EuropeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Projesi, Türkiye Çıktı 5.

Transkript

1 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Bu prje, AvrupaBirliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi (EurpeAid/131352/D/SER/TR) Çıktı 5.1 Dğrulama Planı 11 Şubat 2015 D ğ r u l a m a P l a n ı

2 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ DİREKTİFİNİ UYGULAMA KAPASİTESİ İÇİN TEKNİK YARDIM PROJESİ EurpeAid/131352/D/SER/TR Çıktı 5.1 Dğrulama Planı 11 Şubat 2015 D ğ r u l a m a P l a n ı

3 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Sözleşme N Sözleşme Makamı Faydalanıcı / İş sahibi Rapr Adı Belgenin Dsya Adı TR2009/ /001 Merkezi Finans ve İhale Birimi (MFİB) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çıktı Dğrulama Planı Deliverable 5.1_ _v2.1_TR Yayın Tarihi Hazırlayan Simn Shiltn, Kilit Uzman 2 İnceleyen Dr. Vlker Irmer, Takım Lideri Belge Geçmişi Revizyn N Revizyn Tarihi Revizynu Yapan Değişikliklerin Özeti Takım Lideri 1. Taslak Kilit Uzman 2 Türkçe çeviri Yüklenici ÇŞB den gelen yrumlara göre revizyn D ğ r u l a m a P l a n ı

4 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Özet Çevresel gürültünün değerlendirilmesi ve yönetimine yönelik vegenellikle Çevresel Gürültü Direktifi (ÇGD) larak bilinen 2002/49/EC Direktifi, çevresel gürültünün etkilerine karşı krunmak amacıyla AB tarafından rtak bir Avrupa hedefine ulaşmak için rtaya knmuştur. Türkiye de ise 2010 yılına ait Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (RAMEN/Yönetmelik), bu Direktifi Türk Mevzuatı na aktarmaktadır. Bu Yönetmeliğin temel ilkeleri aşağıdaki gibidir: Gürültüye ilişkin çevresel srunun gözlemlenmesi, Kamuyunu bilgilendirme ve kamuyuna danışma, Yerel gürültü knularının üzerine eğilme, Uzun süreli bir strateji geliştirme. Bu amaç çerçevesinde aşağıdaki üç aşama rtaya knmuştur: Çevresel gürültüye lan maruziyeti belirlemek amacıyla stratejik gürültü haritalama çalışması gerçekleştirilmekte; bu çalışmayla birlikte veri incelemesi ve tplaması yluyla çevresel srun takip edilmektedir, Aarhus Sözleşmesi dğrultusunda çevresel gürültü ve bu gürültünün etkileri ile ilgili bilgikamuyuna ulaştırılmaktadır, Gerekli görülen yerlerde ve maruziyet seviyelerinin özellikle insan sağlığına lan zararlı etkilerini önlemek ve azaltmak ve ayrıca çevresel gürültü kalitesinin iyi lduğu yerlerde bu durumu krumak amacıyla gürültü haritalama snuçlarına dayanarak eylem planları hazırlanmaktadır. Stratejik gürültü haritalama çalışmasının her 5 yılda bir tekrarlanması gerekmektedir; Türkiye deki Yönetmelik, ilk haritalama aşamasının 2013 Haziran snu itibariyle ve ikinci aşamanın ise 2018 Haziran snu itibariyle hazırlanmış lmasını gerekli kılmaktadır. Nüfus maruziyeti, kapsam istatistikleri ve kalite bilgisi gibi haritalardan rtaya çıkacak bilgilerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığına (ÇŞB) bu tarihlerden itibaren 6 ay içerisinde temin edilmesi gerekmektedir. ÇGD veyönetmelik uyarınca, seçilmiş yetkili kurumların den fazla nüfusa sahip yerleşim alanlarının ve ana karaylu, ana demirylu, ana havaalanı gibi ana gürültü kaynaklarının stratejik gürültü haritalarını çıkarması gerekmektedir. Yöntem Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, EurpeAid/131352/D/SER/TR kapsamında, gerçek zamanlı ses seviyesi izlemesi ya da ölçüm snuçları kullanarak karaylu, demirylu, sanayi ve havaalanı için luşturulan stratejik gürültü haritalarınındğrulama işleminin yapılması gerekmektedir. 3 ile 7 günlük sürekli izlemeye dayalı uzun süreli ölçümler, stratejik gürültü haritalaması içerisinde kullanılan emisyn mdellerini dğrulamak amacıyla karaylu, demirylu, sanayi D ğ r u l a m a P l a n ı

