Mikrodalga Bantlı Kurutucunun Gıda Kurutmada Kullanılabilirliği ve Modellenmesi. Availability and Modelling of Microwave Belt Dryer in Food Drying

Transkript

1 Mikrodalga Batlı Kurutucuu Gıda Kurutmada Kullaılabilirliği ve Modellemesi Soer ÇELEN 1* Halil Nusret BULUŞ Aytaç MORALAR 1 Ayşe HAKSEVER 1 Erha ÖZSOY 1 1* Namık Kemal Üiversitesi Çorlu Mühedislik Fakültesi Makie Mühedisliği Bölümü, Tekirdağ Namık Kemal Üiversitesi Çorlu Mühedislik Fakültesi Bilgisayar Mühedisliği Bölümü, Tekirdağ *Sorumlu yazar: scele@ku.edu.tr Geliş Tarihi (Received): Kabul Tarihi (Accepted): Bu çalışmada yei bir tekoloji ola mikrodalga batlı kurutucuu gıda ürüleride kullaılabilirliği 1mm, mm ve 3mm dilimlee patates örekleride araştırılmıştır. Kurutma işlemleri, 1500W ve 100W güçleride ve 0,175, 0,10 ve 0,45 m/dak bat hızlarıda gerçekleştirilmiştir. Kullaılabilirliğii araştırmak içi kuruma zamaı, eerji tüketimi ve rek kriterleri dikkate alımıştır. Kurutma işlemi yaş baza göre ilk em değeri %80±1 ola patatesi %1±0.5 so değerie geliceye kadar kuruma işlemi gerçekleştirilmiştir. Elde edile em değerleri dikkate alıarak literatürde var ola o iki adet kurutma modellerie uygulamıştır. Korelasyo katsayısı (r), stadart sapma (RMSE) ve χ değerleri dikkate alıarak e uygu modeli Modified Hederso ad Pabis model olduğu belirlemiştir. Kuruma zamaları dikkate alıdığıda e kısa sürede kurutma 1mm dilim içi 1500W mikrodalga gücüde ve 0,175 m/dak bat hızıdaki öreklerde görülürke e az eerji tüketimi 100 W ve 0,175 m/dak değerleride 1.11 kwh olarak ölçülmüştür. Kurutula gıdalarda kalite kriterleride biri olarak değerledirile rek kriterie göre taze patatesi rek değerie e yakı soucu vere toplam rek değişimi dikkate alıdığıda (ΔE) 1 mm dilim kalılığı içi 1500 W ve 0,175 m/dak değerleride tespit edilmiştir. Aahtar kelimeler: Mikrodalga kurutma, patates, modelleme, rek aalizi Availability ad Modellig of Microwave Belt Dryer i Food Dryig I this study, the usability of microwave belt drier i food products is surveyed o 1 mm, mm ad 3 mm slices of potatoes. Dryig processes are carried out i 1500 W ad 100 W power ad 0,175, 0,10 ad 0,45 m/mi belt speed. Dryig time, eergy cosumptio ad color criteria are cosulted to survey the usability. Dryig process is applied util potatoes have %1±0.5 fial moisture value from %80±1 iitial moisture value. Acquired moisture values are implemeted to twelve dryig models which take place i the literature. The most suitable model is determied as Page Model by cosiderig Coefficiet of correlatio (r), stadard deviatio (RMSE) ad χ values. Whe cosiderig dryig times, it is see that the shortest duratio of dryig process is i the examples of 1500 W microwave power ad 0,175 m/mi belt speed for 1 mm slice ad least eergy cosumptio is measured as 1.11 kw/h i the examples of 100 W ad 0,175 m/mi values. Accordig to the color criteria which is the quality criteria for dried foods, whe the the closest color chage value which is the closest color value to the fresh potatoe (ΔE) is cosidered, this value is measured i the examples of 1500 W ad 0,175 m/mi for 1 mm slice. Keywords : Microwave coveyor, color criteria, dryig modellig, eergy comsumptio Giriş Yumrularıda demir, protei, ve vitamiler içere Patates (Solaumtuberosum), patlıcagiller (Sola aceae) familyasıda bir bitki türüdür. Patates isa beslemeside e az buğday ve piriç