ICS TÜRK STANDARDI TS 1446/Mayõs 1998

Transkript

1 ÖNSÖZ Bu standard, Türk Standardlarõ Enstitüsü nün Petrol Hazõrlõk Grubu nca revizyonu yapõlmõş ve sonra, TSE Teknik Kurulu nun 25 Nisan 1995 tarihli toplantõsõnda kabul edilmiş, 19 Ocak 1996, 30 Aralõk 1997 ve 25 Mayõs 1998 tarihli toplantõlarda tadil edilerek yayõmõna karar verilmiştir. Teknik kurul, ayrõca bu standardõn mecburi yürürlüğe konulmasõnõ uygun bularak ilgili Bakanlõğa önerilmesini kabul etmiştir. Bu standard, gün ve sayõlõ Resmi Gazete de yayõmlanan ilgili Bakanlõk Tebliği ile mecburi yürürlükte bulunduğundan, bu yeni metne ilişkin Bakanlõk Tebliği Resmi Gazete de yayõmlandõktan ve bu kararda verilen geçiş süresi son bulduktan sonra eski baskõlarõ geçersizdir. Bu standardõn hazõrlanmasõnda, milli ihtiyaç ve imkanlarõmõz ön planda olmak üzere, milletlerarasõ standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancõ ülkelerin standardlarõndaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakõnlõk ve benzerliklerin sağlanmasõna ve bu esaslarõn, ülkemiz şartlarõ ile bağdaştõrõlmasõna çalõşõlmõştõr. Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici, imalatçõ ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapõlmõş ve alõnan görüşlere göre olgunlaştõrõlmõştõr.

2 İÇİNDEKİLER 0 - KONU, TARİF, KAPSAM, UYGULAMA ALANI KONU TARİFLER Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazõ (LPG) Depolama Tankõ Su Kapasitesi İşletme Basõncõ Deney Basõncõ Kütlece Doldurma Oranõ Hacimce Doldurma Oranõ Gaz Detektör Sistemleri Dağõtõm Şirketi Dolum Tesisi Başbayi Bayi Tali Bayi Diğer Tarifler KAPSAM UYGULAMA ALANI GENEL KURALLAR ÖZEL KURALLAR LPG'NİN DÖKME OLARAK DEPOLANMASI Tanklarõn Yeri Tanklarõn Montajõ Yatay Tanklar Dikey Tanklar Taşõnabilir Tanklar Araçlara Monte Edilen Tanklar LPG Taşõmada Kullanõlan Araçlar Örtülü Tanklar (Kaplanmõş Tanklar) Tanklarõn Yeraltõna Tesisi Kõsmi Yeraltõ Tanklarõ ve Üstü Örtülmemiş (Kaplanmamõş) Durumdaki Tank Tesisleri TANK DONANIMININ MONTAJI REGÜLATÖRLERİN MONTAJI BORU DONANIMI İŞLETME BASINCI SINIRLARI BORU VE İNCE CİDARLI BORU VE BUNLARIN EKLEME PARÇALARI, VALF VE HORTUMLARIN MONTAJI EMNİYET VALFİNİN MONTAJI MUAYENE VE DENEYLER CİHAZLARIN MONTAJI Pompalar Kompresörler Filtreler Sõvõ ve Buhar Sayaçlarõ LPG'NİN TÜPLERE DOLDURULMUŞ HALDE DEPOLANMASI GENEL KURALLAR TÜP VALFLERİNİN KORUNMASI TÜPLERİN BİNA İÇİNDE DEPOLANMASI BİNALARIN DIŞINDA LPG DEPOLANMASI YANGINDAN KORUMA...24 ATIF YAPILAN STANDARDLAR TADİL FİŞİ... 29

3 SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZLARI (LPG) - DEPOLAMA KURALLARI 0 - KONU, TARİF, KAPSAM, UYGULAMA ALANI KONU Bu standard, sõvõlaştõrõlmõş petrol gazlarõnõn (LPG) depolama kurallarõna dairdir TARİFLER Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazõ (LPG) Sõvõlaştõrõlmõş petrol gazõ (LPG), petrolün damõtõlmasõ ve parçalanmasõ sõrasõnda elde edilen ve sonradan basõnç altõnda sõvõlaştõrõlan, başlõca propan, bütan ve izomerleri gibi hidrokarbonlar veya bunlarõn karõşõmõdõr (TS ) ). NOT - Bu standard metninde, "Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazlarõ (LPG)" deyimi yerine bundan sonra yalnõzca "LPG" terimi kullanõlmõştõr Depolama Tankõ Depolama tankõ, LPG'nin basõnç altõnda depolanabileceği, su kapasitesi 108,5 l den büyük olan, çelikten yapõlmõş atmosfere kapalõ kaptõr Takozlu Tank Takozlu tank, takoz veya kõzaklar üzerine yerleştirilmiş, gerektiğinde taşõnabilen depolama tankõdõr Su Kapasitesi Su kapasitesi, depolama tankõ ve/veya tüpün 15,6 C sõcaklõktaki su ile doldurulduğu zaman içerisine alabileceği suyun hacmidir (Birimi m 3 'dür) İşletme Basõncõ İşletme basõncõ, LPG depolama tanklarõnda ve depolama tesislerini meydana getiren (boru donanõmõ, pompa, kompresör hortum vb.) ünitelerde, çalõşma esnasõnda emniyetle uygulanabilecek en yüksek basõnçtõr (Birimi kpa'dõr.) Deney Basõncõ Deney basõncõ, LPG depolama tanklarõ ve depolama tesisleri, boru donanõmõnõn (pompa, kompresör, hortum vb.) mukavemetinin ve sõzdõrmazlõğõnõn kontrolü için uygulanan basõnçtõr (Birimi kpa'dõr) Kütlece Doldurma Oranõ Kütlece doldurma oranõ, LPG'nin 15,6 C'daki nisbi yoğunluğuna bağlõ olarak, depolama kabõna konulmasõna müsaade edilen LPG kütlesinin depolama kabõnõn alabileceği 15,6 C'daki suyun kütlesine oranõdõr Hacimce Doldurma Oranõ Hacimce doldurma oranõ, LPG'nin 15,6 C'daki nisbi yoğunluğuna bağlõ olarak, depolama kabõna konulmasõna müsaade edilen LPG hacminin depolama kabõnõn alabileceği 15,6 C'daki suyun hacmine oranõdõr. 1) Bu standard metninde atõf yapõlan standardlarõn numaralarõ, yayõm tarihleri İngilizce ve Türkçe isimleri kapak arkasõnda verilmiştir. 1

4 Gaz Detektör Sistemleri Gaz detaktör sistemleri, propan ve bütana uygun, mahfazasõ sõzdõrmaz tipte, çalõşmasõ esnasõnda dõş yüzey sõcaklõğõ hiçbir zaman 300 C u geçmeyen, sanayi tipi, sertifikalõ, bütan ve/veya propan kaçağõnõ algõlayarak bu gazlarõn havadaki alt patlama sõrasõnõn en fazla % 20 sine ulaşõldõğõnda yangõn ikaz ve emniyet sistemlerini çalõştõran sistemlerdir Dağõtõm Şirketi Dağõtõm şirketi, kendisine ait en az bir adet dolum tesisi (Madde ) bulunan, LPG satõşõ ile mütenasip miktarda TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun tüp parkõ olan, doğrudan; veya sözleşmeli başbayileri (Madde ) sözleşmeli bayileri (Madde ) veya tali bayileri (Madde ) aracõlõğõyla kendi dolum tesisinde TS 1449'a göre doldurduğu veya karşõlõklõ mutabakat ile diğer bir dağõtõm şirketinin dolum tesisinde doldurttuğu üzerinde tescilli markasõnõ ve rengini taşõyan, imal ettirdiği ve sahibi bulunduğu LPG tüpleri ile kullanõcõlara LPG ulaştõran bir şirkettir. Sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketleri tüplerini bu tüzel kişiliğe ait yetkili bayileri vasõtasõyla da tüketicilere intikal ettirebilirler Dolum Tesisi Dolum tesisi, dağõtõm şirketinin imal ettirdiği üzerinde tescilli markasõnõ ve rengini taşõyan ve sahibi bulunduğu TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun tüplere veya karşõlõklõ mutabakat ile diğer bir dağõtõm şirketinin imal ettirdiği, üzerinde tescilli markasõnõ ve rengini taşõyan ve sahibi bulunduğu TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun tüplere ve/veya dökme taşõma araçlarõna (Madde ) LPG nin doldurulduğu ve boşaltõldõğõ, TS 1445 ve TS 1449'da belirtilen kurallara göre kurulan ve çalõşan, TS 55'e uygun LPG tüplerinin TS 5306'ya göre değerlendirildiği, bir dağõtõm şirketine ait tesistir Başbayi Başbayi, tek bir dağõtõm şirketi ile sözleşmesi bulunan ve sadece sözleşmeli olduğu bu dağõtõm şirketinin kendi dolum tesisinde doldurduğu veya karşõlõklõ mutabakat ile diğer bir dağõtõm şirketinin dolum tesisinde doldurttuğu TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun, bu dağõtõm şirketinin imâl ettirdiği, sahibi bulunduğu ve üzerinde tescilli markasõnõ ve rengi bulunan LPG tüpleri ile, sözleşmesinde belirtilen bölge veya bölgeler dahilinde, dağõtõm şirketi ile sözleşmesi bulunan bayiler (Madde ) aracõlõğõyla LPG pazarlayan gerçek veya hükmi şahõstõr. Yetkili bayiler sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketlerinin biri ve bağlõ bulunduğu tüzel kişilikle sözleşme yapmak suretiyle işyerlerinde aynõ tüzel kişiliğe ait dağõtõm şirketlerinin LPG tüplerini de tüketicilere intikal ettirebilirler. Başbayi, LPG pazarlamasõ haricinde bayilik sözleşmesi hükümlerine aykõrõ olmamak kaydõyla başka ticari faaliyetlerde de bulunabilir Bayi Bayi, tek bir dağõtõm şirketi ile sözleşmesi bulunan ve sadece sözleşmeli olduğu bu dağõtõm şirketinin kendi dolum tesisinde doldurduğu veya karşõlõklõ mutabakat ile diğer bir dağõtõm şirketinin dolum tesisinde doldurttuğu TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun, sadece bağlõ olduğu dağõtõm şirketinin tescilli markasõnõ ve rengini taşõyan sahibi bulunduğu LPG tüplerini işyerinde bulunduran ve pazarlayan gerçek veya hükmi şahõstõr. Yetkili bayiler sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketlerinin biri ve bağlõ bulunduğu tüzel kişilikle sözleşme yapmak suretiyle işyerlerinde aynõ tüzel kişiliğe ait dağõtõm şirketlerinin LPG tüplerini de tüketicilere intikal ettirebilirler. Bayi, LPG pazarlamasõ haricinde bayilik sözleşmesi hükümlerine aykõrõ olmamak kaydõyla başka ticari faaliyetlerde de bulunabilir Tali Bayi Tali bayi, bağlõ olduğu dağõtõm şirketi tarafõndan tali bayilik ihdas etmek üzere yetkilendirilmiş bir bayi ile sözleşmesi bulunan, bu dağõtõm şirketinin kendi dolum tesisinde doldurduğu veya karşõlõklõ mutabakat ile diğer bir dağõtõm şirketinin dolum tesisinde doldurttuğu, TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun, bu dağõtõm şirketinin imal ettirdiği, sahibi bulunduğu ve üzerinde tescilli 2

