Sağlıklı Nesil, Sağlıklı Gelecek

Transkript

1

2 Sağlıklı Nesil, Sağlıklı Gelecek Bağımsız Ol, Saygın Ol, Duvarı nem lılık yıkar ım ğ a b ı n a s in Sevdiklerin İçin Bağımlı Olma d en r ren Ye i G a r Siga Çıkar k ı l ğ a S İçme, içtikçe sıra sa n a ge lecek ımsız Ol ğ a B, n e v ü Kendine G Geleceği değiştirmek için çalışıyoruz sini e d a r i, (Yeşilay) a dam ı l n ez. a m k t i l e e Bağım D teslim lı olm e y e d anın t i mad n, s k anın k a ek s u ç lm o lı ım ğ a B e lusu n d i s ir idir t ih c r e t ir b kişisel çığlığı yükselir t da m i n de in es cr hü r he Bağımlının Bağımlı olmak, insanın kendine inancını yitirmesidir 2 orkulara ve k k lı lı ım ğ a B lmaktır o ir s e e y e d mad a lı olm m ı ğ a B lığını n ı g y sa ektir m r i t i y k

3 A N A YA S A DİYOR Kİ... MADDE 58 Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır. MADDE 59 Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. YEŞİLAY ın AMACI Yurdumuzda ahlâki ve kültürel bir kalkınma atmosferi içinde, alkollü içki, sigara ve uyuşturucu madde kullanımını, özel sektör ve devlet organları ile de iş ve gönül birliği yaparak, en az miktara indirmektir. TEŞEKKÜR Bu materyalin hazırlanmasına ve basılmasına katkıda bulunan Yeşilay Ekibine teşekkür ederiz. YAYINA HAZIRLAYANLAR Yeşilay Genel Merkezi Eğitim Uzmanları ÇİZİMLER Mustafa Kocabaş, Özge Demirci GRAFİK - TASARIM Sıla Bilişim Medya Türkiye Yeşilay Cemiyeti 2011 Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Merkezi Nuruosmaniye Cad. No:17/1 Cağaloğlu / İstanbul Tel: Faks: info@yesilay.org.tr 3

4 Değerli Yetişkinler, B A Ş K A N Bağımlılık o şey olmadan yaşayamama durumudur. Bağlanılan şeyle hayatın daha anlamlı olduğuna inanmak, o şey olmadığında ruhsal ve fiziksel krizlere girmek gibi etkileri beraberinde getiren bağımlılık, maddi imkânları ve sağlığımızı sömürmek gibi onarılmaz zararları da hayatımıza kattı. Bu yönleri ile bağımlılığın kölelikten hiçbir farkı bulunmamaktadır. Zira kendisine ve çevresine zarar vermeyi engelleyemeyecek duruma gelmiş bir insanın özgürlüğünden, özgür iradesinden bahsedilemeyeceği açıktır. Bu durumda karşımıza, bağımlısı olduğumuz şeyin özgürlüğümüzü çaldığı gerçeği çıkmaktadır. Bahsedilen gerekçelerle özgürlüğü elinden alınmış birey ise bağımlılık üreticilerinin gönüllü kölesi olmuş demektir. Yayılmacı politikalarını insanlarımız üzerinde pervasızca uygulayan, insanlarımızın ve hatta bütün insanlığın onurunu ayaklar altına alan bağımlılık üreticilerinin oyunlarını durdurma zamanı gelmiştir. Her yıl dünyada beş milyon kişi, ülkemizde ise yüz bin kişi sigaraya bağlı akciğer kanserinden hayatını kaybediyor. İnsanlığa karşı işlenen suçlar incelendiğinde işkencenin, ayrımcılığın, köleliğin ve benzerlerinin bu kategoride değerlendirildiğini görmemiz mümkün iken, insanlık onuruna aykırı etkileri ve kitlesel imha olarak değerlendirilebilecek neticeleri itibariyle bu suçlardan hiçbir farkı olmayan bağımlılık üretmek ve yaymanın suç kapsamında olmamasını uluslararası hukukta büyük bir boşluk olarak değerlendiriyoruz. Bu bağlamda mücadelemizi ciddi bir sorumluluk bilinci içerisinde devam ettirmemiz gerçeğini unutmadan, toplumsal geleceğimizin teminatı olan birey özgürlüğünü korumaya devam edeceğiz. Bağımlılıklarla topyekûn gerçekleştirilecek mücadelede size kılavuz olacağını düşündüğümüz bu kitapçığın faydalı olmasını diliyorum. Saygılarımla Av. Muharrem BALCI Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Başkanı 4

5 BAŞLARKEN... S GARA HAKKINDA B LMEN Z GEREKENLER Ko ru yu cu sa l k ad na bir ad m, te da vi ad na yüz ad m dan da ha ya rar l d r. Bağımlılık Si ga ra oluştuktan ger çek bir in ti sonra har yo lu müdahale dur! etmek değil oluşmadan önleyici çalışmalar yapmak aktif bir halk sağlığı yaklaşımıdır. Böylece bağımlılık yapıcı maddelerin bireye, topluma ve ekonomiye zarar vermesi önlenmiş olur. Bağımlılığın her türlüsü toplum sağlığı için bir risktir. Sigara bunlar içinde özel bir yere sahiptir. Yasal olması, kolay ulaşılması geniş kitlelerce kullanımına olanak sağlamaktadır. Fakat diğer bağımlılık yapıcı maddelere geçiş basamağı olduğu için üzerinde önemle durulması gereken bağımlılık yapıcı bir maddedir. Anne, baba, öğretmen ve toplumun her kesimindeki yetişkinlerin iyi birer rol modeli olarak sigara kullanımına özendirmemeleri gerekmektedir. Sağlıklı nesiller ve sağlıklı bir toplum için ilk basamak görevimizi doğru yapmaktan geçmektedir. Bu iyi birer yetişkin olmanın temelini oluşturmaktadır. Za rar l al kan l k lar mü ca de le sin de y l la r n har ca m ku rum ve in san lar olarak, son y l lar da si ga ra ko nu sun da önü mü ze ge len cid dî bil gi ve ra kam lar kar s n da ne der ce ir kil di i mi zi an lat ma gü cü ne sa hip de i liz. Bu se bep le, si ga ra y önü mü ze han gi na k ve yal d z lar la ç ka r r lar sa ç kar s n - lar, bi li nen sa l k dü man la r n n ba n da yer al d na bü tün dün ya ina n yor. Yi ne bu se bep le, hal k m z n ve genç le ri mi zin sa l ko nu sun da, so rum lu - luk la r ta yan, res mî mer ci ler ba ta ol mak üze re, bü tün va tan da la r m z e itim ci le ri mi zi ve an ne ba ba la r acil ted bir ler al ma ya ça r yo ruz. Bu Do kü man, 1) Hal k m z uyar mak ve 2) Ö ren ci le ri mi zin si ga ra ko nu sun da özel bil gi ta le bi ni kar la mak için haz r lan m t r. 3 5

