Ç NDEK LER. Güç Kontaktörleri. Güç Kontaktörleri

Transkript

1

2 Güç Kontktörleri Ç NDEK LER FC0M FC0M FCD FCD FCD FCD FC0D FCD FC0D FCD Kompnzsyon Kontktörleri FCDK FCDK FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC00D FCD FC0D FCDK Güç Kontktörleri Özellikler Kullnım Sınıflrın Göre Kontktör Seçimi Kontktörün Kullnım Sınıflrı Elektriksel Ömüre Göre Kontktör Seçimi Kontktör rızlrı ve Etkileri Bğlntı Kesitleri Teknik Tlo Teknik Resimler Sipriş Kodlrı Kompnzsyon Kontktörleri Özellikler Çlışm Prensii Teknik Tlo Sipriş Kodlrı Teknik Resimler Tristör nhtrlmlı Kompnzsyon Kontktör Özellikler Teknik Tlo Teknik Resimler Yüksek kım Kontktörleri Özellikleri Teknik Tlo Bğlntı Şemsı Sipriş Kodlrı Teknik Resimler FCDK FCDK FC0DK FCDK Tristör nhtrlml Kontktörler FCTK FCTK FCT0K TS EN 07 IEC 07 EN 07 Yüksek k m Kontktörleri EC0... EC00 Montj pozisyonu : Ön yüz fl hriç Rk m : 000 m (mx) B l Nem : %0 (0 o C), %0 (0 o C) Çevre s kl : o C ile + 0 o C rs Kirlilik dereesi : III