kadar öemli yer tuta bir bitki olup doğruda mutfaklarda tüketildiği gibi cips, parmak patates, hazır çorba, et, köfte, balık, bisküvi, börek vs. içlerie koularak ve kurutulmuş olarak da tüketilmektedir. Yüksek karbohidrat miktarı ile Avrupa ve Amerika da birçok ulusu temel besi kayağıdır. Kurutma gıda maddelerii ömrüü ve dayaıklılığıı arttırmak içi uygulaa eski bir yötemdir. Gıdaları kurutulması, içerdikleri suyu yavaş bir şekilde uzaklaştırılmasıdır. Geelde kurutma, gıdada bulua suyu buharlaştırılması suretiyle yapılır (Gürses, 1986). Moder gıda edüstrisi her zama daha yüksek kalitede ve güveilir ürüü eerji ekoomisi sağlayarak e verimli şekilde üretmei yollarıı 71

2 aramaktadır. Güümüzde bu bakış açısıyla yei kurutma yötemleri üzerie çalışmalar yapılmaktadır (Tüfekçi ve Özkal, 015). Gıda edüstriside e çok kullaıla kurutma yötemleri güeş eerji ile kurutma, dodurarak kurutma, döer kurutucular, vakum kurutma, tüel kurutucular, sprey kurutucular, akışka yatak kurutucular, mikrodalga ile kurutma ve radyo frekaslı kurutmadır ( Kutlu ve ark.,. 014). Bu kurutucuları her birii farklı kurutma tekikleri vardır. Mikrodalgalar 1 mm de 1 m dalga boyua kadar ola dalga boylarıda ve 300 MHz-300 GHz frekas aralığıda bulumaktadır. Geel olarak ev tipi mikrodalga fırılarda frekas.45 GHz ike edüstriyel proseslerde ve araştırma amaçlı kullaıla projelerde.45 GHz ya da 915 MHz frekasları kullaılmaktadır (Gölcü ve Şe, 014). Mikrodalga eerji ile kurutma ile geleeksel kurutma mekaizmaları farklılık gösterir. Kovasiyoel kurutmada sıcak yüzey ile daha soğuk ola iç kısım arasıdaki sıcaklık farkıda dolayı ısıı materyali yüzeyide iç kısımlarıa doğru kademeli olarak iletimi söz kousudur. Mikrodalga ile kurutmada ise elektromayetik ala materyal içerisideki su moleküllerii saiyede milyolarca kez titreşmesi sağlamaktadır. Bu titreşim ile oluşa eerji materyali içideki emi oldukça hızlı bir şekilde buharlaşmasıı sağlamaktadır (Karaasla ve Tuçer. 009). Bu özelliği sayeside homoje kuruma, zama ve eerji tasarrufu sağlamaktadır. Çeşitli meyve sebzeleri mikrodalga sistemler kullaılarak laboratuar ölçeğide kurutulmasıa ilişki çok sayıda bilimsel çalışma mevcuttur. Bu araştırmalarda ürü bazıda daha çok maydaoz (Ere ve ark., 005), reyha (Polatcı ve Tarha, 009), asma yaprağı (Alibaş, 01), kırmızı biber (Erdem, 006) üzüm (Kassem ve ark., 011), muz (Maska, 000), ıspaak (Ozka ve ark., 007), patates (Haghi ve Amaifard, 008), domates ve elma (Çele ve ark.,013a;013b) gibi meyve sebzeler üzeride çalışılmıştır. Bu çalışmada, koveyörlü mikrodalga kurutma sistemi üzeride; farklı magetro çıkış güçleride (1500 W, 100 W), farklı bat hızlarıda (0,175, 0,10 ve 0,45 m/dak), umue olarak seçile 1mm, mm ve 3mm kalılığıdaki patatesi kurutma deeyleri yapılmıştır. İce tabaka kurutma kuramıı taımlaya pek çok deeysel, yarı deeysel ve teorik model bulumaktadır ve kurutma sürecii matematiksel olarak modellemesi kurutma sistemlerii performasıı artırılması açısıda so derece öemlidir (Ciha ve ark., 007). Bu çalışmada kurutma sorası patatesi em oraları tespit edilip istatistiksel aalizleri yapılarak 1 kurutma modeli içeriside e uygu model bulumuştur. Ayrıca kurutula ve yaş patatesleri rek parametrelerie ve kurutma souda tüketile eerji miktarlarıa da bakılarak uygu bat hızı ve mikrodalga gücü tespit edilmiştir. Ayrıca ürü regi, gıdalarda isteile öemli kalite