5 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı ve havaalanı gürültü kaynaklarına maruz kalan yerlerde yapılacaktır. Bu uzun süreli ölçümler aynı zamanda stratejik gürültü haritalamasının alıcı snuçlarını dğrulamak amacıyla gürültüye hassas alanlarda da yapılacaktır. Bu ölçüm snuçları; zaman aralığı, hava kşulları ve kaynak emisynlarına göre katmanlı snuç setleri halinde incelenecektir. İzlenecek bu yöntem IMAGINE İş Paketi 1 isimli nihai rapr ile ISO 1996 daki hususlarla aynı dğrultudadır. Katmanlar halinde elde edilen ölçüm snuçları daha snra stratejik gürültü haritaları ve gürültü ölçüm çalışmaları sırasında elde edilen dinamik verilere dayanarak gürültü hesaplama snuçlarıyla karşılaştırılacaktır. Bu taslak dğrulama planı henüz gerçek zamanlı ses ölçümlerinin yapılacağı spesifik yerleri tanımlamamaktadır. Bu yerler tamamlanacak ve stratejik gürültü haritalamasının nihai kapsamının naylanmasını takiben Çıktı 5.2 başlıklı bir snraki dğrulama raprunda bir rapr halinde sunulacaktır. Snuçlar Bu dğrulama planı; karaylu ve demirylu trafiği, sanayi ve havaalanı için stratejik gürültü haritalarını dğrulama sürecindeki arka plan, tartışma ve yöntem hususlarını rtaya kymaktadır. 3 ile 7 günlük sürekli izlemeye dayalı uzun süreli ölçümler; karaylu, demirylu, sanayi ve havaalanı kaynaklarına maruz kalan yerlerde ve gürültüye hassas alanlarda yapılacaktır. Stratejik gürültü haritalarından elde edilen snuçların analizi ve hesaplama snuçlarıyla yapılacak karşılaştırma çalışması; hesaplanan seviyelerle karşılaştırılan ölçüm seviyelerin bir değerlendirmesini sunmak amacıyla IMAGINE İş Paketi 1 nihai raprunun içerisinde verilen yöntem dğrultusunda gerçekleştirilecektir. Dğrulama planının naylanmasının ardından ölçüm faaliyetleri ile ilgili yer, süre ve prgramı karara bağlamak üzere ayrıntılı uygulama faaliyetlerine geçilecektir. D ğ r u l a m a P l a n ı

6 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı İÇERİK TABLOSU ÖZET 4 Yöntem 4 Snuçlar 5 1. GİRİŞ 7 2. ARKA PLAN Dğrulama ile ilgili Genel Değerlendirme ISO 9001: ISO : WG-AEN İyi Uygulama Rehberi v IMAGINE İş Paketi 1 Nihai rapr Stratejik Gürültü Haritalarının Dğrulanması ile ilgili Tartışma DOĞRULAMAYA İLİŞKİN YAKLAŞIM Karaylu Trafik Gürültüsü Kaynağı Demirylu Trafik Gürültüsü Kaynağı Sanayi Gürültü Kaynağı Havaalanı Gürültü Kaynağı Hassas Binalarda Gürültü Maruziyeti ÖZET VE SONUÇLAR 21 EK 1: AKUSTİK VE TEKNİK TERİMLER 22 EK 2: KAYNAKÇA 24 D ğ r u l a m a P l a n ı

7 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı 1. GİRİŞ Çevresel gürültünün değerlendirilmesi ve yönetimine yönelik ve genellikle Çevresel Gürültü Direktifi (ÇGD) larak bilinen 2002/49/EC Direktifi, çevresel gürültünün etkilerine karşı krunmak amacıyla AB tarafından rtak bir Avrupa hedefine ulaşmak için rtaya knmuştur. Türkiye de ise 2010 yılına ait Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (RAMEN/Yönetmelik), bu Direktifi Türk Mevzuatı na aktarmaktadır. Bu Yönetmeliğin temel ilkeleri aşağıdaki gibidir: Gürültüye ilişkin çevresel srunun gözlemlenmesi, Kamuyunu bilgilendirme ve kamuyuna danışma, Yerel gürültü knularının üzerine eğilme, Uzun süreli bir strateji geliştirme. Bu amaç çerçevesinde aşağıdaki üç aşama rtaya knmuştur: Çevresel gürültüye lan maruziyeti belirlemek amacıyla stratejik gürültü haritalama çalışması gerçekleştirilmekte; bu çalışmayla birlikte veri incelemesi ve tplaması yluyla çevresel srun takip edilmektedir, Aarhus Sözleşmesi dğrultusunda çevresel gürültü ve bu gürültünün etkileri ile ilgili bilgi kamuyuna ulaştırılmaktadır, Gerekli görülen yerlerde ve maruziyet seviyelerinin özellikle insan sağlığına lan zararlı etkilerini önlemek ve azaltmak ve ayrıca çevresel gürültü kalitesinin iyi lduğu yerlerde bu durumu krumak amacıyla gürültü haritalama snuçlarına dayanarak eylem planları hazırlanmaktadır. Stratejik gürültü haritalama çalışmasının her 5 yılda bir tekrarlanması gerekmektedir; Türkiye deki Yönetmelik, ilk haritalama aşamasının 2013 Haziran snu itibariyle ve ikinci aşamanın ise 2018 Haziran snu itibariyle hazırlanmış lmasını gerekli kılmaktadır. Nüfus maruziyeti, kapsam istatistikleri ve kalite bilgisi gibi haritalardan rtaya çıkacak bilgilerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığına (ÇŞB) bu tarihlerden itibaren 6 ay içerisinde temin edilmesi gerekmektedir. ÇGD ve Yönetmelik uyarınca, seçilmiş yetkili kurumların den fazla nüfusa sahip ana karaylu, ana demirylu, ana havaalanı ve yerleşim alanlarından luşan ana gürültü kaynaklarının stratejik gürültü haritalarını çıkarması gerekmektedir. Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, EurpeAid/131352/D/SER/TR kapsamında, gerçek zamanlı ses seviyesi izlemesi ya da ölçüm snuçları kullanarak karaylu, demirylu, sanayi ve havaalanı için luşturulan stratejik gürültü haritalarının dğrulama işleminin yapılması gerekmektedir. Bu dğrulama planı; karaylu ve demirylu trafiği, sanayi ve havaalanı için stratejik gürültü haritalarını dğrulama sürecindeki arka plan, tartışma ve yöntem hususlarını rtaya kymaktadır. Bu taslak dğrulama planı henüz gerçek zamanlı ses ölçümlerinin yapılacağı spesifik yerleri tanımlamamaktadır. Bu yerler tamamlanacak ve stratejik gürültü haritalamasının nihai D ğ r u l a m a P l a n ı

