Prof. Dr. Erol EREN Okan Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi. YÖNET M ve ORGAN ZASYON (Ça dafl ve Küresel Yaklafl mlar)

Transkript

1 Prof. Dr. Erol EREN Okan Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi YÖNET M ve ORGAN ZASYON (Ça dafl ve Küresel Yaklafl mlar)

2 Yay n No : 2944 flletme-ekonomi Dizisi : Bask - Ekim STANBUL T pk 10. Bas m - A ustos STANBUL 11. Bask - Eylül STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask - Cilt : Yaz n Bas n Yay n Matbaac l k Trz. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12028) kitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: Baflakflehir/ stanbul (0-212) (0-212) Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta Bas m Yay m Da t m A.fi. (Sertifika No: 16136) Narl bahçe Sok. Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 Bu kitab bana hocal k zevkini tatt ran tüm sevgili ö rencilerime ithaf ediyorum. E.E.

4 IV Yönetim ve Yönetim Teorileri

5 ONB R NC BASKIYA ÖNSÖZ Sevgili ö enciler ve de erli okuyucular kitab m z n 2011 y l A ustos unda bas lan onuncu bask s tükenmifl ve flimdi elinizde bulunan onbirinci bask y tamamlam fl bulunuyoruz. Daha önceki bask lar nda da ifade etti im gibi bu kitap sadece üniversite ö rencilerine de il, iflhayat nda yöneticilik görevlerini yürüten tüm uygulamac lar n sorunlar na da cevap vermek amac yla haz rlanm flt r. Bu nedenle uygulamada rastlam fl oldu umuz örnek fonksiyonel yap lar, komiteler ve örnek olaylar kitab m z n yöneticilere dönük uygulamalar n oluflturmaktad r. Kitab m z güncel, ça dafl ve küresel sorunlar n çözümüne dönük tutmaya çaba gösterdik. dari görevlerimin yo unlu u çok arzu etmeme ra men baz konular ilave etmeme ve baz konulara da ilaveler yapmama engel olmufl bulunmaktad r. Burada liderlik konusuna baz önemli ilavelerin yap lm fl oldu unu da ifade etmek isterim. Kitab n bu bask s nda da eme i geçen BETA yay nevi yöneticilerine bilhassa Gülgonca Çarp k a teflekkür ediyorum. Ayr ca, 38 y ll k hayat arkadafl m eflim Dr. Oya Eren e de her zaman oldu u gibi sevgi ve teflekkürlerimi yineliyorum. Kitab n bask s nda, eksiklikler ve gözden kaçm fl yanl fll klar olabilir. Bu konuda siz de erli okuyucular mdan ve sevgili ö rencilerimden gelecek uyar lara peflinen teflekkür ediyorum. Bu yap t n Türk iflletmecilik yar n na yararl olmas n diliyor sevgi ve sayg lar sunuyorum. Tuzla, Akf rat Eylül 2013 Prof. Dr. Erol EREN

6 VI Yönetim ve Yönetim Teorileri

7 VII ONUNCU BASKIYA ÖNSÖZ Yönetim ve Organizasyon bilgi ve becerisi olmasayd bol do al kaynaklara sahip olan ülkeler nispeten daha az kaynaklara sahip olanlardan daha zengin, daha refah içinde ve mutlu olurlard. Günümüzün küreselleflen Dünyas nda bir kere daha görülmüfltür ki, hangi ulus veya ülkede bulunursa bulunulsun, maddi ve befleri kaynaklar insanlara yararl mal ve hizmet üretimi için kullanabilme bilgi ve becerisi çok önemlidir. Bu becerinin bafl nda da yönetim bilgi ve yetene i gelmektedir. Do al kaynaklar bak m ndan çok yetersiz ve fakir olan Japonya, yönetim ve organizasyon aç s ndan sahip oldu u bilgi ve becerisi sayesinde dünyan n en zengin ülkeleri aras nda bulunmaktad r. Bu konuda di er çarp c örnekleri ço altmak mümkündür. Yine do al kaynaklar bak m nda çok zengin olduklar halde, bunlar de erlendirecek yönetim ve organizasyon becerisinden yoksun bulunan ülkelerin say s da az de ildir. Yönetim, sadece ekonomik amaçl kurum ve kurulufllara özgü bir kavram de ildir. Grup halinde sorun çözme, birlikte bir tak m amaçlar gerçeklefltirme ve hedeflere ulaflma zorunda olan tüm insan topluluklar nda yaflanan bir olgudur. Aileden devlete kadar biraraya gelmifl bulunan ve ortak amaçlara hizmet etmek için oluflturulan tüm sosyal gruplarda yönetim ve organizasyon vard r ve bu gruplarda etkinli in temeli, oluflturulacak yönetim ve organizasyonun kalitesindedir. Yönetim, insanlar n mutlulu u için onlar hedeflerine götüren bir grup faaliyetidir. Bir çevre içinde bir grup insan n bir araya gelmeleri, bir amaç etraf nda organize olarak harekete geçmeleri ile do ar. Çevreye yararl hizmetlerde bulundu u, amaçlara verimli ve etkin bir flekilde ulaflt rabildi i ölçüde var olur. Örgüt içi ve örgüt d fl ndaki insanlar n yarar ve ilgisi azald ölçüde yönetimin gücü zay flar ve ortadan kalkar. O halde yönetim sadece kendi içinde bir düzen de il çevresel ba l l klar sisteminin bir parças ve bu parça içinde kendine düflen görevleri yerine getirebildi i ölçüde yaflayan ve geliflen bir birliktelik ve oluflumdur. Yönetici, bu sistemin iflleyiflini, ba l l klar zincirinin niteli i, faaliyette bulunulan ortam koflullar, bu koflullar n de iflme biçim ve süratini kavrayarak çözebilmektedir. Bu kitap, yöneticilere söz konusu ba l l klar zincirinin ne oldu unu, ortak amaçlar gerçeklefltirmek için biraraya gelmifl bulunan insanlar n özelliklerini, arzu, ihtiyaç ve beklentilerini aç klamak, bu konuda günümüze kadar ortaya konulmufl ilke, kural ve teorileri ortaya koymak için haz rlanm flt r.

