Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Hasta Düşmelerine Yönelik Aldıkları Önlemlerin Değerlendirilmesi

Transkript

1 Okmeydaı Tıp Dergisi 31(4): , 21 doi:1.222/otd Araştırma Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaeside Çalışa Hemşireleri Hasta Düşmelerie Yöelik Aldıkları Ölemleri Değerledirilmesi Dilek Özdemir Ürkmez, Hacer Özkul Özel, Emie Sertoğlu, Lema Çelik Çevik, Semra Koç, Sevgi Demiray, Zahide Cebeci S.B. Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi ÖZ Amaç: Hasta güveliği, kaliteli sağlık hizmetii e öemli göstergeleride biridir. Araştırmalar, hasta güveliğii tehdit ede tıbbi hataları büyük kısmıı sisteme bağlı olduğuu göstermektedir. Hastaelerde hasta güveliğii tehdit ede durumlarda biri de çevresel ve bireysel faktörlerde kayaklaa hasta düşme ve yaralamalarıdır. Hastaelerde e sık görüle ikicil yaralama edeleri arasıda düşmeler öemli bir yer tutmaktadır. Hastaelerde güveli ortamı sağlaarak sürdürülmesi ile hastayı ikicil yaralamalarda korumak hemşirei e öemli yasal ve etik sorumluluklarıda biridir. Çalışma Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi de çalışa hemşireleri kliiklerde yata hastaları düşme riskie yöelik aldıkları ölemleri belirlemek amacı ile gerçekleştirildi. Gereç ve Yötemler: Araştırmaı tasarımı, taımlayıcı iteliktedir. Araştırmaı evreii, Nisa 214-Hazira 214 tarihleri arasıda, ayı eğitim ve araştırma hastaesii yata hasta kliikleride çalışa tüm hemşireler oluşturdu. Araştırmaı öreklemii ise evrede basit rastgele örekleme yötemiyle seçile, araştırmaya göüllü 212 hemşire oluşturdu. Elde edile veriler, SPSS programıda, frekas ve yüzdelik, aritmetik ortalama, stadart sapma ile değerledirildi. Bulgular: Bulgular; araştırma kapsamıdaki hemşireleri 99 u (=21) çalıştığı bölümde hastaı düşmesii ölemeye yöelik bir düşme riski skalası kulladıklarıı, 94,8 i (=21) hastaları düşme riski yöüde değerledirilmesi gerektiğii düşüdüğüü, 87,7 si(=) çalıştığı bölümde hasta ve/veya ailesie düşme riski kousuda eğitim verildiğii, ayrıca hasta düşmelerii ölemek içi yaptıkları uygulamalarıı sırasıyla 98,1 (=28)yatak kearlıklarıı yükseltilmesi,8,9 (=12) hastaı yaıda refakatçi buludurmak olduğuu belirtmektedir. Souç: Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi de çalışa hemşireleri kliiklerde yata hastaları düşme riskie yöelik aldıkları ölemleri; hastaı düşmesii ölemeye yöelik bir düşme riski skalası kullamak, hasta ve/veya ailesie düşme riski kousuda eğitim vermek, yatak kearlıklarıı yükseltmek, hastaı yaıda refakatçi buludurmak olduğuu belirledi. Aahtar kelimeler: hasta düşmeleri, hasta güveliği, hemşirelik ABSTRACT The Evaluatio of the Measures Take by the Nurses Agaist the Risk of Patiet Falls i Okmeydai Traiig ad Research Hospital Objective: Patiet safety is oe of the most importat idicators of qualified health care. Research idicates that the majority of medical errors that threate patiet safety belog to the health care system. Oe of the situatios that threate patiet