LKÖRETM OKULLARINDAK MESLEK ÇALIMA UYGULAMALARININ ETKLL LE LGL GÖRÜLER * Ylmaz TONBUL ** Özet Bu çalmann amac ilköretim okullarnda Mesleki Çalmalar ad altnda yürütülen uygulamalarn etkililii ile ilgili görüleri saptamaktr. Aratrma örneklemi zmir Büyükehir belediyesi snrlar içerisinde 20 ilköretim okulunda görev yapan yöneticiler, öretmenler ve Milli Eitim zmir l Müdürlüü nde görevli ilköretim okulu deneticilerinden olumaktadr. Veriler, aratrmaclar tarafndan gelitirilen lköretim Okullarnda Mesleki Çalma Uygulamalarna likin Görüler adl ölçek ile toplanmtr. Verilerin çözümlenmesinde içerik çözümleme teknii, t- testi, F.Testi, ve Scheffée Anlamllk Testi kullanlmtr. Aratrma sonuçlar aada özetlenmektedir. 1. Katlmclarn görülerine göre, (a) mesleki çalma konular bölgenin, okulun ve öretmenin gereksinimlerine uygun belirlenmemektedir, (b) okul yönetimine raporlatrlarak teslim edilen mesleki çalma konular dier meslektalarla tartlmamakta, dosyalara kaldrlmaktadr. 2. Öretmenler seminer dönemini, kendilerini yenileme frsat olarak alglamamaktadr. 3. Öretmeler, okul yöneticisi ve eitim deneticilerinin, seminer dönemi çalmalarn izleme, katkda bulunma ve sonuçlarndan yararlanma durumlarn belirleme konusunda duyarl olmad görüündedir. 4. Öretmenler, yöneticiler ve deneticiler, mesleki çalma dönemindeki uygulamalar etkili bulmamaktadr. 5. Öretmenler en çok gereksinim duyduklar mesleki çalma konularnn çada öretim yöntem ve teknikleri ile öretim teknolojileri olduunu belirtmektedir. Anahtar sözcükler: Mesleki çalmalar, etkililik, mesleki gelime Abstract The aim of this study is to reveal the perceptions of the primary school teachers, principals and supervisors towards to the efectiveness of the professional work applications. 20 primary school principals, the teachers in these schools and supervisors in the Ministary of Education in Izmir constituted the sample. The data has been collected by Opinions about the Effectiveness of the Professional Teacher Seminars scale developed by the researcher. In the data analysis contents analyse, t-test, F test (one way Anova), and Scheffée significant test have been used. The conclusions are as follow: 1. According to the participants; (a) the needs of the districts, schools and teachers are not considerated adequately by the selection of the professional work topics (b) the professional topics which are prepared by teachers are not discussed among teachers. Rather they are filed and put to archives. 2. The teachers don t take the professional work seminars as an opportunity to innovate themselves. 3. The teacher believe that the principals and supervisiors aren t sensitive to observe the seminar studies of the teacher s and use the result of them to develope the school 4. The teachers, the principals and supervisiors don t percept the aplications during the professional work seminars as effective. 5. The teacher explain that the main topics which they need to learn, are the temporarily teaching methodstecnics and educational technologies. Key Words: professional work seminars, effectiveness, professional development * Bu bildiri Tevfik Fikret Okullar nca 17 Nisan 2004 tarihinde düzenlenen E#itimde Yeni Yönelimler" sempozyumunda bildiri olarak sunulmu+tur. Yaz+ma adresi: ** Yard. Doç. Dr. Ylmaz Tonbul, Ege Üniversitesi E#itim Fakültesi E#itim Bilimleri Bölümü, tonbul@bornova.ege.edu.tr.
Son yllarda yönetim bilimi alannda yaplan ara+trmalarn odak noktasn insan unsurunun olu+turdu#u görülmektedir. Bili+im teknolojisinin ula+t# boyut, bu teknolojiye sahip örgütsel yaplarn bilgilerini tekellerine almalarna fazla olanak vermemektedir. Küreselle+me olgusu söz konusu teknolojinin transferini beraberinde getirirken örgütler bu geli+melere uygun nitelikte i+gücünde istihdam etme, çal+anlarn gereksinimleri ile örgütsel hedefleri uyumlu hâle getirme ve süreklilik sa#lama türü sorunlarla kar+ kar+ya kalmaktadrlar. Sosyal bilimlerin geçirdi#i evrim ve ula+t# son a+amalardan yararlanlarak yönetim bilimine verilmek istenen yeni biçimin, artk onu nicelik ve niteli#i ile kendisini do#rudan olu+turan ve yöneten öge insan üzerine yo#unla+t# görülmekte, ba+ka bir deyimle üretim insana ba#ml klnmaktadr (Kaynak, 1995:153). Sonuca gitmede insan etkeninin oldukça belirleyici oldu#u bir alan da e#itim örgütleridir. Fuller e göre (Akt. Özdemir, 2003:450), e#itim örgütlerinde temel kalite göstergeleri; ö#retmen, ö#renci, fizikî ortam ve teknoloji, yönetici ve programdr. Bu etmenler bir bütün olarak e#itimin niteli#ini etkilemektedir. Ancak, bu süreçte asl önemli öge ö#retmendir. Ara+trmalar, e#itimin niteli#inin yükseltilmesinde, insanlarn ve toplumlarn geli+mesinde ö#retmenin önemli rolünün bulundu#unu ortaya koymu+tur. Ö#retmenlik mesle#i dinamik, sürekli geli+en ve teknolojik yeniliklerden etkilenen bir meslek oldu#u için ö#retmenlerin görevlerini en etkili +ekilde yapabilmeleri, mesle#in gerektirdi#i niteliklere sahip olmann yan sra kendilerini sürekli yenileyip geli+tirmelerine ba#ldr. Ö#retmenler, çocuklarn ve gençlerin entelektüel, sosyal ve ki+isel geli+imini gerçekle+tirebilmeleri için kendilerini geli+tirmekten sorumludur; örgütsel i+leyi+ de ö#retmenlerin bu geli+imini yönlendirmekle yükümlüdür (Higgins; D Allessandro, 2002). Cngiltere de ö#retim performansna dayal ö#retmen ücretleme ve ödüllendirme program uygulamalarnda, günümüzde toplumsal alanda ya+anan hzl dönü+ümlere uyumun, kendilerini sürekli geli+tiren ö#retmenler aracl# ile gerçekle+ebilece#i vurgulanmaktadr (Department for Education and Employment, 1998). Ö#retmenlerin meslekî geli+im etkinliklerine katlmas ile bu ö#retmenlerin edindikleri deneyimler sonucunda ö#retmenlik mesle#ine biçtikleri anlam ve anlama, ele+tirme ya da kendini geli+tirme gereksinimleri arasnda bir ili+ki bulunmaktadr (Barret, 1992:2). Buna göre kendisini geli+tiren ve sürekli yenileyen ö#retmenlerin, ö#retmenlik mesle#inin önemini daha iyi kavrayacaklar söylenebilir. Öte yandan iyi ö#retim, ö#retmenin açklayc ve tutkulu bir entelektüel olmasn gerektirmektedir (Carol, 2001:7). Cnsan kaynaklarna yaplan yatrmn giderek önem kazanmas, örgütlerin kendi personeline sürekli e#itim verme zorunlulu#unu gündeme getirmi+tir. Günümüz bilgi toplumunda, hizmet içi e#itimin geleneksel yöntem ve uygulamalar önemini yitirmi+tir. Ö#retmenlerin meslekî geli+imi ile ilgili etkinlikler, yln belli dönemlerinde, belli merkezlerde, belirli uzmanlar tarafndan birtakm bilgilerin aktarlmas yolu ile snrl tutulmamaldr. Okula dayal geli+me yakla+m bireyin ve okulun ihtiyaçlarn birlikte ele almay gerektirmektedir (Saban, 2000).