8 VIII Daha önceki bask larda da belirtti imiz gibi bu kitab n meydana getirilmesinde 43 y la yak n ö retim üyeli i, yöneticilik bilgi ve deneyimlerimin yan s ra çok say da iflletmede k sa ve uzun süreli dan flmanl k e itim ve proje yöneticili inin sa lam fl oldu u uygulama tecrübeleri ile uygulamada deneyimleri bulunan firmalar m z n de erli üst düzey yöneticilerinin görüfl ve fikirlerinin büyük katk lar bulunmaktad r. Beni yönlendiren ve yazd m tüm eserlerin meydana gelmesinde katk da bulunan tüm yöneticilere ve y llar aras nda dan flman olarak görev yapt m ve bu kitab n haz rlanmas nda uygun çal flma ortam buldu um Sabanc Holding A.fi. yöneticilerine teflekkürü borç bilirim. De erli okuyucular ve sevgili ö renciler, flimdi elinizde bulunan kitap onuncu bask y oluflturmaktad r y l nda yap lan dokuzuncu bask s k sa sürede tükenmifltir. Onuncu bask olan bu kitap çok arzu etmeme ra men gerekli ilaveleri yap lamam flt r ve t pk bas m fleklinde gerçeklefltirilmifltir. Maalesef uzun y llardan bu yana sürdürdü üm yöneticilik görevlerim kitaplar m n yeni bask lar ve di er yay n faaliyetleri çok istememe ra men bu kitapta gerçeklefltirmeyi düflündü üm de ifliklikleri yapmama izin vermemifltir. Ben kitaplar m n daha titiz bir flekilde ele alay m ve güncellefltireyim diye çaba sarfederken bir tak m kitapç lar taraf ndan korsan bask lar yap lmakta ve piyasaya sürülmektedir. Bu kiflilerle ciddi flekilde mücadele konusunda telif haklar yasalar m z da yetersiz kalmaktad r. Kitab n ikinci bask s ndan bu yana tüm bas mlar iflletme kitaplar yay n nda uzman bir kurulufl olan BETA yay nevi taraf ndan gerçeklefltirilmifltir. Bu konudaki titiz çal flmalar nedeniyle baflta yöneticisi Seyhan Satar ile Tülin Nefle F rat ve Gülgonca Çarp k olmak üzere yay nevinin tüm çal flanlar na ve matbaa personeline teflekkür ediyorum. Kitab n di er tüm bask lar nda eme i geçen araflt rma görevlisi arkadaflalar ma ve sekreterlere olan teflekkürlerimi yineliyorum. Bu defa bana desteklerini akademik yaflamda da esirgemeyen sevgili k z m ve mefllektafl m Ö r. Gör. Dr. Z. rem Erdo mufl a, Arfl. Gör. Esra Erzengin e, Beykent Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Fakülte sekreteri Yasemin Çal flkan a teflekkür ediyorum. Nihayet sonuncu teflekkür 36 y ldan beri hayat paylaflt m bir akademisyenin stres ve kaprislerine katlanan benim, çocuklar m n ve torunlar m n sevgilisi eflim Dr.Oya Eren e dir. Yay nlam fl bulundu um di er kitaplar mda da belirtti im gibi, kitab n bu bask s nda eksiklikler ve gözden kaçm fl yanl fll klar olabilir. Bütün hatta ve eksiklikler tamamiyle bana aittir. Bu konuda ö rencilerimden ve okuyucular mdan gelecek uyar lara flimdiden teflekkür ediyorum. Bu uyar lar benim bundan sonraki çal flmalar m ve kitab n bundan sonra yap lacak bask - lar için yap c ve gelifltirici nitelikteki uyar ve ipuçlar n oluflturacakt r. Mu la, Datça, A ustos 2011 Prof. Dr. Erol EREN

9 Ç NDEK LER I. BÖLÜM YÖNET M VE YÖNET M TEOR LER G R fi: TEMEL KAVRAMLAR I- YÖNET M KAVRAMI... 3 II- YÖNET M SÜREC N N ÖZELL KLER... 5 III- YÖNET C KAVRAMI... 8 IV- YÖNET C N N SAH P OLMASI GEREKEN ÖZELL KLER A) ÜÇ ÖZELL K YAKLAfiIMI B) YÖNETSEL BECER LER YAKLAfiIMI V- YÖNET C L K ROLLER KISIM I- YÖNET M YAKLAfiIMLARINA GENEL B R BAKIfi VE KLAS K YAKLAfiIM ÖNCES KATKIDA BULUNANLAR A) YÖNET M YAKLAfiIMINA GENEL B R BAKIfi VE YÖNET M TEOR LER N N EVR M B) KLAS K YÖNET M YAKLAfiIMINA KATKIDA BULUNANLAR KISIM II- KLAS K YÖNET M YAKLAfiIMLARI A) FREDER CK W.TAYLOR'UN B L MSEL YÖNET M AKIMI B) KLAS K YÖNET M N AKIMINA HENRI FAYOL UN KATKILARI C) MAX WEBER' N BÜROKRAS MODEL D) KLAS K YÖNET M YAKLAfiIMINA KATKIDA BULUNAN D ER DÜfiÜNÜRLER KISIM III- YÖNET MDE NEOKLAS K VE NSAN L fik LER YAKLAfiIMI A) NSAN L fik LER YAKLAfiIMININ DAYANDI I BAZI ARAfiTIRMALAR a) K.Lewin ve Arkadafllar n n Önderlik Araflt rmas b) Hawthorne Araflt rmalar ve Elton Mayo c) Yankee City Araflt rmas d) Harwood malat flletmesi Araflt rmas e) Tavistock Enstitüsü Araflt rmas... 40

