtr. Üniversite yaps içinde yer alan Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri temeline dayal bu yeni sistem, Eylül 1991'den itibaren de yaygnlatrlmtr. Bu enstitüler, okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise ve hazrlk okullar için ö!retmen yetitirmektedir. Mays 2002 itibaryla Fransa'da 5'i sömürgelerde (Réunnion, Pacifique, Guadeloup, Martinique ve Guyane) olmak üzere toplam 31 Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü bulunmaktadr (http://www.iufm.fr). Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde, ö!retim yöntemi konusunda formasyon kazandrlr. Ö!retim yönteminin hem model oluturucu bir etkisi ve hem de ö!retim yönteminin kendisinin gelitirilmesi üzerinde bir etkisi vardr. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerine göre, ö!retim yöntemi konu alan ö!retiminden farkl olarak ya da konu alan ö!retimi olarak ortaya çkmaktadr (Charlot,1995:161). Ö!renci merkezli bir e!itim politikasn öngören 10 Temmuz 1989 tarihli e!itimle ilgili yönlendirme yasas (Hachette,1996) özet olarak unlar kapsamaktadr: Okul, ö!rencinin bilgi kazanmasn ve e!itsel etkinliklerle kiili!ini oluturmasn sa!lamaldr. Bu hedefin gerçekletirilmesi belli bir zaman gerektirmektedir. Ö!rencinin zaman en verimli bir biçimde kullanabilmesi okulun temel sorunudur. Her ö!retim kademesinin temel amac, ulusal hedefleri gerçekletirmektir. 2.1. Öretmen Yeti"tirme Enstitülerinin Görevleri Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri, Millî E!itim Bakanl!'na ba!l yüksek ö!retim kurumlardr. Birer kamu kurumu olan Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri u görevleri üstlenirler: 1. Nlkokullarda, ortaokul ve liselerde, genel ö!retim, teknik ö!retim, meslekî ö!retim ve özel ö!retim ile temel e!itim kurumlarnda ö!retim yapacak olan ö!retmenleri snavlara hazrlama; 2. Snavlar kazanan stajyerlerin hizmet öncesi meslekî e!itimleri ile ilk ve orta ö!retim ö!retmenlerinin sürekli e!itimlerini sa!lama; 3. E!itimde aratrma çalmalarn gelitirme (http://www.iufm.fr). 2.2. Öretmen Yeti"tirme Enstitülerinin Yönetim Yap,s, Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin yaplanmas ve ileyiiyle ilgili kurallar 28 Eylül 1990 tarih ve 90-867 sayl kararla belirlenmitir. Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri akademi ve üniversitelerin bulundu!u yerlerde kurulmulardr. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde biri yönetim ve di!eri bilim ve e!itim kurulu olmak üzere iki kurul vardr. Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri, müdür, genel sekreter, bir veya birkaç müdür yardmcs tarafndan yönetilirler. Yönetici ve yardmclar Millî E!itim Aratrma ve Teknoloji Bakanl! tarafndan atanrlar. Görev süreleri be yldr. Yönetim Kurulu, en fazla krk üyeden oluur. Ylda en az iki kez toplanr. Yönetim kuruluna akademinin rektörü bakanlk eder. Yönetim Kurulu, Millî E!itim Aratrma ve Teknoloji Bakanl! tarafndan belirlenen çerçevede kurumun genel politikasn yürütür.
Bilim ve Eitim Kurulu, en fazla krk üyeden oluur. Müdür bu kurulun yasal üyesidir ve bakan kurul tarafndan seçilir. Bu kurul enstitüdeki hizmet öncesi e!itim, sürekli e!itim, e!itim aratrmalar ve enstitüye özgü çalmalarla ilgili olarak Yönetim Kuruluna bilgi verir. Deerlendirme, tüm üniversiteler gibi Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri de CNE (le Comité National d'evaluation: Ulusal De!erlendirme Komitesi) tarafndan de!erlendirilirler (http://www.iufm.fr). 2.3. Öretmen Yeti"tirme Enstitülerinde Ders Veren Eitimciler Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde, aratrmac e!itimciler (üniversite profesörleri, doçentler vb.), orta ö!retim ö!retmenleri, ilkokul ö!retmenleri, e!itim danmanlar, tefti kurullar (Bakanlk müfettii, Akademi müfettii-bölge Millî E!itim müfettii) ö!retmen adaylarnn yetitirilmesinde görev alrlar (http://www.iufm.fr). Ayrca çok sayda (10000'i akn) formatör ö!retmen, ö!retmen adaylarnn yetimesinde hizmet verir (http://www.iufm.fr). E!itimcilerin formasyonu, farkl ö!retim kademelerinden gelen ve alanlarnda uzman olan formatörler tarafndan gerçekletirilir. Bu formatörler ekip hâlinde çalmasn bilen, üniversiter düzeyde aratrma ve ö!retim yöntemleri konusunda yeterlikleri olan e!itimcilerdir (http://www.education.gouv.fr) Formatörler, aratrmac-e!itimciler (üniversite profesörleri, doçentler...), orta ö!retim ö!retmenleri, ilkö!retim ö!retmenleri, e!itim danmanlar ve tefti kurullarnda çalan müfettilerden oluur (http://www.iufm.fr). Ö!retmen Yetitirme Enstitülerindeki görevler kadrolu ve sözlemeli formatörler tarafndan yürütülür. Nlerin %60'nda kadrolu, %40'nda sözlemeli personel çalr. Bu oranlar dört yllk dönemin sonunda güncelletirilebilir. Hizmet öncesi ve sürekli formasyon için gerekli personel alm yetkisi rektöre verilmitir (http://www.education.gouv.fr). Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde çalan kadrolu e!itimciler, üniversite profesörleri, doçentler, orta ö!retim ö!retmenleri, teknik lise ö!retmenleri ile ilkokul ö!retmenlerinden oluur. Bu e!itimciler, Ö!retmen Yetitirme Enstitülerindeki formasyon ile bu formasyonun analizini yapacak formatörlerin "çekirdek grubu"nu olutururlar. Bu çekirdek grup süreklidir. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerindeki bilimsel ve pedagojik yaamn asl yürütücüsü bu formatörlerdir. Üniversitede çalan di!er meslektalaryla birlikte formatörlerin e!itimine de katkda bulunurlar. Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri insan kaynaklar politikalarna uygun olarak dört ylda bir kadrolu personel arasnda ileriye dönük bir denge kurmaya çalrlar. Hedef, ilk dört yllk dönemin sonunda, %40 aratrmac-e!itimci (%30'u profesör, %70'i doçent), %40 orta ö!retim ö!retmeni ve yaklak %20 civarnda da ilkokul ö!retmeninden oluan bir kadroya ulamaktr. Bu oranlar dört ylda bir güncelletirilebilir (http://www.education.gouv.fr). Ö!retmen Yetitirme Enstitülerine atanan e!itimciler, Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde verilen formasyon çerçevesinde, uygulama yeri ile bütünlemeyi güçlendirmek üzere, belli bir süre ve alanlarna