3 Kontktörler, flt elektrik motorlr olmk üzere; kompnzsyon, s tm gii elektrik tesislerinin klo ile uzktn kumnd edilmelerine imkn s lrlr. Termik röleler ile kulln ld nd ise ihzlr ve tesisleri fl r yük k mlr n krfl korurlr. Federl kontktörleri uluslrrs IEC 07, TS EN07 stndrdlr n ve ye uygun olrk iml edilir. n ve yrd m kontklr ile oin ve yrd m kontk loklr koly tk l p ç krt lilir. FC tipi kontktörler üç uçlu oine shiptir. Böylee ir lnt esnekli i s lnm flt r. Kontktörlerin oinleri, nm oin geriliminin 0, il, kt rs nd güvenle kumnd edileilir. C ile + C rs ndki ortm s kl klr nd tm verimle çl fl r. Kontktörlerin ry montj edileilme imkn tesis esns nd üyük kolyl klr s lr. Mlzeme yp lr itiriyle 00V luk gerilime dynilir. Kontktörün fll özellikleri: Kontktör, herhngi ir ozulmy vey kynmy mruz klmdn yüksek k m de erlerini tfl ml d r. Bu d kontklr n (kontk yüzey teknolojisi ile kynk teknolojisi) klitesine l d r. Özellikle C s n f nd ve kondnstör kumnds nd kontktör seçimi çok önemlidir. Kontktör kpl iken, kontklr üzerinden kn k m s nmy neden olur. Bu s nm stndrdlrd s n rlnd r lm flt r. IEC 07 e göre sürekli termik k m (Ith) st oyun n kontklrdn geçirildi inde kontktör terminllerindeki mksimum s rt fl K y flmml d r. Kontktör k m keserken, iririnden yr ln kontklr rs nd elektrik rk oluflturur. rk, termik etki sonuu kontk mlzemesinden kopn elektron ve iyon k m d r. rk s kl inlere dereeye ulfl r ki, u d kesme hüreleri ve kontklr n yp m nd kulln ln metl ve yl tknlr n tfl yilee i s kl n çok üzerindedir. Bunun için rk mümkün oldu un çuk son ermelidir. Bu mçl kontktörlerde sepertör kulln lmktd r. Kul edileilir sürekli termik k m Ith: Kul edileilir termik k m, IEC 07 e göre yp ln s kl k rt fl testinde kulln lk test k m n n en üyük de eridir. Bu test st süre oyun PVC yl t ml k r iletkenler üzerinden kontktör terminllerine k m uygulms ess n dyn r. Bu durumd kontktör terminllerindeki s kl k de iflimi (ΔQ) K yi flmml d r. Kpm kpsitesi: Kpm kpsitesi, kontktörün kontklr n n hsr görmeden kpyilee i k m de eridir. Güç fktörü ve kpmn n s kl kpm / kpsitesine etkide ulunn fktörlerdir. IEC07 de C kulln m s n f için; le mx. motor çl flm k m ise; kpm kpsitesi= x le olml d r. Kesme kpsitesi: Kesme kpsitesi; kontktör kontklr n n ve rk söndürme hürelerinin zrr görmeden flr yl kesileilee i k m de eridir. Gerilim de eri yükseldikçe kesme kpsitesi düflme gösterir. IEC 07 de C kulln m s n f için; le mx. motor çl flm k m ise; Kesme kpsitesi = x le olml d r. Meknik ömür: Kontktörün n kutuplr ndn k m geçirmeksizin sdee oini eslenerek, herhngi ir k m ifllemi gerektirmek sizin yp lileek mksimum kpm+çm sy s kontktörün meknik dyn m n elirler. Elektriksel ömür: Elektriki dyn m; kontktörün kutuplr ndn yük k m geçerken, herhngi ir k m ifllemi gerektirmek sizin yp lileek mksimum kpm+çm sy s d r. Elektriki dyn m çeflitli kulln m s n flr için elirlenen tipik devreler üzerinde yp ln testlerin sonuund elirlenir. C: Omik yükler, kpnn k m=kesilen k m=ie C: Sinp kfesli senkron motorlr, kpnn k m = Ie (Yolverme) kesilen k m = Ie (Ie=In) C: Sinp kfesli vey ilezikli senkron motorun kesikli çl flms ve k ml frenleme uygulmlr, kpnn k m = kesilen k m = Ie. Kulln m S n flr n Göre Kontktör Seçimi Kontktör seçiminin en önemli noktlrdn irisi, yükü iyi nlyilmek ve ni yük krkteristik üyüklüklerini iyi tespit edeilmektir. Önemli seçim prmetreleri: flletme gerilimi (Ue), flletme k m (le), Boin gerilimi, Kesileek k m (l), Kullnm s n f, çl flm türü ve kontk ömrüdür. Motorlr için kontktör seçimi: Motorlr için kontktör seçiminde önemli seçim prmetreleri; Çl flm gerilimi (Ue), Motor çl fl rken ki kesme k m = flletme k m (le), Motor klk fl k m (l=m x le), Klk fl s kl (K), Opersyon sy s d r.. Kfesli senkron motorlr: Motor nm güü (kw), iflletme gerilimi ve motor çl flm tipi (sürekli, kesintili, k s süreli vs.) dikkte l n r. Özellikle yüksek çevre s kl klr vey rtt r lm fl güvenlik, tehlikeli ölge gii seeplerden düflük güçte çl flt r ln motorlr için kontktör seçimi yprken, motor çl flm k m dikkte l nml d r.. Bilezikli senkron motorlr: Sttor ve rotor devresi için yr yr seçim yp l r. Sttor kontktörünün seçimi Ith termik k m n göre yp l r. Rotor devresindeki seçim için önemli kriterler ise; iflletim durumu (klk fl, yrlm), yl t m (toprklm vr vey yok), uygulm türü (r kontktör vey son kontktör) dür.. C Motorlr yol vermede kontktör seçimi: Do rudn yol vermede; C kullnm ktegorisinde ve motor nominl güüne göre seçim yp l r. Yüksüz hlde y ld z üçgen yol vermelerde y ld z kontktöründen, motor nominl k m n yklfl k / ü geçee inden, y ld z kontktörü; C kullnm ktegorisine göre nominl motor güün / ü de erinde seçilir. Enerji ve üçgen kontktörü, motor srg lr ile seri l oldu undn iflletme esns nd u kontktörlerden motor srg k m geçer. Onun için u kontktörler C ktegorisine göre motor nominl güün / ü yni 0, kt de erinde seçilir. Yük lt nd yol ln motorlr y ld z üçgen yol vermede ütün kontktörler C kullnm ktegorisine göre ve motor nominl güün / ü yni 0, kt de erinde seçilir. d. DC k m için kontktör seçimi: Do ru k md rk n söndürülmesi lterntif k m göre dh zordur. Seçim iflleminde yükün zmn siti L/R en z yük gerilimi ve k m kdr önemli ir üyüklüktür. Zmn siti (L/R) yklfl k olrk endüktif olmyn yüklerde ms, flönt motorlrd 7, ms, seri motorlrd ms, elektrom knt slrd ise 0 ms dir. Endüktif DC yükü nhtrlmd önemli prmetreler; gerilim, yük türü (omik vey endüktif) ve nhtrlm s kl d r. e. Omik yükler: Devreye l pç krmk için omik yükler en sorunsuz yüklerdir, çünkü kontktör üzerinden yln z nm k m geçer. Kpm k m kesme k m n eflittir. nhtrlm s kl rtt kç orty ç kk s n n dh fzl ol göz önünde ulundurulml ve C e göre seçilen kontktörlerin nm k m dh düflük kul edilerek hesplm yp lml d r. Genellikle tek fzl oln s t devreleri eslerken kulln ln fzl kontktörlerin vey kutu seri hle getirilir. ki kutup seri ise nm çl flm k m,xie, kutup seri ise xie olrk hesplnml d r.

