YAZ KONFORU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR VE STANDARD HESAP METODU

Transkript

1 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 008 YAZ KONFORU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR VE STANDARD HESAP METODU M. Tiur CİHAN Şükra DİLMAÇ Özet: Türkiye de biaları ısıl perforası kousuda ilk akla gele ısıta (kış koforu) aaçlı eerji tüketiii sıırladıraktır. Bu tüketii sıırlaya TS 85 de açıklaa hesap etodu kararlı reji esaslarıa dayaır. Yaz evsiide güeş eerjisii etkisiyle he hava sıcaklığı ve he de eleaı dış yüzey sıcaklığı, güdüz ve gece arasıda büyük değişi gösterir. Uluslararası stadartlarda, yaz şartlarıda sıcaklık ve ısı akısıı değişii siüzoidal kabul edilekte ve hesaplar siüzoidal değişi göstere periyodik reji şartları içi gerçekleştirilektedir. Biaları ısıl kofor açısıda yeterli olabilesi içi, he kış he de yaz koforuu dikkate alıası ve her iki kofor açısıda e uygu uygulaaı gerçekleştirilesi gerekektedir. Bu koudaki Türk Stadardı TS EN ISO dır ve ISO ı Türkçe tercüesidir. Bu stadarda, periyodik reji şartlarıda hesaplaası gereke e öeli büyüklük ileti atrisidir. İleti atriside hareketle diğer tü değişkeler hesaplaabilektedir. Bu çalışada, periyodik reji şartlarıda yapı elealarıı ısıl perforaslarıı değerledirilesi ile ilgili açıklaalar, teel bilgilerde başlayarak TS EN ISO da açıklaa hesap etodua kadar geiş bir çerçeve içide özetleiştir. Aahtar Kelieler: Yaz Koforu, Stadard Hesap Metodu, İleti Matrisi, TS EN ISO Expressios ad Stadard Calculatio Method for Suer Cofort Abstract: I Türkiye, the first attept to iprove the theral perforace of buildigs is to restrict the heatig eergy cosuptio. This is doe based o the steady state ethod as outlied i TS 85. Both teperatures of air ad exteral surface of eleets show sigificat variatios betwee day ad ight due solar eergy i suer. I iteratioal stadards, variatios of teperature ad heat flow i suer are assued to be siusoidal ad calculatios are perfored accordigly. For efficiecy of theral cofort i buildigs, both witer ad suer cofort eed to be take ito cosideratio at a optiu level. The relevat Turkish stadard TS EN ISO is a traslatio of ISO I this stadard, trasfer atrix, which ust be calculated i case of periodic regie coditios, is the ost iportat etity fro which all the other variables ca be calculated. I this study, theral perforace of buildig copoets uder periodic regie coditios were suarized coprehesively startig fro basic iforatio to the calculatio ethod give i TS EN ISO Key Words: Suer Cofort, Stadard Calculatio Method, Trasfer Matrix, TS EN ISO GİRİŞ Eerji kayaklarıı sıırlı olduğu düyaızda, ülke gelişiie direkt fayda sağlaaya ısıl kofor aaçlı eerji tüketiii azaltılası doğrultusuda bialarda yalıtı kousua öe verileye başlaıştır. Türkiye de bia yalıtıı ile ilgili zorulu Stadard TS 85 Bialarda Isı Yalıtı Kuralları dır ve bialarda ısıta aaçlı eerji ihtiyacıı hesaplaası ve sıırladırılasıa aittir[1]. Acak öceki çalışalarda da belirtildiği üzere, TS 85 e uygu bir biaı kış şartları içi yeterli olasıa rağe yaz şartlarıda aşırı ısıası ve ısıl kofor