Endovenöz Lazer Tedavisi: Neler Biliyoruz?

Transkript

1 DERLEME Endovenöz Lazer Tedavisi: Neler Biliyoruz? Dr. Cengiz TÜRKAY, a Dr. İlhan GÖLBAŞI, a Dr. Ozan ERBASAN, a Dr. Cemal KEMALOĞLU a a Kalp ve Damar Cerrahisi AD, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Antalya Yazışma Adresi/Correspondence: Dr. Cengiz TÜRKAY Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi AD, Antalya, TÜRKİYE turkay@akdeniz.edu.tr ÖZET Safen venlerin yetersizliği nedeniyle oluşan varislerin tedavisinde uygulanan klasik cerrahi (ligasyon ve stripping) tedavi yüksek nüks oranlarına sahiptir. Yüzeyel venlerin tedavisinde endovenöz lazer uygulaması klasik tedaviye göre daha kozmetik ve hızlı iyileşme sağlar. Endovenöz lazer tedavisi (EVLT) lokal ve/veya spinal anestezi ile yapılabilir. Bu nedenle hastalar aynı gün evine gönderilebilir. Orta dönem oklüzyon oranları ise neredeyse mükemmeldir (%90-95). Anahtar Kelimeler: Venöz yemezlik,variköz venler,lazer tedavisi ABSTRACT The conventional surgical treatment of the varicose veins due to insufficiency of the saphenous vein (high ligation and stripping) has high recurrence rates. Endovenous laser treatment (EVLT) of superficial veins, proves faster healing and has more cosmetic results. EVLT can be performed by either spinal or local anesthesia or both. Therefore the patients are able to go home at the same day of procedure. The mid-term oclusion results of the procedure are fascinating (90-95%). Key Words: Venous insufficiency, varicose veins, laser therapy Tur ki ye Kli nik le ri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2):13-9 a fen ven yet mez li ği nin te da vi sin de en do ve nöz la zer kul la nı mı 1990 lı yıl lar - da baş la mış tır. Bu ko nu da ki ilk bi lim sel ya yın 2001 yı lın da Min, Na var ro ve Bo ne ait tir. 1 Ta rih sel sü reç dik ka te alın dı ğın da 2002 yı lın da FDA, 810-nm lik ci haz ile non trom bo tik ven ok lüz yo nu na onay ver miş tir. En do ve nöz la zer te da vi - si sa fen ven yet mez li ği nin te da vi sin de al ter na tif mi ni mal in va ziv bir te da vi yön te - mi ola rak son yıl lar da po pü ler ol muş tur. Bu uy gu la ma sa fen ven le rin te da vi sin de strip ping in is ten me yen so nuç la rı nı (ağ rı, cer ra hi ke si, he ma tom ve gün lük ha ya ta dö nüş sü re si uzun lu ğu gi bi) azalt mış tır. 2 Copyright 2009 by Türkiye Klinikleri ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİ ÖNCESİ DEĞERLENDİRME Kro nik ve nöz yet mez li ği olan has ta lar da te da vi, dik kat li hi ka ye ve fi zik mu a ye ne ile baş lar. Kli nik mu a ye ne sa de ce te len ji ek ta zi si olan has ta lar için ye ter li ola bi lir, an - cak va ris li has ta lar açı sın dan dub leks ul tra so nog ra fik de ğer len dir me şart tır. Ul tra - so nog ra fik de ğer len dir me de he def, has ta nın ya kın ma la rın dan so rum lu ola bi le cek yet mez li ği sap ta mak tır. Ya ni bü tün da mar la rın ay rın tı lı ola rak ha ri ta lan ma sı ge- Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2) 13

