KLİNİK ÖRNEKLERDEN İZOLE EDİLEN STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE SUŞLARININ ANTİBİYOTİK DİRENCİ

Transkript

1 ANKEM Derg 2013;27(2):70-74 doi: /akem Araştırma KLİNİK ÖRNEKLERDEN İZOLE EDİLEN STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE SUŞLARININ ANTİBİYOTİK DİRENCİ Yeliz TANRIVERDİ ÇAYCI 1, Hava YILMAZ 2, Kerametti YANIK 3, Adil KARADAĞ 3, Murat GÜNAYDIN 3 1 Akara Meslek Hastalıkları Hastaesi, ANKARA 2 Odokuz Mayıs Üiversitesi Tıp Fakültesi, İfeksiyo Hastalıkları ve Kliik Mikrobiyoloji Aabilim Dalı, SAMSUN 3 Odokuz Mayıs Üiversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Aabilim Dalı, SAMSUN ÖZET Streptococcus peumoiae toplumda kazaılmış pömoiye e sık ede ola etkelerde biridir. Pömokok ifeksiyolarıı tedaviside peisili e sık tercih edile atimikrobik olmakla birlikte, arta direç oraları edeiyle farklı atimikrobikler de tedavide kullaılmaktadır. Bu çalışmada amacımız S.peumoiae izolatlarıı altı yıllık süre içideki atibiyotik duyarlılıklarıı icelemektir. Ocak 2006-Aralık 2011 tarihleri arasıda laboratuvara göderile çeşitli kliik öreklerde üreye 328 S.peumoiae suşu değerledirilmiştir. S.peumoiae izolatlarıı taımlaması optoki disk testi ve Vitek2 Compact (Biomeriux, Frasa) otomatize sistemide yapılmıştır. Atibiyotik duyarlılığı Vitek2 Compact sistemi ve bazı suşlarda Kirby-Bauer disk difüzyo yötemiyle çalışılmıştır. S.peumoiae izolatlarıı e sık izole edildiği örek türüü soluum yolu örekleri olduğu görülmüştür (=147). Atibiyotik duyarlılıkları ise; peisili içi % 82.5 duyarlı, % 2.5 orta duyarlı, % 15 direçli; eritromisi içi % 81.6 duyarlı, % 1.2 orta duyarlı, % 17.2 direçli; klidamisi içi % 85.6 duyarlı, % 14.4 direçli; levofloksasi içi % 94.3 duyarlı, % 0.7 orta duyarlı, % 5 direçli; ofloksasi içi % 89 duyarlı, % 2 orta duyarlı ve % 9.0 direçli ve tüm izolatlar vakomisie duyarlı olarak saptamıştır. Aahtar sözcükler: direç, kiololar, peisili, S.peumoiae SUMMARY Atibiotic Resistace of Streptococcus peumoiae Strais Isolated from Cliical Specimes Streptococcus peumoiae is oe the most commo agets that causes commuity-acquired peumoia. Peicilli is still the aget that commoly used i peumoccal ifectios but because of the icreasig rate of resistace other agets are used i treatmet, too. I this study we aimed to ivestigate the atimicrobial susceptibility of S.peumoiae isolates i six years period. S.peumoiae strais (=328) that isolated from various cliical samples set to the laboratory durig Jauary December 2011 were evaluated retrospectively. S.peumoaie isolates were idetified by optochi disc method ad Vitek2 Compact (Biomeriux, Frace) automatized system ad atibiotic susceptibility was doe by Kirby-Bauer disc diffusio method as recommeded CLSI. Respiratory tract samples (=147) were the most commo cliical samples that S.peumoiae were isolated. Susceptibility rates of tested isolates were as follows; for peicilli, 82.5 % susceptible, 2.5 % itermediate, 15 % resistat; for erythromyci 81.6 % susceptible, 1.2 % itermediate, 17.2 % resistat; for clidamyci 85.6 % susceptible, 14.4 % resistat; for levofloxaci 94.3 % susceptible, 0.7 % itermediate, 5 % resistat; ofloxaci 89 % susceptible, 2 % itermediate ad 9.0 % resistat ad for vacomyci, all isolates were foud susceptible. Keywords: peicilli, resistace, quioloes, S.peumoiae GİRİŞ S.peumoiae azofarekste koloize ola ve burada orta kulağa, siüslere ve alt soluum yollarıa yayılarak ifeksiyoa ede ola bir bakteridir. Buu yaıda hematoje yayı- İletişim adresi: Yeliz Tarıverdi Çaycı. Akara Meslek Hastalıkları Hastaesi, ANKARA Tel: (0312) /2160 e-posta: yeliztariverdi@gmail.com Alıdığı tarih: , Yayıa kabul:

2 Kliik öreklerde izole edile Streptococcus peumoiae suşlarıı atibiyotik direci lımla satral siir sistemi, kalp kapakları, kemik ve eklem dokularıda da ifeksiyoa ede olmaktadır (15). E sık ede olduğu ifeksiyo toplum kayaklı pömoidir (2). S.peumoiae taşıyıcılığı yetişkilerde % 5-10 arasıda değişmektedir (21). S.peumoiae çok sayıdaki virülas faktörleri sayeside oldukça patoje bir bakteridir (15). Pömokok ifeksiyolarıı tedaviside peisili yıllarca kullaılmıştır ve güümüzde de etkiliğii korumaktadır. Tedavide ilk seçeek olarak tercih edile peisili kullaıma girmede öce fatalite oraları pömoi, bakteriyemi ve meejitte sırasıyla % 20, % 50 ve % 50 ike peisilile birlikte bu oralar sırasıyla % 5, % 20 ve % 30 lara gerilemiştir. Acak ilk olarak 1967 yılıda Papua Yei Gie de bir hastada peisili direçli S.peumoiae izole edilmesiyle zama içeriside peisili direci tüm düyada yaygılaşmıştır (20). Pömokok ifeksiyolarıı tedaviside kullaıla seftriakso, makrolid ve tetrasiklie karşı direç oraları da artmaktadır. Peisili ve makrolid direç oralarıı artmasıyla beraber yei kuşak kiololar S.peumoiae ı ede olduğu ifeksiyolarda kullaılmaya başlamıştır ve direçli izolatlar olsa da şimdilik direç oraları düşüktür. Peisililere direç gelişmeside başlıca mekaizma peisili bağlaya proteilerde değişiklik meydaa gelmesidir. Makrolid direci gelişmeside iki mekaizma bulumakta, bularda biri erm geleri tarafıda kodlaa ribozomal metilaz ve mef geleri tarafıda kodlaa makrolid efluks pompalarıdır. Kiololara karşı direç parc ve gyra geleride meydaa gele mutasyolar soucu oluşmaktadır ve her iki gede direç meydaa gelmesi yüksek düzey kiolo direcie ede olmaktadır (3,12). Ülkemizde peisili direci pömokoklarda sık görülmemektedir acak kiololar oral biyoyararlaımlarıı iyi olması, geiş spektrumlu olmaları ve ya etkilerii peisililere göre az olması edeiyle alt soluum yolu ifeksiyolarıda daha fazla tercih edilmektedir. Özellikle levofloksasi gibi yei kuşak kioloları S.peumoiae ye etkili olması edeiyle, pömokok ifeksiyolarıda kullaım sıklığı artmıştır (13). Bua bağlı olarak kiolo direçli S.peumoiae suşları da görülmeye başlamıştır (9). Bu çalışmada amacımız altı yıllık bir süreçte kliik öreklerde izole edile S.peumoiae