5 markasõnõ ve rengini taşõyan LPG tüpleri ile bağlõ olduğu bayinin sorumluluğunda LPG pazarlayan gerçek veya hükmi şahõstõr. Yetkili bayiler sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketlerinin biri ve bağlõ bulunduğu tüzel kişilikle sözleşme yapmak suretiyle işyerlerinde aynõ tüzel kişiliğe ait dağõtõm şirketlerinin LPG tüplerini de tüketicilere intikal ettirebilirler. Tali bayi, LPG pazarlamasõ haricinde tali bayilik sözleşmesi hükümlerine aykõrõ olmamak kaydõyla başka ticari faaliyetlerde de bulunabilir Diğer Tarifler Bu standardda geçen diğer tarifler, atõf yapõlan diğer standardlarda verilmiştir KAPSAM Bu standard, sõvõlaştõrõlmõş petrol gazlarõnõn (LPG) dökme veya TS 55 ve TS 5306'ya uygun tüplere doldurulmuş halde depolanmasõ kurallarõnõ kapsar. Bu standard, diğer petrol ürünleri ile sõvõlaştõrõlmõş doğal gazlarõn ve başka gazlarõn depolanmasõ kurallarõnõ kapsamaz UYGULAMA ALANI Bu standard, sõvõlaştõrõlmõş petrol gazlarõ (LPG) depolama tesislerine uygulanõr. Bu standard, sõvõlaştõrõlmõş doğal gaz (LNG) depolama tesisleri ile diğer petrol ürünlerinin depolanmasõ amacõyla kurulan tesislere uygulanmaz. 1 - GENEL KURALLAR LPG, dökme olarak depolama tanklarõnda (basõnçlõ kaplarda) veya TS 55 ve TS 5306'ya uygun tüplere doldurulmuş durumda depolanmalõdõr. LPG'nin depolanmasõ işlerinde çalõştõrõlan personel LPG'nin özellikleri ve bunun meydana getirebileceği tehlikelere karşõ eğitilmiş olmalõdõr. 2 - ÖZEL KURALLAR LPG'NİN DÖKME OLARAK DEPOLANMASI Tanklarõn Yeri Tanklar; -En yakõn tanka, binalara veya bina gruplarõna - Komşu arsa sõnõrõna, -Ana trafik yollarõna veya demir yollarõna, -Tanklarõn biribirlerine olan uzaklõğõna göre ve Çizelge-1 ve Çizelge-1A'da belirtilen emniyet mesafeleri ile Madde 2'deki özel kurallara uygun olarak yerleştirilmelidir. Depolama tanklarõ hiçbir suretle üst üste konularak tesis edilmemelidir. 3

6 ÇİZELGE 1 - LPG Depolama Tanklarõ Asgari Emniyet Mesafeleri 1) Tank Su Kapasitesi Madde de Belirtilen Yerlere Olan Mesafe, En az, m Tanklar Arasõndaki Mesafe 4) (m 3 ) Örtülü Tanklar veya Yeraltõ En az, m Tanklarõ 2) Yerüstü Tanklarõ 0,5 den küçük 5) ,5-3, ,1-10,0 5 7,5 7) 1 10,1-50,0 7, ,1-120, ,5 120, Birbirine komşu tanklarõn çap- 250,1-600, larõ toplamõnõn 1/4 ü kadar 600,1-1200, ,1-5000, den büyük ) Bu standardõn yürürlüğe girdiği tarihten önce inşa edilen LPG depolama tesislerine ve bu tesislere ilave edilecek tanklara, tanklarõn propan tankõ olmasõ ve tesisteki tanklarõn herbirinin kalibre edilmiş gaz dedektör sistemleri (Madde 0.2.8) ile donatõlmõş olmasõ şartõ ile Çizelge 1A da verilen emniyet mesafeleri uygulanõr. Gaz dedektör sistemlerinin kalibrasyon ve kontrolü her yõl yapõlmalõdõr. 2) Yeraltõ tanklarõ ile ilgili emniyet mesafeleri, emniyet valfi, doldurma ağzõ veya sõvõ seviye göstergesi blöfünden ölçülmelidir. Bu durumda yeraltõ tankõnõn herhangi bir kõsmõnõn, binaya veya üzerine bina yapõlabilecek arsa sõnõrõna uzaklõğõ 3 m den az olmamalõdõr (Şekil-3). 3) Su kapasitesi 0,5 m 3 veya daha büyük olan tanklarõn binalara olan mesafesi dikkate alõnõrken, binadan 1,5m den fazla çõkõntõ yapan ve emniyet valfi çõkõş ağzõndan yüksek bina kõsõmlarõ mevcut ise, emniyet mesafesi çõkõntõ mesafesinin en az %50 si kadar daha az olmalõdõr. Bu mesafe çõkma dõş yüzey ile, tankõn yerleştirildiği noktanõn dikeyine, yatay olarak, ölçülmelidir. Hiçbir halde bina duvarõna olan mesafe çizelgede verilen değerden küçük olmamalõdõr. Bu husus emniyet valfi çõkõş ağzõndan 15 m veya daha yüksek olan çõkmalõ binalara uygulanmamalõdõr. 4) Su kapasiteleri 0,5 m 3 veya daha büyük tanklardan meydana gelen çoklu yeraltõ tanklarõnõn uçlarõ ve kenarlarõ, vinç ve benzeri makinalarla kolaylõkla ulaşõlabilecek şekilde yerleştirilmelidir. 5) Su kapasitesi 0,5 m 3 den küçük tanklardan meydana gelen ve toplam su kapasitesi 2 m 3 den fazla olan tank gruplarõna, her bir tankõn su kapasitesi yerine toplam su kapasitesi dikkate alõnarak bu çizelgede verilen emniyet mesafesi uygulanmalõdõr. Depolama alanõnda birden fazla tank grubu bulunduğu durumlarda, tank gruplarõ arasõndaki mesafe en az 7,5 m olmalõdõr. Tanklarõn bu şekilde yerleştirilmesi durumunda, gruptaki tanklara, tanklar arasõ emniyet mesafesi uygulanmamalõdõr. 6) Binalarla yanyana inşa edilmiş su kapasitesi 0,5 m 3 den küçük yerüstü tanklarõ için aşağõdaki şartlar aranmalõdõr (Bu açõklamalar sadece Çizelge 1A için geçerlidir). a - Emniyet valfi çõkõşõ, valf çõkõş ağzõ seviyesinin altõnda olan bina açõklõklarõndan yatay olarak en az 1,5 m uzağa yerleştirilmelidir. Tankõn bulunduğu mahalde gaz birikimi olmayacak şekilde havalandõrmanõn mümkün olmadõğõ durumlarda tank, bina altõnda yer almamalõdõr. Tank çevresinin %50 sinden daha fazla bir kõsmõ kapalõ olmamalõdõr. b - Bulunduğu yerde doldurulan tanklar; doldurma bağlantõlarõ ve sõvõ seviye göstergesi blöfü, herhangi bir harici kõvõlcõm kaynağõndan, doğrudan havalandõrma cihazlarõnõn hava giriş ağõzlarõndan mekanik havalandõrma sistemlerinin hava giriş ağzõndan herhangi bir yönde yatay olarak en az 3 m uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir (Şekil-1, Şekil-2). 7 ) Bu mesafe, su kapasitesi 5 m 3 veya daha az olan bir tank için 3 m ye düşürülebilir. Bu tankõn, tek tank sayõlabilmesi için su kapasitesi 0,5 m 3 den büyük olan herhangi bir tanktan en az 7,5 m uzakta olmasõ gerekir. 4