8 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı kapsamının naylanmasını takiben Çıktı 5.2 başlıklı bir snraki dğrulama raprunda bir rapr halinde sunulacaktır. S a y f a 8

9 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı 2. ARKA PLAN 2.1 Dğrulama ile ilgili Genel Değerlendirme Stratejik gürültü haritalarını irdelemeden önce, bir snraki kısımda karşımıza çıkacak lan tartışma bölümü ve burada önerilen yaklaşıma ilişkin birkaç referans sunmak yerinde lacaktır ISO 9001:2005 ISO 9001: 2005 dğrulama knusunu şu şekilde tanımlamaktadır: Dğrulama işlemi bir süreç lup belirli gerekliliklerin yerine getirildiğini teyit etmek için nesnel kanıtlar kullanmaktadır. Belirli gereklilikler yerine getirildiğinde ise dğrulanmış bir durum elde edilir. Bu standart bağlamında, dğrulama terimi en az iki farklı durumda kullanılmaktadır: tasarım ve geliştirme ve satın alma. Tasarım ve geliştirmeye ilişkin dğrulama çalışmalarında, bu duruma ait çıktıların belirli girdi gerekliliklerini yerine getirdiğini teyit etmek amacıyla nesnel kanıtlar kullanılmaktadır. Benzer şekilde, satın alınan ürünlerin belirli satın alma gerekliliklerini yerine getirdiğini dğrulamak ya da teyit etmek amacıyla nesnel kanıtların kullanılması gerekmektedir. Gerekliliklerin yerine getirilip getirilmediğini dğrulamanın pek çk ylu bulunmaktadır. Örneğin; test yapabilir, demnstrasyn gerçekleştirebilir, alternatif hesaplamalar yapabilir, daha önceden ispatlanmış bir tasarım şartnamesi ile yeni bir tasarım şartnamesini kıyaslayabilir ya da tebliğ etmeden önce belgeleri kntrl edebilirsiniz ISO :2006 ISO :2006ise dğrulama hakkında şöyle der: Daha önceden üzerinde anlaşmaya varılmış dğrulama ölçütlerine karşı sera gazı bildiriminin değerlendirilmesi için sistematik, bağımsız ve belgelenmiş süreç. Dğrulama ölçütlerini ise şu şekilde tanımlar: Karşılaştırması yapılan kanıt için bir referans larak kullanılan plitika, prsedür ya da gereklilik. S a y f a 9

10 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı WG-AEN İYİ UYGULAMA REHBERİ V2 AB Çalışma Grubu (WG-AEN) İyi Uygulama Rehberi v2 de 2.03 n lu kısımda gürültü ölçümünün rlü şu şekilde ifade edilmiştir: Knu ÇGD nin II n lu Ekinde (1) stratejik gürültü haritalaması için (değerlendirme nktalarında) L gag ve L gece değerlerinin hesaplama ya da ölçümle belirlenebileceği ve tahminleme için sadece hesaplamanın uygulanabilir lduğu ifade edilmiştir. Tartışma ÇGD uyarınca ölçüm yluyla stratejik gürültü haritalama çalışması srunlu bir durum arz etmektedir; bunun sebebi ise geniş alanlarda yeterli çözünürlükte rtalama bir yılı temsil edecek şekilde yeteri kadar uzun bir zaman süreci için yeterli nktada ölçüm yapmak mümkün değildir. Aynı zamanda, bu şekilde elde edilecek snuçlar da önerilen eylem planlarının etkilerini öngörmek için kullanılamaz (bkz. Kısım 2.02). Ancak, gürültü ölçümleri; seçili bazı nktalarda gürültü haritalarını dğrulamak, kamuyunun bu haritalara lan güvenini arttırmak, ayrıntılı eylem planları hazırlamaya yardımcı lmak ve uygulamaya geçildiğinde eylem planlarının gerçek etkilerini göstermek için kullanılabilir. Örneğin endüstriyel prseslere ilişkin hesaplama yluylaekstraple edilecek emisyn seviyelerini ya da temel seviyeleri belirlemek için gürültü ölçümlerine ihtiyaç duyulabilir. AB Çalışma Grubu (WG-AEN) nun Tavsiyeleri WG-AEN, mümkün lan yerlerde stratejik gürültü haritalama çalışmasının hesaplama yluyla yapılmasını tavsiye etmektedir. Ancak gürültü ölçümünün, ÇGD nin etkili bir şekilde uygulanmasında pek çk tamamlayıcı rlününlduğu da göz ardı edilmemelidir IMAGINE İŞ PAKETİ 1 NİHAİ RAPORU IMA01-TR ARPAT12 Stratejik gürültü haritalamasına ilişkin kılavuz ve iyi uygulamalar başlıklı IMAGINE prjesine ait8. Rapr un içerisinde bulunan 6.4n lu kısımda ölçüm yluyla elde edilen kalite güvencesi şu şekilde ifade edilmiştir: Dğrudan ölçümler; hesaplamaların güvenilirliğini desteklemek, iyi tanımlanmış durumlarda hesaplamaları dğrulamak, mevcut öngörü mdelinde gereğince kapsama alınmamış ya da alındığı düşünülmeyen durumları değerlendirmek ve genelde gürültü haritalama prjesinin kalitesini sağlama almak için yapılmaktadır. S a y f a 10

