ANALĐTĐK HĐYERARŞĐK SÜREÇ YÖNTEMĐYLE ĐZMĐR ĐLĐNĐN HEYELAN DUYARLILIĞININ COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ TABANLI ĐNCELENMESĐ E. Kavas 1

Transkript

1 TMMOB COĞRF BLG SSTEMLER KONGRES Ksım 009, zmir NLTK HYERRŞK SÜREÇ YÖNTEMYLE ZMR LNN HEYELN DUYRLILIĞININ COĞRF BLG SSTEMLER TBNLI NCELENMES E Kvs zmir Vliliği, Kriz Yönetim Merkezi, CBS Birimi zmir, eekvs@gmilom ÖZET Bu çlışm, Coğrfi Bilgi Sistemlerinin (CBS) çok çeşitli meknsl verilerin ir ry getirilmesine, ynı n, rlrınki ilişkileri ikkte lınrk inelenmesine ve nlizlerin ypılmsın imkân tnıyn özelliği kullnılrk, heyeln uyrlılık nlizine kullnıln, çeşitlilik ve irirleriyle oln ilişkileri üyük eğişiklik gösteren veriler, çok ölçütlü krr verme prolemlerinin çözümüne kullnıln nlitik Hiyerrşik Süreç (HP) ile eğerlenirilmiştir Heyeln uyrlılık hritlmsı için 0 et ölçüt hrit CBS ile oluşturulmuş, HP ile e u ölçütlerin ğırlıklrı ve heyeln uyrlılık formülleri elirlenmiştir Bu çlışmnın sonuun zmir l sınırlrı içerisineki z, ort, yüksek ve çok yüksek uyrlı heyeln ölgeleri elirlenmiştir nhtr Sözükler: fet, Risk Thmini ve nlizi, Konumsl nliz, Heyeln Duyrlılık Hritsı, nlitik Hiyerrşik Süreç Yöntemi BSTRCT THE INVESTIGTION OF LNDSLIDE SUSCEPTIBILITY OF IZMIR PROVINCIL THROUGH NLYTIC HIERRCHY PROCESS BSED UPON GEOGRPHICL INFORMTION SYSTEMS In this stuy, using the fetures of Geogrphil Informtion System (GIS) whih mke the olletion n nlysis of the wie rnge of sptil t regring of reltions mongst them possile, the t tht is iverse in terms of oth vriety n orreltion - use in lnslie suseptiility nlysis is evlute within use in the solution of eision-mking prolems with multi-mesure For mpping lnslie suseptiility, ten mesure mps hs een forme y using GIS n, the weight of mesures n the formuls of ln slie suseptiility y using HP s the result of the stuy, low, meium, high n very-high suseptile lnslie regions re figure out within Izmir provinil Keywors: Disster, Risk Estimtion n nlysis, Sptil nlysis, Lnslie Suseptiility Mpping, nlyti Hierrhy Proess Metho GRŞ Heyeln ir ğ vey ymçtn üyük toprk kütlelerinin vey kylrın yerçekimi, eğim, su ve enzeri iğer kuvvetlerin etkisiyle kymsıır Ülkelerin sosyl ve ekonomik yşmını olumsuz etkileyen heyelnlr yönelik ilimsel temelli rştırmlr ypılrk, olsı kyıplrın en z inirilmesi için, üzenleneek plnlr ltlık olmsı mıyl heyeln uyrlılık hritlrının oluşturulmsı yni potnsiyel heyeln lnlrının elirlenmesi hyti öneme shiptir Bir ln it heyeln uyrlılık hritlmsı, o lnki rzi koşullrın ğlı olrk, mekânsl heyeln olm olsılığının, seçilen meto uyrlı olrk ele eilmesiir nk u işlem heyeln tehlike hritlrınn frklı olrk zmnsl ilgi, olm sıklık ve üyüklük ilgisi tşımmktır Bun rğmen tehlike hritlrının hzırlnmsın ilk ım olmlrınn olyı olukç önem tşımktırlr Potnsiyel heyeln lnlrının öneen ilinmesi, neen oln etmenlerin çeşitliliği ve irirleriyle