10 X çindekiler B) YÖNET MDE NEOKLAS K VE NSAN L fik LER N N TEMEL KURAMSAL GÖRÜfiLER a) Douglas McGregor'un X ve Y Kuramlar b) George V.Homans' n nsan Grubu Yaklafl m c) Chris Argyris'in Olgunlaflma Kuram d) Rensis Likert'in Yönetim Sistemleri Yaklafl m e) Kurt Lewin'in Güç Alan Analizi KISIM IV- YÖNET MDE ÇA DAfi YAKLAfiIMLAR B) YÖNET MDE S STEM YAKLAfiIMI a) Genel Sistem Teorisi ve Yönetim Bilimi b) Aç k Sistem Olarak Organizasyonlar c) Genel Sistem Teorisinde Aç k sistemlerin Özellikleri B) ÇEfi TL BOYUTLARDAN OLUfiAN AÇIK S STEM OLARAK ÖRGÜTLER C) AÇIK S STEM OLARAK filetme ÖRGÜTLER N N ÖZELL KLER. 64 D) FONKS YONEL ALT S STEMLER OLARAK filetme ÖRGÜTLER.. 66 KISIM V- YÖNET MDE DURUMSALLIK YAKLAfiIMI A) DURUMSALLIK YAKLAfiIMI NED R B) CHANDLER' N ARAfiTIRMA SONUÇLARI C) BURNS VE STALKER' N ARAfiTIRMALARI D) LAWRENCE VE LORSCH'UN ARAfiTIRMALARI E) LEAW TT' N ARAfiTIRMALARI F) JAMES THOMPSON'UN YAKLAfiIMI G) FARMER - RICHMAN'IN YAKLAfiIMI H) NEGANDHI - PRASAD YAKLAfiIMI ) ASTON GRUBU YAKLAfiIMI K) KHANDWALLA YAKLAfiIMI L) DURUMSALLIK YAKLAfiIMLARINDA ÇIKARILAB LECEK GENEL SONUÇLAR KISIM VI BATI YÖNET M B Ç M KARfiISINDA JAPON YÖNET M UYGULA MALARI VE YÖNET MDE Z TEOR S A) JAPON YÖNET M S STEM N N ÖZELL KLER B) JAPON YÖNET M TARZINDAN AMER KAN TARZINA UYGULANMIfi (Z) YÖNET M YAKLAfiIMINA GEÇ fi KISIM VII YÖNET MDE MÜKEMMELL K YAKLAfiIMLARI (EXCELLENCE APPROACHES) A) MÜKEMMELL K YAKLAfiIMININ DO UfiU

11 çindekiler XI B) MÜKEMMELL K YAKLAfiIMININ DE ERLEND R LMES C) MÜKEMMELL K YAKLAfiIMININ KAPSAMI D) HIZLI ÇEVRESEL DE fi M VE BEL RS ZL K ORTAMINDA (KAOS'DA) BAfiARILI OLMA YOLLARI KISIM VIII TOPLAM KAL TE YÖNET M YAKLAfiIMI A) TOPLAM KAL TE YÖNET M N N TANIMI VE ÖNEM B) SÜREKL GEL fime VEYA KA ZEN C) TOPLAM KAL TE YÖNET M NDE DEM NG ÇEVR M D) TOPLAM KAL TE YÖNET M N UYGULAMALARINDA GÖZÖNÜNDE BULUNDURULAN TEMEL LKELER E) TOPLAM KAL TE YÖNET M N N FELSEFES F) TOPLAM KAL TE YÖNET M N UYGULAMA MODELLER G) BAfiARILI TKY UYGULAMALARINA DÜNYA DA VE TÜRK YE DE VER LEN ÖDÜLLER H) TOPLAM KAL TE YÖNET M LE KAL TE GÜVENCE S STEM ARASINDAK L fik KISIM IX KÜRESELLEfiMEN N (GLOBALLEfiME) YÖNET ME ETK LER VE 21. YÜZYILDA YÖNET M A) KÜRESELLEfiMEN N ÖNEM B) KÜRESELLEfiME SÜREC N N AfiAMALARI C) ULUSLARARASI filetmelerde ÇEVRESEL BEL RS ZL KLER VE ANAL ZLER D) KÜRESEL AÇIDAN SOSYO-KÜLTÜREL ÇEVRE E) ULUSLARARASILAfiMA VE KÜRESEL B R filetmeye DÖNÜfiMEDE ZLENEN STRATEJ LERE YAKINDAN BAKIfi F) 21. YÜZYILIN Efi NDE VE KÜRESELLEfiME ORTAMINDA YÖNET M KISIM X GÜNÜMÜZDE B LG TEKNOLOJ LER VE ELEKTRON K filetme KONUSUNDA GEL fimeler I- G R fi: B LG TEKNOLOJ S KAVRAMI A) YARARLI B LG LER N ÖZELL KLER NELERD R? II- B LG S STEMLER VE TÜRLER A) EYLEMSEL B L G S STEMLER (OPERATIONS INFORMATION SYSTEMS) B) YÖNET M B LG S STEMLER (MIS) III- INTERNET VE ELEKTRON K filetme A) ELEKTRON K filetme OLUfiTURMADA HANG STRATEJ LER KULLANILAB L R? B) ELEKTRON K PAZAR ORTAMLARI (E-MARKETPLACES)