kriterleride biridir. Gıdaı regideki olumlu yada olumsuz değişim, kalite düzeyii ve pazarlaabilme şasıı azalıp artmasıa ede olmaktadır. Bu yüzde kurutula ürüleri rek aalizleri de yapılmıştır. Materyal ve Yötem Deeylerde Şekil 1 de kullaıla patates (Solaum tuberosum) Tekirdağ da bir markette temi edilmiştir. Kurutma işlemleride kullaıla 0, m iç hacmide 3,5 m uzuluğuda batlı kurutucu Şekil de gösterilmiştir. Deeyler süresice oluşa em kayıpları 0,001g hassasiyetli Presica marka hassas terazi aracılığıyla ölçülmüştür. Rek ölçümleri içi uluslararası L*a*b* sistemie göre ölçüm yapa Spec marka HP-00 model rekölçer kullaılmıştır. (a) (b) (c) Şekil 1. Deeylerde kullaıla a) 1 mm, b) mm, c) 3 mm patates dilimlerii fotoğrafları Figure 1. Photos of the potato slices used i the experimets a) 1 mm, b) mm, c) 3 mm 7

3 (a) (b) 1. Kurutma odası. Magetro 3. Koveyor 4. Kotrol paeli 5. Aa şalter 6. Bat hızı kotrol 7. Güç (o/off) 8. Mikrodalga güç ayarı 9. Elektrik motoru 10. Eerji ölçer Şekil. (a) Mikrodalga koveyor kurutucu, (b) kurutucuu iç görüüşü Figure. (a) The experimetal setup of microwave coveyor dryer, (b) view of dryig room iside Kurutma deemelerii yapılması Deeylere başlamada öce, buzdolabıda saklaa ürüler çıkarılarak ortam sıcaklığıa ulaşmaları beklemiştir. Ürülerde tazelik, rek, doku vb. kayıplar olmaması içi her bir deeyde tek bir ürü kullaılarak dilimlemiştır. Kurutma işlemlerie geçmede öce ürüler yıkaıp kabukları soyulmuş patates 1, ve 3 mm kalılılarda dilimlemiştir. Yıkama ve kabuk soyma dışıda herhagi bir ö işlem uygulamamıştır. Kurutma deeylerie başlamada öce örek dilimleri başlagıç em değerlerii hesaplaabilmesi içi etüvde 105 o C 4saatte kuru ağırlık tespiti yapılmıştır (Çele ve ark., 010). Yapıla kuru ağırlık tespiti soucuda ürüleri başlagıç em değerlerii patates %80±1 (y.b.) olduğu belirlemiştir. Ayrıca kurutma öcesi taze ürüleri rek parametreleri de belirlemiştir. Kurumaı modellemesi Kurutma deeyleride modelleme, zamala em oraıdaki değişimi ifade ede deklem araştırılarak yapılmaktadır. Bu çalışmada da, lieer 73

4 olmaya regresyo aaliz yötemi ile deeylerde elde edile em oraı zamala değişimi eğrilerii modellemesi yapılmıştır. Patatesi dege em oraı geelde diğer em miktarlarıa göre küçük olduğuda dolayı birçok çalışmada ihmal edilmiştir (McMi, 006; Soysal, 004, Doymaz, 005). Nem oraı eğrileri Deklem (1) deki gibi hesaplamaktadır. mr = m/mo (1) Patates dilimlerii kuruma davraışlarıı gösterecek e uygu ice tabaka modelii belirlemeside literatürde sıklıkla kullaıla oiki farklı model (Tablo 1) karşılaştırılmıştır. Buları içeriside e uygu soucu vere model deeysel souçları ifade etmek içi kullaılmıştır. Regresyo aalizleri C# yazılımı kullaılmıştır. Patates dilimlerie uygulaa modelleri r, RMSE ve χ değerlerii deklem (-4) e göre hesaplamıştır. Regresyo katsayısı r i bire yakılığı, RMSE ve χ i sıfıra yakılığı e uygu deklemi seçmek içi temel kriter olarak alımıştır ve e uygu model belirlemiştir. Çizelge 1. Kurutmaı modellemeside kullaıla ampirik ve yarı ampirik modeller (Ciha ve ark., 007; Çele ve ark., 010) Table 1. Semi-emprical ad emprical models that are used to modelig of the dryig (Ciha ve ark., 007; Çele ve ark., 010) Model Model equatio Model Model equatio Newto mr exp( kt) Midilli et al. mr aexp( kt ) bt Page mr exp( kt ) Wag ad Sigh mr 1 at bt Hederso ad mr a exp( kt) Pabis Diffusio