KOÜ Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Ö retim Üyesi

Transkript

1 I Dr. Herdem BELEN KOÜ Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Ö retim Üyesi YEN MEDENÎ KANUN HÜKÜMLER UYARINCA EVLÂT ED NME (TÜRK- SV ÇRE-ALMAN KARfiILAfiTIRMALI HUKUK DE ERLEND RMES YLE)

2 II Yay n No : 1593 Hukuk Dizisi : Bas - Temmuz STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da- t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask -Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. Berrin Do rul : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Berrin Do rul/ça dafl Belen Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 III Son befl y lda ailemizin her demini dolduran can m za...

4 IV

5 V ÖNSÖZ Medenî Kanun de iflikli i ile birlikte, hanesine görev yaz lan gruplardan birisi de hukuk ö retisi olmufltur. Yasa de iflikli i ile karfl m za ç kan eksikliklerin, anlafl lma güçlüklerinin, yorum gerektirir düzenlemelerin varl bunun nedeni olarak gösterilebilecektir. Ö retinin ö reten bölümünde yer alan hukuk fakültesi ö retim üyelerinden birisi olarak, iflledi imiz Aile Hukuku derslerinde, de iflikli in yürürlü e girdi i y ldan bafllayarak, evlât edinme konusunu irdelememiz hep, sorular, elefltiriler, tart flmalarla olmufltur. Derslerimizden birisinde bütün bunlar n yaz l olarak dile getirilmesi gere ini beraberce kabul etmemizin ard ndan, bir ö rencimin esprili ça r s ile de çal flman n bafllama vuruflu yap lm fl ve evlât edinme konusundaki inceleme, yoluna koyulmufltur. Makale olarak bafllad m çal flma, yaz lanlar n bu boyutu aflmas, bölümler halinde yay nlaman n yeterli yarar sa layamaca düflüncesi ve görüflme yapt m zamanki yay nevi sorumlusunun önerisi ile öyküsünü kitaba dönüfltürdü. Bunlara doçentlik araflt rmas için bulundu um Podstam Üniversitesi Hukuk Fakültesi ndeki ek araflt rmalar m, konuk ö retim üyesi olarak görev ald m kürsünün ö renci çal flanlar ndan sevgili Nazime EKER in yard m ve destekleri eklenince, karfl laflt rmal hukuk boyutu kapsaml bir eser ç kt ortaya. Yeni ç kan eserlerin eklenmesi düflüncesi, baz lar n elde etme çabas derken, neredeyse iki y ll k bir zamana yayg n çal flma sonras, bugün yay na haz r hale geldi. De inmek istedi im bir nokta; hatta bir süre yay n n bekledi im bir tez çal flmas na, defalarca yapt m kiflisel görüflmelere ra men ulaflamam fl olmam, (k sa hikayesiyle yazar n ifadeleriyle elinde yaz l metnin olmamas, sadece kütüphaneden ulafl labilir olmas, kütüphaneden de al nm fl bulunmas, sonuçta ancak yak n bir konuda tez yazan bir akademisyenin kütüphane izniyle çekebildi i kadar n n elde edilebilmifl ve o oranda yararlan labilmifl, kiflisel tan flma ve görüflmelere ra men bu aflamada kal nca, bir anlamda peflinin b rak lm fl olmas ) çal flman n anmadan geçemeyece im bir kesitini oluflturdu. Eserin peflini b - rakm fll m, elde edebildi im bölümler d fl nda kalan metinde ileri sürülen görüfllerle, çal flmada ileri sürdü üm -olas - paralel görüfllerin tesadüften ibaret olaca n belirtip, yay nlanmam fl olsa da, daha önce alenileflmifl bir eser olmas gere i, ilgili yerlerde yollamada bulunulamam fl olmas n n olumsuz sonuçlar n ra men, peflinen kabullendi im vurgusuyla ifade etmek isterim.

6 VI Çal flman n bafllama vuruflunu yapt ran -yaflam biçimi olarak gördü üm u rafl m n çok zevk ald m yönü oldu unu her f rsatta vurgulad m- karfl lar nda bulunmaktan hep mutluluk duydu um sevgili ö rencilerime; sürdürdü üm çal flmalar mda hocal ndan çok fley ö rendi imi bir kez daha mutlulukla gördü üm kürsü hocam Prof. Dr. E. Sabâ ÖZMEN e; kürsüsünde bir y l boyunca konuk ö retim üyesi olarak bulunma olana n bana içtenlikle sunan, kendimi evimde hissederek bir y l boyunca verimli bir çal flma sürdürdü üm, Podstam Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk ve fl Hukuku Kürsüsü Profesörü Dr. Detlev W. BELLING e, sekreterinden bafllayarak di er kürsü arkadafllar ma ve kürsü çal flanlar m zdan Nazime EKER e; çal flmay kitap olarak basma düflüncesini ortaya atan ve beni buna ikna eden zaman n Beta Yay nevi Sorumlusu Rahmi ARIKAN a ve yay n gerçeklefltirdi imiz dönemdeki Sorumlu Seyhan SATAR a ve Beta çal flanlar na teflekkür ediyorum. Ç k fl noktas ndaki öngörülerimizin bir nebze gerçekleflecek olmas dile iyle. Haziran 2005, Alaçat