Ara+trma sonuçlar a+a#da belirtilen dört frsatn iyi de#erlendirilmesinin, ö#retmenlerin ki+isel ve meslekî geli+imlerini olumlu yönde etkiledi#ini göstermektedir. Bunlar: (1) Ö#retmenlere sözle+melere ba#l kalarak ö#retim, program geli+tirme ve okulla ilintili di#er sorunlarda çözüm sürecinde özerklik tanma; (2) Okuldaki yönetim süreçlerine etkin bir katlm frsat; (3) Yalnzca ö#rencilerle de#il, meslekta+larla, yönetimle, veli ve okul çevresi ile etkile+imde bulunabilme ve (4) Çat+ma durumlarnda çözüm sürecinde adil bir uygulama ve sonuç için sorumluluk alabilme (Higgins; D Alessandro, 2002). Green e göre (Akt. Balc, 2002:140) okul geli+tirme ba#lamnda ö#retmenin mesleksel yetki ve sorumluluklarn tantc mesleksel geli+me yakla+m, önemli bir geli+tirme yakla+mdr. Ö#retmen, mesleksel geli+me için ba+kalarnn yapt# ara+trmalarn bulgularn izlemekten çok kendisi ara+trma yapabilmelidir. Mesleksel geli+imi için ö#retmenler; 1- Ö#retme ve ö#renme alanndaki geli+imini kendi mesleksel büyümesi ile bütünle+tirmelidir. 2- Mesleksel yaplanmasna konu olacak bilgi ve fikirleri sindirebilmelidir. 3- Çal+ma ya+am ile ilgili etkinlikleri öncelik srasna koyabilmelidir. Hansen (2002) tarafndan yürütülen Ö#retmeni Geli+tirme Projesi adl ara+trmann örneklemini Brezilya nn Ceara kentinde, 1-8. snflar okutan 45 ö#retmen olu+turmaktadr. Ara+trma deneysel bir yöntemle be+ i+ günü süresince yürütülmü+tür. Ara+trma sonuçlar ö#retmenlerin odak grup tekni#ini uygulayarak, yaptklar i+leri sürekli de#erlendirmeyi zamanla içselle+tirdiklerini, geli+im planlar yapmakta ustala+tklar ve öz yönetim becerilerinin geli+ti#ini ortaya koymaktadr. Almanya da (Bremen) okul ve ö#retmen geli+im programlar ad altnda düzenlenen etkinlikler, alan uzmanlarnca düzenlenen çal+tayla ba+lamakta, buradan elde edilen kazanmlar snf içi uygulamalara yanstlmakta, deneyimler tart+lmakta, öneriler okul baznda karara ba#lanmakta ve sonuçlar yerel e#itim birimleri tarafndan açklanmaktadr. Ckinci a+amada ise farkl okullardaki ö#retmenlerin deneyimlerini payla+tklar oturumlar gerçekle+mektedir (Landesinstitut für Schule, 2004:30-2). Burada, ö#retmen geli+tirme programlarnn, bilginin ö#retmenlere aktarld# tek yönlü ileti+im ortamndan çok, bilginin uygulamal olarak payla+ld#, kazanlan bilgi ve becerilerin snf ortamna yansmalarnn da dikkate alnd#, sonuçlarn di#er ö#retmen ve okullarla tart+ld# çok yönlü bir etkile+im anlay+ ile yürütüldü#ü görülmektedir. Ö#retmenlerin meslekî geli+imi için i+ birli#ine dayal ara+trma-inceleme (Collaborative Inquiry) yakla+m, snf içi ö#retimsel uygulamalarn nasl daha etkin hâle getirilebilece#i, e#itim teknolojisinin ö#retimsel süreçlerle nasl uyumlu hâle dönü+türülebilece#i ve okul kültürüne nasl katk yaplabilece#i gibi konularn küçük ö#retmen gruplar arasnda tart+ld# bir süreci kapsamaktadr. Bu i+ birli#ine dayal sorgulama uygulamalarna katlan deneyimli ö#retmenler dahi, yllarca ayn i+ yerinde çal+tklar meslekta+larnn snfta i+leri nasl yaptklar hakknda bir fikirleri olmad#n ve bundan dolay da birbirlerini geli+tirmeye dönük bir gündemlerinin olmad#n ifade etmi+lerdir (Bray, 2002). C+ ba+nda gerçekle+en bu tür bir grup ö#renmesinin, ö#retmenlerde ba+arma gereksinimini kar+lad#, kuruma yönelik aidiyet duygusunu güçlendirdi#i ve kurum kültürüne yeni de#erlerin eklenmesine katkda
bulundu#u görülmektedir (Bray, 2002). Mesle#e yeni ba+layan ö#retmenlerin komisyonlarda yer almas, mesleki geli+im etkinliklerine ve konferanslara katlmalar ve snf içindeki i+lerin d+nda da görevlendirilmelerinin, onlara yaptklarnn tannmas ve de#erlendirilmesi duygusu verece#inden, bu tür çal+malar onlar açsndan güdüleyici olacaktr (Jacqueline, 2002). Bafumo (2004), E+li Çal+mann Gücü adl ara+trmada hizmet içi e#itim kapsamnda düzenlenen farkl meslekî geli+me etkinliklerin etkilili#i üzerinde durmaktadr. Buna göre, ö#retmenler açsndan i+levsel bir meslekî geli+me, uzmanlarn alanyazndaki son geli+meleri aktardklar oturumlardan çok, ö#retmenlerin kendi uygulamalarn dile getirdikleri, fikirleri payla+tklar ve tart+tklar i+ ortamnda sa#lanmaktadr. Yukardaki açklamalar incelendi#inde, i+ ba+nda meslekî e#itim konusundaki yakla+mlarda ö#retmenlerin gerek sorunlar belirleme, gerekse kendi çözüm önerilerini geli+tirmeleri bakmndan, etkin olarak sürece katlmalarnn, meslekî geli+im etkinliklerinin amacna ula+masnda oldukça önemli oldu#u anla+lmaktadr. Ülkemizde de ö#retmenlerin mesleksel geli+melerini sa#lama amaçl hizmet içi e#itim etkinlikleri düzenlenmektedir. Taymaz a (1997) göre hizmet içi e#itim; istihdam edilmi+ i+ gücünün mesle#e uyum, meslekte ilerleme ve geli+me ihtiyaçlarn kar+layan her türlü e#itim-ö#retim faaliyetidir. Ö#retmenlerin hizmet içi e#itimden geçirilmesini gerekli klan ba+lca nedenleri Saban (2000) +öyle sralamaktadr: (1) Bilimdeki de#i+meler; (2) Toplumsal de#i+meler; (3) Okul sistemlerindeki de#i+meler; (4) Ö#retmenlerin kendi ilgi alanlarndaki de#i+meler (5) Ö#retim yöntemleri ve teknolojisi alanndaki yeni geli+meler. Clkö#retim okullarnda meslekî geli+im etkinliklerinin önemli bir ksm, salt bu amaçlar için ayrlan belirli sürelerde yaplmasnn yan sra, ö#retim yl içerisinde de farkl zamanlarda yaplabilmektedir. Clkö#retim okullarnda ö#retmenler, derslerin bitiminden 1 Temmuz a, 1 Eylül den derslerin ba+langcna kadar; yl içinde ise yllk çal+ma programnda belirtilen sürelerde meslekî çal+ma yapmakla yükümlüdür. Ö#retim yl içerisinde de yllk çal+ma programnda belirtilen sürelerde meslekî çalmalar yaplr (Clkö#retim Kurumlar Yönetmeli#i, 2003: 29). Yönetici ve ö#retmenler meslekî çal+malarda a+a#da özetlenen çal+malar yürütürler: 1. Clkö#retim ders programlarnda, mevzuatnda ve uygulamalarnda yaplan de#i+iklikleri inceler ve de#erlendirirler. 2. Ö#retim ylnn de#erlendirmesini yapar, gelecek ö#retim ylna ait hazrlklar tamamlarlar. 3. Gerekli +ube, zümre ve ö#retmenler kurulu toplantlarna katlr, uygulamaya ili+kin görü+ ve önerilerde bulunurlar. 4. E#itim ö#retimde olumlu geli+me sa#lanan uygulamalar ile eksiklik ve olumsuzluk olarak belirledikleri durumlar için model ve çözüm üretirler.