2 Cengiz TÜRKAY ve ark. ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ: NELER BİLİYORUZ? RESİM 1: İşlem öncesi ayakta pozisyonda ultrasonografik değerlendirme ve pakelerin işaretlenmesi. Derin Ven RESİM 2: Büyük safen venin kısa ve uzun eksen ultrasonografik görüntüleri. rek mek te dir (Resim 1 ve 2). Bu ha ri ta la ma nor mal ve - nöz da mar la rı ko ru ma ya, anor mal ref lü sü olan da mar la - rın te da vi si ne ola nak sağ lar. 3 De rin ven trom bo zu, ödem, cilt de ği şik lik le ri ve ülse ras yo nu olan (CE AP 3-6) ya da şid det li va ris le ri olup Klip pel-tre na u nay sen dro mu şüp he si olan has ta lar da de - rin sis te min de ğer len di ril me si özel lik le önem li dir. EVLT ile yet mez li ği olan bü yük ve kü çük sa fen ven ler, bun la - rın yan dal la rı, per fo ran la rın te da vi si ya pı la bi lir. Ay rı ca mi nif le bek to mi, kö pük skle ro te ra pi ve per fo ra tör li gas - yo nu gi bi uy gu la ma lar ile eş za man lı da ya pı la bi lir. 4 Has ta lar da ha ön ce skle ro te ra pi, ab las yon, stripping, de rin ven trom bo zu, yü ze yel trom bof le bit ya da trom bo fi li açı sın dan sor gu lan ma lı dır. Ge çi ril miş de rin ven trom bo zu ya da trom bo fi li öy kü sü olan la ra işlem öncesi dü şük mo le kü ler ağır lık lı he pa rin ile pro fi lak si öneril mek te dir. 4 Ku ma din kul la nan has ta la ra bu ilaç bı rak tı rı lır. Bü yük sa fen ven ko ro ner by pass ame li yat - la rın da sık kul la nı lan bir greft ol ma sı ne de niy le, ge le - cek te ve ya mev cut du rum da ko ro ner ar ter has ta lı ğı ris ki nin de ğer len di ril me si ya pıl ma lı dır. Pe ri fe rik ar ter has ta lı ğı var sa dik ka te alın ma lı, bu ne den le pe dal na bız - lar pal pe edil me li dir. En do ve nöz la zer ab las yo nun en di kas yon la rı cer ra - hi strip ping ve li gas yon la ay nı dır. Ke sin kon tren di kas - yon la rı he nüz ta nım lan ma mış tır. Rö la tif kon tren di kas - yon lar sı nır lı kom pres yon ile pe dal na bız la rın kay bol - ma sı, sı nır lı lo kal anes te zi uy gu la ma la rı ile ka ra ci ğer anor mal lik le ri, ge be lik, süt ver me dö ne mi, mo bi li zas yon güç lü ğü ve ya dü zel ti le me yen ko a gü lo pa ti ler dir. 3 ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ - TEKNİK La ze rin ener ji si kan, su ya da ven du va rı ta ra fın dan absor be edi lir. Amaç ref lü ye sa hip da ma rın ir re ver sib le ola rak ob li te re edil me si dir. İki tip la zer var dır. Bi rin ci tip ok si he mog lo bin kat sa yı sı da ha yük sek olan 810, 940, 980 nm dal ga bo yun da olan lar, ikin ci tip ise ener ji si su ta ra fın dan ab sor be edi len 1320 ve 1470 nm dal ga boyun da ki di od la zer ler dir. En sık kul la nı lan lar 940 ve 980 nm dal ga bo yu na sa hip olan lar dır nm di od la zer, 14 Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2)

3 ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ: NELER BİLİYORUZ? su ve da mar du va rın da yük sek ener ji ab sorb si yo nu olan ye ni bir sis tem dir. Ab sorb si yon, la zer ve ya bir ışık kayna ğı nın do ku da oluş tur du ğu po tan si yel te da vi edi ci etki nin pri mer se be bi dir. Ab sorb si yon yok sa do ku ya ener ji trans fe ri ol maz. Işı ğın da ğı lı mı, kan, da mar duva rı ve pe ri ve nöz do ku gi bi tüm bi yo lo jik do ku lar da olur. Bu böl ge le rin kı rıl ma kat sa yı sın da ki de ği şik lik ler - den do la yı do ku içi ne ışı ğın ya yı