göre görevlerinin bir ksmn bir ilkokul, bir ortaokul veya lisede tamamlayabilirler. Bu ksmî zamanl çalma, Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri ve rektörlük arasndaki sözlemelerle kolaylatrlmaktadr. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde sözlemeli olarak çalan formatörler a!rlkl olarak formasyonun uygulama alan olan bir orta ö!retim kurumunda ya da bir ilkokulda görev yapmaktadrlar. Görevlerinin bir ksmn (üçte bir veya yars) da Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde yaparlar. Sözlemeleri art arda yenilenebilir üç yllk bir süreyi kapsar. Her yl bu formatörlerin üçte birlik ksm yenilenir. Bu formatörler Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde yaptklar görevleri için yüksek ö!retim primi alrlar. Sicillerinin doldurulmasnda ve terfilerinde Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü müdürü yetkilidir( http://www.education.gouv.fr). Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde, formasyona katk sa!layabilecek, farkl yeterlikleri olan uzman kiiler de ça!rlabilir. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerindeki formasyona "staj ö!retmeni" olarak görevlendirilen formatör ö!retmenler ile pedagojik danmanlar da katk sa!lar. Nlgili tefti kurulunun ve kurum efinin görüleri alndktan sonra, Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü müdürünün teklifi üzerine atanan bu kiiler ö!rencilerin ve stajyer ö!retmenlerin formasyonunda görev alrlar. Nlkokullarda ve orta ö!retim kurumlarnda yaplan stajlar izlerler. Onlara bu görevlerinden dolay belli bir ücret ödenir (http://www.education.gouv.fr). 2.3.1. Yeni Formatörlerin Formasyonu Yeni formatörlerin formasyonu seminerler biçiminde ve üç aylk dönemler halinde yaplmaktadr. Bu seminerlere tüm yeni formatörler ça!rlmaktadr. Bu seminerlerin sonunda formatörlerin belli yeterliklere sahip olmalar beklenmektedir: Bir meslekî tezi yönetmek, meslekî yaz hazrlamak ve bunu formasyonda kullanmak; çalmann psikodinami!i çerçevesinde ö!reticinin çalmasn analiz etmek, ö!retim ve formasyon uygulamalarn analiz etmek, e!itim ortamnda etkili iletiim kurmak, iletiim araçlarnn teknik yanlarnda yetimek, iletiimle ilgili teknik araçlar kullanmak ve onlarn didaktik yararlar üzerinde düünmek (http://www.caen.iufm.fr). Formatörlerin formasyonu, formatörlerin belli bir ba!lamda formatörlük görevlerinin uygulamaya dönük yanlarna uyumlarn sa!lamak, onlar e!itim ve ö!retim etkinliklerinin farkl taraflarna kar daha duyarl hâle getirmek amacyla yaplr. Formatörlerin formasyonu ile ilgili hedefler u biçiminde sralanabilir: 1. Hizmet öncesi ve sürekli formasyon ile ilk ve orta ö!retim formasyonlar arasnda bir tutarllk sa!lamak kaygsyla de!iik kategorilerden olumu bir ekiple çalma becerisini kolaylatrmak ve gelitirmek. 2. Formasyon çalmalarnda bilgi ve iletiim teknolojileriyle bütünlemeyi tevik etmek. 3. Personelin bilgi ve becerilerini gelitirmek ve/veya güncelletirmek. 4. Uygulama, deneyim ve aratrma sonuçlarn yaymlamak (http://www.d'aquitaine.iufm.fr).
2.4. Öretmen Yeti"tirme Enstitülerinde Bulunan Programlar Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde; ilkokul ö!retmenli!i (CAPE / certificat d'aptitude au professorat des écoles/ okul (ilkokul) ö!retmenli!i yeterlilik sertifikas), kolej (ortaokul) ve lise ö!retmenli!i (CAPES/ certificat d'aptitude au professorat de l'enseignement du second degré/ orta ö!retim ö!retmenli!i yeterlilik sertifikas), beden e!itimi ve spor ö!retmenli!i (CAPEPS/ certificat d'aptitude au professorat d'éducation physique et sportive / beden e!itimi ve spor ö!retmenli!i yeterlilik sertifikas), teknik lise ö!retmenli!i (CAPET/ certificat d'aptitude au professorat de l'enseignement technique/ teknik ö!retim ö!retmenli!i yeterlilik sertifikas), meslek lisesi ö!retmenli!i (CAPLP2/ certificat d'aptitude au professorat de lycée professionnel / meslek lisesi ö!retmenli!i sertifikas), temel e!itim danmanl! (CPE/ conseiller principal d'éducation) programlar bulunmaktadr (http://www.iufm.fr). Bu programlardan birine kayt yaptran adaylar birinci yln sonunda yaplan snavlar baardklar takdirde ikinci yla stajyer ö!retmen olarak balamaktadrlar ve aylk olarak belli bir ücret almaktadrlar. Kaytl bulunduklar programlara göre; okul (ilkokul) ö!retmeni, kolej (ortaokul) ve lise ö!retmeni, beden e!itimi ve spor ö!retmeni, teknik lise ö!retmeni, meslek lisesi ö!retmeni ve temel e!itim danman unvanlarn almaktadrlar. 2.5. Öretmen Yeti"tirme Enstitüsü Programlar,na Kabul Edilme Ko"ullar, Nlkokul ö!retmenleri ile anaokulu ö!retmenleri ayn akademik snavdan geçerler, lisansn (lise+3 yl) tamamlayan her aday Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü'ne dosyasn teslim eder; dosyalar incelenir ve gerekirse yaplan bir görüme sonunda kabul edilirler (Türko!lu, 1998:238). Okul (ilkokul) ö!retmenli!i programlarna kabul edilecek adaylar 6 kategoriden birinde yer alrlar (http://www.grenoble.iufm.fr). Bu kategoriler unlardr: 1. Matematik, bilgisayar, fen bilimleri alanlarnda lisans diplomas olanlar. 2. Klâsik ve Ça!da Edebiyat, Dilbilim, Tarih, Co!rafya, Dil, Müzik, Plâstik Sanatlar alanlarnda lisans diplomas olanlar. 3. E!itim Bilimleri, Psikoloji, Sosyoloji, Felsefe alanlarnda lisans diplomas sahibi olanlar. 4. Di!er Lisans diplomalarna sahip olanlar. 5. Bac + 3'e denk kabul edilen diplomalara sahip olanlar. 6. En az üç çocuk yetitirmi bir aile annesi, yüksek düzeyli sporcu belgesine sahip olanlar. Yukardaki kategoriler aa!daki kriterlere göre de!erlendirilirler: 1. Üniversitede alnan derslerin niteli!i. 2. Etkinlikler: Çok yönlü al,"t,rmalara haz,rlayan etkinlikler: Nlkokulda ö!retilen derslere uygun ö!renimler de!erlendirilir. Öretime haz,rlayan etkinlikler: Üniversitede görülen meslek öncesi modüller, okul ortamnda yaplan stajlar, ö!rencilerle birlikte yaplan etkinlikler. Gençlerden olu"mu" gruplar,n sorumluluunu almaya haz,rlayan etkinlikler. 3. Eitim deneyimi: Ö!retmen yardmcl! ve ö!renci belletmenli!i hizmetleri.