şartlarıı sağlaadığı içi ekaik soğutaya ihtiyaç duyulabilesi söz kousudur[]. Isıta (kış) ve soğuta (yaz) şartlarıda eydaa gele ısı ileti rejileri, ilgili hesap etotları ve kofor şartları üzerideki etkili alzee ve kesit özellikleri farklıdır. Bialarda kış koforu ile ilgili ulusal ve uluslararası stadartlarda, hesap kolaylığı açısıda ve souçları kabul edilebilir sap- Naık Keal Üiversitesi, Çorlu Mühedislik Fakültesi, İşaat Mühedisliği Bölüü, 59860, Çorlu, Tekirdağ. 1

2 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu alar içide kaldığı düşüülerek, ısı iletii ile ilgili büyüklükler sabit reji şartlarıda hesaplaaktadır[1,3-4]. Kış koforu içi bialarda ısı yalıtıı uygulayarak ısı kaybıı azaltılası ve iç yüzey sıcaklıklarıı yükseltilesi geel alada yeterli olaktadır. Yaz koforu içi kararlı reji şartlarıı kullaılası, bu evside yapı elealarıı büyük ölçüde etkileye güeş ışılarıı yoğu eerjisi ve bu eerjii 4 saatlik periyotlarla değişesi sebebiyle ükü değildir. Bu değişii siuzoidal olarak kabul etek geellikle tercih edilektedir. Acak, yaz şartlarıda sıcaklık değişii ta bir siüs eğrisi değildir; havadaki bulutlaalar sebebiyle sapalar gösterir. Bu sapaları hesaplaalarda sebep olduğu yalışlıklarla ilgili araştıralar yapılaktadır[5]. Fakat hale uluslararası stadartlarda, yaz şartlarıda sıcaklık ve ısı akısıı değişii siüzoidal kabul edilekte ve hesaplar siuzoidal değişi göstere periyodik reji şartları içi gerçekleştirilektedir. Bu koudaki uluslararası stadard, ISO Theral Perforace of Buildig Copoets-Dyaic Theral Characteristics -Calculatio Methods dır[6]. Türkiye de biaları yaz koforu açısıda da değerledirilesi gerektiği kousuda fikir birliği olakla beraber, belediyelere suula projelerde periyodik reji şartlarıda hesaplaalar yapılaakta ve biaı yaz şartlarıdaki ısıl perforası değerledirileektedir. Bu koudaki Türk Stadardı TS EN ISO Bia Bileşelerii Isıl Perforası Diaik Isıl Özellikler Hesaplaa Metotları [7] ISO ı Türkçe tercüesidir. Bu stadardlarda açıklaa, hesap etodu ülkeiz içi oldukça yeidir. Sadece stadardı okuası ile hesapları yapılabilesi uygulaadaki iar ve ühedisler içi oldukça zordur. Malzee özelliklerii söü oraı ve faz kayası üzerie etkilerii iceleye veya kısi diferasiyel dekle içi tek boyutlu, iki boyutlu veya üç boyutlu sayısal veya aalitik çözü öere çok sayıda ulusal ve uluslararası yayı evcuttur. Fakat ISO da açıklaa etotla ilgili Türkçe yayı tespit edileeiştir. Bu çalışaı aacı yaz şartlarıda ekaik soğutaya ihtiyaç duyulada iç ortada ısıl koforu sağlaabilesi içi bu hesap etoduu kolaylıkla kullaılabilir şekilde alaşılır hale getirilesidir. Bu aaçla ISO da açıklaa etotla ilgili çok sayıda yayıı sahibi Davies M.G. i yayıları kroolojik sırada iceleiş ve bu etotla ilgili Akader J. i Doktora tezi de iceledikte sora, etot çok sayıdaki kesite uygulaıştır[8-14]. Bu çalışaları souda elde edile tecrübe ile TS EN ISO daki hesap etodu gerekli yerlerde ilave açıklaalarla birlikte, uygulaadaki İşaat Mühedisi, Miar ve Makie Mühedislerii kolayca kullaabilecekleri şekilde açıklaıştır. Böylece ülkeizde biaları yaz şartlarıdaki perforaslarıı