7 ÇİZELGE 1A - LPG Depolama Tanklarõ Asgari Emniyet Mesafeleri Tank Su Kapasitesi Madde de belirtilen Yerlere Olan Mesafe En az, m Tanklar Arasõndaki Mesafe 4) (m 3 ) Örtülü Tanklar veya Yeraltõ Yerüstü Tanklarõ 3) En az, m Tanklar 2) 0,5 den küçük 5) 3 0 6) 0 0,5-3, ,1-10,0 5 7,5 7) 1 10,1-50,0 7, ,1-120, ,5 120,1-250, ,5 250,1-600, ,5 Birbirine komşu tanklarõn çap- 600,1-1200, larõ toplamõnõn 1/4 ü kadar , den büyük ,3,4,5,6ve 7 no lu dipnotlar Çizelge-1 de verilmiştir Toplam su kapasitesi 15 m 3 'den fazla olan tanklarõn meskun mahallerde tesis edilmesi durumunda; Madde ve Çizelge-1'deki hususlar, Çizelge-2'de verilen yangõndan korunma şekillerine göre değiştirilebilir Her birinin toplam su kapasitesi 50 m 3 veya daha fazla olan yerüstü tanklarõndan meydana gelen tank gruplarõ arasõndaki asgari mesafeler ve bu gruplarõn her birindeki azami tank sayõlarõ yangõndan korunma şekillerine göre Çizelge- 2'ye uygun olmalõdõr. Yerüstü LPG tanklarõnõn bulunduğu mahale, yangõn sistemine ilave olarak, su kapasitesi m 3 depolama tanklarõnda en az 3 adet, 120 m 3 'ten büyük depolama tanklarõnda en az 4 adet yangõn hidrantõ tesis edilmelidir. Bu hidrantlar TS 2821'e uygun olmalõ, ve hidrant seçiminde mahalli itfaiye teşkilatõ ve/veya varsa rafinerilerin görüşü alõnmalõdõr. Yer üstü yangõn hidrantlarõ uygun konumlarda yerleştirilmelidir. Hidrantlar, tanklara en az 15 m en çok 75 m mesafelerde bulunmalõdõr. ÇİZELGE 2 -Yangõndan Koruma Şekillerine Göre Tank Gruplarõnda Bulunmasõ Gereken Tank Sayõsõ ve Gruplar Arasõndaki Asgari Mesafeler Yangõndan Koruma Şekli Bir Gruptaki Azami Tank Sayõsõ, Gruplar Arasõndaki Asgari Mesafe, Adet m Yalnõzca Yangõn Hortumu 1) 6 15 Sabit Monitor Lanslarõ 2 6 7,5 Sabit Su Püskürtme Cihazõ 3) 9 7,5 Isõ Yalõtõmõ 4) 9 7,5 Sabit su püskürtme cihazõ ve sabit monitör lans sistemlerinin projelendirilmesinde. korunacak tankõn yüzey alanõ, tecrübeli uzman mühendislerce tespit edilmeli ve yangõna maruz kalan kõsõmlarõn tamamõnõ kapsamalõdõr 5). 1) Yangõn hasar analizi sonucunda, ciddi yangõn hasarõ ihtimali olmadõğõ anlaşõlan bölgelerde, yangõndan korunma için yangõn hortumu kullanõlan bölgelerde özel koruma tedbirleri alõnmalõdõr. Tek bir kanattan meydana gelebilecek yangõnlar için yangõn tesisatõnda, 15 m 3 den büyük kapasitede yangõn suyu deposu bulunmalõdõr. Tankõn yangõndan korunmasõ alevin tank ile temasa başladõğõ anda, yeterli miktarda yangõn suyunun alev üzerine mümkün olan en kõsa zamanda uygulanmasõyla sağlanõr. Yangõn suyu uygulanmamasõ durumunda tanklarõn çoğunluğunda, alevin tank ile temasa başlamasõndan sonraki dakika içinde tanklarõn hasarlanmaya uğradõğõ görülmüştür. Su spreyi henüz tutuşmamõş durumdaki gaz kaçaklarõnõn kontrol edilmesinde de kullanõlabilir. 2) Sabit monitor lanslarõnõn ve sabit su spreylerinin projelendirilmesinde korunacak yerüstü tank yüzeyinin alanõ, tecrübeli uzman mühendislerce tespit edilmelidir. Sabit monitor lanslarõ ve su spreyleri muhtemel bir yangõndan etkilenebilecek tank yüzeylerinin tamamõnõ õslatabilecek ve yeterli debide su fõşkõrtabilecek kapasite ve konumda yerleştirilmelidir. 3) Sabit su spreyi sistemleri, uzman mühendislerce projelendirilmelidir. Bu sistemler muhtemel bir yangõndan tesir görebilecek yüzeylerin tamamõnõ õslatabilecek ve buralara yeterli su fõştõrtabilecek kapasite ve konumda tesis edilmelidir. Bu sistemler, sõcaklõğa veya gaz kaçağõna karşõ duyarlõ yangõn (dedektör) cihazlarõndan ikaz almak suretiyle kendiliğinden devreye girmeli veya elle devreye sokulabilmelidir. 4) Yangõn hatlarõnõn õsõya karşõ yalõtõlmasõnõn gerekli olup olmadõğõ, tecrübeli uzman mühendisler tarafõndan yapõlacak analiz sonucuna göre karar verilmelidir. Yerüstü tankõna õsõ yalõtõmõ gerekiyorsa, yalõtõm tankõ en az 430 C sõcaklõkta, en az 50 dakika süre ile koruyabilecek özelliklerde yapõlmalõdõr. Tanka uygulanan õsõ yalõtõmõ, sistemi ayrõca iklim şartlarõnda korumalõ ve yangõn halinde su püskürtülmesi sonucu ani sõcaklõk değişimiyle çatlamamalõdõr. 5

8 5) Su kapasitesi 15 m 3 den fazla olan LPG depolama tesislerinde ve dolum tesislerinde aşağõdaki yangõn güvenliği sistemleri uygulanmalõdõr. 5.1) Su Depolarõ ve Sis Musluklarõ 5.1.1) Yer üstü depolama tanklarõnõn toplam dõş yüzeyinin her m 2 si için en az 3 l/dakika ve tüp dolum tesisi (platform veya sundurma gibi) alanõnõn her m 2 si için en az 3 l/dakika olmak üzere su ihtiyacõ tespit edilmeli ve bu su ihtiyaçlarõndan büyük olanõnõ karşõlayacak kapasitede su deposu veya su havuzu tesis edilmelidir. Su deposu veya su havuzunun büyüklüğü, hesaplanan su miktarõnõ en az 1 saat süre ile karşõlayacak hacimde olmalõdõr. Su, denizden, akarsudan, şehir şebekesinden veya rafineri yangõn suyu şebekesinden sağlandõğõnda su deposu veya su havuzu buralardan sağlanacak en az su miktarõ düşülerek projelendirilmelidir. NOT - Yangõn suyu şebekesinin donmamasõnõ sağlayacak tedbirler alõnmalõdõr ) Madde de belirtildiği metotla hesaplanan miktarda su gerektiğinde tank üzerine veya dolaylarõna uygun şekilde dağõtabilecek sprink (duş) veya lüle-nozul sistemi kurulmalõdõr. Kullanõlan sprinkin debisi en az 15 l/dakika olmalõdõr. Lüle - nozullar ise kullanõlan sprink kapasitesine eşdeğer olacak şekilde seçilmelidir ) Sprink veya lüle-nozullar tank boyutlarõna uygun olarak ve etkili bir soğutmayõ sağlayacak şekilde yerleştirilmiş olmalõdõr ) LPG depolama tesislerinin yanõndaki kapalõ veya sundurma altõndaki tüp dolum tesislerinde, (Madde 5.1.1) bütün alanõ õslatabilecek şekilde dağõlmõş ve beheri en az 1 m 3 /h debide sprink veya lüle nozul sistemi kurulmalõdõr ) Dökme LPG depolama tesislerini ve bu tesislerin yanõnda tüp depolanan açõk alanlarõ etkili bir şekilde kontrol altõna alabilecek ve beheri en az 15 l/dakika su kapasiteli yerüstü yangõn hidrant sistemi kurulmuş olmalõdõr ) Madde ve Madde te belirtilen sistemlerde; depolama tanklarõ alanõ ile tüp dolum tesisleri için hesaplanan su ihtiyacõndan hangisi fazla ise, bu ihtiyaca uygun kapasitede pompalar ve su havuzu ( en az 2 pompa) bulunmalõdõr. Pompalarõn çõkõş basõnçlarõ 700 kpa dan az olmamalõdõr. Elektrik motorlarõyla donatõlmõş pompalarõn çalõştõrõlmasõ, otomatik veya uzaktan kumandalõ sistemlerle sağlanmalõdõr ) Yangõn güvenliği su sistemleri, en az 7 günde bir defa çalõştõrõlmalõ ve işler durumda olduğundan emin olunmalõdõr Tüketim Amaçlõ, Su Kapasitesi 15 m 3 den Fazla Olan Depolama Tanklarõ Tüketim amacõyla kullanõlan, su kapasitesi 15 m 3 den fazla olan depolama tanklarõnda aşağõdaki emniyet sistemleri bulunmalõdõr ) Yerüstü depolama tanklarõnõn üzerinde, tank yüzeyinin her m 2 si, başõna 3 l/dakika su miktarõnõ tank yüzeyine yöneltecek su püskürtme elemanlarõ (sprink (duş) veya lüle nozul) bulunmalõdõr ) Tank boyutlarõna uygun olarak Madde e uygun olarak seçilen su püskürtme elemanlarõ, bir sprink sistemi (beherinin kapasitesi en az 15 l/dakika veya buna eşdeğer) lüle - nozul sistemi olabilir. Su püskürtme elemanlarõ tank boyutlarõna uygun şekil ve yerlerde yerleştirilmiş olmalõdõr ) Depolama tankõnõn bulunduğu alanda en az iki adet yangõn hidrantõ (çapraz veya karşõlõklõ konumlarda) ve her hidrantõn yanõnda bir dolap içerisine yerleştirilmiş olarak yeterli uzunlukta yangõn hortumu bulunmalõdõr. 5.3) Yangõn Söndürme Tüpü 5.3.1) Depolama kapasiteleri 10,000 kg dan az olan depolama tesislerinde en az 2 adet 6 kg lõk karbon dioksitli veya 2 adet 6 kg lõk kuru tozlu TS 862 ye uygun yangõn söndürme tüpü bulundurulmalõdõr ) Depolama kapasiteleri 10,000 kg dan fazla kg dan az olan depolama tesislerinde en az 4 adet 6 kg lõk karbondioksitli veya 4 adet 6 kg lõk kuru tozlu TS 862 ye uygun yangõn söndürme tüpü bulundurulmalõdõr ) Depolama kapasitesi kg dan çok olan LPG depolama tesislerinde kg üzerindeki her kg LPG için Madde ye ilave olarak en az 1 adet 6 kg lõk karbondioksitli veya kuru tozlu TS 862 ye uygun yangõn söndürme tüpü daha bulundurulmalõdõr. 5.4) Alarm Sistemi Yangõn tehlikesi anõnda kullanõlmak üzere elektrikle veya mekanik olarak çalõşan bir alarm sistemi bulunmalõdõr. 6