11 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Ancak dğru snuçları elde etmek için sarfedilmesi gereken gayretten dlayı, geniş çaplı değerlendirmeler için ölçümler uygun değildir. Ölçüm dğrulama çalışması gerçekleştirmek için, İş Paketi 3 (WP3) te Ölçüm kullanarak Lgag ve Lgece değerlerinin belirlenmesi başlıklı IMA32TR SP08 IMAGINE Rapru nda ÇGD de tanımlandığı üzere Lgag ve Lgece değerlerinin tanımlanması için kullanılabilecek perasynel bir prsedür rtaya knmuştur. Aslında böyle bir snucun dğrudan ölçümlerle elde edilmesi pek de mümkün değildir; gerçek ölçüm sırasında rtaya çıkan snuçlardan farklı lan, referans işletme ya da yayılım kşullarında düzeltme yapmak amacıyla, sıklıkla ölçüm snuçlarının bazı hesaplamalarla kmbine edilmesi gerekmektedir. Her bir durumda uzun vadeli eşdeğer ses basınç seviyesi, işletme halindeki farklı kaynakların luşum frekansını ve ses yayılım kşullarını göz önünde bulundurarak hesaplanır. Önerilen yöntem uyarınca, ölçüm belirsizliğinin belirlenip her bir durum için ayrı ayrı rapr edilmesi gerekmektedir. ÇGD nin ileri sürdüğü göstergeler, gürültü seviyelerinin dğrudan ölçümünde yeni zrluklar rtaya çıkarmaktadır. WP3 te, farklı gürültü kaynaklarını birbirinden ayırma işlemi ilegelen ve cepheden yansıyan ses arasıdaki ayrımın nasıl ele alınması gerektiğine dair bazı tavsiyelerde bulunulmuştur. Test yöntemleri, gücünün çğunu dğrudan ölçümün mümkün lmadığı yerlerde bile farklı durumlara adapte edilebilme knusundaki esnekliğinden almaktadır. Test yöntemleri, değerlendirmenin yapıldığı knumdaki gerçek gürültüye ilişkin güvenilir bir değerlendirme sunmak amacıyla ölçüm ile hesaplamaları kmbine etmektedir. Diğer yandan test yöntemleri dğruluk knusuna ilişkin hiçbir spesifik gereklilik sunmamakta; ancak istenen belirsizlik seviyesinin ışığında kullanıcıya ölçüm efrunu belirleme fırsatı sunmaktadır. Ölçüm yluyla belirlenen Lgag ve Lgece gürültü göstergeleri, sayısal mdellerle elde edilen gürültü seviyeleri ile dğrudan kıyaslanabilmektedir. Hem ölçülen hem de hesaplanan gürültü seviyelerinin yanında belirsizliğe ilişkin şartname varsa, istatistiksel önem analizi uygulanabilir. Bu husus da hesaplanan gürültü haritasının kalitesini, diğer bir deyişle hesaplanan gürültü seviyelerinin istenen dğruluk derecesine lan uygunluğunu değerlendirmek için nesnel bir ölçüt sunmaktadır. 2.2 Stratejik Gürültü Haritalarının Dğrulanması ile ilgili Tartışma ÇGD yayımlandığından bu yana, yöntemler, yazılım paketleri, naylama ve dğrulama gibi knularla ilgili kapsamlı tartışmalar rtaya çıkmaktadır. Stratejik gürültü haritalama işleminin dğrulanması ile ilgili herhangi bir yöntemi tartışmaya açmadan önce, yöntemleri ve ölçümler sırasında elde edilen snuçları uygulayan farklı tahmin yöntemleri ile yazılım paketleri arasındaki ayrımı rtaya kymak ldukça önemlidir. Pek çk çalışmada, terim larak yöntem, kaynak emisynu ya da ses yayılımını tanımlayan hesaplama algritmaları seti larak ve yazılım paketi terimi de bu yöntemleri uygulayan bilgisayar yazılımı larak ifade edilmektedir. Bazı tahmin yöntemlerinin çeşitli yazılım paketlerinde uygulanması ve bazı yazılım paketlerinin de çeşitli yöntemleri S a y f a 11