6 Haziran 1991 tarih ve 91-124 sayl genelge gere!i, ilkokul ö!retmeni snftaki her türlü etkinli!i düzenleyebilecek ve yürütebilecek yeterlikte olmaldr. Örne!in, ilkokulda yüzme ö!retimi söz konusu oldu!unda ö!retmenin bu etkinli!i havuz ortamnda yerine getirmesi kaçnlmazdr. (Nlkokul ö!retmenlerinden 13 Temmuz 1983 tarih ve 83-634 sayl kanunun 5inci maddesine göre fizikî yeterlilik de istenmektedir). Kolej (ortaokul) ve lise ö!retmenli!i programlarna lisans diplomas veya Bac+3 yllk yüksek ö!renim diplomas olan tüm adaylar bavuruda bulunabilir. Avrupa Birli!i dndan gelecek adaylardan en az dört yllk bir yüksek ö!retim diplomas istenmektedir. Beden e!itimi ve spor ö!retmenli!i programlarna lisans veya dengi yüksek ö!retim diplomas olanlar bavuruda bulunabilirler. Ayrca alannda 5 yllk deneyimi bulunan, gençlik ve spor bakanl! tarafndan verilmi yüzme-kurtarma ö!retmenli!i diplomas bulunanlar, içileri bakanl! sivil savunma birimi tarafndan verilmi ilk yardm belgesine sahip olanlar ile ulusal ilk yardm ve arama-kurtarma belgeleri olanlar da beden e!itimi ve spor ö!retmenli!i programlarna bavuruda bulunabilirler. Teknik lise ö!retmenli!i programlarna lisans veya dengi diplomaya, dört ve daha fazla yllk yüksek ö!retim diplomasna sahip olanlar bavuruda bulunabilirler. Ayrca 5 yllk meslekî deneyimi bulunan DUT (Diplome universitaire de technologie: Üniversite teknoloji diplomas) veya BTS (Brevet de technicien supérieur: Yüksek teknisyenlik belgesi) sahibi olan adaylar da müracaat edebilirler. Meslek lisesi ö!retmenli!i programlarna, lisans veya dengi diplomaya, daha üst düzey yüksek ö!retim diplomasna sahip olanlar bavuruda bulunabilirler. Meslekî uygulamalarda deneyimli olanlar di!erlerine göre daha avantajl durumda olmaktadrlar. Temel e!itim danmanl! programlarna bavurmak isteyen adaylarn CAPES ve CAPET programlarna kaydolmak isteyen adaylardan istenen belgeleri ve dosya içeriklerini tamamlamalar gerekmektedir ( http://www.iufm.fr). Tüm programlarla ilgili olarak, adaylarn tercih ettikleri alanlar do!rultusundaki e!itim geçmileri ve meslekî deneyimleri istedikleri programlara kabul edilmelerinde önemli bir avantaj sa!lamaktadr. 2.6. Öretmen Yeti"tirme Enstitülerinin Hedefleri Fransa da Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin hedefleri aa!daki gibi sralanabilir: 1. Kendi alanna veya alanlarna ve programlarn içeriklerine ve bunlarn özel ö!retim artlarna hâkim olmak. 2. Ö!rencilere bilgi ve beceri ö!renmede rehberlik edebilmek. 3. Çocuk veya ergenlerden oluan bir snfta, ö!retmen-ö!renci ve ö!renci-ö!renci arasndaki ilikileri yönetebilmek.
4. Ö!retimle ilgili modern iletiim teknolojilerini etkili bir ekilde kullanabilmek. 5. E!itim sisteminin tüm elemanlaryla oldu!u gibi di!er ö!retmenlerle de ekip hâlinde çalabilmek. 6. Okul toplulu!unu kendi sosyolojik ve kültürel farkll! içinde tanmak. 7. Farkl gruplar e!itmek üzere, ö!renme koullarn de!erlendirmeyi, iyiletirmeyi ve farkllatrmay bilmek. 8. Millî e!itim politikasndaki önemli yönelimleri ve bakanl!n önceliklerini bilmek. 9. E!itim sistemini, pedagojik ve yönetsel ilevini tanmak. 10. Kendi meslekî faaliyeti hakknda açk bir görü getirmek üzere günlük uygulama dna çkmay bilmek. 11. Kalplamamak ve sabit fikre dümemek için ö!retim olgular üzerinde düünme ve eletiri faaliyetini gelitirmek. 12. Millî e!itim çalannn haklarn ve görevlerini bilmek. 13. E!itim sorumlulu!unu yerine getirmek ve meslek ahlâkna uyabilmek (http://www.aixmrs.iufm.fr). 2.7. Öretmen Yeti"tirme Enstitüleri Formasyon çerikleri Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin birinci ve ikinci ylnda uygulanan program içerikleri ile ikinci yln sonunda yaplacak de!erlendirme biçimleri Millî E!itimden sorumlu bakanlk tarafndan istenen artlarda belirlenir. Kabul edilen Programn uygulanmasndan ve stajyer ö!retmenlerin atama ilemlerine esas olacak düzenlemelerden Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin müdürleri sorumludurlar. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin uymak zorunda olduklar ortak kurallar ve yapmak istedikleri de!iiklikler millî e!itimden sorumlu bakanlk tarafndan belirlenir (Arreté, 1991). Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri, formasyon programlarn uygulamaya koymadan önce ilgili bakanlktan izin almak durumundadrlar. Nzin almak için öncelikle Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü, genel bir formasyon program hazrlar. Müdür, bu program enstitü kurullarnn (yönetin kurulu, bilim ve e!itim kurulu) görülerini aldktan sonra bakanl!a sunar. Bakanlk, program yönetmelik ve ulusal hedefler açsndan inceler, herhangi bir eksiklik bulamazsa program uygulamas konusunda Ö!retmen Yetitirme Enstitüsüne izin verir. Bu izin dört yllk bir süre için geçerlidir (Arreté, 1991). 2.7.1. Formasyonun Genel lkeleri Örencinin Bireysel Güzergah,: Ö!retmen Yetitirme Enstitülerine kaydolan ö!renciler, çok de!iik formasyon alrlar ve deneyimler kazanrlar. Formasyonun balangcnda, her ö!renciye formasyonun geneli üzerinden kendisinin izleyece!i program bildirilir. Ö!renci, böylece Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü ile karlkl anlamal bir yola girer. Ö!renci sorumlu bir gruba katlr, Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü mensubu formatörlerden biri tarafndan izlenmeye balar (Arreté, 1991).