oln ilişkilerinin üyük eğişiklikler göstermesi neeniyle çok zorur Geniş lnlr öyle ir çlışmyı ypmk güç ve zmn ln ir iş olmsı neeniyle, ilgili ütün verileri Coğrfi Bilgi Sistemleri ile ir ry getirmek, inelemek ve çok yönlü nlizler ypmk, rzi çlışmlrın kıysl üyük ir vntj sğlmktır Bu çlışm irini önelik olrk, Coğrfi Bilgi Sistemleri (CBS) ve nlitik Hiyerrşik Süreç (HP) Yöntemi ile zmir il sınırlrı içerisineki heyeln potnsiyeli tşıyn lnlrın elirlenmesi, h sonr ise u lnlr, heyelnn etkilenmesi muhtemel nüfus nlizlerinin ypılmsı mçlnmıştır Bu çlışm Heyeln Duyrlılık Hritlmsı için 0 et fktör hrit (eğim, kı, yğış, sıklık, litoloji(jeoloji), topogrfik nemlilik ineks, krsu güç ineks, renj yoğunluk, rzi kullnım, ormn kplılık) Coğrfi Bilgi

2 nlitik Hiyerrşik Süreç Yöntemiyle zmir linin Heyeln Duyrlılığının Coğrfi Bilgi Sistemleri Tnlı nelenmesi Sistemleri kullnılrk oluşturulmuştur Her ir fktör hritnın veri tnı, heyeln oln etkileri oğrultusun sınıflnırılmış ve u sınıflr 0-00 syısl eğerleri rlığın pun tmlrı ypılmıştır nlitik Hiyerrşik Süreç (HP) mntığınn hreketle u hritlr, heyeln oln etkilerine ğlı olrk gruplnırılıp üzenlenerek hiyerrşik ir ypı oluşturulmuştur Dh sonr krşılştırmış, ğırlıklrı elirlenmiş(ir şk eğişle, eğerlenirmelerin nlmlı syılrl elirtilmesi sğlnmış), tutrlılıklrı eğerlenirilen u syılr nlitik Hiyerrşik Süreç hesplrın ti tutulrk, ele eilen heyeln uyrlılık formülü ile heyeln uyrlılık hritsı oluşturulmuştur Ele eilen u heyeln uyrlılık hritsı, zmir nüfus verileriyle çkıştırılrk ln içerisine heyelnn üşük, ort, yüksek ve çok yüksek seviyee etkilenmesi muhtemel nüfus nlizleri ele eilmiştir ÇLIŞMD KULLNILN VERLER Bu çlışm; lnın syısl yükseklik moeli, eğim ve kı hritlrının oluşturulilmesi için ütün zmir i örten ve /5000 ölçeğe ship 7 et topogrfik hrit, zmir Ormn Bölge Müürlüğünen /5000 ölçeğe ship menjmn Plnlrı, Büyükşehir Beleiyesi Hrit Müürlüğünen /00000 ölçekli Nzım Plnlrı, Dokuz Eylül Üniversitesi Bu Eğitim Fkültesi - Coğrfy Eğitimi n Bilim Dlı nn lınn zmir line it / Ölçekli Jeoloji-Litoloji Hritsı ile ZSU Genel Müürlüğünen ve l Çevre Ve Ormn Müürlüğünen lınn çeşitli hritlr kullnılmıştır Bu çlışm meteorolojik verilerin heyeln oln etkilerinin e gösterileilmesi için, zmir Meteoroloji Bölge Müürlüğünen lınn, ylık ve yıllık toplm yğış miktrlrını gösteren çizelgeler kullnılmıştır yrı heyelnn etkilenmesi muhtemel nüfus nlizlerinin ypılilmesi için gerekli oln nüfus ilgileri e zmir Vliliği Kriz Yönetim Merkezinen lınmıştır COĞRF BLG SSTEMLER VE HEYELN DUYRLILIK DEĞERLENDRMES Coğrfi Bilgi Sistemleri Konum ylı işlemlerle ele eilen grfik ve grfik olmyn verilerin toplnmsı, sklnmsı, nlizi ve kullnııy sunulmsı işlevlerini ir ütünlük içerisine gerçekleştiren ir ilgi sistemiir (Yomrlıoğlu, 00) Coğrfi Bilgi Sistemleri, u özellikleri ile heyeln uyrlılık eğerlenirmelerine iyi sonuçlrın ele eilmesi