4 Kfesli senkron motorlr yol vermede kontktör seçimi Do rudn yol verme Norml y ld züçgen yol verme Empedns ile yol verme Ototrnsformtörle yol verme n kontktör k m = Ie n kontktör : 0, Ie Üçgen kontktörü : 0, Ie Y ld z kontktörü : 0, Ie Geçifl kontktörü : 0, Ie n kontktör : Ie Klk fl kontktörü : 0,7 Ie n kontktör Trfo kontktörü Y ld z kontktörü Sinp kfesli senkron motorlr do rudn yol vermede kontktör seçimi: Trifze /00V kw In () 0,7,0 0,, 0,,,,,,,,,, 7,,,, Termik röle yr shs (),,,,,,,,, 7, FCD FCD FCD FCD FCD FC0D FCD FC0D FCD FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D : Ie : Ie : 0, Ie Uygun FEDERL Kontktör Sinp kfesli senkron motorlr Y ld züçgen yol vermede kontktör seçimi : /00V kw 7,, In (),, Termik röle Uygun FEDERL Kontktör yr shs () Ht Üçgen Y ld z 7, FCD FCD FCD FCD FCD FCD FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FCD FCD FCD FCD FCD FCD FC0D FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FCD FCD FCD FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D FC0D f. Kompnzsyon uygulmlr : Kondnstörler lnd klr devrelerde devreye sokulm n nd yüksek freknsl (...khz) ve yüksek de erli geçii k mlr neden olur. Tek ir kondnstörün vey ir kondnstör gruu içindeki ir kpsitörün nhtrlnms iririnden frkl özellikler gösterir. Kondnstör gruplr ndki kdemeli devreye lm ifllemi kontktör için çok dh zordur. Çünkü kondnstör gruplr ndki kondnstörler kdemeli olrk devreye l n rken tryn n çekim k m ndn flk prlel kondnstör rs nd ir dolfl m k m oluflur ve kontktörü zorlr. Bu yüzden kompnzsyon uygulmlr için özel kontktörler ve kominsyonlr gelifltirilmifltir. Gereken durumlrd k m s n rlmk için flok oini kulln l r. Üç fzl kondnstörlerin kumnds için gelifltirilen kontktörler klk flt k m n de erini s n rlyn, s n rlm dirençli geçifl kontk loklr ile tsrlnm flt r. g. yd nltm tesisi uygulmlr : yd nltm uygulmlr nd zmn zmn oluflilen dre gerilim ve k mlr kontktörü zorlyilir. Seçim için tip dvrn fl ve kpmkesme çl flms ç s ndn s n flnd r lm flt r. yd nltm devrelerinde kontktör seçimi yprken mpül tipi, lnt, kompnzsyon olup olmd, devreye lm ve çl flt rm k m ve güç fktörü önemli noktlrd r. Flmnl lmlrd kontktör, kpm s rs nd lm nm k m n n kt n kdr yüklenirken kesme k m nm k m n eflittir. Deflrj ve fluoresn lmlrd ise kompnzsyon yp l p yp lmd çok önemlidir. Yüksek s nçl iv uhrl lmlrd ön s tm süresine (yklfl k dkik) iflletme k m n n iki kt ir k m söz konusudur. Hlojen lmlrd ve sodyum uhrl lmlrd ise u rejim süresi yklfl k dkikd r. /

5 Kontktörün kulln m s n flr : Kullnm s n f n n do ru tespit edilmesi ve u s n f uygun olrk seçim yp lms, kontktörün s l kl çl flilmesi için en önemli noktd r. Uygulmd krfl lfl ln ir çok r zn n seei kontktörlerin kullnm s n f n göre do ru seçim yp lmms d r. C s n f : Güç fktörü en z 0, oln lterntif k m yüklerini kpsr. Bun en yyg n örnek olrk s tm uygulmlr gösterileilir. C s n f : En yyg n uygulm s n f d r. Yol ld ktn sonr, çl flmkt iken devre d fl rk ln kfesli senkron motorlr n kpsmktd r. Kpm n nd, kontktör kontklr ndn motorun nm k m n n...7 kt oln motor klk fl k m geçer. çm n nd, kontktör, motorun çekti i nm k m n keseektir. O nd kontktör kutuplr rs ndki gerilim nominl gerilimin %0 si kdrd r. Bu koly ir kesme durumudur. Bu s n f örnek olrk mkinlrdki tüm stndrt sinp kfesli motorlr ve ek olrk ilezikli senkron motorlr n sttoru ve sttor kumnds, snsörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, pomplr, vntiltörler, kr flt r lr, klim ihzlr, so utuulr, vnlr gösterileilir. C s n f : Kfesli vey ilezikli motorlr n kesik çl flm ve ters k ml frenleme uygulmlr ile ilgilidir. Kontktör, motorun nm k m n n...7 kt oln yol lm k m nd çr ve kpt r. Düflük h zd kesme zor flrtlrd gerçekleflir. Örnek uygulmlr, sk mkineleri, tel ve klo mkineleri, kesik çl flml tk m tezghlr, metlurji, kld rm, elektrovnlr, kvrmlr s rlnilir.. IEC 07 e göre kontktör kulln m s n flr : k m insi lterntif k m Kullnm ktegorisi C C C C C Kulln m yeri Endüktif olmyn vey çok z endüktif oln yükler, direnç oklr Sinp kfesli motorlr; yol verme, motor çl fl rken durdurm Sinp kfesli motorlr; yol verme, yön de iflmeli çl flm, d ml çl flm Elektrik deflrj lms kontrol düzenlerinin nhtrlnms Kondnstör gruplr n n nhtrlnms FC0M FC0M FCD FCD FCD FCD FC0D FCD FC0D FC0D FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC00D FCD FC0D 7 Milyon çmkpm, Kesilen k m () fiekil Elektriksel ömüre göre kontktör seçimi (Ue 0 V C s n f için) 0 Hz iflletme gerilimine göre güçler (kw) /