9 Tanklarõn yerleştirilmesinde ayrõca aşağõdaki hususlara da uyulmalõdõr: - Tanklar birbirlerinin üzerine yerleştirilmemelidir. - Tanklarõn 3 m yakõnõna kadar yanõcõ madde bulundurulmamalõ ve bu mesafedeki kuru ot vb. gibi kolay tutuşabilen maddelerle gerekli mücadele yapõlmalõdõr. - Tanklarõn bulunduğu sahada parlama noktasõ 90 C'un altõnda olan sõvõlarõn toplanmamasõ veya akõşõnõn önlenmesi için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Bu tedbirler sedde (dayk) saptõrma kanallarõ inşasõ veya sõvõlarõn uygun doğrultuda akõşõnõn sağlanmasõ için gerekli eğimin verilmesi gibi işlemlerdir. Sõvõlarõn parlama noktalarõ TS 1273'e göre tespit edilir. - LPG tanklarõnõn bulunduğu bölgede parlayõcõ veya yanõcõ maddeler ihtiva eden başka tanklar varsa; bu tanklar seddelerle çevrilmiş durumdaki ayrõ sahalarda bulunmalõdõr. LPG tanklarõ bu sahanõn dõşõnda olmalõdõr. LPG tanklarõ ayrõca sedde duvarõ ekseninden en az 3 m uzakta bulunmalõdõr. - Yerüstü LPG tanklarõ ile parlama noktasõ 90 C'un altõndaki bir sõvõ ihtiva eden tanklar arasõndaki yatay mesafe en az 6 m olmalõdõr. Bu husus su kapasitesi 0,5 m 3 veya daha az olan LPG tanklarõ ile hacmi 2,5 m 3 ve daha az olan fuel oil tanklarõ arasõndaki asgari yatay mesafeye uygulanmaz. Yerüstü LPG tankõ ile parlayõcõ veya patlayõcõ sõvõlar ihtiva eden başka yeraltõ tanklarõ arasõndaki yatay mesafe, tanklarõn ilgili standardlara uygun olmasõ şartõyla gerekli değildir. - Yerüstü tanklarõ çevresinde muhtemel sel ve su baskõnõ ile yeraltõ tanklarõnda zemin suyu seviyesinin yüksek olmasõ durumunda; tanklar kuvvetli bir biçimde ankrajlanmalõdõr. - LPG tanklarõnõn bulunduğu sahada, başka basõnçlõ gazlarõn depolanmasõnda kullanõlan tanklar da varsa, bu tanklar ihtiva ettiği gazlarõn cinslerini belirtir tarzda TS 1519'a göre işaretlenmelidir. - Yerüstü LPG tanklarõnõn hiçbir parçasõ, anma gerilimi 0,6-10,5 kv arasõnda olan enerji (elektrik) nakil hatlarõnõn dikey doğrultusunda her yönden 2 m, 10,5 kv un üzerindeki elektrik nakil hatlarõnõn her yönden 7,5 m yatay doğrultudaki mesafede bulunan sahaya yerleştirilmemelidir. - LPG tankõ ile oksijen veya gaz haldeki hidrojen tanklarõ arasõndaki asgari mesafe Çizelge-3'e uygun olmalõdõr. ÇİZELGE 3 -LPG Tanklarõ ile Oksijen veya Gaz Haldeki Hidrojen Tanklarõ Arasõndaki Asgari Mesafeler,m 3 LPG Tankõ Oksijen Tankõ Toplam Kapasitesi 1) Toplam Su Kapasitesi 11 m 3 den çok 566 m 3 11 m veya daha az m 3 veya daha az, bağlantõsõz 4.5 m 3 veya - 6 7,5 daha az 4.5 m 3 den çok m 3 veya daha az 566 m 3 den çok, bağlantõsõz Gaz Haldeki Hidrojen Tankõ Toplam Kapasitesi 1) 11 m 3 den az m 3 85 m 3 den çok - 3 7,5 2 m 3 den çok - 7,5 15 1) 15,6 o C sõcaklõkta ve atmosferik basõnçtaki gaz hacimleridir Tanklarõn Montajõ Montaj Tank montajõ Madde ila Madde 'ya uygun olmalõdõr Taşõnabilir tanklar yalnõzca yer üstüne monte edilmelidir. Bu tanklar sert zemin üzerine yerleştirilmeli veya sõkõca sabitleştirilerek tespit edilmelidir. Bağlantõ boru donanõmõnda esneklik sağlanmalõdõr (Madde ve Madde 2.5.8) Bütün tanklar, emniyet valflerinden çõkan gaz buharlarõnõn birbirine doğrudan karõşmasõnõ engelleyecek tarzda konumlandõrõlmalõdõr Tanklara, tank sistemlerine veya herhangi bir parçasõna motorlu taşõtlarõn muhtemel çarpmalarõ sonucunda meydana gelebilecek fiziksel hasarlanmalara karşõ gerekli tedbirler alõnmalõdõr Tanklarõn konumlarõ, normal işletme süresince bütün parçalarõna ulaşõlabilir tarzda olmalõdõr. 7

10 Tanklar üzerindeki parçalardan sadece basõnca maruz kalmayanlarõn şantiye şartlarõnda kaynak edilmesine müsaade edilmelidir. Basõnca maruz kalmayan parçalar, sõrt plakasõ, aşõnma plakasõ, mesnet gibi elemanlardõr. Sabit tanklar üzerindeki her türlü tamir veya tadilat, basõnçlõ kaplarla ilgili imalat standard ve kurallarõna göre yetkili kontrol müessese onayõ ve gözetiminde yapõlmalõdõr. Taşõnabilir tanklarõn ise imalat bölgesi (fabrika) dõşõnda (şantiye vb. mahallerde) tanklar üzerindeki parçalardan yalnõzca sõrt plakasõ, taşõma kulağõ, aşõnma plakasõ ve mesnetlerin kaynak işleminin yapõlmasõna müsaade edilmelidir Yerüstü tanklarõ, ilgili standardlara göre boyanmõş durumda muhafaza edilmelidir Su kapasitesi 1000 m 3 ve daha fazla olan tanklara, sesli ve õşõklõ ikaz veren alçak ve yüksek seviye alarmõ takõlmalõdõr Su kapasitesi, 120 m 3 veya daha yüksek olan depolama tanklarõnõn emniyet valfinin periyodik bakõmõ sõrasõnda, tankõ devre dõşõ bõrakmamak için emniyet valfi çok ağõzlõ veya birden fazla olmalõdõr. Bu surette, emniyet valfinden birisinin bakõma alõnmasõ halinde diğer (ler)inin çalõşõr durumda kalmasõ sağlanmalõdõr Toplam kapasitesi 1000 m 3 'den fazla, tank sayõsõ 1'den çok olan depolama ve doldurma tesislerinde; yangõn sistemi hariç olmak üzere elektrik enerjisini kesen ve bütün LPG akõşlarõnõ çabuk kapatma valfleri vasõtasõyla durduran, daima insan bulunan en az 3 yere "TEHLİKE BUTONU" konulmalõ, tesis içine ve civara tehlikeyi bildiren alarm sistemi tesis edilmelidir Yatay Tanklar Sabit tesislerdeki yatay yerüstü tanklarõ, Madde ve Madde 'ye uygun olarak tesis edilmelidir. Bu tanklar; -Sert kaya zemin üzerine, veya -Beton kaide üzerindeki yanmaz malzemelerden inşa edilen mesnetler üzerine, veya -Sabit kaya temeller üzerine aşağõdaki şekilde mesnetlenmiş olarak yerleştirilmiş. olmalõdõr Yatay tanklar semer biçimli ayaklar (TS 7812) üzerine monte edilmişse tankõn sõcaklõk değişimi veya yükleme sonucu genleşmesi veya büzülmesi mümkün olmalõdõr. Montaj, tank üzerinde aşõrõ gerilme konsantrasyonu meydana gelmeyecek tarzda yapõlmalõdõr. Yapõ çeliğinden mamul mesnetler aşağõdaki hususlarõn sağlanmasõ şartõyla veya Madde 'ye uygun bulunmasõ durumunda kullanõlabilir Su kapasitesi 10 m 3 'den fazla olan sabit yatay tanklar, tank tabanõ biçimine ve oturma yüzeyi şekline uygun beton kaide veya sert kaya zemin üzerine monte edilebilir. Bu tanklar ayrõca Madde 'e uygunluğun sağlanmasõ durumunda, üst yüzeyi düz beton kaideler üzerine yerleştirilen semer biçimli çelik ayaklar (TS 7812) üzerine monte edilebilir Su kapasitesi 10 m 3 'den fazla olan yatay sabit tanklar, üst yüzeyi düz beton kaideler üzerine yerleştirilen eyer biçimli çelik ayaklar üzerine monte edilebilir. Bu durumda, tankõn alt dõş yüzeyinin beton kaide üst seviyesinden yüksekliği 150 mm yi geçmemelidir Su kapasitesi 10 m 3 veya daha az olan tanklar, tank tabanõ biçimine ve oturma yüzeyi, şekline uygun beton kaide veya sert kaya zemin üzerine monte edilebilir. Bu tanklar, Madde ve Madde 'ye uygunluğunun sağlanmasõ durumunda mesnetler üzerine monte edilebilir Tanklarda eyer biçimli mesnetlerin yatay elemanlarõnõn tabanlarõ, kõzak veya takozlarõ (takozlu tanklarda) zemin seviyesinden 300 mm'den fazla bir yükseklikteyse; tank mesnedi ateşe mukavim kaide olmalõdõr ayõ geçmemek üzere geçici olarak kullanõlacak tanklarda, tank tabanõnõn zemin seviyesinden 1,5 m yüksekte olmasõ ve bağlantõlarõn esneyebilir olmasõ durumunda, ateşe mukavim kaide ve tank mesnetleri kullanõlmayabilir. 8

11 Tank veya tank pompa grubu, düzeltilmiş bir zemin üzerine veya zeminden 100 mm yüksek beton ayaklar üzerine monte edilebilir Tankõn mesnetleri, kaidesi veya temeli ile temas halinde olan yüzeylerindeki korozyonu önlemek için gerekli tedbirler alõnmalõdõr Dikey Tanklar Su kapasitesi 0,5 m 3 'den fazla olan ve sabit tesisler için projelendirilen yerüstü dikey tanklarõ; -Tanklar betonarme temeller üzerine yerleştirilmeli, veya -Tanklar betonarme temeller üzerine oturtulan çelik ayaklar üzerine(ts 8851) oturtulmalõdõr. Temellerin projelendirilmesinde, Madde 'deki yükleme kriterleri dikkate alõnmalõdõr Tank temel ve kaideleri tankõn kendiliğinden sabit durmasõna imkan verecek durumda (tankõn yan doğrultularda devrilmesini önleyen mesnetlere halatlara ihtiyaç duyulmayan) olmalõdõr. Temel ve kaidelerin projelendirilmesinde; -Rüzgar kuvveti, -Deprem kuvveti, -Hidrostatik deney yükleri de dikkate alõnmalõdõr Çelik mesnetler ateşe mukavim bir malzeme ile korunmalõdõr. Ateşe mukavim malzeme en az iki saat süre ile ateşe dayanmalõdõr. Çapõ 460 mm veya daha küçük olan sürekli çelik etekli mesnetlerin dõş yüzeyi ateşe mukavim malzeme ile korunmalõdõr Taşõnabilir Tanklar Taşõnabilir tanklar, geçici bir süre için (1 yõldan kõsa süre) ve sabit tesislerde kullanõlmak üzere imal edilmişse; -Tankõn mesnet veya ayaklarõ Madde e uygun olmalõ. -Beton yastõklar üzerine yerleştirilmeli, veya -Blokajlanmõş yüzeyler üzerine yerleştirilmeli, veya -Sert kaya zemin üzerine yerleştirilmelidir Tanklarõn ayaklar veya mesnetler üzerine oturtulmasõ durumunda, bu ayaklar veya mesnetler TS 7812 e uygun olmalõdõr.. Ayaklar veya mesnetler doğrudan tanka kaynak edilmiş olabilir. Bu takdirde ayak veya mesnetlerin tanka kaynak edilmesi işlemi, imalatçõ tarafõndan fabrikasõnda yapõlmalõdõr. Ayaklar veya mesnetler tank pabuçlarõna bağlanabilir. Bu takdirde, tank pabuçlarõ tanka imalatçõ tarafõndan ve fabrikasõnda kaynak edilmelidir. Tanka kaynak edilecek olan ayaklar veya mesnetler veya pabuçlar, basõnçlõ kaplar için geçerli standard ve şartnamelere göre yapõlmalõdõr. Bu durumda, emniyet katsayõsõ en az 4 olarak alõnmalõdõr. Kaynak mukavemeti boş tank ve aksesuvarlarõnõn tamamõnõn her yöne göre yüklerinin en az 2 katõna mukavemet edebilmelidir Tankõn monte edileceği saha, tasviye edilmiş olmalõ ve blokajlanmamõşsa, tankõn en az 3 m uzağõna kadar kuru ot ve diğer yanõcõ malzemelerden temizlenmiş durumda muhafaza edilmelidir Boru donanõmõnda yeterli esneklik sağlanmalõdõr Tanklarõn zemin seviyesinden yüksekte ve mesnetler üzerine monte edilmesi halinde; tankõn dõş taban yüzeyinin zemin seviyesinden 1,5 m ye kadar yüksekte olmasõ durumunda, mesnetler ateşe dayanõklõ malzemeyle kaplanmayabilir. Aksi takdirde, mesnetler ateşe dayanõklõ malzemeyle kaplanmalõdõr. 9