12 XII çindekiler C) filetme KAYNAK PLANLAMA S STEMLER (ERP) D) MÜfiTER L fik LER YÖNET M (CRM) E) B LG YÖNET M (KNOWLEDGE MANAGEMENT) IV- SONUÇ: B LG TEKNOLOJ LER N N YÖNET ME SA LADIKLARI YARAR VE KOLAYLIKLAR EK- 1 ZAMAN YÖNET M EK- 2 VAK'A AL ARAS BÖLÜMÜN KAYNAKLARI II. BÖLÜM YÖNET M FONKS YONLARI VE YÖNET M TEOR LER KISIM I- ORGAN ZASYONLARDA AMAÇ BEL RLEME VE PLANLAMA A) AMAÇLAR VE PLANLAMA HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR B) AMAÇ BEL RLEME VE PLANLAMANIN ÖNEM C) KURULUfiLARDA AMAÇ OLUfiTURMA SÜREC D) AMAÇLARIN TAfiINMASI GEREKEN ÖZELL KLER E) AMAÇ BEL RLEME YAKLAfiIMLARI F) PLANLAMA SÜREC G) PLANLAMA TÜRLER H) PLANLAMA LKELER ) PLANLAMADA ZAMAN UFKU J) PLANLAMA ENGELLER VE AfiILMASI K) PLANLAMA FAAL YETLER N N ORGAN ZASYONU KISIM II YÖNET MDE KARAR VERME SÜREC A) TANIMI B) KARAR VERME SÜREC N N ÖZELL KLER C) KARAR VERMEDE BEL RS ZL K VE BEL RS ZL K DERECELER D) KARAR VERME MODELLER E) Y KARARDA ARANAN ÖZELL KLER F) KARAR VERMEDE AMAÇLARIN ÖNEM VE ÖZELL KLER G) KARARIN ETK NL NDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER H) filemlerde H YERARfi K DÜZEYLERE GÖRE KARAR TÜRLER K) KARAR VERMEDE GRUP YAKLAfiIMLARI L) KARAR VERME ETK NL N Y LEfiT RME YOLLARI

13 çindekiler XIII KISIM III- ORGAN ZASYONUN TANIMI, ÖNEM VE SÜREC A) ORGAN ZASYONUN TANIMI VE ÖNEM B) ORGAN ZASYON SÜREC KISIM IV- ORGAN ZASYON LKELER A) KLAS K ORGAN ZASYON LKELER B) KLAS K ORGAN ZASYON LKELER NE YÖNELT LEN ELEfiT R LER C) ÖRGÜT YAPISINI ETK LEYEN DURUMSALLIK FAKTÖRLER KISIM V- ORGAN ZASYONDA BÖLÜMLERE AYIRMA A) BÖLÜMLERE AYIRMA LKELER KISIM VI- ORGAN ZASYONDA BÖLÜMLERE AYIRMADA KULLANILAN TEMEL ÖLÇÜTLER A) fileve (FONKS YONLARA) GÖRE BÖLÜMLERE AYIRMA B) SAYI TEMEL NE GÖRE BÖLÜMLERE AYIRMA C) BÖLGE ÖLÇÜTÜNE GÖRE BÖLÜMLERE AYIRMA D) ÜRÜN TEMEL NE GÖRE BÖLÜMLERE AYIRMA E) MÜfiTER TEMEL NE GÖRE BÖLÜMLERE AYIRMA F) ÜRET M filemler NE VEYA DONANIMA GÖRE BÖLÜMLEND RME G) ZAMAN TEMEL NE GÖRE BÖLÜMLEND RME H) BÖLÜMLEND RME ÖLÇÜTÜ SEÇ M NDE ALTERNAT FLER N DE ERLEND R LMES ) ÇEfi TL ÖLÇÜTLER N B RKAÇININ B RDEN KULLANILDI I BÖLÜMLEME KISIM VII- ORGAN ZASYON OLUfiTURMADA fi VE MEVK TANIMLARI A) fi VE MEVK TANIMI B) fi VE MEVK TANIMLARININ YARARLARI C) MEVK TANIMLAMASI NELER ÇER R D) fi TANIMLARINI K MLER HAZIRLAR E) fi TANIMLARININ HAZIRLANMASI SÜREC F) ORGAN ZASYONU GÜNLÜK KOfiULLARA GÖRE DÜZENLEMEK GEREK R G) GÖREV ÜNVANLARININ VER LMES H) fi TANIMLARI AÇIK OLMALIDIR ) MEVK DÜZEY VE ORGAN ZASYON K) DENETLEME VE DE ERLEME ARACI OLARAK ORGAN ZASYON

14 XIV çindekiler KISIM VIII- YÖNET MDE YETK VE SORUMLULUKLARIN DA ITIMI A) KOMUTA YETK S (H YERARfi K YETK ) a) Komuta Birli i ilkesi B) KURMAY YETK S (DANIfiMA YETK S ) a) Özel Dan flmalar b) Genel Dan flmanlar c) Komuta ve Kurmay Yetkilerinin Karfl laflt r lmas C) FONKS YONEL YETK D) ORGAN ZASYONLARDA YETK SINIRLAMALARI a) Hiyerarflik Yetkinin S n rlar b) Kurmay (Dan flma) Yetkisinin S n rlar c) Fonksiyonel Yetkinin S n rlar E) ORGAN ZASYONLARDA fiek LS Z ( NFORMEL) YETK LER F) SORUMLULUK G) OTOR TE VE SORUMLULU UN Efi TL LKES H) ORGAN ZASYONLARDA YETK DEVR VE SONUÇLARI a) Yetki Devri ile lgili lkeler b) Yetki Devri Derecesini Etkileyen Faktörler c) Neden Yetki Devrinden Kaç n l r d) Astlar Neden Yetki Devralmaktan Kaç n r e) Yetki Devrinin Yararlar ve Sonuçlar KISIM IX- KOM TE YÖNET M VE KOM TE ORGAN ZASYONLARI A) TANIM B) YETK LER BAKIMINDAN KOM TE TÜRLER C) KOM TELER N KURULMA NEDENLER D) UYGULAMADA EN ÇOK RASTLANAN KOM TE TÜRLER E) KOM TELER N KURULUfi AMAÇLARI F) KOM TELER N YARAR VE SAKINCALARI G) KOM TELER N ETK N ÇALIfiAB LMELER Ç N ALINACAK ÖNLEMLER H) DEAL B R KOM TE BAfiKANININ BAfiLICA GÖREVLER ÖZET OLARAK fiunlardir I) KOM TE ORGAN ZASYONU K) UYGULAMADAN ÖRNEKLER KISIM X- filetmelerde MATR KS ÖRGÜTLEME VE SORUNLARI A) MATR KS ÖRGÜTLEMEYE G R fi VE PROJE ÖRGÜTLEME