6 Kontktör r zlr ve etkileri: Kontktörler ktloglrd verilen teknik verilere uygun olrk kulln lmd vey esleme fleekesinde htlr meydn geldi i tkdirde, r zlr söz konusu olilir. Kontktörlerin ols devre d fl klm nedenleri: Genel olrk kontktörler sl nd koly koly r z ypmyn ihzlrd r. Seçim do ru yp ld ys ve iflletme flrtlr ozuk de ilse, ir kontktör milyonlr kez güvenli ir flekilde çmkpm ypilir. fl d, kontktörlerde en s k krfl lfl ln r zlr ile u r zlr n nedenleri ve çözümleri verilmifltir. Kumnd (oin) devresi klolr n n fl r uzun olms z sorunlr yol çilir. Uzun klolr oyun gerilim düflümünün üyük olms kpmy zorlflt r rken, fl r üyük kesitli klo kpsitns ise çmy engel oluflturur. Kumnd klosu tvsiye edilen de erden uzun oluyors dh üyük ir oyutt kontktör kullnmk, dh düflük oin gerilimi kullnmk vey oine prlel ir direnç vey endüktif empedns lmk tvsiye edilir. B lnt kesitleri: Min. ve mx. lnt kesitleri n kontk Yrd m kontk Kontktör içerisinde kir vey yn prç klr n olms, zorlu tmosfer koflullr ve korozyon, özellikle uzktn kumnd ile kontktörün kpnms ifllemini engelleyeilir. Böyle ir ht ile krfl lfl ld nd kir ve toz krfl kuvvetli ir temiz hv k m ile kontktör temizlenmeli, muhfz dh kpl ve korunkl hle getirilmeli, devre kontrol edilmeli, iletkenli i ozuu ir etken vrs ertrf edilmelidir. Kontktör oini düflük vey yüksek gerilim sonuund ynilir. fieeke geriliminin çok dlglnd durumlrd voltj regültörü kulln lms gereklidir. yr hv rl ndki toz ve yn isimler de unu kolylflt r r. Boin ynms yl krfl lfl ld nd öne gerilim ve frekns kontrol edilmeli, krrl ir kumnd gerilimi s lnml d r. Kpsitif etkiden flk çmy engelleyen ir flk olyd kontklr n yp flms d r. Bu yp flmn n seei; yüksek k md nhtrlm, k s devre vey y ld züçgen geçiflindeki ht olilir. Bir k s devre oluflmufls öne k s devrenin seei ulunml d r. Kontktörün gürültülü çl flms n seep oln olylr ise hv rl nd toz v. yn prç klr n ulunms, nüve yüzeyinin uzun süre çl flmktn yenilmifl olms,uygun olmyn gerilim ve freknst r. Bunlr engellemek için nüve yüzeyinin temiz klms s lnml ve gerekirse gerilim ve frekns göre oin de iflikli i yp lml d r. Boin de ifltirme: Kontktörün iki yn nd ulunn vidlr sökerek, üst prçlr y r p, lt k sm nd kln oini yuvs ndn çekip lrk yerine yeni oin tk l r. Üst prç yerine yerlefltirilerek kontktör kpt l r. nk montj esns nd yy n yerine oturms n dikkt edilmelidir. çm k m n l kontk ömrü: Belli ir fllt ihz ndki kontk erime ky, genel olrk çm k m n l d r ve kontk ömürleri diygrmlrl verilir. Kontktörlerin en üyük kulln m ln motorlr n iflletilmesidir. Motorlr n frkl iflletme türleri IEC 07 de s n flnd r lm flt r. (mm ) mm mm mm mm mm FC 0D FCD FCD FCD FCD FC0D FCD FC0D FCD FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC00D FCD FC0D ,..., +...,...,... +,......,... +,......,..., +..., ,..., +...,,...,... +,......,..., +..., ,,...,......,,......,,......, , +...,,... +,...,... +,......, +...,,... +,......, +..., , +..., /

7 FC0M FC0M FCD FCD FCD FCD FC0D Kulln m s n f : C Ie mx Ue< 0 V Kulln m s n f : C 0 C Ie mx C nm yl t m gerilimi Ui (..) 00 Hz V nm dre dyn m gerilimi Uimp kv Motor kontrolü ~ C Yol verme Durdurm nm k m C rl k Yrd m kontk sy s 0 / V kw / 00 V kw V kw 00 V kw 0 / 0 V kw gr.,,, 0, N vey NK,,,,,, 7, 7, 0, 0, 0, N N N vey NK vey NK vey NK 7,, 7,,, 0, 0, 0, N N N vey NK vey NK vey NK,, N + NK 70, N + NK Boin güç srfiyt (tutmd) Kutup fl n güç ky plr Mx. min. s km torku W W Nm 0,, 0,, 0,, 0,,,00,,7,00,,7,,,00,,,0,, Koly de ifltirileilen oinler FCCD0 FCCD FCCD Yrd m kontk loklr (Yn Montj). rkm N kontk sy s. rkm NK kontk sy s Yrd m kontk loklr (Öne Montj). rkm N kontk sy s. rkm NK kontk sy s FCBF0 FCBF0 FCBF FCBF FCBF0 FCBF0 FCBF0 FCBF FCBF FCBF FCBF0 Meknik Kilit N : Normlde ç k konkk NK : Normlde kpl kontk /