12 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı uygulaması yaygın bir durumdur. Onaylama terimi ise gürültü tahmin yöntemlerinin dğruluk testi ve/ya bu yöntemlerin yazılım uygulamaları larak tanımlanabilir; diğer yandan stratejik gürültü haritalarını dğrulama çalışması, teslim edilen stratejik gürültü haritalarının kullanıcı ya da herhangi bir tanımlı kalite ölçüt gerekliliklerini yerine getirip getirmediğinin test edilmesi larak ifade edilebilir. Yukarıda verilen tanımlamalar çerçevesinde stratejik gürültü haritalarının dğrulanması sırasında bütün haritalama sürecinin değerlendirildiği unutulmamalıdır. Stratejik gürültü haritalarının dğrulanması ile ilgili en ppüler yaklaşımlar, birkaç yerde gerçekleştirilen kısa dönemli larak adlandırılan dğrulama çalışmalarıdır. Bu alanların sayısı bir çk durumda kaynakların etkileşimi, nüfus yğunluğu, arazi mrfljisi vb. gibi çeşitli etkenlere bağlıdır ve ölçüm nktalarını haritalanan geniş araziye temsili larak dağıtma çalışmaları devam etmektedir. Gürültü seviyelerini ölçüm çalışmaları genellikle, dışarıda kullanım amaçlı mikrfn kiti ile birlikte, zeminden 4 m yükseklikte tip 1 ses seviye ölçer kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Gürültü seviyeleri nrmalde aşağıdaki standartlar uyarınca yapılmalıdır: ISO :2003 Akustik Çevresel gürültünün tanımı, ölçümü ve değerlendirilmesi - - Kısım 1: Temel nicelikler ve değerlendirme prsedürleri; ISO :2007 Akustik -- Çevresel gürültünün tanımı, ölçümü ve değerlendirilmesi -- Kısım 2: Çevresel gürültü seviyelerinin belirlenmesi. Karşılaştırma çalışmasına bir temel luşturması amacıyla gürültü hesaplama mdelinin, ölçüm süresince mevcut gürültü emisyn ve yayılımının bir değerlendirmesini ele alacak gerekli bütün ayrıntıları içermesi gerekmektedir. Bu hususların içerisinde tpgrafik bilgi, bina ve engellerin bağıl yükseklikleri, kaynak ve alıcılar arasındaki mesafeler ve diğer herhangi bir engel ile ilgili göreceli hususlar yer almaktadır. Stratejik karaylu trafiğine ait gürültü haritalarının dğrulanması durumunda, ± %15 lik bir pay içerisinde trafik verisi ile ilgili bilgi tplanması gerekmektedir. Trafik hacmi, akışı, hızı ve kmpzisynunu ölçmek amacıyla trafik ölçüm araçlarının kullanılması da gerekmektedir. Örneğin Alman yöntemi; knuyla ilgili larak haftasnları, resmi tatiller ya da 00:00-04:00 saatleri arasında karaylu trafiğine ait gürültü ölçümlerinin yapılmamasını şiddetle tavsiye etmektedir. Rüzgar yönündeki ya da rüzgarın ters yönüne ilişkin kşulların dğrulanması için bir yandan hava sıcaklığı, bağıl nem, rüzgar hızı ve yönünü ölçerken aynı anda 0.5 m ve 10 m lmak üzere iki farklı yükseklikte gürültü ölçümlerinin yapılması gerekmektedir. Ortalama rüzgar yönünün, yldan mikrfnun bulunduğu yere dğru çizilen dik açılı dğrunun ± 60 derece etrafında lması gerekmektedir. Etkili bir kaynak-alıcı mesafesi, yldan mikrfnun bulunduğu yere çizilen dğru ile rtalama rüzgar hız vektörü arasındaki açının açı rtayı byunca yer alması gerekmektedir; bkz. Şekil 2.1. S a y f a 12

13 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Şekil 2.1:Bir yldan gelen lumlu yayılım kşulları ve etkili d kaynak-alıcı mesafesi Gürültü ölçümlerini meterljik veri tplama işlemiyle senkrnize etme ihtiyacından dlayı, çeşitli ölçüm cihazlarındaki zaman saatlerinin aynı lduğundan emin lmak için ayrıntılı bazı aşamaların belirlenmesi gerekmektedir ya da bunun yerine merkezi bir bilgisayar sistemi kullanılabilir. Yıllık rtalama durumu tahmin etmek için snuçların içerisinde farklı rüzgar kşullarının lduğu zaman dilimleri gibi setlere ayrılması gerekmektedir ve bu çalışma gerçekleştirilirken rüzgarın karaylundan alıcıya dğru estiği sürede elde edilen snuçlar ile kaynaktan karayluna dğru estiği sürede elde edilen snuçların birbirinden ayrı tutulmasına dikkat etmek gerekmektedir. Her bir ölçüm aralığı snunda, ISO 1996 standardı uyarınca aşağıda bulunan bilgilerin kaydedilip raprlanması tavsiye edilmektedir: a) ölçümlerin saati, günü ve yeri, b) kullanılan cihazlar ve kalibrasynu, c) ölçülen ve uygun ise A-ağırlıklı ve isteğe bağlı larak frekans bantlarında gösterilen düzeltilmiş ses basınç seviyeleri (L eqt, L E, L max), d) ölçülen aşım seviyesinin hesaplandığı temel (örnekleme ranı ve diğer parametreler) de dâhil N yüzdesi (L N,T), e) kapsama lasılığı ile birlikte ölçüm belirsizliğinin tahmin edilmesi, f) ölçümler sırasında rtaya çıkan artık ses basınç seviye bilgisi, g) ölçümlerin zaman aralıkları, h) zemin kaplaması ve kşulları ile zeminden yükseklik, mikrfn ve kaynak knumları da dâhil lmak üzere ölçüm alanının kapsamlı larak tanımlanması, i) taşıt geçiş/uçak iniş kalkış sayısı dâhil her bir uygun kategri için belirlenmiş perasyn kşullarının tanımlanması, j) rüzgar hızı, yönü, bulut örtüsü, sıcaklık, barmetrik basınç, nem ve yağış durumu ile rüzgar ve sıcaklık sensörlerinin knumu dâhil meterljik kşulların tanımlanması, k) ölçülen değerleri diğer kşullara ekstraple etmek üzere kullanılan yöntem(ler). Test alanlarının sayısı büyük ölçüde bir dizi duruma bağlıdır. Örneğin, Hırvatistan Cumhuriyeti nde bulunan, den fazla nüfusa sahip VelikaGrica Şehri, Şekil 2.2 de görüldüğü üzere 10 adet ölçüm nktası kullanarak karaylu trafiği gürültüsüne ait stratejik gürültü haritası ile ilgili dğrulama çalışması gerçekleştirmiştir. Ölçüm nktalarının sayısı, ölçüm süresi, trafik akış parametrelerinde istenen snuçlar ile hava kşulları; ideal larak S a y f a 13