15 çindekiler XV TÜRLER a) Kurmay Proje Örgütü b) Saf Proje Örgütü c) Matriks Proje Örgütü B) MATR KS ÖRGÜTLEMEYE GEÇ fi N NEDEN VE KOfiULLARI C) MATR KS PROJE ÖRGÜTÜNÜN ÖZELL KLER D) MATR KS PROJE ÖRGÜTÜNÜN YARARLARI E) MATR KS PROJE ÖRGÜTÜNÜN SAKINCALARI a) Anarfliye E ilimin Artmas b) Etkinlik Mücadelesi c) Gruplaflma Hastal d) Ekonomik Krizde Matriksin Çökmesi e) Afl r Genel dare Masraflar f) Üst Kademelerde Dengesizlikler g) Kontrolsuz Kademeleflme h) Ayr nt larda Bo ulmak i) Karar Dü ümlenmesi F) SONUÇ KISIM XI- filetmelerde fiebeke ORGAN ZASYONLAR A) fiebeke ORGAN ZASYONLARININ NEDENLER B) B LG TOPLUMU VE fiebeke ORGAN ZASYONLARI C) fiebeke ORGAN ZASYONLARIN TANIMI D) fiebeke ORGAN ZASYON TÜRLER E) fiebeke ORGAN ZASYONLARININ ÖZELL KLER F) fiebeke ORGAN ZASYONLARININ YARARLARI G) fiebeke ÖRGÜTLER N N SAKINCALARI H) SONUÇ KISIM XII YI IfiIM TÜRÜ ORGAN ZASYONLAR A) YI IfiIM ÖRGÜTÜNÜN TANIMI VE BU ÖRGÜT YAPISINA GEÇMEN N NEDENLER B) YI IfiIM ÖRGÜTÜN YAPISI C) YI IfiIM ORAN ZASYONUN OLUfiTURULMASI D) YI IfiIM ÖRGÜTLER N N YARARLARI E) YI IfiIMIN YETERS Z VE SAKINCALI YÖNLER

16 XVI çindekiler KISIM XIII- ORGAN ZASYON YAPISINI OLUfiTURAN B R MLER N B RB RLER YLE KOORD NASYONU A) KOORD NASYON SORUNU VE ÖNEM B) KOORD NASYONU SA LAMA YÖNTEMLER C) D ER KOORD NASYON ARAÇLARI KISIM XIV- ORGAN ZASYONLARDA KONTROL FAAL YETLER VE UYGULAMASI A) KONTROL SÜREC N N TANIMI VE ÖNEM B) ORGAN ZASYONLARDA KONTROL SÜREC N N EVRELER C) KONTROL Ç N D KKAT ED LECEK ÖNEML HUSUSLAR D) BAfiLICA STANDART TÜRLER E) ÖRGÜTSEL KONTROL KONULARI F) H YERARfi K YÖNET M DÜZEYLER VE KONTROL S STEMLER G) YÖNET M KONTROL S STEM VE BU S STEM N ELEMAN VE ORGANLARI H) ÖRGÜT KÜLTÜRÜ VE KONTROL K) ETK L B R KONTROL S STEM KURMAK Ç N GEREKL HUSUSLARI II. BÖLÜM EKLER EK-1 filetmede TEDAR K BÖLÜMÜNÜN ORGAN ZASYONU A) G R fi B) TEDAR K BÖLÜMÜNÜN filevler C) TEDAR K BÖLÜMÜNÜN filetme ÖRGÜTÜ Ç NDEK YER D) TEDAR K BÖLÜMÜNÜN Ç ÖRGÜTLENMES a) fllevsel (Fonksiyonel) Bölümlendirme b) Co rafi Bölümlendirme c) Tedarik Edilen Mal n Menflei'ne Göre Bölümlendirme d) Mamül Cinsine Göre Bölümlendirme E) TEDAR K YÖNET C L N N ÖZELL KLER F) TEDAR K YÖNET C S N N GÖREV TANIMI a) Örgütsel Görev ve Sorumluluklar b) Politika ve Süreçler c) Tedarik Kaynaklar d) Görüflme ve Mukaveleler e) Tedarik Bütçeleri ve Öngörüler f) Di er Bölümlerin fllevleriyle liflkiler ve Di er Faaliyetler g) Yetkinin S n rlar h) Performans n De erlendirilmesi

17 çindekiler XVII EK- 2 PAZARLAMA BÖLÜMÜNÜN ORGAN ZASYONU G R fi I) ORGAN ZASYONUN fiek LLEND R LMES NDE GÖZÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN LKELER A) YETK DEVR VE SINIRLARININ BEL RLENMES B) FAAL YETLER N SINIFLANDIRILMASI C) YÖNET C N N DENET M SAHASININ TAY N D) KUMANDA VE KURMAY YETK N N AYIRIMI II- PAZARLAMA DEPARTMANININ GÖREVLER N N SAPTANMASI III- PAZARLAMA DEPARTMANININ GENEL ORGAN ZASYON Ç NDEK YER VE BÖLÜMLER IV- ÇEfi TL KR TERLERE GÖRE PAZARLAMA ORGAN ZASYONUNUN BÖLÜMLEND R LMES a) Fonksiyon Esas na Göre Pazarlama Organizasyonu b) Mamül Esas na Göre Pazarlama Organizasyonu c) Co rafi Da l m (Bölge) Esas na Göre Pazarlama Organizasyonu d) Müflteri Esas na Göre Pazarlama Organizasyonu SONUÇ EK- 3 ÇA DAfi NSAN KAYNAKLARI YÖNET M BÖLÜMÜNÜN ORGAN ZASYONLARI A) NSAN KAYNAKLARI BÖLÜMÜNÜN AMAÇLARI B) NSAN KAYNAKLARI YÖNET C LER N N SAH P OLMADAN GEREKEN BECER LER C) NSAN KAYNAKLARI BÖLÜMÜNÜN ÖRGÜT fiemasi a) nsan Kaynaklar Müdürü nün Görev, Yetki ve Sorumluluklar b) nsan Kaynaklar Planlamas ve fle Alma Yöneticisi c) Maafl, Ücret ve Çal flan n Yararlar (Benefits) Yöneticisi d) E itim ve Gelifltirme Yöneticisi e) flçi flveren liflkileri Yöneticisi EK- 4 ARAfiTIRMA - GEL fit RME FAAL YETLER N N filetme Ç NDE ÖRGÜTLENMES A) AR-GE FAAL YETLER N N filetme Ç B R SÜREÇ OLARAK ÖRGÜTLENMES NE L fik N GÖRÜfiLER B) AR-GE'N N EYLEM B R MLER DÜZEY NDE VE ONLARLA L fik L OLARAK ÖRGÜTLEND R LMES a) Bu Tarz Örgütlemede Temel lkeler b) Ürün Çeflitlendirmesi Olmayan ve Teknolojik Geliflmesi Yavafl Olan Sektörlerde Örgütlenme Biçimi

