YARGITAY ÇT HATLARI B RLEfiT RME BÜYÜK GENEL KURULU KARARI

Transkript

1 YARGITAY ÇT HATLARI B RLEfiT RME BÜYÜK GENEL KURULU KARARI

2 YARGITAY ÇT HATLARI B RLEfiT RME BÜYÜK GENEL KURULU KARARI E: 2005/1 K: 2007/1 T: OLA ANÜSTÜ KAZANIM ZAMANAfiIMI Z LYETL K ÇEK fime KIYAS ZAMANAfiIMININ KES LMES T RAZ VE DEF ARASINDAK AYRIM (4721 Say l TMK m. 1, 2) Özet: 4721 say l Türk Medeni Kanunu nun 713. maddesinin 1 ve 2. f kralar gere ince aç lan tescil davas n n süre yönünden reddedilmesi halinde; ayn yerle ilgili olarak aç lacak ikinci davan n olumlu sonuçlanabilmesi için, ilk karar n kesinleflmesinden itibaren tafl nmaz üzerindeki zilyetli in davas z, aral ks z ve malik s fat yla yeniden 20 y l sürmesi gerekir. I. çtihatlar Birlefltirme stemi Kazand r c zamanafl m zilyetli ine dayan larak aç lan ve kazanma için öngörülen 20 y ll k sürenin dolmamas nedeniyle reddedilen ve kesinleflen davan n süre dolduktan sonra yeniden aç lan ikinci tescil davas nda çekiflme say l p say lamayaca hususunda Yarg tay Hukuk Genel Kurulu nun kendi kararlar ile Yedinci, Sekizinci, Onalt nc, Onyedinci ve Yirminci Hukuk dairelerinin kararlar aras nda ayk r l k bulundu u ileri sürülerek içtihatlar n birlefltirilmesi istenmifltir. Konu Yarg tay Birinci Baflkanl k Kurulunda görüflülerek Yarg tay Hukuk Genel Kurulu nun tarih, 1969/ , tarih, 1969/ , tarih, 161/301, tarih, say l kararlar ile Yedinci Hukuk Dairesi nin tarih, , gün, , Sekizinci Hukuk Dairesi nin tarih, , tarih, , tarih, , Onalt nc Hukuk Dairesi nin tarih, , Onyedinci Hukuk Dairesi nin tarih, , Yirminci Hukuk Dairesi nin tarih, say l kararlar ara-

3 650 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 2 Y l 2007 s nda içtihat ayk r l bulundu una ve bu ayk r l n Yarg tay çtihatlar Birlefltirme Büyük Genel Kurulunca giderilmesine karar verilmifltir. Yarg tay Büyük Genel Kurulu nun tarihli ilk toplant s nda Sekizinci Hukuk Dairesi kararlar n n Hukuk Genel Kurulu, Yedinci, Onalt nc, Onyedinci ve Yirminci Hukuk Dairesi karalar yla çat flt Hukuk Genel Kurulu kararlar aras nda ayk r l klar oldu u gibi dairelerin baz kararlar n n da birbirine ayk r düfltü ü belirlenerek ayk r l klar n içtihad birlefltirme suretiyle giderilmesi kararlaflt r lm flt r. II. çtihatlar Birlefltirmenin konusu, kapsam ve gerekçesi: Kazand r c zamanafl m zilyetli ine dayanarak aç lan ve kazanma için öngörülen 20 y ll k sürenin dolmamas nedeniyle reddedilen ve kesinleflen tescil davas n n, eksik süre tamamland ktan sonra aç lan ikinci tescil davas bak m ndan çekiflme say l p say lamayaca, bir baflka anlat mla birinci davan n kesinleflmesi tarihinden itibaren yeniden dava açmak için 20 y ll k kazanma süresinin dolmas gerekip gerekmedi i içtihatlar birlefltirmenin konusunu oluflturmaktad r. Ola anüstü zamanafl m ile tafl nmaz n mülkiyetinin kazan lmas 4721 say l Türk Medeni Kanunu nun 713. maddesinde düzenlenmifltir. Sözü edilen maddenin birinci f kras Tapu kütü ünde kay tl olmayan bir tafl nmaz davas z ve aral ks z olarak 20 y l süreyle ve malik s fat yla zilyetli inde bulunduran kifli...tafl nmaz n mülkiyet haklar n n tapu kütü üne tescilini isteyebilir. Ayn maddenin ikinci f kras nda Ayn koflullar alt nda maliki tapu kütü ünden anlafl lamayan veya 20 y l önce ölmüfl ya da hakk nda gaiplik karar verilmifl bir kimse ad na kay tl bulunan tafl nmaz n tapu kütü üne tesciline karar verilmesini isteyebilir hükmünü içermektedir. Her iki f kradaki düzenleme ve hukuki nedenler farkl olsa da zamanafl m ile mülk edinme koflullar ayn oldu undan bu f kralar içtihatlar birlefltirmenin kapsam na girmektedir. Ayr ca ola anüstü zamanafl m ile mülkiyet haklar n n kazan lmas 3402 say l Kadastro Kanunu nun 13.1-a ve 14.B-b,c maddelerinde de düzenlenmifltir. çtihad Birlefltirme karar n n bu maddelerle ilgili olarak da hüküm ifade edece i hususunda duraksama olmamal d r. Kural olarak zamanafl m ile bir hakk n özü veya dava hakk sona erer. Zaman n geçmesiyle bir hak ortadan kalk yorsa buna hak düflürücü süre (sükut-u hak süresi) denir. Hak düflürücü süre itiraz niteli inde oldu undan mahkemelerce re sen dikkate al n r. Buna karfl l k baz hallerde zaman n geçmesiyle hakk n özü ortadan kalkmad halde, dava edilerek elde edilmesi olana ortadan kalkar. Zamanla dava hakk n n düflmesine ise zamanafl m (müruru zaman) denilir. Zamanafl m def i ni-

