GÜN GÜN DRUCKER PETER F. DRUCKER JOSEPH A. MACIARIELLO ÜNLÜ DÜŞÜNÜRÜN YAPITLARINDAN SEÇ LM Ş 366 F K R VE MOT VASYON. Çeviren Murat Çetinbakış

Transkript

1 GÜN GÜN DRUCKER ÜNLÜ DÜŞÜNÜRÜN YAPITLARINDAN SEÇ LM Ş 366 F K R VE MOT VASYON PETER F. DRUCKER JOSEPH A. MACIARIELLO Çeviren Murat Çetinbakış

2 ISBN Peter F. Drucker Orijinal adı ve yayıncısı: The Daily Drucker, HarperBusiness Optimist Yay nlar Telefon : Faks : e-posta: optimist@optimistkitap.com facebook.com/optimistkitap twitter.com/optimistkitap Optimist yay n no. : 320 Konu : Yönetim ve Liderlik Yay na haz rlayan : Zülfü Dicleli Birinci baskı : Aral k 2005, stanbul kinci baskı : Şubat 2013, stanbul Dü zel ti : Fevzi Göloğlu Düzenleme : Selim Talay Dizi kapak tasarımı : Oğuz Yaşargil Bas k ve cilt : Tor Ofset San. Tic. Ltd. Şti. Hadımköy Yolu Akçaburgaz Mah. 4. Bölge 9. Cadde 116. Sokak. No: 2 Esenyurt - STANBUL Tel:

3 Takdim Ara lık 1999 da, bir öğlen öncesiydi. Ki ra lık ara ba mı Pe ter Druc ker in evi nin önü ne park et tim. Elim de ki ad re si tek rar kont rol et me ge re ği duy dum, çün kü ev bek le di ğim ka dar bü yük de ğil di. Cla re mont Üni versi te si ne ya kın bir semt te, ben zer ban li yö ev le riy le sı kı ca çev re len miş gü zel bir ev di. Ga raj gi ri şin de To yo ta mar ka iki kü çük ara ba park edilmiş ti. Ye rel üni ver si te de gö rev li bir pro fe sör için mü te va zı bo yut la rıy la ide al bir ev ola bi lir di. Fa kat be nim ara dı ğım ki şi ye rel üni ver si te den bir pro fe sör de ğil di. Ben Pe ter Druc ker i arı yor dum yö ne tim bi li minin ku ru cu su ve li de ri, 20. yüz yı lın ikin ci ya rı sı na dam ga sı nı vur muş en et ki li yö ne tim dü şü nü rü, Pe ter F. Druc ker Yö ne ti ci lik Yük sek Li sans Oku lu nun ku ru cu ba ba sı Pe ter Druc ker i. Ad res doğ ruy du. Ya vaş adım lar la ön ka pı ya gi dip zi li çal dım. Bek ledim. Hiç ses yok tu. Zi li tek rar çal dım. Bu kez içe ri den, Ta mam, ta mam ge li yo rum di ye bir ses gel di. Ar tık es ki si ka dar hız lı de ği lim. Kız gın bir ses to nuy du, bu yüz den ka pı yı huy suz bir ada mın aça ca ğı nı dü şündüm ama tam ak si ne, ko nu ğu ol du ğum ki şi nin be ni gör mek ten çok mut lu ol du ğu nu his set ti ren sı cak bir gü lüm se mey le kar şı lan dım. Üs te lik da ha ön ce hiç gö rüş me miş tik. Bay Col lins. Ta nış tı ğı mı za çok mem nun ol dum de di Druc ker ve lüt fen içe ri ge lin di ye ek le ye rek da vet kâr bir şe kil de eli mi sık tı. Otur ma oda sı na geç tik. Druc ker, ha sır is kem le si ne otu rup ba na ay rın tı lı ve zor la yı cı so ru lar sor du. Kar şı lı ğın da hiç bir şey bek le mek si zin ba na bil ge li ği ni su nu yor du. O za man lar ka ri ye rim de kri tik bir nok ta da bu lu nu yor dum ve Druc ker ge liş me me kat kı da bu lun mak is ti yor du. Otuz al tı ya şın day dım ve dik ka te de ğer bir üne sa hip de ğil dim. Ma ne vi var lı ğı nı pay laş mak ta ki cö mert li ği Druc ker in mu az zam et ki si nin kay nağı nı bü yük öl çü de açık lı yor. Onun eser le rin den bi ri olan The Ef fec ti ve Exe cu ti ve (Et kin Yö ne ti ci) ak lı ma gel di. Bu ese rin de ba şa rı ara yı şı nın ye ri ne kat kı ara yı şı nı öğüt lü yor du. Ce vap lan ma sı ge re ken so ru Na sıl ba şa ra bi li rim? de ğil, Ne kat kı ya pa bi li rim? ol ma lıy dı. V