12 Taşõnabilir Tanklar Su kapasitesi 10 m 3 veya daha az olan tanklar, Madde ve Madde 'e uygun olmalõdõr. Bu takdirde tanklar, sabit tank olarak da kullanõlabilir Taşõnabilir tanklar basõnçlõ kaplarla ilgili standard ve şartnamelere uygun olmalõdõr. Ayrõca tank kõzağõ taban yüzeyi ile tankõn taban dõş yüzeyi arasõndaki mesafe 50 mm'den az 300 mm'den çok olmamalõdõr Araçlara Monte Edilen Tanklar -Tanklarõn araçlar üzerine monte edilmesi durumunda TS 1445'e uyulmalõdõr LPG Taşõmada Kullanõlan Araçlar TS 1445 de belirtilen özellikleri taşõmayan araçlarõn LPG depolama, doldurma ve boşaltma tesislerine girmesine müsaade edilmemelidir Örtülü Tanklar (Kaplanmõş Tanklar) Örtülü tanklar (kaplanmõş tanklar), aşağõda belirtildiği gibi tesis edilmelidir Örtme malzemesi toprak veya dere kumu veya õsõya dayanõklõ özel malzemeler olmalõdõr. Tank çevresindeki örtü toprak veya dere kumu ise kalõnlõğõ en az 300 mm olmalõdõr Tank çevresindeki örtünün erozyona karşõ korunmasõ için gerekli tedbirler alõnmalõdõr Valfler ve diğer aksam, örtü malzemesine zarar verilmeden tamir ve bakõm yapõlabilecek şekilde monte edilmelidir Örtülü tanklar toprak özelliklerine uygun olarak korozyona karşõ korunmalõdõr Tanklarõn Yeraltõna Tesisi Basõnçlõ kaplarla ilgili standard ve şartnamelere göre imal edilen tank ve aksesuarlarõ veya tank sistemleri ve yerüstü tanklarõ aşağõdaki hususlarõn sağlanmasõ şartõyla yeraltõna da tesis edilebilir Tankõn üst yüzeyi toprak seviyesinden en az 150 mm aşağõda olmalõdõr. Bu durumda, tankõn aşõnmaya, taşõt trafiğinden veya başka sebeplerle hasar görmesine karşõ gerekli tedbirler alõnmalõdõr Tanktaki adam giriş deliği (TS 9728) veya diğer bağlantõlarõn bulunduğu kõsõmlarõn kapatõlmasõ gerekmez. Adam giriş deliği ve diğer bağlantõ kõsõmlarõnõn araç trafiğinden hasara uğramasõnõ önlemek için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Tankõn su baskõnõna maruz kalma ihtimali varsa, regülatör emniyet valfi çõkõş ağzõ, muhtemel en yüksek su seviyesinin üzerinde olacak tarzda monte edilmelidir Tanklar bulunduğu mahaldeki toprak özelliklerine uygun olarak korozyona karşõ korunmalõdõr. Tankõn yüklenmesi indirilmesi ve montajõ esnasõnda, üzerindeki kaplamanõn korunmasõ için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Tank üzerindeki kaplamada meydana gelen hasarlar tankõn gömülmesinden önce tamir edilmelidir Tank tabanõ seviyesindeki toprak veya kaya tabakasõ sağlam zemin olmalõ, tank 150 mm mm kaba kum üzerine yerleştirilerek ankrajlanmalõ ve tank çevresi toprak veya dere kumu ile doldurulup sõkõştõrõlmalõdõr. Tankõn çevresini doldurmak için içinde kaya parçalarõ veya benzeri aşõndõrõcõ maddeler bulunan malzemeler kullanõlmamalõdõr Herhangi bir yeraltõ tankõnõn kullanõmdan vazgeçilmesi halinde aşağõdaki tedbirler alõnmalõdõr Tank içerisindeki sõvõ LPG mümkün olduğu kadar boşaltõlmalõdõr Tank içerisindeki buhar halindeki LPG mümkün olduğu kadar boşaltõlmalõdõr. Çekilen buhar halindeki LPG tankõn buhar bağlantõ hattõndan alõnmalõ ve boşaltõlan LPG yakõlmalõ veya emniyetli bir bölgede atmosfere atõlmalõdõr. Tanktan buhar halindeki LPG nin çekme sürati, tank içinde kalabilen 10

13 sõvõ haldeki LPG'nin buharlaşma süratinden fazla olmamalõdõr. Tanktan buhar haldeki LPG'nin çekilmesi işlemi, Madde 'de belirtilen sõvõ haldeki LPG çekme işleminden sonra yapõlmalõdõr. NOT - Tank içerisinde bulunan buhar halindeki LPG'nin çekilmesi işlemi, aşõrõ süratli yapõlõrsa, sõvõnõn soğumasõ sonucu basõnç düşmesi tank içerisinde sõvõ LPG kalmadõğõ yanõlgõsõna sebep olabilir Tank içerisinde yalnõzca atmosferik basõnçta LPG buharõ kaldõğõnda, tank su, kum veya plastik köpük ile doldurulur veya tank içerisi inert bir gaz ile yõkanõr. Tank içerisinden bu suretle alõnan buhar halindeki LPG emniyetli bir yerde yakõlõr veya atmosfere atõlõr Kõsmi Yeraltõ Tanklarõ ve Üstü Örtülmemiş (Kaplanmamõş) Durumdaki Tank Tesisleri Zemin seviyesinin altõnda kalan tank yüzeyleri ile zemin seviyesinden en az 75 mm yükseğe kadar olan tank yüzeyleri korozyona karşõ korunmuş olmalõdõr. Korozyona karşõ koruma Madde 'e uygun olmalõdõr Tanklar mümkün olduğu kadar yatay ve sert bir zemin üzerine oturtulmalõdõr. Tanklarõn çevre dolgusu yeraltõ tanklarõnda olduğu gibi Madde 'e uygun olmalõdõr Tanklar arasõndaki mesafeler, yerüstü tanklarõnda olduğu gibi Madde ve Çizelge 1'e uygun olmalõdõr Tanklar taşõt trafiğinden hasara uğramayacak yerlere tesis edilmeli veya bu tür hasarlara karşõ yeterince korunmuş olmalõdõr TANK DONANIMININ MONTAJI Tanklara monte edilen emniyet valfleri Madde ve Madde 2.2.5'e uygun olmalõdõr. Emniyet valfleri (PSV), tankõn üst kõsmõnda ve tank içerisindeki LPG'nin buhar fazõyla doğrudan temas halinde olacak tarzda konumlandõrõlmalõdõr Toplam su kapasitesi 0,5 m 3 veya daha az olan tanklarda emniyet valfleri çõkõş ağõzlarõnõn çarpma suretiyle hasar görmeyeceği tarzda monte edilmelidir Toplam su kapasitesi 0,5 m 3 'den fazla olan tanklarda, LPG emniyet valfi tankõn üst tarafõna monte edilmeli ve valfin ağzõ herhangi bir şekilde engellenmemeli, açõk havaya serbest olmalõdõr. Bu tanklardaki donanõm ayrõca aşağõdaki hususlara da uygun olmalõdõr Tanklardaki emniyet valfi veya herhangi bir deşarj boru donanõmõna su veya başka bir yabancõ madde girmesini (dolayõsõyle emniyet valfinin çalõşmasõnõ engelleme veya kapasite sõnõrlamasõna sebep olmasõnõ) önlemek için yağmur kepi yapõmõ gibi tedbirler alõnmalõdõr. Gerekli görülmesi halinde drenaj için ilave tedbirler alõnmalõdõr. Yağmur kepi veya diğer koruyucu kõsõmlar, emniyet valfinin çalõşmasõ dõşõnda yerinde kalacak şekilde projelendirilmeli ve bunlar emniyet valflerinin kapasitesini düşürmeyecek tarzda seçilmelidir Su kapasitesi 10 m 3 'den fazla olan yerüstü tanklarõnõn her birinde, emniyet valfinin çõkõşlarõ, dikey konumda monte edilmeli ve atmosfere engelsiz durumda açõlmalõdõr. Bu valflerin deşarj kõsmõnõn dikey doğrultusunda tankõn üst kõsmõndan en az 2 m mesafede herhangi bir engel bulunmamalõdõr. Bu tanklardaki emniyet valfleri, ayrõca aşağõdaki hususlara da uygun olmalõdõr Emniyet valfi deşarj boru donanõmõ Madde 'e uygun olmalõdõr Madde 'e göre drenaj (boşaltma) tesis edilmesi durumunda emniyet valfi ve bağlantõ boru donanõmõ projelendirilmesi aşağõdaki hususlara uygun olmalõdõr Drenaj deliklerinden kaçan gazlarõn tutuşmasõ durumunda tankõn alevden korunmasõ için gerekli tedbirler alõnmalõdõr Emniyet valfi ağzõ, valfõn bulunduğu tank yakõnõna monte edilebilecek boru ve ekipmanõn aleve maruz kalmasõna sebep olmayacak şekilde yerleştirilmelidir. 11

