Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi ENERGY COST IN GEOTHERMAL POWER PLANTS

Transkript

1 Joural of Egieerig ad Natural Scieces Mühedislik ve Fe Bilimleri Dergisi Sigma 2005/2 ENERGY COST IN GEOTHERMAL POWER PLANTS Ahmet DAĞDAŞ* Yıldız Tekik Üiversitesi, Makia Fakültesi, Makia Mühedisliği Bölümü, Yıldız-İSTANBUL Geliş/Received: Kabul/Accepted: ABSTRACT Oe of the most importat parameters that shows the effectiveess of covetioal ad reewable eergy plat is eergy productio cost. Especially, the first ad secod law efficiecies have secod degree importace for geothermal power plats. The most importat parameter is uit eergy cost per kw i geothermal techology. Sice every geothermal field ad plat have ow characteristic values, uit electricity productio cost for geothermal power ca vary at almost every geothermal field. I this paper, after geeral view to geothermal eergy ecoomy, the cost of eergy is calculated for sigle flash power plat. To obtai more available result, levelized costs method is used. For this reaso, a software has bee developed ad used for calculatig eergy cost. Keywords: Geothermal, Eergy cost, Levelized costs. JEOTERMAL GÜÇ SANTRALLERİNDE ENERJİ MALİYETİ ÖZET Kovasiyoel ve yeileebilir eerji satralleride elektrik üretim maliyetleri, o satralleri diğer satrallerle karşılaştırılmasıda ve ekoomik uyguluğuu belirlemesideki e öemli parametrelerde birisidir. Özellikle jeotermal eerji satralleride verim ikici derecede öemlidir. Asıl öemli ola, üretile birim elektrik eerjisi başıa maliyettir. Jeotermal kayaklı elektrik üretim maliyetleri, her jeotermal saha içi farklı değerlerde olabilir. Çükü her sahaı ve satrali kedie özgü karakteristikleri bulumaktadır. Bu çalışmada jeotermal eerji ekoomisie geel bir bakış yapıldıkta sora, yüksek sıcaklıklı bir jeotermal sahada kurula tek flaşlı güç satrali içi karakteristik ve gücel değerler kullaılarak elektrik üretim maliyeti hesaplamıştır. Maliyet hesabıda bir değere getirilmiş maliyetler (levelized costs) yötemi kullaılmıştır. Bu amaçla geliştirile bilgisayar programı ile elektrik üretim maliyeti kolaylıkla hesaplaabilmekte, ayrıca maliyeti farklı ekoomik ve tekik parametreler ile değişimleri iceleebilmektedir. Aahtar Sözcükler: Jeotermal, Eerji maliyeti, Bir değere getirilmiş maliyetler. 1. GİRİŞ Jeotermal güç satralleri ile ilgili maliyet aalizleri, hem ulusal hem de uluslararası literatürde çok az rastlaa bir koudur. Oysa jeotermal satrallerde performası göstere e öemli parametre verim değil, birim elektriksel güç başıa eerji maliyetidir. Jeotermal rezervuarda sağlaa ısı eerjisii, ısı üretim maliyetii olmaması (akışkaı yer üstüe çıkarılması ile ilgili e-posta: dagdas@yildiz.edu.tr, tel: (0212) /