7 VII Ç NDEK LER Önsöz...V K saltmalar...xi Girifl...1 A. Evlât Edinme liflkisinin Temelinde Yatan lkeler...2 B. Evlât Edinme Konusunda Yeni Kanunun Sistemi...4 C. Evlât Edinme flleminin Hukukî Niteli i...5 D. Evlât Edinme Türleri...7 E. Evlât Edinmenin Koflullar...10 I. Genel Koflullar Evlât Edinmede Yafl ve Süre Koflullar...11 a) Evlâtl n yafl...11 b) Evlâtl k ile evlât edinen aras ndaki yafl fark...15 c) Birlikte evlât edinmede efllerin yafl na veya evlilik süresine iliflkin koflul...19 d) Tek bafl na evlât edinmede evlât edinecek kiflinin yafl na iliflkin koflul...25 e) Tek bafl na evlât edinmede di er koflullar...28 aa) Efli ay rt etme gücünden sürekli yoksun evli kiflinin tek bafl na evlât edinmesi...29 bb) Eflinin uzun zamand r nerede oldu u bilinmeyen evli kiflinin tek bafl na evlât edinmesi...29 cc) Mahkeme karar yla iki y l aflk n süredir eflinden ayr yaflayan evli kiflinin tek bafl na evlât edinmesi Evlât Edinmede R zalar...34 a) Evlât edinenin r zas...34

8 VIII b) Evlâtl n r zas...35 c) Evlâtl n ana-babas n n r zas...38 d) Vasi ve vesayet dairelerinin r zas...47 II. Türler Aç s ndan Evlât Edinmenin Koflullar Küçüklerin Evlât Edinilmesinde Aranacak Koflullar...48 a) Evlât edinilecek küçü ün bak m ve e itimi...48 b) Evlât edinmenin küçü ün yarar na bulunmas...51 d) Evlât edinenin çocuklar n n yararlar n n zedelenmemesi Ergin veya K s tl lar n Evlât Edinilmesinde Aranacak Koflullar...57 a) Genel Olarak...57 b) Genel koflullar...58 aa) Evlât edinenin altsoyunun bulunmamas...58 bb) Evlât edinilecek evli ergin ya da k s tl n n eflinin r zas...60 b) Alternatif koflullar...63 aa) Genel olarak...63 bb) Evlât edinilecek bedensel veya zihinsel özürlünün bak l p gözetilmesi...64 cc) Evlât edinence küçüklü ünde bak l p, gözetilmifl ve e itilmifl olma...64 dd) Di er durumlarda aile halinde yaflama...66 ee) Ergin veya k s tl lar n evlât edinilmesinde alternatif koflullar n bir arada de erlendirilmesi...68 F. Evlât Edinme flleminin Hüküm ve Sonuçlar...71 I. Genel Olarak...71 II. Kiflisel Duruma liflkin Sonuçlar Ad-Soyad Vatandafll k H s ml k Mirasç l k...86 III. Velâyet Hakk...88 IV. Nafaka Yükümlülü ü...91 V. Evlenme Yasa...94 G. Evlât Edinmede Hükümsüzlük Halleri...97 I. Genel Olarak...97 II. Yokluk...104

9 IX III. Kesin Hükümsüzlük Genel Olarak Kesin Hükümsüzlük Sebepleri IV. ptal V. Di er Noksanl klar n Etkisi Genel Olarak Kesin Hükümsüzlük Sebebi Oldu u Halde, Evlâtl k liflkisinin Hükümsüzlü ünün leri Sürülemeyece i Di er Noksanl klar Di er Noksanl klar VI. Hak Düflürücü Süre Sonuç Kaynakça...137

10 X

11 XI KISALTMALAR Abs. Absatz (F kra) AD Adalet Dergisi AmtsG Amtsgericht (Asliye Mahkemesi) Art. Artikel (Madde) AÜEHFD Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi BGB Bürgerliches Gesetzbuch (Alman Medenî Kanunu) BGH Bundesgerichtshof (Alman Federal Temyiz Mahkemesi) BGHZ Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in Zivilsachen (Alman Federal Temyiz Mahkemesi [Hukuk] Kararlar ) BK Borçlar Kanunu bk. bak n z Buchs. Buchstaben (alfabetik s ralamal bent) BverwG Bundesverwaltungsgericht (Federal dare Mahkemesi) BüG Bundesgesetz über Erwerb und Verlust des Schweizer Bürgerrechts, vom 29. September 1952 ( sviçre Vatandafll n n Kazan lmas ve Kayb Hakk nda Kanun) C. Cilt Çev. Çeviren dn. dipnot E. Esas Einf Einführung (Sunufl) EMK Eski Medenî Kanun FamRZ Zeitschrift für das gesamte Familienrecht HD Hukuk Dairesi BD stanbul Barosu Dergisi JAmt Das Jugendamt (Zeitschrift für Jugendhilfe und Familienrecht) K. Karar karfll. karfl laflt r n z

12 XII LG Landesgericht (Eyalet Mahkemesi) m. madde N. Nummer (Numara) NJW Neue Juristische Wochenschrift NK Noterlik Kanunu OLG Oberlandesgericht (Eyalet stinaf Mahkemesi) RG Resmî Gazete s. sayfa StAZ Das Standesamt (Zeitschrift für Standesamtswesen, Familienrecht, Staatsangehörigkeitsrecht, Personenstandsrecht, internationales Privatrecht des in- und Auslands) TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TVK Türk Vatandafll k Kanunu Überbl Überblick (Genel Bak fl) Urt. Urteil (Karar) vd. ve devam Vor Vorbemerkungen (Ön Bilgiler) Yarg. Yarg tay YD Yarg tay Dergisi YKD Yarg tay Kararlar Dergisi YMK Yeni Medenî Kanun ZFJ Zentralblatt für Jugendrecht ZGB Schweizerisches Zivilgesetzbuch ( sviçre Medenî Kanunu) Ziff. Ziffer (numerotik s ralamal bent) ZR Revisionen, auch Berufungen in Patentsachen ZVW Zeitschrift für Vormundschaftswesen ZZW Zeitschrift für Zivilstandswesen