6 SİGARA (TÜTÜN) S GA RA NE D R? Ze hir li bir bit ki olan tü tü nün in ce bir kâ t içi ne s k t r la rak sa r l m ha li dir. S GA Şu RA anda DU MA dünyada NIN DA NE en LER yaygın VAR? kullanılan bağımlılık yapıcı maddelerden birisi ra ve du ma hatta n n da ilki vü cu sigaradır. du muz için Sigara, za rar l den sadece kullanan faz la ze hir li bireyi mad de değil, bu- toplumun Si ga lu tamamını nur. etkileyen, çok önemli bir psikososyal sorundur. Bu mad de le rin en önem li le ri: N Bu KO T N: günkü Es rar, duruma ero in ve mor bakıldığında fin gi bi m l şu l k ya anki par kullanım durumu değişmezse KAR 2020 de BON MO 10 NOK milyona S T: Eg zoz yakın ga z d r. kişinin Öl dü rü cü dür. Ka n n ok si jen ta ma ye te - ne sigara i ni azal kullanımına t r bağlı hastalıklardan öleceğini ve ölümlerin göre dünyada her on üç saniyede bir kişi sigara yü- Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) verdiği rakamlara KAT RAN: Kan ser ya par ASE TON: Bo ya sö kü cü %70 i gelişmekte olan ülkelerde zünden hayatını kaybediyor ve bu rakama ölmeden KAD M YUM: Akü ya p m n da kul la n lan mad de dir. meydana geleceğini gösteriyor. önce yıllarca acı çeken insanlar dâhil değil. ME TA NOL Ro ket ya k t n da bu lu nan BÜ TAN: Çak mak ga z AMON Dünyada YAK: Te miz 1,1 lik mad milyar de si sigara tiryakisi var yani yetişkin nüfusun 1/3 AR oluşturuyor. SE N K: Fa re ze hi Sigaradan ri her yıl 4,9 milyon kişi ölüyor, yani günde S YA NÜR ve kişi. NAF TA L N: Öl dü rü cü ze hir ler P REN: Kan ser ya p c mad de. D BEN Türkiye de ZAK R D N: Kan 17 ser milyon ya p c mad sigara de. tiryakisi var yani yetişkin nüfusun H D %44 ünü RO JEN S YA oluşturuyor. NÜR: Gaz oda la Sigaradan r n in san öl her dür mek yıl için kul la n kişi l r. ölüyor, yani günde LU 300 D N: kişi. Kan ser ya p c mad de. TO ÜRE TAN: Kan ser ya p c mad de. TO LU Her EN: yıl En düs 35 tri milyon de çö zü cü insan ola rak sigarayı kul la n l r. bırakmaya teşebbüs etmekte ancak FE çoğu NOL: Kan bırakma ser ya p c çabasından mad de. birkaç gün sonra yeniden kullanmaya başlamaktadır. Günde yaklaşık yarım paket içen bir insan her gün beynine 300 nikotin vuruşu 4 gönderiyor demektir. 6

7 Sigara-Nikotin Nedir? DDT: Ha a rat Öl dü rü cü PO LON YU M 210: Kan ser ya p c mad de. KUR UN: Ze hir li dir ve yük sek do zu ölüm cül dür. Tütün ürünlerinden sigara, puro vb. biri olan ve 4000 den fazla kimyasal madde içeren nikotin, beyinde faaliyeti olan temel bir tütün öğesidir. Koklanarak burundan S GA RA HAN çekilen G OR ya GA NA da NA çiğnenen SIL ZA RAR dumansız VE R YOR? tütünler de nikotin kadar yüksek düzeyde zehir içerir. Doğal bir şekilde oluşan renksiz bir sıvı Ak ci er ler: Ök sü rük, bal gam, ne fes dar l, za tür re il ti hap lan ma olu tu rur. olan nikotin, yakıldığı zaman kahverengiye dönüşür ve havayla karıştığında da tütün kokusunu kazanır. Genellikle ince bir kâğıt içine konup sarıla- Ak ci er hac mi ni za man la % 25 e in di rir. Ak ci er kan se ri nin en bü yük se be - bi dir. rak içilir lerin başlarında tanımlanan ve yoğun bir şekilde üzerinde çalışılan nikotinin, Kalp ve da beyin mar sis ve te min vücut de t kan üzerinde, ma, kalp kri bir zi. kısmı Tan si yo da nu yük tespit sel tir edilemeyen karmaşık tla bir ra se takım bep olur. etkileri vardır. Marketlerde satılan sigaralar 10 mg. ve en fark - veya daha fazla nikotin içermektedir. A z-bo az: Tat ala ma ma, a z ko ku su, di ler de sa rar ma ve çü rü me bo az ilti ha b, bo içildiğinde, az kan se ri, bir kullanıcı her bir sigarada ortalama 1 ila Sigara içe çekerek 2 mg kadar nikotin almaktadır. Nikotin deri, ağzın içini kaplayan mukoza veya içe çekilmesiyle Bu run: Ko ku ciğerler al ma da azal tarafından ma, si nü zit emilir. ti hap lan Nasıl ma la alındığına r, bağlı olarak nikotin kan dolaşımında ve beyinde hızlı bir şekilde en yüksek noktasına ulaşabilir. Sin di rim Örneğin sis te mi: Gas sigara trit, mi içmede, ül se ri Mi içe de çekmenin kan se ri, 10 saniye içinde beyne varması, nikotinin bedende baştan sona kadar hızla dağılmasıyla sonuçlanır. Ke mik ler: Ke mik ler de eri me, ça buk k r l ma ve sa kat l k lar, Da mar lar: Da mar lar da t kan ma, ba cak lar da kan gren Bağımlılık yapma potansiyeli çok güçlüdür ve bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı bırakıldıktan sonra da vücuttan sonucu ölmektedir. atılması çok uzun 5 sürer. 7

8 PASİF İÇİCİLERİN DİKKATİNE Sigaranın İçinde Bulunan Maddeler Cilt: Cilt te k r k l k lar, ça buk ya lan ma, saç lar da k r l gan l k ve dö kül me, El ler: Par mak lar da sa rar ma, t r nak lar da dü zen siz lik ler, Sigara dumanının içinde 4000 den fazla zehirli madde bulunmaktadır. Bu maddelerin en önemlileri: Üre me sis te mi: Li bi do da azal ma, cin sel ye ter siz lik, ço cuk sa hi bi ola ma ma, ço cuk dü ür me, sa l k s z be bek do ur ma, cin sel güç kay b ve kan ser olu- um la r, Radon: Radyasyon Metanol: Füze yakıtı Bu has ta l k lar dan bir ve ya bir ka ç na bir den ya ka lan mak ve has ta l k l bi ri si Tolüen: Tiner ola rak ya a mak ve er ken öl mek is te mi yor sa n z si ga ra iç me yi de ne me yin ve Hidrojen Siyanür: Gaz odaları zehri si ga ra içen ler den uzak du run. Si ga ra ba m l la r n n öm rü yak la k ola rak en az n Naftalin: dan 8-10 y l Güve ka dar kovucu k sa la bil mek te dir: Ye Amonyak: i lay dos tu olun, Temizlik sa l k l ka malzemelerinde l n. bulunur Nikotin: Tütün bitkisinin içinde bulunan ve bağımlılık yapma potansiyeli yüksek bir maddedir. Karbon monoksit: Araba egzozlarından çıkan ve öldürücü etkisi olan bir gazdır. Katran: Asfalt yapımında kullanılan yüksek derecede zehir içeren bir maddedir. Aseton: Boya sökücü olarak kullanılır. Kadmiyum: Akü yapımında kullanılan bir maddedir. Bütan: Çakmak gazıdır. Arsenik: Fare zehri olarak kullanılır. 6 8