2 Eergy Cost i Geothermal Power maliyetler hariç) ve kayağı yeileebilir olması bu tip satrallere ait verim hesaplamalarıda bulua değerleri çok alamlı kılmamaktadır. Bu edele jeotermal güç satrallerii diğer kovasiyoel satrallerle karşılaştırılmasıda, verim yerie birim elektrik üretim maliyetii kullaılması daha doğru olacaktır. Jeotermal akışkaları sıcaklık ve basıçlarıı, kovasiyoel sistemlerde elde edile akışka sıcaklık ve basıçlarıa göre oldukça düşük olması, bu satrallerdeki verim düşüklüğüü temel sebebidir. Fakat verimi düşük olması jeotermal satralleri yapımlarıı egellememektedir. Çükü bir ülke içi eerji kayaklarıdaki çeşitlilik, çevresel açıda uyguluk, ülkei döviz kaybıı azaltılması gibi faktörler jeotermal güç satrallerii yapımıı teşvik etmektedir. Oysa klasik fosil yakıtlı satrallerdeki yakıt maliyetleri, bu tip satrallerdeki elektrik üretim maliyetii belirleye e öemli harcamadır. Bu açıda satral verimleri oldukça öemlidir. Jeotermal eerji uygulamalarıı maliyetleri öcelikle jeotermal sahaı özelliklerie ve uygulamaı tipie bağlıdır. Jeotermal satrallerde elektrik üretim maliyetlerii, kuyu açma maliyetlerie ve farklı ülkeler içi çok değişke ola bireysel kuyu üretimlerie çok duyarlı olduğu vurgulamalıdır. Jeotermal projeleri yürütülmesideki tekik ve ekoomik parametreler sahada sahaya oldukça farklılıklar gösterir. Bu edele her bir jeotermal proje kedie özgü üretim maliyetlerie sahiptir ve bu maliyetleri geelleştirmek mümkü değildir. Acak ö fizibilite çalışmaları içi geel maliyetler kullaılabilir. Jeotermal eerjili doğruda ısıtma uygulamalarıda üretim maliyetii etkileye temel faktörler; rezervuarı karakteristik özellikleri (derilik, sıcaklık, debi vs.), yerel iklim şartları, yerel ısı talepleri ve ısı tüketimii tipidir (büyük bölgesel ısıtma sistemleri, bireysel ısıtma veya soğutma, jeotermal ısı pompası uygulamaları, diğer kullaımlar gibi ). Jeotermal eerjii avatajlı olup olmadığı, bu eerjii kovasiyoel veya diğer yeileebilir eerji sistemleri ile mukayese edilmesi soucuda ortaya çıkar. Geellikle elektrik üetim maliyeti, stadart ekoomik ve fiasal aalizlere dayamaktadır. Jeotermal projeleri uluslararası fias kurumlarıca desteklemesi, elde edile elektrik maliyetlerii alteratif yötemlerle elde edilelerde daha düşük olmasıa bağlıdır. Hale Türkiye de ve Avrupa da fosil yakıtları özellikle de doğal gazı düşük maliyetli olması, sadece yakıt fiyatlarıa bağlı ola mukayeselerde, jeotermal eerjiyi pahalı kılmaktadır. Bu durumda sadece çok yüksek kalitelere sahip (yüksek etalpili veya doğruda kuru buhar ürete) akışka ürete jeotermal kayaklar, alteratifleriyle rekabet edebilecek maliyetlerde elektrik üretebilirler. Oysa Türkiye de bu tip jeotermal kayak heme heme hiç yoktur. Buula birlikte, eğer mukayeseler sadece fiasal kriterlerle sıırlı değilse, jeotermal eerji klasik eerji kayakları ile daha fazla rekabet edebilmektedir. Eerji üretimide bir de görümeye fakat gerçekte maliyetleri ciddi orada artırabilecek usurlar bulumaktadır. Öreği kovasiyoel fosil yakıtlı sistemleri çevreye ve isa sağlığıa verdiği zararları ortada kaldırmak içi yapıla harcamalar dikkate alıdığıda (her türlü arıtma sistemii kurulması, küresel ısıma ile oluşa olumsuzluklar, sağlık ve tedavi giderleri vb.), jeotermal