değerledirilesii de, TS 85 i kullaıı kadar yaygılaştırılası aaçlaıştır. Aslıda TS EN ISO sadece yaz şartları ile sıırlı değildir. Periyodik rejii gerçekleştiği tü şartlarda kullaılabilir. Acak kış şartlarıdaki hesaplaalar daha öce de belirtildiği gibi EN 83, ISO 9164 ve TS 85 de kararlı reji şartları içi değerledirildiğide TS EN ISO ı kullaııa gerek kalaaktadır. Hâlbuki yaz şartlarıda yapı elealarıı ısıl perforasları acak periyodik reji şartları ile değerledirilebileceğide, soğuta sezou (yaz koforu) içi Stadard hesaplaalarda TS EN ISO stadardıı kullaılası kaçıılazdır. Bu çalışada, periyodik reji şartlarıda yapı elealarıı ısıl perforaslarıı değerledirilesi ile ilgili açıklaalar, teel bilgilerde başlayarak ISO da açıklaa hesap etodua kadar geiş bir çerçeve içide özetleiştir. TS EN ISO da farklı olarak bu akaleyi okuya kişileri, periyodik reji şartlarıdaki elea davraışlarıı ve ortalardaki sıcaklık ve ısı akısı değişilerii kolaylıkla hesaplayabilelerii ükü olası üit edilektedir. Türkiye de kullaıla çok sayıdaki farklı yapı eleaı kesitleri içi gerçekleştirile kapsalı hesap souçlarıı ise bu akalei arkasıda suulası plalaıştır.. KARARLI (SABİT) REJİM Kararlı reji, sabit sıcaklıklar etkiside eydaa gele ısı iletiidir; herhagi iki eşit zaa aralığıda iletile ısı eerjisi iktarı ayıdır. Kararlı reji şartlarıda sadece elaı ısı iletiie karşı gösterebildiği ısıl direç öelidir. Bu direç, eleaı oluştura katalardaki alzeeleri ısıl iletkelik değerleri (λ) ve kata kalılıklarıda (d) faydalaılarak buluur. Her kataı ısıl direci d/λ ile hesaplaır ve buları toplaları eleaı sıcak ve soğuk yüzeyleri arasıdaki topla ısıl direcii verir. Kataları sıralaasıı, eleaı ısıl davraışı üzerie bir etkisi yoktur. Bu rejide, sadece eleada iletile ısı eerjisi iktarı ve kesit sıcaklıkları hesaplaır[15] (Şekil 1). Kullaıla eşitlikler aşağıda sıralaıştır (Eşitlik 1-3).

3 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 008 dt q = -λ (1) dx d kalılığıdaki hooje bir kata içi: λ q = ( T T1), () d Çok tabakalı bir kata içi: 1 1 d q = U (T - T 1 ), U =, = (3) Λ λ + + α iç Λ α dış Burada öeli ola ısı yalıtıı içi belli bir kalılığa ihtiyaç duyulasıdır. Isıl iletkeliği çok küçük olsa bile boya vb. çok ice alzeelerle ve hatta ısıl iletkeliği düşük sıvalar ile klasik alada ısı yalıtıı sağlaaaz. Acak bu alzeeler, ısıl ışıları yüksek orada içeri yasıtılasıı sağlayarak iç yüzey sıcaklıklarıı yükselesie ve iç orta ısıl koforua katkıda buluabilirler. Dış yüzeylerde kullaıldıklarıda ise güeş ışılarıı yasıtarak dış yüzey sıcaklığıı aşırı yükselesii öleyerek yie iç orta ısıl koforua katkıda buluurlar. Acak uygulaadaki tekik eleaları bu koularda ciddi hatalar içide oldukları ve ısıl iletkelikleri düşük sıva ve boyaları ısı yalıtı sisteleri olarak ve hatta atolaa sisteii yerie kullaılabilecek seçeekler olarak suabildikleri görülektedir. Diğer bir öeli kou, ısıl iletkelik içi üç farklı değeri söz kousu olasıdır: Isıl iletkelik ölçü değeri, λ ölçü, Isıl iletkelik beya değeri, λ beya, ve Isıl iletkelik hesap değeri λ hesap. λ ölçü doğruda ölçü souçlarıı taılar, λ beya ölçü souçlarıı istatistiksel