5. Kendilerine iletilen meslekî çal+ma konularn hazrlayarak okul yönetimine teslim ederler (Clkö#retim Kurumlar Yönetmeli#i, 2003: 29-30). Meslekî Çal+ma etkinlikleri, d+ardan uzman yardm alnmakszn a#rlkl olarak ö#retmenlerin kendileri tarafndan okul içerisinde gerçekle+tirilmektedir. Ya+am boyu ö#renme ilkesinin artk kabul gördü#ü günümüzde (Bologna Süreci, 2003), ö#retmenlerin e#itim bilimleri alanndaki geli+meleri izlemeleri, kendilerini de#erlendirmeleri, mesle#in gerektirdi#i bilgi ve becerileri edinmeleri ve sürekli geli+im içerisinde olmalarnn bir zorunluluk hâline geldi#i söylenebilir. Bu ara+trmada, ilkö#retim ö#retmenleri arasnda seminer dönemi olarak da adlandrlan, mesleki çal+ma etkinlikleri kapsamnda, ö#retmenlerin hazrlayp rapor olarak sunmakla yükümlü olduklar konularnn neler oldu#u ve bu konularn nasl belirlendi#ine, konularn ö#retmenler tarafndan nasl hazrland#na, raporlarn hangi amaçlarla kullanld#na, hazrlanan konularn ö#retmenin meslekî geli+imine katk düzeyine, e#itim gereksinimi duyulan alanlarn neler oldu#una ili+kin bulgulara ula+mak amacyla ö#retmen, yönetici ve denetici görü+lerine ba+vurulmu+, sürecin etkilili#ini artrmak amacyla öneriler geli+tirilmeye çal+lm+tr. Bu amaçlarla geli+tirilen problem cümlesi ve alt problemler a+a#daki gibi belirlenmi+tir. Problem Cümlesi Clkö#retim okulu ö#retmen, yönetici ve deneticileri, meslekî çal+ma uygulamalarn nasl de#erlendirmektedir? Ö#retmen, yönetici ve deneticilerin, meslekî çal+malarn, ö#retmenin meslekî geli+imine etkisine ili+kin alg ve beklentileri, ki+isel ve kurumsal de#i+kenlere göre anlaml farkllk göstermekte midir? Alt Problemler I- Clkö#retim ö#retmenlerinin 2001, 2002 ve 2003 E#itim ve Ö#retim Yllarnda yaptklar mesleki çal+malar, konular bakmndan nasl bir da#lm göstermektedir? II- Clkö#retim ö#retmenlerinin; 1. Hazrladklar konular tercih etme nedenlerine, 2. Konularnn belirlenmesinde ö#retmen görü+lerinin alnp alnmad#na, 3. Konularnn hazrlanmasnda nasl bir yol izlendi#ine, 4. Okul yöneticisi ve ilkö#retim deneticisinin yönlendiricili#ine, 5. Hazrlanan raporlarn sonuçlarndan nasl yararlanld#na ili+kin görü+leri nedir? III- Meslekî çal+malarn, ö#retmenin mesleksel geli+imine etkisine ili+kin alg ve beklentiler nedir? Alg ve beklentiler: a) unvana b) bran+a c) cinsiyete d) kdeme e) okulun sosyo-ekonomik çevre düzeyi de#i+kenlerine göre önemli farkllk göstermekte midir? IV-Meslekî çal+ma uygulamalarnn etkilili#ini artrmaya yönelik ö#retmen, yönetici ve denetici önerileri nedir?
Snrllklar Meslekî çal+ma dönemi, Clkö#retim Kurumlar Yönetmeli#i nin 98. maddesinde belirtilen 1 Eylül den derslerin ba+langcna kadar geçen süre ile derslerin kesiminden 1 Temmuz a kadar geçen süre içerisinde ö#retmenlerin hazrladklar meslekî çal+ma konular ile snrldr. Ö#retim yl içerisinde yaplan mesleki çal+malar, ara+trmada kapsam d+ braklm+tr. Yöntem Bu bölümde ara+trmann modeli, evreni, örneklemi, ara+trma için geli+tirilen ölçme araçlar ve bunlar aracl# ile toplanan verilerin de#erlendirilmesinde kullanlan istatiksel teknikler hakknda bilgiler bulunmaktadr. Ara8trma Modeli Ara+trma tekil tarama modelinde bir ara+trmadr. Bu tür yakla+mda ilgilenilen olay, birey, grup ya da kurumlar, birim veya duruma ait de#i+kenler ayr ayr betimlenmeye çal+lr (Karasar, 1998:79). Evren Ara+trmann evrenini Czmir Büyük+ehir Belediyesi snrlar içerisinde bulunan ilkö#retim okullarnda çal+an yönetici ve ö#retmenlerle, Czmir Cl Milli E#itim Müdürlü#ünde görevli ilkö#retim okulu deneticileri olu+turmaktadr. Örneklem Ara+trmada ilkö#retim okullarnn belirlenmesinde, oranl küme örnekleme yoluna gidilmi+tir. Örneklemi Czmir deki ö#retmen mevcudunun %85 inin çal+t# 4 metropol ilçedeki (Konak, Kar+yaka, Bornova ve Buca) 20 ilkö#retim okulunda görevli 154 ö#retmen (snf ö#retmenleri için her snf düzeyinden en az bir ö#retmen, bran+ ö#retmenlerinde ise her bran+n temsil edilmesi sa#lanm+tr) ve bu okullardaki yöneticilerin tümü ile rastgele seçilen 22 ilkö#retim deneticisi olu+turmaktadr. Clçe Millî E#itim Müdürlüklerinden alnan bilgiye dayanarak örnekleme alnan ilkö#retim okullar, sosyoekonomik çevre düzeylerine göre dü+ük, orta ve yüksek biçiminde snflandrlm+tr. Ölçme aracnda da Çal+lan okulun sosyo-ekonomi çevre düzeyi nedir? biçiminde bir ba#msz de#i+ken maddesi yer almaktadr. Cstatiksel çözümlemelerde ö#retmen ve yöneticilerin yantlar dikkate alnm+tr. Veri Toplama Arac Veri toplama arac olarak ara+trmac tarafndan geli+tirilen Clkö#retim Okullarndaki Meslekî Çal+ma Uygulamalarna Cli+kin Görü+ler adl ölçme arac kullanlm+tr. Ölçme arac üç bölümden olu+maktadr. Birinci bölümde ki+isel bilgiler yer almaktadr. Ckinci bölümde Meslekî Çal+ma Konularnn, Ö#retmenin Meslekî Geli+imine Katk Düzeyine Cli+kin Alg ve Beklentiler adl, dörtlü olarak derecelendirilen ve 15 sorudan olu+an Likert ölçe#i yer almaktadr. Buradaki maddeler, meslekî çal+ma döneminde yaplan çal+ma konularnn kapsam dikkate alnarak belirlenmi+tir.
Üçüncü bölümde ise seminer döneminin i+leyi+ine ve yeni düzenlemelere +k tutaca# dü+ünülen bilgilere ula+mak amacyla geli+tirilen 9 açk uçlu soru bulunmaktadr. Ölçme arac bir kez uygulandktan sonra tekli sorulara verilen yantlarla çiftli sorulara verilen yantlar arasndaki ili+ki için iki yar güvenirlik katsays (split half) alg düzeyi birinci yar için.93, ikinci yar için.90; beklenti düzeyi için bu veriler.91 ve.94 olarak bulunmu+tur. C+lemeyen maddeleri belirlemek amacyla madde farklarnn korelasyonu analizi yaplm+, faktör yükü 40 n altnda madde bulunmam+tr. Faktör analizinde alg ve beklenti düzeyleri tek faktörde yo#unla+m+tr. Ölçme aracnn kapsam geçerli#i için Dokuz Eylül ve Ege Üniversitelerindeki e#itim fakültelerinin e#itim bilimlerinde çal+an ö#retim üyelerinin, okul yöneticileri, deneticileri ve ö#retmenlerin görü+lerine ba+vurulmu+tur. statiksel Çözümleme Teknikleri Ölçme arac ile toplanan veriler bilgisayarda SPSS 11.0 program kullanlarak çözümlenmi+tir. Problem ve alt problemlerin özelli#i dikkate alnarak da#lmlar belirlemede yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma; de#i+kenlere göre olu+an farkn belirlenmesinde ise parametrik (t, F) testler kullanlm+tr. Açk uçlu maddeler içerik analizi ile çözümlenmi+, sorulara verilen yantlar çeteleme yolu ile belirli tema ba+lklar altnda toplanm+ ve bunlarn frekanslar hesaplanm+tr. Bulgular ve Yorum Birinci Alt Probleme li8kin Bulgular ve Yorum Tablo 1 de, belge tarama ve içerik çözümleme tekni#inden yaralanarak 2001, 2002 ve 20003 E#itim ve Ö#retim Yl içerisinde ilkö#retim ö#retmenlerinin yaptklar meslekî çal+malarn, konular bakmndan da#lm verilmektedir.