14 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı her bir senaryyu güvenilir kılacak yeterli örnekleri sağlayan tplam bir numune seti luşturmaktadır. Şekil2.2: Hırvatistan Cumhuriyeti nde bulunan VelikaGrica Şehri ndeki karaylu trafiği gürültüsüne ait stratejik gürültü haritası ile ilgili dğrulama çalışması örneği Şekil2.3: Hırvatistan Cumhuriyeti nde bulunan VelikaGrica Şehri ndeki stratejik karaylu trafiği gürültü haritası ile ilgili dğrulama çalışması sırasında hesaplanan gürültü kategrileri örneği Şekil 2.3. teki gibi stratejik gürültü haritalarını ve ölçüm çalışmaları sırasında elde edilen verileri temel alarak ölçülen gürültü seviyeleri ile gürültü mdelinin rtaya çıkardığı seviyeleri birbirleriyle kıyaslamak mümkündür. Bunun için, ölçüm sırasındaki mevcut durum kullanılmalı ve hem ölçülen hem de hesaplanan seviyelerle ilgili tahminde bulunulmalıdır. ÇGD ve Yönetmelik uyarınca stratejik gürültü haritalaması, gürültüye uzun süreli maruziyeti çalışmasına temel luşturmaya yönelik yıllık rtalama bir durumu rtaya kymayı ve S a y f a 14

15 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı haritalanan alanın tamamı ile ilgili bir gürültü sunumu gerçekleştirmeyi hedeflemektedir. Genellikle çevresel etki değerlendirmesi (ÇED), belirli bir gün ya da belirli bir hava kşulunu rtaya kymak için kullanılan en kötü durum senarysunu sunmayı hedeflememektedir. Bu sebeple IMAGINE Rapru nda da irdelendiği üzere, stratejik gürültü haritalarında gerçek zamanlı gürültü seviyesi ölçümlerinin yapılması pratik bir durum teşkil etmemektedir. Gürültü seviyesi ölçümleri ile hesaplanmış stratejik gürültü haritalama snuçları arasında yapılacak herhangi bir karşılaştırma çalışması sadece spesifik ölçüm nktaları ile ilgili genel bir güvenilirlik düzeyi bilgisi sunmaktadır, ki bu bilgi de her bir snuç ancak belirsizlik açısından tek tek incelendiği takdirde elde edilebilmektedir. S a y f a 15

16 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı 3. DOĞRULAMAYA İLİŞKİN YAKLAŞIM 3.1 Karaylu Trafik Gürültüsü Karaylu trafik gürültü emisyn mdelini dğrulama çalışması için stratejik gürültü haritalamasında XPS Yöntemi kullanılacak ve bu yöntem uyarınca aşağıda belirtildiği üzere karaylu ağının haritalanan kesitleri byunca bulunan nktalarda gerçek zamanlı gürültü ölçümleri yapılacaktır: Gerçek zamanlı trafik sayım ekipmanı bulunduğu için Istanbul ve Izmir lmak üzere iki yerleşim alanına ölçümler yapılacaktır, 7 gün byunca sürekli gerçek zamanlı gürültü ölçümü ve meterljik ölçüm yapmak üzere gerçek zamanlı bir trafik sayım cihazının bulunduğu yerdeki her bir yerleşim alanında iki ya da üç (tplamda en fazla 5) nktada ölçüm yapılacaktır: Ses seviye ölçümleri en az 63 Hz ile 8 khz arasındaki ktav bantlarında yapılacaktır, Bu ölçümler rtalama 1 hafta byunca L gündüz, L akşam vel gecezaman dilimi verileri şeklinde incelenecek ve gerekli yerlerde farklı hava kşulları ile ilgili setler halinde gruplandırılacaktır, IMAGINE Rapru nda ele alındığı üzere dışarıdan gelen gürültü, ölçülen veriden çıkarılacaktır, Gürültü ölçüm zaman dilimi süresinde kaydedilen gerçek trafik sayım verileri karaylları yetkililerinden alınacaktır, Ölçüm nktaları, ölçüm prgramı süresinde tplanan gerçektrafik sayımı ve meterljik veriler kullanılarak gürültü haritalama yazılımında mdellenecektir, Tplanan trafik, meterlji, ve gürültü verilerine dayanarak, istenenyıllık durumu elde etmek amacıyla 7 günlük temsili izleme çalışmasından elde edilen IMAGINE rapru ile aynı dğrultuda belirsizlik tahminleri yapılacaktır. Seçilen yerlerdeki baskın gürültü kaynağı, trafik sayımının yapıldığı karaylundan gelen trafik gürültüsü lmalıdır. Diğer kaynaklardan ve dışarıdan gelen ve arkaplan gürültüsü, ilgili karaylundan gelen gürültüden 10 db(a) daha düşük lmalıdır. Ölçüm alanı ile ölçülen karaylunun arasında herhangi bir bariyer ve en az 5 metre yakınında düşey yansıtıcı bir yüzeyin lmaması gerekmektedir. Kesin nktaların seçimi, karaylu ağı ile trafik sayım alanları knusunda faydalanıcılarla mutabakata varıldıktan ve uygun nktalar belirlendikten snra yapılacaktır. 3.2 DemiryluTrafik Gürültüsü Demirylu trafik gürültü emisyn mdelini dğrulama çalışması için stratejik gürültü haritalamasında RMR Geçici Yöntemi kullanılacak ve bu yöntem uyarınca aşağıda belirtildiği üzere demirylu ağının haritalanan kesitleri byunca bulunan nktalarda gerçek zamanlı gürültü ölçümleri yapılacaktır: S a y f a 16