4 Yarg tay Kararlar 651 teli indedir. Davaya karfl daval veya müdahil taraf ndan ileri sürülebilir. Hakim def iyi re sen dikkate alamaz. Kökeni Roma Hukuku na dayanan Türk ve sviçre hukuklar nda yer alan zamanafl m ile hak kazanma kendine özgü istisnai bir kurumdur. Kanun koyucu, zamanafl m ile mülk kazan lmas na iliflkin koflullar yoruma b rakmam fl ve birer birer saym flt r. Bu koflullardan biride zilyetli in davas z sürmesidir. Öncelikle davan n tan m n n yap lmas ve davas z kelimesinin hangi anlama geldi inin ve davan n sonuçlar n n aç klanmas gerekli görülmüfltür. Dava: bir hakk ihlâl edilen veya bir hakk n tan nmas n ve korunmas n isteyen kiflinin devletin yarg organ ndan hukuki yard m istemesidir. 743 say l TMK. da Niza Kadastro Kanununda ise Çekiflme sözcükleri kullan lm flt r. Niza ve çekiflme sözcüklerinin Dava anlam na geldi i konusunda ö reti ve uygulamada fikir birli i bulunmaktad r. Zilyetli in kazanma sa layabilmesi için 20 y ll k sürenin davas z sürmesi zorunludur. Kanun koyucu zilyetli in davaya konu olmamas n amaçlam flt r. Davas z sözcü ü aç k ve emredici bir hükümdür. Kanunda zilyet aleyhine aç lan davadan söz edilmemifltir. Kanunun aç k oldu u durumlarda yoruma ve gerekçeye baflvurulamaz. TMK n n 1. maddesi gere ince kanun özüyle ve sözüyle uygulanmal d r. Kald ki maddenin gerekçesinde zilyede karfl bir istihkak ve müdahalenin önlenmesi davas olmas n n niza (çekiflme) say laca d r. fadesine yer verilmifltir. Zilyet aleyhine aç lan ve olumlu sonuçlanan davan n zilyetlikle kazanmaya engel olaca bilinen bir gerçektir. Tafl nmaz mallar n ayn yla ilgili kararlar zamanafl m na u ramaz. Hazine veya kay t malikinin mirasç lar taraf ndan zilyet aleyhine al nan bir ilamdan sonra zilyetli e de er verilmesi de mümkün de ildir (HUMK. Md. 237). Bu nedenle gerekçe bilinen bir gerçe- i belirtmekten ileri gidememifltir. Gerekçe bu yönüyle eksiktir. Öte yandan zilyet taraf ndan aç lan davalar n dava say lmayaca na iliflkin gerekçede bir hüküm olmad ndan gerekçeye ayk r l ktan da söz edilemez. Bu nedenle gerek zilyet taraf ndan Hazine veya malikin mirasç lar aleyhine, gerekse tafl nmaz n malikleri taraf ndan zilyet aleyhine yarg mercilerine yap lan baflvuru teknik ve hukuki anlamda davad r. Hukuk Genel Kurulu ve Yarg tay n ilgili tüm daireleri tutarl bir biçimde 20 y ll k zilyetlik süresinin dava tarihine kadar gerçekleflmifl olmas koflulunu aramaktad rlar. Dava aç ld ktan sonra iflleyen süre zilyetli e eklenmemekte ve dava eksik süreden reddedilmektedir. Dava aç lmas n n do al ve zorunlu sonucu da budur. Ayn davada eklenemeyen eksik sürenin baflka bir dava aç larak eklenmesi hukukça kabul edilemez bir olgudur.