18 XVIII çindekiler c) Az Ölçüde Ürün Çeflitlendirmesine Gitmifl ve H zl Geliflme Gösteren Sektörlerde Örgütlenme Biçimi d) Ürün ve Pazar Çeflitlendirmesine Gitmifl ve H zl Geliflen Sektörlerde Örgütlenme Biçimi C) YEN L N TEMEL filevsel VE EYLEMSEL B R MLERDEN AYRI OLARAK ÖRGÜTLEND R LMES a) Klasik Örgütleme Biçimine Elefltiriler b) Yenilik Faaliyetlerinin Proje Biçiminde Örgütlendirilmesi c) Yeter Ölçüde Çeflitlendirilmifl Büyük flletmelerde Yenilik Faaliyetlerinin Matriks Proje Biçiminde Örgütlendirilmesi II. BÖLÜMÜN KAYNAKLARI III. BÖLÜM YÖNET M SÜREÇLER KISIM 1- B REYLERARASI L fik LER VE HABERLEfiME A) HABERLEfiMEN N TANIMI B) HABERLEfiME SÜREC N N ÖZELL KLER a) Gönderici b) Alg lama ve De erleme c) Mesaj d) Kanal e) Al c f) Geri Besleme g) Gürültü C) B REYLERARASI HABERLEfiMEDE K fi SEL SINIRLAR VE ÖNEM D) HABERLEfiMEDE K fi L N ÖNEM E) ÇEVRESEL VE SOSYO-KÜLTÜREL HUSUSLARIN HABERLEfiMEDE ÖNEM F) HABERLEfiMEDE DUYGUSAL L fik LER N ROLÜ VE ÖNEM G) HABERLEfiMEY ENGELLEYEN BAfiLICA HUSUSLAR a) Kiflisel Engeller ve Etkilerin Azalt lmas b) Dil Güçlükleri ve Giderilmesi c) Dinlenme Yetersizli inden Do an Güçlükler ve Giderilmesi d) fade Aç kl n n Bulunmamas ndan Do an Engeller ve Giderilmesi

19 çindekiler XIX e) Geri Beslemeden Do an Güçlükler ve Giderilmesi H) HABERLEfiME ÖRGÜT YAPISI VE H YERARfi ARASINDAK L fik LER a) Çeflitli Örgüt ve Gruplarda Haberleflme b) Hiyerarfliye Olan htiyaç ve Hiyerarflinin Do uflu ) ETK N B R HABERLEfiME Ç N D KKAT ED LECEK HUSUSLAR KISIM II- ÖRGÜTLERDE YÖNETSEL YETKEN N RDELENMES (ANAL Z ) VE AST-ÜST L fik LER N N Y LEfiT R LMES I- YÖNETSEL YETKE (OTOR TE) KAVRAMI A) GENEL DÜfiÜNCELER B) HUKUKSAL B R KAVRAM OLARAK YETKE C) MANEV VE DEMOKRAT K B R KAVRAM OLARAK YETKE D) YÖNETSEL B R KAVRAM OLARAK YETKE E) YETKEN N KEND S NE YAKIN KAVRAMLARDAN AYRILDI I YÖNLER a) Yetke ve Erk b) Yetke ve Otör (Yetke Niteliklerine Sahip Kifli) c) Yetke ve Etki d) Yetke, Hiyerarfli ve Hukuk Sistemi F) YETKE TÜRLER a) Kaynaklar na Göre Yetkeler b) Kiflisel ve Örgütsel Özelliklere Göre Yetkeler c) Biçimsel ve Biçimsel Olmayan Yetke d) Devredilebilme Özelliklerine Göre Yetkeler G) YETKEN N FONKS YONLARI a) Disiplin b) Manevi Ortam (Moral) c) Sosyal Statü ve Sayg H) ÇEfi TL SOSYAL GRUPLARDA OTOR TEN N GÖRÜNÜMÜ II- YÖNETSEL YETKEN N KAYNAKLARI AÇISINDAN GEL fit R LMES A) GENEL DÜfiÜNCELER B) YETKE ÖZELL KLER DO UfiTAN MI KAZANILIR C) ÖNDERL K YETENEKLER N N BA LI OLDU U ETMENLER a) Önderlik Yetkesinin Gelifltirilmesi D) BÜNYESEL YETKEN N GEL fimes III- ÖRGÜTLERDE AST-ÜST L fik LER N N Y LEfiT R LMES A) GENEL DÜfiÜNCELER B) EMR N VER L fi B Ç M