suşlarıda atimikrobiyal direç oralarıı saptaması ve pömokok ifeksiyolarıda uygu ampirik tedavi seçeeklerii belirlemesie katkıda bulumaktır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmamızda Ocak Aralık 2011 tarihleri arasıda Odokuz Mayıs Üiversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Bakteriyoloji subdisipli laboratuvarıa çeşitli kliiklerde göderile farklı hasta örekleride izole edile toplam 328 S.peumoiae izolatlarıı bazı atimikrobiklere duyarlılığı retrospektif olarak icelemiştir. Laboratuvara gele öreklerde uygu olalar kalı agar ve EMB agar besiyerlerie ekilerek 24 saat ikübe edilmiş, sorasıda S. peumoiae şüpheli koloilerde optoki duyarlı bulualar Vitek2 Compact (BioMériux, Frace) otomatize sistemi ile taımlaarak peisili, vakomisi, eritromisi, klidamisi, levofloksasi ve ofloksasi duyarlılığı çalışılmıştır. Bazı izolatlar içi CLSI öerileri doğrultusuda (5) Kirby-Bauer disk difüzyo yötemi kullaılmıştır. Disk difüzyo yötemide peisili duyarlılığıı belirlemesi içi 1 µg lık oksasili diski kullaılmış, zo çapı 20 mm ola izolatlar peisili duyarlı kabul edilmiş, zo çapı 19 mm ola izolatlarda ise peisili miimum ihibitör kosatrasyo (MİK) değerleri E-test (AB Biodisk, Swede) kullaılarak belirlemiştir. Beyi omurilik sıvısı (BOS) ve ka izolatlarıda ise peisili ve vakomisi MİK değerleri E-test (AB Biodisk, Swede) kullaılarak belirlemiştir. Çalışmalarda Streptococcus peumoiae ATCC suşu kullaılmıştır. BULGULAR Toplam 328 S.peumoiae izolatıı e sık izole edildiği örek türleri sırasıyla soluum 71

3 Y. Tarıverdi Çaycı ve ark. yolu (balgam (=109), brokoalveolar lavaj (=1), trastrakeal aspirat (=37)) (=147), eksuda (=58), ka kültürü (=52) örekleridir (Tablo 1). Olguları yaşları ortalama 43.3 olarak bulumuştur (0-88 yaş). Örekleri e sık göderildiği kliikler; çocuk sağlığı ve hastalıkları, göğüs hastalıkları kliikleri ve iç hastalıkları olmuştur (Tablo 2). S.peumoiae izolatlarıı yıllara göre atibiyotik direç dağılımı Tablo 3 de belirtilmiştir. Çalışmamızda peisili ve ayı zamada eritromisie direçli izolat sayısı 22, peisili ve ayı zamada levofloksasie direçli izolat sayısı beş olarak saptamıştır (Tablo 4). Peisili, eritromisi ve levofloksasi atibiyotiklerii üçüe de direçli izolat Tablo 1. S.peumoiae suşlarıı izole edildiği örek türleri. Örek Türü Soluum yolu örekleri Eksuda Ka BOS* Kojuktiva Steril vücut sıvısı İdrar *BOS:Beyi omurilik sıvısı % Tablo 2. S.peumoiae izolatlarıı izole edildiği kliikler. Kliik Çocuk sağlığı ve Hastalıkları Göğüs Hastalıkları İç Hastalıkları Acil Beyi Cerrahisi İfeksiyo Hastalıkları Kardiyoloji Göz Hastalıkları KBB # Diğer* Toplam % # KBB:Kulak Buru Boğaz *Diğer: Dermatoloji, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyo, Göğüs Cerrahisi, Geel Cerrahi, Kadı Hastalıkları ve Doğum, Kalp ve Damar Cerrahisi, Psikiyatri, Üroloji, Nöroloji kliikleri. Tablo 4. Birde fazla atibiyotiğe direçli S. peumoiae suşları. Atibiyotikler