4 Druc ker in bi rin cil kat kı sı tek bir fi kir de ğil, bir eser ler bü tü nü ve bu eser le rin so nuç ta mu az zam tek bir avan ta jı var: ta ma mı na ya kı nı esa sen doğ ru. Druc ker, sos yal dün ya nın iş le yi şiy le il gi li ola rak, za man için de doğ ru lu ğu ka nıt la nan iç gö rü ler ge liş tir me ko nu sun da es ra ren giz bir ye tene ğe sa hip da ya yın la nan ilk ki ta bı The End of Eco no mic Man (Eko no mik İn sa nın So nu) nda to ta li ta riz min kö ken le ri ni açık la ma ya ça lışı yor du. Wins ton Churc hill 1940 ta Fran sa nın düş me sin den son ra bu ki ta bı Bri tan ya Me mur Aday lık Oku lu me zun la rı için zo run lu oku ma lis te si ne da hil et miş ti da ya yın la nan The Con cept of the Cor po ra ti on (Şir ket Kav ra mı) Ge ne ral Mo tors a de rin lik li bir ba kış te me lin de tek nokra tik şir ke ti ana liz edi yor du. Şir ket te mel li dev le tin ge le cek te kar şı la şa cağı güç lük ler le il gi li öy le si ne isa bet li ön gö rü ler de bu lun muş tu ki Slo an dö ne min de GM nin üst yö ne ti min de sar sın tı ya rat tı ve şir ket te il ke ola rak ya sak lan dı. Druc ker in 1964 te ya yın la nan bir baş ka ki ta bı şir ket stra te jisi nin il ke le ri ni or ta ya koy mak ta za ma nı nın o ka dar ile ri sin dey di ki, ya yın cı sı ki ta bın Bu si ness Stra te gi es (İş Stra te ji le ri) olan adı nı Ma na ging for Re sults (So nuç Odak lı Yö ne tim) ola rak de ğiş tir me ko nu sun da Drucker i ik na et ti, çün kü stra te ji iş dün ya sı nın o za man lar ta ma men ya bancı ol du ğu bir söz cük tü. Dün ya yı de ğiş tir me nin iki yo lu var dır: ka lem le (fi kir le ri kul la na rak) ve kı lıç la (güç kul la na rak). Druc ker ka le mi seç ti ve kı lıç ta şı yan bin ler ce ki şi nin dü şün me tar zı nı de ğiş tir di. Da vid Pac kard 1956 da Hew let Packard ın he def le ri ni yaz ma ya ko yul du ğun da dü şün ce le ri ni Druc ker in ya zı la rı şe kil len dir miş ti ve bü yük ola sı lık la Prac ti ce of Ma na ge ment (Uy gu la ma da Yö ne ti ci lik) i reh ber al mış tı. Bu ki tap bel ki şim di ye ka dar ya zıl mış en önem li yö ne tim ki ta bı dır. Jerry Por ras la bir lik te ka le me al mış ol du ğu muz Bu ilt to Last (Da ya nık lı lık İçin Ku rul muş) ad lı ki ta bımız için yap tı ğı mız araş tır ma da, li der le ri ni Druc ker in ya zı la rı nın şe killen dir di ği çok sa yı da bü yük şir ke te rast la dık. Bun la rın ara sın da Merck, Proc ter & Gamb le, Ford, Ge ne ral Elect ric ve Mo to ro la bu lu nu yor du. Bu güç lü et ki yi po lis teş ki lat la rın dan sen fo ni or kest ra la rı na, dev let da irele rin den iş ör güt le ri ne ka dar her tür den bin ler ce ör güt le çarp tı ğı nız da Druc ker in 20. yüz yı lın en et ki li ki şi le rin den bi ri ol du ğu nu açık ça gö rebi lir si niz. Druc ker le bu luş tu ğum gün bir ara ona, yir mi al tı ki ta bı nız dan en çok han gi siy le gu rur du yu yor su nuz? di ye sor dum. VI

5 Bir son ra kiy le di ye du rak sa ma dan ce vap la dı. O za man lar 85 ya şın da bir de li kan lıy dı. Yıl da bir ki tap çı ka rı yor du, yaz dı ğı çok sa yı da ma ka le de ca ba sı. Son ra ki dokuz yıl bo yun ca ya pıtla rı na sekiz ki tap da ha ek le di. Bu gün 94 ya şın da ki Druc ker, 21. yüz yı lın kar şı mı za çı kar dı ğı so run la ra ol duk ça tat min kâr ce vap lar ve ren eser ler üret me ye de vam edi yor. Druc ker için yaz mak iç ten ge len zor la yı cı bir dür tü, bir tür üret ken nev roz. Bu kadar çok eser vermesini baş ka tür lü açık la mak müm kün de ğil. Bu ka dar hız lı ve bu ka dar faz la yaz ma yı na sıl ba şar dı ğı so rul du ğun da her şey ga ze te ci lik le baş la dı di ye açık lıyor. Tes lim ta rih le ri ne ye ti şe bil mek için hız lı yaz mak zo run day dım. Üret ken ol mak için ye tiş ti ril dim. Ka ri ye ri bo yun ca Druc ker in tam olarak kaç say fa yaz dı ğı nı bil mi yo rum, fa kat yal nız ca yaz dı ğı ki tap lar bi le say fa yı ke sin lik le aşı yor. Druc ker hem yük sek üret ken lik dü zeyi ne hem de dik ka te de ğer bir iç gö rü ye te ne ği ne sa hip ol ma sıy la, dâ hiler sı nı fın da pek az ki şi nin yer al dı ğı bir ala nı iş gal edi yor. Druc ker in de ha sı, kar ma şık ve çet re fil li bir dün ya nın de rin le ri ne inen ve bir ger çe ği çı ka rıp göz ler önü ne se ren kı sa bir pa rag raf ta ya da tek bir cüm le de en par lak bi çim de gö rü lü yor. Druc ker bir Zen şa iri gi bi ev ren sel ha ki ka ti yal nız ca bir kaç söz cük le en iyi şe kil de ifa de edi yor; onun öğ re ti le ri ne, her de fa sın da da ha de rin bir an la yış dü ze yi ne ulaş mış ola rak tek rar tek rar baş vu ra bi li riz. Eli niz de ki bu ha ri ka ko lek si yon, onun de ğer li iç gö rü le ri ni say fa lık ya zı la rı nın en çar pı cı bö lüm le ri ni ala rak bir ara da su nu yor. Her de fa sın da bi ri ni oku yup üze rin de dü şü ne bi lir si niz. Druc ker in ya zı la rı nı us ta lık la ayık la yıp en iyi bö lüm le ri ni der le yen Pro fe sör Ma ci ari el lo ya bu de ğer li hiz me tin den do la yı mü te şek ki riz. Druc ker in MÖ 500 yı lın da ya şa mış Yu nan lı bir hey kel tı raş la il gi li an lat mak tan hoş lan dı ğı bir öy kü var. Bu hey kel tı raş, Ati na kent yö ne ti mi ta ra fın dan bir bi na nın te pe si ni çev re le ye cek bir di zi hey kel in şa et mek le gö rev len di ril miş. (Bu öy kü yü Mü kem mel lik Ara yı şı baş lı ğı al tın da, 1 Ekim say fa sın da bu la bi lir si niz.) Hey kel tı raş işi ni ön gö rü len ta rih ten ay larca son ra bi tir miş, çün kü hey kel le rin ar ka la rı nı da ön le ri ka dar gü zel yap mak için çok uğ raş mış. Kent yö ne ti ci le ri hey kel tı ra şın faz la dan iş yap ma sı na si nir le ne rek ona sor muş lar: Ne den hey kel le rin ar ka la rı nı ön le ri ka dar gü zel yap tın? Ar ka la rı nı kim se gör me ye cek! Evet, ama Tan rı lar gö re bi lir di ye ya nıt la mış hey kel tı raş. VII