9 Sigaranın Etkileri S GA RA NIN TAH R BA TI SAY MAK LA B T M YOR! Ak ci er Kan ser le ri nin % 90 Be yin Ka na ma la r n n % 85 i G rt lak kan ser le ri nin % 99 u si ga ra tü ke ti min den kay nak la n r. Ba cak da mar t ka n k l k la r n n % 90 si ga ra dan d r. Si ga ra kan ya pan ke mik ili i ni bo zar. Kan ya p c ele man la r n ze de ler. Kans z l a se bep olur. Si ga ra içen ler de k r m z kü re cik le rin ok si jen ta ma ka pa - si te si 1/6 ile 1/3 ora n n da aza l r. Si ga ra içen le rin vü cu du na % 15 ilâ % 33 da ha az ok si jen gir mek te dir. Bu en ön ce be yin ve kal bin ha ra bi ye ti de mek tir. Si ga ra n n se bep ol du u ölüm ler, di er uyu tu ru cu la r n kin den 13 kat fazla d r. Si ga ra içen ler de anî ölüm, iç me yen le re oran la 10 kat faz la d r ya n al t n da ki er kek ler de ko ro ner (kalp) den ölen le rin % 80 i si ga - ra kay nak l d r. ABD Uzay Ara t r ma Mer ke zin ce ya p lan aç k la ma da: Tü tün de ki rad yo ak - tif, kur un ve po lo ni um un (rad yo ak tif par ça lar ola rak) hüc re le ri mah vet ti i be lir til mi tir. Gün de 1 pa ket si ga ra içen le rin vü cu dun da 20 y l da 7 kg is ve kat ran bi ri - ki mi ol mak ta d r. Tü tün du ma n n da 4000 ci va r n da za rar l mad de var d r. Si ga ra içen ka d n lar, iç me yen ka d n lar dan 15 ya da ha er ken ih ti yar la - mak ta d r. Sigaranın etkileri, ne kadar içildiğine, ne kadar süredir kullanıldığına, ne kadar güçlü ve ne tür bir tütün kullandığına, ne kadar derin içe çekildiğine, kişinin genel sağlığının nasıl olduğuna ve kişinin ailesinde belli hastalıkların olup olmadığına bağlı olarak değişmektedir. İçer içmez ortaya çıkabilecek etkileri kalp atışının hızlanması, kan basıncının artması, midenin asit üretmesi, böbreklerin az idrar üretmesi, beynin ve sinir sisteminin hızlı çalışması sonra yavaşlaması, iştahsızlık, koku ve tat alma duyularının zayıflaması, akciğerlerdeki küçük saç benzeri liflerin ve havayollarının uygun çalışmaması, el ve ayak parmaklarına kan akışının zayıflamasıdır. Ayrıca; midenin bozulması, gözlerin sulanması, baş dönmeleri da yaşanabilir. Eğer bir kişi uzun bir süreden beri içiyorsa; sık sık nefessiz kalmak ve öksürmek, dişlerin ve parmakların lekelenmesi, daha kırışık ve kuru bir ciltle daha yaşlı gözükmesi, sigara içmeyen birine göre daha zor hamile kalmak. 7 9

10 Uzun süre içmekten dolayı ortaya çıkan hastalıklar ise şöyle sıralanabilir: Özellikle ciğerlerdeki ve kalpteki kan damarlarının daralması ve kalınlaşması, solunumla ilgili enfeksiyonlar; üşütme, kronik bronşit veya zatürree, astımın artması, mide ülseri, akciğere kan akışının azalmasından dolayı damar hastalıkları, kalp krizi ve kalp ile ilgili hastalıklar, akciğer, böbrek, pankreas, gırtlak, mesane, ra- Si ga ra içen an ne le rin ço cuk la r, ok si jen az l se be biy le sa kat ve ya ge ri zekâ l ola bi lir. Tir ya ki ha n m la r n ço cuk la r n da sa kat l k ih ti ma lî % 65 gi bi cid dî bir oran da d r. Tir ya ki er kek le rin ço cuk la r n da da tür lü bo zuk luk lar söz ko nu su dur. Si ga - ra içen ka d n lar da k s r l k 10 kat da ha faz la d r. Er ken do um ve dü ük le rin % 80 i nin se be bi si ga ra d r. Tek si ga ra in san vü cu dun da 2,5 mg C vi ta mi ni ni yok eder. Bu ise has ta l k - la him, ra kar mide vü cut kanseri. di ren ci nin bü yük öl çü de azal ma s so nu cu nu ge tir mek te - dir. AB D de si ga ra içen bir i çi, ça l t fir ma ya y l da 4600 do lar l k bir yük getir mek te dir. Dün ya ül ke le rin de ç kan yan g n la r n% 70 in den si ga ra so rum lu dur. Uyu tu ru cu mad de ler ara s n da en faz la ölü me ve has ta l a si ga ra al kan - l yol aç mak ta d r. ABD Sa l k Hiz met le ri Da ire si Hamilelik döneminde sigara içilmesi sonucunda alınan karbon monoksit ve yüksek düzeyde nikotin, bebeğin oksijen almasını engeller. Nikotin plasentaya ve oradan bebeğe geçer ve bebeğe ulaşan nikotin annedeki seviyeden % 15 daha fazla seviyededir. Nikotin, bebeğin kanında, amniyotik sıvıda ve anne sütünde yoğunlaşır. Bu faktörlerin bir araya gelmesi, hamilelikte sigara içen annelerin çocuklarında yaygın olarak görülen düşük doğum kilosu ve gelişim gecikmelerini açıklamaktadır. Ca n, can ve re rek sa t n al ma m s n ki, de e ri ni bi le sin. Ni za mî Ç R K N VE ZA RAR LI DAV RA NI LAR LA MÜ CA DE LE EDE CEK KA DAR ME DE NÎ CE SA RE TE SA H P OL MA YAN TOP LUM LAR, O Ç R K N L K LER Ç N DE YOK OL- MA YA MAH KÛM DUR LAR. YE LAY Yüksek miktarlarda nikotin alınması (örneğin bazı böcek öldürücü spreylerde bulunabilir) aşırı miktarda toksit etkisine sahiptir ve kişide kusmaya, titremeye, kıvranmaya, sarsılmaya yol açabilir. Ç ME, Ç T K ÇE ÖLÜM SI RA SI SA NA DA GE LE CEK -YE LAY- Nikotin alımının durdurulması bir veya daha fazla sürede sonlanabilecek bir yoksunluk sendromuna yol açar. 8 10

11 İrrite olma, zihinsel ve dikkatle ilgili süreçlerde rahatsızlıklar, uyku bozuklukları, iştah artması ve tekrar kullanmak için aşırı istek duyma olarak sıralanabilir. Aşırı derecede tütün için istek duyma, 6 ay veya daha fazla sürebilir. DU MA NAL TI OLAN LAR, KEN D N Z KO RU YU NUZ! VE LÜT FEN DU MA NIN S Z LE RE VER D ZA RAR LA RI OKU YU NUZ; Si ga ra iç me yen ler, içi ci ler le ay n yer de olur sa pa sif içi ci olur lar. Pa sif içi ci ler de ken di le ri iç mi gi bi za rar gö re bi lir ler. Si ga ra du ma n n n ka pa l yer ler de iç me yen le re ver di i za rar lar özet ola rak un lar d r: Hiç si ga ra iç me yen, fa kat si ga ra içi len ka pa l bir yer de 4 sa at ka lan bir ki i nin tü kü rük ve id ra r n da, 10 si ga ra içe nin ki ne e de er de ni ko ti ne rast lan mak - ta d r. Pa sif içi ci le rin iç le ri ne çek tik le ri du ma n n, tok sik kim ya sal mad de ba k m n dan da ha yo un ol du u nu son ara t r ma lar or ta ya koy mu tur. Mi sal: Uzun za man ay n yer de ve ay n ha va y so lu yan, pa sif içi ci nin al d du man - da ki ben zo-api ren, To lu en, Di me til-nit ro sa min ço u kez ak tif içi ci den da ha faz la ol mak ta d r. An ne ve ba ba lar, ço cuk la r n z n sa l n dü ü ne rek, ge rek ha mi le lik ön ce - sin de, ge rek ha mi le lik ve em zir me sü re sin ce, si ga ra ve al ko le iti bar et me yi - niz. On dan son ra da on la r ze hir le me yin ve on la ra kö tü ör nek ol ma y n! An ne ve ba ba la r si ga ra içen ço cuk lar, haf ta da en az bi rer pa ket si ga ra iç mi gi bi za rar gö rür ler. Vücudumuz ve sigaranın vücudumuz üzerindeki etkileri Baş ve Yüz Sigara bağımlılarının ağız kanserine yakalanma riski çok yüksek. Ayrıca tütün dumanı diş eti hastalıklarına yol açar, diş çürümesine ve nefesinizin kötü kokmasına sebep olur. Bunların yanı sıra sigara bağımlılarında kronik baş ağrılarına rastlanır. Beyne giden oksijende azalma olur bu da beyin damarlarının daralmasında neden olur. Bu durum kişiyi felce kadar götürür. Akciğer ve Bronşlar Sigaran dumanı soluk borunuzdan ve bronşlarınızdan geçer ve göğsünüze iner. Sigara dumanındaki hidrojen siyanid, bronşlarınızın çeperini yakar ve kronik öksürük ortaya çıkar. Bronşlar zayıfladıkça, bu bölgede pek çok hastalık oluşur. Akciğer salgılarında azalma olur ve bu da kronik öksürüklere yol açar. 9 11