lı mı mo di fi ye olur ve ab sorb si yo nun ol du ğu yer de do ku içe ri si ne ışı ğın pe netras yo nun da azal ma ger çek le şir. Do ku de rin li ğin de ar tış ışık huz me si nin ya yı lı mı nı za yıf la ta ca ğı için ab sorb si - yon ve ısın ma aza lır. Bi yo lo jik do ku la rın ab sorb si yon ve efek tif ya yı lım kat sa yı sı ze mi nin de ışı ğın yok edi li şi be lir le ne bi lir. Işı ğın yok edi li şi 1470 nm de, 810, 940, 980 ve 1320 nm ye gö re 5 ile 9 kez da ha faz la dır. İlginç ola rak, ışı ğın yok edi li şi, kan ve da mar du va rın da tüm dal ga boy la rın da ay nı dır. He def do ku da mar du va rı olma sı ne de niy le ye ter li ab sorb si yon ve do ku ısın ma sı nın sağ la na bil me si için, ab las yon iş le mi baş la ma dan ön ce ve nin için de ki kan ta ma men bo şal tıl ma lı dır. Ka nın bo ş- al tıl ma sı nın di ğer avan ta jı ise la zer fi be ri nin ucun da kar bon ta ba ka sı nın olu şu mu nu en gel le me si dir. Bu ye ni dal ga bo yu na sa hip la ze rin ab sorb si yo nu ve ışık da ğı lım kat sa yı la rı in ce len di ği za man 1470 nm dal ga bo yun da - ki la ze rin 980 nm dal ga bo yun da olan dan en az beş kat da ha güç lü ol du ğu gö rül mek te dir. So nuç ola rak da ha az ener ji ile ven du va rın da da ha se lek tif bir ha sar lan ma el - de edi le bi lir. 5 EVLT ste ril or tam da ya pı lır. Has ta ya bü yük sa fen için su pin, kü çük sa fen ven için pron po zis yo nu ve ri lir. Ste ril or tam da ör tü lür ve drap le nir. Has ta ters Tren de - len burg po siz yo nu na alı nır, ul tra so nog ra fik ola rak gi riş böl ge si be lir le nir. Ul tra so nog ra fi eş li ğin de 19 ve ya 21 nu ma ra lı iğ ne ile ponk si yon ya pı lır (Resim 3). Gi riş sı rasın da iş le mi ko lay laş tır mak için ponk si yon ya pı la cak böl ge ye sı cak ped ve ya nit rog li se rin uy gu la na bi lir. Bü - yük sa fen ven dı şın da ki ven ler özel lik le spaz ma uğ ra - ma ya eği lim li dir. 3 Beş Fr. lik bir an ji yo ka te ter ve ya vas kü ler she ath, kı la vuz tel (0.035 mm) üze rin den has ta lık lı da mar boyun ca lü me ne yer leş ti ri lir. Kı la vuz te lin; için SFB bo yun ca de rin fe mo ral ve nin için de, KSV için ise SPB bo yun ca pop li te al ve nin için de olup ol ma dı ğı ul tra son yar dı mıy la kon trol edi lir. Kı la vuz tel ge ri çe kil me den ön ce 5 Fr. lik she ath he pa rin li se rum fiz yo lo jik ile yı ka - na bi lir. Kı la vuz tel ge ri çe ki lir, she ath bo yun ca la zer fibe ri SFB ve ya SPB nin 2 cm dis ta li ne yer leş ti ri lir (Resim 4). Eğer sü per fis yal epi gas trik, eks ter nal pu den tal ven ya da sağ lam bir Gi a co mi ni ve ni mev cut sa bun la rın ko run - Cengiz TÜRKAY ve ark. Ponksiyon İğnesi RESİM 3: Ultrasonografi eşliğinde yapılan ponksiyon işlemi ve ultrasonografik görüntüsü. ma sı de rin ve ne prot rüz yon ola sı lı ğı nı azal ta cak tır. Ablas yon iş le mi ne baş la ma dan ön ce kal ça ek le mi nin eksten si yon da olup ol ma dı ğı kon trol edil me li dir, flek si yon da ise tü me san anes te zi nin de et ki siy le fi ber de - rin ve nin içi ne doğ ru gi rip trom bus prot rüz yo nu ve ya de rin ven trom bo zu olu şu mu ko lay laş tı rı la bi lir. 4 Ref lü sü sap ta nan per fo ra tör le rin bel li bir ora nı