approach mr a exp( kt) (1 a) exp( kbt) Weibull distributio mr a bexp( (kt )) Verma et al. mr a exp( kt) (1 a) exp( gt) Modified Page II mr exp( c(t / L ) ) Modified Hederso mr a exp( kt) bexp( gt) cexp( ht) ad Pabis Lewis mr exp( kt) Two term expoetial mr a exp( kt) (1 a) exp( kat) o o r o pre, i exp, i pre, i exp, i i1 i1 i1 () o ( o o o, ), ( exp, ) o pre i pre i o i exp, i i1 i1 i1 i1 o RMSE o i1 ( pre, i exp, i ) o (3) o ( pre, i exp, i ) i1 (4) o c. Deklemdeki boyutsuz (ayrılabilir) em oraıı, mo başlagıç em içeriğii (g su/g kuru madde), m herhagi bir adaki em içeriğii (g su/g kuru madde) göstermektedir. Deklem (-4) de exp,i deeysel em oraı, pre,i matematiksel model ile hesaplaa em oraı, o deey sayısıı ve c kurutma modelideki katsayılarıı sayısıı göstermektedir. 74

5 Kurumaı rek aalizleri Patates dilimlerii kurutma parametrelerii ürüler üzerideki etkilerii belirlemek amacıyla, taze ve kurutulmuş ürü öreklerii rek ölçümleri yapılmıştır. Rek ölçüm cihazı ile patatesi L*,a*,b* rek parametreleri ölçülmüştür. Taze ve kuru ürüleri ölçümleri 5 farklı oktada yapılmış ve ölçüle değerleri ortalaması alımıştır. L* değeri parlaklığı temsil etmekte olup 0 ile 100 arasıda değişmektedir. 0 siyahlığı, 100 beyazlığı ifade etmektedir. a* değeri kırmızılık ve yeşilliği, b* değeri mavilik ve sarılığı ifade etmektedir. ΔE ise toplam rek değişimii göstermektedir. Bu ölçümleri hesaplaması içi Deklem (5-8) kullaılmıştır (Çele ve ark., 010). 7 dakikada, 0,10 m/dak bat hızıda 35, 40 ve 4 dakikada ve 0,45 m/dak bat hızıda 18, 1 ve 30 dakikada kuruma işlemleri gerçekleşmiştir. Zlatkovic ve Rajkovic (005) tarafıda yapıla çalışmada laboratuvar ölçekli bir kurutucuda 70 o C de patatesi emii %10 kadar düşürmek içi 6,5 saat gerektiğii belirtmişlerdir. Naderiezhad ve ark. (015) ise 7 mm patatesi koveksiyoel kurutuca 45 o C 55 o C sıcaklık aralığıda, dakikada %11 eme düşürmüşlerdir. Literatürdeki çalışmalar baktığımızda yaptığımız çalışmaı zama yöüde e kadar avatajlı olduğu göstermiştir. ΔL=Ltaze-L* (5) (5) Δa=ataze-a* (6) (6) Δb=btaze-b* (7) (7) E L a b (8) (8) Eerji tüketimi hesaplaması Mikrodalgada kurutma sırasıdaki eerji tüketimi kotrol paosuda bulua Eda marka sayaç sayeside kaydedilmiştir. Bulgular Ve Tartışma Farklı boyutlarda dilimlemiş patates öreklerii kuruma karakteristikleri Şekil 3-5 de verilmiştir. Görüldüğü gibi kuruma süresi, kurutma mikrodalga gücüde etkilemekte, kurutma gücüü yükselmesie bağlı olarak em kaybı hızlamakta ve kuruma süresi kısalmaktadır. Ayı zamada bat hızıı azalması ve dilim kalılığıı azalması ile de kuruma süresi de azalmaya sebep olmuştur. Fakat ürü içideki emi homoje olmaması, ısı eerjisii iç kısımlarda daha çok oluşması ve mikrodalga eerjisii bat hızıda kayaklaa ürü ile etkileşimii değişke olması kuruma süreleride farklılık göstermektedir. Bat hızı ile kuruma zamaları arasıda ilişki kurmak tam alamıyla mümkü değildir W güç ve 0,175 m/dak bat hızıda dilim kalılıklarıa göre sırasıyla 30, 33 ve 36 dakikada, 0,10 m/dak bat hızıda 45, 60 ve 90 dakikada ve 0,45 m/dak bat hızıda 57, 63 ve 66 dakikada kuruma işlemleri gerçekleşmiştir. 100 W güç ve 0,175 m/dak bat hızıda dilim kalılıklarıa göre sırasıyla 15, 4 ve Şekil 3. 0,175 m/dak da yapıla kurutmaı em eğrileri Figure 3. Moisture curves of the dryig at 0,175 m / mi Şekil 4. 0,10 m/dak da yapıla kurutmaı em eğrileri Figure 4. Moisture curves of the dryig at 0,10 m/ mi 75