safety i hospitals is also the fallig ad beig ijured of the patiets arisig from evirometal ad idividual factors. Amog the most commo secodary cause of ijury i hospitals, fallig have a importat place. It is oe of the most importat legal ad ethical resposibilities of a urse to protect the patiets from secodary ijury by providig a sustaiable safe eviromet at hospitals. Material ad Methods: This is a descriptive study ad aims to examie the precautios take by the urses workig a traiig ad research hospital, agaist to the risk of fallig of the patiets i cliical service. All the urses workig i ipatiet cliic of same traiig ad research hospital i the time beig of April 214 ad Jue 214 formed the populatio of the study. A total of 212 voluteer urses selected by simple radom samplig method formed the sample of the study. Data were aalyzed i SPSS for frequecy ad percetage, mea, stadard deviatio. Results: Fidigs revealed that 99 of urses surveyed (=21) used a scale for evaluate the risk of fallig to prevet of the patiets i their cliic; 94.8 of them (=21) thought the patiets should be evaluated for the risk of fallig; 87.7 of the participats (=) oted patiets or their family are traied for the risk of fallig i their departmet. Furthermore, the practices that they performed to avoid the patiets fallig dow are oted; 98.1 of them (=28) remarked raisig the bed borders, 8.9 of the urses (=12) stated to keep the hospital attedat with the patiet. Coclusio: The result of evaluatio of the measures take by the urses agaist the risk of patiet fallig was determied usig a scale for the fallig to prevet of the patiets, educatio of patiet ad/or their family, raisig the bed borders, stated to keep the hospital attedat with the patiet i Okmeydai Traiig ad Research Hospital. Keywords: ursig, patiet falls, patiet safety Alıdığı Tarih: Kabul Tarihi: Yazışma adresi: Hemşire Dilek Özdemir Ürkmez, S.B. Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Şişli-İstabul e-posta: ozdemir_dilek1@hotmail.com 184

2 D. Özdemir Ürkmez ve ark., Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaeside Çalışa Hemşireleri Hasta Düşmelerie Yöelik Aldıkları Ölemleri Değerledirilmesi GİRİŞ Gelişe bilim ve tekoloji diğer alaları olduğu gibi sağlık alaıı da etkilemekte ve sağlık hizmetleride kalite kavramıı ö plaa çıkarmaktadır. Sağlık hizmetleride kalitei e öemli göstergeleride biri ola hasta güveliğii sağlamasıda, güveli çevrei oluşturulması ve hastayı ikicil yaralamalarda korumak büyük öem taşımaktadır. Hastaelerde e sık görüle ikicil yaralamaları edei düşmelerdir (1-3). Hasta düşmelerii ölemeside hemşirelik uygulamalarıı rolü yaşamsal öeme sahiptir. Bu bağlamda çalışma, Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi de çalışa hemşireleri düşme riskie yöelik aldıkları ölemleri belirlemesi amacıyla gerçekleştirildi. GEREÇ ve YÖNTEM Araştırmaı tipi Araştırma, Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi de çalışa hemşireleri düşme riskie yöelik bilgilerii