eerji gibi yeileebilir eerji sistemlerie ait eerji maliyetlerii ekoomik açıda da uygu olacağı düşüülebilir. Jeotermal güç satralleri iklim ve mevsimlerde bağımsızdır. İklim şartları bazı satrallerde soğutma kapasitesii etkileyebilir. Fakat geel olarak jeotermal güç satralleri (JGS) gü ve yıl boyuca sabit yükte çalışabilirler. Bu edele, JGS leri şebekeye bağladıklarıda diğer tip satrallerle birlikte temel yük satrali olarak çalışmaya uygudurlar. İzlada da JGS lerii ortalama çalışma süreleri yılda yaklaşık 8000 saat civarıdadır. JGS leri kapasite faktörlerii yüksek olması, ürettiği kwh başıa üretim maliyetii ekoomik açıda uygu kouma getirmektedir [1-3]. Bu çalışmaı amacı, jeotermal elektrik üretim maliyetii belirlemesidir. Yukarıda da belirtildiği gibi jeotermal kayaklı eerji üretim sistemlerii klasik sistemlere göre e öemli avatajı yakıt maliyetlerii olmamasıdır. Diğer bir avataj da, jeotermal eerjili uygulamalarda kullaıla ekipmaları klasik sistemler içi kullaıla ekipmalarla heme heme ayı 85

3 A. Dağdaş Sigma 2005/2 olmasıdır. Jeotermal eerji uygulamaları bu özellikleri ile diğer yeileebilir eerjili sistemlerie de üstülük sağlamaktadır. 2. JEOTERMAL SANTRAL EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ Jeotermal eerjide yararlama ile ilgili maliyet ekoomisi başlıca iki faktörde meydaa gelir. Bular; - Yer üstü maliyetleri - Yer altı maliyetleri Yer üstü maliyetleri, yüzey araştırması işlemleri, satral işası ile ilgili işleri ve buhar toplama sistemlerii kapsarke, yer altı maliyetleri kuyu açma işlemlerie ait yatırımları kapsar. Yüzey maliyetleri, yüzeydeki diğer işa çalışmaları gibi (işaatlar, yollar, köprüler) ayı doğrulukta belirleebilirke, kuyu açma maliyetleri ile ilgili belirsizlikler daha fazladır. İzlada daki 5 güç satrali içi yapıla aalizlerde yüzey maliyetleri yaklaşık 1000 USD/kW civarıdadır [1]. Kuyu açma çalışmaları ile ilgili maliyetler sahada sahaya ve ülkede ülkeye büyük farklılıklar gösterebilmektedir. ABD içi tipik kuyu açma maliyetleri Çizelge 1 de görülmektedir [2]. Çizelge 1. ABD de tipik kuyu açma maliyetleri (x bi US$) Kayak Adı Derilikler 1000 m 1500 m 2000m The Geysers, Califoria Baca, New Mexico Roosevelt Hot Sprigs, Utah Imperial Valley, Califoria (ortalama) Kuyu maliyetleri ile ilgili farklı bir referasta alıa maliyetler aşağıdaki gibidir [3]; 610 m lik kuyu içi birim maliyet 886 $/m 1829 m lik kuyu içi birim maliyet 984 $/m 3048 m lik kuyu içi birim maliyet 1083 $/m 4572 m lik kuyu içi birim maliyet 1206$/m Doğruda kullaım uygulamaları içi açıla kuyuları % 90 ıı derilikleri 550 m. de daha büyüktür. Bu tip kuyularda kuyu açma maliyetleri $/m aralığıda değişir. E yaygı karşılaşıla aralık ise $/m aralığıdır [4]. Düşük sıcaklıklı kayaklarda jeotermal akışkaı ekserji içeriği oldukça düşüktür ve satrali uygu miktarda güç üretimii sağlamak içi yüksek debilere ihtiyaç vardır. Bu durum öemli pompa güçlerii gerektirir. Böylece satrali et güç üretimi azalır. Düşük sıcaklıklı kayaklarda