5 652 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 2 Y l 2007 Kanun koyucu zamanafl m ile mülk edinilmesi koflullar n ayr nt l olarak belirtmifltir. Kazanma için bu koflullar n tümünün birlikte gerçekleflmesi zorunludur. Bu koflullar ayr ayr davalarda aramak ve eksi i tamamlamak mümkün de ildir. Bu koflullardan tümünün varl halinde davan n kabul edilmesi, bu koflullardan birinin bulunmamas halinde davan n reddedilmesi gerekir. Dava tarihine kadar 20 y ll k sürenin gerçekleflmesi de zilyetlikle kazanman n temel ve asli bir kofluludur. Bu koflulun zilyetlik için öngörülen di er koflullardan bir fark bulunmamaktad r. Bu süre usul hukukuna iliflkin bir süre olmay p maddi hukuka iliflkin ve mülkiyet hakk n n oluflmas için öngörülen bir süredir. Dava açmak ve yarg mercileri önünde hak aramak Anayasa güvencesi alt ndad r. (Anayasa Md.36) Davac n n hakl l na inanmas yeterli olmay p, hakl l n kan tlamas gerekir. (TMK. Md.6) Dava açman n sonuçlar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Borçlar Kanununda düzenlenmifltir. Dava açan davan n sonuçlar na da katlanmak zorundad r. Davac, davay kazand takdirde lehine, kaybetti i takdirde aleyhine kesin hüküm oluflur. (HUMK. Md.237) Zilyet taraf ndan aç lan ve redle sonuçlanan davan n, davac zilyet aleyhine sonuç do urmayaca na iliflkin yasalar m zda bir hüküm bulunmamaktad r. Kural olarak kesin hükümle sonuçlanan bir uyuflmazl n bir daha yarg mercileri önüne getirilmesi olanaks zd r. Ancak Yarg tay tescil davas n n kendine özgü ve özel kurallar olan bir dava olmas nedeniyle davan n reddinden sonra tescil için öngörülen koflullar n n tümünün birlikte yeniden oluflmas halinde dava aç labilece ini ilke olarak kabul etmektedir. Zilyet taraf ndan aç lan tescil davas yla s n rl olarak kabul edilen bu uygulama genel kural n ayr k bir durumunu oluflturmaktad r. Dava aç lmas n n do al sonucu olarak tescil davas n n aç ld tarihten, davan n reddine iliflkin karar n kesinleflmesi tarihine kadar geçen zilyetlik süresi dava konusu oldu undan sonra aç lan tescil davas na eklenemeyecektir. Bir baflka anlat mla davan n kesinleflmesinden itibaren yeniden 20 y ll k sürenin dolmufl olmas gerekecektir. (BK. Md.135) Türk Medeni Kanunu nun 714. maddesinde kazand r c zamanafl - m n n sürelerinin hesaplanmas nda, kesilmesinde ve durmas nda, Borçlar Kanunu nun zamanafl m na iliflkin hükümleri k yasen uygulan r hükmüne yer verilmifltir. Borçlar Kanunu nun 133/2. maddesine göre alacakl borçluya karfl mahkemede veya hakim önünde dava açarak yada karfl l kl bir iddia ileri sürerek alaca n dermeyan etti i takdirde zamanafl m kesilir. Tescil davalar nda zilyedin tescil istemiyle baflvuruda bulunmas dava, hazinenin veya tapu kay t maliki mirasç lar n n tescil istemine karfl koymalar da def i

6 Yarg tay Kararlar 653 niteli indedir. Zilyet taraf ndan dava aç lmas, daval hazine veya kay t malikinin mirasç lar taraf ndan davaya karfl konulmas zamanafl m n keser. TMK n n 714. maddesi, zamanafl m n n uygulanmas bak m ndan Borçlar Kanunu na yollama yapm flt r. Yorum yaparken K yas özellikle vurgulanm flt r. Borçlar Kanunu nda zilyetlikle, Türk Medeni Kanunu nda ise alacakla ile ilgili düzenleme yap lmam flt r. Bu nedenle tescil davalar nda davac y alacakl kifli olarak de erlendirmek gerekir. Zira davaya konu tafl nmaz n mülkiyetinin daval dan al narak hakk n n tan nmas n, korunmas n ve ad na tescilini isteyen kifli davac d r. Davac, daval taraf aleyhine dava açarak bir istemde bulunmaktad r. Zamanafl m de erlendirmesinde bu hususun göz önünde tutulmas zorunlu bulunmaktad r. F krada ayr k durum öngörülmedi inden, davac taraf ndan aç lan dava ile ifllemekte olan zamanafl m kesilecektir. Kald ki daval taraf n tescil istemine karfl koymas da zamanafl m n keser. Davaya karfl konulmas n n itiraz olarak nitelendirilmesi sonuca etkili de ildir. Zira itiraz genifl kapsaml, def i dar kapsaml d r. Ço un içinde az vard r. Zamanafl m n n kesilmesinin sonuçlar BK n n 135. düzenlenmifltir. Bu maddeye göre zamanafl m n n kesilmesi halinde sürenin yeniden ifllemesi gereklidir. Zamanafl m n n kesilmesinin do al sonucu önceki sürenin geçersiz say lmas d r. Yukar da belirtildi i üzere; Önceki dava, süren zilyetli i kesmifltir. Dava tarihinden, tescil isteminin eksik süre yönünden reddine iliflkin karar n kesinleflti i tarihe kadar gerçekleflen zilyetlik ise davaya konu olmas itibariyle hesaba kat lamaz. Sonradan aç lan tescil davas nda da zilyetlikle kazanma koflullar n n tümünün birlikte gerçekleflmesi zorunlu bulunmaktad r. Bu nedenlerle içtihat ayk r l n n Hukuk Genel Kurulu, Yedinci, Onalt nc, Onyedinci ve Yirminci Hukuk Dairesi görüflleri do rultusunda birlefltirilmesine karar verilmesi gerekmifltir. S O N U Ç : 4721 say l Türk Medeni Kanunu nun 713. maddesinin 1 ve 2. f kralar gere ince aç lan tescil davas n n süre yönünden reddedilmesi halinde; ayn yerle ilgili olarak aç lan 2 nci davan n olumlu sonuçlanabilmesi için, ilk karar n kesinleflmesinden itibaren tafl nmaz üzerindeki zilyetli in davas z, aral ks z ve malik s fat yla yeniden 20 (yirmi) y l sürmesi gerekti ine tarihli üçüncü oturumda oyçoklu u ile karar verildi. KARfiI OY YAZISI 1- çtihatlar Birlefltirmenin Konusu; Kazand r c zamanafl m zilyetli ine dayanarak daha önce aç l p kazanmay sa layan 20 y ll k zilyetlik süresi dolmad ndan reddedilen ve kesinleflen tescil