çısınn olukç yrr sğlmktır Bu nokt heyeln uyrlılık eğerlenirmelerine CBS nin kullnımı ile ilgili zı vntj ve ezvntjlrın vrlığınn söz etmek gerekmekteir kgün (007) ypmış oluğu eğerlenirmee, CBS nin heyeln uyrlılık eğerlenirmesineki üstünlükler ve sınırlmlrını şğıki gii ife etmiştir Üstünlükleri: Çok syı uyrlılık eğerlenirme yöntemine ulşılilirlik mümkün olmktır Hesplm şmsının olukç hızlı olmsınn olyı çok syı hritnın üst üste çkıştırılmsı ve tlolrın hesplnmsı mümkün olmktır Yeni moellerin geliştirilmesi, geliştirilen u moellerin çok syı tekrrı ile moelin etkinliğinin irelenmesi olnğı sğlmktır Bu imknlr, klsik ve geleneksel yöntemlerle çok uzun zmn ve emek hrnmsın neen olurken CBS ortmın u tür kyıplrın minimum olmsı sğlnmktır Sınırlmlrı: Veri girişi çısınn çok zmn gerektirmekteir Özellikle syısllştırm işlemi en çok zmn hrnmsın neen oln işlem ımıır Veri nlizi için çok syı yöntemin olmsı teorik olrk mümkün olmsın krşın, genellikle gerekli oln veri kyolmsı söz konusu olmktır Diğer ir ifeyle, nliz mçlı rçlr çok nk verilerin elirsizliği y yeterli veri olmmsınn olyı efektif yöntem kullnımlrı mümkün olmmktır 4 NLTK HYERRŞK SÜREÇ YÖNTEM nlitik Hiyerrşi Sürei (nlyti Hierrhy Proess - HP) yöntemi, Thoms L Sty trfınn 977 yılın, çok ölçütlü krr verme prolemlerinin çözümüne kullnılilir ir moel olrk geliştirilmiştir HP, krr teorisine yygın uygulm lnı ulunn ir yöntem olup irirleriyle çelişen, ölçüleilir ve/vey soyut ölçütleri ikkte ln ir ölçme yöntemiir HP ir krr verme urumun, veriler kr eğerli oln ilgi ve eneyimlerin e ikkte lınmsı ilkesine ynır HP kişisel krrlrn krmşık işletme krrlrın kr geniş ir ln kullnılilen ir rçtır Teorinin şrısı, sitliğinen ve eğişik koşullrın her irine ynı şekile kullnılilme özelliğinen kynklnmktır HP ile krr verme sürei şğıki şmlrn oluşmktır (Tomuş, 005)

3 Kvs Krmşık ve üzeniz ir prolemin prçlr (lt ölçütlere) yrılmsı, şk ir nltıml, prolemin temel ölçütlerini ve u ölçütler rsınki ilişkileri gösteren ir moelin oluşturulmsı lgili lt ölçütleri gruplyıp üzenleyerek hiyerrşik ir ypının oluşturulmsı Bur oluşturuln hiyerrşik ypı ölçütler rsınki fonksiyonel ğımlılık ilişkisini ynsıtk şekile olmlıır Bu ilişkileri oluştururken eğerlenirmeler proleme ilişkin olrk ele eilen ilgileri ve krr veriinin uygulrını ynsıtmlıır ynı gruptki iğer lt ölçütlere ğlı olrk, lt ölçütün lgılnn önemine ğlı olrk, her ir lt ölçüte syısl eğerler verilmesi, ir şk eğişle, eğerlenirmelerin nlmlı syılrl elirtilmesi 4 Hiyerrşinin lt ölçütlerinin öneliğini elirlemek için u eğerlerin kullnılmsı 5 Krr lterntiflerini elirlemek için u öneliklerin irleştirilmesi, genel sonuç için h öneki şm ele eilen eğerlerin sentezlenmesi 6 Dh öne lt ölçütlere verilen syısl eğerleri eğiştirerek son krrın uyrlılığının nliz eilmesi, ir şk nltıml, nesnel eğerlere eğişiklik yprk verilen krrın inelenmesi (Tomuş, 005) 4 Hiyerrşik Moel