Peisili+eritromisi+levofloksasi Peisili+eritromisi Peisili+levofloksasi sayısı ise üç olarak bulumuştur. Peisili duyarlı eritromisi direçli izolat sayısı yirmibir, peisili duyarlı levofloksasi duyarlı izolat sayısı ise beş olarak saptamıştır. Peisilie duyarlı ve direçli izolatlarda eritromisi ve levofloksasi direçli izolat sayısı birbirie yakı olarak bulumuştur. TARTIŞMA S.peumoiae izolatlarıda atimikrobiyal direç gelişimi bölgeler arasıda farklılık göstermektedir. Ülkemizde farklı zamalarda yapıla çalışmalarda peisilie orta duyarlı izolat oraı % 7.8-% 38.7, peisilie direçli izolat oraıı ise % 0-35 arasıda değiştiği görülmüştür (7). Çalışmamızda peisilie orta duyarlı izolat oraı % 2.1, peisilie direçli izolat oraı % 15.4 olarak saptamış olup peisilie orta duyarlı izolat oraı ülkemizdeki diğer çalışmalara göre düşük bulumuştur. Reiert ve ark. (18) Avrupa da yaptıkları çok merkezli bir çalışmada S.peumoiae suşlarıı % 12.5 ide orta düzey, %12.1 ide ise yüksek düzey peisili direci tespit etmişlerdir. Acak peisili direci özellikle Kore, Japoya, Tayva, Taylad gibi Asya ülkeleride % arasıda değişmektedir (4). Asya ülkeleride görüle bu yüksek direç oralarıı zama içeriside diğer kıtalarada yayılabilme ihtimali edişe veridir. Peisilileri yaıda özellikle soluum yolu ifeksiyolarıda yaygı olarak kullaıla Tablo 3. S.peumoiae izolatlarıı atibiyotik direçlerii yıllara göre dağılımı [ (%)]. Atibiyotik Toplam Peisili Vakomisi Eritromisi Klidamisi Levofloksasi Ofloksasi (20.6) (8) (3) 42 (19) (10) 40 (10) (12) 70 (14) (19) 65 (10) 42 (10) 21 (4) 70 (14) (23) 66 (18) 56 (14) 27 (22) 31 (19) (32) 34 (23) (22) (23) 39 (13) 39 (5) 18 (5) 312 (17.5) (18.4) 304 (14.4) 262 (5.7) 109 (11) 72

4 Kliik öreklerde izole edile Streptococcus peumoiae suşlarıı atibiyotik direci makrolid grubu atibiyotiklere karşı direç oralarıı artması bu atimikrobiyalleri pömokok efeksiyoları tedavisideki yerii tehdit etmektedir. Eritromisi direci ülkemizde yapıla çalışmalarda % 7.5 ile % 39.4 arasıda değişmektedir (7). S.peumoiae suşlarıda eritromisi direcii araştıra bir çalışmada Marchese ve ark. (14) yılları arasıda eritromisi direcii % 9.7 de % 16.4 e arttığıı saptamışlardır. Bizim çalışmamızda eritromisi direci % 18.4 olarak bulumuştur. Çoklu ilaç direçli S.peumoiae suşlarıı tedaviside vakomisi etki olarak bildirilmektedir. İzolatlarımız arasıda vakomisi direçli izolat bulumamaktadır. Bezer şekilde ülkemizde yapıla diğer çalışmalarda da vakomisi direçli izolat saptamamıştır (10). Klidamisi de pömokok ifeksiyolarıda tercih edilebile bir ajadır. Ülkemizde klidamisi direci Güler ve ark. ı (10) yaptığı çalışmada % 7.5, Eyigör ve ark. ı (7) yaptığı çalışmada % 17 ve Berktaş ve ark. ı (1) yaptığı çalışmada ise % 14 olarak saptamıştır. Yurt dışıda ise Pottumarthy ve ark. (16) ı yaptığı çok merkezli bir çalışmada klidamisi direci % 10 olarak bildirmiştir. Çalışmamızda saptaa klidamisi direci (% 14.4) ülkemizde bilidirile çalışmalarla uyum göstermektedir. Peisili ve makrolid direçleri eticeside kioloları pömokokları ede olduğu soluum yolu ifeksiyolarıı tedaviside kullaımları artmıştır (8). Direçli izolat sayısı az olmakla beraber yıllar içide direç gelişe izolat sayısıı artması dikkat çekicidir. Levofloksasi direci yurt içi çalışmalarda % 0-4 arasıda değişmektedir (19). Acak Coşku ve ark. (6) yaptığı ve çoğuluğuu soluum yolu örekleride izole edile S.peumoiae izolatlarıı içere çalışmada kiolo (siprofloksasi, moksifloksasi, levofloksasi) direcii % 11.3 olarak bildirmişlerdir. Avrupa ve Amerika kıtasıdaki ülkelerde % 5 oraıda levofloksasi direci bildirilmektedir. E yüksek levofloksasi direci % 12 ile Hog Kog da görülmüştür (19). Çalışmamızdaki levofloksasi direci % 5 olarak saptaırke, ofloksasi direci % 11.2 olarak saptamıştır. Hastaemizdeki S.peumoiae izolatlarıda ofloksasi direci yüksek görümektedir. Peisilie duyarlı ve direçli izolatlarda eritromisi ve levofloksasi direçli izolat sayısı birbirie yakı olarak bulumuştur. Bizim elde ettiğimiz souçlarda farklı olarak yapıla çalışmalarda peisilie duyarlı izolatlarda eritromisi direci geelde düşük ike peisili direçli izolatlarda eritromisi direci yüksek olarak saptamıştır (11,17). Souç olarak; çalışmamızda saptadığımız direç oraları ülkemizde bildirile çalışmalarla bezerlik göstermektedir. Acak direç oralarıı düyadaki farklı coğrafi bölgelerde değişiklik gösterdiği ve yıllar içide değiştiği bilimektedir. Bu edele direç durumlarıı takip edilmesi öem arz etmektedir. Etkili sürveyas çalışmaları ile direç oraı heüz çok yüksek olmaya ve S.peumoiae ı ede olduğu soluum yolu ifeksiyolarıı tedaviside tercih edile kioloları daha etkili kullaımıı sağlaılacağı düşüülmektedir. KAYNAKLAR 1. Berktaş M, Parlak M, Çıkma A, Güdücüoğlu H. Kliik öreklerde izole edile Streptococcus peumoiae suşlarıı çeşitli atibiyotiklere direci, Fırat Tıp Derg 2013;18(1): Blodel-Hill M, Hery DA, Speert PD. Streptococcus, Murray PR, Baro EJ, Jorgese JH, Ladry ML, Pfaller MA (eds). Maual of Cliical Microbiology, Volume 1, 9.baskı kitabıda, s , ASM Press, Washigto (2007). 3. Che DK, McGeer A, Azavedo JC, Low DE. Decreaesed susceptibilities to Streptococcus peumoiae to fluoroquioloes i Caada, N Egl J Med 1999;341(4): PMid: Chiou CC, Liu YC, Huag TS, Hwag WK, Wag JH, Li HH, Ye MY, KS Hsieh. Extremely high prevalece of asopharygeal carriage of peicilli-resistat Streptococcus peumoiae amog childre i Kaohsiug Taiwa, J Cli Mic 1998;36(7): Cliical ad Laboratory Stadarts Istitute. Performace ad stadarts for atimicrobial susceptibility testig; twety-first iformatioal supplemet, CLSI Documet M100-S21, CLSI, Waye (2011). 73