7 654 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 2 Y l 2007 davas n n, süresi dolduktan sonra aç lan ikinci tescil davas bak m ndan çekiflme (dava) say l p say lamayaca ve birinci davan n kesinleflmesi tarihinden itibaren yeniden dava açmak için 20 y ll k kazanma süresinin dolmas n n beklenilmesine gerek olup olmad hakk ndad r 2-Dairelerin ve Hukuk Genel Kurulunun Görüflleri; 8. Hukuk Dairesinin ço unluk görüflüne göre, zilyet taraf ndan aç lan ilk tescil davas süreden reddedilmifl bulundu undan, aç lan ikinci tescil davas bak - m ndan çekiflme (dava) oluflturmaz ve bu nedenle ilk tescil davas n n kesinleflmesinden itibaren yeniden 20 y ll k kazanma süresinin beklenilmesine gerek bulunmamaktad r. Buna karfl l k 7,16,17 ve 20. Hukuk Dairelerinin 2001 y l ndan önceki baz kararlar ile Hukuk Genel Kurulunun 2001 y l ndan sonraki kararlar na göre ise, 20 y ll k kazanma süresinin dolmamas nedeniyle reddedilen tescil davas n n kesinleflmesi tarihinden itibaren zilyedin yeniden 20 y ll k kazanma süresini beklemesi gerekir. Çünkü kesinleflen ilk tescil davas aç lacak ikinci tescil davas bak m ndan dava (niza) teflkil etmekte olup, TMK n n 714. maddesi ile bu maddenin yollamada bulundu u Borçlar Kanunun ilgili maddeleri uyar nca zamanafl m keser. 3-Ola anüstü Zamanafl m ; Ola anüstü zamanafl m ile tafl nmaz edinme, 4721 say l TMK n n 713. maddesinde düzenlenmifltir. Sözü edilen maddenin 1. f kras na göre, kazanmay sa layan zilyetlikle tafl nmaz edinilebilmesi için tapu kütü ünde kay tl olmayan bir tafl nmaz, davas z, aral ks z olarak 20 y ll k süre ile ve malik s fat yla ile zilyetli- inde bulunduran kifli; tafl nmaz n ad na tapuya kay t ve tesciline karar verilmesini isteyebilir. Ayn maddenin 2. f kras na göre ise; ayn koflullar alt nda, maliki tapu kütü- ünden anlafl lmayan veya 20 y l önce ölmüfl ya da hakk nda gaiplik karar verilmifl bir kimse ad na kay tl bulunan tafl nmaz n tamam n n veya bölünmesinde sak nca olmayan bir parças n n zilyedi de o tafl nmaz n tamam, bir parças veya bir pay üzerindeki mülkiyet hakk n n tapu kütü üne tesciline karar verilmesini isteyebilir. TMK n n 713/1 ve 2. f kralar nda aç klanan hukuki sebepler k smen farkl da olsa, her iki f kra birbirleriyle ba lant l olup öngördükleri zamanafl m süresi ve aranan di er koflullar n ayn olmas nedeniyle her iki f kra da bu aç dan içtihatlar birlefltirilmenin konusunu oluflturmaktad rlar. Yani içtihatlar n birlefltirilmesi karar her iki f kra hakk nda da uygulanaca konusunda duraksamamak gerekir. Zilyetlikle tafl nmaz edinebilmek için, TMK n n 713/1. maddesi uyar nca aranan di er koflullar yan nda, tafl nmaz n nitelik itibariyle de kazanmaya elveriflli olmas (örne in: mera, yaylak, k fllak gibi benzeri yerler ile TMK n n 715. maddesinde aç klanan yerlerden olmamas gerekir) ve 20 y l süre ile ekonomik amaca uygun olarak zilyet taraf ndan kullan lm fl olmas gerekmektedir. Öte yandan tescil davalar ; usul hukukunun öngördü ü dava tiplerinden hiçbirinin tan m na t pa t p uymaz. Bu bak mdan an lan davalar kamusal yönü a r