6 Şekil 5. 0,45 m/dak da yapıla kurutmaı em eğrileri Figure 5. Moisture curves of the dryig at 0,45 m/mi Çizelge. 0,175 m/dak bat hızıda yapıla kurutma modelleri aaliz souçları Table. Aalysis results of dryig models at 0,175 m / mi bad speed Model Newto r= Dilim kalılığı (mm) 1500W Katsayılar 100W 1 k=0.067 k=0.098 RMSE= k=0.049 k=0.070 χ = k=0.04 k=0.065 Page r= k=0.034; =1.44 k=0.017; =1.795 RMSE= k=0.003; =1.974 k=0.009; =1.780 χ = k=0.608; =0.709 k=0.855; =0.95 Hederso ad Pabis r= k=0.079; a=1.17 k=0.145; a=1.443 RMSE= k=0.066; a=1.36 k=0.099; a=1.376 χ = k=0.399; a=0.881 k=0.84; a=0.979 Wag ad Sigh r= a=-0.054; b=0.001 a=-0.06; b=0.000 RMSE= a=-0.031; b=0.000 a=-0.049; b=0.000 χ = a=-0.99; b=0.0 a=-0.551; b=0.074 Modified Page II r=0,971-0,996 1 c=0,139; L=1,753; =1,44 c=0,016; L=-0,99; =1,795 RMSE=0,09-0,070 c=0,88; L=4,1; =1,974 c=1,464; L=4,15; =1,780 χ =0,001-0,005 3 c=,03; L=5,389; =,486 c=,153; L=4,70; =1,910 Two Term Expoatial 1 a=0,991; k=0,067 a=,15; k=0,18 76

7 r=0,916-0,998 RMSE=0,018-0,17 a=-1,466; k=-0,006 a=,6; k=0,19 χ =0,0003-0,030 3 a=0,989; k=0,04 a=,63; k=0,11 Midilli et al. r=0,90-0,999 RMSE=0,011-0,118 χ =0,0001-0,014 3 Diffusio Approach r=0,953-0,997 1 a=1,094; k=0,048; b=0,00; =1,194 a=0,971; k=0,001; b=0,003; =,409 a=0,51; k=-0,805; b=-0,031; =-0,017 a=1,03; k=0,017; b=0,005; =1,878 a=1,000; k=0,005; b=0,005; =,166 a=0,980; k=0,00; b=0,005; =,463 1 a=-0,199; k=0,711; b=0,113 a=-1,487; k=-0,017; b=-0,80 RMSE=0,016-0,091 a=-3,989; k=0,130; b=0,948 a=-,66; k=0,5; b=0,658 χ =0,0003-0,008 3 a=-35,170; k=0,118; b=0,960 a=-1,78; k=0,178; b=0,904 Verma et al. r=0,89-0,998 1 a=1,199; k=0,081; g=0,711 a=11,566; k=0,37; g=0,65 RMSE=0,016-0,144 a=4,13; k=0,15; g=0,13 a=-0,376; k=110,58; g=0,099 χ =0,0003-0,01 3 a=-0,357; k=61,745; g=0,058 a=-1,74; k=0,065; g=0,065 Weibull Distributio r=0,95-0,999 RMSE=0,013-0,114 χ =0,000-0,013 3 Modified Hederso ad Pabis 1 r=0,969-1,000 RMSE=0,007-0,085 χ =0, ,007 3 Logarithmic r=0,99-0,997 1 a=11,673; k=-0,390; b=7,038; =0,07 a=0,111; k=0,001; b=-0,857; =,601 a=-6,164; k=0,006; b=-7,351; =0,93 a=1,116; k=0,39; b=-15,69; g=1,374; c=1,019; h=0,07 a=,967; k=0,117; b=-5,051; g=0,169; c=,799; h=0,16 a=4,418; k=0,103; b=-3,87; g=0,177; c=-0,09; h=0,007 a=-319,96; k=1,9; b=- 197,510; =0,001 a=-,590; k=-8,34; b=-0,001; =-0,018 a=-4,608; k=0,065; b=-6,77; =0,464 a=1,53; k=0,145; b=0,04; g=0,146; c=0,148; h=0,145 a=0,698; k=0,081; b=-5,69; g=0,38; c=4,898; h=0,63 a=1,737; k=0,116; b=-3,159; g=0,38; c=1,56; h=0,4 1 a0=0,019; a=1,166; k=0,083 a0=-0,53; a=1,558; k=0,095 RMSE=0,017-0,105 a0=-0,58; a=1,78; k=0,031 a0=-0,169; a=1,459; k=0,073 χ =0,0003-0,011 3 a0=-1,17; a=,46; k=0,018 a0=-0,195; a=1,489; k=0,065 Kurutula patates dilimlerii kuruma davraışıı ifade etmede Çizelge 1 de verile modeller kullaılmış ve bu modelleri kurutucu güçleri ve dilim kalılıklarıa göre istatistiksel aaliz souçları 0,175 m/dak içi Çizelge de verilmiştir. Çizelge de verile modeller içeriside geel olarak parametreleri biribirie yakı olduğu görülmektedir. Fakat tüm kuruma parametreleri içi altı değişke sabit içere Modified Hederso ad Pabis modeli deeysel kurutma eğrilerie yakılığı diğerlerie göre daha fazladır. Bu model içeriside de korelasyo katsayısı bire e yakı (0,969-1,000), stadart hata (0,007-0,085) ve χ (0, ,007) sıfıra e yakı olduğu içi 0,175 m/dak bat hızıı optimum olduğu belirlemiştir. Deeysel ve Modified Hederso ad Pabis modeli uyumluğuu Şekil 6-8 verilmiştir. E kötü souçları ise Diffusio Approach model vermiştir. Çele ve ark., 015 tarafıda yapıla çalışmada 77