12 Kalp Sigaranın kalbe verdiği zararlar tek kelimeyle yıkıcıdır. Nikotin kan basıncını yükseltir ve kanın daha çabuk pıhtılaşmasına sebep olur. Sigarada bulunan karbon monoksitin kandaki oksijeni yok etmesiyle damarlarda kolesterol depolanır ve bu da kalp krizi riskini arttırır. Bunun yanı sıra, kan dolaşımı bozukluklarına bağlı olarak, felç, parmaklarda kangren ve iktidarsızlık, sigara içenlerde çok sık- Si ga ra du ma n, si ga ra iç me yen ler de de çe it li kan ser le re se bep ol mak ta, bu ara da bil has sa lö se mi nin du ma na ma ruz ka lan lar da 7 kat da ha faz la gö rül - dü ü, AB D li UZ MAN KU RU LU LAR CA aç k lan m t r. Kir li ha va da ya a yan la r n ka n n da % 2 3 kar bon mo nok sit mev cut tur. Si ga - ra içi len ka pa l yer ler de bu oran % 15 e ka dar ç kar. Tam 6,5 mis li Si ga ra içen ler ile bun la r n du ma n na ma ruz ka lan lar da k r m z kü re cik le rin ok si jen ta ma ka pa si te si, üç te bir ve ya al t da bir ora n n d aza l r. lıkla görülen hastalıklardır y l n da AB D de 53 bin ki i ba ka la r n n iç ti i si ga ra du ma n se be biy le akci er kan se rin den öl mü tür. Organlar Si ga ra dan bir ne fes çe kip üf le yen kim se, du man la bir lik te çev re ye 70 mg yan m mad de 25 mg Kar bon mo nok sit ver mek te ve et ra f n da ki can l la r zehir le mek te dir. Gün de bir pa ket si ga ra içi len ev de, ço cuk lar 5 er adet si ga ra iç mi gi bi olmak ta d r. Ai le büt çe sin de si ga ra ya ay r lan pay or ta la ma % 15 dir. Bu du rum da za rar iki dir; 1) Bes len me zaa fa u ra mak ta, 2) Has ta l k se be bi art mak ta 1 adet si ga ra da bu lu nan za rar l mad de ler, bir ki i nin da ma r na zerk edil se, Sigaranın sindirim sistemine pek çok kötü etkisi bulunmaktadır. Sigara tüketimine bağlı olarak, midede asit salgılanması artar, mide yanmaları ve ülser başlar. Sigara bağımlılarında pankreas kanseri çok sıklıkla ortaya çıkar, büyük ölçüde ölümle sonuçlanır. Sigaranın ihtiva ettiği kanserojen maddeler, idrarla dışarı atılır, ancak bu maddelerin vücuttaki varlığı mesane kanserine yol açar. Sigara yüzünden oluşan yüksek kan basıncı ise böbreklere büyük zarar verir

13 Sonuçlar bir kaç da ki ka da ölüm va ki olur. Si ga ra iç me di i hal de kan ser olan 3 ki i den bi ri si pa sif içi ci dir. ABD Sa l k Ba kan l Ra po ru Sigaranın sağlık üzerindeki kötü etkileri araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bu araştırmalara göre, sigara tiryakisi erkeklerin %40 ı henüz emeklilik yaşına gelmeden hayatını kaybetmektedir. Bu oran sigara kullanmayanlarda %18 dir. Sigara kullanan kadınlarda ise rahim kanseri riski çoğalmaktadır. Hamile kadınların sigara içmesi ise sakat ve ölü doğumlarla sonuçlanmaktadır. Tüm bunlara rağmen, sigarayı bıraktığınız anda vücut kendi kendini tamir etmeye başlar. On yıl içinde vücut hiç sigara içmemiş gibi olur. Ancak, sigarayı bırakmak için kanser ya da kalp hastası olmayı beklerseniz, vücudunuzun kendini tamir etmesi için pek fazla vakti olamayacaktır. AB D de ka mu ya ait ka pa l yer ler de si ga ra içen le re 1000 do lar pa ra ce za s veril mek te dir. Se ul ( Gü ney Ko re ) üni ver si te si ne si ga ra içen le ri ka bul et me mek te dir ler. (2007) n san bey ni ne en çok za rar ve ren 3 olum suz et ken den bi rin ci si si ga ra du man d r. (Di er le ri tan si yon ve e ker) So lu num yol la r n t ka y c has ta l k lar da, ha va kir li li i, si ga ra du ma n n n yan n da hiç ka l r. (Prof. Dr. Tu rul Çav dar) Sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarından bazıları Kalp damarlarında tıkanıklık, Sigara içenlerde akciğer kanseri riski 22 kat Bronşların daralması sonucu daha fazladır. Sigaranın bırakılması ile risk akciğer rahatsızlıkları, hızla azalmaktadır. Beyin damarlarında tıkanma ve buna bağlı felç, Ayak ve bacak damarlarında tıkanma, Midede gastrit, ülser ve mide kanseri, 11 BAĞIMLILIK, TUTSAKLIKTIR 13

14 Burunda koku alma güçlüğü, Ka pa l yer ler de si ga ra du ma n n te nef füs eden ler, du ru ma gö re ak tif içi ci le - rin sinüzit, gör dü ü bir çok za rar la r ya ay nen ya hut da ha faz la s y la gör mek te dir ler. Bu se bep le; Ciltte sararma, kırışıklık cilt kanseri, DE ERL SA LIK DOSTLARI, Ka pa Prostat l yer ler de kanseri, ve na kil araç la r n da si ga ra içen le rin du ma n n dan ken di ni zi ve ya k n la r n z ru yun! Ağız kokusu ve dişlerde sararma, Dev le tin bu ko nu da ç kar d ya sa la r n uy gu lan ma s na kat k da bu lu nun. (Ana ya sa m z n 56. ve 58. mad de le ri ge re i ola rak) mü ca de le yi b rak ma - y n! Zi ra hak k n ara ma yan in san ve top lum lar, hak la r n da, sa l k la r n da, haysi yet le ri ni ve özel lik le ri ni de kay be der ler. Libido azalmasına bağlı cinsel yetersizlik, çocuk sahibi olamama, Gebelikte sigara ya da tütün kullanımı; erken doğuma, bebek ölümüne, düşük doğum ağırlığına neden olmaktadır y l n da AB D de si ga ra dan 440 bin in san ha ya t n kay bet mi tir. Yi ne AB D de pa sif içi ci ler den 53 bin in san öl mü tür. Ül ke miz de top lam 22 mil yon si ga ra kul la n c s ol du u tah min edil mek te dir. En az o ka dar in sa n m z da pa sif içi ci (du man al t olan lar)d r. Ki i ba na 2 kg. (100 pa ket) si ga ra dü mek te dir. Yi ne Ül ke miz de WHO nun ve ri le ri ne gö re, si ga ra dan ölüm, y l da 117 bin dola y n da d r. Ay r ca, ço u ço cuk ve be bek ol mak üze re 40 bin de pa sif içi ci (du- man Sigara al t ) ölü içenlerde; mü söz ko nu su dur. Top lam da 200 bi ne yak la mak ta d r.. Ül ke miz Dün ya tü ke ti min de Bre zil ya, Gü ney Ko re ve Hin dis ta n dan son ra 4ncü Akciğer dür. kanseri olma riski 22 kat, Dün ya ge lin de 1 kg. olan tü ke tim or ta la ma s na oran la, ki i ba na 2 kg. dü - Mesane kanseri riski iki kat, en ül ke miz, bu çiz gi nin hay li üze rin de dir. Sigara kullanımı bu hastalıklardan bir ya da bir kaçına yakalanma riskini arttırmaktadır. Gırtlak ve ağız içi kanserlerinin en önemli nedeni sigaradır. Nikotin ve tütündeki kimyasalların kanserojen etkileri bu kanser türlerinden yüzde 95 oranında sorumludur. Bronşit riski 10 kat, Kalp hastası olma olasılığı 3 kat, 12 Sigara bağımlıları nikotin alışkanlığı nedeniyle sigara içerler, duman içinde bulunan katran nedeniyle kanser olurlar 14