ve aldıkları ölemleri belirlemesi amacıyla taımlayıcı tipte plaladı ve gerçekleştirildi. Araştırmada yaıtlaması beklee sorular Hemşireleri düşme riskie yöelik aldıkları ölemler elerdir? Hemşireler düşme riskii ölemeye yöelik bilgi sahibi midir? Araştırmaı evrei ve öreklemi Araştırmaı evreii Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaeside Nisa 214-Hazira 214 tarihleri arasıda çalışa tüm hemşireler (N=), öreklemii ise evrede basit rastgele örekleme yötemiyle seçile, araştırmaya katılmaya göüllü hemşireler (=212) oluşturdu. Veri toplama araçları Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafıda literatür taraarak oluşturula aket formu kullaıldı. Aket formu, adet demografik özelliklere, 17 adet hasta düşmelerie yöelik sorularda oluşturuldu. Verileri toplaması Veriler Nisa-Hazira 214 yılıda İstabul İli Beyoğlu Kamu Hastaeleri Birliği de gerekli izi alıarak topladı. Verileri toplaacağı kliikleri sorumlu hemşireleri ile görüşülerek uygu zama saptadı ve göüllü hemşireler tarafıda yaıtlamasıa öze gösterildi. Uygulamada zama sıırı koyulmadı. Araştırmaı sıırlılıkları Araştırma tasarımıı kesitsel türde olması, Verileri aalizi Araştırmada elde edile veriler SPSS 17. ortamıda bilgisayara aktarıldı, frekas ve yüzdelik, aritmetik ortalama, stadart sapma ile değerledirildi. BULGULAR Çalışma kapsamıa alıa hemşireleri yaş ortalaması ,64, 93.3 ü (=198) kadı, 6.7 si (=14) erkekti. Ayrıca, 87.2 si (=18) kliiklerde, 12.8 (=27) yoğu bakım üiteside çalışmakta olup, çalışma yılları ortalama 12.8 yıl idi. Hemşireleri mezu oldukları eğitim programları icelediğide, 48.2 si (=12) lisas mezuu, 36.7 si (=78) lise mezuu, 11,4 (=24) ö lisas mezuu ve 3,7 (=8) lisasüstü mezuu idi. Tablo 1. Düşme riski ile ilgili ifadeler. Sizce hemşirei hasta düşmesii ölemede sorumluluğu var mıdır? Hasta düşme risklerii ölemeye yöelik eğitim aldıız mı? Aldığıız eğitimi etki olduğuu düşüüyor musuuz? Çalışmakta olduğuuz bölümde hastaı düşmesie yöelik düşme riski skalası kullaılıyor mu? Çalıştığıız bölümde düşe hastaız oldu mu? Çalıştığıız bölümde yata her hastaı düşme riski yöüde değerledirilmesi gerektiğii düşüüyor musuuz? Çalıştığıız bölümde düşme riski olmaya ama yie de düşe hastaız oldu mu? Hasta düşmesi mesleki bir hata mıdır? Çalıştığıız bölümde hasta ve/ veya ailesie düşme riski eğitimi veriliyor mu? Sizce hasta ve/veya ailesie düşme riski eğitimi verilmesi gerekli midir? Düşe hastaız olduğuda buu bildiriyor musuuz? Rapor edile düşmeler soucuda kurumu yaptığı iyileştirme faaliyetlerii yeterli olduğuu düşüüyor musuuz? E () 82, 9, 97,6 99 1,8 94,8,4 1, 87,7 91, 98,1 73, = H () 17, 9, 2,4 98,2,2 99,6 84, 12,3 8, 1,9 26, =