8 5mm patates içi Page modeli, Faisal ve ark., 013 ise Midilli modeli ve Naderiezhad ve ark., 015 de patates dilimleri içi Midilli-Küçük modelii uyguluğuu belirtmişlerdir. Şekil 6. 0,175 m/dak bat hızıda deeysel ve Modified Hederso ad Pabis model em oralarıı karşılaştırılması Figure 6. Compariso of experimetal ad Modified Hederso ad Pabis model moisture ratios at 0,175m/mi belt speed Şekil 8. 0,45 m/dak bat hızıda deeysel ve Modified Hederso ad Pabis model em oralarıı karşılaştırılması Figure 8. Compariso of experimetal ad Modified Hederso ad Pabis model moisture ratios at 0,45 m/mi belt speed Taze ürü ile kurutula ürülerdeki rek değişimlerii belirlemesi amacıyla her bir deey şartıda 5 farklı oktada rek ölçümleri yapılmıştır. Elde edile değerleri aritmetik ortalaması alıarak değerledirmeye tabi tutulmuştur. Mikrodalga kurutucuda kurutula dilimleri rek parametreleri Çizelge 3-5 de, taze ve kurutulmuş örekleri fotoğrafları da Şekil 9 da verilmiştir. Mikrodalga gücü, Dilim kalılığı Taze ürü Kurutulmuş ürü Şekil 7. 0,10 m/dak bat hızıda deeysel ve Modified Hederso ad Pabis model em oralarıı karşılaştırılması Figure 7. Compariso of experimetal ad Modified Hederso ad Pabis model moisture ratios at 0,10m/mi belt speed 1500 W, 1mm 1500 W, mm 1500 W, 3mm Şekil 9. Patates dilimlerii kuruma öcesi ve sorası resimleri Figure 9. Pictures of fresh ad dryig potato slices 78

9 Çizelge 3. 1 mm kalılığıdaki patates dilimlerie ait rek parametreleri Table 3. Color parameters of the potato slices with 1mm thickess Rek Parametreleri Taze Ürü 57,77-1,94 0,09 0,175 m/dak W 54,81 0, 0,05 0,051 1,5598 -,16 0,04,96 3,66453 Rek Parametreleri Taze Ürü 44,44-0,76 9,57 0,175 m/dak W 40,9-0,9 16,31 16,316-1,553-0,47-6,74 4,15 7,991 Rek Parametreleri Taze Ürü 50,89-1,1 11,94 0,10 m/dak W 43,54 0,55,71,7167 1,5466-1,67-10,77 7,35 13,1455 0,10 m/dak W 59,63 0,5 19,84 19,8468 1,5446-1,64-7,9-8,74 11,8948 Rek Parametreleri Taze Ürü 48,47-0,08 1,79 0,45 m/dak W 31,87 5,73 19,5 0,0847 1,815-5,81-6,46 16,6 18,7363 0,45 m/dak W 43,7 0,74 19,9 19,9138 1,5336-0,8-7,11 5, 8,

10 Çizelge 4. mm kalılığıdaki patates dilimlerie ait rek parametreleri Table 4. Color parameters of the potato slices with mm thickess Rek Parametreleri Taze Ürü 57,64 -,6 19,4 0,175 m/dak W 50,8 1,45 1,8 1,9017 1,458-4,07 6,58 6,8 10,3138 Rek Parametreleri Taze Ürü 47,09-1,31 10,3 0,175 m/dak W 7,11 5,1 13,5 14,4705 1,05-6,5-3,18 19,98 1,561 Rek Parametreleri Taze Ürü 58,44-0,06 17,8 0,10 m/dak W 46,7 0,81 4,16 4,1736 1,5373-0,87-6,34 1,17 13,75 0,10 m/dak W 40,55,14 17,65 17,7793 1,4501 -, 0,17 17,89 18,056 Rek Parametreleri Taze Ürü 60,57 1,0 3,45 0,45 m/dak W 3,5 4,9 16, 16,7777 1,31-3,7 7,3 8,07 9,17 Rek Parametreleri Taze Ürü 49,34-0,46 15,79 0,45 m/dak W 30,54,54 15,94 16,1411 1, ,15 18,8 19,