6 Bu ki tap, ta dı nı çı kar ma mız için tüm hey kel le rin ön yüz le ri ni bir araya ge tir miş gi bi. An cak ön yüz le ri böy le si ne gü zel kı lan şey, hey ke lin tü mü için sarf edi len dü şün ce ve emek tir si zin ve be nim gö re me ye ceği miz, ama yok lu ğun da ese rin bü tün sel lik ten yok sun ka la ca ğı emek. Bu ha ri ka cev her le re gü ve ne bi le ce ği mi zi bi li yo ruz, çün kü özen le se çil miş bu söz cük le rin ar ka sın da mo dern ça ğın en çar pı cı zi hin le rin den bi ri ne sa hip olan Druc ker in yüz bin ler ce sa at lik dü şün ce ve fi kir ça lışma la rı nın top la mı ya tı yor te Druc ker le ge çir di ğim gü nün so nun da, ya şa dı ğı semt te ki en sev di ği lo kan ta da bir ye me ğin ar dın dan onun evi ne dön dük. Si ze na sıl te şek kür ede bi li rim, si ze olan bor cu mu na sıl öde ye bi li rim? di ye sor dum. Onun la ge çen bir gü nün pa ha bi çil mez de ğer de ol du ğu nu bi li yor dum. Za ten öde din de di Druc ker. Bugün kü soh be ti miz de sen den çok şey öğ ren dim. İş te o an da Pe ter Druc ker i sı radı şı kı lan özel li ğin far kına var dım. O ken di si ni bir gu ru ola rak de ğil, hâ lâ bir öğ ren ci ola rak gö rü yor du. Yö ne tim gu ru la rı nın ço ğu ken di si ni bir şey ler söy le me ye mec bur his se der, Druc ker ise ken di si ni bir şey ler öğ ren me ye mec bur his se di yor. Druc ker in ya pıt la rı il ginç ken di si de öy le çün kü, John Gard ner in ifa de siy le, Druc ker il gi si ni ko ru ma yı ara lık sız sür dü rü yor. Şim di git ve ken di ni ya rar lı kıl di ye rek sö zü nü ta mam la dı. Ar dından, baş ka hiç bir söz söy le mek si zin ara ba dan in di ve yü rü yüp mü te vazı evi ne gir di. Muh te me len dak ti lo su nun ba şı na dön müş tü; muh te şem fi kir le rin den ma mul hey kel le rin ön le ri ni ve ar ka la rı nı yont ma ya de vam et mek üze re JIM COL LINS Bo ul der, Ko lo ra do 3 Ağus tos 2004 VIII

7 Önsöz Pe ter Druc ker in han gi ki tap la rı nı oku ma lı yım? Ça lış ma la rı nız da perso nel yer leş tir me yi en iyi ele alan bö lü mü na sıl bu la bi li rim? Bun la ra ben zer ya rım dü zi ne so ruy la kar şı laş ma dı ğım tek bir haf ta geç mi yor. Alt mış beş yıl da ya yın lan mış otuz dört ki tap tan son ra bu so ru la rı ce vapla mak ta ken dim bi le güç lük çe ki yo rum. Gün Gün Druc ker bu so ru la ra kar şı lık ver mek ni ye tiy le ha zır lan dı. Bel li bir dü zen için de doğ ru dan ken di ya zı la rım dan alın mış ba na ait anah tar bir ifa de yi yi ne be nim ya pıt la rım dan alı nan bir kaç sa tır lık yo rum ve açık la ma iz li yor. Bu yo rum ve açık la ma lar ge niş bir ko nu başlık la rı yel pa ze si al tın da su nu lu yor: yö ne tim, iş dün ya sı ve dün ya eko nomi si; de ği şen top lum; inovasyon ve gi ri şim ci lik; ka rar oluş tur ma; de ğişen iş gü cü; kâr amaç sız ku ru luş lar ve yö ne ti mi Fa kat bu ki tap ta ki en önem li bö lüm, her say fa nın so nun da ki boş luklar dır. Bu boş luk lar oku yu cu nun ken di kat kı sı nı ey lem le ri ni, ka rar la rını ve bu ka rar la rı nın so nuç la rı nı ek le me si için ay rıl dı. Çün kü bu bir ey lem ki ta bı dır. Bu ki tap her şe yi ni es ki dos tum ve mes lek ta şım Pro fe sör Jo seph A. Ma ci ari el lo ya borç lu dur. Ya zı la rı mın en iyi bö lüm le rin den alın tı lar ya pa rak bun la rı tek bir ki tap ta top la mak onun fik riy di. Son ra her bi ri için ki tap la rım dan, me tin le rim den ve ma ka le le rim den uy gun de yiş ler ve yo rum lar seç ti. So nuç ta, et kin yö ne ti ci li ğe da ir ger çek ten kap sam lı bir kı la vuz or ta ya çık tı. Oku yu cu la rım ve ben, Pro fe sör Ma ci ari el lo ya te şek kür borç lu yuz. PE TER F. DRUC KER Cla re mont, Ka li for ni ya Yaz, 2004 IX