birim elektrik maliyeti, yüksek sıcaklıklı kayaklara göre, pompalama güçleride daha çok etkileir [5]. Jeotermal akışkaı toplaması ve reijeksiyou içi yapıla yatırımları toplam maliyetteki payı %30-40 civarıdadır [6]. Küçük biary jeotermal satraller içi sermaye ve işletme- bakım (O&M) maliyetleri Çizelge 2 de görülmektedir [4]. Çeşitli jeotermal satralleri birim tesis maliyetleri aşağıda belirtilmektedir. Verile rakamlar; kuyu açma maliyetleri ile jeotermal akışkaı toplama ve reijeksiyo maliyetlerii kapsamamaktadır, jeotermal iletim hatlarıı kısa olduğu ve tüm vergileri hariç tutulduğu kabul edilmektedir [7]; 86

4 Eergy Cost i Geothermal Power Çizelge 2. Küçük Biary Jeotermal Güç satralleride Sermaye ve O&M Maliyetleri Net Power Kayak Sıcaklığı ( 0 C) Toplam O&M (kw e ) Maliyeti ($/yıl) Sermaye Maliyeti ($/kw e ) Tipik atmosferik çıkışlı JGS ler içi birim kuruluş maliyetleri; MW içi 1250 $/kw et - 5 MW içi 1050 $/kw et Tek flaşlı JGS ler içi birim kuruluş maliyetleri; - 5 MW (Yoğuşmalı) içi 1690 $/kw et - 10 MW (Yoğuşmalı) içi 1485 $/kw et Biary JGS ler içi birim kuruluş maliyeti 1900 $/kw et dir Çift fazlı JGS ler içi birim kuruluş maliyetleri ; - Doğruda atmosferik çıkışlı çift fazlı satral içi 1750 $/kw et - Üst Çevrim olarak atmosferik çıkışlı türbie sahip çift fazlı satral içi 1620 $/kw et - Alt Çevrim olarak kodesasyolu türbie sahip çift fazlı satral içi 1490 $/kw et Bazı satraller içi birim işletme ve bakım (O&M) maliyetleri aşağıdaki gibidir [3]; - Flaş sistem satraller içi $/kwh - Biary sistem satraller içi $/kwh 3. BİR DEĞERE GETİRİLMİŞ MALİYETLER YÖNTEMİ İLE ENERJİ MALİYETİNİN BELİRLENMESİ Bir satralde üretile eerjii maliyeti, seçile bir tarihte hesaplaa yıllık sermaye masrafları, işletme ve bakım masrafları ve yakıt masrafları toplamıı, yıllık elektrik üretim miktarıa bölümesi ile buluur. Ck + Cm + Cf g = (1) E Burada, C yıllık sermaye masraflarıı, k C işletme ve bakım masraflarıı, m C yakıt f masraflarıı, E ise yıllık toplam elektrik üretim miktarıı temsil etmektedir. Jeotermal eerji satralleri içi eerji maliyeti ise; Ck + Cm g = (2) E olarak ifade edilebilir. Ekoomik yatırımlar faiz ve eskalasyo oralarıda etkilemektedirler. Bu edele, satralde üretile elektrik maliyetii daha doğru olarak hesaplaması, satrali yapımı ve çalışma ömrü boyuca yapıla tüm masrafları referas bir tarihe getirilmiş toplamlarıı, o satrali ömrü boyuca üreteceği elektrik eerjisie bölümesi ile yapılır. Bu yöteme bir değere getirilmiş maliyetler yötemi (levelized costs yötemi) adı verilir. Levelized costs metodu ile bulua eerji maliyeti değeri, toplam eerji miktarı ile çarpıldığıda bulua meblağ, satral içi yapıla tüm masrafları ayı tarihe getirilmiş değerie eşit olur. Bu metoda göre eerji üretim maliyeti aşağıdaki bağıtı ile hesaplaır [8]; 87