Teori-Pratik Bütünle"mesi: Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü teori ve prati!i birletiren ve mesle!in gerçekleri ile karlatran bir formasyon tasars gelitirmektedir. Meslekî formasyonun bütün boyutlarn gittikçe gelien etkileime sokmay hedeflemektedir. Gelece!in e!itimcileri, alanlar ile ilgili bilgilere hakim olacaklar, di!er konu alanlar ile ilikilerini kavrayabilecekler ve aratrma perspektiflerine ve becerilerine duyarl hâle geleceklerdir. Didaktik ve pedagojik yaklam, ö!retmen adaynn üniversiteden edindi!i bilgiler ile okuldaki dersler arasndaki açkl! belirlemesine, bu bilgileri farkl ö!renci gruplarna uygun ö!renme içeriklerine dönütürebilmesine, ö!renme srasnda karlalan güçlükleri belirleyebilmesine ve bu güçlükleri aabilmeye yönelik bireysel veya gruplar için e!itim durumlar oluturabilmesine yardmc olacaktr. Ekiple çalmaya hazrlanan gelece!in e!itimcisi, formasyonun talebini ve kültürel, sosyal ve ekonomik iddialarn de!erlendirebilmeli ve e!itim sisteminin gelitirilmesi yönetimine katlmaldr (Arreté, 1991). Ö!retmenlerde gelitirilecek yeterlikler teori-pratik bütünlemesi temeli üzerine bina edilmelidir. Alanda teorik unsurlarn etkisi, kazanlan bilgilerin geçerlili!i ve sentezi analiz edilir. Formatörlerin rehberli!inde, teorik dersler, stajlar ve çalmalar alanda dönüümlü olarak gerçekletirilir. Ö!retmen Yetitirme Enstitüsünde yaplan periyodik toplantlar çerçevesinde seminerler düzenlenir, bu seminerlerde durum analizleri yaplr ve uygulama srasnda geçirdikleri deneyimler karlatrlr. Teori-pratik bütünlemesi Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü personeli ile alan (uygulama okulu) formatörleri (ilkokul ö!retmenleri, formatör ö!retmenler, e!itim danmanlar...) arasndaki sk ibirli!i ile gerçekletirilir (Arreté, 1991). Uygulama Okullar, le Etkili Bir leti"im: Stajyerlerin çalmas tek bana olmamaldr. Ö!retmen adaylarnn formasyonu ilk, orta ve liselerin günlük faaliyetleri ile bütünlemelidir. Bu çalma bir e!itici ekip tarafndan desteklenebilir, okul faaliyeti içinde kendi yerini bulabilir, hatta okulun gerçek politikasnda yer alabilir. Uygulama okullarnn kalitesi, farkll!, tutarll! son derece önemlidir. 2.7.2. Formasyonun Genel Yap,s, Nki yllk formasyon genelde ayn Ö!retmen Yetitirme Enstitüsünde olmaktadr. Formasyon, teoripratik bütünlemesi esas alnarak düzenlenmektedir. Teori ve prati!in önem derecesi zamana göre de!imektedir. Bu de!iiklik; düzeylere, derslere, sorumlu staj yerlerine ve zaman içindeki düzenlemelere göre ekillenmektedir. Ö!rencilerin iki yllk formasyon zamanlarnn üçte biri stajlara, staj hazrlklarna, analizlere ve ders izlemesine ayrlmaktadr. Geriye kalan üçte ikilik ksm ise, konu alanlarnn ö!retimine, derinleme çalmalarna, tez hazrlamaya, genel formasyona ayrlmaktadr (Arreté, 1991). Genel formasyon, ö!retmen adayna ö!renme kuramlar konusunda bir görü kazanmasna yardmc olur. Genel formasyon, ö!retmen adaylarnn meslekî beceriler kazanmalarn, e!itim ve ö!retim konular üzerinde düünmelerini, meslek için gerekli teknikleri ö!renmelerine hizmet eder. Formasyonun tamam ö!retmen adaylarnn farkl ö!renci gruplarna uyum sa!lamalarnda, sorunlu ve engelli ö!rencileri tehis edebilmelerinde yeterlikler kazandrmay hedefler. Bu çerçevede, teknik ö!retim deneyiminden esinlenilmesi
tercih edilir. Bilgiler ö!rencilerin durumlarna uygun hâle getirilir, daha ziyade tümevarm ve somut yöntemler kullanlr. Proje pedagojisi tercih edilir. Genel formasyon, mümkün mertebe durum incelemeleri çerçevesinde ele alnabilen bir dizi konuyla ilgilenir. Ö!retmen adaylar, fizikî ve psikolojik geliim, hayat ortamlar ve hayatn ritmi, ö!renme kuramlar vb. dnda ö!renci çalmalarna yardm etme, de!erlendirme yöntemleri, snf yönetimi gibi konular mümkün mertebe en somut bir biçimde ele alrlar (Arreté, 1991). 2 Temmuz 1991 tarih ve 91-202 sayl genelgeye göre, e!itim sisteminin sorumlu aktörü olan ö!retmen, hem e!itim sisteminin içinde hem de e!itim çevresinde yer almaldr. Ö!retmen, e!itimin amaçlarn, e!itim sisteminin hedeflerini ve sistemin partnerlerini (veliler, yerel yönetimler, dernekler, iletmeler...) tanmaldr. Ayrca ö!retmen, haklarn ve görevlerini, sorumlulu!unu, kariyerini, e!itim yatrmlarnn etkilili!ini ve ayn zamanda ö!rencilerini de e!itim sistemine dahil etmesini bilmelidir. Ad geçen genelge çerçevesinde, Ö!retmen Yetitirme Enstitüsünde yaplan formasyon e!itimi modern ifade, iletiim ve dokümantasyon araçlarn bütünletirmelidir. Ö!retmen adaylar bilgisayar, video ve dokümanter kaynaklar kullanma konusunda yetimelidirler. Nletiim uygulamalarnda, toplant yönetmede, grup animasyonlarnda ö!retmenlik mesle!i çerçevesinde yeterli düzeye gelmelidirler. Genel formasyonun bir ksmn ilk ve orta ö!retim ö!retmenlerinin ortak formasyonu oluturmaktadr. Ortak formasyonun hedefi, tüm e!itimcilerde, uzmanlk alanlarnn, konu alanlarnn ve ö!retim düzeylerinin dnda ortak bir meslekî kültürün oluturulmasn tevik etmektir. Belli ya diliminde bulunan ö!renciler için, farkl derslerin ö!retimleri arasnda farkllklar ve benzerlikleri anlamay sa!lamaktadr. Ö!retmen adaylarnn e!itim sisteminin bütünü içinde kendi durumlarn anlamalarn ve e!itim sistemindeki geliime katlmalarn sa!lamaktr. Hem birinci ve hem ikinci ylda ortak formasyona yer verilmektedir. Ortak ö!renmeler uygulamal bir biçimde, atölye çalmalar, ortak etkinlikler biçiminde ve stajlarda gerçeklemektedir. Nlkö!retim ve orta ö!retimde çalacak ö!retmen adaylar iki yl boyunca en az 120 saat ortak ders almak veya ortak e!itsel çalmalar yapmak zorundadrlar (Arreté, 1991) 2.7.3. lköretim Öretmenlerinin Formasyonu Formasyon 500 saatlik staj ile 1000-1200 saatlik ö!retmenlik mesle!i ile ilgili derslerin ö!retimini kapsamaktadr. 500 saatlik staj süresi yaklak 18-19 haftaya denk dümektedir. Bu staj süresinin 8 haftalk ksmn ikinci ylda yaplan sorumlu staj oluturmaktadr. Formasyonun yaps ö!retmen adaynn mesle!ini yaparken ihtiyaç duyaca! ö!renme konular ile ekillenmektedir. Ö!retim modülleri, konu alan derslerinden, anaokulu ve ilkokul ile ilgili genel formasyon konularndan ve Ö!retmen Yetitirme Enstitüsünde yer alan di!er formasyon programlar ile ortak derslerden meydana gelmektedir. Ö!retmen adaylar, iki yl boyunca, Franszca, matematik, yabanc dil, beden e!itimi ve spor derslerini almak zorundadrlar (http://www.iufm.fr).