8 / KONTKTÖRLER KONTKTÖRLER FCBF0 FCBF0 FCBF FCBF0 FCBF FCBF FCBF FCBF0 FCBF FCBF0 FCBF0 FCCD CCD F FCCD FCD,, 7, FC0D,,, FC0D 0 7, 0, FC0D 0 7, 0, FC0D 0 7, 0 7,00 00 FC00D ,00 0 FC0D ,00 0 0, FCD 70,,0,, N + NK FC0D 0,,,00 N + NK 0 FCD 0,,,0 N + NK FCD , , ,00 FCCD

9 /7 R N Monofze motorlr Trifze motorlr Monofze motorlr,,,,,,7,,, kw HP 0 V kw HP 00 V V V 0 V 00 V 0 V 00 V 0 V 0,7 0, 0,,,,,,,, 7 7, 0, 0,,, 7 7,,,,,,7,7,,,,7,,,,,,,,,,7, 7,, 7,,,,7 0,, 0 0,7 0, 0,,,,,7, 7,, , 0,,, 7,, ,0,,,, 7,7,,,, ,,, 7,, ,,,,7,0,,77 7, 7,,,7, 0,,,,, ,,,,,,,,,, , 0,,,,,,,,,,, 7,,,,, , 0, 0,,,,,, 7 7,, Trifze motorlr R T S N KONTKTÖRLER KONTKTÖRLER

10 / KONTKTÖRLER KONTKTÖRLER FC 0D FCD FCD FC0D FCD FC0D FCD 7 7 FCD FC0D,, FCD FCD FC0D FC0D FC0D FC0M FC0M C DC C DC C DC C DC C DC C DC

11 FC00D ,7 0,7, FCD FC0D, /

12 Meknik Kilit Yn Tk ln Kontk Blo u FCD / FCD Öne Montj Yrd m Kontk Blo u:. FCD / FCD Öne Montj Yrd m Kontk Blo u: 7 0 FC0D / FCD / FCD Öne Montj Yrd m Kontk Blo u: FC0D Öne Montj Yrd m Kontk Blo u: 0 0 7, 7 Meknik Kilit Yrd m Kontk Yrd m Kontk Yrd m Kontk Yrd m Kontk 7 Yrd m Kontk Yrd m Kontk 0 /

13 Yrd m kontk loklr siprifl kodlr : Üste Tk ln FCBF0 FCBF FCBF0 FCBF0 FCBF FCBF FCBF FCBF0 Yn Tk ln FCBF FCBF0 FCBF0 Siprifl kodu DD DD00000 DD DD DD00000 DD DD DD Siprifl kodu DDB00000 DDB DDB Yedek oin siprifl kodlr : Siprifl kodu FCCD FCCD FCCD FCCD FCCD FCCD 70 Boin çl flm gerilimini elirtir Yedek n kontk tk mlr siprifl kodlr : Siprifl kodu FC0 D DD FC D DD FC D DD FC D DD FC D DD FC0 D DD FC0 D DD FC D DD FC0 D DD FC D DD FC D DD00000 FC0 D DD FC00 D DD FC0 D DD FC0 D DD FC00 D FC D DD DD00000 FC0 D DD FC0 D DD FC0 D DD Kontktör tip kodlr n tn mlr : FC 0 D K (Örnek kontktör tipi) Boin gerilim de eri Yrd m kontk sy s () Kontktör tipi () nm k m (C) Federl kontktör () ilk rkm normlde ç k (N) kontk sy s n, ikini rkm normlde kpl (NK) kontk sy s n gösterir. Örnek; = N + NK () M : Mini kontktör D : Stndrt kontktör DK : Kompnzsyon kontktörü / Kontktörlerin siprifl kodlr : C Ie kw 00 V Stndrt yrd m Siprifl kodu FC0M* (). kontk N + NK DM K 000 FC0M FC0M FCD FCD FCD FCD FC0D FCD FC0D FCD , 7,, 7 N NK N NK N NK N NK N NK N NK N NK N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK FCD FC0D FC0D FC0D FC0D FC00D FCD FC0D 0 00 Meknik kilit siprifl kodlr : Siprifl kodu...fcd FC0D...FCD Boin gerilimleri : FC0... FC Kontktör Boini: Kontktörlerin oin gerilimlerini fl dki tloy göre veriniz. C V V D V E DDMK DDMK V 0V V 0V H K N R V S V 0V 00V T U V DC E H K U Örnek: 0 V, 0/0 Hz oin gerilim için; K. Örnek: C s n f, nor mlde kpl, oin gerilim V 0/0 Hz oln kontktör için: FC DO E. Örnek: C s n f, nor mlde kpl ve ç k yrd m kontkl, oin gerilim 0 V 0/0 Hz oln kontktör ihtiy iç FC DK + FCBF0 (Kontktör ile det FCB F0 kontk lo u yeterli olkt r.) FC... FC0 Kontktör Boini (Elektronik Kontrol Devreli): 00V C IEC stndrtlr n göre oinler Boin geriliminin % inde kontktörü kptilmelidir. Boin geriliminin % %70 rs nd kontktörü çt rilmelidir. 00 Boin gerilimini seçerken ifl stlerindeki gerilim düflümleri ile geeleri gerilim yükselmeleri göz önüne l nml d r.