5 A. Dağdaş Sigma 2005/2 g = 0 C k() t + C m() t + C f() t.(1 + r) 0 Et ().(1 + r) t t bu bağıtıda, C k sermaye masrafıı, C m işletme ve bakım masrafıı, C f yakıt masrafıı, E yıllık üretile eerji miktarıı, r iskoto oraıı, t ise yılı temsil eder. Jeotermal satrallerde yakıt giderleri olmadığı içi Dek (3), aşağıdaki hale gelir. g = [ k m ] 0 C () t + C ().(1 t + r) 0 Et ().(1 + r) t t (3) (4) 4. TEK FLAŞLI JEOTERMAL GÜÇ SANTRALLERİ İÇİN ENERJİ MALİYETİNİN BELİRLENMESİ Flaş tipi jeotermal güç satralleri içi birim tesis maliyeti saha geliştirme ve kuyu açma maliyetleri hariç 1485 $/kw e dir. Saha geliştirme ve kuyu açma maliyetleri de dahil edildiğide satral birim maliyeti 2004 fiyatları ile 1988 $/kw e olmaktadır [7-9]. İşaatıa 2005 yılıda başlaa ve 5 yıllık işaat süresi kabul edilerek 2010 yılıda işletmeye açılması plalaa 20 MW e güç üretim kapasiteli bir tek flaşlı satralde üretile elektrik maliyetii belirlemesi amacıyla bir bilgisayar programı hazırlamıştır. Yapıla aalizlerde kullaıla bazı karakteristik değerler Çizelge 3 de gösterilmektedir. Jeotermal satral içi kapasite faktörü %90 alımıştır. Çizelge 3. Aalizlerde kullaıla bazı değerler Birim tesis maliyeti 1988 $/kw e Satral yük faktörü 0.90 Satral ömrü 25 yıl Satrali işa süresi 5 yıl Faiz oraı %6.8 Eskalasyo oraı %5 İskoto Oraı %8 Birim O&M Maliyeti 70 $/kw e yıl İşaat süresice yapılacak yatırımı dağılımı aşağıdaki gibi kabul edilmiştir. 1. yıl: %20, 2. yıl: %30, 3. yıl: %30 4.yıl: %15 5.yıl: %5 Literatürde MW güç ürete bir jeotermal satrali yapım süresii 6 yıl olduğu belirtilmiştir [1]. Bu çalışmadaki aalizlerde satrali yapım süresi 5 yıl olarak kabul edilmiştir 4.1. Yıllık Sermaye Masrafları Tek flaşlı jeotermal güç satralleri içi birim tesis bedeli 1988 $/kw olarak kabul edilebilir [9]. Birim tesis bedeli ile satrali fiziki işaat tutarı ( I d ) aşağıdaki deklem ile buluabilir; I = C xn (5) d s e burada C birim tesis bedelii, s N ise satral kurulu gücüü temsil etmektedir. e 88

6 Eergy Cost i Geothermal Power Bua göre fiziki satral bedeli 2005 yılı itibari ile; 1988 x = $ olmaktadır. Satrali üretime geçeceği tarih ola 2010 yılıdaki toplam yatırım bedelii belirleebilmesi içi, işaat süresi boyuca eskalasyo ve faiz yüklerii doğru hesaplaması gerekir. Eskalasyo (e), işaat peryodu süresice kullaıla malzeme, ekipma ve işçilik fiyatlarıdaki artışlara deir. İşaat süresice yapılacak yatırım harcamaları zama içie yayılacağıda (5 yıl), işaat peryoduda yapıla gerçek toplam harcama eskalasyo etkisiyle, işaatı başlagıç tarihi içi geçerli ola direkt işaat bedelide daha yüksek olacaktır. Yıllık eskalayo oraı ve harcama modeli yardımıyla işaat süresi içide herhagi bir yıla ait eskalayo yükü ve eskale edilmiş yıllık gerçek harcamalar belirleebilir. Belirtile eskalasyo yükleri Çizelge 4 de görüldüğü gibi olmaktadır. Yıl Sou Eskalasyo Periyodu Çizelge 4. İşaat Süresice Eskalasyo Hesabı Harcama Dağılımı % Eskalasyosuz Harcama Plaı (M$) Eskale edilmiş Harcama Plaı (M$) e=%5 Eskalasyo Yükü (M$) TOPLAM İşaat yılları boyuca yapıla yıllık harcamaları kredi olarak alıdığı düşüülürse, işaat peryoduu souda toplam eskale edilmiş harcama miktarıa ilave olarak bir faiz yüküü de geri