14 Su kapasitesi 10 m 3 'den fazla olan yeraltõ tanklarõnda, emniyet valfi ağzõ, dikey doğrultuda ve zemin seviyesinden en az 2 m yükseğe verilmelidir. Emniyet valfi boru donanõmõ, Madde 'e uygun olmalõ, sabitleştirilmesi için yeterli destek sağlanmalõ ve fiziksel hasarlara karşõ korunmuş olmalõdõr Emniyet valfi ağõzlarõ fiziksel hasarlara karşõ korunmuş bir mahale yerleştirilmelidir. Deşarj boru donanõmõ anma çapõ emniyet valfinin kapasitesine uygun olmalõdõr. Boru donanõmõ, erime noktasõ 820 C un üzerinde olan metal malzemeden yapõlmõş olmalõdõr. Emniyet valfi deşarj boru donanõmõ projelendirilmesi aşağõdaki özellikleri sağlamalõdõr. - Emniyet valfinin çõkõş tarafõna aşõrõ bir kuvvet uygulayarak kõrõlmaya sebep olmamalõdõr. - Aynõ valfin giriş tarafõna donanõm tarafõndan uygulanan kuvvet, valfin çalõşmasõnõ engelleyici büyüklükte olmamalõdõr. - Deşarj boru donanõmõnda dirsek, kavis, boru ekleme parçasõ (fittings) gibi akõşõ sõnõrlayõcõ elemanlar mümkün olduğu kadar bulunmamalõdõr Emniyet valfleri ile tank arasõna veya deşarj boru donanõmõ arasõna, kapatma valfleri monte edilmemelidir. Aynõ tanka, iki veya daha fazla sayõda emniyet valfi monte edilmişse, bu tertibatlarõn her birinde kendi ayrõ kapatma vanalarõ bulunabilir. Ancak, bu valflerin bir veya birkaçõ kapatõldõğõnda açõk kalan valf veya valflere bağlõ emniyet valflerinin deşarj kapasitesi, tankõn hesaplanan emniyet valfi deşarj kapasitesinden az olmamalõdõr. Bu valflerin volan milleri tankõn emniyet valfi kapasitesine göre kalibreli olarak bağlanmõş olmalõdõr Taşõnabilir tanklar üzerindeki emniyet valfleri, tank geçici bir süre için sabit tank olarak kullanõlõyorsa, Madde 2.2.3'e uygun olmalõdõr Taşõtlar üzerine monte edilen tanklara monte edilecek emniyet valfleri için Madde ve Madde 2.2.3'e ilave olarak TS 2179'da belirtilen hususlar uygulanõr Araçlar üzerine monte edilen tank donanõmlarõ ve emniyet valfleri dõşõndaki donanõmlarõn montajõ ve korunmasõ için aşağõdaki hususlar uygulanmalõdõr Emniyet valfleri sõvõ LPG seviye gösterge cihazlarõ, basõnç göstergeleri, çift çek valfle teçhiz edilen delikler, tapalarla körletilen delikler, hariç olmak üzere; tanklar üzerinde bulunan deliklerin tamamõ, kapatma vanalarõ ve hidrolik kumandalõ emniyet valfi veya aşõrõ akõm valfi veya ters akõm çek valfleri aşağõda belirtildiği şekilde teçhiz edilmelidir. İKAZ - Dreyn hatlarõ, bir tanesi dreyn borusunun çõkõş ucuna yakõn olacak şekilde çift kapatma valfleri ile teçhiz edilmelidir Aşõrõ akõm valfleri, hidrolik kumandalõ emniyet valfleri veya ters akõm çek valfleri kapatma vanalarõ ile tank arasõna yerleştirilmelidir. Aşõrõ akõm vanalarõ, hidrolik kumandalõ emniyet valfleri veya ters akõm çek valfleri, ya tank içinde veya tankõn dõşõnda tank çõkõş borusunun tankõ terkettiği kõsõmda veya tank giriş borusunun tanka bağlandõğõ noktada bulunabilir. Bu valflerin tankõn dõş tarafõna monte edilmesi durumunda; montajdan kaynaklanan gerilmelerin kõrõlmaya sebep olmamasõ için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Tank üzerinde bulunan kavramalar, flanşlar, memeler, sabit borular, bodesler (yürüme platformlarõ dahil olmak üzere), bağlantõ donanõmõ ve diğer teçhizat tankõn parçasõ olarak değerlendirilmelidir. Araçlar üzerine monte edilen tanklarõn aşõrõ akõm valfi, kapatma valfinden önce yerleştirilmelidir Kapatma valfleri tanka mümkün olduğu kadar yakõn bir konumda yerleştirilmelidir. Bu valfler, normal işletme şartlarõnda ve acil işletme ve bakõm durumlarda kolayca ulaşõlabilecek tarzda monte edilmelidir. Valflerin bakõmõ için başka elemanõn sökülmesi gerekli olmamalõdõr. Valflerin monte edildiği mahale ulaşõlmasõ herhangi bir sebeple engellenmemiş olmalõdõr. Valflerin zemin seviyesinden yüksekliği 180 cm'yi geçmemelidir Tanka aşõrõ akõm valfinin bağlandõğõ hattõn veya bağlantõlarõn kapasitesi aşõrõ akõm valfinin kapasitesinden büyük olmalõdõr Valfler, regülatörler, manometreler ve diğer cihazlar fiziksel hasarlara karşõ korunmuş olmalõdõr. 12

15 Valfler, tank üzerine bakõm, tamir ve işletmesinin kolaylõkla yapõlabileceği bir yere yerleştirilmiş olmalõdõr Birden fazla taşõnabilir tank sistemindeki valfler, tanklarõn değiştirilmesi esnasõnda LPG akõşõnõn kapatõlmasõnõ gerektirmeyecek tarzda tesis edilmelidir. Bu husus otomatik değiştirme tertibatõnõn kullanõlmasõnõ gerektirmemelidir. Yeraltõ tanklarõna bağlantõlar yer altõnda inşa edilen sağlam yapõlar içinde veya üst ve yan kõsõmlarõ takviye edilen adam giriş deliklerinde tesis edilmelidir. Bu yeraltõ yapõlarõna veya adam giriş deliklerine ulaşõlmasõ kolay olmalõ, ayrõca üst kõsõmlarõ takviye edilerek korunmalõdõr. Yeraltõ sistemleri hortum bağlanacak bütün uçlar ile emniyet valflerinin akõş hattõ uç açõklõklarõ ve ayrõca basõnç regülatörleri tahliye hatlarõ bölgenin normal azami su basmanõ seviyesinin üstünde tesis edilmelidir. Tank çevresindeki hortum bağlantõ uçlarõ, emniyet valflerinin akõş hattõ açõklõklarõ ile bağlantõ tesislerinin bulunduğu yeraltõ yapõlarõ ve adam giriş deliklerinin iç ve üst kõsõmlarõnda herhangi bir gereksiz malzeme taş, kum, çakõl gibi artõklar bulunmamalõdõr. Yeraltõ yapõlarõnda veya adam giriş deliklerinde, havalandõrma menfezleri veya aynõ amaçla kullanõlabilen teçhizat bulunmalõdõr. Yeraltõ yapõlarõn veya adam giriş deliklerinin alanõ, en az emniyet valflerinin ve bu mahallere açõlan diğer blöf hatlarõnõn toplam deşarj alanõna eşit olmalõdõr Su kapasitesi 10 m 3 veya daha büyük olan tanklarda, emniyet valfleri sõvõ LPG seviye göstergeleri ve manometreler hariç olmak üzere tankõn giriş ve çõkõş bağlantõlarõnõn tamamõ etiketlenmelidir. Etiketlerde, bağlantõlarõn sõvõ veya gaz fazdaki LPG ile temas halinde olup olmadõğõ (sõvõ LPG veya gaz LPG) yazõlmalõdõr. Bu etiketler valfler üzerine tespit edilebilir Su kapasitesi 10 m 3 den büyük olan tanklarõn herbiri manometre ile teçhiz edilmelidir. Manometre işletme şartlarõnda sõvõ veya gaz fazdaki LPG'den etkilenmeyecek yapõda olmalõdõr. Manometrenin işletme basõncõ en az 1,7 MPa, ölçme aralõğõ 0 MPa-25 MPa olmalõdõr Manometre ile tank arasõna kapatma valfi monte edilmelidir. Kapatma valfi tek hareketli (küresel vana gibi) ve yangõna dayanõklõ olmalõdõr REGÜLATÖRLERİN MONTAJI LPG depolama tesislerindeki regülatörlerin montajõ TS 2179'a uygun olmalõdõr BORU DONANIMI İŞLETME BASINCI SINIRLARI LPG depolama tesislerindeki boru donanõmõ işletme basõncõ sõnõrlarõ TS 2179'a uygun olmalõdõr BORU VE İNCE CİDARLI BORU VE BUNLARIN EKLEME PARÇALARI, VALF VE HORTUMLARIN MONTAJI LPG tanklara normal olarak sõvõ halde doldurulur. Tank basõncõnda veya regülatör kontrollu daha düşük basõnçlarda sõvõ veya gaz halde taşõnabilir. Emniyet valfi deşarj boru donanõmõ istisna olmak üzere, metal boru donanõmõ aşağõdaki özelliklerde olmalõdõr. Emniyet blöf boru donanõmõ Madde 2.2.3'e uygun olmalõdõr Sõvõ LPG transfer pompasõ çõkõş tarafõndaki gibi, tank basõncõndan yüksek basõnçlarda kullanõlan boru donanõmõ en az 2,4 MPa (geyc)) işletme basõncõna uygun olmalõdõr İçinde, basõncõ 0,9 MPa'dan yüksek olan buhar halde LPG bulunan boru donanõmõ ile Madde 'in kapsamõ dõşõndaki sõvõ halde LPG bulunan boru donanõmõ, en az 1,7 MPa işletme basõncõna uygun olmalõdõr İçinde, basõncõ 0,9 MPa'dan düşük olan buhar halde LPG bulunan boru donanõmõ en az 0,9 MPa işletme basõncõna uygun olmalõdõr Metalik boru bağlantõlarõ vidalõ, flanşlõ, kaynaklõ veya sarõ kaynaklõ olabilir. Bağlantõlar aşağõdaki özelliklerde olmalõdõr Bağlantõlarõn vidalõ veya vidalõ ve bunu müteakip kaynaklõ yapõlmasõ durumunda; 13

16 - İçinde, basõncõ 0,9 MPa'dan yüksek olan buhar halinde LPG bulunan veya sõvõ halinde LPG bulunan boru ve nipelleri, tarife 80'e (Çizelge-4) uygun et kalõnlõğõnda olmalõ, - İçinde basõncõ 0,9 MPa veya daha düşük olan buhar halinde LPG bulunan boru ve nipelleri, tarife 40 (Çizelge-5) veya daha kalõn et kalõnlõğõnda olmalõdõr. ÇİZELGE 4 - Tarife 80 Boru Boyutlarõ ve Deney Basõncõ Boru Anma Çapõ Dõş Çap Et Kalõnlõğõ Deney Basõncõ mm in mm mm Mpa bar 6 1/8 10,3 2,41 17, /4 13,7 3,02 17, /8 17,1 3,20 17, /2 21,8 3,73 17, /4 26,7 3,91 17, ,4 4,55 17, /4 42,2 4,85 17, /2 48,3 5,41 17, ,3 5,54 17, /2 73,0 7,01 17, ,9 7,62 17, /2 101,6 8,08 19, ,3 8,56 19, ,3 9,52 19, ,3 10,97 18,7 187 ÇİZELGE 5 - Tarife 40 Boru Boyutlarõ ve Deney Basõncõ Boru Anma Çapõ Dõş Çap Et Kalõnlõğõ Deney Basõncõ mm in mm mm Mpa bar 6 1/8 10,3 1,73 4,83 48,3 8 1/4 13,7 2,24 4,83 48,3 10 3/8 17,1 2,31 4,83 48,3 15 1/2 21,8 2,77 4,83 48,3 20 3/4 26,7 2,87 4,83 48, ,4 3,38 4,83 48, /4 42,2 3,56 6,89 68, /2 48,3 3,68 6,89 68, ,3 3,91 6,89 68, /2 73,0 5,16 6,89 68, ,9 5,46 6,89 68, /2 101,6 5,74 8,27 82, ,3 6,02 8,27 82, ,3 6,55 8,27 82, ,3 7,11 8,27 82, Bağlantõlarõn Kaynaklõ veya Sarõ Kaynaklõ Yapõlmasõ Durumunda; - Borular tarife 40 veya daha kalõn et kalõnlõğõnda olmalõ, - Boru ekleme parçalarõ veya flanşlar kullanõldõklarõ işletme basõncõna uygun olmalõ, - Sarõ kaynaklõ bağlantõlarda, sarõ kaynaklõ kullanõlacak malzemenin erime noktasõ 538 C'dan yüksek olmalõ, - Flanşlõ bağlantõlarda kullanõlacak contalar, LPG reaksiyonuna dayanõklõ olmalõdõr. Flanşlõ bağlantõlarda kullanõlacak contalar metal veya erime noktasõ 816 C'dan yüksek olan herhangi bir malzeme olabilir. Conta malzemesi, alüminyum bilezik (0-ring) veya spiral sargõlõ metal contalar istisna olmak üzere ateşe karşõ korunmuş olmalõdõr. Flanşlõ bağlantõlardaki flanş contasõ, bağlantõnõn her açõlõşõnda değiştirilmelidir Metalik, ince et kalõnlõğõnda boru bağlantõlarõ, alevle birleştirme (eritme kaynaklõ), lehimli veya sarõ kaynakla yapõlabilir. 14