2.7.4. Orta Öretim Öretmenlerinin Formasyonu Formasyon, iki yllk süre içinde en az 300 saatlik staj, 400-750 saatlik konu alan e!itimini ve 300-400 saatlik genel formasyon derslerini kapsamaktadr. Formasyon, kolej (ortaokul) ve liselerde çalacak ö!retmen adaylarn belirtilen okullarn ö!retim hedeflerine hassas hâle getirmeyi amaçlamaktadr. Bu formasyon, kurumun ve amaçlarnn tannmas, ders hedeflerinin ve içeriklerinin bilinmesi esasna dayanmaktadr. Meslek liselerinde çalacak ö!retmen adaylarn da meslekî ö!retimin özelliklerine uyum sa!lamaya hazrlamaktadr. Birinci yln yaklak dörtte birlik bir ksm, snavlar dikkate alnmak suretiyle, uygulama okulu deneyimine, deneyimin analizine, genel ve meslekî formasyona ayrlmtr. Zamann geri kalan ksm ise konu alan içerikleri üzerindeki çalmalara ayrlmtr. Nkinci yl, sorumlu staj, bazen konu alanlarna ek çalmalar, teknik ve meslek lisesi ö!retmenlerinin iletme stajlarn kapsamaktadr. Ö!retmen adaylarnn iletme stajlar 6-12 haftalk bir süreyi kapsamaktadr. Stajlar de!iik zamanlarda, ya ikinci ylda ya da birinci yln sonunda yaplabilir. Ö!retmen adaylar ayrca meslekî tezlerini de yazmak zorundadrlar. Yabanc dil ö!retmeni olacak adaylarn dilini, ö!rendikleri ülkede belli bir süre kalmalar gerekmektedir (http://www.iufm.fr) 2.7.5. Öretmenlik Uygulamalar, Stajlar dört kademelidir: Ön hazrlk, gözlem staj, refakatli staj, sorumlu staj. Nlkokul ö!retmenleri farkl snflarda 3 haftalk devreler halinde 9 haftalk sorumlu staj yaparlar. Bu staj srasnda stajyer ö!retmen snfta tek bana çalr. Orta ö!retim ve meslek lisesi stajyer ö!retmenleri yl boyunca bir veya iki snfta sorumlu staj yaparlar. Meslek lisesi ö!retmenlerinin 10-12 haftalk iletme stajlar da bulunmaktadr. Bazen yabanc ülkelerde de stajlar önerilmektedir. Yabanc ülkelerdeki stajlar genelde tercihe ba!l ve refakatli olmaktadr. Tüm stajlar, formatör ö!retmen ve tefti kurullarnn kontrolü altnda gerçeklemektedir. Pedagojik takip önemlidir (http://www.iufm.fr). Birinci ylda yaplan stajlar refakatlidir. Birinci yl, kendi bütünlü!ü çerçevesinde uygulamay ve ders verme yöntemleriyle ilgili yeterlilikleri hedeflemez. Bu nedenle, birinci yl stajlar birinci yl sonunda yaplan yarma snava hazrlanma do!rultusunda etkinliklerin gözlenmesi ve yürütülmesi yoluyla e!itim durumlaryla ilgili analizlerde derinlemeye destek sa!lar. Birinci ylda stajlarn hedefi snf içi yaantnn
mant!na girmek olmad! için süreleri kasten ksa tutulmutur. Dolaysyla, birinci yldaki stajlar daha çok snava hazrlanmay hedeflemektedir. Staj srasnda ö!renci, yaplandrlm gözlemleri yaparak, derslerin yürütülmesinde sorumluluk alarak analiz kapasitesini gelitirir. Analiz pasif gözlem anlamna gelmemektedir. Stajlar ö!rencilerin genel ve alan formasyonunda derinlemelerini sa!lar (http://www.lorrain.iufm.fr). Stajlar enstitüde hazrlanan projeleri uygulamay ve meslekî formasyonu tamamlamay sa!lamaktadr. Birinci ylda, snf yönetimi(ders yürütme) üzerinde durmaktan daha çok durumlarn analizi üzerinde durulmaktadr. Nkinci ylda, sorumlu staj ve görev almadan hemen önce yaplan etkinliklerle snf etkili bir biçimde yönetmeye hazrlanlmaktadr. Nkinci ylda biri refakatli, di!eri sorumlu olmak üzere iki tür staj vardr (http://www.lorrain.iufm.fr). Refakatli staj srasnda, snfn hazrlanmas, snf yönetimiyle ilgili bireysel çalma, meslekî tez, e!itim sorumlulu!u ve meslekî etik üzerinde durulur. Refakatli staj tercihli olarak formatör ö!retmenlerin snflarnda yaplmaktadr. Refakatli stajda, konu alan, ö!retim formasyonu, ders hazrlama ve yürütme yeterlilikleri çerçevesinde ö!retmenlik formasyonunun uygulamaya dönütürülmesi söz konusudur. Stajn balangcnda stajyerlerden formasyon modüllerinde oluturulan araç-gereçleri ve bilgileri kullanmalar istenmektedir. Bu çerçevede, stajyerler durumlar hayal etmeye, ders hazrlamaya, etkinlikleri yürütmeye ve onlar analiz etmeye alrlar (http://www.lorrain.iufm.fr). Staj srasnda üç üyeden oluan bir komisyon stajyerleri ziyaret eder. Her ziyarette bir fi yazlr ve stajyere verilir. Staj sonunda üç üyeli komisyon stajyeri denetlemek üzere uygulama okuluna tekrar gelir ve ziyaret srasnda hazrlanan raporlara göre de!erlendirme yapar. Ziyaretin tek bana de!erlendirme ilevi bulunmayp daha sonra yaplacak de!erlendirmeyle ilgili karar almaya katlmaktadr (http://www.lorrain.iufm.fr). 2.7.6. Meslekî Tez Meslekî tez çalmasyla, yaz ve uygulama analizlerine dayal olarak birinci ylda gelitirilen yeterlikler yeniden ele alnr. Meslekî uygulamalar ayrntl bir biçimde analiz edilir. Bu çalmayla stajyer ö!retmenin, kendi kiisel sorunuyla ilgili bir problemi veya sorunu belirleme, bu problemi analiz etme ve bu alanda yaplm olan çalmalara dayanarak uygulama alanlar önerme yeterlikleri kazanmas beklenir. Teze, uygulama analizi ile ilgili gerçek biçimlendirici boyutunu vermek için, tezle ilgili bir problem oluturma çalmasyla birlikte hemen onun uygulama içindeki mevcut yeri belirlenmelidir (http://www.lorrain.iufm.fr). 2.8. Deerlendirme Formasyonun de!erlendirilmesinde üç etkinlik alan dikkate alnr: Staj, meslekî tez ve ö!retim modülleri.