ödemesi gerekmektedir. İşaat süresi boyuca faiz yükleri ve işaat bitimideki toplam yatırım maliyeti Çizelge 5 de görülmektedir. Çizelge 5. İşaat Süresice Faiz Hesabı i=%6.8 Yıl Sou Faiz Peryodu Eskale Edilmiş Harcama (M$) Eskale Edilmiş Harcama+Faiz (M$) Faiz Yükü (M$) TOPLAM Çizelgede görüldüğü gibi, işaat süresice yapıla yatırım harcamalarıda dolayı eskalasyo ve faiz yükleri de dahil olmak üzere, satrali işletmeye geçiş tarihi ( ) itibariyle toplam kredi borcu M$ olmaktadır. İşletmeye başlama tarihideki değeri P ola yatırımı sabit yıllık sermaye maliyeti; i(1 + i) Ck = P (1 + i) 1 bağıtısı ile buluur. Bua göre sermaye masrafı içi kullaıla kredii geri ödemesi, satrali işletmeye başlama tarihi ola da başlarsa, satral ömrü boyuca sabit yıllık sermaye masrafı, (6) 89

7 A. Dağdaş Sigma 2005/2 25 i(1 + i) 0.068( ) Ck = P = = M$ 25 (1 + i) 1 ( ) 1 olarak hesaplaır. Jeotermal satralde yıllık ortalama elektrik eerjisi üretimi; E 4 6 = 8760 xne xlf = , 90 = 157, 7.10 kwh/yıl olarak buluur ( Lf yük faktörü). Geri ödeme peryoduda (=25) yıl her yıl geri ödeecek sabit miktarı yıllara göre faiz ve aa para kısmı ile yıllık ödemeleri bu gükü ( ) değeri Çizelge 6 da görülmektedir. Çizelge 6. Sabit Yıllık Sermaye Masrafı ve Levelized Costs Metodu ile Sermaye Maliyetii Hesabı (M$) Yıl t Borç Yıllık Faiz Ödemesi i=%6.8 Yıllık Aapara Ödemesi Yıllık Serma ye Masraf ı (C k ) (1+r) -t r = % 6.8 Bugükü değer ( ) TOPLAM Çizelge 6 da görüldüğü gibi, 25 yıl boyuca ödeecek sabit yıllık sermaye masrafıı bu gükü değeri; 25 1 C t r M 6 ( ).(1 ) t t k + = 4, ( ) = 47,60 $ olarak belirleir. 90

8 Eergy Cost i Geothermal Power Diğer tarafta; ( ).(1 ) t t Et r + = 157, 7.10.( ) = 16,83.10 kwh/ yıl 1 [ ] olarak buluur. Bua göre, levelized costs yötemie dayaa, birim eerji başıa sermaye maliyeti ( g ); k g k = = 28, 28 mills/kwh olarak hesaplaır (1 $ = 1000 mills) Yıllık İşletme ve Bakım (O&M) Masrafları: Jeotermal satrallerde işletme ve bakım maliyeti, satrali yatırım maliyetii %3 veya %4 ü civarıdadır [7]. Bu çalışmada yapıla aalizlerde birim işletme ve bakım maliyeti olarak 70 $/kw e yıl değeri kabul edilmiştir. Bua göre satrali yıllık işletme ve bakım masrafı, C x x 4 5 m = = $/yıl olarak buluur. Hesaplaa bu O&M masraflarıda ileriye yöelik reel eskalasyo olmadığı kabul edilerek, işletme ömrü boyuca O&M masraflarıı bu gükü değeri Çizelge 7 de görülmektedir. Çizelge 7. Levelized Cost Metodu ile O&M Maliyetii Hesaplaması (M$) Yıl t Yıllık O&M Masrafı (C m ) Bu gükü Değeri (1+r) -t r = % TOPLAM

9 A. Dağdaş Sigma 2005/2 Çizelge 7 de alaşıldığı gibi 25 yıl boyuca yıllık O&M masraflarıı bu gükü ( ) değeri M$ olmaktadır. Bua göre bir değere getirilmiş maliyetler yötemi ile eerjii birim elektrik eerjisi başıa işletme ve bakım (O&M) maliyeti ( g ); gm 9 14, = = 8,879 / 8 16, Toplam Eerji Maliyeti [ mills kwh] m Yapıla tüm bu hesaplamalar soucuda, bir değere getirilmiş maliyetler yötemie göre jeotermal satralde üretile eerjii birim maliyeti (g); g = g + g = 