Tablo 1 Meslekî Çal8malarn Konularna Göre Da>lm Meslekî Çal8ma Konular n % % (nx/100/n) A- Ö>retimsel Etkinliklere Yönelik Çal8malar 1-Cleti+im becerileri 7 11,9 2,4 2- Sosyal beceriler 4 6,5 1,8 3- Snf yönetimi 8 12,8 3,4 4- Etkili ö#retmenlik 6 9,6 2,11 5- Ö#retim teknolojisi 5 8,1 1,7 6- Materyal geli+tirme 14 22,6 5,0 7- Yöntem, teknik ve ö#renme-ö#retme stratejileri 1 23 31,9 8,2 8- Davran+ yönetimi (Disiplin uygulamalar) 2 3,2 0,7 9- Güdüleme teknikleri 2 3,2 0,7 10- Ölçme De#erlendirme 1 1,60 0,3 Ara Toplam 72 100,0 25,8 B- OGYE (TKY) Çal8malar 1- OGYE çal+malar 19 32,2 6,9 2- TKY uygulamalar 37 59,6 13,2 3- Okul çevresine yönelik çal+malar 2 3,4 0,7 4- Velilere yönelik çal+malar 4 6,8 1,4 Ara Toplam 62 100,0 22,2 D- Mevzuatn ve ö>retim programlarnn incelenmesine yönelik çal8ma konular 1- Clgili bran+larn, snflarn müfredat programlar 42 35,6 13,6 2- Yasa, Yönetmelik ve Tüzükler 76 64,4 29,9 a) Personelin Görev ve Sorumluluklar b)e#itsel Kollar Yönetmeli#i c) Tören Yönetmeli#i d) Klk Kyafet Yönetmeli#i e) Rehberlik Yönetmeli#i f) Bayrak Tüzü#ü g) Çocuk Haklar Ara Toplam 118 100,0 43,5 E-Rehberlik çal8malar ile ilgili konular 1- Ö#renci tanma teknikleri 3 11,1 1,1 2- Snf rehber ö#retmeninin görevleri 4 14,9 1,5 3- Verimli ders çal+ma yollar 6 22,2 2,3 4- Kayna+trma e#itimi 8 29,6 2,3 5- Kar+la+lan ö#renci sorunlar, çözüm önerileri 6 22,2 2,3 Ara Toplam 27 100,0 9,5 TOPLAM 279 100,0 100,0 Tablo 1 incelendi#inde, meslekî çal+ma konularnn çe+itlilik gösterdi#i anla+lmaktadr. Bulgulara göre, ö#retmenlerin, % 43,5 gibi bir oranla mevzuatn ve ö#retim programlarnn incelenmesine yönelik meslekî çal+malar yaptklar anla+lmaktadr. Ö#retimsel etkinliklerle ilgili çal+malarn %25,8, TKY ile ilgili çal+malarn %22,2, rehberlik alannda yaplan çal+malarn ise %9,5 ile temsil edildi#i görülmektedir. Bulgulardan hareketle, ö#retmenin snf içi ö#retim etkinliklerinde gereksinim duydu#u bilgi alanlarna, e#itimde yeni paradigmalarn kavranmasn sa#layacak olan çal+ma konularna, okulu iç ve d+ çevresiyle bir bütün olarak ele alnmasna yönelik çal+malara yeterince yer verilmedi#i söylenebilir. Cçerik çözümlemesinde, bu soruyu bo+ brakan ya da hatrlanmaya de#meyecek kadar önemsiz bir konuydu biçiminde yantlayan ö#retmen orannn yakla+k %30 oldu#u belirlenmi+tir. Bu oran, yaplan çal+malarn ö#retmenler tarafndan yeterince önemsenmedi#ini dü+ündürtmektedir. kinci Alt Probleme li8kin Bulgular ve Yorum Tablo 2 de ö#retmenlerin konular tercih etme nedenleri, konularn belirlenmesinde ö#retmenlerin görü+lerine ba+vurulmas durumu, meslekî çal+ma konusu hazrlanrken ö#retmenlerin nasl bir yol izledi#i, 1 Aktif ö#renme ve Çoklu Zeka Kuramna dayal çal+malar da says az oldu#undan buraya dahil edilmi+tir.
meslekî çal+ma konularnn iyi hazrlanmas do#rultusunda yönetimin ve deneticilerin yönlendiricili#i, hazrlanan raporlarn sonuçlarndan nasl yararlanld#na ili+kin ö#retmen görü+leri ile ilgili bulgulara yer verilmektedir. Tablo 2 Meslekî Çal8ma Etkinliklerinin De>erlendirilmesine li8kin Ö>retmen Görü8leri Ö>retmenlerin konular tercih etme nedenleri nedir? n % Okul idaresinin payla+trmas 77 50,0 Gereksinim duyma 36 22,4 Alanyla ilgili olmas 27 17,5 Ara+trlmasnn kolay olmas-konunun önceki yllarda çal+lm+ olmas 14 9,1 Toplam 154 100.0 Konularn belirlenmesinde ö>retmenlerin görü8leri alnmakta mdr? n % Evet 27 17,5 Hayr 103 68,8 Bazen 24 15,5 Toplam 154 100,0 Meslekî çal8ma konusu hazrlanrken ö>retmenler nasl bir yol n % izlemektedir? Kaynak tarama 2 68 44,1 Uzman görü+ü alma 7 4,5 Yetkililere dan+ma 24 15,6 Önceki raporlardan yararlanma 55 35,8 Toplam 154 100,0 Meslekî çal8ma konularnn iyi hazrlanmas do>rultusunda yönetimin n % yönlendiricili>ine ili8kin görü8ler nedir? Yönetim bu çal+malar te+vik etmektedir. 43 27,9 Yönetim bu çal+malar te+vik etmemektedir.. Cleri sürülen gerekçeler: 111 72,1 Çal+malar formalite olarak görülmekte, gereklili#ine inanlmamakta..yönetici yetersizli#i Yöneticilerin i+ yükü Toplam 154 100,0 Hazrlanan raporlarn sonuçlarndan nasl yararlanlmaktadr? n % Konuyu hazrlayanlarla snrl bir bilgilenme 55 35,1 Hiçbir biçimde yararlanlmamakta, dosyaya kaldrlmaktadr. 99 64,9 Toplam 154 100,0 lkö>retim deneticilerinin yönlendiricili>ine ili8kin görü8ler nedir? n % Deneticiler bu konuda duyarl de#ildir. Cleri sürülen gerekçeler: Deneticilerin yetersizli#i. Deneticilerin ö#retmene ve e#itim- ö#retime katks olmad# dü+üncesi Rehberlik ve dan+manlk için yeterli zaman ayrlmamas 135 87,6 Deneticiler yardmc olmaya çal+maktadr. 19 12,4 Toplam 154 100,0 Tablo 2 incelendi#inde, ö#retmenlerin konular tercih etme nedeninin a#rlkl olarak okul idaresi tarafndan tebli# edilmesi (%50); meslekî çal+ma konularnn belirlenmesinde %68,8 orannda görü+lerinin alnmad#n; konularn hazrlanmas sürecinde kaynak tarama (%44,1) ve önceki raporlardan yararlanld# (%35,8); mesleki çal+ma raporlarnn ço#unlukla dosyaya (%64,9) kaldrld# ve bu çal+ma sonuçlarndan yararlanlmad#; yönetici ve deneticilerin süreçteki yönlendiricili#inin dü+ük oldu#u anla+lmaktadr. Yukardaki bulgular, M.E.B. Clkö#retim Kurumlar Yönetmeli#i nin 98. maddesinde tanmlanan, Meslekî Çal+malar aracl# ile ula+lmak istenen hedeflerden sapmalar göstermektedir. Clgili madde 2 Hazrlanan konularn a#rlkl olarak millî e#itim ile ilgili mevzuatlar ve/veya ilgili bran+lara yönelik yönetmelikler oldu#u dikkate alnd#nda kaynak kullanm ile daha çok Tebli#ler Dergileri ile Yönetmeliklere ba+vuruldu#u varsaylabilir.