Tnımlnn vrlıklrın, elli ir gruun hil olnlrın ylnız tek ir iğer gru hil olnlrı etkileiği ve ylnız ir tek gruun vrlıklrı trfınn etkileniği yrık kümelere yrıliliği vrsyımın ynrk oluşturuln, her iri çeşitli syı elemn y fktör ulunurn sırlı üzeylere oluşn sisteme Hiyerrşi enir Hiyerrşi, ilgili ütün fktörleri orgnize eerek prolemlerin mntıklı ve sistemtik ir yoln koly çözülmesini sğlr (Hımenli, 998) HP moeline hiyerrşik ypı, ir üst üzey elemnlr trfınn kontrol eilen lt Ölçütler, Ölçütler ile hiyerrşinin en üst noktsın ulunn ve en üyük öneme ship ( eğeri) mç tn oluşturmktır (Şekil ) m it u eğeri, ölçütler rsın ölünür ve her ir ölçüte it u ölünmüş eğer e, o ölçüte it lt ölçütler rsın ölünür Bu işlem en ltt ulunn ölçüt üzeyine kr evm eer 4 kili Krşılştırmlr Şekil : Hiyerrşik ypı HP e hiyerrşik moel oluşturuluktn sonr uygulnn ikini ım ise, ölçütlerin irirlerine göre önem eğerlenirmelerinin ypılığı ikili krşılştırmlr kısmıır Bu kısım, ir üst seviyeeki ölçüte ğlı olrk lt seviyeeki ölçütler, keni rlrın ikili olrk krşılştırılır kili krşılştırmnın ypılilmesi için gerekli oln syısl eğerler için, Sty trfınn geliştirilen HP Değerlenirme Ölçeğinen yrrlnılmktır (Tlo ) Tlo : HP eğerlenirme ölçeği Syısl Değer çıklm Ölçütler eşit öneme ship ölçüt ye göre irz h önemli vey irz h terih eiliyor 5 ölçüt ye göre fzl önemli vey fzl terih eiliyor 7 ölçüt ye göre çok fzl önemli vey çok fzl terih eiliyor 9 ölçüt ye göre olsı en kuvvetli öneme ship vey terih eiliyor, 4, 6, 8 r eğerler, uzlşm gereken urumlr kullnılmktır HP Değerlenirme ölçeğine göre ypıln ikili krşılştırmlr sonuun şğıki gii ir kre mtrisi ele eilir Bu ikili krşılştırm mtrisine ii ve ij / ji şeklineir i, j,,,n n: Ölçüt syısı, i, j: Ölçütler, ij : i ölçütünün j ölçütüne göre önem ereesini göstermekteir (Tomus ve Ozulu, 007)

4 nlitik Hiyerrşik Süreç Yöntemiyle zmir linin Heyeln Duyrlılığının Coğrfi Bilgi Sistemleri Tnlı nelenmesi 4 ğırlıklrın (Öneliklerin) Belirlenmesi HP ile ir prolemin çözümlenmesi, ikili krşılştırmlrı ypıln ölçütlerin ğırlıklrı y önelikleri kullnılrk gerçekleştirilmekteir ğırlık vey öneliklerin elirlenmesi krşılştırm mtrisinin normlize eilmesi ile gerçekleştirilmekteir Bunun için mtrisin sütun elemnlrı her ir sütün toplmın ölünerek normlize eilir Ele eilen mtristeki stır elemnlrı toplnır ve toplm eğer stırki elemn syısın ölünür Böylelikle önelik vektörü y ğırlık vektörü ele eilmiş olur (Tomus, 005) 44 Tutrlılık Değerlenirmesi Her ir ölçüte it ğırlıklr (önelikler), ikili krşılştırm mtrisine ğlı olrk hesplnır Bu hesplmlr için kullnıln mtris oluşturulurken ypıln krşılştırmlr, nesnel (ojektif) ols ile öznel (süjektif) olrk elirleniği için tutrsızlıklr orty çıkilmekteir Bunun ölçütü olrk, Sty trfınn şğıki formülle hesplnn ir Tutrsızlık Ornı (TO) kullnılır ve 0, en üyük olmmsın ikkt eilir Büyük çıkmsı urumun ise yenien sınıflnırm ypılmsı