8 Yarg tay Kararlar 655 basan ve kamu düzenini yak ndan ilgilendiren davalar oldu u bir gerçektir. lke olarak tüm hukuk davalar nda; hâkim taraflar n iddia ve savunmalar yla ba l oldu u halde, tescil davalar nda adeta kendili inden araflt rma, inceleme ve de erlendirme kural geçerlidir. Zilyetli in çekiflmesiz (davas z) ve aral ks z olarak 20 y l süre ile ve malik s fat yla geçip geçmedi i, ekonomik amaca uygun olarak kullan l p kullan lmad, tafl nmaz n nitelik itibariyle kazanmaya elveriflli bulunup bulunmad, gerekli ilamlar n yap l p yap lmad hususlar ile k saca TMK n n 713. maddesinde aranan gerekli tüm koflullar n mahkemece re sen (kendili inden) araflt rmas zorunludur. Bu ilke ve aç klamalar fl nda Hazine veya ilgili kamu tüzel kiflilerinin davan n reddini savunup savunmamalar n n, def i ileri sürüp sürmemelerinin bir önemi bulunmamaktad r. Hatta yöntemine uygun bir biçimde davay kabul etmeleri de sonuca etkili de ildir. Çünkü, Mahkeme zorunlu olarak bu tür durumlar karfl s nda dahi zilyetlikle tafl nmaz edinme koflullar n kendili inden araflt rmak ve incelemek durumundad r. (örne in: yerel gazete ilanlar - n n yap lmas, karar için üç ayl k sürenin beklenilmesi ve yarg lama s ras nda davaya kat lma biçimi hiçbir hukuk davas nda görülmemektedir). Bundan ayr, Hazine veya ilgili kamu tüzel kiflilerinden Köy Tüzel kiflili i TMK n n 713/6. maddesi ve f kras uyar nca, ayn davada kendi adlar na tescile karar verilmesini istemeleri mümkün bulundu u gibi, Hazine, 2644 say l Tapu Kanununun 1. maddesi uyar nca idari yoldan da tafl nmaz ad na tapuya kay t ve tescil ettirebilir. Daha ötesi Hazinenin; yarg lama s ras nda tafl nmaz ad na tescile karar verilmesini istemesi, hiçbir flekle ba l olmay p 492 say l Harçlar Kanunun 13/j maddesi uyar nca harçtan ba fl k oldu u da gözetildi inde, sadece beyanda bulunmas yeterli olup, yöntemine uygun bir biçimde dilekçe verilmesine dahi gerek bulunmamaktad r. (Tescil davalar na bakan Yarg tay 8. Hukuk Dairesinin uygulamas bu yöndedir) Kazanma koflullar n n oluflup oluflmamas nda; kendili inden araflt rma ve inceleme ilkesi geçerli bulundu undan, o halde 20 y ll k kazanma süresinin bir dava koflulu oldu unun kabulü gerekir. Hal böyle olunca daval Hazine veya kamu tüzel kiflilerinin 20 y ll k sürenin dolmad n def i olarak ileri sürmelerinin bir yarar bulunmamaktad r. Zira def iler mahkemece kendili inden gözetilmez, mutlaka buna dayanan tarafça ileri sürülmesi gerekir. (BK. m.140.) Halbuki itiraz niteli inde bulunan def iler ise kendili inden göz önünde tutulur. fiu halde; 20 y ll k kazanma süresinin dolup dolmad bir def iden çok, mahkemece kendili inden araflt rmak zorunda bulunmas nedeniyle, bir itiraz niteli inde oldu u söylenebilir. 4-Hangi Davalar Çekiflme (Dava) Oluflturur ve Zamanafl m n Keser: 4721 say l TMK n n 713. maddesinin karfl l kaynak sviçre Medeni Kanununun 662. maddesini oluflturmaktad r. sviçre Medeni Kanununun 662. maddesine iliflkin gerekçe 4721 say l TMK n n 713. maddesi için aynen al nm flt r. Gerekçe flöyledir; oysa amaç, sviçre Medeni Kanununu flerh ve tefsir eden bütün hukuk bilginlerinin birlefltikleri gibi, zilyede karfl bir istihkak veya müdahalenin önlenmesi davas aç lm fl olmas n n niza (çekiflme) say laca d r (Eraslan Özkaya, 4721 say l TMK, Ankara 2002 bask, Sh:619) Hiç flüphesiz madde gerekçeleri ba lay c de ildirler. Ne var ki; duraksama has l oldu u durumlarda, gerek uygulay c lar n ve gerekse doktrinin baflvurdu u

9 656 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 2 Y l 2007 en önemli kayna oluflturmaktad rlar. Öyle ise, gerekçeler; aç klay c, ayd nlat - c, yol gösterici ve maddeye iliflkin bir yorumun yap lmas bak m ndan gerekli bilgileri içeren metinler oldu unun da kabulü gerekmektedir. Bu özellikleri ile gerekçelerin bir tarafa b rak lmas veya göz ard edilmesi düflünülemez. Nitekim, ölüme ba l tasarruf flekilleriyle ilgili tarih ve 1945/13 E., 1945/15 say l Yarg tay çtihatlar Birlefltirme karar nda; kanunlar m z yorumlarken kendi metinlerimizi göz önünde tutmakla beraber, yorumlarda ilmi içtihatlardan da faydalanabilece ine göre, bunlar n as llar na da (mehaz=kaynak kanun kastediliyor) bakmaktan vazgeçemeyiz denilmektedir. (Esat fiener, Tüm Yarg tay çtihad Birlefltirme Kararlar , Ankara 2000 Bask, Sh:139, T. ve 1950/4-10 say l Yarg tay çtihad Birlefltirme Karar da dernekten ihraç ile ilgili olup, yine kaynak kanuna iliflkindir. Ayn eser Sh:212) Kaynak kanun ve gerekçesinin ne kadar önemli oldu u k saca bu biçimde vurgulad ktan sonra TMK n n 714 ve onun yollamada bulundu u BK n n ilgili maddelerine de inmek gerekir. TMK n n 714. maddesinde; kazand r c zamanafl m sürelerinin hesaplanmas nda, kesilmesinde ve durmas nda BK n n zamanafl m na iliflkin hükümleri k yas yoluyla uygulan r hükmüne yer verilmifltir. Hüküm k yas yoluyla uygulamadan söz etmektedir. Mutlak (kesin ve emir biçiminde) bir anlam tafl mamaktad r say l TMK n n 714. maddesinin yollama yapt BK n n 133. maddesi, alacak ve borç iliflkilerinde uygulanan bir madde olup, borçlunun ve alacakl - n n eylemlerine dayanan zamanafl m n kesme nedenlerinden söz etmektedir. Borçlar Kanunun 133/1. bendinde, borçlunun eylemi nedeniyle zamanafl - m n n kesilmesi yer alm flt r. Bunlar borçlunun borcunu ikrar etmesi, özellikle faiz ödemesi veya borca mahsuben as l borç için ödemede bulunmas, borç için rehin veya kefil vermesidir. Bu bentte yer alan zamanafl m n kesme nedenleri TMK n n 713. madde hükmüne dayanan zamanafl m yla tafl nmaz edinme hali için gündeme gelmesi düflünülemez. Çünkü zamanafl m ile kazanmada bir alacak-borç iliflkisi söz konusu de ildir. Bu nedenle BK n n 133/1. bendinde say lan kesme nedenleri olayda söz konusu olamaz. BK n n 133/2. bendinde ise; alacakl n n eylemine dayanan kesme sebepleri düzenlenmifltir. fiu halde TMK n n 714. maddesinin yollamada bulundu u zamanafl m n kesen unsurlar ancak BK n n 133/2. bendinde yer alan haller olabilir. Burada alacakl n n dava açmas, aç lan davada def i ileri sürmesi, icraya veya iflas masas na baflvurmas ve di er haller yer almaktad r. 5-Somut Olayda Kimin Açt Dava Zamanafl m n Keser; TMK. m.714 ün yollamada bulundu u BK n n 133/2. bendinde, alacakl n n açt davan n zamanafl m n kesece i kabul edilmifltir. Çünkü zamanafl m ancak kendi aleyhine zamanafl m iflleyen kiflinin açt dava kesebilir flu halde aleyhine zamanafl m iflleyen kifli kimdir? Sorusunun yan t alacakl olacakt r. Kanun bunu öngörmektedir. Öyle ise; kazanmay sa layan zilyetlikle tafl nmaz edinilmesinde alacakl kimdir? Bu soruya da flu biçimde yan t vermek mümkündür. Ola anüstü zamanafl m ile tafl nmaz kazan lmas nda, alacakl taraf aleyhine zamanafl m iflleyen