20 XX çindekiler C) ASTIN PS KO-SOSYAL DURUMU a) Uygun Bir Ortam (Atmosfer) b) Bilgi c) stikrarl Disiplin d) Yönetime Kat lma ( fltirak) e) Müracaat Hakk D) ÜSTÜN DAVRANIfiLARI a) Bask ve Korku Temeline Dayanan Davran fllar ve Sonuçlar b) Yetke (Otorite) Kazand racak ve taati Sa latacak Davran fllar KISIM III- ÖRGÜTLERDE YÖNET ME KATILMA I- YÖNET ME KATILMANIN TANIMI, KONULARI YARAR VE SAKINCALARI A) GENEL DÜfiÜNCELER B) TANIMI C) YÖNET ME KATILMA B Ç M VE DERECELER D) UYGULAMADA EN SIK RASTLANAN YÖNET ME KATILMA KONULARI E) YÖNET ME KATILMANIN BAfiLICA YARAR VE SAKINCALARI a) Bafll ca Yararlar b) Bafll ca Sak ncalar F) ETK L B R YÖNET ME KATILMANIN BAfiLICA KOfiULLARI II- UYGULAMADA BAfiLICA YÖNET ME KATILMA B Ç MLER A) GÖNÜLLÜ KATILMA B) TEMS L KATILMA C) Efi T SAYIDA KATILMA D) SEND KAL KATILMA E) KEND KEND N YÖNET M (ÖZYÖNET M) a) flçiler Meclisi b) flçi Konseyi c) Yönetim Komitesi d) Örgüt Yöneticisi (Direktör) e) Denetim Kurulu KISIM IV- ÖRGÜTLERDE D S PL N VE D S PL N N GERÇEKLEfi- T R LMES NDE D KKATE ALINACAK HUSUSLAR A) D S PL N N TANIMI B) D S PL N B R ALIfiKANLIK ÜRÜNÜDÜR C) ALIfiKANLIKLARIN KAZANDIRILMASI D) Y ALIfiKANLIKLAR NASIL KAZANDIRILAB L R

21 çindekiler XXI a) Bireyden Beklenen Davran fllar n Nedenlerinin Aç klanmas b) Kural ve Davran fllar n Uygulanabilir Nitelikte Olmas c) Uygulanan Kurallar n Herkes çin Geçerli ve Örgütün Genel Politikas na da Uygun Olmas d) Personelin Elde Edece i Kazançlar n Aç klanmas e) stisnalar Koymaktan Kaç n lmas E) KÖTÜ ALIfiKANLIKLARLA MÜCEDELE ETME a) Yanl fl Davran fllar Her Zaman Durdurmak Gerekir b) Yanl fl Davran fllar Tekrarland kça Cezaland r c Tutum Tak n lmal d r c) Kötü Al flkanl klar Durdururken yi Al flkanl klar Teflvik Etmelidir F) Y B R D S PL N NASIL ANLAfiILIR G) D S PL N N SA LANMASINDA YEN B R YÖNTEM ÖNER S a) Cezaland rman n Analizi ve Olumsuz Sonuçlar b) Yeni Yöntem Önerisi KISIM V- ÖRGÜTLERDE ÖNDERL K VE ÖNDER DAVRANIfiLARININ ANAL Z A) ÖNDERL N TANIMI B) ÖNDERL ÖNDER N K fi SEL ÖZELL KLER NE BA LAYAN GÖRÜfiLER C) ÖNDERL DURUMSAL GEREKLERE VE ÖNDER N BU GERÇEKLERE UYGUN DAVRANIfiINA BA LAYAN GÖRÜfiLER a) zleyiciler Önderlik Üzerine Etkileri ve Araç-Amaç Etkileflimi b) Gerçekçi Amaç ve Hedefler Belirlemenin Önderlikteki Rolü c) Ortam Koflullar n n Önderlik Üzerine Etkileri d) Önderin Kiflisel Becerileri ile Önderlik Görevinin Yap ld Hiyerarfli Kademe liflkileri D) ÖRGÜT YAPISI, ÖNDER N YETK LER VE ZLEY C LERLE L fik LER N N ÖNDER N DAVRANIfiLARINA ETK S N ELE ALAN F EDLER' N DURUMSALLIK MODEL E) ÜÇ BOYUTLU ÖNDER ETK NL MODEL a) Etkinlik Boyutu F) YOL-AMAÇ KURAMI G) HERSEY VE BLACHARD'IN DURUMSALLIK YAKLAfiIMI H) DE fien ÇEVRESEL KOfiULLARA VE KÜRESELLEfiEN DÜNYA Ç N GEÇERL OLAN DE fi MC -REFORM ST (TRANSFORMASYONEL) L DERL K a) De iflimci ve Reformcu Liderli in Safhalar ) OTANT K (ÖZGÜN) L DERL K a) Tan m

22 XXII çindekiler b) Di er Liderlik Türlerinden Fark c) Otantik Liderli in Bileflenleri J) ÖNDER DAVRANIfi B Ç MLER : OTOKRAT K-DEMOKRAT K KATILIMCI VE TAM SERBEST TAfiIYAN ÖNDERLER K) ÇEfi TL ÖNDERL K DAVRANIfiI B Ç MLER N N YARAR VE SAKINCALARI KISIM VI- ÖRGÜTLERDE GÜDÜLEME (MOT VASYON) I- GÜDÜLEME VE NSAN HT YAÇLARI A) GENEL DÜfiÜNCELER B) GÜDÜLEMEN N ANLAM VE ÖNEM a) Güdülerin Karmafl kl b) Güdülerin Devaml l ve Tatmin Edilen Güdülerin Yap s nda Görülen De ifliklikler C) GÜDÜLEMEN N LG L BULUNDU U HT YAÇ T PLER a) Genel Ay r m ve Düflünceler b) Arzu ve htiyaçlar n Daha Ayr nt l ncelenmesi: Maslow un htiyaç Dizisi D) TATM N OLANAKLARINI ETK LEYEN ETMENLER E) CLAYTON ALDERFER N ERG YAKLAfiIMI II- GÜDÜLEMEDE D ER KAPSAM KURAMLARI A) GENEL DÜfiÜNCELER B) GÜDÜLEMEDE HERZBERG MODEL a) Herzberg Modelinin Temelleri b) Herzberg Modelinin Elefltirisi C) ÖZEND RME ARAÇLARINA YAKINDAN BAKIfi a) Gelir b) Güvenlik c) Yükselme Olanaklar d) Çekici fl e) Yap lmaya De er Bir fl Vermek f) Statü g) Kiflisel Yetke ve Güç Kazand rma h) Özel Yaflama Sayg l Olma ) Kararlara Kat lma Olanaklar Sa lama i) Adaletli ve Sürekli Bir Disiplin Sistemi D) McCLELLAND IN ÜÇ GÜDÜ KURAMI E) LOCKE'UN B REYSEL AMAÇLAR VE fi BAfiARISI L fik S KURAMI EK- 1 YÖNET C KADROLARINDA TATM N OLMA VE OLMAMA DURUMUNA GÖRE GÜDÜLEME ARAÇLARI EK- 2 ÜN VERS TE Ö RENC LER NCE ARAfiTIRILMIfi fi'de ÖZEND RME ARAÇLARI