incelendi#inde yaplacak çal+malarn okulu, ö#retimi ve ö#retmeni geli+tirme gibi i+levlerinden söz edilmekte, yönetici ve ö#retmenlerin meslekî çal+malardan azamî yarar ilkesi vurgulanmaktadr. Bulgular, meslekî çal+malar ad altnda yürütülen ö#retmen geli+tirme etkinliklerinde gerek planlama ve örgütleme, gerekse yönetmelikte öngörülen hedeflere ula+lmas açsndan yetersizlikler oldu#unu ortaya koymaktadr. Üçüncü Alt Probleme li8kin Bulgular ve Yorum A+a#da, ö#retmenlerin yaptklar meslekî çal+malarn, ö#retmenin meslekî geli+imine etkisine ili+kin alg ve beklentilerle ilgili yaplan istatistiksel çözümlemeler verilmektedir. Tablo 3 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerinin Unvana Göre Da>lm Ö#retmen Yönetici Denetici Toplam n ss n ss n ss n Alg 154 2,3.73 20 2,4,56 22 2,4,65 196 2,3.71 Beklenti 154 3,5.75 20 3,7,45 22 3,7,42 196 3,5.70 Ss Tablo 3 incelendi#inde ö#retmen ( =2,3), yönetici ( =2,4) ve deneticilerin ( =2,4) hazrlanan mesleki çal+ma konularnn ö#retmenlerin meslekî geli+imine ili+kin alg ortalamalarnn dü+ük, beklentilerin ise yüksek oldu#u görülmektedir. Ortalamalar arasnda ortaya çkan farkn manidarl#n test etmek üzere yaplan F testi a+a#da verilmektedir. Tablo 4 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerin Unvana Göre Da>lm ile lgili F Testi Alg Beklenti Kaynak KT Sd KO F Önem Denetimi GA,770 2,385,772 P=,463 GC 96,234 193,499 P[0.05 Toplam 96,234 193 Fark Önemsiz GA 2,058 2 1,029 2,206 P=,113 GC 90,017 193,466 P[0.05 Toplam 92,076 195 Fark Önemsiz Tablo 4 incelendi#inde ö#retmen, yönetici ve deneticilerin alg ve beklentileri arasnda P\0,05 düzeyinde anlaml bir farkn bulunmad# anla+lmaktadr. Katlmclarn meslekî çal+ma konularnn ö#retmenin mesleki geli+imine etkisine ili+kin alglar dü+ük düzeyde, beklentileri ise yüksek düzeyde bulunmu+tur. Tablo 5 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerin Bran8lara Göre Da>lm n Ö>retmen Bran8lar Snf Ö#rt Saysal Sözel Uygulama Dersleri Toplam ss n ss n ss n ss n ss Alg 90 2,4.74 18 2,3.76 30 2,0.66 16 1,9.68 154 2,2.73 Beklenti 90 3,6.65 18 3,2.69 30 3.2.89 16 3,2.97 154 3,4.75
Tablo 5 incelendi#inde, bran+ de#i+keni bakmndan alg düzeyinin ( =2,2) dü+ük, beklenti düzeyinin ise( =3,4) yüksek oldu#u anla+lmaktadr. Bran+ de#i+keni bakmndan uygulama dersleri (Beden E#itimi, Resim, Müzik, C+ E#itimi) ö#retmenlerinin alg düzeylerinin ( =1,9), di#er bran+lara göre dü+ük oldu#u görülmektedir. Tablo 6 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerin Bran8lara Göre F Testi Alg Beklenti Kaynak KT Sd KO F Önem Denetimi GA 3,624 3 1,208 2,326 P=,077 GC 77,901 150,519 P[0.05 Toplam 81,525 153 Fark Önemsiz GA 3,372 3 1,124 2,047 P=.11 GC 82,370 150,549 P[0.05 Toplam 85,742 153 Fark Önemsiz Tablo 6 incelendi#inde bran+ de#i+keninin ö#retmenlerin alg ve beklentilerinde P\0.05 düzeyinde anlaml bir fark yaratmad# görülmektedir. Tablo 7- Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerin Cinsiyete Göre t Testi Sonuçlar Alg beklenti Cinsiyet n ss Sd -t de>eri Önem Denetimi Kadn 100 2,3,72841 152 2,53 P=.73 Erkek 54 2,1,69637 P[0.05 Toplam 154 2,2 Fark Önemsiz Kadn 100 3,5,66166 152 2,51 P=.007 Erkek 54 3,2,85794 P\0.05 Fark Önemli Toplam 154 3,4 Tablo 7 de görüldü#ü gibi meslekî çal+ma konularnn ö#retmenin meslekî geli+imine etkisine ili+kin alglar cinsiyet de#i+kenine göre P\0.05 düzeyinde anlaml bir fark göstermezken, beklentilerde fark bulunmu+tur. Ortalamalar dikkate alnd#nda kadn ö#retmenlerin alg ve beklentilerinin erkek ö#retmenlere göre daha yüksek oldu#u görülmektedir. Tablo 8- Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerinin Kdeme Göre Da>lm 1-10 yl 11-20 yl 21 yl ve üstü Toplam n Ss n ss n ss n ss Alg 52 2,2.67 69 2,4.73 2,2 33.83 154 2,2.73 Beklenti 52 3,6.58 69 3,6.59 2,9 33.1,09 154 3,4.75
Tablo 8 incelendi#inde alg düzeylerinin birbirine yakn, ancak beklenti düzeylerinin farkl oldu#u anla+lmaktadr. Tablo 9 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerinin Kdeme Göre F Testi Alg Beklenti Kaynak KT Sd KO F Önem Denetimi GA 1,309 2,655 1,232 P=,29 GC 80,216 151,531 P[0.05 Toplam 81,525 153 Fark Önemsiz GA 11,367 2 5,684 11,539 P=.00 GC 74,374 151,493 P\0.05 Toplam 85,742 153 Fark Önemli Tablo 9 incelendi#inde ö#retmen alglarnda P\0.05 düzeyinde anlaml bir farkllk görülmemekte, beklentilerde ise görülmektedir. Tablo 10- Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Beklentilerin Kdeme Göre Scheffée Anlamllk Testi Kdem 1-10 yl 11-20 yl 21 yl ve üstü * * Tablo 10 daki Scheffée Anlamllk Testi sonuçlar, ortalamalar arasnda görülen bu farkn, 21 yl ve üstü kdeme sahip ö#retmenler ile 1-10 yl ve 11-20 yl kdeme sahip ö#retmenler arasnda oldu#u anla+lmaktadr. 21 yl ve üstü kdeme sahip ö#retmenler daha dü+ük düzeyde beklenti geli+tirmektedirler. Meslekte deneyimli insanlarn beklenti düzeylerinin dü+ük bulunmas, geleneklerin önemli bir yer tuttu#u e#itim örgütlerinin gelece#i açsndan kayg verici olarak görülmektedir. Yüksek kdeme sahip ö#retmenlerin beklentilerinde ortaya çkan farkn, onlarn deneyimlerine dayal olarak burada i+ler böyle gidiyor, gidecek türünden bir algya sahip olmalarndan kaynaklanabilece#i dü+ünülmektedir. Tablo 11 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerinin Okulun Sosyo-Ekonomik Çevre Düzeyine Göre Da>lm Okulun Sosyo-Ekonomik Çevre Düzeyi Dü+ük Orta Yüksek Toplam n ss n ss n Ss ss n Alg 69 2,0,56 56 2,7,61 29 1,9,77 154 2,3,73 Beklenti 69 3,7,46 56 3,5,52 29 2,8 1,21 154 3,4,74