10 Yarg tay Kararlar 657 taraft r. Yani tafl nmaz n zamanafl m ile kaybedecek olan kiflidir. O halde iflleyen bu zamanafl m n dava açmak suretiyle kesebilecek kiflide tafl nmaz n kaybedecek olan Hazine olmaktad r. Tafl nmaz kazanmak isteyecek olan kifli yani zilyet ise, BK n n 133. maddesi anlam nda alacakl de il borçludur. Bu bak mdan zilyedin malike (Hazineye) karfl açt dava zamanafl m n kesmez. Ancak gerçek hak sahibinin zilyede karfl açaca davan n olumlu sonuçlanmas halinde çekiflme say l r ve zamanafl m n keser. (Prof.Dr. Ahmet M.K l ço lu Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Geniflletilmifl 4. Bas, Ankara 2004, Sh: ) a- Türk Ö retisinde Durum; Doktrinde (Ö retide) flu görüfl benimsenmifltir; nizadan (çekiflmeden) maksat davad r. Gerçek hak sahibi, zilyet aleyhine (zilyede karfl ) iade davas açm fl ise böyle bir dava nedeniyle yap lan her usulü ifllem zamanafl m n keser. (TMK. m.640, BK. m.136) ade davas sadece zilyetli in gasp ndan (zilyetli in korunmas ndan) do an bir zilyetlik davas ya da mülkiyet hakk na dayanan bir istihkak davas mahiyetinde olabilir. TMK n n 902 ve 904. (Yeni TMK n n 989 ve 991) maddelerine dayanan bir zilyede hakl l k davas da zamanafl m n keser. (Prof.Dr. Selahattin Sulhi Tekinay, Eflya Hukuku, stanbul, Bask, Sh: , HGK T. 8/1-2 K.) Kaynak Kanunun 662. maddesinin gerekçesine uygun olarak ayn görüfl Türk ö retisi taraf ndan da kabul edilmifl ve bilim adamlar kitaplar nda bu görüfle yer vermifllerdir. (1-Prof.Dr. M.Kemal O uzman/prof.dr. Özer Seliçi/Prof.Dr. Saibe Oktay-Özdemir, Eflya Hukuk stanbul, 2006 Bas, Sh:356, 2-Gürsoy, Kemal Tahir/Eren, Fikret/Cansel, Erol, Türk Eflya Hukuk 2. Bask Ankara, 1984 Bas, Sh:525, 3-Tekinay, Selahattin Sulhi/Burcuo lu, Haluk/Altop, Atilla, Eflya Hukuku Cilt:1, 5. Bask, stanbul, 1991, Sh:751, 4-Suat Bertan, Ayn Haklar, Ankara 1976 Bas, Cilt:1, Sh:564) Görüldü ü gibi Türk ö retisinde, ço unluk görüflü benimseyen bir tane ayk r düflünceye rastlan lmam flt r. sviçre Medeni Kanununun 662. maddesi Türk ö retisi taraf ndan da aynen benimsenmifltir. b- sviçre Ö retisinde Durum; sviçre ö retisinde de durum Türk ö retisindekiyle ayn d r. Farkl bir düflünce söz konusu de ildir. Örne in; Hermann Laim; kazand r c zamanafl m 661. (karfl l TMK. m. 712) maddeye göre çekiflmesiz olmal d r. Bu koflul maddi aç - dan hak sahibinin mülkiyetine dayanarak Tapu Sicilinin düzeltilmesi (.M. m. 975, TMK. m. 1025) veya istihkak ( M. m. 641, TMK. m. 683) davas açmam fl ya da bu davalarda sonuç elde edememifl olmas halinde gerçekleflmifl say l r, görüflündedir. (Hermann Laim, Basler Kommentar Zum Schweizerischen Privatrecht, Honsell/Vogt/Geiser Zivilgesetzbuch, 2. Auflage, S.1019, N.8 ad.art.662) Robert Haab; Kazand r c zamanafl m için her hangi bir zilyetlik yeterli olmaz. Zilyetlik, asli (kendisi için) zilyetlik olmal d r. Gerçek hak sahibi mülkiyete dayanan bir istihkak davas veya Tapu Sicilinin düzeltilmesi davas açmad sürece zilyetlik çekiflmesizdir, düflüncesini savunmufltur. (Robert Haab, Zürcher Kommentar Zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch IV.Band, Das Sachenrecht, 1. Abteillung, Hoob/Simonius/Scherrer/ Zobl. Zürich 1977, S.280, N 20 ad Art. 661,662,663 s ras yla TMK n n 712,713 ve 714. maddeleri S.275, N 10) Arthur Meier Hayoz; Kazand r c zamanafl m ndan yararlanmak isteyenin konumu ile sviçre BK n n 135. (karfl l BK. m. 133) maddesindeki borçlunun