17 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı 7 gün byunca sürekli gerçek zamanlı meterljik ölçümler ile birlikte perasynel demirylu hatları byunca tplamda en fazla 5 nktada ölçüm yapılacaktır: Ses seviye ölçümleri en az 63 Hz ile 8 khz arasındaki ktav bantlarında yapılacaktır, Bu ölçümler rtalama 1 hafta byunca L gündüz, L akşam ve L gece zaman dilimi verileri şeklinde incelenecek ve gerekli yerlerde farklı hava kşulları ile ilgili setler halinde gruplandırılacaktır, IMAGINE Rapru nda ele alındığı üzere dışarıdan gelen gürültü, ölçülen veriden çıkarılacaktır, Ölçüm nktalarından geçen belirli bir türdeki tren sayısını belirlemek üzere gürültü ölçüm verisi kullanılacak ve demirylu yetkililerinden alınacak trafik akış verileri ile karşılaştırılacaktır, Ölçüm nktaları, ölçüm prgramı süresinde tplanan gerçek trafik sayımı ve meterljik verileri kullanılarak gürültü haritalama yazılımında mdellenecektir, Tplanan trafik, meterlji, ve gürültü verilerine dayanarak, istenen yıllık durumu elde etmek amacıyla 7 günlük temsili izleme çalışmasından elde edilen IMAGINE rapru ile aynı dğrultuda belirsizlik tahminleri yapılacaktır. 7 günlük sürekli izlemenin yanı sıra, tren geçiş ölçümleri Hllanda nın RMR yöntemi (2006 Demirylu Trafiği Emisynunu Ölçme Yöntemi ile ilgili Teknik Düzenlemeler) dğrultusunda ilgili kılavuzlar kullanılarak gerçekleştirilecektir. Bu ölçümler, kılavuzlarda tanımlandığı üzere eşzamanlı üç ölçüm nktası kullanılarak bir nktada, tren geçişleri ile ilgili bir örnekleme çalışması yluyla yapılacaktır. Seçilen yerlerdeki baskın gürültü kaynağı, ölçümü yapılan spesifik demirylu kridrundan gelen demirylu trafik gürültüsü lmalıdır. Diğer kaynaklardan ve dışarıdan gelen ve arkaplan gürültüsü, ilgili demirylu araçlarındankaynaklanangeçiş gürültüsüden 10 db(a) daha düşük lmalıdır. Ölçüm alanı ile ölçülen demirylunun arasında herhangi bir bariyer ve en az 5 metre yakınında düşey yansıtıcı bir yüzeyin lmaması gerekmektedir. Kesin nktaların seçimi, perasynel demirylu ağı knusunda faydalanıcılarla mutabakata varıldıktan ve uygun nktalar belirlendikten snra yapılacaktır. 3.3 Sanayi Gürültüsü Sanayi gürültü emisyn mdelini dğrulama çalışması için stratejik gürültü haritalamasında ISO 8297 Standardı kullanılacak ve bu yöntem uyarınca aşağıda belirtildiği üzere haritalanan sanayi gürültü kaynakları byunca bulunan nktalarda gerçek zamanlı gürültü ölçümleri yapılacaktır: Izmir-Aliağa sanayi bölgesinde ölçümler yapılacaktır, Her bir mdellenen alansal gürültü kaynağının çevresindeki nktalarda ISO 8297 de belirtilen yöntem dğrultusunda gerçek zamanlı gürültü ve meterljik ölçümler yapılacaktır, S a y f a 17

18 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Ses seviye ölçümleri en az 63 Hz ile 8 khz arasındaki ktav bantlarında yapılacaktır, Bu ölçümler rtalama 1 hafta byunca L gündüz, L akşam ve L gece zaman dilimi verileri şeklinde incelenecek ve gerekli yerlerde farklı hava kşulları ile ilgili setler halinde gruplandırılacaktır, IMAGINE Rapru nda ele alındığı üzere dışarıdan gelen gürültü, ölçülen veriden çıkarılacaktır, Tplanan trafik, meterlji, ve gürültü verilerine dayanarak, istenen yıllık durumu elde etmek amacıyla 7 günlük temsili izleme çalışmasından elde edilen IMAGINE rapru ile aynı dğrultuda belirsizlik tahminleri yapılacaktır. Seçilen yerlerdeki baskın gürültü kaynağı, ilgili alansal kaynaktan gelen sanayi gürültüsü lmalıdır. Diğer kaynaklardan ve dışarıdan gelen ve arkaplan gürültüsü, ilgili sanayi gürültüsüden 10 db(a) daha düşük lmalıdır. Ölçüm alanı ile ölçülen sanayi alanı arasında herhangi bir bariyer ve en az 5 metre yakınında düşey yansıtıcı bir yüzeyin lmaması gerekmektedir. Kesin nktaların seçimi, sanayi kaynakları knusunda faydalanıcılarla mutabakata varıldıktan ve uygun nktalar belirlendikten snra yapılacaktır. 3.4 Havaalanı Gürültüsü Havaalanı gürültü emisyn mdelini dğrulama çalışması için stratejik gürültü haritalamasında ECAC Dc. 29 kullanılacak ve bu yöntem uyarınca aşağıda belirtildiği üzere Adana Havaalanı nın perasynelharitalanan kesitleri byunca bulunan nktalarda gerçek zamanlı gürültü ölçümleri yapılacaktır: 3 günlük bir süre için sürekli gerçek zamanlı meterljik ölçümler ile birlikte perasynel demirylu hatları byunca tplamda en fazla 3 nktada ölçüm yapılacaktır: Ses seviye ölçümleri en az 63 Hz ile 8 khz arasındaki ktav bantlarında yapılacaktır, Bu ölçümler rtalama 3 gün byunca L gündüz, L akşam ve L gece zaman dilimi verileri şeklinde incelenecek ve gerekli yerlerde farklı hava kşulları ile ilgili setler halinde gruplandırılacaktır, IMAGINE Rapru nda ele alındığı üzere dışarıdan gelen gürültü, ölçülen veriden çıkarılacaktır, Gürültü ölçüm verileri uçakların transit uçuşlarını tanımlamak ve her bir transit uçuş için uçak türünü tanımlamak üzere uçak peratörlerinden alınacak gerçek uçuş bilgileri ile karşılaştırılacaktır, Ölçüm nktası, ölçüm prgramı süresinde tplanan gerçek trafik sayımı ve meterljik verileri kullanarak gürültü haritalama yazılımında mdellenecektir, Tplanan uçuş, meterlji, ve gürültü verilerine dayanarak, istenen yıllık durumu elde etmek amacıyla 3 günlük temsili izleme çalışmasından elde edilen IMAGINE rapru ile aynı dğrultuda belirsizlik tahminleri yapılacaktır. S a y f a 18