De!erlendirme formunda bulunan her alanda, ilgili ö!retmen veya ö!retmenler kendi konu alanlarnda sürekli kontrol halinde yürütülen etkinliklerin tümü için (Çok Yeterli, Yeterli, Orta, Yetersiz, Çok Yetersiz) olarak ifade edilen bir derece verirler. Daha sonra ö!retmenler kurulu bu be dereceyi sentezleyerek tek bir dereceye dönütürür (http://www.lorrain.iufm.fr). De!erlendirme, bir millî e!itim müfettiinin (Nnspecteurs de l Education Nationale) bakanlk etti!i üç üyeli bir komisyon tarafndan yaplr. Komisyonun di!er iki üyesi Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü ve uygulama okulu ö!retmenlerinden oluur. Komisyon, staj srasnda yaplan ziyaret raporlarn kapsayan bir dosyay inceleyerek karar verir. Derece verilmesinde staj srasnda gözlenen gelime dikkate alnr. Adayn belirgin bir sorunu varsa ya da komisyon, ziyaret raporlarna göre karar vermede zorlanrsa, bu durumda Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü sene sonunda resmî bir de!erlendirme düzenleyebilir. Bu de!erlendirme aday ö!retmenin sorumlu stajn yapt! snfta ve bir Millî e!itim müfettiinin huzurunda yaplr. Bu de!erlendirme sonunda bir rapor ve bir derece verilir (http://www.lorrain.iufm.fr). Meslekî tezin de!erlendirilmesi hazrlanan tez ve adayn savunmasna göre yaplr. Tez savunmas adayn e!itim gördü!ü kurumda yaplr. Savunma bir jüri huzurunda gerçekleir. Her jüri, bir bakan (bir baka sitenin Ö!retmen Yetitirme Enstitüsünden bir profesör, bir millî e!itim müfettii veya bir üniversite mensubu), uygulama okulundan bir ö!retmen ve tez danmanndan oluur. Her sitede tez savunmas düzenlenir. De!erlendirme bazen teze, bazen savunmaya ve bazen de sorulara verilen cevaplara göre yaplr (http://www.lorrain.iufm.fr). De!erlendirmede hem tezin yaplma biçimi ve hem de savunma dikkate alnr. De!erlendirme danmann da üyesi oldu!u üç kiilik bir jüri tarafndan yaplr. Savunma 15 dakikay geçmez. Savunmay 1/2 saatlik bir görüme izler. Jüri özellikle gözlenen ya da yürütülen derste yaplan etkinlikleri ve adayn bu etkinlikleri analiz etme kapasitesini dikkate alr. Hem yazl dokümanda ve hem de savunma srasnda uygulamayla açk bir biçimde örtümeyen bir çalma olumlu olarak de!erlendirilmez. Tez de!erlendirmesinde dikkate alnan yeterlikler unlardr: 1. Konuyu snrlandrma kapasitesi. 2. Seçenekleri belirleme kapasitesi. 3. Bir uygulamay raporlatrma kapasitesi. 4. Problemini alglanabilir klma kapasitesi. 5. Seçeneklerle kuramsal kaynaklar iliki kurabilme kapasitesi. 6. Belgeleri seçici bir biçimde inceleme kapasitesi. 7. Nmlâ kurallarna uyma kapasitesi (http://www.lorrain.iufm.fr).
Tezin savunulmasnda, konunun seçilme gerekçelerinin (konuya, alana ve formasyonda izlenen yola göre) açklanmas; tezin oluturulma ak ve balangçta ele alnan probleme uygunlu!u; jüri tarafndan sorulan baz hususlarn açkl!a kavuturulmas; adayn bireysel ve meslekî ufkunun açkl!, tezin meslekî formasyonu üzerindeki etkisi (http://www.lorrain.iufm.fr) adayn tezi savunmas srasnda dikkate alnan yeterlikler olarak sralanabilir. 2.9. Formasyonun Tümünün Geçerli K,l,nmas, ve Bireysel Raporun Haz,rlanmas, Bireysel rapor, formatörler kurulu tarafndan hazrlanr. Formatörler kurulu, stajyer ö!retmenlerin formasyonuna katlan profesörlerden ve di!er personelden, formasyon grup sorumlular tarafndan oluturulur. Formatörler kurulu, sürekli kontrollerle (ö!retim modülleri, stajlar) ve bitirme (tez) kontrolüyle gerçekletirilen de!erlendirmelerden bir sentez yapar. Bu kurul, ö!retim modüllerinin sürekli kontrolü için, be de!erlendirmeyi (Çok Yeterli, Yeterli, Orta, Yetersiz, Çok Yetersiz) sentezleyen bir derece önerir. Daha sonra her stajyer ö!retmen hakknda bir kiisel rapor hazrlar ve geçerli klmayla ilgili "Çok Uygun, Uygun De!il" biçiminde bir görü ifade eder. "Uygun De!il" biçiminde belirtilen bir görü durumunda, profesörler kurulu bir uzatma önerip önermeyece!ini kararlatrr (http://www.lorrain.iufm.fr). 2.10. Atama Teklifinin Haz,rlanmas, Atama teklifini Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü müdürü hazrlar. Müdür öneriyi hazrlamak için, de!iik formatör kurullarnn görülerini dikkate alr. Bu görülerin harmanlanmasndan sonra, stajyer ö!retmenlerin atanmalar için Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü önerilerini hazrlar. Stajyer ö!retmenlerin listesi ve bireysel dosyalar akademik jüriyi toplayan rektöre aktarlr. Jüri, dosyalar ve Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü önerilerini müzakere eder. Gerekli görürse stajyer ö!retmenin yeterlili!ini yoklama hakkna sahiptir. Bu yoklama ii stajyerin sorumlu oldu!u snf ziyaret ya da bir görüme ziyareti biçiminde olur. Jüri diploma verilmesine karar verdi!i okul ö!retmenlerinin, e!itiminin uzatlmas gerekli görülen adaylarn ve reddedilen adaylarn listesini rektöre verir (http://www.lorrain.iufm.fr). 3. Öretmen Yeti"tirme Enstitülerinin On Y,l, Fransa Millî E!itim, Aratrma ve Teknoloji Bakanl!'nn yaptrd! 24 Mart 2000 tarihli aratrmaya göre, yeni sistemin on yllk uygulamas baarl olmutur. "Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri, kurulularndan on yl sonra belirlenen hedeflere büyük ölçüde ulamlardr; daha fazla ö!renci alnm ve onlara daha iyi e!itim verilmitir. Ö!retmen alm ile ilgili bunalm u an için almtr; ö!retmenlerin e!itimi hem üniversiter bir yapya kavuturulmu ve hem de profesyonel hâle getirilmitir" (MEN,2000). Fransa Millî E!itim Bakan Jack Lang, 23 Haziran 2000 tarihinde Paris'te, Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin onuncu ylnda, Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri müdürlerine verdi!i konferansta ö!retmen