11 Çizelge 5. 3 mm kalılığıdaki patates dilimlerie ait rek parametreleri Table 5. Color parameters of the potato slices with 3mm thickess Rek Parametreleri Taze Ürü 57,11-1,13 1,69 0,175 m/dak W 4,36 4,41 17,99 18,56 1,3304-5,54 3,7 14,75 16,1847 Rek Parametreleri Taze Ürü 49,38-1,09 1,67 0,175 m/dak W 43,45,3 18,44 18,5744 1,4504-3,3-5,77 5,93 8,91517 Rek Parametreleri Taze Ürü 47,8-0,7 18,6 0,10 m/dak W 54,47 5,84 15,11 16,1993 1,0-6,54 3,49-6,65 9,9586 0,10 m/dak W 39,44 7,01 16,17 17,641 1,1617-7,71,43 8,38 11,6436 Rek Parametreleri Taze Ürü 56,9 1,44 3,4 0,45 m/dak W 41,46,1 13,11 13,771 1,41-0,66 10,31 15,46 18,594 Rek Parametreleri Taze Ürü 58,83-0,5,8 0,45 m/dak W 37,36 5,41 13,07 14,1454 1,1783-5,91 9,73 1,47 4,

12 Kurutula gıdalarda kalite kriterleride biri olarak değerledirile rek kriterie göre taze patatesi rek değerie e yakı soucu vere toplam rek değişimi dikkate alıdığıda (ΔE) 1 mm dilim kalılığı içi 1500 W ve 0,175 m/dak değerleride tespit edilmiştir. Kurutma gücüü artması ile geelde ΔE değeride artış olmaktadır. ΔL parklaklık değişim kriteri dikkate aldımızda 1mm ve 3mm patates dilimleri kurutulmasıda 0,175 d/dak bat hızı ve 100 W güçte, mm patates dilimi içi 0,175 d/dak bat hızı ve 1500 W güçte taze ürüe e yakı değerler görülmektedir. Mikrodalga k u r u t m a gücü azaldıkça k u r u t m a s ü r e s i c e tüketile eerji de bir artışa söz kousu olmaktadır. Buu sebebi düşük mikrodalga güçleride üretile ısı az olduğuda, üretile ısıı ürü içeriside trasferi ve ürüde çevreye ola ısı trasferi içi daha fazla zama söz kousudur. Böylece ürüü içerisideki suyu buharlaşma sıcaklığıa ulaşması içi gereke süre uzamakta ve buharlaşma içi harcaa eerji azalmaktadır. E az eerji tüketimi 1 mm dilim içi 100 W ve 0,175 m/dak değerleride 1.11 kwh olarak ölçülürke, e fazla tüketim 3 mm dilim içi 100 W ve 0,10 m/dak değerleride.849 kwh olarak ölçülmüştür. Mikrodalga kurutma işlemi, geleeksel kurutma yötemlerie göre daha hızlı bir em trasferi gerçekleştirmesii yaı sıra, gıdaları besi değerlerii daha iyi korumasıı sağlamaktadır. Acak, her ürü mikrodalga kurutmaya uygu olmayıp, so ürü kalitesii belirlemeside seçilecek dalga boyu ve frekas aralığı oldukça öem taşımaktadır. Mikrodalga kurutma, diğer yötemlerle kurutulamayacak ve ekoomik olarak değerli ürülerde öemli kullaım alaıa sahip olup, farklı kurutma yötemleriyle kombie edildiğide ürü kalitesii olumlu yöde desteklemekte ve eerji verimliliğii arttırmaktadır (Karabacak ve ark., 015). Souç Bu çalışmaı soucu olarak aşağıda belirtile souçlar ortaya çıkmıştır. Mikrodalga gücüü artması ile eerji tüketimi artmıştır. E az eerji tüketimi 100 W ve 0,175 m/dak değerleride 1.11 kwh olarak ölçülmüştür. Kuruma zamaları dikkate alıdığıda e kısa sürede kurutma 1mm dilim içi 1500 W 8 mikrodalga gücüde ve 0,175 m/dak bat hızıdaki öreklerde görülmüştür. Bat hızıı artması ile de eerji tüketimi artmıştır. Mikrodalga gücüü artması ile kuruma zamaı azalırke bat hızıı artması ile kuruma zamaı artmaktadır. Tüm deey parametreleri içi elde edile verilere göre e uygu model Modified Hederso ad Pabis modeli olarak belirlemiştir. Kurutula gıdalarda kalite kriterleride biri olarak değerledirile rek kriterie göre taze patatesi rek değerie e yakı soucu vere toplam rek değişimi dikkate alıdığıda (ΔE) 1mm dilim kalılığı içi 1500 W ve 0,175 m/dak değerleride tespit edilmiştir. Teşekkür Bu çalışmaı yapılmasıda Namık Kemal Üiversitesi Bilimsel Araştırma Fou destekleride dolayı teşekkür ederiz (NKUBAP AR.13.1). Kayaklar Çele, S. ve Kahveci, K. 013a. Microwave dryig behavior of tomato slices, Czech Joural of Food Scieces, Vol. 31 (): Çele, S. ve Kahveci, K. 013b. Microwave dryig behaviour of apple slices, Proceedigs of the Istitutio of Mechaical Egieers, Part E, Joural of Process Mechaical Egieerig. 