17 Sistem içindeki boru donanõmõ, bir noktadan diğer bir noktaya mümkün olduğu kadar doğrudan doğruya tesis edilmeli, dirsek, kavis gibi akõşõ sõnõrlayõcõlar mümkün olduğu kadar az sayõda olmalõdõr. Bu bağlantõlar ayrõca Madde 2.5.5'e uygun olmalõdõr Buhar haldeki LPG'nin yoğunlaşabileceği (sõvõlaşabileceği) yerlerde, metalik veya metalik olmayan boru donanõmõ, sõvõ LPG'nõn tanka geri dönebilmesini sağlayacak şekilde tesis edilmeli veya sõvõnõn tekrar buharlaşmasõnõ sağlayacak şekilde monte edilmelidir Sabit şekilde tesis edilen tanklar arasõndaki boru bağlantõlarõ dahil olmak üzere boru donanõmõ; genleşme, çekilme, sarsõlma, titreşim ve yerleşmedeki değişiklikleri telafi edebilecek esneklikte tesis edilmelidir. Bunun sağlanabilmesi için gerekli görülen yerlerde esnek bağlantõlar tesis edilebilir. Esnek bağlantõlarda kullanõlabilecek hortumlar, 5 emniyet faktörü ile en az 2,40 MPa işletme basõncõna uygun olacak tarzda projelendirilmeli ve dõş yüzeyinde "LPG" "PROPAN", İŞLETME BASINCI 2,40 MPa" işaretleri bulunmalõdõr. Bu hortumlarõn dõş yüzeylerindeki işaretler kalõcõ olmalõdõr. Sabit şekilde tesis edilen tanklar arasõndaki bağlantõlar hiçbir surette metalik olmayan malzemeden imal edilen boru, ince cidarlõ boru veya hortumla yapõlmamalõdõr Binalarõn dõşõndaki boru donanõmõ yer altõnda veya yer üstünde veya kõsmen yer altõnda kõsmen de yerüstünde tesis edilebilir. Yer üstünde tesis edilen boru donanõmõ iyice desteklenmiş ve fiziki hasarlanmalara karşõ korunmuş olmalõdõr. Karayolu, demiryolu, cadde ve sokak altlarõna tesis edilen boru donanõmõnõn araç hasarlarõna karşõ korunmasõ için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Metalik olmayan boru donanõmõ, boru bağlantõ parçalarõ dahil olmak üzere, zemin seviyesinden en az 460 mm derinlikte, üzeri kapatõlmõş durumda ve bina dõşõnda tesis edilmelidir. Boru ve donanõmõ 300 mm den daha derine tesis edilemiyorsa hasarlara karşõ gerekli tedbirler (üzerine köprü vb. yapmak gibi) alõnmalõdõr Yeraltõna tesis edilen boru donanõmõ toprak özellikleri dikkate alõnarak korozyona karşõ korunmuş olmalõdõr. Korozyondan koruma aşağõdaki hususlara uygun olarak yapõlmalõdõr Yeraltõ boru donanõmõ, korozyonun tesirlerinin geciktirilmesi ve bölgedeki toprak özelliklerine uygun olan bir kaplama maddesiyle kaplanmõş olmalõdõr. Kaplanmõş durumdaki yeraltõna tesis edilen boru donanõmõ kolon borularõ (boru donanõmõnõn yerüstü branşmanõ) toprak seviyesinden en az 150 mm yükseğe uzatõlmõş olmalõdõr Farklõ metallerden mamul parçalarõn yeraltõnda birleştirilmesi gerektiğinde, metallerin birbirileri üzerindeki pil etkisi önlenmelidir. Bu amaçla metallerin birbirinden elektriksel yalõtõmõ sağlanmalõdõr. Elektriksel yalõtõm için metallerin bağlantõlarõnda yalõtõm ekleme parçasõ kullanõlmalõdõr Katodik koruma uygulanmasõ durumunda; yalõtõm ekleme parçalarõ, katodik koruma yapõlan yeraltõ sistemini bütün yerüstü boru donatõmõndan ve sistemlerinden elektriksel yalõtõmõnõ sağlayacak tarzda tesis edilmelidir LPG boru donanõmõ, topraklama elekrodu olarak kullanõlmamalõdõr Boru donanõmõ sistemlerinde kullanõlan esnek parçalar Madde 2.5.5'e uygun olmalõdõr. Bu parçalarõn montajõ, imalatçõ talimatlarõna göre yapõlmalõdõr. Esnek parçalar ayrõca aşağõdaki şartlarda kullanõlmalõdõr Uzunluğu 1 m'ye kadar olan esnek bağlantõ parçalarõ sõvõ veya gaz haldeki LPG boru donanõmõnda kullanõlabilir. Kullanma yerleri sabit veya taşõnabilir tanklar olabilir. Esnek parçalar, genleşme veya büzülmede (çekilmede) dengeleyici titreşim, sarsõntõ veya yerleşmede bağlantõlardaki deformasyon tesirlerini önlemek amacõyla kullanõlabilir. Bu tesirlerin (genleşme, titreşim, sarsõntõ vb.) giderilmesi için esnek parçalarõn kullanõlmasõ projelendirilme safhasõnda dikkate alõnmõşsa mecburi değildir Sõvõ ve buhar haldeki LPG transferinde esneklik gerekliyse hortum kullanõlabilir. Sõvõ haldeki LPG transferinde kullanõlan hortumun serbest ucunda kapatma vanasõ bulunmalõdõr. Bu hortumlar aşõrõ basõnçtan hortumlarõn bağlandõğõ boru tesisatõ, üzerinde bulunan emniyet valfi ile korunmuş olmalõdõr. 15

18 Su kapasitesi 15,1 m 3 'den fazla olan sabit ve tek tanklõ sistemler ile ortak veya manifoldlu sõvõ LPG transfer hattõ bulunan su kapasitesi 15,1 m 3 'ün üzerinde olan 1'den fazla sayõdaki tank sistemleri Madde ve Madde 'deki özelliklerde olmalõdõr Sõvõ haldeki LPG transferinde kullanõlan, anma çapõ 38 mm (1 1/2 in) veya daha büyük olan hortum veya döner (fõrdöndü) tipi boru donanõmõ, veya buhar haldeki LPG transferinde kullanõlan anma çap 32 mm veya daha büyük hortum veya döner (fõrdöndü) tipi boru donanõmõ acil durum kapatma valfi veya aşõrõ akõm kapatma valfi ile teçhiz edilmelidir. Bu valf transfer sisteminin sabit boru donanõmõ, üzerine monte edilmelidir. Valf, hortum veya döner tip boru donanõmõnõn, sabit boru sistemine bağlandõğõ uca en fazla 6 m mesafede bir yere monte edilmelidir. Acil durum kapatma valfi kullanõldõğõ takdirde bu valf, termal olarak kendi kendine otomatik olarak kapanabilen özelliklerde olmalõdõr. Valf ikaz sisteminde eriyebilen elemanlar (sigortalar) kullanõlmasõ durumunda bunlarõn erime noktasõ 120 C'un üzerinde olmamalõdõr. Bu valflerin kapatõlabilmesi tesis içinde valflerden uzak en az birer mahalden mümkün olmalõdõr. Acil durum valfleri valfteki sõcaklõğa duyarlõ eleman veya ilave sõcaklõğa duyarlõ eleman valfin monte edildiği hata bağlanan döner tip boru donanõmõ veya hortumun en yakõn ucundan 1.5 m den uzak olmayacak şekilde yerleştirilmelidir Hidrolik kumandalõ emniyet valfleri veya ters akõm çek valfleri, tesis tarafõndaki boru donanõmõ üzerinde olmalõdõr. Bu sayede, çekme sonucu hortum veya döner tip boru donanõmõnda meydana gelebilecek kopma veya patlamada, tesis tarafõndaki boru donanõmõ zarar görmemiş olacaktõr. Zarar görmemesi gereken valfler veya boru donanõmõ, beton bloklarla ankrajlamak veya bu cins kazalarda kopmasõ veya kõrõlmasõ istenilen kõsõmlarõn zayõf elemanlarla tesis etmek veya kesme boru bağlantõ elemanlarõ kullanõlmak suretiyle emniyete alõnmalõdõr. Ankrajlama, yükleme tesislerinde gerekli değildir Emniyet valflerinin sõcaklõğa duyarlõ elemanlarõ, boyanmamalõ veya uçlarõ herhangi bir şekilde kapatõlmamalõdõr Ev ve ticari tip cihazlarõn dõşõndaki cihazlarõn bağlandõğõ regülatörlerin düşük basõnçlõ tarafõnda hortumlar aşağõdaki şartlarda kullanõlabilir Gaz bağlantõsõ yapõlan cihaz taşõnabilir tipte olmalõdõr Bina içindeki kullanõmlarda, hortum asgari uzunlukta olmalõ ve bu 180 cm'yi geçmemelidir. İşletme basõncõ 2,4 MPa veya daha yüksek olan tesislerde hortum boylarõ gerekli tedbirler alõnmak şartõyla ve mecburi durumlarda daha uzun tutulabilir. Bina içinde hortum kullanõlmasõ durumunda, hiçbir surette hortum bir odadan diğerine uzatõlmamalõ, ara duvarlardan döşemeden veya tavandan geçirilmemelidir. Hortumlar, gizlenmiş mahallere tesis edilmemeli, ayrõca gizlenmemelidir. Bina dõşõndaki kullanmalarda, hortum uzunluğu 180 cm'yi geçebilir. Hortum uzunluğu her durumda, mümkün olduğu kadar kõsa tutulmalõdõr Hortum LPG yakma cihazõna kelepçe kullanõlmak suretiyle sõkõca bağlanmalõdõr. Bağlantõlarda, kauçuk uç gömlekleri kullanõlmamalõdõr Boru donanõmõnda hortum bağlantõsõnõn hemen başlangõcõna (hortumun LPG giriş tarafõndaki ucuna) kapatma valfi monte edilmelidir. Birden fazla LPG yakan cihazõn kapatma valfinin birbirlerinin yanõna tesis edilmesi durumunda yanlõş valfin açõlmasõnõ veya kapatõlmasõnõ önlemek için gerekli tedbirler alõnmalõdõr LPG yakan cihazõ duvara veya diğer çõkõş noktalarõna bağlayan hortumlarõn fiziki hasarlara karşõ korunmasõ için gerekli tedbirler alõnmalõdõr EMNİYET VALFİNİN MONTAJI Emniyet valfi LPG boru donanõmõnda sõvõ haldeki LPG bulunan bütün kõsõmlara monte edilmelidir. Emniyet valfleri sõvõ LPG bulunan kõsõmlardaki kapatma valflerinin kapatõlmasõyla; bu valfler arasõnda meydana gelen hidrostatik basõncõn blöf edilmesine uygun olarak projelendirilmelidir. Emniyet valflerinin kalibrasyon basõncõ değerleri; -En az 1,1x projelendirme basõncõ; -En çok 1,25xprojelendirme basõncõ 16