5 Y. Tarıverdi Çaycı ve ark. 6. Coşku M, Güdüz AT, Biçme C, Şeol G, Aktoğu Özka S. Çeşitli hasta örekleride soyutlaa Streptococcus peumoiae kökeleride atibiyotik direç oraları: retrospektif değerledirme ( ), İzmir Göğüs Hast Derg 2007;21(3): Eyigör M, Gülteki B, Aydı N. Kliik öreklerde izole edile Streptococcus peumoiae kökelerii atibiyotik direci, ANKEM Derg 2008;22(1): Fuller JD, Low DE. A review of Streptococcus peumoiae ifectio treatmet failures associated with fluoroquioloe resistace, Cli Ifect Dis 2005;41(1): PMid: Gordo KA, Biedebach DJ, Joes RN. Compariso of Streptococcus peumoiae ad Haemophilus ifluezae susceptibilities from commuity acquired respiratory tract ifectios ad hospitalised patiets with peumoia: five year results fort he SENTRY atimicrobial surveillace program, Diag Mic If Dis 2003;46(4): Güler H, Öztürk Ç, Dalya Cilo B, Sıırtaş M, Özakı C. CLSI i 2008 öcesi ve 2008 kriterlerie göre dokuz yılda izole edile 643 Streptococcus peumoaie suşuda peisili duyarlılığıı değerledirilmesi, ANKEM Derg 2010;24(1): Ho PL, Que TL, Tsag D, Ng TK, Chow KH, Seto WH. Emergece of fluoroquioloe resistace amog multiply resistat strais of Streptococcus peumoiae i Hog Kog, Atimicrob Agets Chemother 1999;43(5): PMid: PMCid: Hoba DJ, Doer GV, Fluit AC, Roussel-Delvallez M, Joes RN. Worldwide prevalece of atimicrobial resistace i Streptococcus peumoiae, Haemophilus ifluezae, ad Moraxella catarrhalis i the SENTRY atimicrobial surveillace program , Cli Ifect Dis 2001;32(2): PMid: Hooper D. Quioloes, Madell GL, Beett JE, Doli R (eds). Madell, Douglas, ad Beett s Priciples ad Practice of Ifectious Diseases, 7. baskı kitabıda, s , Elsevier, Churchill Livigstoe (2010). 14. Marchese A, Schito GC. Recet fidigs from multiatioal resistace surveys: are we PROTEKTed from resistace? It J Atimicrob Agets 2007;29(Suppl 1):S Musher DM. Streptococus peumoiae, Madell GL, Beett JE, Doli R (eds). Madell, Douglas, ad Beett s Priciples ad Practice of Ifectious Diseases, 7.baskı kitabıda, s , Churchill Livigstoe, Elsevier (2010). 16. Pottumarthy S, Fritsche TR, Sader HS, Stilwell MG, Joes RN. Susceptibility patters of Streptococcus peumoiae iso-lates i North America ( ): cotemporary i vitro ac-tivities of amoxicilli/clavulaate ad 15 other atimicrobial agets, It J Atimicrob Agets 2005; 25(4): PMid: Quioes-Falcoi F, Calva JJ, Lopez-Vidal Y, Galicia-Velazco M, Jimeez-Martiez ME, Larios, Modrago L. Atimicrobial susceptibility patters of Streptococcus peumoiae i Mexico, Diag Microb If Dis 2004;49(1): PMid: Reiert RR, Reiert S, va der Lide M, Cil MY, Al-Lahham A, Appelbaum P. Atimicrobial susceptibility of Streptococcus peumoiae i eight Europea coutries from 2001 to 2003, Atimicrob Agets Chemother 2005;49(7): PMid: PMCid: Toksoy B, Bayraktar B, Bulut B, Başarı F. Kliik öreklerde izole elde Streptococcus peumoiae suşlarıı çeşitli atibiyotiklere duyarlılıkları, ANKEM Derg 2010;24(1): Tomasz A. Atibiotic resistace i Streptococcus peumoiae, Cli Ifect Dis 1997;24: met_1.s Wi W, Alle S, Jada W, Koema E, Procop G, Schreckeberger P, Woods G. Koema s Color Atlas ad Textbook of Diagostic Microbiology, 6.baskı kitabıda, s , Lippicott Williams & Wilkis-Philadelphia (2006). 74