8 Giriş Gün Gün Druc ker i der le ye rek Pe ter Druc ker in bu gü ne ka dar do kudu ğu ve do ku ma ya de vam et ti ği ki lim den te mel fi gür le ri alıp bir sentez ha li ne ge tir me ye ça lış tım. Bu nu ya pa bil mek için her bi ri ay rı bir te mel ko nu baş lı ğı nı ele alan 366 adet met ni 29 Şu bat da da hil ol mak üze re bir ara ya ge tir dim. Her bir me tin bir ko nu baş lı ğı ve bir Drucker De yi şi ile ya da ko nu nun esa sı nı vur gu la yan baş ka bir öz lü söz le baş lı yor. Bu bil ge ce de yiş ler ve öz lü söz ler, ele alı nan ko nu la rın her bi rin de ki bir öğ re ti yi çağ rış tı ran anım sa tı cı öğe ler. Bun la rı doğ ru dan Pe ter Druc ker in ya pıt la rın dan alın mış bir öğ re ti iz li yor. Ar dın dan ey lem adı mı ge li yor. Bu adım da siz den öğ re ti yi ey le me ge çir me niz, ken di ni ze ve üye si ol du ğu nuz ku ru lu şa uy gu la ma nız is te ni yor. Her oku ma par ça sıy la il gi li ola rak alın tı la rın ya pıl dı ğı kay nak ya da kay nak lar ki ta bın so nun da ki Günlere Göre Kay nak lar baş lık lı bö lüm de be lir til mek te dir. Druc ker in kay nak lar da be lir ti len ki tap la rı nın ço ğu, özel lik le de sık ça kay nak gös te ri len ler, ya yın lan mış ki tap lar dır. Bel li bir ko nu yu da ha de rin le me si ne in ce le mek için bu ki tap lar dan ya rar la na bilir si niz. (Bu ki tap lar dan Türk çeye çev ril miş olan lar son da ki Açık la ma lı Kaynakça bö lü mün de be lir til mek te dir ç.n.) Bir tav si ye: Ha li ha zır da ger çek leş miş ge le ce ği ara yın. Bu gün he nüz or ta ya çık mak ta olan trend le ri sap tar ve on la ra uy gun adım lar atar sa nız, uy gu la ma da Druc ker Ge le ne ği ni ile ri ye ta şı mış olur su nuz. Pe ter Druc ker i yö ne ti ci le re hi tap eder ken pek çok kez din le dim, ak tif bir da nış man ola rak yap tı ğı ça lış ma la ra bir kaç kez ta nık ol dum. Bir öğ ret men ve bir da nış man ola rak be ni en et ki le yen ya nı, te mel al dı ğı yak la şı mın et kin li ği ve tu tar lı lı ğı ol du. O, ön ce lik le so ru nu doğ ru ta nımla dı ğın dan emin olur. Son ra, ade ta bir ki lim do kur gi bi, en gin bil gi si ni söz ko nu su so ru nun çö zü müy le iliş ki len di rir, çö zü mün bel li par ça la rı nı so ru na uy gu lar, ya da baş ka bir de yiş le dü ğüm ler atar. So nun da, problem çer çe ve le nip ki lim do kun duk tan son ra prob le mi çöz mek için atılma sı ge re ken so mut adım la rı özet ler. Ar dın dan din le yi ci le ri ne şu nu söy ler: Ba na bu nun ho şu nu za git ti ği ni söy le me yin; pa zar te si sa ba hı ne yi fark lı ya pa cak sı nız, onu söy le yin. XI