3 Okmeydaı Tıp Dergisi 31(4): , 21 Düşme Riski ile İlgili Bazı Bulgular Tablo 1 icelediğide; çalışmaya katıla hemşireleri 82, i (=17) hemşireleri hasta düşmeleride sorumluluğu olduğuu, 9, i (=192) hasta düşmelerie yöelik eğitim aldığıı, eğitim alaları 97,6 i (=27) aldıkları eğitimi etki olduğuu belirtti (=21) orala hemşireler, çalıştığı bölümde yata her hastaı düşme riski yöüde değerledirilmesi gerektiğii düşümektedir. Çalıştığıız bölümde hasta ve/veya ailesie düşme riski eğitimi veriliyor mu? sorusua hemşireleri 87,7 si (=) evet yaıtıı vermekte, 91, i (=194) hasta ve/veya ailesie düşme riski eğitimi verilmesi gerektiğii düşümektedir. Düşme Riski Skalası ile İlgili Bazı Bulgular Tablo 2 icelediğide, hemşireleri 87,7 si (=) İtaki, 9,4 ü (=2) Morse Düşme Riski Ölçeği kulladığıı belirtti. Tablo 2. Çalışmakta olduğuuz bölümde geçerliği ve güveirliği kaıtlamış düşme riski skalalarıda hagisii kullaıyorsuuz? (=212). Morse Hedrich İtaki Diğer (boş) Tablo 3 e göre, yata hastayı düşme riski yöüde hemşireleri 3.8 i (=76) ilk yatışta, 2.3 ü (=) biliç değişikliğide, 1.4 ü (=3) hasta düştüğüde, 1.1 i (=1) bölüm değişikliğide değerledirdiğii belirtirke, 9.4 ü (=126) hepside değerledirdiğii belirtti. Tablo 4 te, hasta düşmelerii e sık karşılaşıla edeii hemşireleri.9 u (=18) hasta kayaklı, 2.2 si (=43) bakım kayaklı ve 28.9 u (=61) ise tesis kayaklı olduğuu belirtektedir ,4 87,7 2,9 Tablo 3. Çalıştığıız bölümde yata hastayı düşme riski skalası ile e zama değerlediriyorsuuz? (=212). İlk Yatışta Bölüm Değişikliğide Biliç Değişikliğide Hasta Düştüğüde Hekim İstediğide Hepsi ,8 1,1 2,3 1,4 9,4 Tablo 4. Hasta düşmelerii e sık karşılaşıla edei sizce edir? (=212). Hasta kayaklı Bakım kayaklı Tesis kayaklı Tablo te hemşireleri, hasta düşmesii egelleyici uygulamaları e sık yaptıklarıa göre sıralamaları istediğide; sırasıyla 98,1 i (=28) kişi yatak kearlarıı yükselttiğii, 8,9 u (=12) kişi hastaı yaıda refakatçi bıraktığıı, 13.2 si (=28) kişi hepsii uyguladığıı, 6,1 i (=13) kişi fiziksel tespit edici kulladığıı ve 2,3 ü (=) kişi direktif ile sedatif ilaç uyguladığıı belirtti. TARTIŞMA Çalışma kapsamıa alıa hemşireleri demografik özellikleri, Çırpı ve ark. ı (4) hasta güveliğie yöelik yaptıkları çalışmaı demografik bulgularıyla bezerdir. Çalışmaya katıla hemşireleri büyük oraıı, hasta düşmeleride sorumluluğu olduğuu belirtmesi, Çırpı ve ark. ı (4) çalışmasıdaki hemşireleri hasta güveliğie ait riskleri belirleye, ölemeye yöelik uygulamalarıı plalaya, uygulaya ve değerledire sağlık profesyoeli olarak taımladığı bulgusuyla örtüşmektedir. Hasta düşme risklerii ölemeye yöelik eğitim aldıız mı? sorusua hemşireleri çoğuluğuu evet yaıtıı vermesi ve aldıkları eğitimi etki olduğuu belirtmesi, hemşireleri düşme riskie karşı aldıkları eğitimi yeterli bulduklarıı düşüdürmektedir. Literatürde sağlık çalışalarıı hasta güveliğie ve özellikle hasta düşmelerie yöelik eğitim alması gerektiği bildirilmektedir (1,,7,12,13). Çalışmaı yapıldığı kurumda, hemşireler yetişki hastalar içi İtaki, çocuk hastalar içi Mors Düşme ,9 2,2 28,9 Tablo. Hasta düşmesii egelleyici hagi uygulamaları yapıyorsuuz? (N=212). Yatak kearlarıı yükseltilmesi Hastaı yaıda refakatçi bırakmak Fiziksel tespit edici kullaımı Direktif ile sedatif ilaç uygulama Hepsi

