İçindekiler. Çeviri Editörünün Ön Sözü. Bölüm Çevirenleri. Yazarların Ön Sözü. KISIM I Temel İlkeler ve Kavramlar 1. 1 Yönetsel Teorinin Gelişimi 1

Transkript

1 İçindekiler Çeviri Editörünün Ön Sözü Bölüm Çevirenleri Sunuş Yazarların Ön Sözü Yazarlar KISIM I Temel İlkeler ve Kavramlar 1 iii v vii ix xiii 1 Yönetsel Teorinin Gelişimi 1 Odaklanılan Sorular 1 Teori Nedir? 2 Teori ve Araştırma 2 Teorinin Kullanımı 3 Yönetsel Düşüncenin Gelişimi 6 Klasik Örgüt Teorisi 6 Bilimsel Yönetim 6 İdari Yönetim 7 İnsan İlişkileri Yaklaşımı 8 Hawthorne Çalışmaları 8 İnsan İlişkileri Yaklaşımına Katkıda Bulunan Diğer Kişiler 9 Davranış Bilimi Yaklaşımı 10 Davranış Sonrası Bilim Dönemi 13 Okul Gelişimi 13 Demokratik Topluluk 15 Sosyal Adalet 16 Yeni Bakış Açıları 18 Açık Sistem Olarak Okullar 20 Girdiler 20 Dönüşüm süreci 20 Çıktılar 21 Geri Bildirim 21 Çevre 21 Öğrenen Örgüt 22 Özet 24 Anahtar Kavramlar 25 Tartışma Soruları 25 Önerilen Okumalar 25 2 Örgütsel Yapı 27 Odaklanılan Sorular 27 Örgütsel Yapı Nedir? 28 Mesleki Uzmanlaşma 28 Bölümlendirme 28 Emir Komuta Zinciri 29 Yetki ve Sorumluluk 29 Merkezileşme/Ademi Merkezileşme 29 Hiyerarşik Yetki/Danışma-Kurmay Yetkisi 29 Denetim Alanı 30 Bürokratik Model 30 Bürokratik Özellikler 30 Bürokrasinin İşlevsel Olmayan Yönleri 32 xv

2 xvi İçindekiler Katılımcı Yönetim Modeli 32 Teori X ve Teori Y 33 Bireye Karşı Örgüt 34 Sistem 4 Modeli 34 Ahlaki (Moral) Liderlik 37 Okula Dayalı Yönetim 37 Örgütün Çerçevesi 38 Örgütsel Yapı İçin Alternatif Modeller 40 Uyum Teorisi 40 Mekanik-Organik Örgütler 41 Strateji-Yapı Tipolojisi 44 Bir Sosyal Sistem Olarak Okul 48 Özet 52 Sosyal Sistemin Boyutları 48 Genişletilmiş Model: Kültürel Boyutlar 49 Getzels in Son Modeli: Topluluk Boyutu 51 Anahtar Kavramlar 52 Tartışma Soruları 52 Önerilen Okumalar 53 3 Örgüt Kültürü 54 Odaklanılan Sorular 54 Örgüt Kültürü Nedir? 54 Örgüt Kültürünün Tanımı 55 Kültür Birliği 56 Örgüt Kültürü Oluşturma, Sürdürme ve Değiştirme 57 Örgüt Kültürü Oluşturma 57 Değerler 57 Örgüt Kültürünü Sürdürmek 59 Örgüt Kültürünü Değiştirmek 61 Örgüt Kültürünün Etkileri 62 Mükemmeliyet Görüşleri 62 Z Teorisi 63 Bir Örgüt Kültürü Tipolojisi 65 Örgütsel İklim 67 Özet 76 Açık ve Kapalı İklimler 67 Sağlıklı ve Hasta Okullar 69 Okul Çevrelerinin Kapsamlı Değerlendirilmesi (CASE) 70 Öğrenci Kontrolü İdeolojisi 72 Anahtar Kavramlar 77 Tartışma Soruları 77 Önerilen Okumalar 77 KISIM II Yönetsel Süreçler 79 4 Motivasyon 79 Odaklanılan Sorular 79 Motivasyonu Tanımlama 79 İçerik Kuramları 80 İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı 81 Varlık-Bağlılık-Büyüme Kuramı 83 Motivasyon-Hijyen Kuramı 84 Öğrenilmiş İhtiyaçlar Kuramı 87 İçerik Motivasyon Kuramları: Benzerlikler ve Sonuçlar 88 Süreç Kuramları 89 Özet 97 Öz Yeterlilik Kuramı 89 Öz Yeterliliğin Kaynakları 90 Beklenti Kuramı 91 Temel Beklenti Modeli 91 Eşitlik Kuramı 92 Hedef Belirleme Kuramı 94 Anahtar Kavramlar 97