değerlediresi soucu elde edile %90 güvelikli değerdir. λ hesap ise kullaı sırasıda ürüdeki su içeriğii artası veya yaşlaa vb. olusuzluklar soucu eydaa gelecek artışları da dikkate alıdığı değerdir. Küçükte büyüğe doğru λ ölçü < λ beya λ hesap şeklide bir sıralaa yapılabilir. Kararlı reji şartlarıda kesit sıcaklıkları, iç yüzey ve dış yüzey sıcaklıkları (4) olu eşitlikler ile belirleir (Şekil 1): T içy = T iç - q (1/α iç ), T dış = T dışy - q (1/α dış ) (4) Şekil 1: Kararlı reji şartlarıda çok katalı eleada kesit içide sıcaklık değişii [16]. 3

4 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu 3. DEĞİŞKEN VE PERİYODİK REJİM Değişke reji, değişke sıır şartları (sıcaklıklar) etkiside eydaa gele ısı iletiidir; herhagi iki eşit zaa aralığıda iletile ısı eerjisi iktarı farklıdır. Bialar içi değişke şartlardaki ısı iletii, değişke rejii özel hali ola, sıcaklığı ve ısı akısıı 4 saatlik bir periyotla siüzoidal değişi gösterdiği periyodik reji şartlarıda iceleektedir. Periyodik reji şarlarıda eleaı ısıl direcii yaıda, eleada ısıı yayııı (geçiş hızı) ve eleada ısıı depolaabile kapasitesi de öelidir. Bu özellikler üzeride, eleaı oluştura alzeeleri ısıl iletkelikleri ile birlikte özgül ısılarıı ve yoğuluklarıı da büyük öei vardır. Ayrıca değişke reji şartlarıda, eleaı ısıl davraışı üzeride, kataları sıralaışı da etkilidir (Şekil ). Şekil : Değişke reji şartlarıda alzee sırasıı sıcaklık değişi geliği üzerie etkisi[17]. Periyodik rejide sıcaklık, geellikle T yerie θ sebolü ile ifade edilektedir. TS EN ISO stadardıda karaşık sayılar kullaılaktadır ve θ ) siüzoidal değişii karaşık geliğii gösterektedir. Siüzoidal değişi, sıcaklığı aksiu ve iiu değerler arasıda si(πt/p) veya cos(πt/p) ye bağlı olarak değişesidir 11 (Şekil 3). Güü hagi saatii başlagıç olarak alıacağı öeli değildir; t sıfır (0) da başlatılır 11. θˆ θˆ Si(πt/P) t Cos(πt/P) t t = Zaa P = Değişii periyodu Şekil 3: Periyodik rejide sıcaklığı zaala değişiii göstere Si ve Cos grafikleri[17]. Periyodik rejide, iletile ısı eerjisi iktarı ve kesit sıcaklıklarıı yaıda, orta ve/veya yüzey sıcaklıklarıı geliklerii değişi oraı (söü oraı) ve dış sıcaklığı iç ortaı etkileesi içi geçe süre (faz kayası - zaa öteleesi) de hesaplaır[15]. Faz kayasıı (zaa öteleesii) daha geel tarifi içi bir olayı e büyük geliği ile bu olayı etkisii e büyük geliği 4

5 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 008 arasıdaki zaa farkıdır ifadesi kullaılaktadır[18]. Gelik azalası ve faz kayası geel alada dairesel harekette, farklı açı ve gelikle eydaa gele hareketleri zaaa göre değişilerii iceleesi soucu ortaya çıka büyüklüklerdir. Yukarıdaki açıklaalarda da alaşılacağı üzere, gelik azalası, dairesel hareketteki e büyük gelikteki azala; faz kayası ise ayı geliği eydaa geldiği zaadaki ötelee olaktadır. Şekil 4 de faz kayası ve gelik azalasıı bu açıda ifadesi gösteriliştir. Şekil 4: Farklı faz açıları içi siüs eğrileri (ayı periyotta fakat faz farkı ile gerçekleşe dairesel hareketleri zaa eksei üzeride gösterii) 16 ve farklı gelikler içi siüs eğrileri (ayı periyotta fakat farklı gelikteki dairesel