15 Kalp krizi riski 1-4 kat, Prostat kanseri riski 2 kat, Ağız kanseri riski 3 30 kat, Felç olma riski 2-22 kat, Diş eti kanseri riski 5-14 kat, Bacak damarı hastalığı riski 2 kat, Dil kanseri riski 4 33 kat, Ani ölüm riski 10 kat, Bademcik kanseri 7-11 kat, Kadınlarda kısırlık riski 10 kat, Gırtlak kanseri 16 kat, Erkeklerde iktidarsızlık riski 10 kat, Yemek borusu kanseri riski 8-10 kat, Ülser riski 2 kat, Rahim ağzı kanseri riski 16 kat, Pankreas kanseri riski 2 kat, Sigara içenlerde içmeyenlere göre esrar kullanma riski 8 Ka n n p h t la ma s, aç k bir ifa de ile ak ti vi te si ni (can l l n ) kay bet me si ne - kat, ler ya par: Kokain kullanma riski 22 kat daha fazladır. KAN PIH TI LA TI RI CI VE DA MAR TI KA YI CI OLA RAK: S GA RA n san be de nin de ki en ha ya tî or gan kan d r. Ka n n en teh li ke li ol gu su ise p ht la ma s d r Fi zik (Bi yo lo jik) ha ya t n de va m en ön ce ka n m za, ka n n sa l ve ha ya ti - ye ti de ka n n ye ter li de re ce de can l ve ak c k va m n mu ha fa za ede bil me si - ne ba l d r. Vü cu du mu zu sa ran bü tün da mar lar uç uca ek le ne cek olur sa 150 bin km. uzun lu un da de va sa bir yu mak mey da na gel mek te dir. Ya ni da mar la r m z - la dün ya çev re si ni 4 de fa sa ra bi li riz. 24 sa at için de kal be gi ri -ç k ya pan kan mik ta r 1500 lit re ci va r n da d r. Ka n n da mar la r m z da ki nor mal h z sa at te 60 km Bu h z ile ka n n vü cut damar la r n da ki sey ri ni ta mam la ma s (k l cal da mar lar d n da) tak ri ben 2 da ki - ka sür mek te dir. Bu ra kam lar so nu cun da ka n n s v l n n ne de re ce önem ta d or ta da - d r. Ka n n ye ter li de re ce de can l ve ak c bir k vam da bu lun ma s ; yo un lu u nun ve mik ta r n n nor mal ha li ni kay bet me me si ne ba l bu lun du u ve bu nun ömür bo yun ca göz önün de bu lun du rul ma s n n ha ya tî önem ta d n as la unut ma mak ge re kir. Evet, ka n m z için en bü yük teh li ke ka n n p h t la ma s ya ni ak c l n n (s v - l k de re ce si nin) kay bol ma s d r

16 Tütün dumanına maruz kalmak öldürüyor... 2) Tütün dumanına maruz kalmak, kanser, amfizem, kalp hastalık- 1 Do la m güç le ti rir ve a r la t r r 2 Kan ba s n c n (tan si yo nu) yük sel tir. 3 Yük se len tan si yon se be biy le or ga niz ma ra hat l n yi ti rir. De vam l bir ger gin lik ve hu zur suz luk or ta m na gi rer. 4 Or gan lar da y p ran ma ve yor gun luk ar tar. 5 Kal bin yü kü a r la r. Vak tin den ön ce yor gun dü er. Ar za lar ba lar. 6 P h t la an ka n n da mar da b rak t tor tu ço a la rak da mar la r da ral t r ve sert le ti rir. (Da mar sert li i).bu nun ya n n da ak m güç le ti rir ve so nun da ke - ser. 7 Böy le ce mey da na ge len da mar sert li i se be biy le da mar lar da (bil has sa ile ölmektedir. k l cal da mar lar da) çat la ma lar ve t kan ma lar olur. Bu hal ise ye ri ne gö re umu - mi ve ya böl ge sel felç le re se bep olur. Ve anî ölüm ler vu ku bu lur. 8 P h t la an kan se be biy le da ra lan da mar lar da t kan ma lar ba gös te rir. 9 için de ki çok in ce da mar a la r ile ka n n sü zül me i i ni ger çek le ti ren böbrek le rin ça l ma s güç le ir. Bu hal de za rar l mad de le rin (üre, ürik asit ve di er ze hir li mad de le r ) at la ma ya rak kan da ço a l p or ga niz ma n n ze hir len me - si ne se bep olur. 10 Yi ne çok in ce da mar lar la do na t l m olan be yin de ça l ma güç le ir. Vazi daha fe si ni yap fazla ma yan bulunur. mer kez ler de kü çük-bü yük ha sar ve has ta l k la ra, t kan ma ve tü mör le re se bep olur. 11 Göz ler, vak tin den ön ce gör me ka bi li ye ti ni yi ti rir. Göz ar ka s da mar lar da çat ları ma ve ve koah t kan ma gibi lar, ka birçok ta rakt ve hastalığa göz tü mör neden le ri gi bi bü olmaktadır. yük afet le re se bep ola bi lir. 12 Kal bin ken di si ni bes le yen da mar lar da ak ve bes len me k s t la n r ve ya Pasif içici, sigara kullanmayan biri sigara içen birinin sigara dumanını solumasıdır. Pasif içici olmanın etkileri; sigara içilen ortamda ne kadar zaman geçirdiğine, odada ne kadar temiz hava olduğuna (havalandırma), ne kadar sigara içildiğine bağlıdır. Kendileri sigara içmeseler bile sigara içenlerin tütün dumanına maruz kalan her yıl milyonlarca insan sigaranın neden olduğu hastalıklar nedeni 1) Bu duman karışımı; formaldehit, siyanür, amonyak, karbon monoksit, naftalin, kadmiyum (pil asidi) ve aseton (oje çıkarıcı) gibi kimyasal madde içerir. Arsenik, benzen, vinil klorür gibi en az 40 tanesi kanserojen olan bu kimyasal karışımlar, tütün dumanında, sigarayı içen kişinin doğrudan içine çektiği dumandan çok 3) Çocuklar tütün dumanının zararlı etkilerine karşı çok daha hassastırlar