28, ,879 = 37,16 mills/kwh k m olarak belirlemektedir. Eskalasyo oraı ve faiz oraıı birim eerji maliyetie etkileri, sırasıyla Şekil 1 ve Şekil 2 de gösterildiği gibidir. Elektrik satralleride satral gücü arttıkça birim elektrik üretim maliyeti azalır. Bu çalışmada icelee tek flaşlı güç satrali içi de ayı karakteristik durum gözlemektedir. Bua göre güç ile birim elektik üretim maliyeti arasıdaki değişim Şekil 3 de gösterildiği gibi olmaktadır g [mills/kwh] ,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,1 e Şekil 1. Eskalasyo oraıı birim eerji maliyeti ile değişim grafiği (i=0.068, Ne=20 MW) g [mills/kwh] ,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,1 i Şekil 2. Faiz oraıı birim eerji maliyeti ile değişimi (e=0.05, Ne=20 MW). 92

10 Eergy Cost i Geothermal Power g [mills/kwh] Ne [kw e ] Şekil 3. Tek flaşlı satrallerde birim elektrik üretim maliyetii satral gücüe bağlı değişimi (i=0.068, e=0.05) 5. SONUÇLAR Bir değere getirilmiş maliyetler yötemi kullaılarak jeotermal satrallerde eerji üretim maliyetii güç ve kredi faiz oraıa bağlı değişimleri Şekil 2 ve Şekil 3 teki grafiklerde görüldüğü gibi belirlemiştir. Bua göre; Ne=20 MW e ve %1< i <%10 aralığı içi birim eerji üretim maliyeti 22 < g < 48 mills/kwh arasıda değişmektedir. Üretim maliyetii güce bağlı değişimi ise i=%6,8 ve 15<Ne<48 MW e aralığı içi 47>g>32 mills/kwh aralığıda olmaktadır. Bu souçlara göre jeotermal eerji satrallerii üretim maliyeti, orta ve büyük güçlü kovasiyoel doğal gaz ve kömür yakıtlı satralleri üretim maliyetlerie yakı olmaktadır. Acak fosil yakıt kayaklı kovasiyoel satralleri eerji üretim maliyet hesabıda çevresel etki maliyetleri de dikkate alıırsa, jeotermal satralleri, eerji üretim maliyeti yöüde oldukça avatajlı olduğu belirtilebilir. KAYNAKLAR [1] Stefasso, V., Ivestmet Cost for Geothermal Power Plat, Geothermics, 31, , 2002 [2] Altseimer, J.H, Edeskuty, F.J, Taylor, W.B., et.al., Evaluatio of the St. Lucia Geothermal Resource: Egieerig Ivestigatio ad Cost Estimate, Los Alamos Natioal Laboratory Report, [3] Prairie,M., Glowka, D., 2000, Diagostic-While-Drillig: Reducig The Cost of Geothermal Produced Electricity, Proceedigs World Geothermal Cogress, Kyushu, Japa, 2000, Mayıs 28-Hazira 10, [4] Battocletti L., Fiacig Geothermal Eergy Developmet: Opportuities & Challeges, Natioal Coferece o Sustaiable Eergy. USA, 2003 [5] Gawlik, K., Kutscher, C., Ivestigatio of the Opportuity for Small-Scale Geothermal Power Plats i the Wester Uited States, Natioal Reewable Eergy Laboratory Report, [6] Lewis, W. Cosideratios i Two-Phase Geothermal Gatherig System, POWER Egieers Ic. Idaho, USA. [7] Hudso, R., 1995, Electricity Geeratio, Geothermal Eergy, Editorler: Dickso, M., Faelli, M., Joh Wiley ad Sos, Eglad, 1995,

11 A. Dağdaş Sigma 2005/2 [8] Şahi B., Aybers N., Eerji Maliyeti, Yıldız Tekik Üiversitesi Yayıları, No:299, İstabul, 1995, [9] Del Chiaro, B. (2004) Clea ad Affordable Power, Eviromet Califoria Research ad Policy Ceter. 94