e!itiminin üniversiter bir yapya kavuturulmas nedeniyle Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin e!itim aratrmalarna da yönelmelerini istemektedir. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde görev alan ö!retim elemanlarnn (formatörler) üniversitenin di!er birimleriyle ve INRP (Institut National des Recherches Pedagogiques) ile ibirli!i yaparak, kendileri ekip oluturarak aratrma çalmalarna yönelmelerini önermektedir. Lang, bu aratrmalara katlan ö!retim elemanlarna "aratrmac-e!itimci" kariyeri verilebilece!ini de belirtmitir (Lang, 2000). DEP'e (Direction de l Evaluation et de la Prospective) göre, Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri sayesinde ö!retmenlik mesle!i yeniden cazip hâle gelmitir ve "yeni e!itimcilerin %86's ikinci yln sonunda meslekî deneyimlerinin çok ya da yeterince tatmin edici oldu!unu belirtmektedirler" (Couty,1997:13). André Teral, yeni ö!retmenlerin mesleklerinden memnun olmalarnn gerekçesini akademik kalitelerinin iyi olmasna ra!men baka yerde i bulamamalarndan kaynakland!n; imdiki durumuyla ö!retmenli!i "barnak meslek" olarak nitelendiren Lyon Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü müdürü ve Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü müdürleri konferans bakan Alain Bouvier, ö!rencilerin birinci ylda esas itibaryla akademik bilgi merkezli snava hazrlandklarn belirtirken; Jean-Claude Guérin, formasyonun konu alan a!rlkl oldu!unu, ö!retmen adaylarna yapacaklar meslekleri hakknda hiçbir fikir verilmedi!ini, ö!retmen adaylar için baskn modelin bir saat boyunca snfn önünde tek bana ders anlatan bir e!itimci oldu!unu ifade etmektedir (Couty, 1997). Sonuçlar 1. Fransa'da ö!retmen e!itimi, 10 Temmuz 1989 tarihli E!itimi Yönlendirme yasas çerçevesinde yeniden düzenlenerek üniversiter bir yapya kavuturulmutur. Okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise ve hazrlk okullarnda görev yapacak ö!retmenlerin e!itimi Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin çats altnda örgütlenmitir. 2. Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri, ilk, orta ve liselerde (genel, teknik, meslek), özel ö!retim ile temel e!itim kurumlarnda çalacak ö!retmenleri snavlara hazrlama; snavlar kazanan stajyerlerin hizmet öncesi meslekî e!itimleri ile ilk ve orta ö!retim ö!retmenlerinin sürekli e!itimlerini sa!lama; e!itim alannda aratrmalar yapma görevlerini yerine getirmektedir. 3. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde görev yapan yöneticiler ve yardmclar Millî E!itim Aratrma ve Teknoloji Bakanl! tarafndan atanrlar ve görev süreleri be yldr. 4. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde, aratrmac e!itimciler (üniversite profesörleri, doçentler vb.), orta ö!retim ö!retmenleri, ilkokul ö!retmenleri, e!itim danmanlar, tefti kurullar (Bakanlk müfettii, Akademi müfettii-bölge Millî E!itim müfettii) ve formatör ö!retmenler ö!retmen adaylarnn yetitirilmesinde görev alrlar.
5. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde; ilkokul ö!retmenli!i (CAPE), kolej (ortaokul) ve lise ö!retmenli!i (CAPES), beden e!itimi ve spor ö!retmenli!i (CAPEPS), teknik lise ö!retmenli!i (CAPET), meslek lisesi ö!retmenli!i (CAPLP2), temel e!itim danmanl! (CPE) programlar bulunmaktadr 6. Lisans veya dengi diplomaya sahip olan herkes Ö!retmen Yetitirme Enstitülerine bavuru yapabilir. Tüm programlarla ilgili olarak, adaylarn tercih ettikleri alanlar do!rultusundaki e!itim geçmileri ve meslekî deneyimleri istedikleri programlara kabul edilmelerinde önemli bir avantaj sa!lar. 7. Ö!retmen Yetitirme Enstitüleri, ö!retmen adaylarna ö!retimini yapacaklar alanlarn program içerikleri, özel ö!retim yöntemleri, snf yönetimi, rehberlik, bilgi ve iletiim teknolojileri, millî e!itim politikalar gibi ö!retmenlik mesle!ini yakndan ilgilendiren konularda bilgi ve beceri kazandrmay amaçlamaktadrlar. 8. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinin formasyon programlar Millî E!itim Aratrma ve Teknoloji Bakanl!nn onayndan geçtikten sonra uygulanabilmektedir. 9. Ö!retmen Yetitirme Enstitülerinde formasyon teori-pratik bütünlemesi esas alnarak düzenlenmekte olup, teori ve prati!in önem derecesi zamana göre de!imektedir. 10. Genel formasyonun 120 saatlik ksmn ilk ve orta ö!retim ö!retmenlerinin ortak formasyonu oluturmaktadr. 11. Formasyonun üçte birlik ksmn ö!retmenlik uygulamas, üçte ikilik ksmn ise ö!retmenlik mesle!i ile ilgili derslerin ö!retimi kapsamaktadr. 12. Yabanc dil ö!retmeni olacak adaylarn dilini ö!rendikleri ülkede belli bir süre kalmalar gerekmektedir 13. Stajlar; ön hazrlk, gözlem staj, refakatli staj, sorumlu staj olmak üzere dört kademeden olumaktadr. 14. Her ö!retmen aday, bir meslekî tez çalmas yapmak ve tezini savunmak zorundadr. 15. Formasyonun de!erlendirilmesinde üç etkinlik alan dikkate alnr: Staj, meslekî tez ve ö!retim modülleri. 16. Formasyonu baarl bir ekilde tamamlayan ö!retmen adaylarnn atama teklifleri Ö!retmen Yetitirme Enstitüsü müdürü tarafndan hazrlanr. 17. Ö!retmen adaylarnn alnma ve atanma biçimleri, ö!retmen e!itiminin ulusal bir program çerçevesinde yürütülmesi, ulusal düzeyde kabul edilen diplomalarn verilmesi, bakalorya snavnn ulusal
düzeyde yaplmas, e!itim sistemini 1982'den beri merkeziyetçilikten kurtarmaya çalan Fransa'nn bu konuda henüz amacna ulaamad!n göstermektedir. Kaynaklar Charlot, B. (1995). Les Science de l'éducation, un enjeu, un défi. Paris: ESF éditeur, Collection de Pédagogies. Couty, M. (1997). Génaration IUFM Le Monde de l'education de la Culture et de la Formation, No:252. Do!ramac, N. (2000). Günümüzde Rektör Seçimi ve Atama Krizi, Türkiye'de ve Dünyada Yüksek ö!retim Yönetimine Bir Bak. Ankara: Meteksan A.Z. Erdo!an, N. (1998). Ça!da E!itim Sistemleri. (Üçüncü Basm). Nstanbul: Sistem Yaynclk. Hachette, Livre. (1996). Programmes et Pratiques Pédagogique. Paris: Hachette. Hess, R. (1997). Des Sciences de l'education. Paris: Economica. IUFM. (1999). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Textes officiels relatifs a la formation initiale. Arreté du 2 juillet 1991, Articles:1,2,3. Nnternet'ten 22 Mart 2003'de elde edilmitir: http://www.iufm.fr/f_formations.htm IUFM. (1999). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Circulaire no 91-202 du 2 juillet 1991. Nnternet'ten 22 Mart 2003'de elde edilmitir: http://www.iufm.fr/f_formations.htm IUFM. (2000). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Loi no 89-486 du 10 juillet 1989. Nnternet'ten 22 Mart 2003'de elde edilmitir: http://www.iufm.fr/iufm/missions.htm IUFM. (1990). Institut Universitaire de Formation des Maitres. le decret no:90-867 du 28 Septembre 1990. Nnternet'ten 23 Mart 2003'de elde edilmitir: http://www.iufm.fr/f-qu-iufm.htm/organisation. IUFM. (2001). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Qu'est-ce que c'est iufm? Nnternet'ten 27 Zubat 2003'de elde edilmitir: http://iufm.fr/f_qu-iufm.htm IUFM. (2000). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Nnternet'ten 23 Haziran 2000'de elde edilmitir: http://www.caen.iufm.fr/paf/formform.html IUFM.(2000). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Formation des formateurs. Nnternet'ten 28 Kasm 2000'de elde edilmitir: http://www.d'aquitaine.iufm.fr/ IUFM. (2000). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Nnternet'ten 28 Kasm 2000'de elde edilmitir: http://www.grenoble.iufm.fr/devenir/conditpe.htm IUFM. (2000). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Nnternet'ten 23 Haziran 2000'de elde edilmitir: http://www.aix-mrs.iufm.fr/institut/presentation/formation/stages/menu21.html IUFM. (2003). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Nnternet'ten 20 Nisan 2003'te elde edilmitir: http://www.lorraine.iufm.fr/pages/formations/eval1b.html IUFM. (2003). Institut Universitaire de Formation des Maitres. Nnternet'ten 20 Nisan 2003'te elde edilmitir: http://www.lorraine.iufm.fr/pages/formations/eval1.html Kran, A. (1995). Fransz Ö!retim Sisteminde Ö!retmen Yetitirme. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 11, (163-169). Lang J. (2000). Discours de Jack Lang a la conférence des directeurs d' IUFM. Paris: 23 juin 2000. Nnternet'ten 16 Temmuz 2000'de elde edilmitir: http://www.education.gouv.fr/discoursiufm.htm MAE. (2002). Ministere des Affaires Etrangeres. Nnternet'ten 23 Mart 2003'de elde edilmitir: http://www.diplomatie.gouv.fr/france/fr/geo/popu04.html MEN. (2000). Ministere de l'éducation nationale. Formation des formateurs. Nnternet'ten 23 Haziran 2000'de elde edilmitir: http://www.education.gouv.fr/dossier/formateur.htm
MEN. (2000). Ministere de l'education Nationale. System éducatif français. Nnternet'ten 13 Haziran 2000'de elde edilmitir:http://www.education.gouv.fr/syst/orgs1.htm MEN. (2000). Ministere de l'éducation nationale. Rénonavtion du dispositif de formation des enseignants. 24 Mars 2000 Nnternet'ten 23 Haziran 2000'de elde edilmitir: http://www.education.gouv.fr/dossier/refiufmb.htm Michel, A. (1995). France. Les Normes De Résultats dans l'enseignement, A la recherche de la qualité. Paris: OCDE. Perrin-Naffakh A-M. (1993). Fransa'da Ö!retmen E!itimi. Avrupa Konseyi Ülkelerinde Öretmen Yetitirme Politikalar ve Modelleri. Ankara: MEB. Türko!lu, A. (1998). Karlatrmal E!itim "Dünya Ülkelerinden Örneklerle". Adana: Baki Kitapevi.
Summary TEACHER TRAINING IN FRANCE: INSTITUTS UNIVERSITAIRES DE FORMATION DES MAITRES (IUFM) Eriman TOPBA In France, the Teacher Training Institutions (Institut Universitaires de Formation des Maitres, IUFM) was established in 1990 and has been expanded since 1991. As of May 2002, the number of the IUFMs is 31: 26 in France, one for each Academy (the French local education area), and 5 in the colonies (Reunion, Pacific, Guateloupe, Martinique and Guyana). The responsibilities of the IUFMs are to prepare teacher candidates, who will work in primary, lower secondary and upper (general, technical, vocational) secondary schools, private schools and basic education institutions, for the competitive teacher qualification exams; to provide initial teacher training for trainee teachers, who passed the exam, and in-service training for primary and secondary teachers; and to conduct educational research. Administrators and their assistants at the IUFM are appointed by the Ministry of National Education Research and Technology and they work for five years. Having been approved by the Ministry of National Education Research and Technology, training programs at the IUFMs are applied. At the IUFM, there are six different training programs; primary school teacher training (CAPE), lower and upper secondary school teacher training (CAPES), sports and physical training teacher training (CAPEPS), technical secondary school teacher training (CAPET), vocational secondary school teacher training (CAPLP2), and basic education counsiling (CPE) programs. Everybody who has a license degree or a diploma certifying three years of study can apply to these programs. Teacher candidates academic performance and their professional experiences provide them an important advantage for being admitted to the programs. University professors, university lecturers, teachers having obtained the further teaching qualification, certified teachers, secondary school teachers, primary school teachers, education counselors, inspector commissions (Ministry of Education inspectors, Academy inspectors), and formation teacher are appointed for training teacher candidates at the IUFM.
The IUFMs are aimed to provide trainees information and skills related to teaching profession, such as the program content in their field, special education methods, classroom management, guidance, information and communication technologies, national education policies, and so forth. At the IUFMs, the training programs are prepared essentially by taking the theory-practice integration into account. However, priority orders of theory and practice change according to time. A third of the training involves teaching practice and two third of the training covers courses related to teaching profession. 120 hours of general training constitute a common training part of primary and secondary school teacher training. Trainee teachers who will be a foreign language teacher have to stay in the country of that language for a while. Teaching practice involves four stages: preliminary preparation, classroom observation, internship under the control of an advisor, and internship with the responsibility of teaching a course. In addition, each trainee teacher has to prepare a professional dissertation and defend this dissertation. When assessing trainee teachers, their performance in teaching practice, dissertation and modules studied are taken into consideration. After the assessment process, the trainee teachers, who have completed their training successfully, are recommended for assignment by the director of the IUFM. Address for correspondence: Yard. Doç. Dr. Eriman Topba, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm E!itim Fakültesi, Büro Yönetimi E!itimi Bölümü, Gölba/Ankara, Turkey.