Tablo 12- Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Meslekî Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerinin Okulun Sosyo-Ekonomik Çevre Düzeyine Göre F Testi Sonuçlar Alg Beklenti Kaynak KT Sd KO F Önem Denetimi GA 22,298 2 11,149 26,674 P=.00 GC 59,227 151,392 P\0.05 Toplam 81,525 153 Fark Önemli GA 15,178 2 7,589 16,239 P=.00 GC 22,298 2 11,149 P\0.05 Toplam 59,227 151,392 Fark Önemli Tablo 13 Meslekî Çal8malarn Ö>retmenin Meslekî Geli8imine Etkisine li8kin Alg ve Beklentilerin Okulun Sosyo-Ekonomik Çevre Düzeyine Göre Scheffée Anlamllk Testi Alg Orta Yüksek Beklenti Dü+ük Orta Dü+ük * * Yüksek * * Tablo 11,12 ve 13 incelendi#inde meslekî çal+ma konularn ö#retmenin meslekî geli+imine etkisine ili+kin alg ve beklentilerin P\0.05 düzeyinde anlaml bir fark gösterdi#i görülmektedir. Sosyo-ekonomik çevre düzeyi orta olan okullardaki ö#retmenlerin alg düzeyleri, dü+ük ve yüksek gruba göre yüksek bulunmu+tur. Dü+ük ve yüksek düzeyde bir sosyo-ekonomik çevreye sahip okullarda çal+an ö#retmenler, bu döneme yaplan çal+malarn, meslekî yönden geli+imlerine olan etkisini dü+ük de#erlendirmi+lerdir. Öte yandan dü+ük ve orta olan okullarda görevli ö#retmenlerin beklenti düzeyi, Sosyo-ekonomik çevre düzeyi yüksek olan okullardaki ö#retmenlere göre yüksek bulunmu+tur. Sosyo-ekonomik çevre düzeyi, okullarn ö#renci niteli#i kadar okulun sahip oldu#u olanaklar üzerinde de belirleyici bir etkiye sahiptir. Ö#retmen beklentilerinde görülen bu fark, meslekî çal+ma konularnn belirlenmesinde, okul çevresinin gereksinimlerinin yeterince dikkate alnmad#n dü+ündürtmektedir. Öte yandan sosyo-ekonomik çevre düzeyi yüksek okullarda çal+an ö#retmenlerin kdem ortalamalarnn dü+ük ve orta düzey bir sosyo-ekonomik çevrede bulunan okullarda çal+an ö#retmenlere göre yüksek olmas da ortaya çkan fark biraz daha açklamaktadr. Tablo 10 incelendi#inde kdemce yüksek ö#retmenlerin beklentilerinin di#er iki gruba göre daha dü+ük oldu#u görülmektedir. Dördüncü Alt Probleme li8kin Bulgular ve Yorum Dördüncü alt problem Meslekî çal+ma uygulamalarnn etkilili#ini artrmaya yönelik ö#retmen, yönetici ve denetici önerileri nedir? biçiminde idi. Tablo 14 te meslekî çal+ma konularnn neler olmas gerekti#ine, Tablo 15 te ise meslekî çal+malarn etkilili#ini artrmaya yönelik ö#retmen, yönetici ve denetici görü+lerine yer verilmektedir.
Tablo 14 Meslekî Çal8ma Konularnn Neler Olmas Gerekti>ine ili8kin Öneriler Ö#retmen Yönetici Denetici Öneriler n % n % n % Ça#da+ ö#retim yöntem ve teknikleri 88 34.6 8 20.0 8 18.2 E#itim teknolojisi 46 18.1 5 12.5 8 18.2 Aktif Ö#renme-Çoklu zeka kuram 36 14.2 4 10.0 4 9.1 Snf yönetimi 18 7.1 2 5.0 4 9.1 Cleti+im becerileri 14 5.5 4 10.0 6 13.6 Davran+ yönetimi 15 5.9 1 2.5 1 2.2 Milli e#itim ile ilgili mevzuat yönetmelik ve programlar 12 4.2 6 15.0 3 6.8 Uygulamal derslerin i+leni+i 3 10 3.9 - - - - Kayna+trma e#itimi 5 1.9 - - - Ölçme ve de#erlendirme 5 1.9 2 5.0 7 15.9 Okul çevre ili+kileri 4 5 1.9 8 20.0 3 6.8 Toplam 254 100. 40 100. 44 100. Tablo 14 incelendi#inde tüm katlmclarn üzerinde en çok uzla+t# meslekî çal+ma konularnn Ça#da+ ö#retim yöntem ve teknikleri, Aktif Ö#renme-Çoklu zeka kuram ve E#itim teknolojisi oldu#u görülmektedir. Ö#retmen ve deneticiler, Millî e#itim ile ilgili mevzuat yönetmelik ve programlar konularn yöneticilere göre daha az i+lenmesi gerekti#ini belirtmi+lerdir. Yöneticilerin ö#retmen ve deneticilerden ayrld# di#er bir konu okul-çevre ili+kileri dir. Yöneticiler, okul çevresi ve ö#retmen veli ili+kilerini ele alan meslekî çal+ma konularnn okul-çevre ili+kilerinde daha çok yer almas gerekti#i görü+ündedir. Deneticiler, ö#retmen ve yöneticilere göre ölçme-de#erlendirme konularnn daha çok yer almasn önermektedir. Tablo 15 Meslekî Çal8malarn Etkilili>ini Artrmaya Yönelik Öneriler Öneriler Ö#retmen Yönetici Denetici n % n % n % Konular uygulamaya dönük ve güncel olmal, okulun ve çevrenin ko+ullar göz önüne alnarak ö#retmen tarafndan seçilmelidir. 82 30,8 15 35,7 13 29,5 Çal+malarda, alannda uzman ki+ilerden yararlanlmaldr 55 20,7 10 23,8 6 13,6 Hazrlanan konulara ili+kin rapor di#er ö#retmenlerle payla+lmal, tart+lmal ve sonuçlar uygun ortamlarda 5 sunulmaldr. 52 19,5 6 14,3 8 18,2 Rapor hazrlamada ve sunumlarda bilgi teknolojilerinden yararlanlmaldr. 34 12,8 5 11,9 8 18,2 Ö#retim yl içerisindeki mesleki çal+malar bu dönemde yaplmaldr. 22 8,2 2 4,8 3 6,8 Mesleki çal+malar zorunluluk olmaktan çkarlmal, üniversitelerle e+güdüm içerisinde ö#retmen geli+tirme programlarnn parças olmal bitirenlere sertifika verilmeli ve bu sertifikalar M.E.B. tarafndan 21 7,9 4 9,5 3 6,8 tannmaldr. 6 Toplam 266 100, 42 100, 44 100, Tablo 15 te görüldü#ü gibi taraflarn üzerinde uzla+t# üç nokta göze çarpmaktadr: (1) Konularn belirlenmesinde okul çevresi ve ö#retmen gereksinimleri dikkate alnmal ve konular uygulamaya dönük olmal; (2) Bilgilenme alan uzmanlar tarafndan yaplmal, (3) Çal+ma sonuçlar ilgili taraflara uygun araç ve ortamlarda iletilmeli, tart+lmaldr. 3 Clkö#retim birinci kademe snf ö#retmenleri resim, müzik, i+-teknik gibi derslerin i+leni+inde zorlandklarn ifade etmi+lerdir. 4 Bu öneri anne-baba e#itimi, veli ili+kilerini de kapsamaktadr. 5 Ö#retmen, yönetici ve deneticiler, ayn okul bölgesi içerisinde bulunan okullarda görevli ö#retmenlerin okul bölgesine ili+kin sorunlar içeren ve ortak hazrlanan konularn bu merkezlerde sunulmas ve tart+lmas gerekti#i görü+ündedirler. 6 Ö#retmenler seminer döneminde konusuna iyi hazrlanan ile fotokopi yaptrp teslim eden arasnda ücret ve görevlendirmede bir fark olmad#n, oysa üniversiteden alnacak sertifikalarn yürürlü#e girecek olan Performansa Dayal De#erlendirme uygulamalarnda kullanlabilece#ini ifade etmi+lerdir.