14 Kompnzsyon Kontktörleri: Kompnzsyon kontktörleri kondnstör nhtrlms için tsrlnm fl olup, özel tsr mlr syesinde kompnzsyon devrelerinde emniyetle kulln lilir. Kontktörler, ship olduklr k m s n rly kontk loklr syesinde kondnstörlerin klk fl k mlr n s n rlnd r r. Böylee gerek kondnstörlerin gerekse devre koruyuu ihzlr n ömrü uzr. FEDERL kompnzsyon kontktörlerinin norml kontktörlerden tek frk kontktör üzerinde n kontklr prlel lnn k m s n rly dirençlere ship geçifl lo u olms d r. Devre fiems : Kompnzsyon kontktörünün kulln m seepleri: Bilindi i gii kondnstörler ilk devreye l nm n nd ile khz rs nd yüksek frekns ve nm k m n n onlr kt n ç kilen, çok k s süreli yüksek k mlr seep olurlr. Bu k mlr s n rlmk için kondnstörün lnd her üç fz d endüktns (flok oini) ilve edileilir. nk prtik olrk u ifllem zor oldu u için sdee u mç için dizyn edilen kompnzsyon kontktörleri kulln l r. Bu syede kontktörün ömrü norml kontktöre göre %0 rtkt r. Örnek vermek gerekirse norml kontktörlerin mksimum yükte elektriksel ömürleri ise, kompnzsyon kontktörlerinin ömrü dir. Çl flm prensii: Kompnzsyon kontktörlerin çl flm prensii flöyledir. Kontktör oini enerjilendi i zmn, ilk olrk geçifl lo unun kontklr kpn r. Kondnstörün ilk klk fl k m u kontklr n üzerinden geçtikten ortlm, ms sonr geçifl lo unun kontklr ç l r ve kondnstörlerin nominl k m n n kontklr tfl r. L L L L L L Direnç (R) Direnç (R) (R ) (R ) T T T fiekil FCDK / FCDK / FCDK / FCDK T T T fiekil FCDK / FCDK Kontktör tipi FCDK FCDK FCDK FCDK FCDK FCDK FC0DK Kulln m s n f C Iemx Ue V nm s l k m (Ith) nm kondnstör güü (kvr) Q 0 C 0/0 V / V nm yl t m gerilimi nm dre dyn m gerilimi Elektriksel ömür (çmkpm) Yrd m kontk sy s rl k V kv kg N + NK 0, N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK 0,0 0, 0,0,, Boin güç srfiyt W,7,7,, Kutup fl n güç ky plr Mx. min. s km torku N vey NK, W 0,,00,00,,0,0,0 Nm,,,,,, /

15 0 KONTKTÖRLER Kompnzsyon kontktörlerinin siprifl kodlr : C Ie () FCDK FCDK FCDK FCDK FCDK FCDK 7 FC0DK kvr 00 V Stndrt yrd m kontk N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK N NK Siprifl kodu Kompnzsyon kontktörü ksesurlr siprifl kodlr : Siprifl kodu Kompnzsyon lo u Kompnzsyon direnç lo u FCDK / FCDK FCDK / FCDK Kompnzsyon Blo u. Kompnzsyon Blo u 7 0 FCDK / FCDK FC0DK , 0 7 Kompnzsyon Blo u Kompnzsyon Blo u 0 /

16 Elektrik yüklerini devreye l p ç krtmd meknik kontktörler yerine güç elektroni i elemnlr n n kulln m teknolojinin ilerlemesi ile dh fzl kulln m ln ulmktd r. Tristör nhtrl kompnzsyon kontktörü ile çok h zl çm kpm yp lilir. Böylee kdemenin ir periyotluk süre içinde devreye girip ç kms s ln r. Özelikle otomotiv, k t, mlj, g d, tekstil, m ve çimento sektöründe kulln ln: punto kynk mkins, limn vinç, kynk mkinlr, snsör, mtkp, elektrik rk f r nlr, dreli yükler, indüksiyon oklr gii çok h zl devreye girip ç kn üyük güçlü yüklerin h zl kompnzsyonu yp lilmektedir. Geliflen teknoloji ile irlikte güç elektroni i nhtrlm elemnlr n n k m ve gerilim kpsiteleri rtmkt fiytlr ise uuzlmktd r. fl d d elirtildi i gii yr iletkenlerle yp ln nhtrlmn n meknik nhtrlm krfl s nd önemli üstünlükleri vrdır. Yr iletken nhtrlm ypmn n vntjlr : Hreketli prç içermezler nhtrlm n nd rk oluflmz fl nm olmz Kontrol trf nd indüktns ulunmz Sessizdir Elektromnyetik przit oluflturmz Yüksek nhtrlm h z n shiptir Güvenirli i yüksektir Uzun ömürlüdür fiok ve titreflimlere dyn kl d r Fz ç s s f r iken nhtrlm ypmk mümkündür Yüksek girifl ç k fl izolsyonun shiptir Kdemeler gerilimin s f r geçifl n nd devreye l nd ndn kontktörlü sistemlerde olufln rk oly meydn gelmez yn sistemden eslenen elektronik ihzlrd nhtrlm n nd meydn gelen geçii dreler, ni pikler, ozulmlr, przitler meydn gelmez. I fiekil de de görülee i gii devreye girme esns nd kondnstörün çekti i fl r k m n tepe de eri nominl k m n tepe de erinin yklfl k olrk kt ivrlr ndd r. t fiekil: Bir kompnzsyon kondnstörünün kompnzsyon kontktörü ile devreye l nms n I Yr iletken kontktörle yp ln nhtrlm iflleminde ise fiekil de de görülee i gii fl r k m oluflmmktd r. t fiekil: yn kondnstörün yr iletken kontktörle devreye l nms s rs nd kondnstör üzerindeki gerilim ve k m dlg flekilleri I t fiekil d görülen k m dreleri flk ir kondnstörün devreye girmesiyle meydn gelen przitlerdir. Bflk ir kondnstör devreye girerken çekti i hrmonikli k m, kendisine prlel olrk devrede oln kondnstörlerden de çekilee i için u tür przitlerin oluflms kç n lmzd r. Kompnzsyon sistemindeki yr iletken kontktörle nhtrlnn kondnstörlerin devreye girmesi s rs nd, kendisi üzerinden ir fl r k m geçmeyee i gii, fiekil d görüldü ü gii kendisine prlel flk kondnstörler üzerinde de przit oluflmykt r. fiekil : Kompnzsyon kontktörü ile nhtrlm yp ln ir kompnzsyon kondnstörünün üzerinden geçen k mlr görülmektedir. /