17 4) Tütün dumanının zararları, maruz kalma süresi uzadıkça artmaktadır. ta ma m ile du ra bi lir. (Ko ro ner yet mez li i, en fark tüs v.s) 13 P h t la an kan, kal bi ve da mar la r ça l t ran si nir ler de de, bes le ne me - me si se be biy le, tür lü za fi yet ve bo zuk luk lar olu tu ra rak, bu yol la da kalp ve da mar lar da ay r afet le re se bep olur. 14 P h t la an ka n n, me ta bo liz ma bo zuk luk la r n n ve do la m has ta l k la r - n n ba so rum lu su ke za, bir çok tü mör ve kan ser tür le ri nin olu ma s n da en bü yük se bep ve fa il ol du u as la unu tul ma ma l d r. 15 P h t la ma her or ga niz ma y ol du u gi bi, ka n da tem bel le ti rir. So nun - da ak m ke ser ve ya r ve ya tam ölü bir hâ le ge ti rir. Bu hal nor mal fa ali yet le - ri de et ki ler ve bo zar. Da mar la r n ye ri ne ve du rum la r na ba l ola rak da cin sî yön den ik ti dar s z l k la ra se bep ola bi lir. Cin sel gü cü za y f la t r ve ya du mu ra u ra t r. 16 Bu se bep le za y f dü e cek olan ze de len mi er kek ve ka d n üre me hücre le ri, do a cak ço cuk la r n ya a ma an s n azal ta ca gi bi, ya a ya bi len le rin de sa l k s z ve çe lim siz ol ma s na se bep olu r Evet, boz du u me ta bo liz ma yo luy la, gö rev le ri ni a r la t r p güç le tir di i, ba ta kalp, be yin, göz ler ve böb rek ler ol mak üze re, do la m ye ter siz li in den do an bü tün has ta l k la r n, se be bi bu p h t la ma ola y d r. Vak tin den ön ce ya lan ma ve vak tin den ön ce ih ti yar l k da bu du ru ma ba l d r Bu hâ le gö re p h t la ma ne dir ve na s l ol mak ta d r? 5) Başkalarının tütün dumanına sadece 30 dakika maruz kalmak, uzun süreli sigara içiciliğinde ortaya çıkanlarla aynı fiziksel etkileri ortaya çıkarmakta ve sigara içmeyenlerde kalp hastalığı riskini arttırmaktadır. 6) Başkalarının tütün dumanını solumaktan kaynaklanan kanser ölümlerinin oranı; asbest, radyoaktif nükleid, arsenik, benzen, vinil klorür, radyasyon, pestisid (tarım ilaçları), tehlikeli atıklar, içme suyunda bulunan kimyasallar, endüstriyel kimyasallar ve madeni atıkların hepsinin toplamından kaynaklanan kanser ölümleri oranından daha fazladır. Tütün dumanına etkileri özellikle çocukları tehdit etmektedir... Bebeklerde ve çocuklarda 1) Ani bebek ölümleri, 2) Astım vakaları, 3) Kulak enfeksiyonları, 4) Solunum yolu enfeksiyonları her yıl artış göstermektedir

18 SİGARA İÇEN ANNE BABALARIN ÇOCUKLARI DA SİGARAYA MEYİLLİ OLURLAR Tütün dumanına maruz kalmak, bebeklerde düşük doğum ağırlığı- PIH TI VE PIH TI LA MA Ba na z kim neden ya sal te olmaktadır. sir le rle ka n n ya p kan l k ve yo un lu u nun art ma s ha li dir ki, bu du rum da kan, ak c l k has sa s n ve ak ti vi te si ni git tik çe kay be der. Ve ka n n da mar lar için de ki ha re ket h z azal ma ya ba lar. P h Sigara t la ma Bağımlılığı s ra s n da ka t par ça la r n olu tur du u çok kü çük yu mak la ra p h- t, p h t n n da mar ci dar la r n da ve iç hac min de mey da na ge tir di i sa bit bi ri - kim le re de (t ka n k l k la ra )ise T rom bo z ad ve ril mek te dir. Trom boz la r n kan da ma r n t ka ma s ile o da ma r n bes le di i or gan da (ve ya or gan lar da) ha ya tî teh li ke ler ba gös te rir kan ak m, bes len me, ok si das yon ve bo al t m du rur. Felç ler ve kan gren ler mey da na ge lir. Kalp te ko ro ner trom bo - lere göre daha fazladır. zu, kalp ada le le ri ni bes le yen da ma r n t kan mas n dan ile ri ge lir. Be yin de ki bir kan p h t s ise felç ve ya anî ölüm le re se bep ola bi lir. İnsanlar sigaraya genç yaşlarda başlar ancak yaşlandıkça onu bırakmak zorlaşır. Ergenlik döneminde sigaraya başlayan çocukların, hayatları boyunca sigara bağımlısı olmaları, sigara içmeyen ergen- Gençlerin 1/3 ü sigarayı denemektir ve bunların yarısı sigara bağımlısı olma riski taşımaktadırlar. Ne yazık ki, hayatındaki ilk iki sigarasını tamamen bitiren gençlerin %85 i sigara bağımlısı olmaktadır. Kısacası bir kere başlayınca P h t la ma dan na s l ko run ma l? Bi lin di i gi bi her çe it da mar t kan ma la r n n ve ya k l cal dü üm len me le rin bir daha zor bırakılmaktadır. te mel de ki se be bi p h t la an kan ve yi ne p h t la m olan ka n n da mar ci dar - la r na Sigara b rak t başlama tor tu lar la yaşı olu an 11 e da mar düşmüştür. çe per le ri nin kü çül me si dir. Sigara başlama nedenleri: Bü tün bu teh li ke ler den uzak la ma n n yol la r önem s ra s na gö re ve özet olarak un lar d r: Akran etkisi 1) Si Büyüme ga ra y ke sin isteği lik le b ra k n z, Sigaranın kolay ulaşılabilirliği Rol modellerin sigara içici oluşu 16 18

19 Görsel basın, film, klip Gizli reklâm ve promosyonlardır 2) Al kol ve di er uyu tu ru cu lar dan da uzak du ru nuz, 3) Uz man he ki me ba vu ru nuz. Ka n n z su lan d r c ted bir le ri as la ih mal etme yi niz. 4) Ka na can l l k ge ti ren, az tor tu b ra kan, ye ter li ve lü zum lu ha yat gü cü ve ren g da la ra iti bar edi niz. Ve bun lar da da a r l a kaç ma y n z. (Bu ra da bil has sa ta - ze mey ve ve seb ze ler söz ko nu su dur.) 5) Ka n ve ha ya t ze hir le yen asa bî stres ten ve ka b z l k tan ko ru nu nuz. 6) Aç k ve te miz ha va ya önem ve ri niz. 7) Ye ter li de re ce de ha re ke te, prog ram l ve ya rar l bir ça l ma ha ya t na, bu ara da zih nî fa ali ye te de yer ve ri niz. Oku ma, ö ren me ça ba s n as la terk et meyi niz. 8) Ye ter li bir din len me, dü zen li bir uy ku ve sa kin bir ha yat ye le yi niz. 9) uu ral t n ve bu yol la bü tün be den ve or gan la r olum suz yön de et ki le yen ah lâk d dav ra n lar dan ke sin lik le uzak du ru nuz. (Ah lâk l ve se ci ye li in san da ha sa l k l d r.) 10) Ra fi ne edil mi yi ye cek ler den, bil has sa be yaz un, be yaz e ker, ka t ya lar ve ra fi ne tuz dan, ay r ca bü tün k zart ma lar ve ba ha rat lar dan, faz la et ten, tur - u ve kon ser ve den uzak du ru nuz. 11) Gü cün yet ti i nis pet te sen te tik ilâç lar dan, an ti bi yo tik ve su ni ger mi siz - ler den uzak du ru nuz. Ke sin bir mec bu ri yet ol ma d k ça, dok to run tav si ye si olma dan bun la ra ba vur ma y n z. 12) Her ko nu da, yi ye cek, içe cek, gi ye cek ler de, be den de ve çev re de te miz lik ku ral la r na aza mî de re ce de ria yet edi niz. 13) Al yu var ve he mog lo bin de e ri ye ter li olan bir bün ye için y l da en az bir Sigarayı Bırakmaya Engeller Sigarayı bırakmak zordur ve bırakma konusunda birçok engeller vardır. Bunlar: Nikotin yüksek oranda bağımlılık yapıcıdır. Bırakmaya çalışan içicilerin en az yarısında önemli oranda çekilme semptomları ortaya çıkar. İçiciler sigarasız bir hayatı hayal etmekte zorlanırlar. Bazı içiciler tek başlarına yardımsız bırakabileceklerini düşünürler. Uzun süreli başarılı bırakma pek çok bırakma girişimleri gerektirebilir ve yeniden başlamalar hastaların özgüvenlerini azaltabilir. Bazı kullanıcılar ya sigaranın sebep olduğu riskleri tam olarak algılayamamakta ya da gerçeği kabullenememektedirler. Bazı kullanıcılar olumsuz duygularla baş etme stratejileriyle ilgili sınırlı birikime sahiptir. Bazı kullanıcılar da sigarayı bırakmanın çok kolay olduğu dolayısıyla bununla uğraşmaya gerek olmadığı gibi bir yanlış anlayışa sahip olabilirler. Sigarayı bıraktıktan sonra olanlar! 17 19