9 Yak la şı mı tu tar lı ol mak la bir lik te, Druc ker in her bir ki ta bı ya da ma kale si fark lı dır. Pe ter Druc ker bir çok tas lak üze rin de ça lış tık tan son ra, or ta ya top lum la ya da yö ne tim le il gi li te mel bir ko nu yu ele alan sis te ma tik ve iç gö rü lü bir de ğer len dir me çı kar. Fa kat 65 yıl da yaz dı ğı bir çok ya zı in ce len di ğin de, be nim Druc ker in Top lum ve Yö ne tim Do ku ma sı ola rak ad lan dır dı ğım do ku ma iş çi li ği açık ça gö rü le bi lir. Üni ver si te den me zun ol du ğum 1962 yı lın dan be ri Druc ker in ya pıtla rı nı in ce li yor ve on lar dan ya rar la nı yo rum. Bu na rağ men, Druc ker in ya pıt la rı nı ayık la yıp sen tez le mek ve her bir me tin için uy gun bir Ha reket Nok ta sı üze rin de dü şün mek be nim için dö nüş tü rü cü bir de ne yim ol du. Bu ki ta bın si zin için de dö nüş tü rü cü bir et ki si ol ma sı nı di li yo rum. De ğer li öğüt le ri nin ve yıl lar sü ren dost lu ğu nun ya nın da ba na ya şa mımın en bü yük fır sa tı nı ver di ği için Pe ter Druc ker e min net ta rım. Har per- Col lins den Step hen Han sel man ve Le ah Spi ro bu fır sa tın ger çe ğe dö nüşme si ne yar dım cı ol du lar. Gün Gün Druc ker Ste ve nin fik riy di. Le ah Spi ro ki ta bın ha zır lan ma sı sü re sin ce ay rın tı lı tav si ye le ri ni ve des te ği ni sun du. Özel lik le her bir met nin göz den ge çi ril me si ve Ha re ket Nok ta ları nın be lir len me si ko nu sun da ki yar dım la rın dan do la yı Le ah a mü te şekki rim. Ce ci Hunt ki ta bın ni hai tas la ğı nı göz den ge çir di. Be ce ri si ve sı kı ça lış ma sın dan do la yı ona min net ta rım. Ay rı ca tas hih so rum lu su Di ane Aron son a ve Har per Col lins den Knox Hud son a bu ki ta bın ha zır lan masın da ki yar dım la rın dan do la yı te şek kür borç lu yum. Har per Col lins in sağ la dı ğı yar dı ma ek ola rak, Pe ter F. Druc ker ve Ma sa tos hi Ito Yö ne ti ci lik Yük sek Li sans Oku lu nun de ka nı de Kluy ver e ve Cla re mont Üni ver si te si ne bü yük bö lü mün de za ma nı mı bu pro je ye ayır ma ma im kân ve ren bir araş tır ma ve öğ re nim iz ni mi onay la dık la rı için mü te şek ki rim. Bu dö nem de An to ni na An to no va araş tır ma asis ta nım ve Ber na dat te Lam beth asis ta nım ola rak hiz met ver di ler. Pe ter F. Druc ker Ar şi vi'n den so rum lu Di ane Wal la ce Açık la ma lı Kaynakça bö lü mü nün ha zır lan ma sın da ba na yar dım cı ol du lar. An to ni na ya, Ber na det te ye ve Di ane ye yar dım la rın dan do la yı te şek kür edi yo rum. Son ola rak, eşim Judy bu sü reç bo yun ca di ğer bü tün so rum lu luk ları mı üst len di ve her fır sat ta ba na yar dım et ti. Bir eş an cak bu ka dar sev gi do lu olabilir. JOSEPH A. MACIARIEL LO Claremont, Kalifor niya Yaz, 2004 XII

10 İçin dekiler Tak dim... V Ön söz...ix Giriş...XI OCAK...1 ŞUBAT...35 MART...67 NİSAN MAYIS HAZİRAN TEM MUZ A US TOS EY LÜL EKİM KASIM ARALIK Açık lamalı Kaynakça Gün lere Göre Kay nak lar Konulara Göre Okuma Par çaları XIII

11 Ocak 1 Liderlikte Dürüstlük 2 Geleceği Teşhis Etmek 3 Yönetim Zaruridir 4 Örgütsel Atalet 5 Terk 6 Terk Uygulaması 7 Bilgi İşçileri: Maliyet Değil, Varlık 8 Bilgi Çalışmasında Özerklik 9 Yeni Şirketin Kimliği 10 Tiranlığa Alternatif Olarak Yönetim 11 Yönetim ve Teoloji 12 Önce Uygulama Gelir 13 Yönetim ve Güzel Sanatlar 14 Yönetsel Tutum 15 Örgüt Ruhu 16 Yönetimin Amacı Sonuçlar Üretmektir 17 Yönetim: Merkezi Toplumsal İşlev 18 İşleyen Örgütler Toplumu 19 Toplumun Amacı 20 İnsanın ve Toplumun Doğası 21 Kârın İşlevi 22 Bir Sosyal Boyut Olarak Ekonomi 23 Kişisel Erdem ve Kamu Yararı 24 Geribildirim: Sürekli Öğrenmenin Anahtarı 25 Kendinizi Yeniden Yaratın 26 Bir Sosyal Ekolojist 27 Yönetim Disiplini 28 Kontrollü Yanlış Yönetim Deneyi 29 Performans: Yönetimin Sınanması 30 Terörizm ve Temel Trendler 31 İşleyen Bir Toplum

12 1 OCAK Li der lik te Dü rüst lük Bir ör gü tün ru hu te pe den baş la ya rak ya ra tı lır. Dü rüst ka rak te rin ödün süz ce ön plan da tu tul ma sı, yö ne tim de ki iç tenlik ve cid di ye tin ka nı tı dır. Bu, her şey den ön ce yö ne ti min in san lar la il gi li ka rar la rı na yan sı ma lı dır. Li der lik, ka rak ter ile ic ra edi lir. Ka rak ter, baş ka la rı nın ör nek al dı ğı ve öy kün dü ğü öğe dir. İn san la rı ka rak ter ko nu sun da al dat mak ola nak sız dır. Bir ki şi nin bir lik te ça lış tı ğı in sanlar, özel lik le de ast la rı, o ki şi nin dü rüst olup ol ma dı ğı nı bir kaç haf ta için de öğ re nir ler. Bir ki şi yi bir çok ko nu da af fe de bi lir ler. Ye ter siz li ğini, bil gi siz li ği ni, öz gü ven ek sik li ği ni ya da gör gü süz lü ğü nü ma zur gö re bi lir ler. Fa kat o ki şi nin dü rüst lük ten yok sun ol ma sı nı af fet mez ler. O ki şi yi ter cih eden üst yö ne ti mi de af fet mez ler. Bu, özel lik le bir gi ri şi min ba şın da ki in san lar için ge çer li dir, çün kü bir ör gü tün ru hu te pe den baş la ya rak ya ra tı lır. Bir ör güt ha ri ka bir ru ha sa hip se, bu nun ne de ni o ör gü tün te pe sin de ki in san la rın ha ri ka bir ru ha sa hip ol ma sı dır. Bir ör güt çü rü müş se, bu te pe si nin çü rü mesin den dir. Bir ata sö zün de ifa de edil di ği gi bi, Ba lık baş tan ko kar. Üst yö ne tim bir ki şi nin ast la rı için mo del ola bi le cek bir ka rak te re sa hip ol du ğun dan emin ol ma dı ğı sü re ce, o ki şi as la bir üst ko nu ma ge ti ril me me li dir. ÖNE Rİ: Bir iş tek li fi ni de ğer len di rir ken ge nel mü dü rün ve üst yö ne ti min ka rak te ri ni dik ka te alın. Dü rüst in san la rın ta ra fın da saf tu tun. 3