gerekmekteir TO T R T λm-n n- Bur; TO : Tutrlılık ornı T : Tutrlılık ineksi R : Rstgele ineksi göstermekteir m λ : kili krr mtrisinin en üyük özeğerine krşılık gelen özvektörür (Tomus, 005) Sty, Tutrlılık Ornının hesplnilmesi için gerekli oln ve eğerlenirilen ölçüt syısın göre elirlenen Rstgele neks (R) eğerlerini gösteren ir çizelge orty koymuştur (Tlo ) Tlo : Rstgele ineks eğerleri n R 0 0 0,58 0,90,,4,,4,45,49 Örnek olrk üç ölçütten oluşn ir HP uygulmsın gerçekleştirilen işlem ımlrı şğıki Şekil eki giiir (Tomuş, 005) B D D B C Sütun toplmlrı Her ir elemnın keni toplmın ölünmesi (normlleştirme) ğırlıklr Normlleştirilmiş mtrisinin ölçüt syısın ölünmesi-ğırlıklrın (önelik vektörünün) ele eilmesi (Özvektör) m λ m n n T λ R T O T Özeğer eğerinin hesplnmsı Tutrlılık neksi Tutrlılık Ornı B D D B C Sütun toplmlrı Her ir elemnın keni toplmın ölünmesi (normlleştirme) ğırlıklr Normlleştirilmiş mtrisinin ölçüt syısın ölünmesi-ğırlıklrın (önelik vektörünün) ele eilmesi (Özvektör) m λ m n n T λ R T O T Özeğer eğerinin hesplnmsı Tutrlılık neksi Tutrlılık Ornı Şekil : Üç ölçütten oluşn ir HP uygulmsınki işlem ımlrı

5 Kvs 5 NLTK HYERRŞK SÜREÇ YÖNTEMYLE ZMR LNN HEYELN DUYRLILIĞININ COĞRF BLG SSTEMLER TBNLI NCELENMES 5 Coğrfi Bilgi Sistemleri le Ölçüt Hritlrın Oluşturulmsı Bu çlışm Heyeln Duyrlılık Hritlmsı için 0 et fktör hrit (eğim (Şekil 5), kı (Şekil 6), yğış, sıklık, litoloji(jeoloji) (Şekil 4), topogrfik nemlilik ineks (Şekil 7), krsu güç ineks (Şekil 8), renj yoğunluk (Şekil 9), rzi kullnım, ormn kplılık (Şekil 0)) Coğrfi Bilgi Sistemleri kullnılrk oluşturulmuştur Her ir fktör hritnın veri tnı, heyeln oln etkileri oğrultusun sınıflnırılmış ve u sınıflr 0-00 syısl eğerleri rlığın pun tmlrı ypılmıştır Şekil :Syısl yükseklik moeli Şekil 4:Jeoloji-litoloji hritsı Şekil 5:Eğim hritsı Şekil 6:Bkı hritsı Şekil 7:Topogrfik nemlilik in hşekil 8:krsu güç ineks hr Şekil 9:Drenj yoğunluğu hr Şekil 0:Ormn kplılık hri 5 nlitik Hiyerrşik Süreç (HP) Yöntemiyle Ölçütlerin Hiyerrşik Olrk Düzenlenmesi ğırlıklrının Hesplnmsı Ve Heyeln Duyrlılık Formüllerinin Belirlenmesi Heyeln uyrlılık hiyerrşisi, irini üzey ölçüt ve lt ölçütlerin ğırlıklrı, şğı Şekil eki gii gösterilmekteir HEYELN DUYRLILIĞI, Topoğrfik Süreçler (TS) 0,7506 Hreket Ettirii Güç (HEG) 0,986 Korum Düzeyi (KD) 0,0808 Litoloji (Li) 0,5078 Eğim (Eğ) 0,57 Yğış (Y) 0,6460 Bkı (B) 0,06597 Topoğrfik Nemlilik neksi (TN) 0,646 krsu Güç neksi (G) 0,60498 Drenj Yoğunluğu (DY) 0,0656 Ormn Kplılığı (OK) 0,50000 rzi Kullnım (K) 0, Sıklık (Sı) 0,0486 Şekil : Birini üzey ölçüt ve lt ölçütler ile ğırlıklrı