17 fiekil7 de ir kondnstörün kompnzsyon kontktörü ile devreye l nms n nd çekti i k m dlg flekli görülmektedir. Burd k m drelerinin rk rky przit oluflturk flekilde tekrrlnms kontktörün kontklr n n iririne yp flms n nd olufln meknik titreflimlerden kynklnmktd r. k m drelerinin nominl k m n kt ndn dh fzl oldu u flekilden de görüleilir. fiekil7 fiekil de tristör nhtrlml kompnzsyon kontktörü ile nhtrlnn ir kondnstörün devreye girifl n nd kydedilmifl k m dlg flekilleri verilmifltir. Görülee i gii devreye girme n nd hiçir fl r k m oluflmmktd r. Yklfl k periyot kdr süren k mdki dlglnm devreye l oln hrmonik filtresi nedeniyle olufln geçii ir durumdur. Bu flekilde devreye l nn ir kondnstörün kendi üzerinden fl r k mlr geçmedi i gii, kendisine prlel oln kondnstörlerin üzerinde de ir przitlik oluflmykt r. fiekil L L L Not: Hrmonik filtre rektörü vey filtresiz kompnzsyon sistemlerinde k m s n rly rektör kulln lms, korum için ise süper flink NH sigort kulln lms zorunludur. fiekil Tristör nhtrl kompnzsyon sisteminde ir kdemeye it lnt flems /

18 Çl flm gerilimi Un Tepe gerilimi nm k m Tepe k m (t= msn) Çl flm s kl Depolm s kl Reksiyon süresi mx Kontrol gerilimi Kontrol k m nm kondnstör güü Siprifl Kodu V V C C ms m kvr FCTK FCTK FCT0K V C, V DCC DEK V C, V DCC 0 DEK V C, V DCC DEK0000 FCTKFCTK Kontrol Klemensi 70,, 0 0, 7,,7 L L L 0, 0 70,, 7, T T T Kontrol Klemensi Kontrol Klemensi Kontrol Klemensi 0 0, 7,,7 70,, Kontrol Klemensi Kontrol Klemensi,,, /