asıl yet mez li ği olan yü ze yel ve nin ab las yo nu son ra sı ul tra - so nog ra fi ile ola rak nor mal ola rak de ğer len di ri lir. Bu neden le asıl yet mez li ği olan ve nin ab las yo nu ön ce lik le ya pıl ma lı dır. Tek nik ola rak to rtu yoz per fo ran la ra girmek zor dur. Per fo ra tör ven ne ka dar uzun sa te da vi si o ka dar op ti mal olur. La zer fi be ri nin ucu per fo ra tö rün de - rin ve ne açıl dı ğı ye rin 0.5 cm prok si ma li ne yer leş ti ri - lir. 6 Tü me san so lüs yo nu 1000 ml se rum fiz yo lo jik içi ne 7 mg/kg li do ka in, 1 am pul %8.4 lük Na bi kar bo nat ve 1mg epi nef rin ek le ne rek ha zır la nır 7 ve la zer fi be ri ve she ath in çev re si ne el en jek tö rü ve ya oto ma tik bir sistem le uy gu la nır. Bu uy gu la ma ven du va rı nı kol la be ede- Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2) 15

4 Cengiz TÜRKAY ve ark. ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ: NELER BİLİYORUZ? Kılavuz Tel Kateter Derin Ven Derin Ven RESİM 4: Safenofemoral bileşkenin 2 cm altına yerleştirilmiş kateterin USG görüntüsü. rek ka nın lü men den uzak laş ma sı nı sağ lar böy le ce la zer ener ji si nin da mar du va rı nı ye te rin ce et ki le me si ni sağ lar. Ven du va rı na kom şu çev re do ku nun özel lik le sa fen ve - ya su ral si nir lif le ri nin uzak laş ma sı nı, ter mal ha sar dan et ki len me si ne en gel olur. İçe rik te ki li do ka in çev re doku yu anes te zi ye eder. Tü me san anes te zi ön ce si has ta Tren de len burg po zis yo nu na alı nır. Bu uy gu la ma tü me - san ile bir lik te müm kün ol du ğu ka dar ve nin bo şal ma sı - nı sağ lar (Resim 5). La zer sis te mi ak ti ve edi lir, ka ta ter ve fi ber bir lik te ola cak şekil de ge ri çe ki lir. Uy gu la na cak güç ve çek me hı zı kul la nı lan la zer ci ha zı na gö re de ğiş mek le bir lik te sa fen ve nin her san ti met re si ne ara lık lı ve ya de vam lı olarak or ta la ma 8-15 watt lık bir güç ile jo u le luk bir ener ji uy gu la nır. Çek me hı zı prok si mal cm lik segment te 1 mm/sn, dis tal de 3 mm/sn ol ma lı dır. EVLT yapı lan has ta lar da ay nı za man da minif le bek to mi, per fo ra tör li gas yo nu ve ya kö pük skle ro te ra pi ya pı la bi - lir. İş lem son ra sı 2 haf ta sü rey le klas II (30-40 mmhg) kom pres yon ço ra bı öne ri lir. 3 ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ SONRASI TAKİP Kli nik ba şa rı, te da vi edi len da ma rın ka lı cı ok lüz yo nu, ilgi li va ri köz ven le rin or ta dan kal dı rıl ma sı ve kli nik klasi fi kas yon da iyi leş me ola rak ta nım la na bi lir. Bir çok has ta da ponk si yon ya pı lan ven böl ge sin de ve tü me san anes te zi böl ge sin de eki moz ge li şir. Eki moz, her han gi bir me di kas yo na ge rek kal ma dan haf ta lar içe ri sin de dü ze - lir. 3 Pos to pe ra tif dö nem de ul tra so nog ra fik ta kip 1., 8 2., 6-8. haf ta 4 ve 1. yıl 9,10 da ya pı lır. İlk haf ta için de ab las - yon iş le mi ne bağ lı trom bo zis için ul tra so nog ra fik ola rak SFB ve/ve ya SPB de rin ve ne prot rüz yon açı sın dan değer len di ril me li dir. 8 Has ta lar bir kaç gün için de nor mal ak ti vi te le ri ne dö ner ler. Ge nel lik le nons te ro i dal an ti inf - la ma tu var lar ağ rı kon tro lü için ye ter li olur. Pos to pe ra tif dö nem de ilk haf ta nın so nun da en sık rast la nan şika yet, ab las yon uy gu la nan da mar da fib ro zi se bağ lı kı sal ma nede niy le ger gin lik ve çek me his si dir, an cak bu ya kın ma da 2-3 haf ta için de dü ze lir. 3 Kateter ve fiber RESİM 5: Kateter yerleştirme işlemi sonrası tümesan anestezi uygulaması. 16 Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2)