Taraflarn, meslekî al+malarn etkilili#ini artrmaya yönelik önerileri incelendi#inde konularn belirlenmesi sürecinde gereksinim çözümlemesinin yaplmad#, konularn yüzeysel i+lendi#i, sonuçlarn ilgili taraflarla payla+lmad# ve uygulamaya dönü+üp dönü+medi#ine ili+kin bir izlemenin ve geribildirimin yaplmad# anla+lmaktadr. Tart8ma Sürekli geli+im, ya+am boyu ö#renme kavramlar gerek Bologna Deklerasyonunda (Bologna Süreci, 2003) gerekse PISA (Programme for International Student Assessment) sonuçlar ile ilgili raporlarda (PISA, 2003; Savran, 2005) sk sk dile getirilmektedir. Ülkemiz de bu bildirilerin altna imza atm+tr. Ara+trma bulgular; gerek okulun geli+imi; gerekse ö#retmenin meslekî geli+imini sa#lamay hedefleyen Meslekî Çal+malarn, altna imza atlan sözle+melerin özüne uygun yürütülmedi#ini ortaya koymaktadr. Meslekî çal+malar ad altnda yürütülen etkinlikler, ö#retmen, yönetici ve deneticiler tarafndan, ö#retmenin kendisini tüm boyutlaryla de#erlendirdi#i, gereksinim duyulan bilgi ve becerilerin kazanlmaya çal+ld# bir frsat olarak görülmemektedir. Ara+trma sürecinde, ö#retmenin i+ ba+nda geli+tirilmesine yönelik kuramsal ve uygulamaya yönelik çal+malarn ülkemiz alanyaznnda az oldu#u belirlenmi+tir. Öz düzenleme, öz yönetim ve kendi kendine çal+ma, ö#renmeyi ö#renme gibi becerileri (PISA, 2003) yalnzca ö#rencilerden de#il, kendisi de bir ö#renen olan ö#retmenlerden de beklemek, mesleki çal+malar da bu anlay+la yaplandrmak gerekmektedir. Bu noktada okul yöneticisine ve deneticisine oldu#u kadar e#itim fakültelerine de önemli görev ve sorumluluklar dü+mektedir. Sonuçlar Ara+trma bulgularna göre sonuçlar +u +ekilde sralanabilir. 1. Ö#retmenler % 43,5 gibi bir oranla mevzuatn ve ö#retim programlarnn incelenmesine yönelik meslekî çal+ma konular ile ilgili rapor hazrlam+lardr. Ö#retmenin snf içi ö#retim etkinliklerinde gereksinim duydu#u bilgi alanlarnn, e#itimde yeni paradigmalarn kavranmasn sa#layacak olan çal+ma konular ile ilgili da#lm %26 dr. 2. Milli E#itim Müdürlükleri Tefti+ Dairesinin önerisi do#rultusunda M.E.B. tarafndan çerçeve program biçiminde belirlenen meslekî çal+ma konular okullara gönderildikten sonra, ö#retmenin hazrlayaca# mesleki çal+ma konusu %50 orannda okul yönetimi tarafndan belirlenmekte ve ö#retmene yazl olarak iletilmektedir. 3. Meslekî çal+malar srasnda kaynaklardan yararlanma oran %44 tür. Ancak hazrlanan konularn daha çok mevzuat ve program inceleme biçiminde oldu#u dikkate alnd#nda söz konusu kaynaklarn Tebli#ler Dergisi ve Yönetmeliklerden olu+tu#u görülmektedir. Uzman görü+lerine ba+vurma oran %4 tür. 4. Meslekî çal+malarda okul yönetiminin gerekli duyarll# göstermedi#ini dü+ünen ö#retmen oran %74.2 dir. Bu oran ilkö#retim deneticilerinde %83 tür. Bu do#rultuda ileri sürülen gerekçeler daha çok çal+malarn formalite olarak görülmesi ile müfetti+lerin yetersizli#i ve ilgisizli#i biçimindedir.
5. Meslekî çal+ma rapor sonuçlarndan yararlanlmad#n, sonuçlarn dosyaya kaldrld#n belirten ö#retmen oran yüksektir (%65) 6. Ö#retmenlerin hazrladklar meslekî çal+ma konularnn ö#retmenin mesleki geli+imine etkisine ili+kin alglar ve beklentiler unvana ve bran+a göre anlaml bir fark göstermemektedir. Tüm katlmclar az düzeyde bir algya ve çok düzeyde bir beklentiye sahip bulunmaktadr. 7. Ö#retmenlerin yaptklar meslekî çal+malarn ö#retmenin meslekî geli+imine etkisine ili+kin alglar okulun bulundu#u sosyo-ekonomik çevre de#i+kenlerine göre anlaml bir fark göstermekte; beklentiler ise cinsiyete, kdeme ve okulun bulundu#u sosyo-ekonomik çevre de#i+kenlerine göre anlaml bir fark göstermektedir. 8. Ö#retmen, yönetici ve deneticiler, meslekî çal+malar olarak en çok ça#da+ ö#retim yöntem ve teknikleri, e#itim teknolojisi ve aktif ö#renme-çoklu zekâ kuram konularnn i+lenmesi gerekti#ini belirtmi+lerdir. Yöneticiler, okul-çevre ve veli ili+kilerin daha çok i+lenmesi, gerekti#i, deneticiler ise ölçme de#erlendirme etkinliklerine daha çok yer verilmesi gerekti#i görü+ündedir. 9. Meslekî çal+malarn etkilili#ini artrmaya yönelik öneriler üç ba+lk altnda toplanmaktadr. Bunlar: (a) Konularn belirlenmesinde okul çevresi ve ö#retmen gereksinimleri dikkate alnmaldr; (2) Bilgilenme alan uzmanlar tarafndan yaplmal (3) Çal+ma sonuçlar ilgili taraflara uygun araç ve ortamlarda iletilmeli, tart+lmaldr. Öneriler 1. Meslekî çal+ma konularnn belirlenmesinde ö#retmenlerin ilgi ve gereksinimleri dikkate alnmaldr. E#itim bilimleri alanndaki geli+meler ve yeni uygulamalar 7 öncelikli konular olmaldr. 2. Meslekî çal+ma konular, ö#retmenin kendisini de#erlendirmesini sa#lamaya yönelik olmaldr. Ö#retmenler, snf içi ve okuldaki di#er ö#retimsel görevlerle ilgili deneyimlerini sistematik biçimde payla+mal, di#er ö#retmenlerin uygulamalarn snf ortamnda gözlemleme ve onlarla ortak çal+ma yapma frsatlar yaratlmal, odak grup çal+mas sonucunda uygun bulunan baz yöntemleri planl olarak uygulanmaldr. Okul yönetimi bu i+leyi+in hayata geçmesi sorumlulu#unu üstlenmelidir. Okul denetimlerinde belge üzerinden denetim yapma anlay+ndan vazgeçilmeli, çal+malarn ö#renciye nasl yansd# de#erlendirilmelidir. 3. Meslekî çal+ma dönemi belirli bir dönemle snrlanmamal, konu almak ve raporla+trmak yasal bir yükümlülük olmaktan çkartlmaldr. Cyi çal+malar, uygun ortamlarda payla+ma sunulmaldr. 4. Denetleme ve de#erlendirme etkinliklerinde bu tür çal+malar ba+aryla tamamlayan ö#retmenler takdir edilmeli ve ödüllendirilmelidir. Bu çal+malar sergilenmeli, duyurulmaldr. 5. Ayn okul bölgesinde benzer konular çal+an ö#retmenlerin, konunun kapsam ile ilgili seminere katlmalar, seminerin ise alan uzmanlar tarafndan verilmesi sa#lanmaldr. Okullar yllk planlarn yaparken, bunu planlamaya dahil etmeli ve e#itim fakülteleri ile i+ birli#ine gitmelidir. 6. Lisans üstü e#itim yapan ö#retmenlerin, çal+tklar konu ile ilgili bilgilendirme yapmalar sa#lanabilir. 8 7 Yaplandrmac yakla+m, Çoklu Zekâ Modeline uygun ö#retim uygulamalar, tümel de#erlendirme, performans de#erlendirme, uzman-ba+ö#retmenlik vb.