13 2 OCAK Ge le ce ği Teş his Et mek Önem li olan, ha li ha zır da ger çek leş miş ge le ce ği teş his et mek tir. Fü tü rist ler ge le ce ğe da ir öngörü or ta la ma la rı nı he sap lar ken, ger çekle şen şey ler ara sın da ki doğ ru tah min et tik le ri nin sa yı sı na ba kar lar. Ön gör me dik le ri ger çek leş miş olay la rı hiç dik ka te al maz lar. Bir tahmin ci nin ön gör dü ğü her şey doğ ru çı ka bi lir. Ne var ki or ta ya çı kan ger çek lik le rin en an lam lı la rı nı gö re me miş ol ma sı muh te mel dir, da ha da kö tü sü, bu ger çek lik le ri cid di ye al ma mış ola bi lir. Tah min işin de bu tu tar sız lık tan ka çın ma nın hiç bir yo lu yok tur, çün kü asıl önem li ve ayırt edi ci olan, de ğer ler de ki, ba kış açı sın da ki, amaç lar da ki, ya ni bir in sa nın sez gi sel ola rak gö re bi le ce ği ama tah min ede me ye ce ği de ğişim le rin so nuç la rı dır. Fa kat bir yö ne ti ci nin en önem li işi ha li ha zır da mey da na gel miş de ği şik lik le ri teş his et mek tir. Top lum sal alan da, eko no mi de, po li tika da en önem li sı nav ha li ha zır da or ta ya çık mış de ği şik lik le re uyum sağ la ya rak bun la rı fır sat la ra dö nüş tür mek tir. Önem li olan, ha li ha zırda ger çek leş miş ge le ce ği teş his et mek ve bu de ği şik lik le ri al gı la yıp ana liz et mek için bir me to do lo ji ge liş tir mek tir. Bu me to do lo ji nin bü yük bir bö lü mü 1985 te ya yın la nan In no va ti on and Ent rep re neurs hip (İnovasyon ve Gi ri şim ci lik) ad lı ki ta bım da yer alı yor. Bu ki tap ta yer alan me to do lo ji, ki şi nin top lum, de mog ra fik ya pı, an lam, bi lim ve tek no lo ji gi bi alan lar da ki de ği şik lik le re na sıl ge le ce ği oluştur mak için fır sat lar ola rak ba ka ca ğı nı açık lı yor. ÖNE Rİ: Fa ali yet gös ter di ği niz pa zar da ha li ha zır da or ta ya çık mış bel li baş lı trend le ri teş his edin. Bu trend le rin ya şam sü re le ri ve ken di ya şa mı nız ile ku ru lu şu nuz üze rin de ki et ki le ri ko nu sun da bir say fa lık bir ya zı ka le me alın. 4

14 3 OCAK Yö ne tim Za ru ri dir Her kim tek bir çi men ye ti şen yer de iki çi men ye tiş ti rir se, o ki şi in san lı ğa de rin dü şün ce li bir fi lo zof tan ya da bir me ta fi zik sis tem ku ru cu sun dan da ha çok la yık tır. Yö ne tim, bel ki de Ba tı uy gar lı ğı ya şa dı ğı sü re ce te mel ve bas kın bir ku rum ol ma yı sür dü re cek tir. Çün kü yö ne ti min te me li, yal nız ca çağdaş en düst ri yel sis te min do ğa sı ve ge rek mad di ge rek se in sa ni üretim kay nak la rı nı bu sis te me ema net eden en düst ri yel gi ri şim le rin ge rek si nim le ri de ğil dir. Yö ne tim ay nı za man da çağ daş Ba tı top lu munun te mel inanç la rı nın da bir ifa de si dir. Eko no mik kay nak la rın sistem li or ga ni zas yo nu yo luy la in san la rın ge çim le ri nin kont rol edi le bile ce ği ne du yu lan inan cı ifa de eder. Eko no mik de ği şi min, in sa nın ya şam ko şul la rı nın iyi leş ti ril me si ni ve sos yal ada le ti sağ la ya cak en güç lü ma ki ne ha li ne ge ti ri le bi le ce ği ne olan inan cı ifa de eder Jo nathan Swift in üç yüz yıl ön ce abar tı lı bir bi çim de ifa de et ti ği gi bi, her kim tek bir çi men ye ti şen yer de iki çi men ye tiş ti rir se, o ki şi in san lı ğa de rin dü şün ce li bir fi lo zof tan ya da bir me ta fi zik sis tem ku ru cu sundan da ha çok la yık tır. Yö ne tim top lu mun, kay nak la rı üret ken kıl ma sı için özel lik le gö rev len dir di ği, ya ni ör güt lü eko no mik ge liş me so rum lu lu ğu nu yükle di ği or ga n bu ne den le mo dern ça ğın te mel ru hu nu yan sı tır. As lın da yö ne tim za ru ri dir, bu da, oluş tu rul duk tan son ra ne den çok hız lı bü yü dü ğü nü ve çok az en gel le kar şı laş tı ğı nı açık lı yor. ÖNE Rİ: Yö ne ti min, yö ne tim de re ka bet çi li ğin, dü rüst lü ğün ve per for man sın öz gür dün ya için ne den be lir le yi ci bir rol oy na dı ğı nı bir kaç ör nek le açık la yın. 5