5 ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ: NELER BİLİYORUZ? Uy gu la ma yı ta ki ben ilk haf ta da ul tra so nog ra fik ola rak, kom pre se edi le me yen ve nin, ven du va rın da sirküm fe ren si yel bir ka lın laş ma nın ve uy gu la ma ya pı lan da mar lü me nin de akı mın ol ma dı ğı nın gös te ril me si gerek li dir. Ye ter li te da vi ve ril di ise in tra lu mi nal bir trombus ve re ka na li zas yon ol ma dan, ok lüz yon ol ma lı dır. Üçün cü ve al tın cı ay lar da ki ta kip le rin de ise, dub leks ul t- ra so nog ra fi ile iş lem ya pı lan ve nin ok lüz yo nu nun de vam et ti ği göz len me li dir. Bir yıl so nun da uy gu la ma ya pı lan ven ya hiç gö rü le mez ya da mi ni mal re zi dü el bir ip gi bi gö rü le bi lir. 3 An cak ul tra son ile iş lem ya pı lan ven segmen tin de 5 cm den da ha uzun akım tes pit edi lir se, bu re ka na li zas yon ola rak ta nım lan ma lı dır. 11 SONUÇLAR EVLT birçok mer kez de fark lı pro to kol ler le ve fark lı ener ji ler ile uy gu lan mış tır. İki yı la ula şan ta kip sü re le - rin de te da vi edi len ve nin or ta la ma ka pan ma oran la rı %88-%100 ara sın da bu lun muş tur. 1,2, ta rih le ri ara sın da Ak de niz Üni ver si te si Tıp Fa kül te si Kalp Da mar Cer ra hi si n de top lam 412 hasta ya 538 EVLT uy gu la ma sı ya pıl mış tır. Bu has ta la rın 171 i er kek, 241 i ba yan dır. Uy gu la ma la rın 528 i e, 32 i KSV e16 ı yan dal la ra, 1 i per fo ran ve ne ya pıl mış tır. Bu iş lem ler de 980 nm lik di od la zer kul la nıl mış tır. 132 has ta da ara lık lı 10W, 48 has ta da ara lık lı 12W, 146 hasta da de vam lı12w, 86 has ta da 15W de vam lı atış tek ni ği ile ab las yon iş le mi ger çek leş ti ril miş tir. Has ta la rın ilk ul t- ra son gra fik kon trol le ri iş lem den son ra ki 2. gün, 1. ay, 3. ay, 6. ay, 1. yıl son ra yıl lık ola rak yapılmıştır. EVLT uygu la ma la rı nın (538) 517 sin de (%96) to tal ob li te ras yon sağ lan mış tır. Has ta la rın 21 in de (%3.9) par si yel re ka na li zas yon, 6 sın da (%1.1) to tal re ka na li zas yon oluş muş tur. Resim 6 da kö pük ve la zer te da vi ön ce si ve son ra sı gö rün tü ler iz len mek te dir. KOMPLİKASYONLAR Cengiz TÜRKAY ve ark. EVLT son ra sı cid di komp li kas yon lar na dir dir. De rin ve - ne trom bus prot rüz yo nu VSM için %0-8, VSP için %5.7 dir ,26 Trom bus prot rüz yo nu, de rin ven ça pı nı %50 ora nın da azal tı yor ise dü şük mo le kü ler ağır lık lı hepa rin ile stan dart de rin ven trom bo zu te da vi si öne ril - mek te dir. 27 Sık gö rü len komp li kas yon lar Tab lo 1 de gö rül mek te dir. ve KSV nin EVLT son ra sı pa res te - zi si na dir dir. Birçok has ta da ay lar için de sı nır la nır ve ya kay bo lur. Di ğer bir po tan si yel komp li kas yon KSV nin ab las - yo nu son ra sı ar te ri yo ve nöz fis tül ge li şi mi dir. 28 Ar te ri yo - ve nöz fis tül, la zer ener ji si nin ha sa rı na bağ lı dır. An cak tü me san anes te zi sı ra sın da kul la nı lan 21 nu ma ra lı iğ ne - nin trav ma la rı na bağ lı da ge li şe bi lir. RESİM 6: Bir bayan hastanın köpük ve lazer tedavi öncesi ve sonrası görünümleri. Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2) 17