23 çindekiler XXIII EK- 3 ÖZEND RME ARAÇLARI LE LG L B R ANKET FORMU III- GÜDÜLEMEDE MODERN YAKLAfiIMLAR: SÜREÇ KURAMLARI A) KLAS K YAKLAfiIMLARIN KISA B R ANAL Z VE ELEfiT R S B) VROOM'UN ÜM T (BEKLEY fi) KURAMI a) Baflar -Ödül-Ümit liflkileri b) stek veya htiyaç fiiddeti c) Çaba-Baflar -Ümit (Beklenti) liflkileri d) Güdülemede lgili Ödüllerin Yap s C) VROOM'UN ÜM T KURAMININ MATEMAT KSEL FADES D) VROOM'UN ÜM T KURAMININ GÜÇLÜ VE SAKINCALI YÖNLER N N ANAL Z a) Kuram n Güçlü Yönleri b) Kuram n Sak ncal Yönleri E) LAWLER VE PORTER' N GEL fit R LM fi ÜM T KURAMI F) ADAMS'IN ÖDÜL ADALET VEYA Efi TL KURAMI G) CRANNY VE SM TH' N BAS TLEfiT R LM fi SÜREÇ MODEL H) fiartlandirma VEYA PEK fit RME KURAMI a) Olumlu Pekifltirme b) Olumsuz Pekifltirme c) Son Verme d) Cezaland rma IV- GÜDÜLEMEDE fi TASARIMI VE fi YAPILANDIRMA YAKLAfiIMLARI. 583 A) fi TASARIMI TANIMI VE YAKLAfiIMLARI B) GÜDÜLEMEDE fi ÖZELL KLER (KARAKTER ST KLER ) MODEL KISIM VII- ÖRGÜTLERDE ÇATIfiMA VE ÇATIfiMANIN ÇÖZÜMLENMES I- ÖRGÜTLERDE ÇALIfiMA TÜRLER A) ÇATIfiMANIN TANIMI VE ÖNEM B) ÇATIfiMANIN NEDENLER a) Örgüt çi Ba ml l klar n Ortaya Ç kard Çat flmalar aa) S n rl Kaynaklara Karfl l kl Ba ml l klar bb) Faaliyetlerin Zamanlamas nda ç Ba ml l klar cc) Örgütsel Görev ve Sorumluluklarda Kar fl kl klar b) Amaçlarda Ortaya Ç kan Farkl l klardan Kaynaklanan Çat flmalar aa) S n rl Kaynaklara Ba l l k bb) Rekabetçi Ödüllendirme Sistemleri

24 XXIV çindekiler cc) Bireysel Amaçlardaki Farkl l klar dd) Örgütsel Amaçlar n Subjektif Çal flt r lmas c) Alg lama Fark l klar n n Ortaya Ç kard Çat flmalar aa) Bilgi Edinme ve Göndermede Farkl l klar bb) Bilgi Sa lamada Ba ms zl k cc) Zaman Ufkunda Farkl l klar dd) Bölüm Amaçlar nda Farkl l klar ee) Yöneticilik Görüfl ve Uygulamalar ndaki Farkl l klar ff) Yöneticilerin Getirdi i Yeni Bilgi ve Görüfllerden Do an Anlaflmazl klar C) ÖRGÜTLERDE ÇATIfiMA TÜRLER a) Bireyleraras Çat flmalar b) Gruplararas Çat flmalar c) Bölümleraras Çat flmalar D) ÇATIfiMALARIN ANAL Z NDE ZLENECEK YOLLAR II- ÇATIfiMANIN ÇÖZÜMLENMES A) ÇATIfiMANIN ÇÖZÜMÜNE L fik N YAKLAfiIMLAR a) Bilmemezlikten Gelme veya Kay ts zl k Yaklafl m b) Geciktirme Yaklafl m c) nand rma (Persuasion) Yaklafl m d) Yumuflatma (Smoothing Over) Yaklafl m e) Kura Çekme Yaklafl m f) Sorun Çözme Yaklafl m g) Üçüncü Bir Taraf n (Hakemin) Yarg s h) Politik Yaklafl mlar ) Pazarl k Etme ve Karfl l kl Ödün Verme k) Oylama (Reye Koyma) Yöntemi l) Çat flman n Etkilerini De erleme Yöntemi m) Meflgul Etme Yöntemi n) Yeni Olanaklar Bulunmas o) Örgütsel Önlemler Alma p) Çat flman n Olumsuz Sonuçlar n n Azalt lmas çin Dikkat Edilecek Di er Hususlar III- BÖLÜMÜN KAYNAKLARI A) K TAPLAR B) MAKALELER EK- 1 HAS TEKN K C HAZLAR fi RKET EK- 2 AL AKKAYA