6 nlitik Hiyerrşik Süreç Yöntemiyle zmir linin Heyeln Duyrlılığının Coğrfi Bilgi Sistemleri Tnlı nelenmesi Heyeln uyrlılık hiyerrşisinin irini üzey ölçütler oln Topogrfik Süreçler, Hreket Ettirii Güç, Korum Düzeyi'ne it ğırlıklrın elirlenmesi syısl eğerlenirmenin ilk şmsıır Birini üzey ölçütlerin normlleştirilmiş ikili krşılştırm mtrisi ve elirlenen ğırlıklr Tlo eki eğerlerir Tlo : Birini üzey ölçütlerin normlleştirilmiş ikili krşılştırm mtrisi ve ğırlıklrı Topogrfik Süreçler Hreket Ettirii Güç Korum Düzeyi ğırlıklr Topogrfik süreçler 0,7447 0,7895 0,664 0,75 Hreket Ettirii Güç 0,489 0,579 0,77 0,9 Korum Düzeyi 0,064 0,056 0,0909 0,08 Tutrlılık Ornı (TO) 0,0567 olrk hesplnmış ve 0,0 eğerinen küçük çıkmıştır Bu eğerlenirmenin tutrlı ypılığının ir göstergesiir Belirlenen ğırlık eğerlerine göre heyeln uyrlılık urumunun mtemtiksel formülü şğıki giiir HD (0,75Topogrfik Süreçler)(0,9Hreket Ettirii Güç)(0,08Korum Düzeyi) () Birini üzey ölçütler için gerçekleştirilen u hesplmlr, lt ölçütler içine ypılrk, ilgili formüllerin irleştirilmesiyle şğıki heyeln uyrlılık formülü ele eilmiştir HD[0,68Li)(0,86Eğ)(0,095Y)(0,047B)(0,049Sı)][(0,4TN)(0,050G)(0,005DY)] [(0,008OK)( 0,065K)] () Ele eilen heyeln uyrlılık formülünün ktsyılrının tutrlılığının kontrol eilmesi mı ile heyeln uyrlılığı prolemi tek üzeye yenien çözümlenmiştir Tek üzey ölçütlerin normlleştirilmiş ikili krşılştırm mtrisi ve elirlenen ğırlıklr Tlo 4 eki eğerlerir Tlo 4: Tek üzey ölçütlerin normlleştirilmiş ikili krşılştırm mtrisi ve ğırlıklr Li Eğ TN OK K G Y DY B Sı ğırlıklr Li,000,000,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000 0,000 0,900 Eğ 0,500,000,000,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000 0,099 TN 0, 0,500,000,000,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 0,55 OK 0,50 0, 0,500,000,000,000 4,000 5,000 6,000 7,000 0,094 K 0,00 0,50 0, 0,500,000,000,000 4,000 5,000 6,000 0,0788 G 0,67 0,00 0,50 0, 0,500,000,000,000 4,000 5,000 0,0564 Y 0,4 0,67 0,00 0,50 0, 0,500,000,000,000 4,000 0,040 DY 0,5 0,4 0,67 0,00 0,50 0, 0,500,000,000,000 0,084 B 0, 0,5 0,4 0,67 0,00 0,50 0, 0,500,000,000 0,004 Sı 0,00 0, 0,5 0,4 0,67 0,00 0,50 0, 0,500,000 0,05 Tutrlılık Ornı (TO) 0,0408 olrk hesplnmış ve 0,0 eğerinen küçük çıkmıştır Bu eğerlenirmenin tutrlı ypılığının ir göstergesiir Belirlenen ğırlık eğerlerine göre tek üzey ölçütlerle oluşn heyeln uyrlılık formülü şğıki giiir HD(0,90Li)(0,099Eğ)(0,55TN)(0,094OK)(0,0788K)(0,0564G)(0,040Y)(0,084DY) (0,004B)(0,05Sı) () 5 Heyeln Duyrlılık ve Nüfus nliz Hritlrı Coğrfi Bilgi Sistemleri ile ölçüt hritlrın oluşturulmsı ve nlitik Hiyerrşik Süreç (HP) Yöntemiyle ölçütlerin hiyerrşik olrk üzenlenmesi, ğırlıklrının hesplnmsı ve heyeln uyrlılık formüllerinin elirlenmesinen sonr, ele eilen () nolu formül kullnılrk zmir line it Heyeln Duyrlılık Hritsı şğı Şekil e gösteriliği gii ele eilmiştir