6 Cengiz TÜRKAY ve ark. ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ: NELER BİLİYORUZ? TABLO 1: EVLT sonrası ortalama takip süreleri ve komplikasyonları. Yazar, yıl Bacak (sayı) Cilt yanığı Parestezi Flebit DVT PE Rekanalizasyon (%) Ort. Takip (ay) Navarro ve ark., Min ve ark Proebstle ve ark., % Min ve ark., % Perkowski ve ark., ,5 Almeida, % 0,2 0 %0, Puggioni ve ark %5,2 %5,6 0 1 Mer ke zi miz de 412 has ta ya ya pı lan EVLT uy gu la - ma sı nı ta ki ben, 6 (%1.4) has ta da de rin ve ne prot rüz yon, 8 (%1.9) has ta da pa res te zi, 2 (%0.4) has ta da cilt ya nı ğı, 1 has ta da (%0.2) tra se sin de ap se ge liş miş tir. Resim 7 de de rin ve ne prot rüz yon olu şan has ta nın ul tra so nog - ra fi gö rün tü sü ne yer ve ril miş tir. So nuç ola rak; EVLT yü zel ve nöz yet mez li ği olan has ta la rın te da vi sin de ol duk ça gü ve ni lir, mi ni mal in va - ziv bir yön tem olup, hız la gün lük ya şa ma dö nü şü sağ la - mış tır. Li gas yon ve strip ping gi bi stan dart yön tem ler le kar şı laş tı rıl dı ğı za man ya ra ye ri in fek si yo nu ve ağ rı sı, si - nir ha sa rı gi bi prob lem le ri ol duk ça dü şük tür. Bu özel likle ri ne de niy le yü zel ve nöz ye ter siz li ğin te da vi sin de, açık cer ra hi te da vi le rin ye ri ni al mış tır. RESİM 7: İşlemden 2 gün sonra derin vene minimal protrüzyon. 1. Navarro L, Min R, Bone C. Endovenous laser: a new minimally invasive treatment for varicose veins- preliminary observations using an 810 nm diode laser. Drematol Surg 2001; 27: Puggioni A, Kalra M, Carmo M, Mozes G, Gloviczki P. Endovenous laser therapy and radiofrequency ablation of the great saphenous vein: Analysis of early efficacy and complications. J Vasc Surg 2005;42: Min RJ, Khilnani NM. Endovenous laser ablation of varicose veins. J Cardiovasc Surg 2005;46: Gibson KD, Ferris BL, Pepper D. Endovenous laser treatment of varicose veins. Surg Clin N Am 2007;87: Vuylsteke M, Dorpe JV, Roelens J, Bo TD, Mordon S. Endovenous laser treatment: a morphological study in an animal model. Phlebology 2009;00:1-10. KAYNAKLAR 6. Black CM, Smilanich RP, Worth ER. Endovascular perforator ablation. Endovascular Today 2007; Oct: Proebstle TM, Paepcke U, Weisel G, Gass S, Weber L. High ligation and stripping of the long saphenous vein using the tumescent technique for local anesthesia. Dermatol Surg 1998;24: Kabnick LS, Ombrellino M, Agis H, Mortiz M, Almeida J, Baccaglini U, et al. Endovenous heat induced thrombus (EHIT) at the superficial-deep venous junction: a new post-treatment clinical entity, classification and potential treatment strategies. Abstract presented at American Venous Forum 18th Annual Meeting. Miami (FL), February 23, Min RJ, Khilnani NM, Golia P. Duplex Ultrasound of lower extremity venous insufficiency. J Vasc Interv Radiol 2003;14: Khilnani NM, Min RJ. Duplex Ultrasound