15 4 OCAK Ör güt sel Ata let Tüm ör güt ler ger çek le ri ce sur ca ka bul len me le ri ni sağ la ya cak bir di sip li ne ih ti yaç du yar lar. Bü tün ör güt ler bil me li dir ki ta dil edil mek si zin ve ye ni den ta sar lanmak sı zın hiç bir prog ram ya da fa ali yet uzun sü re et kin per for mans gös te re mez. Enin de so nun da her fa ali yet mi adı nı dol du ra cak tır. Bu ger çe ği göz ar dı eden ör güt ler ara sın da dev let bi rin ci sı ra da ge li yor. Doğ ru su, bir şe yi yap ma ya son ver mek te ki be ce rik siz li ği dev le tin en cid di has ta lı ğı dır ve bu gün kü so run lu ha li nin ön de ge len ne de ni dir. Has ta ne ler ve üni ver si te ler dü nü dün de bı rak ma ko nu sun da dev letten bir neb ze da ha iyi ler. Dü nü ge ri de bı rak mak ta işa dam la rı da en az bü rok rat lar ka dar duy gu sal dav ra nı yor lar. On lar da dev let gi bi, bir ürü nün ya da progra mın ba şa rı sız ol ma sı na ona ya tır dık la rı eme ği iki ka tı na çı ka ra rak tep ki ver me eği li min de ler. Fa kat ney se ki on lar, ter cih le rin de ıs rar et mek te dev let ka dar öz gür de ğil ler. İşa dam la rı nes nel pi ya sa ko şulla rı na ta bi ler. Bir dış sal de ğer len dir me öl çüt le ri var: kâr lı lık. Bu yüzden üret ken ol ma yan ba şa rı sız bir ölü do ku yu enin de so nun da at ma ya mec bur ka lı yor lar. Di ğer ör güt ler için ise dev let, has ta ne ler, or du vb. ik ti sat sa de ce kı sıt la ma lar dan iba ret tir. Tüm ör güt ler de ğiş me ye te ne ği ne sa hip ol ma lı dır. Kâr lı lık ve pi ya sa tes ti nin iş dün ya sı na sun du ğu tür den öl çüm araç la rı na ve kavram la ra di ğer ör güt ler için de ih ti ya cı mız var. Bu test ler ve öl çüm araç la rı ol duk ça fark lı ol ma lı dır. ÖNE Rİ: Kâr amaç sız ku ru lu şu nu zun, per for mans öl çü mü için has sas test araç la rı na ve ki lo met re taş la rı na sa hip ol du ğun dan emin olun. 6

16 5 OCAK Terk Bir ce se din ko kuş ma sı nı ön le me ye ça lış mak ka dar zor lu, mas raf lı ve na fi le bir ça ba yok tur. Et kin yö ne ti ci ler pek çok işi et kin bir bi çim de yap ma la rı ge rek ti ği ni bi lir ler. Bu yüz den yap tık la rı işe kon sant re olur lar. Yö net sel ça ba larda kon sant ras yo nun ilk ku ra lı üret ken li ği so na er miş geç mi şin ölü do ku su nu at mak tır. Bi rin ci sı nıf kay nak lar, özel lik le kıt bu lu nan in san gü cü kay na ğı, ko lay lık la çe kip alı nıp ge le cek te ki fır sat la ra yö ne lik de ğer len di ri le bi lir. Dü nü sı yı rıp at ma yı, geç mi şi terk et me yi be ce re me yen li der ler, ya rı nı ya rat ma yı da be ce re mez ler. Es ki yi terk et me sis tem li ve amaç lı bir bi çim de uy gu lan ma dı ğı tak dir de ör güt ler ye ni ol gu la ra ye nik dü şe cek ler dir. En iyi kay nak ları nı, yap ma ya hiç kal kış ma mış ol ma la rı ya da ar tık yap ma ma la rı ge re ken fa ali yet ler için is raf et miş ola cak lar dır. Bu nun so nu cu ola rak kay nak la rın dan, özel lik le de or ta ya çı kan fır sat la rı de ğer len dir me de ih ti yaç du yu lan ye te nek li in san lar dan yok sun ka la cak lar dır. Dü nü terk et me ye is tek li çok az sa yı da iş let me var, çok azı ge le cek te kullan mak için ayı ra bi le ce ği kay nak la ra sa hip. ÖNE Rİ: Mi adı nı dol dur muş iş ler için kay nak la rı is raf et mek ten vaz ge çin ve ye te nek li in san la rı nı zı ye ni fır sat lar dan ya rar lan ma la rı için öz gür bı ra kın. 7