19 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı Seçilen yerlerdeki baskın gürültü kaynağı, ölçülen uçuş patikasından gelen uçak gürültüsü lmalıdır. Diğer kaynaklardan ve dışarıdan gelen ve arkaplan gürültüsü, ilgili uçakgürültüsüdengelen üst geçiş gürültü seviyelerinden 10 db(a) daha düşük lmalıdır. Ölçüm alanı ile ölçülen uçak arasında herhangi bir bariyer ve en az 5 metre yakınında düşey yansıtıcı bir yüzeyin lmaması gerekmektedir. Kesin nktaların seçimi, uçuş patikaları knusunda faydalanıcılarla mutabakata varıldıktan ve uygun nktalar belirlendikten snra yapılacaktır. 3.5 Hassas Binalardaki Gürültü Maruziyeti Gürültüye hassas binalarda hesaplanmış stratejik gürültü haritalarını dğrulama çalışması için gürültüye hassas binaların karaylu, demirylu, sanayi ve uçak gürültüsüne en fazla maruz kalan cephesinde gerçek zamanlı gürültü ölçümleri yapılacaktır: Ölçümlerin; karaylu trafiği, demirylu trafiği, sanayi ve uçak gürültüsüne maruz kalan gürültüye hassas binaların en fazla maruz kalan cephelerinde ilgili gürültü kaynak seviyelerini ölçmek için kullanılan ölçüm nktalarının çevresinde yapılması gerekmektedir. Mikrfnun knumu temel alınarak (bş alan, yarı bş alan ve cephede bulunan mikrfn) uygun düzeltmeler yapılacaktır. Karaylu ve demirylu gürültüsü için 7 gün byunca sürekli gerçek zamanlı meterljik ölçümlerin yapılması için tplamda en fazla 5 nkta;sanayi ve uçak gürültüsü için 3 gün byunca sürekli gerçek zamanlı meterljik ölçümlerin yapılması için tplamda en fazla 2 nkta seçilecektir: Ses seviye ölçümleri en az 63 Hz ile 8 khz arasındaki ktav bantlarında yapılacaktır, Bu ölçümler rtalama 3 gün byunca L gündüz, L akşam ve L gece zaman dilimi verileri şeklinde incelenecek ve gerekli yerlerde farklı hava kşulları ile ilgili setler halinde gruplandırılacaktır, IMAGINE Rapru nda ele alındığı üzere dışarıdan gelen gürültü, ölçülen veriden çıkarılacaktır, Gürültü ölçüm zaman dilimi süresince gerçek trafik sayım verileri, karaylları ve demirylları yetkililerinden ya da uçak peratörlerinden temin edilecektir, Sanayi kaynakları ile ilgili gerçek gürültü emisyn ölçümleri, gürültü ölçüm süresince yapılacaktır, Ölçüm nktası, ölçüm prgramı süresinde tplanan gerçek ve meterljik veriler ile karaylu ve demirylu trafik sayım verileri kullanarak gürültü haritalama yazılımında mdellenecektir, Tplanan trafik, meterlji, ve gürültü verilerine dayanarak, istenen yıllık durumu elde etmek amacıyla 7 ya da 3 günlük temsili izleme çalışmasından elde edilen IMAGINE rapru ile aynı dğrultuda belirsizlik tahminleri yapılacaktır. Seçilen yerlerdeki baskın gürültü kaynağı, ölçülen zaman dilimi içerisindeki mevcut karaylu trafiği, demirylu trafiği, sanayi ve uçak gürültüsü lmalıdır. Diğer kaynaklardan ve dışarıdan gelen ve arkaplan gürültüsü, ilgili uçak gürültüsüden gelen üst geçiş gürültü seviyelerinden 10 db(a) daha düşük lmalıdır. Ölçüm alanı ile ölçülen kaynak arasında herhangi bir bariyer S a y f a 19

20 EurpeAid/131352/D/SER/TR Çevresel Gürültü Direktifini Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Prjesi, Türkiye Çıktı 5.1 Dğrulama Planı ve alıcı nktanın kendi cephesi dışında en az 5 metre yakınında düşey yansıtıcı bir yüzeyin lmaması gerekmektedir. Kesin nktaların seçimi, karaylu, demirylu, sanayi ve hava araçlarına yönelik ölçüm nktaları belirlendikten snra yapılacaktır. S a y f a 20