11 658 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 2 Y l 2007 konumu aras nda zilyedin gerçek hak sahibinin mülkiyet hakk n tan mas ile borçlunun borcunu ikrar etmesi bak m ndan koflutluk (paralellik) kurulmufltur, aç klamas nda bulunmaktad r. (Arthur Meier-Hayoz, Berner Kommenter zum Schweizerischen Privatrecht, Band IV Sachenrecht, 1. Abteilung Das Eigentum, 2. Teilband Das Grundeigentum l, Art ZGB, Bern 1974, S.136 N 17 ad Art, 662, Bern flerhi Sh:142 N 12, Paul-Henri Steinauer, Les Droit rêels. T. II, Berne 1990, s.53-54) 6- çtihatlar Birlefltirme Konusuna Esas Olan Olay n Yarg Önüne Gelme Zaman ; Böyle bir olay ilk defa Hatay (Antakya) Sulh Hukuk Mahkemesinin bir dosyas ile yarg önüne gelmifltir. Yerel mahkemenin tarihli karar ile Hatay n anavatana kat ld tarihinden davan n aç ld 1953 tarihine kadar 20 y ll k kazand r c zamanafl m süresinin dolmamas gerekçesiyle davan n reddine karar verilerek hüküm kesinleflmifltir tarihinde ayn yerlerle ilgili olarak yeniden tescil davas aç lm fl ve mahkemece davan n kabulüne karar verilmifltir. 8. Hukuk Dairesi, Medeni Kanunun 640 ve BK n n 134 ve 135. maddelerinden de söz ederek önceki davan n niza oluflturdu u gerekçesiyle davan n reddi gerekti i görüflüyle bozma sevk edilmifltir. Ne var ki, mahkemenin direnme karar vermesiyle olay Hukuk Genel Kurulu önüne gelmifl, ilk davan n niza oluflturamayaca görüflüyle kabule iliflkin direnme hükmünün onanmas na karar verilmifltir. (HGK T. 1969/ K.) H. G. K T. ve 1969/ say l karar ile de, Oysaki an lan davan n, hak kazand r c zamanafl m n kesebilmesi ya da nizas zl k durumuna son verilebilmesi için davan n hak kazand r c zamanafl m zilyedine karfl aç lm fl olmas ve ayn zamanda olumlu bir flekilde de sonuçlanm fl bulunmas gerekti i vurgulanm flt r. (7. HD nin T T /15575, 17.HD.nin T. 1992/ , 16. HD.nin T. 1989/ say l kararlar da ayn yönde olup, ayn gerekçeye dayanmaktad rlar.) 1969 tarihinden 2001 tarihine kadar aç kland biçimde uygulamada (birkaç karar hariç) istikrar n sa land görülmüfltür. Ancak 2001 y l ndan sonra ayk r kararlar n ç kt saptanm flt r. Tüm bu hukuki ve somut olgular fl nda flu sonuca varmak mümkündür. 1-Zilyedin açt dava aleyhine delil olarak kullan lamaz. 2-Zamanafl m n kesen dava türleri flöyle s ralanabilir, a) Kaynak sviçre MK.nun 662 ve TMK n n 713. maddesinin gerekçesinde de vurguland gibi, zilyede karfl Hazine taraf ndan bir dava aç lm fl olacak ve bu davan n da olumlu sonuçlanm fl olmas gerekecektir. b) Ya da zilyedin açt davada; gerçek hak sahibinin (Hazinenin) mülkiyet hakk n tan mas gerekmektedir. Yani zilyedin açt tescil davas n n yarg lamas s ras nda tafl nmaz n Hazineye ait oldu unun kabulü ile davas ndan feragat etmesi ve bu hükmün kesinleflmesi sonucu ancak zamanafl m kesilebilir. 3-Bir hakk n zamans z (vadesinden önce) dava yoluyla ileri sürülmesi o hakk ortadan kald rmaz. 4-Önceki dava süreden (esastan de il) reddedilmifl olup, olaylara dayal kesin hükmün unsurlar bulunmad ndan HUMK un 237. maddesi anlam nda ortada bir kesin hükmün varl ndan söz edilemez.