4 D. Özdemir Ürkmez ve ark., Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaeside Çalışa Hemşireleri Hasta Düşmelerie Yöelik Aldıkları Ölemleri Değerledirilmesi Riski Skalası kulladıklarıı ve çalıştıkları bölümde düşe hastalarıı olmadığıı belirtmektedir. Bu bulgu, ilgili hastaede hasta düşmeleri kousuda gerekli tedbirleri alıdığıı ve literatürde geçe yata hastaları düşme riski yöüde bir ölçekle değerledirilmesi bilgisiyle uyumludur (1,-8). Hemşireleri çoğuluğu, çalıştığı bölümde yata her hastaı düşme riski yöüde değerledirilmesi, hasta ve/veya ailesie düşme riski eğitimi verilmesi gerektiğii ve bu eğitimi verildiğii belirtmektedir. Bu bulgu hemşireleri hasta düşmeleri kousuda farkıdalıklarıı yüksek olduğuu düşüdürmektedir. Ayrıca The Joit Commissio Nursig Care Ceter Accreditatio Programı da () hasta düşmeleri kousuda kurum çalışalarıa bir eğitim programı düzelemesi, hasta ve ailesie eğitim verilmesii gerekliliği vurgulamaktadır. Çalışmada hemşireleri büyük çoğuluğu, hasta düşmeleride bildirimi Kalite Yöetim Birimi e yapılması gerektiğii bildiklerii ve bu bildirimler soucuda kurumu yaptığı iyileştirme faaliyetlerii yeterli olduğuu düşüdüklerii belirtmektedir. Bu bulgu Hizmet Kalite Stadartları Kitabıda (1) yer ala, Yata hastalarda düşme olayı gerçekleştiğide kalite yöetim birimie bildirim yapılmalıdır, maddesii desteklemektedir. Çalışmada hemşireleri yata hastayı düşme riski yöüde ilk yatışta, biliç değişikliğide hasta düştüğüde, bölüm değişikliğide değerledirdiğii belirtmesi Sağlık Bakalığı tarafıda kullaılması öerile İtaki Düşme Riski Ölçeği de (9) değerledirme zamaı kriterleri ile örtüşmektedir. Çalışmada, hasta düşme edelerii e başıda hasta kayaklı edeleri olduğu bulgusu Gama ve ark. (1) ve Ray ve ark. ı (11) yaptıkları çalışmadaki düşmei edeleri arasıda ola foksiyoel bozulma, bilişsel bozukluk, psikotrop ilaç kullaımı vs. gibi hasta kayaklı edelerle bulgusuyla bezerdir. Çalışmada hemşireler, hasta düşmesii egelleyici uygulamalarıı; yatak kearlarıı yükseltme, hastaı yaıda refakatçi buludurma, fiziksel tespit edici kullama ve direktif ile sedatif ilaç uygulama olduğuu belirtmektedir. Bu bulgu Savcı ve ark. ı (2) çalışmasıdaki hemşireleri aldıkları ölemlerle ve Ceter of Disease Cotrol ad Prevetio da (12) öerile ölemlerle de örtüşmektedir. Joit Commissio o Accreditatio of Healthcare Orgaizatios düşme riskii azaltmaya yöelik; yatak alarmı kullaılması, yatak kearlarıı kaldırılması, hasta ve ailei eğitimi, çağrı sistemii düzelemesi, alçak yatakları kullaılmasıı öermektedir (13). Kara (14), Rao (1) ve Çapacı ı (16) çalışmasıda da çevrei hastalar üstüe etkisi ve gerekli ölemleri alıması ile ilgili bulguları bezerdir. Ayrıca HKS de (1) düşme riski ola hastalar içi, hastaı risk düzeyie yöelik ölemler alımalıdır maddesiyle de uyumludur. SONUÇ Okmeydaı Eğitim ve Araştırma Hastaesi de çalışa hemşireleri hastaları düşme riskie yöelik aldıkları ölemleri; hastaı düşmesii ölemeye yöelik bir düşme riski skalası kullamak, hasta ve/ veya ailesie düşme riski kousuda eğitim vermek, yatak kearlıklarıı