Cengiz KAYA Hâkim. Türk Hukukunda Evlat Ed nme

Transkript

1 Cengiz KAYA Hâkim Türk Hukukunda Evlat Ed nme STANBUL-2009

2 II Yay n No : 2139 Hukuk Dizisi : Bas m - May s 2009 ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s için Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da - t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask - Cilt : Yaz n Bas n Yay n Matbaac l k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) Çiftehavuzlar Cd. Maltepe Mh. Prestij fl Merkezi No: 27/806 K:9 Zeytinburnu/ STANBUL Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 TÜRK HUKUKUNDA EVLAT ED NME III Babam n aziz hat ras na...

4 IV TÜRK HUKUKUNDA EVLAT ED NME

5 ÖNSÖZ V ÖNSÖZ Tarihin en eski ça lar ndan günümüze çeflitli hukuk sistemlerince kabul edilen evlat edinme kurumu, Medeni Hukuk un önemli konular ndan biridir. Evlat edinme kurumu, kimsesiz çocuklar n korunmas ve çocu u olmayan ailelerin çocuk sevgisi gibi do al ihtiyaçlar n n karfl lanmas bak m ndan önem arz etmektedir. 4 Ekim 1926 tarihinde 743 say l Türk Kanunu Medenisi nin kabulüyle, ilk defa bugünkü anlam yla evlat edinmeye iliflkin hükümler Türk hukukuna girmifltir. Türk Kanunu Medenisi nin evlat edinme ile ilgili hükümleri, tarihli, 2846 say l ve tarihli, 3678 say l Kanunlarla iki defa de iflikli e u ram flt r. Daha sonra tarihinde yürürlü e giren 4721 say l yeni Türk Medeni Kanunu, evlat edinme kurumunu daha sistematik ve ayr nt l olarak ele alm flt r. Türk Hukukunda Evlat Edinme, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Ana Bilim Dal, Medeni Hukuk Bilim Dal nda yüksek lisans tezi olarak haz rlanm fl ve jüri taraf ndan 2008 y l flubat ay nda kabul edilmifltir. Daha sonra bu çal flmaya, evlat edinmeyle ilgili Yarg tay kararlar, mevzuat, dilekçe örnekleri ve mahkeme ifllemleri ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlü ünün Formlar eklenmifltir. Kitapta, Yarg tay kararlar, kar fl k olarak de il, kolayca bulunabilmesi için maddeler halinde s ralanm flt r. Tezin yaz lmas nda ve kitab n bas m ndaki yard m ve deste inden dolay, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ö retim üyesi Say n Doç. Dr. Veysel BAfi- PINAR a, tez çal flmalar n s ras ndaki katk lar ndan dolay, tez dan flman m Say n Doç. Dr. Cemal O UZ a, teflekkürlerimi sunar m. Kitab n yay mlanmas n sa layan Beta Bas m Yay m Da t m A.fi. yöneticisi Seyhan SATAR a ve Beta çal flanlar na teflekkür ederim.

6 VI TÜRK HUKUKUNDA EVLAT ED NME

7 Ç NDEK LER VII Ç NDEK LER Önsöz V K saltmalar XI 1.G R fi Birinci Bölüm GENEL OLARAK EVLAT ED NME 2. EVLAT ED NME KAVRAMI EVLAT ED NMEN N HUKUKÎ MAH YET EVLAT ED NMEN N KABUL ED LMES NDEK SEBEPLER, YARARLARI VE SAKINCALARI...5 I. Evlat Edinmenin Kabul Edilmesindeki Sebepler...5 II. Evlat Edinmenin Yararlar...6 III. Evlat Edinmenin Sak ncalar EVLAT ED NME KURUMUNUN TAR HÎ GEL fi M...8 I. Genel Olarak...8 II. Roma Hukukunda Evlat Edinme...8 III. slamiyet Öncesi Türk Hukukunda Evlat Edinme...10 IV. slamiyet Sonras Türk Hukukunda Evlat Edinme EVLAT ED NMEN N K M BENZER KURUMLARDAN FARKI...14 I. Evlat Edinmenin Beslemelikten Fark...14 II. Evlat Edinmenin Süt Evlatl ndan Fark...15 III. Evlat Edinmenin Gerçek Soyba ndan Fark...15 IV. Evlat Edinmenin Koruyucu Aileden Fark EVLAT ED NMEN N TÜRLER...18 I. Tam Evlat Edinme...18 II. S n rl Evlat Edinme...19 III. Karma Evlat Edinme...19 IV. Türk Hukukunda Evlat Edinmenin Türü...20

8 VIII Ç NDEK LER kinci Bölüm EVLAT ED NMEN N fiartlari 8. GENEL OLARAK KÜÇÜKLER N EVLAT ED N LMES N N ESASA L fik N fiartlari...22 I. Küçük Aç s ndan Bulunmas Gereken Esasa liflkin fiartlar...22 A. Küçü ün Bir Y l Süre le Bak lm fl ve E itilmifl Olmas...22 B. Evlât Edinmenin Küçü ün Yarar na Olmas...23 C. Di er Çocuklar n Yarar n n Hakkaniyete Ayk r Biçimde Zedelenmemesi...25 D. Küçü ün R zas...26 E. Küçü ün Ana Babas n n R zas ) Genel Olarak ) R zan n fiarta Ba lanamamas ) R zan n Verilmesi Usulü ) R za Aç klamas n n Zaman ) R zan n Geri Al nmas ) R zan n Aranmad Durumlar...31 a) Genel olarak...31 b) R za aranmamas n n flartlar...32 c) R za al nmas na gerek olmad karar...33 F. Vesayet Dairelerin zni...34 II. Evlat Edinen Aç s ndan Bulunmas Gereken Esasa liflkin fiartlar..35 A. Evlât Edinenin Ehliyetli Olmas...35 B. Otuz Yafl n n Tamamlanm fl Olmas...36 C. Evlat Edinilenin, Evlat Edinenden En Az On Sekiz Yafl Küçük Olmas...37 D. Birlikte Evlat Edinme ) Efllerin Birlikte Evlat Edinme Gereklili i ) Efllerin Birlikte Evlat Edinmesinin fiartlar...40 a) Efllerin evlilik süresi...40 b) Efllerin yafl...41 E. Tek Bafl na Evlât Edinme ) Evli Olan Kiflinin Tek Bafl na Evlât Edinmesi...41 a) Di er eflin çocu unu evlât edinme...41 b) Birlikte evlat edinmenin mümkün olmamas ) Evli Olmayan Kiflinin Tek Bafl na Evlât Edinmesi...44

9 Ç NDEK LER IX 10. ERG NLER N VE KISITLILARIN EVLAT ED N LMES NDE ESASA L fik N fiartlar...45 I. Evlat Edinenin Altsoyunun Aç k Muvafakati...45 II. Evlat Edinenle lgili Belli fiartlar n Varl...47 A. Genel Olarak...47 B. Evlât Edinilenin Küçüklü ünde Evlât Edinen Taraf ndan Bak lm fl, Gözetilmifl ve E itilmifl Olmas...48 C. Evlât Edinilecek Bedenî veya Zihnî Özürlünün Bak lm fl ve Gözetilmifl Olmas...48 D. Aile Halinde Birlikte Yaflama ve Di er Hakl Sebeplerin Mevcut Olmas...49 III. Di er Eflin R zas...49 IV. Küçüklerin Evlat Edinilmesine liflkin Hükümlerin K yasen Uygulanacak Olmas EVLAT ED NMEN N fiekle L fik N fiartlari...52 I. Evlat Edinmeye Arac l k Yapan Kurulufllara Baflvuru...52 II. Yetkili ve Görevli Mahkemeye Baflvuru...53 III. Araflt rma, Dinleme ve Görüfl Alma...54 IV. Mahkeme Kararlar...57 V. Evlat Edinme Baflvurusundan Sonraki De ifliklikler...57 VI. Nüfus Kütü üne Kay t...59 Üçüncü Bölüm EVLAT ED NMEN N HÜKÜM VE SONUÇLARI 12. EVLAT ED NMEN N fiahs HÜKÜM VE SONUÇLARI...61 I. Evlatl k Aç s ndan fiahsi Hüküm ve Sonuçlar...61 A. Ana Baba Ad...61 B. H s ml k...62 C. Ad ve Soyad...62 D. Evlâtl n Vatandafll...64 II. Evlat Edinen Aç s ndan fiahsi Hüküm ve Sonuçlar...65 A. Velâyet Hakk...65 B. Bak m Borcu...67 C. Evlenme Yasa EVLAT ED NMEN N MALÎ HÜKÜM VE SONUÇLARI...70 I. Evlat Edinenin Küçü ün Mallar na liflkin Yönetim ve Yararlanma Hakk...70

10 X Ç NDEK LER II. Evlat Edinmenin Mirasla lgili Sonuçlar...71 A. Evlât Edinenin Mirasç l...71 B. Evlâtl n Mirasç l ) Genel Olarak ) Evlâtl n Gerçek Ana Babas ndan Mirasç l ) Evlâtl n ve Evlâtl n Altsoyunun Evlât Edinenden Mirasç l...73 III. Yard m Nafakas Verme Yükümlülü ü EVLAT ED NMEN N D ER SONUÇLARI...77 I. Yerleflim Yeri...77 II. Kay t Ve Belgelerin Gizlili i...77 III. Oy Verme Ve Kat lma Yasa...79 Dördüncü Bölüm YOKLUK VE EVLATLIK L fik S N N KALDIRILMASI 15. GENEL OLARAK YOKLUK EVLATLIK L fik S N N KALDIRILMASI...84 I. Genel Olarak...84 II. Evlatl k liflkisinin Kald r lmas n n Sebepleri...85 A. R zas Gereken Kiflilerin R zas n n Bulunmamas...85 B. Evlatl k liflkisinin Kurulmas ndaki Di er Noksanl klar...86 III. Hak Düflürücü Süre...88 IV. Evlatl k liflkisinin Kald r lmas n n Sonuçlar...88 SONUÇ...91 EVLAT ED NMEYLE LG L YARGITAY KARARLARI...93 EVLAT ED NMEYLE LG L MEVZUAT EVLAT ED NMEYLE LG L D LEKÇE ÖRNEKLER VE MAHKEME filemler SOSYAL H ZMETLER VE ÇOCUK ES RGEME KURUMU GENEL MÜDÜRLÜ ÜNÜN EVLAT ED NMEYLE LG L FORMLARI B BL YOGRAFYA...293

11 KISALTMALAR XI KISALTMALAR ABD. : Ankara Barosu Dergisi. AD. : Adalet Dergisi. AÜHFD. : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. AÜSBFD. : Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. b. : Bent. BK : Borçlar Kanunu. Bkz : bak n z. C. : Cilt. Çev. : Çeviri. dpn. : dipnot. E. : Esas. EDY : Evlat edinme Yönergesi. Gal.ÜHFD. : Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. GÜHFD. : Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. f. : f kra. H.D. : Hukuk Dairesi. HUMK. : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu. BD. : stanbul Barosu Dergisi. HFM. : stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas. K D. : lmi ve Kazaî çtihatlar Dergisi. ÜHFD. : stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. K. : Karar. m. : madde. MBD. : Manisa Barosu Dergisi. NK. : Nüfus Kanunu ÖMK : Önceki Medenî Kanun. RGT. : Resmi Gazete. S. : say.

12 XII KISALTMALAR s. : sayfa. SHÇEKKAY. : Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Koruyucu Aile Yönetmeli i T. : Tarih. THDD. : Türk Hukuk Dünyas Dergisi. TKM. : Türk Kanuni Medenisi. TMK. : Türk Medeni Kanunu. vd. : ve devam. YD. : Yarg tay Dergisi. YKD. : Yarg tay Kararlar Dergisi. Y BK. : Yarg tay çtihad Birlefltirme Karar.