12 Yarg tay Kararlar 659 Zamanafl m n kesmeyen (çekiflme say lmayan) ifllemler ve davalar; (Prof.Dr. Ahmet M.K l ço lu, a.g.e. Sh: ) 1-Tafl nmaz Mal Zilyetli ine Yap lan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakk ndaki 3091 Say l Kanuna Göre dari Makamlarca verilen men kararlar, 2-Noterden çekilen ihtarnameler ve ihbarnameler, 3-Hazinenin ecrimisil istemesine iliflkin ödeme emirleri ya da ihbarnameleri, 4-HUMK un 409/5. maddesi ile kesinleflen yetkisizlik ve görevsizlik kararlar na karfl ayn kanunun 193/3. maddesi uyar nca ilgili mahkemeye 10 günlük süre içerisinde baflvurulmamas sonucu ayn maddenin son f kras gere ince davan n aç lmam fl say lmas na iliflkin kararlar, 5-Süresinden önce aç lan ve reddedilen davalar gibi, Saptanan bu olgular nedeniyle zilyet taraf ndan aç lan ve kesinleflen ilk dava çekiflme oluflturmad ndan, kazanmay sa layan zilyetlik süresi için yeniden 20 y l beklenilmesine gerek olmad inanc nda bulundu umdan say n ço unlu- un görüfllerine aç klanan sebeplerle kat lm yorum Yusuf ULUÇ 8. Hukuk Dairesi Üyesi

13 Yarg tay Kararlar 695 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E.2006/9-676 K.2006/727 T ÜST DÜZEYDE GÖREV YAPAN PERSONEL FAZLA ÇALIfiMA ÜCRET * Özet: flyerinde üst düzeyde (genel müdür) olarak çal flan ve günlük çal flmas n n kendisi taraf ndan belirlenebilme olana bulunan davac n n fazla çal flma ücretine hak kazanmas ndan söz edilemez. Taraflar aras ndaki "tazminat" davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Bodrum 1.Asliye Hukuk ( fl) Mahkemesince davan n k smen kabulüne dair verilen gün ve 2001/660 E- 2004/314 K. say l karar n incelenmesi taraf vekilleri taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 9. Hukuk Dairesinin gün ve 2004/ say l ilam ile; (...1- Dosyadaki yaz lara toplanan delillerle karar n dayand kanuni gerektirici sebeplere göre, davac n n tüm temyiz itirazlar yla daval n n afla daki bendin kapsam d fl nda kalan temyiz itirazlar yerinde de ildir. 2- Davac iflçinin daval ya ait turistik otel iflyerinde genel müdür olarak çal flt anlafl lmaktad r. Tan k beyanlar na göre otelde yat p kalkm fl ve bu flekilde günlük mesaisini kendisi belirlemifltir. Daval flirketin merkezi de stanbul Karaköy'dür. flyerinin yönetiminin davac taraf ndan yerine getirildi i anlafl lmaktad r. flyerinde en üst düzeyde çal flt na göre fazla çal flma ücretine hak kazan lmas söz konusu olmaz. Mahkemece an lan iste in reddi gerekirken yaz l flekilde kabulüne karar verilmesi hatal olmufltur...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yap - lan yarg lama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmifltir. TEMY Z EDEN: Daval vekili HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Taraflar n karfl l kl iddia ve savunmalar na, dosyadaki tutanak ve kan tlara, bozma karar nda aç klanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk (*) Gönderen: Ali Güneren Yarg tay 21. HD Baflkan

14 696 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 2 Y l 2007 Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma karar na uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya ayk r d r. Bu nedenle direnme karar bozulmal d r. SONUÇ: Daval vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile,direnme karar n n Özel Daire bozma karar nda gösterilen nedenlerden dolay HUMK un 429. maddesi gere ince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peflin harc n n geri verilmesine, gününde oybirli iyle karar verildi. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E.2006/9-803 K.2006/808 T fiç N N fiyer NE DEVAMSIZLI ININ KANITLANMASINDA DEL LLER N TAKD R KIDEM VE HBAR TAZM NATI* Özet: flyerinde düzenlenen tutanaklar ve tan klarla iflçinin devams zl kan tlanm flt r. Buna ra men davac iflçiden duyduklar n anlatan davac tan klar n n verdi i bilgilere dayan larak k dem ve ihbar tazminat istemlerinin kabul edilmesi isabetsizdir. Taraflar aras ndaki "K dem ve hbar Tazminat " davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda Beyo lu fl Mahkemesince davan n k smen kabulüne dair verilen gün ve 2003/ /170 say l karar n incelenmesi daval vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 9.Hukuk Dairesinin gün ve 2004/ /5572 say l ilam ile; ( Davac n n hizmet akt tarihlerinde devams zl k yapmas sebebiyle 1475 Say l Yasan n 17/2-f maddesi gere ince daval taraf ndan feshedilmifltir. Daval ibraz etti i tutanaklar ve dinletti i tan klarla davac n n devams zl n kan tlam flt r. Davac devams zl k yap lan tarihlerde ifle devam etti ini veya mazeretli oldu unu ileri sürüp bu konuda delil ibraz etmemifltir. Buna ra men mahkemenin davac dan duyumlar n intikal ettiren davac tan klar n n beyanlar na itibar ederek ve varsay mla davac n n ihbar ve k - (*) Gönderen: Ali Güneren Yarg tay 21. HD Baflkan

15 Yarg tay Kararlar 697 dem tazminat isteklerinin kabul edilmesi hatal olup bozmay gerektirmifltir ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yap - lan yarg lama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmifltir. TEMY Z EDEN: Daval vekili HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Taraflar n karfl l kl iddia ve savunmalar na, dosyadaki tutanak ve kan tlara, bozma karar nda aç klanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma karar na uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya ayk r d r. Bu nedenle direnme karar bozulmal d r. SONUÇ: Daval vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile, direnme karar n n Özel Daire bozma karar nda gösterilen nedenlerden dolay HUMK un 429. maddesi gere ince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peflin harc n n geri verilmesine gününde, oyçoklu u ile karar verildi.