3 İçindekiler xvii Tartışma Soruları 98 Önerilen Okumalar 98 5 Liderlik 99 Odaklanılan Sorular 99 Liderliğin Doğası 99 Liderliğin Tanımı 100 Liderlik ve Yönetim 101 Özellik Teorileri 102 Duygusal Zekâ 104 Davranış Teorileri 106 Iowa Çalışmaları: Otoriter, Demokratik ve Liberal Liderlik 106 Ohio Devlet Üniversitesi Çalışmaları: Yapıyı Harekete Geçirme ve İnsan Faktörüne İlgi 107 Michigan Çalışmaları: Üretim Merkezli ve Çalışan Merkezli 108 Liderlik Ağı: Çağdaş Bir Açılım 109 Koşul Bağımlılık (Contingency) Teorileri 111 Fiedler in Koşul Bağımlılık Teorisi 111 Yol-Amaç Teorisi 114 Liderlik Stilleri 117 Liderlik Stili Uzamı 117 Üç Boyutlu Liderlik Stilleri 119 Durumsal Liderlik Stilleri 120 Diğer Çağdaş Bakış Açıları 123 Özet 132 Sinerjik Liderlik Teorisi 123 Lider-Üye Değişim Teorisi 125 Karşılıklı Etki Teorisi 125 Liderlik İkamesi 126 Dönüşümcü Liderlik 127 Anahtar Kavramlar 132 Tartışma Soruları 132 Önerilen Okumalar Karar Verme 135 Odaklanılan Sorular 135 Karar Vermenin Doğası 135 Karar Türleri 136 Kararlar Nasıl Alınmaktadır? 137 Rasyonel Model 137 Sınırlı Rasyonellik Modeli 139 Karar Vermenin Yol Haritası: Karar Ağacı 142 Grup Olarak Karar Vermenin Faydaları 145 Grup Olarak Karar Vermeyle İlgili Sorunlar 147 Grup Olarak Düşünme 147 Riskli Değişimler 149 Bağlılığın Artırılması 149 Grup Olarak Karar Verme Teknikleri 150 Özet 154 Beyin Fırtınası 150 Nominal Grup Tekniği 151 Delphi Tekniği 152 Şeytanın Avukatlığı 153 Mantıksal Soruşturma 153 Anahtar Kavramlar 155 Tartışma Soruları 155 Önerilen Okumalar İletişim 157 Odaklanılan Sorular 157 İletişimin Önemi 158 İletişim Süreci 158 Fikir Geliştirme 158 Şifreleme Kodlama 159 İletim 159 Almak 159 Deşifre 159

4 xviii İçindekiler Kabul 159 Kullanma 159 Geri Bildirim 159 Sözsüz İletişim 160 Devinim Yoluyla İletişim 160 Mekân Yoluyla İletişim 161 Dil Eşikli İletişim (Üst Dil) 162 Zaman Yoluyla İletişim 162 İletişimin Yönü 162 Yukarıdan Aşağıya İletişim 163 Aşağıdan Yukarı İletişim 164 Yatay İletişim 165 Çapraz İletişim 166 Söylenti 166 İletişim Ağları 166 Ağ Örüntüleri 167 Ağ Analizi 168 İletişim ve Teknoloji 171 Elektronik Posta ( ) 171 Anlık Mesajlaşma 171 Sosyal Ağ 172 Web Günlüğü (Blogs) 172 Sunum Teknolojisi 172 Video Konferans 172 İletişim Engelleri 173 Düşünce Çerçevesi 173 Filtreleme 174 Yapı 174 Aşırı Bilgi Yüklenmesi 175 Anlam Bilim 175 Statü Farklılıkları 176 İletişim Engelleriyle Başa Çıkma 176 Tekrarlama 176 Empati 176 Anlayış 177 Geri Bildirim 177 Dinleme 178 Özet 180 Anahtar Kavramlar 180 Tartışma Soruları 181 Önerilen Okumalar Örgütsel Değişme 183 Odaklanılan Sorular 183 Okulları Değişmeye Zorlayan Güçler 184 Hesap Verebilirlik 184 Değişen Demografik Yapı 184 Personel Yetersizlikleri 185 Teknolojik Değişme ve Bilgi Patlaması 185 Süreçler ve İnsanlar 185 Değişime Direnç 186 İhtiyaçların Karşılanmasına Müdahale 187 Bilinmeyenden Duyulan Korku 187 Yetki ve Etkiye Yönelik Tehdit 187 Bilgi ve Becerinin Eskimesi 187 Örgütsel Yapı 188 Sınırlı Kaynaklar 188 Toplu Müzakereler 188 Değişime Direnci Azaltma 188 Değişim Sürecine Katma 188 İletişim 188 Destekleme 189 Ödüllendirme 189 Planlama 189 Zorlama 190 Değişmeyi Yönetmek 190 Lewin in Üç Aşamalı Modeli 190