7 Kvs Şekil : lt üzey ölçütlerle ele eilen heyeln uyrlılık hritsı Nüfus verileriyle, lt üzey ölçütlerle ele eilen heyeln uyrlılık hritsının çkıştırılmsı sonuun ele eilen nüfus nliz hritsı şğı Şekil e gösterilmiştir Şekil : lt üzey ölçütlerle ele eilen heyeln uyrlılık hritsı ile nüfus verilerinin çkıştırılmsı sonuu ele eilen hrit 6 SONUÇ Bu çlışm Heyeln Duyrlılık Hritlmsı için 0 et fktör hrit (eğim, kı, yğış, sıklık, litoloji(jeoloji), topogrfik nemlilik ineks, krsu güç ineks, renj yoğunluk, rzi kullnım, ormn kplılık) Coğrfi Bilgi Sistemleri kullnılrk oluşturulmuştur Her ir fktör hritnın veri tnı, heyeln oln etkileri oğrultusun sınıflnırılmış ve u sınıflr 0-00 syısl eğerleri rlığın pun tmlrı ypılmıştır

8 nlitik Hiyerrşik Süreç Yöntemiyle zmir linin Heyeln Duyrlılığının Coğrfi Bilgi Sistemleri Tnlı nelenmesi Coğrfi Bilgi Sistemleri ile ölçüt hritlrın oluşturulmsı ve nlitik Hiyerrşik Süreç (HP) Yöntemiyle ölçütlerin hiyerrşik olrk üzenlenmesi, ğırlıklrının hesplnmsı ve heyeln uyrlılık formüllerinin elirlenmesinen sonr, lt üzey ölçütlerle ele eilen () nolu formül kullnılrk zmir line it Heyeln Duyrlılık Hritsı ele eilmiştir Nüfus verileriyle, lt üzey ölçütlerle ele eilen Heyeln Duyrlılık Hritsının çkıştırılmsı sonuun, nüfus nliz hritsı ele eilmiştir Bu uygulmlrın sonuun çlışm lnının %9,4 üne üşük üzey, %, ine ort üzey, %,9 un yüksek üzey, %6,5 ine çok yüksek üzeye heyeln uyrlılığı oluğu elirlenmiştir ynı zmn u ölgeler üzerine ypıln nüfus nlizlerine ise nüfusun; %44, sine üşük üzey, %50, üne ort üzey, %5,4 ün yüksek üzey, %0, ine çok yüksek üzeye heyeln uyrlılığı tşıyn lnlr yşığı sonuu ele eilmiştir Ypıln çlışm rgis 9 yzılımı kullnılmış ve nliz hritlrının piksel eğeri 0 metre olk şekile önüşümleri ypılmıştır Heyeln Duyrlılık Hritlmsı için kullnıln verilerin, h üyük ölçekte ve günel olmlrı urumun, uyrlılık hritsının çok h hsss sonuçlr vereeği, u trz çlışmlrl ele eilen hritlrın ölgee, ileriye önük yerleşim plnlmlrın, sorunlrın zltılmsı ve önlenmesine önemli ktkı sğlyileeği üşünülmekteir KYNKLR kgün,, 007 yvlık Ve Ykın Çevresinin Erozyon Ve Heyeln Duyrlılığının Coğrfi Bilgi Sistemleri Tnlı nelenmesi, Doktor Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühenisliği Bölümü, Uygulmlı Jeoloji nilim Dlı, zmir Heımenli E,998 nlitik Hiyerrşi Sürei Ve Bilişim Teknolojisi Krrlrın Uygulnmsı, Doktor Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyl Bilimler Enstitüsü, Ekonometri nilim Dlı, zmir Tomuş, FE, 005 Uzktn lgılm Ve Coğrfi Bilgi Sistemleri Kullnılrk Erozyon Risk Belirlemesine Yeni Bir Yklşım, Çorum li Örneği, Yüksek Lisns Tezi, nolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Uzktn lgılm Ve Coğrfi Bilgi Sistemleri nilim Dlı, Eskişehir Tomuş F E, Ozulu M, 007 Uzktn lgılm Ve Coğrfi Bilgi Sistemleri Kullnılrk Erozyon Risk Belirlemesine Yeni Bir Yklşım, Çorum li Örneği, TMMOB Hrit ve Kstro Mühenisleri Osı Ulusl Coğrfi Bilgi Sistemleri Kongresi, 0 Ekim 0 Ksım 007, KTÜ, Trzon Yomrlıoğlu, T, 00 Coğrfi Bilgi Sistemi Uygulmlrı Coğrfi Bilgi Sistemleri Temel Kvrmlr Ve Uygulmlr ( Bskı) (48-60) Trzon: er Ofset