19 Federl Yüksek k m Kontktörleri: Omik, endüktif ve kpsitif C ile DC devrelerinde, fleekejenertör enversör sistemlerinde güvenle kulln l r. Kontktörler TS EN 07 stndrd n uygundur. Norml olrk kutuplu oln kontktörler, siprifl üzerine, ve kutuplu olrk d iml edilmektedir. Federl kontktörleri DC k m n kesmek için dizyn edilmifltir. DC'de rk söndürme oly C'ye nzrn dh zor oldu u için, Federl kontktörleri C devrelerinde de emniyetli ve uzun ömürlü olrk kulln lilir. Teknik de erler tlosund muhtelif kulln m s n flr ve gerilimler için kontktörlerin seçimi gösterilmifltir. vntjlr : rk kontklr oldu undn, demerj ve kesme k mlr nd n kontklr thrip olmz. Büyük rk sepertörleri, mnyetik üfleme ve özel kontk sistemi syesinde kompkt kontktörlerin dynmd r flrtlrd emniyetle kulln lilir. Yüksek freknslrd oin nüvesinin s nms önlenmifltir. Bu özelli inden doly indüksiyon oklr nd kulln m elverifllidir. Kontktör devrede iken gürültü ypmz. Güç srfiyt çok zd r. Gerilim dlglnmlr ndn etkilenmez. Yeteri kdr yrd m kontk mevuttur. ( stenirse yrd m kontk sy s rtt r lilir.) Yedek prç sorunu yoktur. Elektriksel kilitleme yn nd istendi inde meknik kilitleme oln d vrd r. Bu vntjlr n yn s r ekonomik olms d ir vntj teflkil eder. Çift kontkl olduklr için yüksek elektriksel ömürleri vrd r. Boin devresi: C kumnd esleme gerilimi, ir köprü diyotl DC'ye çevrilerek kontktör oinine uygulnmktd r. B lnt flems ndn d görülee i gii, fllm utonu C devresine, durdurm utonu ve termik röle çm kont ise DC devresine konmufltur. Gerilim dlglnmlr ndn etkilenerek kontktör çmz. Mesel, kumnd esleme gerilimi (Us) 0V oln ir fleekede kontktörün çms için gerilimin V'un (0.xUs) lt n düflmesi gerekir. Kontktör ilk devreye girerken en fzl, devrede iken en fzl m k m çekmektedir. Burdn d nlfl y gii Federl kontktörlerinin güç srfiyt çok zd r. Boin devresinde nüve sçlr n n kirlenmesi vey pslnms ndn doly kontktörün ses ç krms kesinlikle sözkonusu de ildir. Kontk sistemi: Kontktörün n devresinde rk ve n kontklr mevuttur. Kpm durumund önelikle rk kontklr devreyi kpt r ve meydn geleileek nominl k m üzerindeki ni yol verme k mlr n u kontk üzerine l r. Dh sonr n kontklr kpnrk tm tems s lnm fl olur. Bu kpm düzeni syesinde n kontklr n iririne çrprk thrip olms ve oluflk rklrdn doly fl nms önlenmifltir. çm durumund, oin gerilimi kesilir kesilmez yy kuvveti ile önelikle n kontklr, rks ndn d rk kontklr ç l r. Böylee meydn geleileek rkdn doly, n kontklr thrip olmz. Yrd m kontklr: Kontktör üzerinde ç k, kpl yrd m kontk vrd r. Bunlrdn ç k ve kpl kontk, oin devresinde kulln lm flt r. Di er kontk ( ç k, kpl ) ise yedek olrk ulunmktd r. stenirse unlr ç k, kpl kontk dh ilve edileilmektedir. rk sepertörleri: Kontktördeki elektromnyetik üfleme ile, çm esns nd meydn gelen rk, rk sepertörleri içine do ru itilir ve sepertör içindeki rk ölüüleri, rk ölerek rk n sönmesini temin ederler. Doly s yl kontktörler, rk sepertörleri tk lmdn gerilim lt nd kesinlikle ç l p kpnmml d r. C ve DC devrelerinde lnt flekilleri: C ve de iflik DC gerilimleri için kontktörlerin lnt flekli fiekil d gösterilmifltir. nk C ve DC kontktörlerinde çm yy ed ve mesfesi frkl d r. Siprifllerde u husus göz önüne l nml d r. Elektromnyetik üflemenin rk sepertörler içine iteilmesi için, kontktöre enerji dim sepertörlerin ulundu u üst terminllerden girilmelidir. R S T N P(N) N(P) 0 V ~ 0 V P(N) N(P) P(N) N(P) fiekil 0 V 0 V /7

20 EC 0 EC 00 EC EC 00 EC 0 EC 0 EC 000 EC 00 Kulln m s n f (Ith) Ie mx C 0 C Kutup sy s * d.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, nm dre dyn m gerilimi kv Motor kontrolü için (Sinp kfesli motorlr) ~ C 0 / V / 00 V 00 V kw kw kw Kompnzsyon devrelerinde / 00 V kvr nm yl t m gerilimi Ui ~ V Boin gerilimi Us (C) Us (DC) ~ V V,,, 0, 0,,,,, 0, 0,, Boin gerilimi çl flm rl xus ~ V 0,7, Yrd m kontklr N () NK () d d Boin güç srfiyt Çekmede Tutmd W W Meknik ömür Opersyon Boyutlr En mm Boy mm Yükseklik mm rl k kg,,,,,,,, Kutup fl n güç ky plr W 0 Us: Kumnd esleme gerilimi. * Yüksek k m Kontktörleri stndrt olrk kutuplu üretilmektedir. /

21 B lnt flems : R e0 Kpm I 7 K 7 K K K R e ON OFF Nötr Fz Klemens B lnt fiems e0 R e e0 KD K 7 7 çm 0 Yrd m Kontk Blo u B lnt fiems K fiekil N e0 : sigort e0 : sigort e : Termik röle kont (Kulln iste ine l ) : Kulln n n yp lnt lr (Stop düzene i) R : Gerilim ölüü direnç (00 Ω W) KD : Köprü diyot K : Boin : S r klemensleri VRN=0 V için R=(00±%)ΩW Stop utonunu flemdki gii DC devresine koyunuz, ksi hlde çmd ir geikme olkt r. ve no'lu klemensler test için k s devre edilmifltir. Kulln u husus dikkt etmeli ve flemy göre lnt ypml d r. Meknik kilitleme lnt flems : Kontktörlerin siprifl kodlr : EC 0 EC 00 EC EC 00 EC 0 EC 0 EC 000 EC 00 C Ie () kw 00 V Stdrt yrd m kontk N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK N + NK Siprifl kodu 0 Boin gerilimleri : C DC V V E E V H H 0 V K K 0 V R R : Kutup sy s. (,,, gii) V S S V T T fiekil /

22 EC0EC00ECEC00 : Enerji girifli Seprtörler Ø. Montj deli i 0 Ø. Montj deli i 0 mm.(min) EC0 EC0 : Enerji girifli Seprtörler Ø. Montj deli i Montj deli i Ø. 0 EC000 EC00 : Enerji girifli Seprtörler 0 mm.(min) 0 mm.(min) Montj plks Ø. Montj deli i 70 Montj deli i Ø /0