5 İçindekiler xix Kotter in Sekiz Aşamalı Planı 192 Harris in Beş Aşamalı Modeli 193 Örgütsel Gelişme 194 Özet 206 Toplam Kalite Yönetimi 194 Stratejik Planlama 196 Tarama Geribeslemesi 199 İş Zenginleştirme 200 Laboratuvar Yetiştirmesi 202 Davranışsal Performans Yönetimi 203 Anahtar Kavramlar 207 Tartışma Soruları 207 Önerilen Okumalar 207 KISIM III Eğitimin Yapısal Çerçevesi Devlet ve Eğitim 209 Odaklanılan Sorular 209 Eğitimde Federal Hükûmetin Rolü 210 Federal Hükûmetin Değişen Rolleri ve Eğitim 210 Şimdiki Durum: 1980 ve 2010 lar 211 Federal Hükûmetin Eğitimdeki Rolünü Belirginleştirmek 213 Eğitim Bakanlığı 213 Eğitimde Federal Programlar ve Faaliyetler 214 Okullar İçin Yapılan Hibeler 215 Kolejler İçin Yapılan Hibeler 215 Mesleki Eğitim Kanunları 215 Yardım Kanunları 216 Savaş Kanunları 216 Ulusal Savunma Eğitim Kanunu 217 Destekleyici Eğitim Kanunları 217 Başlık 218 İki Dilli Eğitim 218 Engellilerin Eğitimi 219 Mükemmellik Çağrısı 221 Irksal ve Sınıfsal Durum 223 Mükemmellik Üzerine Reform Raporları 224 Bir Uyarı İhtiyacı 225 Eyalet Hükûmetleri ve Eğitim 226 Eğitime İlişkin Eyaletteki Hiyerarşik Yapı 226 Vali 227 Eyalet Yasama Organı 227 Eyalet Mahkemeleri 228 Eyalet Eğitim Kurumları 229 Eyalet Eğitim Kurulu 229 Eyalet Baş Okul Yöneticisi 230 Eyalet Eğitim Müdürlüğü 231 Eyalet Reform Hareketleri 232 Çıkartılacak Dersler 234 Okul Bölgesinin Örgütlenmesi 234 Okul Bölgelerinin Büyüklüğü 236 Okul Bölgesi Sayısı 237 Öğrenciler ve Okullar 238 Okul Bölgelerinin Birleştirilmesi 239 Okul Bölgelerinin Ademi Merkezileştirilmesi 240 Yerel Okul Kurulları 240 Okul Kurulu-Kamusal Sorunlar 242 Okul Yönetim Kurulu Toplantıları 243 Okul Kurullarının Sorumlulukları 244 Okul Reformu ile İlgili Olarak Okul Kurullarının Bakış Açısı 246 Etkili Okul Reformu 248 Eğitim Üst Yöneticisi 250 Eğitim Üst Yöneticisinin İşi 250 Mesleki Kariyer 251 Eğitim Üst Yöneticilerinin Sorunları ve Performansı 254