7(4): Çele, İ.H., Çele, S., Moralar, A., Buluş, H. N. ve Öler, E Mikrodalga batlı kurutucuda patatesi kurutulabilirliğii deeysel olarak icelemesi, Electroic Joural of Vocatioal Colleges- Special Issue: The Latest Treds i Egieerig, 5(4): Haghi, A. K. ve Amaifard, N Aalysıs of heat ad mass trasfer durıg mıcrowave dryig of food products. Brazilia Joural of Chemical Egieerig. 5(3): Alibaş, İ. 01. Microwave Dryig of Grapevie (Vitis viifera L.) Leaves ad Determiatio of Some Quality Parameters, Joural of Agricultural Scieces. 18: Ciha, A., Kahveci, K. ve Hacıhafızoğlu, O Modellig of itermittet dryig of thi layer rough rice. Joural of Food Egieerig. 79: Doymaz, İ Dryig characteristics ad kietics of okra. Joural of Food Egieerig. 69: Erdem, T Dryig by microwave eergy of washed red pepper by ozoated water. (MSc. Thesis) Uiversity of Çukurova, Turkey. Ere, Ö., Soysal, Y., Özteki, S. ve Doğata, Z.S Mikrodalga Sistemi İle Doatılmış Bir Batlı

13 Kurutucuda Maydaoz Kurutulması, III. Tarımsal Ürüleri Kurutma Tekiği Çalıştayı, Atalya, -4 Mayıs 005. Faisal, S., Tabassum, R. Ve Kumar, V Performace Evaluatio ad Process Optimizatio of Potato Dryig usig Hot Air Ove, J Food Process Techol, 4:10. Gölcü, M Fatih Şe, Experimetal ivestigatıo of wet viol dryability wıth microwave, Pamukkale Uiversity Joural of Egieerig Scieces, Cilt 0, Sayı 4, s Gürses, Ö.L Gıda İşleme Mühedisliği II, Akara Üiversitesi Ziraat Fakültesi Yayıları: 963 Ders Kitabı : 8, Akara. Karaasla, S., Tuçer, İ.K Ivestigatio of dryig characteristics ad determiig of a dryig model for microwave-fa assisted covectio dryig of red pepper, KSU J. Nat. 9 Sci., 1(). Karabacak, A.Ö., Siir, G.Ö. ve Sua, S Mikrodalga ve Mikrodalga Destekli Kurutmaı Çeşitli Meyve ve Sebzeleri Kalite Parametreleri Üzerie Etkisi, Uludağ Üiversitesi ziraat fakültesi dergisi, 9(): Kassem, A. S., Shokr, A. Z., El-Mahdy, A. R., Aboukarima, A. M. ve Hamed E.Y Compariso of dryig characteristics of Thompso seedless grapes usig combied microwave ove ad hot air dryig. Joural of the Saudi Society of Agricultural Scieces, 10: Kutlu, N., Isci, A., Demirkol, Ö.S Thi Layer Dryig Models I Food Systems, Gıda, 40 (1): McMi, W.A.M Thi-layer modellig of the covective, microwave, microwave-covective ad microwave-vacuum dryig of lactose powder, Joural of Food Egieerig, 7: Maska, M Kietics of colour chage of kiwifruits durig hot air ad microwave dryig. Joural of Food Egieerig, 48: Naderiezhad, S., Etesami, N., Najafabady, A. P. Ve Falavarjai, M. G Mathematical modelig of dryig of potato slices i a forced covective dryer based o importat parameters, Food Sciece & Nutritio, 4(1): Ozka, I. A., Akbudak, B. ve Akbudak, N Microwave dryig characteristics of spiach. Joural Food Egieerig, 78: Polatcı, H. ve Tarha, S The effects of various dryig methods o the dryig time ad quality of Basil (Ocimum Basilicum), GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): Soysal, Y., 004. Microwave dryig characteristics of parsley, Biosystems Egieerig, 89(): Tüfekçi, S., Özkal, S.G Applıcatio of ultrasoud i food dryig, Pamukkale Uiversity Joural of Egieerig Scieces, 1(9): Zlatkovic, B. P. Ad Rajkovic, M. B Aalysis Of Dryig Potato Kietics I Laboratory Coditios, Joural of Agricultural Scieces, 50():