yükseltmek, hastaı yaıda refakatçi buludurmak olduğu belirledi. Hemşireleri düşme riski ölçeğii kullaımı, hasta düşmelerii bildirimi ve alıacak ölemler kousuda eğitimli olduğu görülmekle beraber, hasta ve yakılarıa düşme riski kousuda gerekli eğitimleri de yapıldığı belirledi. Bu souçlar doğrultusuda; hasta düşmelerii bildirimii sağlaması, hasta düşmelerii ölemeside kullaıla prosedür ve talimatlara uyulması, hasta düşmeleri ölemesie yöelik bilgiledirme broşürü oluşturulması ve yatışı yapıla hastalara broşürü sağlık persoeli tarafıda alatılarak verilmesi, hasta güveliği kültürüü yaratılması ve kalıcı olabilmesi içi kurum çalışalarıı tamamıı bu kouyu sahiplemesii sağlaması içi hizmet içi eğitim programlarıa devam edilmesi öerilir. KAYNAKLAR 1. TC Sağlık Bakalığı Tedavi Hizmetleri Geel Müdürlüğü Performas Yöetimi ve Kalite Geliştirme Daire Başkalığı. Hizmet Kalite Stadartları Kitabı. 211; Savcı C, Kaya H, Acaroğlu R ve ark. Nöroloji ve öroşirürji kliikleride hastaları düşme riski ve alıa ölemleri belirlemesi. Maltepe Üiversitesi Hemşirelik 187

5 Okmeydaı Tıp Dergisi 31(4): , 21 Bilim ve Saatı Dergisi 29;2: Sezgi B. Kalite belgesi ala hastaelerde çalışma ortamı ve hemşirelik uygulamalarıı hasta ve hemşire güveliği açısıda değerledirilmesi (Yükseklisas- Tezi). İstabul, İstabul Üiversitesi, Çırpı F, Doğa Merih Y, Yaşar Kocabey M. Hasta Güveliğie Yöelik Hemşirelik Uygulamaları ve Hemşireleri Bu Koudaki Görüşlerii Belirlemesi. Maltepe Üiversitesi Hemşirelik Bilim ve Saat Dergisi 29;2: The Joit Commissio (214) Natioal Patiet Safety Goals Effective. Nursig Care Ceter Accreditaio Program. The Web Site: org/assets/1/6/ncc_npsg_chapter_214.pdf 6. Pekuslu Soar S, Demirci H, Taşçıoğlu S. Bir devlet hastaesii dahili ve cerrahi servisleride düşme riski, alıa ölemleri belirlemesi ve yöetimi, 4.Uluslararası Sağlıkta Performas ve Kalite Kogresi Sözel Bildiriler Kitabı Akara: Pozitif Matbaa; 213, Rubestei LZ, Josephso KR, Robbis AS, Falls i ursig homes. Aals of Iteral Medicie 1994;121: McElhiey J, Koval KJ, Zuckerma JD. Falls ad the elderly. The America Academy of Orthopedic Surgeos 1998;2: Sağlık Bakalığı (212). İtaki Düşme Riski Ölçeği. idex.php. lagtr&page Gama ZA, Gómez-Coesa A. Risk factors for falls i the elderly: systematic review. Rev Saudepublica 28;42: Ray WA, Taylor JA, Meador KG, et al. A radomized trial of cosultatio service to reduce falls i ursig homes. Joural of the America Medical Associatio 1997;278: Ceters of Disease Cotrol ad Prevetio (214). Falls i Nursig Homes The web site: gov/homeadrecreatioalsafety/falls/ursig.html 13. Suzae C. Beyea. Prevetig patiets falls i perioperative settigs. AORN Joural 2;81: Kara İ. Hastaelerde fiziksel ortamı hastalar üzerideki etkilerii araştırılması (Yüksek Lisas Tezi). İstabul, İstabul Üiversitesi Sağlık Bilimleri Estitüsü, Rao SS. Prevetio of falls i older patiets. Am Fam Physicia 2;72: Çapacı K. İmede düşme ve kırıklar. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyo Dergisi 27;3: