OKULLARIMIZDA NEDEN NİÇİN NASIL KAYNAŞTIRMA YÖNETİCİ, ÖĞRETMEN VE AİLE KILAVUZU

OKULLARIMIZDA NEDEN NİÇİN NASIL KAYNAŞTIRMA YÖNETİCİ, ÖĞRETMEN VE AİLE KILAVUZU KOORDİNATÖR Murat GÜRKAN Genel Müdür Yardımcısı KOORDİNATÖR YARDIMCISI Mahmut ÖZBUĞA Şube Müdürü HAZIRLAMA KOMİSYONU Murat GÜRKAN Mahmut ÖZBUĞA Veysel ÖZTÜRK Dursun UÇAN Zeynep KILIÇ İman DEMİRCİ Necmettin GÜNEY Bahamettin KARAKÖSE Adnan KIRCA Nazan ŞENER Adem ÖZİL Ayfer YILDIRIM ERİŞKİN Fatih PAÇA Hülya YÜKSEKSÖYLEMEZ Derya SAĞLAM Şebnem Tuna SIRKINTI Banu BUDAK Gülten ŞEN Tuğba SAĞLAM Zeliha ER DİZGİ Dursun UÇAN KAPAK TASARIM Erkan DÜNDAR BASKI İ. Aygül Ofset - 0.312 310 59 95 ISBN: 978-975-11-3469-1 Bu Kitap Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünce Hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığı na aittir. İlgili kuruluştan izin alınmadan tümü yada bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt ve başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

ÖNSÖZ Hzla deien ve gelien ülkemizde, bu deiimin en çok hissedildii alanlarn banda özürlü kiilerin ekonomik, sosyal, siyasi ve kültürel yaamdaki insan haklarnn korunmas ve gelitirilmesi gelmektedir. Özürlülük alannda yaplan çalmalarn temelini ise ayrmcln önlenmesi, frsat eitlii ve temel insan haklar oluturmaktadr. Bu kapsamda nsan Haklar Evrensel Bildirgesi nde belirlenen haklar gerçek yaamda karln bulmaya balamtr. nsan Haklar Evrensel Bildirgesi'nin 26. maddesinde Herkesin eitim hakk vardr ifadesiyle tüm bireylerin kendi kiiliini gelitirme yönünde eitim almalar gerektii vurgulanmtr. Böylece özel eitime gereksinimi olan bireylerin, normal geliim özellii gösteren bireylerle eit eitim ve yaam frsatlarndan yararlanmalar için yasal, idari ve eitsel düzenlemeler oluturulmutur. Özel gereksinimli bireylerin erken bebeklik döneminden balayarak okul öncesi eitimlerine, ilköretim, mesleki eitim, lise ve üniversite eitimlerine ilikin gerekli düzenlemeler Bakanlmzca yaplm, bilimin nda yeni uygulamalarla da güncellenmeye devam edilmektedir. Ülke nüfusumuzun %12,29 unun özürlü olduu, bu orann %26 lk bölümünün özel eitime gereksinim duyan bireyleri kapsad gerçeinden hareketle, özürlülerin eitim hakkndan yararlanmalarnn lüks bir standart deil doal ve Anayasal bir hak olduunun bilinciyle çalmalarmz yürütüyoruz. Toplumdaki her birey özel olup, farkl geliim özelliklerine ve bireysel yeterliliklere sahiptir. Çada demokratik eitim anlay bireysel farkllklara duyarl olunmasn ve bireylerin ihtiyaç duyduklar alanlara göre eitim almasn gerektirmektedir. Yetersizlii olan bireylerin de özür ve özelliine uygun olarak eitilmeleri yoluyla yetersizliklerinin engele dönümesinin önüne geçmek mümkündür. Özürlülerin eitimi ile ilgili mevcut yasal düzenlemeler büyük oranda özürlülerin ihtiyaçlarn karlayabilecek niteliktedir. Ancak mevzuattaki uygulamalarda zaman zaman baz sorunlarla karlalmaktadr. Özel eitim hizmetleri kapsamnda özel eitim gerektiren örencilerin normal okullarda akranlaryla birlikte eitim görmelerine olanak veren kaynatrma yoluyla eitim almas bakanlmzn ana hedeflerindendir. Kaynatrma yoluyla eitim engelli bireyin sosyal, psikolojik ve akademik anlamda akranlaryla bütünlemesini ve uyumunu salayan özel eitimde en etkin yoldur. Özel eitimin temel ilkelerinin banda gelen özürlü bireylerin farkllklarna göre program oluturma, eitime erken

yata balama, bireyin eitimine fiziksel ve sosyal çevresinden ayrmadan devam etme ve özürlünün eitiminde ailenin aktif yer almas gibi ilkelerin daha anlaml ve etkin olabilmesi kaynatrma yoluyla eitimin baarl olmasna baldr. Bu noktada snfnda kaynatrma örencisi olan öretmenlerimize ve ailelerimize ciddi sorumluluklar dümektedir. Kaynatrma uygulamalarnda yaanan skntlarn temelinde, öretmenlerin ve ailelerimizin bilgi, yöntem, teknik ve tutumlarndaki eksiklik ve bir yol haritasnn olmamas da önemli bir etkendir. Bakanlmz engellilerin eitiminde öncelikle bütünlemeyi amaçlayan kaynatrma yoluyla eitim uygulamalarn bir ilke olarak kabul etmektedir. Son yllarda kaynatrma yoluyla eitime alnan örenci saylarnda önemli artlar görülmektedir. Bu artlarda ailelerin ve toplumun bilinçlendirilmesinin yannda Bakanlmzn konuya duyarll büyük rol oynamtr. Bunun sonucunda Türkiye Genelinde 35.000 olan ilköretim düzeyindeki kaynatrma eitimi örenci says %100 ün üzerinde artarak 71.142 e ulamtr. Ayrca Ortaöretim kapsamnda da yaklak 5.062 civarnda örenci kaynatrma eitim uygulamalarndan yararlanmaktadr. Böylece toplamda 76.202 örenci kaynatrma eitimi almaktadr. Bütün bu gelimelere ramen Bakanlk olarak çalmalarmz daha da hzlandrlarak özellikle ülke genelinde kaynatrma eitimi uygulamalarnda daha ileri gitmek, yöneticilerimiz, öretmenlerimiz ve engelli bireye sahip ailelerimizin uygulamalar, haklar ve ödevler konusunda tutarl, uygulanabilir, gerçekçi bilgiler edinmesi amacyla ve kaynatrma eitimi uygulamalarnda yaanabilecek muhtemel skntlar ortadan kaldrmaya yönelik Neden Nasl Niçin Kaynatrma Eitimi konulu bir klavuz hazrlanmtr. Bu hazrlanan klavuz kitapçn hayatn anlaml bir parças olarak hak ettikleri eitim ve yaam standardna ancak uygun ortamlarda profesyonel yaklam ve yöntemlerle eriebilecek engelli bireyler, bu sayede engelleriyle deil baardklaryla anlacak olup, bu klavuzla onlarn baarabilme çabalarna katkda bulunmay kutsal bir görev sayan yöneticilere, öretmenlerimize ve her biri bir fedakârlk timsali olan ailelerimize yararl olaca kanaatindeyim. Bu klavuz kitapçn hazrlanmasnda emei geçen herkese teekkür eder, özel eitim alanndaki baarl çalmalarnzn devamn dilerim. Nimet ÇUBUKÇU Millî Eitim Bakan

SUNU Her birey, toplumun bir üyesi olarak çevresindeki bireylerden sevgi, sayg ve kabul görmek, ilgi, yetenek ve yeterlilikleri dorultusunda uygun bir meslee sahip olmak ister. Geçimini salamak için kimseden destek almadan yaamn sürdürmek salkl bireyler kadar özel eitime ihtiyac olan bireylerin de en doal hakkdr. Bu ihtiyacn giderilmesi hem toplumsal yaam açsndan hem de bireylerin refah ve huzuru açsndan önemlidir. Bu düünce bireylerin eit eitim frsatndan yararlanma düüncesinin ortaya çkmasna neden olmutur Bu yaklam nda 1970 li yllarda özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde ve Amerika Birleik Devletleri nde normalletirme düüncesi üzerinde oldukça tartlan bir konu olarak karmza çkmtr. Normalletirme, hafif düzeyde zihinsel engelliler ile dier özel eitim gerektiren bireylerin toplumda yetersizlii bulunmayan bireylerin yararland hak ve imkânlardan eit biçimde ve düzeyde yararlanmasna frsat yaratacak artlarn hazrlanmas anlamna gelmektedir. Son yllarda giderek benimsenen bu eitim ilkesi, taraftar kitlesiyle geni bir uygulama alan bulmutur. Normalletirme ilkesi, özel eitim gerektiren bireyler için gerekli tedbirleri alarak bulunduklar ortamlardan ayrmadan akranlaryla birlikte eitilmelerinde ve yaamlarn sürdürmelerinde etkili olmu, bu ilkenin uygulanmas sürecinde bütünletirme ya da kaynatrma gibi kavramlar ortaya çkm ve gelitirilmitir. Bütünletirme ise özel eitime ihtiyac olan bireylerin, toplumun bir üyesi olarak kendilerinin ve duygularnn farknda olarak yaamalarn sürdürmelerini salamaktr. Özel eitime ihtiyac olan bireyler toplumla bütünletirilirlerse toplumsal yaam daha da zenginleecektir. Onlarn katks olmadan toplumsal yaam eksik kalacaktr. Günümüz de eitimde bütünletirmeyi salamak üzere uygulanan kaynatrma yoluyla eitim, engelli bireyin yetersizliinin tanlanmasndan sonra geliimini en üst düzeye çkarabilmesini ve ihtiyaçlarn en uygun ekilde karlayabilmesini amaçlamaktadr. Bu uygulama son yllarda birçok ülkede giderek benimsenen bir eitim ekli ve taraftar kitlesiyle geni bir uygulama alan bulmutur. Kaynatrma yoluyla eitim, özel eitim gerektiren ve normal geliim gösteren bireylerin bir arada eitime alnarak, ayn eitim olanaklarndan eit ölçüde faydalanmalar esasna dayanan bir uygulamadr. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin vii

psikososyal ve akademik yönden gerekli yaam becerilerini kazanmalarnda, kaynatrma eitimi önemli bir role sahiptir. Özel eitim gerektiren örenciler kaynatrma yoluyla eitim sürecinde, oyun, eitim uygulamalar ve dier etkinlikler içinde normal gelien akranlarn gözleyerek örenme, dierlerini model alp taklit etme ve etkileimde bulunma yoluyla uygun tutum ve davranlar gelitirebilme olanan elde ederler. Böylece toplumun beklentilerine uygun davranmay örenebilirler ya da topluma uyumda büyük bir ilerleme kaydedebilirler. Ancak bu tutum ve davran göstermeleri engelli kiilerin bir anda normal kii haline gelmesi ya da toplumda benimsenen tüm davran ve durumlara uymalar anlamna gelmemelidir. Buradaki yaklam normal örencilerle engelli bireylerin arasndaki farkllklar en aza indirmektir. Kaynatrma yoluyla eitim, özel eitim gerektiren bireylere katk salarken normal geliim gösteren bireylere de engelli bireyle bir arada yaama konusunda olumlu tutum ve davranlar kazandrr. Bu kazanç toplumsal bütünlemeye ve kaynamaya da önemli bir katk salar. Kaynatrma yoluyla eitim uygulamalar, normal geliim gösteren örencilere de bireysel geliim ihtiyaçlarnn olduunu fark ettirir. Bu durum toplumun ve eitimcinin farkndaln arttrrken eitimin kalitesini de yükseltecektir. Böylece bireylerde toplumsallama bilinci geliecek Ülkemizin gelecei açsndan ortak tutum ve tavr gelitirmede önemli rol oynayacaktr. Toplum, özel eitim gerektiren çocuklaryla normal gelien çocuklarn e düzeyde destekleyebildii ve kucaklayabildii zaman geleceine daha umutlu bakma ansna da sahip olacaktr. Bu umudun gerçeklemesi ancak okul ve ailelerin el ele çalmasyla mümkündür. Özel eitim gerektiren bireylerin eitim sürecinde görev alan öretmenler ve yöneticiler ile engelli ailelerini bilgilendirici ve yol gösterici bu kaynak kitabn hazrlanmasnda emei geçen ve katklar bulunan herkese teekkür eder, çalmalarnda baarlar dilerim. Dr. Ruhi KILIÇ Özel Eitim Rehberlik ve Danma Hizmetleri Genel. Müdürü viii

ÇNDEKLER BÖLÜM1 1.1.ÖzelEitiminAmaçlarNelerdir?...1 1.2.ÖzelEitiminTemellkeleriNelerdir?...2 1.3.KaynatrmaEitiminehtiyacOlanBireylerKimlerdir?...3 1.3.1.ZihinselYetersizliiOlanBireyler...3 1.3.2.itmeYetersizliiOlanBireyler...4 1.3.3.GörmeYetersizliiOlanBireyler...5 1.3.4.BedenselYetersizliiOlanBireyler...6 1.3.5.DilveKonumaGüçlüüOlanBireyler...7 1.3.6.ÖzelÖrenmeGüçlüüOlanBireyler...8 1.3.7.OtistikBireyler...9 1.3.8.DikkatEksikliiveHiperaktiviteBozukluuOlanBireyler:...11 1.4.BireylerinÖzelEitimeUygunluuNaslBelirlenir?...12 BÖLÜM2 2.2.1.TamZamanlKaynatrmaNedir?...18 2.2.2.YarZamanlKaynatrmaNedir?...19 2.2.3.TersineKaynatrmaNedir?...20 2.3.1.HukukiDayanaklar...20 2.4.1.ÖzelEitimehtiyacOlanÖrencilereYararlar...23 2.4.2.AilelereYararlar...24 2.4.3.ÖretmenlereYararlar...24 BÖLÜM3 ix

3.5.1.OkulYönetimi......31 3.5.2.Öretmenler...32 3.8.1.DestekEitimOdasndanNaslYararlanlr?...36 BÖLÜM4 BÖLÜM5 5.1.1.BEPNedir?...61 5.1.2.BEPNeDeildir?...62 x

5.1.3.BEP izorunluklannedenlernelerdir?...63 5.1.4.KimlerinBEP ehtiyacvardr?...63 5.1.5.BEP inlevinedir?...65 5.1.6.BEPNaslHazrlanr?...66 5.1.6.1.BEPHazrlayacakEkibinOluturulmas...67 5.3.1.UzunDönemliAmaçlar(U.DA):...71 5.3.2.UzunDönemliAmaçlarBelirlenirkenNelereDikkatEtmeliyiz?...71 5.3.3.UzunDönemliAmaçlarNaslYazmalyz?....72 5.3.2.KsaDönemliAmaçlar(KDA):...73 5.7.1.DeerlendirmeNiçinÖnemlidir?...77 BÖLÜM6 6.1.1.AileEitiminiKimUygular?...79 6.1.2.AileEitimiNaslUygulanr?......79 6.1.3.AileEitimininYararlarNelerdir?...79 6.3.1.AileEitimProgramNaslHazrlanr?...83 6.3.2.Amaçlarnasloluturulur?...84 6.3.3.Öretimsüreçlerinaslyazlr?...85 6.3.4.Hazrlananaileeitimprogramndesteklemeyeyönelik materyallernelerolabilir?...85 xi

6.4.1.Aileeitimoturumlarndanelerolmaldr?...87 6.4.2.Örencininyapabildiklerinaslbelirlenir?...87 6.4.3.Öretimmateryallerinaslbelirlenirveamaçlarnasl gerçekletirilir?...87 6.4.4.Çocuundavranlarnaslgözlenirvekaydedilir?...88 6.4.5.Öretimyöntemlerivemateryallerinasluyarlanr?...88 BÖLÜM7 BÖLÜM8 BÖLÜM9 xii

BÖLÜM1 1. NEDENÖZELETMHZMETLER? 1.1.ÖzelEitiminAmaçlarNelerdir? 1

1.2.ÖzelEitiminTemellkeleriNelerdir? Özeleitimeihtiyacolantümbireyler;eitimihtiyaçlar,ilgi,yetenekve yeterlilikleri dorultusunda ve ölçüsünde özel eitim hizmetlerinden yararlandrlr. Özeleitimeihtiyacolanbireylerineitimineerkenyatabalanr. Özeleitimhizmetleri,özeleitimeihtiyacolanbireylerisosyalvefiziksel çevrelerindenmümkünolduukadarayrmadanplanlanrveyürütülür. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin, eitim performanslar dikkate alnarak, amaç, içerik ve öretim süreçlerinde ve deerlendirmede uyarlamalaryaplarak,akranlarilebirlikteeitilmelerineöncelikverilir. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin her tür ve kademedeki eitimlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için, rehabilitasyon hizmetlerini salayacak kurumvekurulularlaibirliiyaplr. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin bireysel yeterlilikleri ve tüm geliim alanlarndaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarndaki yeterlilikleri dikkate alnarak, bireyselletirilmi eitim plan gelitirilir ve eitim programlarbireyselletirilerekuygulanr. Ailelerin, özel eitim sürecinin her boyutuna aktif olarak katlmlar ve eitimlerisalanr. Özeleitim politikalarnn gelitirilmesinde,üniversitelerinilgilibölümleri veözeleitimeihtiyacolanbireylereyöneliketkinlikgösterensiviltoplum kurulularileibirliiiçindeçallr. Özel eitim hizmetleri, özel eitime ihtiyac olan bireylerin, toplumla etkileimvekarlkluyumsalamasürecinikapsayacakekildeplanlanr. 2

1.3. KaynatrmaEitiminehtiyacOlanBireylerKimlerdir? 1.3.1.ZihinselYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 3

1.3.2.itmeYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 4

1.3.3.GörmeYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdili rler? 5

1.3.4.BedenselYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 6

1.3.5.DilveKonumaGüçlüüOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 7

1.3.6.ÖzelÖrenmeGüçlüüOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 8

1.3.7.OtistikBireyler NaslFarkEdilirler? 9

10

1.3.8.DikkatEksikliiveHiperaktiviteBozukluuOlanBireyler: NaslFarkEdilirler? 11

1.4.BireylerinÖzelEitimeUygunluuNaslBelirlenir? 1.4.1. Tanlama Sürecinde Snf Öretmeninin Görevleri Nelerdir? Akademikyöndengüçlüvezayfolduualanlar. Aileortamndakidurumuveaileninçocuuneitiminekatklar. Geçirdiikazavehastalklar,bunlarayönelikolarakalnanönlemler, Süreenhastalnnolupolmad,ilaçkullanyorsailachangisaatlerde aldveilacnyanetkileri. 12

- Uygulanmakta olan programn farkllatrlmas. - Örenme ortamnn fiziksel özelliklerinin deitirilmesi. - Öretim yöntem ve tekniklerinde düzenlemeler yaplmas. - Öretim materyallerinde düzenlemeler yaplmas. 1.4.2. Tanlama Sürecinde Rehber Öretmenin Görevleri Nelerdir? 13

1.4.3. Tanlama Sürecinde Okul Yönetiminin Görevleri Nelerdir? 1.4.4.TanlamaSürecindeRAM larngörevlerinelerdir? 14

1.4.5. Tanlama Sürecinde l/lçe Millî Eitim Müdürlüünün GörevleriNelerdir? 15

BÖLÜM2 2.1.KAYNATIRMAETMNEDR? ENGELLBREYÇNGEREKLMDR? 16

- - - - - - - (Ö.E.H.Y. Deiiklik:31.07.2009/R.G.:27305) Kaynatrma yoluyla eitimin amac 17

2.2. KAYNATIRMAYOLUYLAETMNASILUYGULANIYOR? KAÇFARKLIMODELVEUYGULAMABÇMVAR? 2.2.1.TamZamanlKaynatrmaNedir? 18

2.2.2.YarZamanlKaynatrmaNedir? 19

2.2.3.TersineKaynatrmaNedir? 2.3. NEDENKAYNATIRMAYOLUYLAETM? 2.3.1. HukukiDayanaklar 20

Millî Eitim Temel Kanunu nun.7 nci maddesinin Eitim Hakk ile 8 inci maddesinin Frsat ve mkân Eitlii bal altnda, Özel eitime ve korunmaya muhtaç çocuklar yetitirmek için özel tedbirleralnr. hükmüyeralmtr. 21

resmî ve özel okul öncesi, ilköretim ve orta öretim okullar ile yaygn eitim kurumlarnn; l/lçe ÖzelEitimHizmetleriKurullar nn 22

2.4.KAYNATIRMAYOLUYLAETMNYARARLARINELERDR? 2.4.1.ÖzelEitimehtiyacOlanÖrencilereYararlar 23

2.4.2.AilelereYararlar 2.4.3.ÖretmenlereYararlar 24

BÖLÜM3 KAYNATIRMAETMSÜRECNDEKAYITKABULNASIL YAPILIR? 3.1. OKULÖNCESVELKÖRETMOKULLARINAKAYITKABUL NASILYAPILIR? 3772 ay arasndaki özel eitime ihtiyac olan bireylerin okul öncesi eitimi zorunludur. Ancak, bireylerin geliim ve bireysel özellikleri dikkate alnarak okul öncesi eitim dönemi süresi bir yl daha uzatlabilir Rehberlik aratrma merkezlerinde oluturulan Özel Eitim Deerlendirme Kurulunca düzenlenen rapor sonucunda okul öncesi eitim kurumlarna yerletirilmeleri uygun görülen 3672 aylk çocuklar, ar ve çok ar düzeyde zihinsel ve birden çok yetersizlii olmamak artyla 10 çocuk bulunan snflarda ikiden, 20 çocuk bulunan snflarda ise birden fazla olmayacakekildekaydedilirler. denilmektedir. Özel eitime ihtiyac olan örencilerin okul öncesi ve ilköretim okullarnakaytlarzorunludur Özel eitime ihtiyac olan bireylerin okul ve kurumlara kaytlarnda özel eitim hizmetleri kurulu tarafndan yerletirme karar alnm olmas art aranmaz. Herhangi bir ilköretim okuluna kayt için bavurusu yaplan örencinin, yönetmelik gerei önce kayd yaplr, daha sonra gerekli düzenleme ve önlemler sonucunda programa uyumsuzluk yaanyorsa ilgili birimlere (il/ilçe milli eitim müdürlüü, rehberlik ve aratrma merkezi vb.) yönlendirmesi yaplr. Zorunlu örenim çana giren, özel eitime ihtiyac olduu tespit edilen veya tans konulmam ve yerletirme karar alnmam her bireyin okul ve kurumlara kayd, yllk çalma takviminde belirlenen süreye baklmakszn yaplr. 25

3.2. ORTAÖRETMKURUMLARINDAKAYITKABULNASIL YAPILIR Özel eitime ihtiyac olan bireyler ortaöretimlerini, öncelikle kaynatrma uygulamalar yoluyla akranlar ile bir arada genel ve mesleki ortaöretim kurumlarnda sürdürebilecekleri gibi özel eitime ihtiyac olan bireyler için açlan ortaöretim kurumlarnda da sürdürebilirler. Bu çerçevedeki okul veya kurumlar, özel eitim gerektiren örencilerin yerletirilecei snf mevcudunun azaltlmasna, ayn snfta iki ayr özel eitim gerektiren örenci grubundan örenci bulunmamasna ve örencilerin özel durumlarna göre gerekli fiziki düzenlemelerin yaplmasna yönelik tedbirleri alr. lköretimde kaynatrma yoluyla eitim karar örencinin mezun olduu tarihte sona erer. lköretimi bitiren örenciler özel artlarla ve snavlarla örenci alan ortaöretim kurumlar dndaki orta öretim kurumlarna kayt yaptrabilirler. Ancak, bu durumda ilköretim sürecinde alnan kaynatrma yoluyla eitim karar geçerli deildir. Devam ettii ortaöretim okul veya kurumunda yeniden kaynatrma yoluyla eitim hakkndan yararlanmak için okul yönetimi tarafndan usulüne uygun olarak rehberlik ve aratrma merkezlerine yönlendirilen örencinin eitsel deerlendirme ve tanlamas l/lçe Özel Eitim Hizmetleri Kurulunun yerletirme karar dorultusunda yaplr. Örenci devam ettii ortaöretim okul veya kurumunda yeniden kaynatrma yoluyla eitim hakkndan yararlanmak için okul yönetimi tarafndan usulüne uygun olarak rehberlik ve aratrma merkezlerine yönlendirilen örencinin eitsel deerlendirme ve tanlamas l/lçe Özel Eitim Hizmetleri Kurulunun yerletirme karar dorultusunda 26

örenciler,uzaktanöretimyoluylamillîeitimbakanlaçköretim Lisesi veya Millî Eitim Bakanl Mesleki Açk Öretim Lisesinde eitimlerinisürdürebilirler. 3.3. KAYNATIRMAYOLUYLAETMALANÖRENCLERN KADEMELERARASIGEÇLERVEMESLEKGELMLER NASILSALANIR? RAM a birinci derecede sorumludurlar özürlü salk kurulu raporu, özürlü kimlik kart özürlü bilgisinin ilendii nüfus cüzdan salkraporununaslveyaonaylanmörneiyle MEBBSRAM Modülüne 27

10. Snfa geçite MEB Orta Öretim Kurumlar NakilveGeçiYönergesi Özel Eitim Hizmetleri Yönetmeliinin 24. Maddesinde yer alan esaslar (görme, iitme, zihinsel, özgül örenme güçlüü vb.) dikkatedilmesigereken b geçilerde özel eitim deerlendirme kurulu raporunun 28

Eokul herkesheriiyapabilir Örnein; http://mbs.meb.gov.tr 29

3.4. ÖRETMENLERKAYNATIRMAETMALAN ÖRENCLERNMESLEKYÖNLENDRMELERNENASIL KATKISALAYABLR? http://mbs.meb.gov.tr 30

3.5. KAYNATIRMAETMNDEKGÖREVVE SORUMLULUKLARIMIZNELERDR? 3.5.1.OkulYönetimi 31

Okul öncesi eitim kurumlarnda bir snfta 10 örenciye kadar 2 kaynatrma eitimi örencisi, 20 örenciye kadar ise 1 kaynatrma eitimi örencisi olacak ekilde snf mevcudu düzenlenir. Dier kademelerdeki eitim kurumlarnda ise snf mevcutlar; özel eitime ihtiyac olan iki örencinin bulunduu snflarda 25, bir örencinin bulunduu snflarda 35 örenciyi geçmeyecek ekilde düzenlenir. 3.5.2.Öretmenler 32

3.6. KAYNATIRMAETMÖRENCLERNNOKULA ULAIMINASILSALANMAKTADIR? 3.7. KAYNATIRMAETMUYGULANANOKULLARDA FZKSELORTAMVEÇEVREDÜZENNASILOLMALIDIR? 33

34

3.8. DESTEKETMODASI NEDR?, EkDersÜcreti konulu2007/19no lugenelgeileekindekiçizelgede 35

3.8.1. Destek Eitim Odasndan NaslYararlanlr? 36

3.9. LKÖRETMDEKAYNATIRMAETMALAN ÖRENCNNBAARISINASILDEERLENDRLR? MEBlköretimKurumlarYönetmeliinin 32. Maddesi, h) bendi Kaynatrma yoluyla eitimöretimlerine devam edenörencileriçinbireyselletirilmieitimprogramgelitirmebirimi tarafndan bireyselletirilmi eitim program (BEP) hazrlanr. Bu örenciler, programnda yer alan amaçlara göre deerlendirilir. lköretim Kurumlar Yönetmelii nin Örenci Baarsnn Deerlendirilmesi Kaynatrma yolu ile eitimlerine devam eden özel eitim gerektiren örencilere, baarszlklarndandolaysnftekraryaptrlmaz. 3.10.ORTAÖRETMDEKAYNATIRMAETMALAN ÖRENCNNBAARISINASILDEERLENDRLR? 37

BÖLÜM4 4.1. ETMKADEMELERNDEKAYNATIRMAUYGULAMALARI ErkenÇocukluk veokulöncesi Dönemi KAYNATIRMA ETM lköretim Dönemi Ortaöretim Dönemi 4.1.1. Erken Çocukluk Döneminde Yaplmas Gerekenleri Biliyormuyuz? 38

okulöncesi eitimi zorunludur. okulöncesieitimdönemisüresibiryldaha uzatlabilecektir.(özeleitimhizmetleriyönetmeliimadde:29)ayrca bu snflara kayt yaptracak çocuklarda tuvalet eitimi koulu aranmaz.!!!! 4.1.2. lköretimdekaynatrmaeitiminedenönemlidir? (Özel Eitim HizmetleriYönetmeliimadde30) 4.1.3. Ortaöretimde Kaynatrma Eitimi Nasl Yaplmaktadr? 39

4.1.4. Engel Türlerine Göre Kaynatrma Eitimi UygulamalarndaNelereDikkatEtmeliyiz? DiernsanlaraNaslDavranyorsanzEngelli BireyedeÖyleDavranyormusunuz? FizikselYardmdaBulunmakstediinizde DikkatleDinleyin 40

4.2. BENMZHNSELYETERSZLOLANBRÖRENCM VAR!!! 41

42

4.3. BENMGÖRMEENGELLBRÖRENC MVAR!!! 43

44

4.4. BENMTMEENGELLBRÖRENCMVAR!!! 45

46

4.5. BENMBEDENSELENGELLBRÖRENCMVAR!!! 47

4.6. BENMDLVEKONUMAGÜÇLÜÜOLANBRÖRENCM VAR!!! 48

4.7. BENMÖZELÖRENMEGÜÇLÜÜOLANBRÖRENCM VAR!!! 49

50

4.8. BENMDKKATEKSKLVEHPERAKTVTEBOZUKLUU OLANBRÖRENCMVAR!!! 51

52

4.9. BENMOTSTKBRÖRENCM VAR!!! 53

54

4.10.ÖZELETMDEKULLANILANYÖNTEMVETEKNKLER BLYORMUYUZ? Ayrcaözeleitimdegeçerliliiveuygulanabilirlii olanyaklamlar,yöntemvetekniklerkullanmak istediinizde 55

a) Dorudan Öretim Yöntemi: b) Öretmenin Transferi Yaklam: c) Doal Örenme Yöntemi: d) Davranç Yaklam: e) Akran Öretimi Yöntemi: f) Kooperatif Örenme Yaklam: g) Model Olma: 56

h) Bulu Yoluyla Örenme (YaparakYaayarak) Yöntemi: i) Çok Duyuya Yönelik Öretim Etkinliklerinin Planlanmas: j) Eitimde Bilgisayar Kullanm: 57

Öretim yöntem ve teknikleri uygulanrken bunlar da uygulamanzadâhiletmelisiniz. Baarl yaantlar salyoruz Konularn/ davrann analizini yapyoruz GeriBildirim Veriyoruz DoruYantlar pekitiriyoruz Yeterlilik Düzeyini Deerlendi riyoruz Örenilen lerin Birdefada tekrarn verilecek salyoruz kavramlar snrlyoruz Bilgilerinbir Örenmeye durumdan güdülüyoruz dierine aktarlmasn salyoruz 58

BÖLÜM5 ETMPROGRAMLARINASILBREYSELLETRLR?(BEP) 5.1. BEPHAKKINDATEMELKAVRAMLARNELERDR? BireyselletirilmiEitimProgram(BEP):Özeleitimeihtiyac olanörencininfarklgeliimalanlarndayapabildiklerini dikkatealarak,kazandrlacakdavranlarnnelerolduu,bu davranlarnnerede,nasl,kimlertarafndan,hangi yöntemlerlevenekadarsüredekazandrlacanbelirten, gereklidestekeitimhizmetleriniiçeren,içindeailesinindeyer aldbirekiptarafndanhazrlananyazlbirprogramdr. BEP; 59

Yasal Dayanaklar: 573 sayl Özel Eitim Hakknda Kanun Hükmünde Kararname nin4.madde(f)bendinde özeleitimeihtiyacolanbireyler için bireyselletirilmi eitim plan gelitirilmesi ve eitim programlarnn bireyselletirerekuygulanmasesastr. hükmüolup,busayedebepyasal olarakzorunluhalegetirmitir. Bireyselletirme Birgurubundeil, bireyineitim ihtiyaçlarnbugünüya dagelecekteonun bamszyaamn kolaylatracakekilde dikkatealmaktr. EitimProgram Genelanlamilebir bireyyadagurubun eitimihtiyaçlarna cevapverecekolan amaçlar,içerik, örenmeöretme süreçlerive deerlendirmeolmak üzeredörtönemli öesibulunanyazl materyallerdir. Planlama Programgelitirme veuygulama sürecidir. 60

5.1.1.BEPNedir? BEP; Özel eitime ihtiyac olan örencinin, eitsel gereksinimlerini karlamak üzere; ETM ORTAMI DESTEK DSPLN ALANI HZMETLER Kaynatrma Destek Eitim Odas Akademik Özel Eitim Snf Snf çi Destek letiim Özel Eitim Okulu Dil ve Konuma Matematik Hastane Okullar Terapisi Hayat Bilgisi Fizyoterapi Toplumsal Uyum Ulam Sosyal Beceriler Aile Eitimi Müzik Evde Eitim Resim En üst düzeyde yararlanmasn öngören yazl dokümandr. 61

BEP iözeleitimeihtiyacolanörencinin performansdüzeyi,ilgiveyeteneklerinden hareketleörenciyeözgühazrlanm ünitelendirilmiyllkdersplanolarakda düünebiliriz. 5.1.2.BEPNeDeildir? 62

5.1.3. BEP izorunluklannedenlernelerdir? 5.1.4. KimlerinBEP ehtiyacvardr? 63

Örenci Açsndan Örencinin engelinden kaynaklanan farkl ihtiyaçlarnn neler olduu belirlenir. Öretim etkinliklerinin örencinin ihtiyaçlarna göre düzenlenmesi ni salar. BEP N YARARLARI Anne Baba Açsndan Veli ile okul personeli arasnda iletiim ve ibirliini salar. Velinin çocuunun eitim hakk ile ilgili kararlara katlmn salar. Eitim sürecinde ailenin görev ve sorumluluklar n net olarak tanmlar. Öretmen Açsndan Örencinin var olan yeterlilikleri ve eitsel gereksinimlerini net olarak ortaya koyar. Örencinin eitimi ile ilgili farkl disiplin alanlar ile ibirliini salar. Öretmen için öretim ve deerlendirme süreçlerini tanmlayan bir klavuzdur. Toplum Açsndan Özel eitime ihtiyac olan örencilerin eitimine yönelik ibirlii salar. 64

NEDEN BEP? Çadalk, demokrasi, frsat eitlii, bireysel farkllklar, bireysel gereksinimlerini dikkate alarak planlama ve uygulama, sunulan hizmetlerden en üst düzeyde yararlanabilmek için BEP hazrlanmas gerekmektedir. 5.1.5.BEP inlevinedir? 1. 2. 3. 65

5.1.6.BEPNaslHazrlanr? 1.BEP Hazrlayacak Ekibin Oluturulmas (BEP Gelitirme Birimi) 2.Çocuun Eitsel Performans Düzeyinin Belirlenmesi 3.Uzun ve Ksa Dönemli Amaçlarn Belirlenmesi 4.Bireyselletirilmi Öretim Programnn Hazrlanmas 5.Uygun Eitim Ortamlar ve Bu Ortamlarda Sunulacak Destek Hizmetlerin Belirlenmesi 6.Uygun Öretim Materyalleri ve Öretim Yöntemlerinin Belirlenmesi 7.BEP n Uygulanmas, zlenmesi Ve Deerlendirilmesi çin Sorumlularn Belirlenerek Zaman Çizelgesinin Hazrlanmas Ve Deerlendirme Biçimine Karar Verilmesi ve Ailenin Bilgilendirilmesi. 66

5.1.6.1.BEPHazrlayacakEkibinOluturulmas BEPGelitirmeBirimiKimlerdenOluur? Rehber Öretmen Snf Öretmeni Bran Öretmenleri BEP Gelitirme Birim Bakan (Okul Müdürü /Müdür Yrd.) Gezerek Özel Eitim Görevi Verilen Öretmen Örenci Örenci Velisi *Bubiriminçalmausulveesaslarokul/kurumyönetimince belirlenir. B EPGelitirmeBirimininGörevleriNelerdir? 67

BEP i Kim Hazrlar? BEP Gelitirme Birimi tarafndan hazrlanr. BEPGelitirmeBirimindeGörevveSorumluluklarNelerdir? BakannGörevleri: 1. 2. 3. 68

VarsaGezerekÖzelEitimGöreviVerilenÖretmen: 1. 2. 3. SnfÖretmeni/BranÖretmenleri: 1. 2. 3. Aile: 1. 2. 3. Örenci: 1. 2. 3. RehberÖretmenPsikolojikDanman: 1. 2. 69

Va rsaözeleitimdeerlendirmekurulutemsilcisi: 1. 2. 5.2. ÖRENCNNETSELPERFORMANSDÜZEYNASIL BELRLENR? anlar söyler,yazar 70

5.3. ÖRENCYEKAZANDIRILMASIPLANLANANUZUNVEKISA DÖNEMLAMAÇLARNASILBELRLENR? 5.3.1. UzunDönemliAmaçlar(U.D.A.): 5.3.2. Uzun Dönemli Amaçlar Belirlenirken Nelere Dikkat Etmeliyiz? 71

Örencinin BEP inde yer verilecek olan UDA larn hangi disiplin ve geliim alanlarnda belirleneceine örencinin gereksinimleri dorultusunda BEP Gelitirme Birimi karar verir. Bir örenciye her ders için UDA belirlemek yerine, önceliklerine odaklanlmaldr. Eer örenci resim, beden eitimi, müzik derslerinde yeterli performans gösteriyorsa bu alanlarda UDA belirlenmesine gerek yoktur. 5.3.3. UzunDönemliAmaçlarNaslYazmalyz? Ali yl sonunda okuduunu anlar. Ali yl sonunda okuduu metin ile ilgili metinde bulunan kiiler, olayn geçtii zaman, olayn geçtii yer, olaylarn olu sras ile ilgili sorulara doru cevap verir. 72

5.3.2. KsaDönemliAmaçlar(K.D.A.): UzunDönemliAmaçlar Ksa Dönemli Amaçlar Ksa Dönemli Amaçlar Ksa Dönemli Amaçlar Ksa Dönemli Amaçlar EitselPerformansDüzeyi 73

Örnein; örenci (.) yl sonunda basit bir metni okur yazar. PERFORMANS DÜZEY Birincises grubuileoluturulan basitbirmetniokur yazar. 1. K.D.A.; ikinci ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar.(%100)* 2. K.D.A.; üçüncü ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) 3. K.D.A.; dördüncü ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) 4. K.D.A.; beinci ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) 5. K.D.A.; altnc ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) *Davran her seferinde hatasz ve doru olarak yaplmaldr. 1.K.D.A. kincises grubuile oluturula nbasitbir metniokur yazar. 2.K.D.A. Üçüncüses grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 3.K.D.A. Dördüncü ses grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 4.K.D.A. Beincises grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 5.K.D.A. Altncses grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 1.U.D.A. Altses gurubundan oluturulan basitbir metni okuryazar. uzun ve ksa dönemli amaçlarn 74

(..) öretim yl sonunda yüzden küçük saylarla onluk bozmay gerektiren çkarma ilemlerini yapar 1. K.D.A.; iki basamakl doal saydan bir basamakl doal sayy onluk bozmay gerektirmeyen çkarma ilemlerini yapar. (10/8)* 2. K.D.A.; iki basamakl doal saydan bir basamakl doal sayy onluk bozmay gerektiren çkarma ilemlerini yapar. (10/8) 3. K.D.A.; iki basamakl doal saydan iki basamakl doal sayy onluk bozmay gerektirmeyen çkarma ilemlerini yapar. (10/8) 4. K.D.A.; iki basamakl doal saydan iki basamakl doal sayy onluk bozmay gerektiren çkarma ilemlerini yapar. (10/8) *Örencinin kendisine verilen 10 ilemin 8 ini doru çözmesi gerekmektedir. Örenci(..)öretimylsonundayüzdenküçük saylarlaonlukbozmaygerektirençkarmailemleriniyapar 5.4. BREYSELLETRLMÖRETMPLANLARI(BÖP)NASIL HAZIRLANIR? Bireyselletirilmi Öretim Plan (BÖP); 75

5.5. UYGUNETMORTAMLARIVEBUORTAMLARDA SUNULACAKDESTEKETMHZMETLERNN BELRLENMES 5.6. UYGUNÖRETMMATERYALLERVEÖRETM YÖNTEMLERNNBELRLENMES 76

5.7. BEP NZLENMES,DEERLENDRLMESVEALENN BLGLENDRLMES 5.7.1. DeerlendirmeNiçinÖnemlidir? BEP sürecinde aile her aamada bilgilendirilmelidir. BEPFormlarveörnekleriEK lerdeverilmitir. 77

BÖLÜM6 KAYNATIRMA UYGULAMALARINDAALE ETM 6.1.NEDENALEETM? 1. Çünkü Yasal Olarak Sorumluyuz. her aamasnda ailelerin de görüüne bavurulmal ve aktif ailenin bilgilendirilmesi desteklenmesi evlerde veya kurumlarda birlikte yaama becerilerini 78

özürlülerin ve ailelerinin katlmnn salanmasaile bütünlüünün korunmas 6.1.1. AileEitiminiKimUygular? 6.1.2. AileEitimiNaslUygulanr? 2. Çünkü Aile Eitimi Kaynatrma Eitiminin Ayrlmaz Bir Parçasdr. 6.1.3. AileEitimininYararlarNelerdir? 79

6.2. ALENNYAADIIDUYGUDURUMLARINELERDRVE ÖRETMENALEYENASILDESTEKOLMALIDIR? ok inkar 80

Bu öylesine rahatsz ediciydi ki inanmak, kabullenmek hiç mümkün deildi. Hele ki bizim ailede böyle bir çocuun olmas akl alr gibi deil. Gözümü kapatp açtmda her ey düzelecek diye bekliyorum. Days da zaten geç konumutu. Benim çocuum normal. Hiçbir sknts yok. yi yi bir bir gözlemci olan olan öretmen; depresyon ve hayal krkl yaad 81

Bu durumda öretmen; Aileyi dinlemeli, Ailenin duygularn anladn göstermeli, Bu duygularn normal olduunu, bu duygularla baa çkabilmek için neler yaplmas gerektiini aileye anlatmal, Ailenin çocuun durumunu kabullenmesine yardmc olmal, Olumlu ve gerçekçi beklentiler oluturmasna katkda bulunmal, Aileyi psikolojik destek almas için yönlendirmelidir. Bu durumda öretmen; Ailenin bu duygusal süreçlerinin farknda olarak bu tepkilere hazrlkl olmal. Bu tepkilerin kendisine yönelik olmadn bilmeli. Eitim programn sistemli ve tutarl bir ekilde uygulamaya devam etmeli. kabul etmeveuyumsürecine 82

Bu durumda öretmen; Aileyi çocuklaryla ilgili neler yapabilecekleri konusunda bilgilendirmeli, Ailenin ve örencinin gereksinimlerini dikkate alarak aile ile birlikte aile eitim programn iyi planlamal ve uygulamal, Ailenin eitim sürecine katlmn arttrmaldr. UNUTMAMALIYIZ!!! Öretmenyukardabahsedilendesteiaileyesaladnda buduygularnetkisiazalrveaileeitimsürecineaktifolarak katlr. 6.3. ALEETMPROGRAMLARININÇETLERNELERDR? evmerkezliokul merkezli evokul merkezli 6.3.1. AileEitimProgramNaslHazrlanr? 83

baarlar Örencilerin devam ettikleri okullarda eitim aldklar genel alanlar; Öz-bakm ve günlük yaam becerileri, Alc ve ifade edici dil becerileri, Psikomotor beceriler, Kavram öretimi, Okuma-yazma becerileri, Matematik gibi akademik beceriler, Sosyal beceriler, Toplumda kabul gören uygun davranlar kazandrma, Çocuklarnn davran sorunlaryla ba etme, gibi konularda eitim verilmektedir. 6.3.2. Amaçlarnasloluturulur? 84

6.3.3. Öretimsüreçlerinaslyazlr? 6.3.4. Hazrlanan aile eitim programn desteklemeye yönelikmateryallernelerolabilir? 85

6.4. ALEETMPROGRAMIUYGULAMASÜRECNDENELER YAPILABLR? Öretmen, aile eitimi oturumunda; özen göstermelidir. 86

6.4.1. Aileeitimoturumlarndanelerolmaldr? 6.4.2. Örencininyapabildiklerinaslbelirlenir? 6.4.3. Öretim materyalleri nasl belirlenir ve amaçlar nasl gerçekletirilir? 87

6.4.4. Çocuundavranlarnaslgözlenirvekaydedilir? 6.4.5. Öretimyöntemlerivemateryallerinasluyarlanr? 88

BÖLÜM7 EK1 Okulu/Lisesi BREYSELLETRLMETMPROGRAMIDOSYASI ÖRENCNN BEPGELTRMEBRMNEULAANBLGLER Örenciannebabadndabiriylekalyorsa. EitselDeerlendirmesteiFormu:RehberlikAratrmaMerkezi ne incelenmeküzeregönderilecekörenciileilgiliokultarafndan düzenlenenrapordur. YerletirmeRaporu:l/lçeÖzelEitimHizmetleriKuruluncaalnan yerletirmeraporudur. 89

EK2 BEP GELTRME BRM ÜYELER GÖREV/ KONUMU Birim Bakan (Birim bakan Okul Müdürü yada görevlendirecei Müdür Yardmcsdr) Özel Eitim Gerektiren Birey Aile ADI SOYADI Öretmenler Rehber Öretmen- Psi. Danman RAM Temsilcisi (Varsa) Gezerek Özel Eitim Görevi Verilen Öretmen (Varsa) AÇIKLAMALAR * Örencinin dersine giren tüm öretmenler BEP Biriminin üyesidir. Örencinin performans belirlendikten sonra hangi derslerden Bireyselletirilmi Eitim Plan yaplmas gerektii BEP toplantsnda BEP Birimince karara balanmaldr. * Örencinin ihtiyaç duyduu derslerden BEP Plan hazrlanr. * BEP Dosyasnn saklanmasndan BEP Ekibi Bakan ve Snf/Snf Rehber Öretmeninin sorumludur. * Örencinin dersine giren tüm öretmenler, alan (dersi) ile ilgili performans almaldr. Bu dosyadaki Eitsel Performans Formu fotokopi ile çoaltlarak örencinin dersine giren öretmenlere verilmeli, form doldurulduktan sonra bir nüshas bu dosyada saklanmak üzere dosyada sorumlu kiiye teslim edilmelidir. * Bireyselletirilmi Eitim Plan düzenlenmesine karar verilen derslerle ilgili düzenlenen Bireyselletirilmi Eitim Program Formu fotokopi ile çoaltlarak ilgili ders öretmenlerine verilmeli, form doldurulduktan sonra bir nüshas bu dosyada saklanmak üzere dosyada sorumlu kiiye teslim edilmelidir. * Örencinin yer deitirmelerinde BEP dosyasn örencinin nakil gittii okul/kuruma gönderin. Kurumda dosyann bir özetini bulundurun. 90

EK3 ÖRENC TANIMA KARTI ADI SOYADI NUMARASI ADI SOYADI ÖRENM DÜZEY ÖZ MÜ - ÜVEY M? MESLE- AYLIK GELR SA MI? EV TELEFONU TELEFONU CEP TELEFONU KARDE SAYISI EVDE KEND ODASI VAR MI? YETERSZLNE YÖNELK DESTEK ETM ALIYOR MU? SINIF TEKRARI VAR MI? HANG SINIFTA? OKUL DEKL VARSA NEDEN NEDR? GEÇRD HASTALIKLAR YETERSZLNE YÖNELK KULLANDII CHAZ, PROTEZ, ORTEZ ÖRETMENN BLMES GEREKL ÖZEL BLGLER (alerji, sürekli kulland ilaç, terleme, epilepsi, korku, altn slatma v.b) ANNESNN BABASININ 91

EK4 LK BEP TOPLANTISI ÖRENCNN Ad Soyad Toplant Tarihi Do. Tarihi Cinsiyeti BEP in Tamamlanaca Tarih* Snf Numaras ALINAN KARARLAR** BEP TOPLANTISINA KATILANLAR 1. Ad Soyad mza Örenci Anne/baba Snf /Snf Rehber Ört. Özel Eitim Örtm.(Varsa) Rehber öretmen BEP Gelitirme Birim Bk. Öretmen/ Bran Dier Katlmclar*** Örencinin Geliimi le lgili Aile Hangi Sklkla Bilgilendirilecek? 4 Haftada Bir ( ) 6 Haftada Bir ( ) 8 Haftada Bir ( ) 12 Haftada Bir ( ) (ALE ÇOCUUN GELM LE LGL BEKLENMEDK DURUMLARDA DA BLGLENDRLR) * Aile çocuun geliimi ile hangi yolla bilgilendirilecek? Yazl ( ) Öretmen/Veli Toplants ( ) Bir Sonraki BEP Toplant Tarihi:././.. Dier : Ö renciileilgilihazrlanacakbep indönemlikyadayllkdüzenlenmesinebalolarakbeptamamlanmatarihibelirlenmelidir lkbeptoplantsndabeptoplantlarnnhangisklklayaplacakararabalanmaldr.birsonrakibepgündemikararolarakalnabilir. Örenciningeliimiileilgilibilgisinebavurmakamacyladierkurumvekurululardanuzmankiilerkuruladavetedilebilir. 92

EK5 BEP TOPLANTISI ÖRENCNN Ad Soyad Toplant Tarihi Doum Tarihi Cinsiyeti Toplant No Snf Numaras GÜNDEM BEP TOPLANTISINA KATILANLAR 1. Ad Soyad mza Örenci Anne/baba Snf /Snf Rehber Öretmeni Özel Eitim Örtm. (Varsa) Rehber öretmen BEP Gelitirme Birim Bakan Dier Katlmclar * ALINAN KARARLAR Görevi/ Bran 1. Bir Sonraki BEP Toplant Tarihi.././.. * Toplantya (varsa) örencinin daha önceki yllar dersine giren dier öretmenler çarlabilir. Örencinin geliimi ile ilgili dier kurum ve kurululardan bilgisine bavurmak amacyla uzman kiiler kurula davet edilebilir. 93

EK6 Örencinin Ad Soyad:.. ETSEL PERFORMANS* (Örnek 1) ÖrencininEitselPerformansDüzeyi: Öretmen alan (dersi) ile ilgili yllk ders programn dikkate alarak, örencinin yapabildii kazanmlar tespit etmek, yl içerisinde kazandrlmas gereken kazanmlar belirlemek amacyla bu formu doldurmaldr. Örencinin yeterlilikleri, geliim özellikleri, öncelikli ihtiyaçlar, engeli, snf v.b etmenler dikkate alnarak, hangi alanlarda ( derslerde) BEP Plan hazrlanacana BEP Birimi karar vermelidir. Ancak BEP Planlar hazrlanmasna ihtiyaç duyulmayan alanlarda (derslerde) görev alan öretmenler BEP Toplantlarna katlarak örencinin güçlü yanlar ve yaplabilecekler konusunda BEP Gelitirme Birimini bilgilendirmelidir. *Örencinin performansn belirlemeye yönelik yaplacak çalmalar ve izlenecek yollar Klavuz Kitapta örnekleri ile anlatlmtr. Düzenleyen: mza: Tarih: 94

BREYSELLETRLM ETM PROGRAMI FORMU (Örnek 1a) Örencinin Ad Soyad : Snf Numaras : Eitim Programn Hazrlayanlar : BEP Hazrlama Tarihi : Uzun Dönemli Amaçlar 1. Ksa Dönemli Amaçlar Balangç-Biti Tarihi 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. Sorumlu Kiiler BirimBakanÖrenciVelisiSnfÖretmeniBranÖretmeniRehberÖr etmen 95

Örencinin Ad Soyad:.. ETSEL PERFORMANS* (Örnek 2) ÖrencininEitselPerformansDüzeyi: Öretmen alan (dersi) ile ilgili yllk ders programn dikkate alarak, örencinin yapabildii kazanmlar tespit etmek, yl içerisinde kazandrlmas gereken kazanmlar belirlemek amacyla bu formu doldurmaldr. Örencinin yeterlilikleri, geliim özellikleri, öncelikli ihtiyaçlar, engeli, snf v.b etmenler dikkate alnarak, hangi alanlarda ( derslerde) BEP Plan hazrlanacana BEP Birimi karar vermelidir. Ancak BEP Planlar hazrlanmasna ihtiyaç duyulmayan alanlarda (derslerde) görev alan öretmenler BEP Toplantlarna katlarak örencinin güçlü yanlar ve yaplabilecekler konusunda BEP Gelitirme Birimini bilgilendirmelidir. *Örencinin performansn belirlemeye yönelik yaplacak çalmalar ve izlenecek yollar Klavuz Kitapta örnekleri ile anlatlmtr. Düzenleyen: mza: Tarih: 96

BREYSELLETRLM ETM PROGRAMI FORMU (ÖRNEK 2a) Örencinin Ad Soyad : Snf Numaras : Eitim Programn Hazrlayanlar : BEP Hazrlama Tarihi: Uzun Dönemli Amaçlar 2. Ksa Dönemli Amaçlar Balangç-Biti Tarihi 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. Sorumlu Kiiler BirimBakanÖrenciVelisiSnfÖretmeniBranÖretmeniRehberÖr etmen 97

EK7 BÖLÜMI: Süre: Ders Snf ÖrenmeAlan AltÖrenme Alan BÖLÜMII: Kazanmlar DersAlan 98

EtkinlikÖrnei ÖRENMEÖRETMESÜREC AraçtaGüvenlik,TatlarKullananlar AraçtaGüvenlik BireyselÖrenme Etkinlikleri (Ödev,deney, problemçözmevb.) GruplaÖrenme Etkinlikleri (Proje,gezi,gözlemvb.) Özet 99

BÖLÜMIII ÖlçmeDeerlendirme: BireyselÖrenmeEtkinliklerine YönelikÖlçmeDeerlendirme GruplaÖrenmeEtkinliklerine YönelikÖlçmeDeerlendirme ÖrenmeGüçlüüOlan ÖrencilerveleriDüzeyde ÖrenmeHzndaOlan ÖrencilerçinEkÖlçme DeerlendirmeEtkinlikleri alt ve üst geçitler varken yoldan geçilmesi, karya geçerken arabalarn arasndanyolafrlanmas,trafik iaretlerineuyulmamas 100

BÖLÜMIV PlannUygulanmasna likinaçklamalar Okullarımızda Neden-Niçin-Nasıl Kaynaştırma Yönetici, Öğretmen ve Aile Klavuzu ::!:: Ders/SnfÖretmeniOkulMüdürü.../.../... Uygundur. 101

EK8 BEPBREYSELZ LEMEÇZELGES Performansdeiikliklerinindeerlendirmelerisembollerlegösterilecektir.Busemboller: A=Davranbamszolarakyapar. B=Davranyardmlayapar. C=Davranyapamaz. D=Performansölçümüvedavrandeiikliideerlendirmesi(örencinindevamszl,öretmen deiimi,hastalkvbnedenlerdendolay)yaplamamtr. *Deerlendirmeyapldktansonrabuçizelgesnföretmenince,BEPGelitirmeBirimineyadaokulidaresine teslimedilecektir. 102

BEP EKB ÇALIMA SÜREC 103

BÖLÜM8 KONTROLLSTELER KaynatrmaEitimindeÖretmenlerçinKontrolListesi NoNo lembasamaklar Evet EvetHayr Hayr 104

105

GörmeYetersizliiOlanÖrencilerçin; 106

107

OrtopedikYetersizliiOlanÖrencilerçin; 108

ÖrenmeGüçlüüveZihinselYetersizliiOlanÖrencilerçin; 109

110

DikkatEksikliiveHiperaktiviteBozukluuOlanÖrencilerçin; 111

112

OtizmiOlanÖrenciler 113

114

KaynatrmaEitimindeYöneticilerçinKontrolListesi No lembasamaklar Evet Hayr 115

116

BÖLÜM9 ETKNLKÖRNEKLERVESORULARLAKAYNATIRMAETM Etkinlik:1 ÖMER Akam olmu, dersler bitmiti. Ömer, okul eyalarn güzelce toplad. Öretmenine yi akamlar! dedi. Arkadalar ile merdivenlerden komadan indiler. Bahçe kapsndan çkarken hiç aceleetmediler. Ömer, Merve ve Emre ayn mahallede oturuyorlard. Her gün okulabirliktegelipbirliktegidiyorlard.imdidehepsibiraradayd. Birbirlerini çok seviyorlard. Kimse kimseyi kötü sözlerle incitmiyordu. Yollarnn üzerinde tehlikeli bir kavak vard. Arabalar öyle hzlgeçiyorduki!çkardklarseslerbileinsankorkutuyordu.yiki utrafikklarvard. Ömer ve arkadalar, trafik kurallarn biliyordu. Yeil k yanmadankesinliklekaryageçmiyorlard. Krmz kta sabrla bekliyorlard. Her zaman olduu gibi yeilktakaryageçtiler.güvenleevlerinegittiler. OKUYALIM CEVAPLAYALIM Aadakisorularokuduunuzmetnegörecevaplaynz. 1.Ömer,okuldanayrlrkenöretmeninenededi? 2.Ömervearkadalarokuldançkarkennasldavranyorlar? 117

3.Ömer inarkadalarnnisimlerinelerdir? 4.Ömervearkadalarevlerinegiderkennedenkorkmular? 5.Ömervearkadalarkardankaryageçerkennasl davranyorlar? 6.Ömervearkadalarhangiktakardankarya geçiyorlar? 7.Ömervearkadalarhangiktaduruyorlar? Etkinlik:2 118

Etkinlik:3 1.Aadakitümcelerdebobraklanyerleriuygunsözcüklerle tamamlaynz. 2.Aadakisaatlerinkaçolduunualtnayaznz. 3.Aadayazlolansaatleregöreakrepveyelkovansaatüzerine yerletiriniz. 119

Etkinlik:4 1 11 21 31 41 51 61 71 81 91 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 14 15 16 17 18 19 20 22 23 24 25 26 27 28 29 30 32 33 34 35 36 37 38 39 40 42 43 44 45 46 47 48 49 50 52 53 54 55 56 57 58 59 60 62 63 64 65 66 67 68 69 70 72 73 74 75 76 77 78 79 80 82 83 84 85 86 87 88 89 90 92 93 94 95 96 97 98 99 100 120

Etkinlik:5 Tekbasamaklikidoalsayy(sonucutekbasamaklolan)toplar. Tekbasamaklikidoalsayy(sonucuçiftbasamaklolan)toplar. kibasamaklsayiletekbasamaklsayyeldesiztoplar. kibasamaklsayiletekbasamaklsayyeldelitoplar. kibasamaklikisayyeldesiztoplar. 121

1. SORU: Özel eitim gerektiren bireylerin okul öncesi eitimi zorunlu mudur? CEVAP: (Özel Eitim Hizmetleri YönetmeliiMadde29) 2. SORU: Özel eitim gerektiren bireylerin okul öncesi eitim kurumlarnakaytlarnaslyaplacaktr? CEVAP: Okul ÖncesiEitimKurumlarYönetmeliiMadde10c) 3. SORU: Özel eitim gerektiren bireylerden ekonomik durumlar yetersizolanlarnokulöncesieitimininücretinaslkarlanacaktr? CEVAP: OkulÖncesiEitimKurumlarYönetmeliiMadde 11c) OkulÖncesiEitimKurumlarYönetmeliiMadde11g) 122

4. SORU: Kaynatrma yoluyla eitim yaplan okul öncesi eitim kurumlarndaörencimevcutlarnekadarolmaldr? CEVAP: OkulÖncesiEitimKurumlarYönetmeliiMadde10c) 5. SORU:Kaynatrmayoluylaeitimkapsamndabireylerinlköretim okullarnakaytlarnaslyaplacakt r? CEVAP: g) ehit ve muharip gazi çocuklar ile özel eitime ihtiyac olan çocuklarn yeni kaytlar, durumlarn belgelendirmeleri artyla ulusal adres veri tabanndaki adreslerine baklmakszn istedikler i ilköretim okuluna yaplr. ( lköretim KurumlarYönetmeliiMadde17/g)" (Özel Eitim Hizmetleri Yönetmelii Madde77) 6. SORU: Okul Yönetimi kaynatrma örencisi için yaplacak düzenlemelerdeailedenücrettalepedebilirmi? CEVAP: 7. SORU: Okul yönetimi dier velilerin istei üzerine engelli örenciyi okuldanuzaklatrabilirmi? CEVAP: 123

.(5378 Sayl Özürlüler Ve Baz Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun Madde15) 8. SORU: lköretim okullarnda kaynatrma yoluyla eitim yaplan snflarda örenci mevcutlar ve örencilerin snflara dalm nasl yaplacaktr? CEVAP: (ÖzelEitimHizmetleriYönetmeliiMadde23) 9. SORU: lköretim okullarnda Kaynatrma yoluyla eitimlerine devamedenörencilerinbaardurumlarnasldeerlendirilir? CEVAP: (lköretimkurumlaryönetmeliimadde47e) (lköretimkurumlar YönetmeliiMadde32h) 10. SORU:Özeleitimsnflarnaslaçlr? CEVAP: (ÖzelEitimHizmetleriYönetmelii Madde25) ÖzelEitimHizmetleriKurulununGörevleri (Özel Eitim Hizmetleri Yönetmelii Madde16d) 124

ÖzelEitimSnfAçlmaslelgiliSüreç: MillîEitimBakanlYöneticiVeÖretmenlerininDersVeEkDers Saatlerine likin Karar Madde 91a2: Resmî görevi bulunmayanlar ile emeklilere, okul öncesi, ilköretim, orta öretim, özel eitim ve yaygn eitim kurumlarndahaftada30saate,kadarekdersgöreviverilebilir. 11. SORU: Özel eitim snflarnn ders araç ve gereçleri nereden karlanacak? CEVAP: 125

12. SORU: lköretim okullarnda akranlaryla birlikte eitim gören kaynatrma yoluyla eitime devam eden ve 8 inci snf bitiren örencilerehangibelgedüzenlenecektir? CEVAP: (lköretimkurumlaryönetmeliimadde47e) (lköretimkurumlaryönetmeliimadde54) 13. SORU: Özel eitim snflarn bitirenlere hangi belge/diploma düzenlenecektir? CEVAP ÖRNEK: ÖRNEK: 14. SORU: Özel eitim snf öretmenlerine ek ders ücreti ne kadar ödenecektir? CEVAP:. Bu ücretler, özel eitime muhtaç örencilerin eitim ve öretim gördüü kurumlar da görevli öretmenveyöneticilerilebuörencilereyönelikolarakaçlan özel snf öretmenlerine ve cezaevlerinde görevli öretmenlere % 25 fazlasyla ödenir. 126

15. SORU:Destekeitimodasndagörevlendirilenöretmenlereekders ücretinekadarödenecektir? CEVAP: özel snf 16. SORU:Destekeitimodalarnaslaçlr? CEVAP: Destekeitimodalarnnaçlmasileilgilisüreç: a) Okullarmzdadestekeitimodasaçlmasamacylaokulidareleri (RAM nbilgisidahilinde),ram lar,l/lçeözeleitimhizmetlerikurulu;ihtiyaç olmashalindemillîeitimmüdürlüüneresmiyazylataleptebulunur. b) l/ilçe Millî Eitim Müdürlüü resmi yazy, konuyu görümesi ve kararabalamasamacylal/lçeözeleitimhizmetlerikurulunahavaleeder. c) l/lçe Özel Eitim Hizmetleri Kurulu konuyu deerlendirerek teklifi uygun görmesi halinde Eitim Müfettileri Bakanlna, açlmas düünülen destek eitim odasnn fiziki yapsnn mevzuata uygunluunun incelemesi yönünderesmiyazylataleptebulunur. d) Eitim Müfettileri Bakanl açlmas teklif edilen destek eitim odasnyerindeinceleyerekkararnraporhalindel/lçeözeleitimhizmetleri Kurulunabildirir. e) l/lçe Özel Eitim Hizmetleri Kurulu; destek eitim odas açlmas yönündeki karar ve Eitim Müfettileri Bakanlnn uygun görüü belirten raporudorultusundavalilikmakamonayiçinresmiyazmayyapar. f) Açlan destek eitim odas Özel Eitim Rehberlik ve Danma HizmetleriGenelMüdürlüünebildirilir. g) Destekeitimodasaçlanokullardaörencilerineitimihtiyaçlarna göre görme, iitme, zihinsel engellilersnf öretmenleri öncelikli olmak üzere, 127

gezereközeleitimgöreviyapanöretmen,snföretmenivealanöretmenleri görevlendirilir.destekeitimodasnaöncelikleokulunöretmenlerindenolmak üzere RAM da görevli öretmenler ya da dier okul ve kurumlardaki öretmenlergörevlendirilir. 17. SORU:Özeleitimsnflarndasnfmevcudunekadarolmaldr? CEVAP: 18. SORU: Ortaöretim okul ve kurumlarna örenci kaytlar nasl yaplmaldr? CEVAP: 19. SORU:Ortaöretimkurumlarndakaynatrmayoluylaeitimgören örencilerin snf geçme/kalma durumu hangi mevzuata göre yaplacaktr? CEVAP:. (ÖzelEitimHizmetleriYönetmelii ninmadde23). (Özel Eitim Hizmetleri Yönetmelii ninmadde24) 128

(Özel EitimHizmetleriYönetmelii ninmadde93) 20. SORU: Özel eitim hizmetleri kuruluna, eitsel deerlendirme ve tanlamaileyerletirmekararlarnanaslvenekadarsüredeitiraz edilmelidir? CEVAP:Özeleitimhizmetlerikurulunayaplacakitirazlar: Veli, Okul ve kurumlardaki rehberlik ve psikolojik danma hizmetleriyürütmekomisyonu, 129

21. SORU: lköretime devam eden kaynatrma örencilerinde ya snrvarmdr? CEVAP: 22. SORU: Her kaynatrma karar alnm örenci için BEP ekibi oluturmakzorunlumudur? CEVAP: bireyselletirilmi eitim program gelitirme birimi (Özel Eitim Hizmetleri Yönetmelii ninmadde72) 23. SORU: Okulumuzda ve yakn çevremizdeki okullarda özel eitim öretmeniyok.ram daçokuzak.budurumdabepekibioluturmak içinneyapmalyz. CEVAP: 24. SORU: Teneffüs vb. serbest zaman etkinliklerinde kaynatrma örencisiylekiminilgilenmesigerekir? CEVAP: 25. SORU: Öretmenin kaynatrma örencisi ile ilgili sorumluluklar varmdr? CEVAP: 26. SORU:Aileçocuuileilgilenmiyorneyapabilirim? CEVAP: 130

27. SORU:OkulyönetimiBEPbiriminioluturmadneyapmalym? CEVAP: 28. SORU: Özel Eitim konusunda ders görmedik, benim alanm olmadiçinbanakimyardmcolacak? CEVAP: 29. SORU: lköretim 2.kademesinde okuma yazmas olmayan örencilerederslerbazndanaslbepyaplacaktr? CEVAP: 30. SORU:Kaynatrmaeitiminealnanörencimsüreklidevamsz.Bu durumdabirüstsnfageçmesinaslolacak? CEVAP: 31. SORU: Neden kaynatrma örencileri ayr bir snfta ya da okulda eitimlerinedevamettirilmiyor? CEVAP: 131

32. SORU: Snfmda birden fazla kaynatrma örencisi var. Dier ubelerdeyok.neyapmalym? CEVAP: 33. SORU: Dier örenci aileleri snfta kaynatrma örencisini istemiyor.aradakaldm.neyapmalym? CEVAP: 34. SORU: Örencimizin kaynatrma eitimine alndna dair özel eitim hizmetleri kurul karar dönem ortasnda elimize geçti. Bu durumdabepyapacakmyz? CEVAP: 35. SORU: Örencime ilikin Kaynatrma eitimi tedbirinin yanl olduunudüünüyorum.neyapmalym? CEVAP: (ÖzelEitimHizmetleriYönetmelii nin Madde18b) 36. SORU: Kaynatrma eitimine alnan örencim ilköretim programnyürütebilecekdüzeyegeldi.budurumdaneyapmalym? CEVAP: 132

37. SORU:OkulöncesieitimkurumlarndaBEPnaslyaplacaktr? CEVAP: 38. SORU:Bedenselyetersizliinedeniylekaynatrmaeitiminealnan örencim var. lköretim programn rahatlkla yürütebilecek düzeyde.budurumdabepyaplmasgerekiyormu? CEVAP: 39. SORU:Kaynatrmakararkaldrlabilirmi? CEVAP: 40. SORU: RAM raporu olmayan, daha önce ilköretim okuluna hiç gitmemi10yandakibirçocuueitimöretimdönemiiçerisinde okulunkaytetmemehakkvarmdr? CEVAP: (Özel Eitim HizmetleriYönetmelii ninmadde75) 133

41. SORU:Kaynatrmaeitimialanörencimeyazllardafarklsorular mhazrlamalym?yazlysnflaaynandamyapmalym? CEVAP: 42. SORU: Özel eitime muhtaç çocuklarn eitimi ile ilgili, milli eitim müdürlükleriningörevvesorumluluklarnelerdir? CEVAP: Özel eitime muhtaç çocuklarn eitimi ile ilgili tedbirlerin alnmas, okullarda özel eitim snflarnn açlmas ve bunlarn ihtiyaca göre saylarnn artrlmas, özel eitim okul ve kurumlarnn çalmalarnn izlenmesi ve denetlenmesi 43. SORU: Velinin talep etmesi halinde okul müdürlükleri kaynatrma örencisine yönelik bireysel geliim raporu doldurmak zorunda mdr? CEVAP: 44. SORU: Kaynatrma eitimi ile ilgili çevremizdeki hangi kurum ve kurululardanyardmalabiliriz? CEVAP: 134

KAYNAKÇA 1. Batu, S., Kırcaali İftar, G. (2005), Kaynaştırma, Ankara: Kök Yayıncılık 2. Birkan, B. (2002), Erken Özel Eğitim Hizmetleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(/2) s.113 3. Çanakkale Rehberlik Ve Araştırma Merkezi www.canakkaleram.gov.tr 31.05.2006 Tarihli Özel Eğitim Yönetmeliği nde Yapılan Değişiklikler Görev Ve Sorumluluklar 4. Çulhaoğlu İmrak Hülya(2009) Okulöncesi Dönemde Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Öğretmen Ve Ebeveyn Tutumları İle Kaynaştırma Eğitimi Uygulanan Sınıflarda Akran İlişkilerinin İncelenmesi Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Okulöncesi Eğitimi Anabilim Dalı 2009 Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi 5. Gümüşhane Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü, Bülteni, Sayı : 1, Konu: Kaynaştırma, Tarih : 10.01.2007 6. İlköğretim Kurumları Yönetmeliği: http://mevzuat.meb.gov.tr/html/225_0.html erişim tarihi: 22.08.2010 7. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği: http://orgm.meb.gov.tr/mevzuat/ozel_ yon_son/ozelegitimyonetmelikson.htm Erişim Tarihi: 22.08.2010 8. 9. 10. 11. Okul Öncesi Eğitim Kurumları Yönetmeliği Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği Sucuoğlu Bülbin(2007) Yeni İlköğretim Programları Ve Öğretmen Yeterlikleri Işığında Etkili Kaynaştırma Uygulamaları Elementary Education Online, 6(2), k:10-11, 2007. 12. İlköğretim Online, 6(2), k:10-11, 2007. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr 13. 14. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik Ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı : B.08.0.ÖRG.0.20.03.01 / 3601 02.9.2008 : Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları GENELGE NO : 2008 / 60 T.C.Milli Eğitim Bakanlığı, MEGEP(Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi Kaynaştırma Eğitimi, Ankara 2007 Millî Eğitim Bakanlığı 15. Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği RG MAYIS 2010/2632 135