20 Sigara içerken yükselen nabız ve hızlı soluk alıp verme, sigara iç- de fa ve ya iki de fa (ge nel lik le ilk ba har ve son ba har ol mak üze re) kan ver mek, kan meyi p h t la bıraktıktan ma s n dan ve yo 20 un dakika la ma s n sonra dan uzak normale la n n en döner. ge çer li ve pratik yol la r n dan en önem li si dir, unut ma y n z! Sigara içerken bozulan kandaki oksijen düzeyi, 8 saat sonra normal seviyesine döner. 24 saat sonra sigarayla alınan karbon monoksit vücuttan atılır. 8 saat sonra sigarayla birlikte artan nikotin düzeyi ve azalan tat ve YE LAY ÇE N N DE L, Ç LEN ZE H R LE R N DÜ MA NI DIR. Si ga ra Slo gan la r Δ Si ga ra içen bir ki i ça l t fir ma ya y l da 4600 do lar l k bir yü k ge tir mek - koku duyusu normale döner. te dir. Δ Dü 72 ük saat ni ko tin sonra li si ga ra en az öte ki ler ka dar za rar l d r. Δ soluk Tir ya ki an alıp ne nin vermek li yük sek kolaylaşır. tir. ço cuk la r n n ok si jen az l se be biy le ge ri ze kâ l ol ma ih ti - ma Δ Enerji Ak ci er kan düzeyi ser le ri nin % 90 si ga ra kay nak l d r. Δ artar. Bü tün uyu tu ru cu la r n ara s n da en çok ölü me se bep olan mad de si ga ra - d r. Di er le ri nin tam 13 ka t Çayla, kahve sigarasız olmaz! 2 ila 12 hafta Δ Ba l ke si r de si ga ra n n ad ; Ah mak otu dur. sonra Δ O (si ga ra) vücuttaki Çalışırken içmek lazım! se ni öl dür me den sen onu sön dür! Δ dolaşım Mut lu y l la ra düzelir Si ga ve ra dan yürürken y l da bin in san kay b m z var. Bu nun 40 bi ni pa sif içi ci si ga ra ile ula a Yemekten maz s n! sonra şart! Δ (ço meydana u ço cuk ve gelen be bek) dir. Δ yorulma Si ga ra içen ve an ne tıkanmalar ler! Lüt fen ço cuk azalır. la r n z em zir me yin! Δ DNA n n A ID S ten son ra en güç lü tah rip çi si si ga ra d r. Δ Si ga ra bir vi ta min ve sa l k dü ma n d r. ve Δ Tir ya hırıltılı ki ka d n lar soluk da k s r almalar l k 11 kat da düzelir. ha faz la d r. 3 ila 9 ay sonra akciğer performansı % 5 ila % 10 artar. Kısa süreli 12 ay sonra kalp hastalıklarına yakalanma riski % 50 azalır. 12 ila 36 ay sonra, mesane kanserine yakalanma riski % 50 azalır. 18 Sigara ile ilgili şartlanmaların farkında olun. 20

21 5 yıl sonra kalp krizi ve solunum yollarıyla ilgili kanserlere yakalanma riski %50 azalır. 10 ila 15 yıl sonra ise kalp krizi geçirme olasılığı, sigara içmeyenler ile aynı seviyeye iner ve akciğer kanserine yakalanma riski içenlere göre yarı yarıya azalır. Δ So lu num yo lu has ta l k la r n da ha va kir li li i si ga ra ya gö re hiç hük mün - dedir. Δ Si ga ra bir ba cak dü ma n d r. Ke si len ba cak la r n % 90 si ga ra kay nak l - d r. Δ Si ga ra iç me di i hal de kan ser olan 3 ki i den bi ri pa sif içi ci dir. Δ Tir ya ki er kek le rin ço cuk la r n da da tür lü bo zuk luk lar söz ko nu su dur. Δ Tü ten in san me de nî in san de il dir. Δ Gü zel se ha yat; Si ga ra y at Δ Du man s z or tam, Sa l k l ya a m Δ Önem li ise ha ya t n z; si ga ra y b ra k n z! Δ Si ga ra bir kan p h t la t r c ve da mar t ka y c d r. Δ Genç ve or ta ya ta ki kalp ölüm le ri nin % 80 nin de se bep si ga ra d r. Δ Si ga ra içen le rin vü cu du na yüz de 15 ilâ yüz de 33 da ha az ok si jen gi ri - yor. Δ çi len her si ga ra, in san ya a m n 5 da ki ka k sal t r Δ Er ken ya ta si ga ra ya ba la yan la r n öm rü ( du ru ma gö re ) or ta la ma y l aza l r. Δ Si ga ra içen ler sa de ce ken di le ri ne de il, çev re le ri ne de za rar ve rir ler Δ Bu lun duk la r çev re nin ha va s n kir le tir ler Δ Çev re le rin de ki in san la r n pa sif si ga ra iç me le ri ne ne den olur lar Δ Ev ve or man yan g n la r na ne den olur lar. Yetişkinlerin İyi birer rol modeli olması için Örnek Olun Ama Böyle Değil Sigara Sağlığa Zararlıdır Çocuklar!!! Siz sigara içerken çocuklara içmeyin demek inandırıcı değildir! Dinleyin Ama Böyle Değil Anlat Bakalım!!! Başka işlerler ilgilenirken onları dinleyemezsiniz. Göz kontağı kuracak ve aktif dinleme yapacaksınız. Öğrenmesine Yardım Edin Ama Böyle Değil Bunları Oku Öyle Gel!!! Çocuklara yaş ve gelişim seviyelerine uygun doğru bilgi vermek gereklidir. D K KAT Si ga ra fir ma la r n n te mel he de fi ö ren ci ler dir Yargılamayın Sen Zaten Hep Böylesin... Neyi, nasıl ve ne zaman yapacağını öğretin. 19 TOPLUMDAKİ YANLIŞ BİLGİLER... 21

22 S GA RA YA NE DEN BA LA NI YOR? Tehtid Özen Etmeyin Gös te ri Ken di ni is pat la ma Ar ka da bas k s Ar Sorgulamayın ka da lar ara s n da yer edin me Oto ri te ye (ebe veyn, okul ida re si ne) kar gel me Eğer Dediğimi Yapmazsan Çok Fena Olur!!! Anlat Bakalım Her Şeyi!!! Şüphelendiğinizde çocuğunuzu izleyin ama ona belli etmeyin ve onu sıkıştırmayın. DE NE YEN BI RA KA MI YOR Si ga ra y bir kez de ne yen her üç genç ten bi ri ba m l ha le ge lir Ba lan g ç ta oyun gi bi ba la yan bu kor kunç al kan l k, iler le yen y l lar da ki- i le ri si ga ra ba m l s ve has ta bi ri ha li ne ge ti re cek tir As la si ga ra iç me yi de ne me yin. n san la r n ço u si ga ra iç mez çen le rin ço u ise si ga ra ya ba la d k la r için pi man d r nim çocuğum içmez Si ga ra içen le rin % 70 i si ga ra y b rak mak is ter. An cak bu nu çok az ba a ra - bi lir Si ga ra ya ba lan mak çok ko lay, b rak mak zor dur Ge li mi ba t ül ke le rin de si ga ra içen le rin sa y s azal d k ça, si ga ra ir ket le ri az ge li mi olan ül ke ler de rek lam ve ta n t m kam pan ya la r yap mak ta d r ve si- İyi Bir Anne Baba ve Öğretmen Olarak Yapabilecekleriniz Sorunu küçümsemeyin Benim sınıfımda böyle şey olmaz be- Sigara ve çocuk hakkında önyargılarınızın farkına varın, böylece iletişimi aksatma olasılığını azaltırsınız Bunlar iflah olmaz ga ra kul la n m n yay mak ta d r. Onu etiketlemekten kaçının, çünkü kullanıcı olarak etiketlenen öğrenciye yaklaşmak çok zordur Keş bu... Bağımlılık yapıcı maddeler hakkında bilgi sahibi olun. Çocukla konuşurken açık, samimi ve inandırıcı olun

23 Çocuğa konuşması için bir fırsat verin. GE L M ÜL KE LER DE AZA LI YOR Ge li mi ül ke ler de si ga ra sal g n aza l yor. Bu na kar l k ge li mek te olan ül ke ler de sal g n h z la ar t yor Genellemeler yapmaktan kaçının. Son 20 y l da si ga ra tü ke ti mi; Tür ki ye de % 80 art m, Ame ri ka da % 30 azal m t r Söylediği şeylere ani tepki vermeyin. Korkularınıza dayanarak konuşmayın. ÖLÜM LE R N B R N C SE BE B Dün ya Sa l k Ör gü tü ne gö re; Dün ya da en bü yük sa l k so ru nu si ga ra d r Ön le ne bi lir en önem li has ta l k ve ölüm et ke ni si ga ra d r Dün ya da her y l 5 mil yon in san si ga ra dan ha ya t n kay be di yor E er ge rek li ön lem ler al n maz sa bu sa y önü müz de ki 20 y l da 10 mil yo na ula a cak t r Özendirmemeye dikkat edin. Merakı arttırmayın. Öğüt vermeyin. S GA RA YA HA YI R de mek için se bep ler Ge li mi, bi li me önem ve ren ül ke ler de genç ler si ga ra iç mi yor Si ga ra ne fe sin, sa ç n, el bi se le rin kö tü kok ma s na ne den olu yor Si ga ra par mak la r ve di le ri sa rar t yor Çev re de ki in san la r n ve özel lik le ço cuk la r n sa l n bo zu yor Si ga ra spor yap ma ya en gel olu yor Si ga ra iç mek ve has ta l k la r n te da vi et mek için çok pa ra har ca n yor Si ga ra ak ci e ri, kal bi ve bü tün vü cu du ha rap edi yor, Si ga ra KAN SER ya p yor Sigara içtiğinden şüphelendiğinizde... Sigara içerken yakaladığınızda zarar vermeden sadece elindeki paketi alın ve sigara içilmesi ile ilgili ev ya da okul kurallarını hatırlatın. Sigara ile her yakaladığınızda aynı tepkiyi verin. Evde ya da okulda sigara içilemeyeceğini bildirin. Ev içi kurallara yetişkin olarak siz de uyun, okulda çocuklar sizi sigara ile görmemeli

24 BA IMLILAR Ç N Nasihat dilini kullanmadan sigaranın etkileri hakkında konuşun. S GA RAYI NADoğru SIL BIRAKbilgileri MALI? öğrenmesini sağlayın. Sigaran n say s z zararlar n bilen ak ll ki inin ilk i i üphesiz bunu b rakma Sınıf içindeki konuşmalarınız ona değil, üçüncü şahsa yönelik olçabas na girmektir. Bu halde yap lacak i leri öylece s ralayabiliriz: 1)sun. Kesin karar veriniz. Ve bu i te iradenizi sonuna kadar kullanmay göze al n z. 2) Siga ray bir den b ra k n z. Zive ra ara t rmalar, birden b ra kantartışma lar n ve birden b Sınıf içinde sigara etkileri başlıklı bir düzenleyin. rakman n daha ba ar l oldu unu göstermi tir. 3) Bu halde ilk i, sigara içen arkada ve çevrelerden kesin olarak uzakla Sigara kokan odasını toplamayacağınızı ya da eşyalarını temizlen z. meyeceğinizi bildirin. 4) Size sigaray hat rlatan her eyi ya am n zdan uzakla t r n z. 5) Sizde sigara arzusu uyand ran yiyecek ve içeceklerden uzak durunuz. Bilhas sa sigara arzu su iddetlenince bir bardak su içiniz. GERİLİMİ AZALTIN. 6) Aa, Plânl,sigara ölçülü ve faaliçiyorsun? bir ya am çizgisini benimseyiniz. mı 7) Sizi strese sokacak konulardan ve tart malardan uzak durunuz. 8) Bo zamanlar n zda sportif faaliyetlere, hiç olmazsa uygun yürüyü lere ilkurallari HATIRLATIN. tifat ediniz. okulda-evde 9) Biliyorsun Mümkünse ve içi yorsa e inizle vesigara ya birkaçiçmek arkada yasak la grup bu halinyüzden de b rak n z. ceza alabilirsin... 10) Bu sava ta mistik ve manevî duygular n z da devreye sokunuz. 11) Sigaradan kurtulanlar, genellikle 4 5 kez b rakmay deneyen ve inanc n KARARIN SORUMLULUĞUNU ONA VERİN. yitir meyenlerdir. Paketi bana verebilirsin ya da içebilirsin, ama kuralları biliyorsun karar senin

25 Hiçbirşey için geç değil! Sevginin Boşluğunu Zehirle Doldurma Alkol Çözüm Değil, Derdin Kendisidir Sağlıklıyız, Mutluyuz, Gelecekten Umutluyuz Yeşilay Dostu Olan Kazanır Kendine Zarar Verme Bağımsızım, Hayatı Seviyorum Maddeyi Kabul Etmek Kolay, Bırakmak Zordur Sigarayı At, Hayatı Tat Sigarayı Dışla, Hayata Yeniden Başla SEN ONU BIRAK, O SENİ BIRAKMADAN Zararlı Alışkanlıklardan En Güzel Korunma Yolu: Hiç Başlamamaktır Sağlıklıyım, Mutluyum, Yeşilay ın Dostuyum Yaşam Kalitenizi Yükseltin, Bağımlı Olmayın Bağımsızım Mutluyum, Gelecekten Umutluyum 25

26 Gelece i De i tirmek çin Çal yoruz B R DÜ ÜNCE EKEN, B R EYLEM B ÇER B R EYLEM EKEN, B R ALI KANLIK B ÇER B R ALI KANLIK EKEN, B R KARAKTER B ÇER B R KARAKTER EKEN, HAYATINI B ÇER İLETİŞİM LET M Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Merkezi Türkiye Ye ilay Cemiyeti Genel Merkezi Nuruosmaniye Cad. No:17/1 Nuruosmaniye Cad No:17-1 Cağaloğlu / İstanbul Ca alo lu- stanbul Tel: Tlf Faks Faks: e-posta: halklailiskiler@yesilay.org.tr info@yesilay.org.tr 26 BA I LARINIZ Ç N Ye ilay Resmi Hesap Numaralar Vak fbank Ca alo lu ubesi