17 6 OCAK Terk Uy gu la ma sı Bu nu şim di ye ka dar yap ma dıy sak, şim di yap ma lı mı yız? So rul ma sı ge re ken hem de cid di ola rak so rul ma sı ge re ken so ru şu: Bu nu şim di ye ka dar yap ma dıy sak, bil dik le ri mi zin ışı ğın da, şimdi yap ma lı mı yız? Eğer ce vap ha yır ise, kar şı lı ğın da şu so rul ma lı dır: Pe ki, şim di ne ya pa ca ğız? Bü tü nüy le terk et me nin her za man doğ ru adım ol du ğu üç du rum var dır. Bir ürü nün, hiz me tin, pa za rın ya da sü re cin hâ lâ bir kaç yıl öm rü var sa onu terk et mek doğ ru bir dav ra nış tır. En çok il gi ve ça ba is te yen ürün ler, hiz met ler ya da sü reç ler, bu öl me ye yüz tut muş olan lar dır. En üret ken ve en ye te nek li in san la rı ge rek siz ye re bağ larlar. Bir ürü nü, hiz me ti, pa za rı ya da sü re ci el de tut ma ya te mel olan tek ge rek çe za ra rı nı kar şı la ma mış ol ma sı ise o da ay nı şe kil de terk edil me li dir. Yö ne tim açı sın dan da ha dü şük ma li yet li var lık lar di ye bir kav ram yok tur. Yal nız ca ba tık ma li yet ler var dır. Terk et me nin doğ ru bir po li ti ka ol du ğu üçün cü bir du rum ay nı za man da en önem li si dü şü şe geç miş bir ürü nün, hiz me tin ya da sü re cin, ye ni ve yük sel mek te olan bir ürü nü, hiz me ti ya da sü re ci ih mal et me ya da gü dük bı rak ma pa ha sı na sür dü rü lü yor ol ma sı dır. ÖNE Rİ: Yu ka rı da ge çen so ru la rı ken di ni ze so run. Ce va bı nız olum suz ise üs tü ne tit re di ği niz bir işi terk et me ni zi ge rek ti ren zor se çi mi ya pın. 8

18 7 OCAK Bil gi İş çi le ri: Ma li yet De ğil, Var lık Yö ne ti me dü şen gö rev, ken di si ne ema net edil miş ku ru mun var lık la rı nı ko ru mak tır. Bil gi iş çi le ri üre tim araç la rı nın sa hi bi dir. Bu üre tim ara cı on la rın iki ku la ğı ara sın da ki bil gi dir. Bu, bü tü nüy le ta şı na bi lir ve mu az zam bir ser ma ye var lı ğı dır. Bil gi iş çi le ri ken di üre tim araç la rı na sa hip ol dukla rı için ko lay ca yer de ğiş ti re bi lir ler. Kol iş çi le ri iş le ri ne işin on la ra duy du ğun dan da ha çok ih ti yaç du yar lar. Yi ne de ör gü tün on la ra on la rın ör gü te duy du ğun dan da ha çok ih ti yaç duy du ğu nu söy le mek bü tün bil gi iş çi le ri için doğ ru ol ma ya bi lir. Fa kat ço ğu için bu, iki si nin bir bi ri ne eşit öl çü de ih ti yaç duy du ğu or tak ya şam sal (sem bi yo tik) bir iliş ki dir. Yö ne ti me dü şen gö rev, hi ma ye sin de ki ku ru mun var lık la rı nı ko rumak tır. Pe ki, her han gi bir bil gi iş çi si bir ku rum da var lık ve hat ta git tik çe da ha sık rast la nan bir du rum ola rak bir ku ru mun te mel var lı ğı ha li ne gel di ğin de bu ne ifa de eder? Per so nel po li ti ka sı açı sından ne an la ma ge lir? En üret ken bil gi iş çi le ri ni cez bet mek ve el de tut mak için ge rek li olan ne dir? Üret ken lik le ri ni ar tır mak ve ar tan üret ken lik le ri ni ör güt sel per for mans ka pa si te si ne dö nüş tür mek için ne ge re kir? ÖNE Rİ: Ken di le ri nin ve sa hip ol duk la rı bil gi nin ör gü tün en de ğer li var lıkla rı ol du ğu nu gös te re rek bil gi iş çi le ri ni ken di ni ze çe kin ve eli niz de tu tun. 9

19 8 OCAK Bil gi Ça lış ma sın da Özerk lik Bil gi iş çi li ği hem özerk lik hem de so rum lu luk ge rek ti rir. Bil gi iş çi le ri ken di gö rev le ri ni ve ça lış ma la rı nın so nuç la rı nı ken di le ri ta nım la ma yı ta lep et me li dir, çün kü bil gi iş çi le ri nin özerk ol ma la rı ge re kir. Sa hip olu nan bil gi ler ay nı alan da ça lı şan in san lar ara sın da bi le çe şit li lik gös ter di ği için, her bir bil gi iş çi si ken di ben zer siz bil gi da ğar cı ğı na sa hip tir. Bu uz man laş mış, ben zer siz bil gi da ğar cı ğı ile iş çi le rin her bi ri ken di ala nın da ör güt te ki di ğer her kes ten da ha çok şey bi lir. Doğ ru su, bil gi iş çi le ri ken di alan la rın da her kes ten da ha bilgi li ol ma ya mec bur dur lar, ne de ol sa on la ra bu nun için pa ra öde nir. Bu nun an la mı şu dur: Her bir bil gi iş çi si ken di gö re vi ni ta nım la dık tan ve uy gun bir iş pla nı ha zır la dık tan son ra, iş çi le rin her bi ri nin ken disi ne öz gü bir ça lış ma bi çi mi be lir le me si ve so nuç la rın so rum lu lu ğunu üst len me si bek len me li dir. Bil gi iş çi le rin den ken di iş plan la rı üzerin de dü şün me le ri ve bu nu bil dir me le ri is ten me li dir. Üze rin de odakla na ca ğım şey ne dir? So rum lu lu ğu nu üst le ne ce ğim ne gi bi so nuç lar bek le ne bi lir? Tes lim ta rih le ri ne ler dir? Bil gi ça lış ma sı hem özerk lik hem de so rum lu luk ge rek ti rir. ÖNE Rİ: Odak la na ca ğı nız nok ta yı, ar zu edi len so nuç la rı ve tes lim ta rih le ri ni içe ren bir ça lış ma pla nı ya zın. Bu nu yö ne ti ci ni ze su nun. 10