6 xx İçindekiler Merkez Personeli 255 Büyük Bölgeler: Merkez Ofislerinin Artması 256 Küçük Bölgeler: Çok Az Personeli Olan Ofisler 257 Örgütsel Hiyerarşi 258 Verimlilik Oranları 258 Okul Müdürü ve Okul 259 Özet 262 Şartlar, İstihdam ve Eğilimler 259 Anahtar Kavramlar 263 Tartışma Soruları 263 Önerilen Okumalar Mükemmelleşme, Eşitlik ve Eğitim 264 Odaklanılan Sorular 264 Tanımlamalar ve Etiketler 265 Okulların Rolü 266 Muhafazakâr Görüş 268 Sputnik ve Sputnik Sonrası 269 Eğitim ve Ekonomik Fırsat 271 Okullar Farklılık Yaratabilirler mi? Geniş Ölçekli Çalışmalar 273 Coleman Raporu 273 Jencks in Çalışması 276 Duncan Modeli 278 Açıklanamayan Faktör: Şans 279 Eğitimde Uluslararası Başarı Farkı 280 Uluslararası Karne 281 Okul Eğitimi Ekonomisi 283 Birlikte Çalışma 283 Bahaneler ve Daha çok Bahaneler 284 Beyin Göçü Meselesi 286 Yaratıcılık Merkezleri 288 Özet 288 Anahtar Kavramlar 290 Tartışma Soruları 290 Önerilen Okumalar Okul Finansmanı ve Verimlilik 291 Odaklanılan Sorular 291 Eğitim ve Ekonomi 292 Okul Gelirleri Kaynağı Vergiler 293 Devlet Okullarının Yerel Finansmanı 294 Emlak Vergisi 294 Kullanıcı Vergisi 295 Tütün Anlaşması 295 Kent/Taşra Eşitsizlikleri 296 Kentsel ve Eğitimsel Sorumluluk 297 Çıktılara Karşı Harcama 298 Devlet Okullarının Eyalet Finansmanı 298 Satış Vergisi 299 Kişisel Gelir Vergisi 300 Piyangolar ve Diğer Eyalet Vergileri 300 Eyaletlerin Eğitimi Finanse Etme Güçleri 301 Eyaletin Mali Sorumluluğu 302 Eyaletin Finansman Yöntemleri 302 Okul Bütçeleme 303 Okul Etkililiği ve Verimlilik 305 Okul Büyüklüğü 306 Etkili Okullar 308 Etkili Okul Göstergeleri 309 Okul Finansman Yönelimleri 310 Bütçeleri Düzenleme 311 Çevresel Tehlikeler 313 Okul Altyapı Maliyetleri 317 Okul Yapımı Finansmanı 320 Uluslararası Eğitim Harcamaları Karşılaştırmaları 321

7 İçindekiler xxi Özet 324 Anahtar Kavramlar 324 Tartışma Soruları 324 Önerilen Okumalar Yasal Değerlendirmeler ve Eğitim 326 Odaklanılan Sorular 326 Kamu Eğitiminin Yasal Çerçevesi 327 Eğitimde Federal Devletin Rolü 327 Eğitimde Devletin Rolü 329 Amerikan Yargı Sistemi 329 Hukuk ve Profesyonel Çalışanlar 331 Belgelendirmeler 331 Sözleşmeler 332 Sözleşmenin Feshedilmesi 333 İstihdamda Ayrımcılık 335 Haksız Fiil Sorumluluğu 339 Öğrencilere İlişkin Yasal Düzenlemeler 342 Okul Gelişimi 342 Okul Devamsızlığı 343 Öğrenci Disiplini 346 İfade Özgürlüğü 349 Öğrenci Seçme Sistemi ve Yöneltme Uygulamaları 351 Engelli Öğrenciler 352 Hukuk ve Devlete İlişkin Konular 356 Özet 363 Okullardaki Irk Ayrımcılığının Sonlandırılması 356 Kilise-Devlet İlişkileri 357 Eğitim Finansmanı 360 Anahtar Kavramlar 364 Tartışma Soruları 365 Önerilen Okumalar 365 KISIM IV Program ve Hizmetlerin Yönetimi Eğitim Programı Geliştirilmesi ve Uygulanması 366 Odaklanılan Sorular 366 Eğitim Programı Tanımları ve Yaklaşımlar 367 Davranışçı Yaklaşım 367 Yönetimsel Yaklaşım 369 Sistemler Yaklaşımı 370 İnsancıl (Hümanistik) Yaklaşım 371 Program Geliştirme 373 Tyler: Davranışçı Model 373 Saylor, Alexander ve Lewis: Yönetsel Model 376 Macdonald: Sistemler Modeli 377 Weinstein ve Fantini: İnsancıl Model 378 Bilimsel-Estetik Model 379 Eğitim Programına Genel Bakış 380 Teknik Olmayan Model 381 Eğitimde Program Geliştirmenin Bileşenleri 384 İçerik Seçme Ölçütleri 384 Öğrenme Yaşantılarını Seçme Ölçütleri 385 Belirlenen Eğitim Programında Denge 386 Liderlik Etmenleri 388 En Çok Öğretilmeye Değer Bilgiler Hangileridir? 389 Gerçek Olarak Bilgi 389 Bilgi Patlaması 390 Gerekli Bilgi 391 Sosyal Bilimlere Dönüş 392 Modern Diller 392 Bilgisayar Bilgisi ve Teknoloji 394 Ahlaki Bilgi 395 Ahlaki Kişilik 396