7. Ö#retmen geli+imini hedefleyen hizmet içi e#itim etkinliklerinin etkilili#ini artrmaya yönelik, deneysel-uygulamal ara+trmalar yaplmaldr. Ö#retmenin meslek içi geli+imi konusunda ülkemizde ciddî bir model sknts oldu#u dü+ünülmektedir. E#itim fakültelerinin, ö#retmenlerin meslek içinde geli+imlerini sa#lamaya yönelik programlar 9 sayca ve çe+itlilik bakmndan artrlabilir. Buradan alnacak sertifikalar, uygulamaya konulmas dü+ünülen uzman ve ba+ö#retmenlikte de#erlendirme ölçütleri içerisinde yer almaldr. Kaynaklar Aytaç, T. (2000). Hizmet Cçi E#itim Kavram ve Uygulamada Kar+la+lan Sorunlar. Millî Eitim Dergisi. Say:147 Ankara: Millî E#itim Yaynlar Bafumo, M. E. (2004). The Power of Pers. Teaching PreK-8. Feb. 2004, Vol. 34 Issue 5, p8, 1p,. Cnternetten 15 Temmuz 2004 te EBSCO veri tabanndan (Academic Search Premier) alnm+tr:http://web2.epnet.com. Balc, A. (2002). Etkili Okul, Okul Gelitirme; Kuram, Uygulama ve Aratrma. Ankara: Pegem Yaynlar. Barret, Leverne (1992). Implementing An Institutional Change For Rewarding Teaching At Research Oriented Universities. American Educational Research Association Meeting. April 20-22 1992, San Francisco. Bologna Süreci. (2003) Avrupa Yüksek Ö#retim Alann Gerçekle+tirmek. Yüksek Öretimden Sorumlu Bakanlar Konferans Bildirisi, internetten 15 Temmuz 2005 te internetten alnm+tr. http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular/bolognasureci/bolognasureci_berlin2003.htm Bray, J.N. (2002). Uniting Teacher Learning: Collaborative Inquiry for Professional Development. New Directions for Adult & Continuing Education. Summer 2002 Issue 94, p83, 9p, Cnternetten 12 Temmuz 2004 te EBSCO veri tabanndan (Academic Search Elite) alnm+tr:http://web2..epnet.com. Carol, T. (2001). Appreciating Good Teaching, A conversation with Lee Shulman. Educational Leadership, February 2001- Volume 58. Number 5, ss. 6-12. Crates, R. (1997). Standarts for Student Performance. Thrust For Educational Leaderhip. February1997, Vol.26, No:5, ss. 16-18. Department of Education and Employment. (1998). Teachers, Meeting The Challenge of Change. Cnternetten 12 A#stos 2003 te alnm+tr: http//. www.dfee.uk.gov. Hansen, J. (2002). A Teachers' Development Project: a Cross-Cultural Experence in Brazil. Reading Teacher. Feb 2002, Vol. 55, Issue 5, Cnternetten 15 Temmuz 2004 te EBSCO veri tabanndan (Academic Search Elite) alnm+tr:http://web2..epnet.com Higgins-D'Alessandro, A. (2002). The necessity of teacher development. New Directions for Child & Adolescent Development. Winter 2002, Vol. 2002 Issue 98, p75, 10p + Cnternetten 15 Temmuz 2004 te EBSCO veri tabanndan (Academic Search Elite) alnm+tr:http://web2..epnet.com. Clkö#retim Kurumlar Yönetmeli#i. (2003). Mesleki Çalmalar. Madde 98, T.C. M.E.B., Ankara: Millî E#itim Basmevi. 8 Ö#retmenlerin lisans üstü tez çal+malarnn böylesi bir payla+ma açlmas, tez konularnn türünü ve niteli#ini artraca# gibi,bu tür çal+malarn di#er ö#retmenlerin de yapaca# benzer çal+malara +k tutaca# dü+ünülmektedir. 9 Bat ülkelerinde e#itim fakültelerinin sundu#u sertifika programlarnn yan sra özel kurulu+larn da etkin olduklar görülmektedir.
Jacqueline, M. (2002). A Teacher of Excellence': experiences of beginning teachers. Education Links. Spring 2002, Vol. 65, p32, 5p. Cnternetten 15 Temmuz 2004 te EBSCO veri tabanndan (Academic Search Elite) alnm+tr:http://web2.epnet.com Kaynak, T. (1995). Organizasyonel Davran ve Yönlendirilmesi. Cstanbul: Alfa Yaynclk. Landesinstitut für Schule (2004) Die Qualitätsentwicklungs- Projekte Jahresprogram 2004-2005, ss. 26-34, Bremen: Roland Bühs. Özdemir, C. (2003). Ö#retmenlerin C+ Ba+nda Yeti+tirilmesinde Okul Yöneticisinin Rolü. Kuram ve Uygulamada Eitim Yönetimi. Say: 35 s: 450-8 Ankara: Pegem Yaynlar. PISA. (2003). OECD Programme for International Student Assessment. internetten 15 Temmuz 2005 te Google veri tabanndan alnm+tr, http://www.pisa.oecd.org. Saban, A. (2000). Hizmet Cçi E#itimde Yeni Yakla+mlar. Millî E#itim Dergisi. Say:145 Ankara: Millî E#itim Basmevi Cnternetten 15 Temmuz 2004 te alnm+tr: http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar/145/1.htm Savran, Z. (2005). PISA-Projesinin Türk E#itim Sistemi Açsndan De#erlendirilmesi. Türk Eitim Bilimleri Dergisi. Cilt 2, Say 4, Ankara. Taymaz, H. (1997) Hizmet çi Eitim: Kavramlar, lkeler, Yöntemler. Ankara.
Summary OPINIONS ABOUT THE EFFECTIVENESS OF THE PROFESSIONAL WORKS AT THE PRIMARY SCHOOLS Ylmaz TONBUL * One of the important mission of the schools is to educate people, who accept the principle of lifelong learning (PISA, 2003). The Schools are places where students are prepared for the future, however the schools should be places for manage and guide the future, too. This mission required a school culture where all components of the school - but especially teachers- are ready to learn and refresh themselves. This school culture enables teachers to follow the developments in subject area, teaching methods, evaluation techniques and learn to use this knowledge in the classroom activities to develop relations with parents and colloquies and realize the goals of the schools. In Turkey, the educational system is in a process of reconstruction. The Total Quality Management principle will be put into practice, the instruction will be regulated according to Multiple Intelligence approaches, the curriculum will be adapted towards the constructivist perception, the administration of the schools will be decentralised and school based management model will be applied. All these changes require the adaptation of all components in educational system. The teachers play an important role in this process: They have to learn new developments and innovate themselves to meet the necessities. This learning and innovation activities of teachers can be realized in different ways: Visiting courses, adventure study, take part in different committees or trough individual initiatives. In Turkish educational system, primary school teachers have a period which is called professional works, where a teacher evaluates the passed semester and prepare her/himself for the next semester. This period begins after the end of the semester and it takes about 15 days. The next professional work seminars begin 15 day before the new semester. Method This study aims to reveal the perceptions of the primary school teachers, principals and supervisors towards to the effectiveness of the professional work applications. 20 primary school principals, the teachers in these schools and supervisors in the Ministry of Education in Izmir constitute the sample. The data has been collected by Opinions about the Effectiveness of the Professional Work application at the primary schools scale which was developed by the researcher. Scanning model is used in the research and in the data analysis contents analyse, t-test, F test (one way Anova), and Scheffée significant test have been used. SPSS 11.0 package program was used in the analysis of the data. Findings 1. According to the participants; (a) the needs of the districts, schools and teachers are not considered adequately by the selection of the professional work topics (b) the professional topics which are prepared by teachers are not discussed among them. Rather they are filed and put into the archives. 2. The teachers don t take the professional work seminars as an opportunity to innovate themselves. 3. The teachers believe that the principals and supervisors aren t sensitive to observe the seminar studies of the teachers and use the result of them to develop the school. 4. The teachers, the principals and supervisors don t percept the applications during the professional work seminars as effective. 5. The teachers explain that the main topics which they need to learn, are the temporarily teaching methodstechniques and educational technologies. Recommendations 1. The Professional seminar topics should reflect the needs of the teachers and enable them to meet the expectations of the educational change process 2. Professional work period should give teachers the opportunity to evaluate themselves; teachers should share his/her classroom experience during the semester, they should do observation in other classrooms. The best applications in the school can be discussed and adapted by the teachers; the principal should share the responsibility for this process; the inspectors should not only evaluate the documents, but also they should give more attention to how these professional works affect students behaviour. Address for correspondence: * Yard. Doç. Dr. Ylmaz Tonbul, Ege Üniversitesi E#itim Fakültesi E#itim Bilimleri Bölümü, tonbul@bornova.ege.edu.tr.