of superficial venous insufficiency. Tech Vasc Inter Radiol 2003;6: Almeida JI, Raines JK. Radiofrequency ablation and laser ablation in the treatment of varicose veins.ann Vasc Surg 2006;20: Perkowski P, Ravi R, Gowda RC, Olsen D, Ramiah V, Rodriguez-Lopez JA, et al. Endovenous laser ablation of the sarhenous vein for treatment of venous insufficiency and varicose veins: early results from a large singlecenter experience. J Endovasc Ther 2004;11: Saddick NS, Wasser S. Combined endovascular laser with ambulatory phlebectomy for the treatment of venous incompetence: a 2- year perspective. J Cosm Laser Ther 2004;6: Min R, Zimmet S, Isaacs M, Forrestal M. Endovenous laser treatment of the incompetent greater saphenous vein. J Vasc Interv Radiol 2001;12: Min RJ, Khilnani M. Endovenous laser abla- 18 Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2)

7 ENDOVENÖZ LAZER TEDAVİSİ: NELER BİLİYORUZ? Cengiz TÜRKAY ve ark. tion of varicose veins. J cardiovasc Surg 2003;14: Proebstle T, Gul D, Kargl A, Knop J. Endovenous lser treatment of the greater saphenous vein with a 940 nm diode laser: Thrombotic oclusion after endoluminal thermal damage be laser generated steam bubbles. J Vasc Surgery 2002;35: Gerard JL, Desgranges P, Becquemin J, Desse H, Melliere D. [Feasibility of endovenous laser for the treatment of greater saphenous varicose veins:one month outcome in a series of 20 outpatients]. J Mal Vasc 2002;27(4): Oh J, Jung D, Jang HS, Kwon KS. Endovenous laser surgery of the incompetent greater saphenous vein with a 980 nm diode laser. Dermatol Surg 2003;29: Proebstle T, Gul D, Lehr HA, Kargl A, Knop J. Infequent early recanalization of greater saphenous vein after endovenous laser treatment. J Vasc Surg 2003;38: Proebstle T, Gul D, Kargl A, Knop J. Endovenous laser treatment of the lesser saphenous vein with a 940 nm diode laser: early studies. Dermatol Surg 2003;29: Proebstle T, Krummenauer F, Gul D, Knop J. Nonocclusion and early reopening of the great saphenous vein after endovenous laser treatment is fluence dependent. Dermatol Surg 2004;30: Timperman P. Prospective evluation of higher energy great saphenous vein endovenous laser treatment. J Vasc Intervent Radiol 2005;16: Min RJ, Khilnani N, Zimmet SE. Endovenous laser treatment of saphenous vein reflux: longterm results. J Vasc Interv Radiol 2003;14: Ravi R, Rodriguez-Lopez JA, Traylor EA, et al. Endovenous ablation of incompetent saphenous veins: a large single-center experience. J Endovasc Ther 2006;13: Mozes G, Kalra M, Carmo M, Swenson L, Gloviczki P. Extension of saphenous thrombus into the femoral vein: a potential complication of new endovenous ablation techniques. J Vasc Surg 2005;41: Gibson KD, Ferris BL, Polissar N, Neradilek B, Pepper D. Endovenous laser treatment of the small saphenous vein: efficacy and complications. J Vasc Surg 2007;45(4): Almeida JI. Radiofrequency ablation versus laser ablation in the treatment of varicose veins: value and limitation. Vascular 2004;12:S Timperman PE. Arteriovenous fistula after endovenous laser treatment of the short saphenous vein. J Vasc Inter Radiol 2004;15: Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg-Special Topics 2009;2(2) 19