19 değerlerinde olmalõdõr MUAYENE VE DENEYLER LPG depolama tesisleri, boru donanõmlarõ, montajõnõn ve bütün bağlantõlarõnõn tamamlanmasõndan sonra muayene edilmeli ve denenmelidir. Muayene ve deneyler, tesisin işletmeye alõnmasõndan önce yapõlmalõdõr. Muayene ve deneylerde, tesisteki malzeme, projelendirme, imalat ve tesis kusurlarõ veya hatalarõnõn bulunup bulunmadõğõ tespit edilmelidir Muayeneler LPG depolama tesisleri, imalat montaj ve deneyler esnasõnda gözle muayene edilmelidir. Basõnç deneyinin yapõlmasõnõ müteakip, tesiste tamir ve benzeri işlemlerde malzeme ilavesi yapõlmõşsa muayene ve deneyler tekrarlanmalõdõr. Depolama tesislerinin muayene ve denenmesinde, tesis kõsõmlara ayrõlabilir. Muayene ve deneyler ayrõlan kõsõmlarda bölüm bölüm yapõlabilir. Bu bölümlere bağlanan deney başlõklarõnõn bağlandõğõ kõsõmlarda, LPG basõncõnõn deney basõncõna ulaşmasõndan sonra sõzõntõ olup olmadõğõ sabun köpüğü ile kontrol edilmelidir Deneyler Deney, deney esnasõnda karşõlaşõlabilecek sõzõntõlarõn önlenebilmesine elverişli olmalõdõr. Tesiste denenecek kõsõm, işletmeye açõk durumdaki (LPG bulunan) bölüm ile bağlantõlõ ise; bu iki kõsmõ birbirinden ayõracak tedbirler alõnmalõdõr. Boru donanõmõ sisteminden ayrõ olarak imal edilen regülatör ve valfler imalatlarõ esnasõnda inert gaz ile denenebilir. Deney akõşkanõ olarak, su, hava, azot veya karbondioksit kullanõlabilir. Oksijen kesinlikle kullanõlmamalõdõr. İşletme basõncõ 3,6 kpa veya daha az olan tesislerde, deney akõşkanõ olarak LPG kullanõlabilir. LPG depolama tanklarõnõn periyodik olarak her 10 yõlda bir hidrostatik basõnc testi yapõlmalõdõr. Tank emniyet valfleri en az 5 yõlda bir test edilmelidir Deney Hazõrlõklarõ Boru bağlantõlarõ ve tank yüzeyi (kaynak dikişleri dahil olmak üzere), muayeneler tamamlanmadan izole edilmemeli ve boyanmamalõdõr. Esnek bağlantõlara işletme esnasõnda daha büyük baskõ kuvvetine maruz kalabileceği durumlarda, geçici olarak ilave baskõ kuvveti uygulanmalõdõr. Deneyde kullanõlmayacak olan cihazlar, tesisten sökülür veya cihaz bağlantõlarõ kapak veya kör flanşlarla kapatõlõr. Körletilen flanşlõ bağlantõlar istendiğinde denenmeyebilir. Boru donanõmõ sisteminin, işletme basõncõ deney basõncõndan az olan cihazlara bağlanmasõ durumunda deneye başlamadan önce bu cihazlarõn münferit valfleri boru donanõmõ sisteminden ayrõlõr veya cihaz bağlantõlarõ kapaklarla kapatõlõr. Boru donanõmõ sistemi, işletme basõncõ deney basõncõna eşit veya daha yüksek olan cihazlara bağlanmasõ durumunda bu cihazlarõn münferit kapatma valfleri deney başlamadan önce kapatõlõr. Deneye başlamadan önce personelin ve çevrenin emniyeti için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Gerekli görülmesi halinde, deney basõncõna yeterli mukavemette bölüm kuşaklanmasõ veya ankrajlamasõ yapõlmalõdõr. Deneyden önce boru donanõmõnõn iç kõsmõ temizlenmelidir Deney Basõncõ ve Süresi Deney basõncõ, kalibrasyonu yapõlmõş, manometre veya benzeri bir basõnç ölçen cihazla ölçülmelidir. Cihaz, deney süresince olabilecek basõnç kaybõnõ tespit edebilecek hassasiyette olmalõdõr. Deney başlamadan önce basõnç kaynağõ boru donanõmõndan ayrõlmalõdõr. Manometrenin kalibrasyonu deneyden önce ve sonra kontrol edilmelidir. Deney basõncõ, depolama tanklarõ ve donanõmõ ile boru donanõmõ sistemi için belirlenen azami işletme basõncõnõn 1,3 katõndan az olmamalõdõr. Bu değer, hiçbir durumda, 20 kpa'dan az olamaz. Deney basõncõnõn 860 kpa yõ geçmesi durumunda, deney basõncõ, deney esnasõnda boru gövdesinde meydana gelen çevre gerilmesinin boru malzemesi asgari akma mukavemetinin yarõsõnõ geçmeyecek tarzda seçilmelidir. 17

20 İşletme basõncõ 3,5 kpa veya daha az olan sistemlerde deney basõncõ, 22±1,2 kpa olmalõdõr. Bu sistemler için deney süresi 10 dakikadan az olmamalõdõr. Sistemde bu süre içinde herhangi bir basõnç düşmesi olmamalõdõr. Deney süresince, basõnç kaynağõ sistemden ayrõlmalõdõr. Deney süresi, boru donanõmõ hacminin her 14 m 3 ü için yarõm saatten az olmamalõdõr. Sistemin hacminin 0,28 m 3 den az olmasõ durumunda deney süresi 10 dakika olarak uygulanõr. Hacmi 680 m 3 'den fazla olan sistemlerde deney süresi 24 saati geçmemelidir Sõzõntõ ve Hasar Tespiti Deney sonunda boru donanõmõnda herhangi bir hasar meydana gelmemeli ve deney basõncõnda herhangi bir düşme olmamalõdõr. Boru donanõmõnda olabilecek sõzõntõ, gaz dedektörü, sabun ve su veya parlayõcõ olmayan herhangi bir başka sõvõ ile tespit edilmelidir. Sõzõntõ tespitinde kibrit, mum veya benzeri bir açõk alev kaynağõ veya kõvõlcõm yapabilecek bir cihaz kullanõlmamalõdõr. İKAZ - Sabunlu su dahil olmak üzere sõzõntõ tespitinde kullanõlabilecek çözeltiler korozyona veya gerilme çatlaklarõna sebep olabileceğinden, deneyden sonra bu sõvõlarõn uygulandõğõ kõsõmlar su ile yõkanmalõ ve kurutulmalõdõr. Boru donanõmõnda hasar gören veya sõzõntõ tespit edilen kõsõmlar tamir edilmeli veya yenileriyle değiştirilmelidir. Tamir edilen veya değiştirilen kõsõmlara deney tekrar uygulanmalõdõr. Deneylerden olumlu sonuç alõnmadan sistem işletmeye açõlmamalõdõr Muayene ve Deney Raporlarõ LPG depolama tesislerine uygulanan gözle muayene ve deneylerde yapõlan işlemler ve sonuçlarõ raporlara kaydedilmelidir. Bu raporlarda tesislerin hangi kõsõmlarõna muayene ve deneylerin uygulandõğõ ayrõca belirtilmelidir Sistem ve Cihaz Kontrolü Yeni boru veya deney sonrasõ tekrar devreye alõnan donanõma muayene ve deneylerin uygulanmasõnõ müteakip uygun sonuçlar alõnõrsa; sisteme gaz verilmeden önce aşağõdaki kontrollar yapõlmalõdõr: - Sistemin tamamõ kontrol edilerek açõk uç, açõk boru bağlantõ parçasõ, açõk valf bulunup bulunmadõğõna bakõlmalõ, - El ile tahrik edilen valflerin ve diğer cihazlarõn gaz çõkõş bağlantõlarõ tekrar kontrol edilmelidir. Bu kontrollardan sonra kullanõlmayacak valfler kapatõlõr. Açõk uçlar tapalarla veya uygun kapaklarla kapatõlmalõdõr. Boru donanõmõna gaz verilmeye başlanmasõnõ müteakip sõzõntõ kontrolu yapõlmalõdõr. Boru donanõmõnõn muayene ve deneylerinin yapõlmasõnõ müteakip sõzõntõ kontrolundan da olumlu sonuç alõnõrsa donanõm deney akõşkanõndan (Madde 2.7.2) temizlenmelidir. Boru donanõmõnõn sõzõntõ kontrolunda kullanõlan LPG ile havanõn karõşarak patlayõcõ bir karõşõm meydana gelmesini önlemek için boru donanõmõ temizlenmelidir. Bunun için boru donanõmõndaki LPG emniyetli bir mahalden atmosfere boşaltõlmalõdõr. Blöf edilen LPG yerine boru donanõmõna su veya inert gaz (azot, karbon dioksit vb.) verilmelidir CİHAZLARIN MONTAJI Pompalar Pompalar, imalatçõnõn tavsiyeleri dikkate alõnmak suretiyle Madde ila Madde 'e göre monte edilmelidir Pompa montajõ, emme ve basma durumunda boru donanõmõnõn pompa gövdesini aşõrõ derecede zorlamayacak şekilde yapõlmalõdõr. Böyle bir montaj boru donanõmõnõn uygun projelendirilmesi, esnek bağlantõ parçalarõ kullanõlmasõ genleşme ve çekilmeleri telafi edici parçalar kullanõlmasõ ve tecrübeli mühendislik uygulamalarõyla sağlanabilir. 18