8 xxii İçindekiler Program Çalışanlarının Rolleri 397 Program Çalışanlarının Sorumlulukları 397 Okul Müdürünün Liderlik Rolü 398 Okul Müdürünün Yönetsel Rolü 399 Okul Müdürünün Eğitim Programı- Öğretimsel Rolü 400 Öğretmen ve Eğitim Programı 401 Merkez (Bölge) Büro 402 İş Birlikçi Takım Yaklaşımı 402 Bir Değişim Süreci Olarak Uygulama 403 Özet 407 Değişime Alıştırmak 403 Değişime Direnç 404 Değişim İçin İleri Görüşlülüğü Geliştirmek 405 Anahtar Kavramlar 409 Tartışma Soruları 409 Önerilen Okumalar Öğretimin Analizi ve Geliştirilmesi 410 Odaklanılan Sorular 410 Öğretim Üzerine Yapılan Araştırmalar 411 Öğretmenlerin Tarzları 412 Öğretmenlerin Tarzları Üzerine Yapılan Araştırmalar 412 Öğretmen Etkileşimi 414 Sözel İletişim 414 Sözel Olmayan İletişim 415 Öğretmenlerin Beklentileri 417 Öğretmenlerin Özellikleri 418 Öğretmen Özellikleri Araştırmaları 418 Öğretmenlerin Etkileri 419 Gage Modeli 419 Good ve Brophy Modeli 420 Evertson-Emmer Modeli 421 Uzman Öğretmen 421 Uyarılar ve Eleştiriler 423 Öğretmen Tarafı: Yeni Araştırmalar ve Yeni Paradigmalar 424 Metaforlar 424 Öyküler 425 Biyografiler ve Otobiyografiler 425 Uzman Öğretmen 427 Ses 428 Öğretimi Yeniden Tanımlama 428 İnsani Öğretime Olan İhtiyaç 430 İnsani Öğretime Örnekler 431 Ahlaki ve Vatandaşlık Değerleri 433 Öğretim, Sınav ve Başarıda Farklılık 436 Öğretim ve Öğrenim 437 Kabiliyet, Başarı ve İnsan Sermayesi 438 Özet 445 NAEP/Eyalet Standartları ve Test Puanları 439 Irk ve Sınıf 442 Diğer Seçenek 443 Anahtar Kavramlar 446 Tartışma Soruları 446 Önerilen Okumalar İnsan Kaynakları Yönetimi 447 Odaklanılan Sorular 447 İnsan Kaynakları Yönetimi Süreci 448 İnsan Kaynakları Planlaması 448 İş Analizi 449 Talep ve Arz Tahmini 450 Yasal Kısıtlamalar 451 Pozitif Ayrımcılık Programları 453

9 İçindekiler xxiii Personel Sağlama 454 İç Kaynaklar 454 Dış Kaynaklar 455 İç Kaynaklara Karşı Dış Kaynakların İstihdamı 456 Personel Seçimi 457 Biyografik Bilgi 457 Referanslar 459 Yazılı Testler 460 Performans Benzetimleri (Simulation) 461 Görüşmeler 461 İşe Alım Kararı 463 Personel Geliştirme 463 Personel Geliştirme İhtiyaçlarının Değerlendirilmesi 464 Personel Geliştirme Teknikleri 465 Personel Geliştirme Programının Değerlendirilmesi 465 Performans Değerlendirme 466 Performans Değerlendirme Yöntemleri 466 Derecelendirme Hataları 470 Ücretlendirme 471 Ücretler ve Maaşlar 471 Sosyal Yardımlar 473 Sendika-Yönetim İlişkileri 473 Sendika Üyeliği 473 Toplu Pazarlık 473 Özet 481 Anahtar Kavramlar 481 Tartışma Soruları 482 Önerilen Okumalar 482 İsim Dizini 485 Konu Dizini 494 Örnek Olay Dizini 505