hareketleri zaa eksei üzeride gösterii) [16]. Faz kayası ve söü oraı alzee özelliği değil, elea özelliğidir. Belli bir kalılık içi tariflidir. Bu büyüklükleri yapı alzeeleri içi taılaası alalı değildir. Çükü hiçbir biada sadece çietoda, alçıda veya asfaltta bir elea olaz. ISO da, geel alada verile zaa öteleesi ( tie shift), faz açısıı egatif veya pozitif olasıa göre farklı şekilde isiledirilektedir[6]. Faz açısıı egatif olası duruu tie lag olarak isiledirilirke; pozitif olası duruu tie lead olarak taılaaktadır. Acak, uluslararası akalelerde bu ayırı heüz yapılaaktadır. Ülkeizde de geel olarak zaa öteleesi ( faz kayası veya faz farkı) taıları tie shift i yerie kullaılakta; başka teriler belirtileektedir. TS EN ISO da bu büyüklük içi zaa kayası ifadesi kullaılakta ise de, bu akalede tekik yayılarda alışılış ifade ola faz kayası ifadesi kullaılıştır. Değişke reji şartlarıda bir boyutlu ısı iletiii zaaa bağlı davraışıı ifade etek üzere; dt d T = a (Fourier forülü) eşitliği kullaılır. (5) dt dx Bu eşitlikteki a katsayısıı, ısıl iletkelik ile doğru, özgül ısı ve yoğuluk ile ters oratılı olarak etkilediği biliektedir. Periyodik rejide eleaı ısıl davraışıı belirleye alzee özellikleri yukarıda belirtildiği gibi λ, ρ ve c dir ve eleaı ısıl davraış ile ilgili büyüklüklerde λρc olarak veya λ/ρc olarak görülür. (5) olu deklei karaşık sayılar kullaılarak geel çözüü içi ISO da aşağıdaki (6) olu eşitlik veriliştir (Bölü 4.1). θ () t = θ + ˆ θ cos( ω t+ ψ ) (6) Acak hesaplarda siüs ve kosiüslü ifadeler yerie, ekspoasiyel gösterii kullaılası tercih edilir[11]. exp(jϕ) yatayla ϕ radya açısı yapa biri uzuluktaki vektörü ifade eder[11] (Şekil 5). Yukarıda belirtile vektör fiziksel olarak alalı bir büyüklüğü açıklaak içi kullaıldığıda; vektörü yataydaki izdüşüüü [ Cos(ϕ)], gözleleebilir bir büyüklüğe karşılık geldiği kabul edilir [11]. exp(jϕ) ϕ üzeride periyodiktir: exp(j(ϕ+π)) = -exp(jϕ) ve exp(j(ϕ+π)) = exp(jϕ) [11]. (7) 5

6 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu Isı iletiii periyodik değişii içi bu yaklaşı kullaıldığıda, yüzey sıcaklığıı değişiii siüzoidal olduğu kabulü ile ve yüzeydeki sıcaklık değişiii karaşık geliğii ifade θˆ etek üzere, yüzey sıcaklık değişii ˆ θ exp( j πt/ P) şeklide yazılabilir [11]. Yüzey sıcaklığı t = 0, P/4, P/, 3P/4, P zaalarıda sırasıyla, 0, -, 0, θˆ θˆ θˆ olacaktır [11]. Şekil 5 de periyodik reji şartlarıda karaşık sayıları kullaılışı ile ilgili açıklaalar veriliştir. Z = x + jy j = 1 Z = Z exp(j ϕ) Z = Z (cosϕ + j siϕ) Z = Şekil 5: Periyodik reji şartlarıda kopleks sayıları kullaıı ile ilgili açıklaalar[16]. x + y = Z Siϕ x = Z Cosϕ y Periyodik reji içi, yarı sosuz kalılıktaki ciside ısı iletiii dalga hareketi yalızca pozitif doğrultuda ükü olur [11] (Şekil 6). Yüzeyde x esafeside ve t zaaıda ölçüle sıcaklık ISO da ve geellikle diğer uluslararası yayılarda θ (x, t) ile gösterilektedir. [11] olu kayakta bu kou kapsalı bir şekilde iceleiştir ve ISO ı teelii oluştura bilgileri içerektedir. (8 13) arasıdaki eşitlikler ve açıklaalar bu kayağa aittir. [11] olu kayakta verile sayısal örekleri yaıa ülkeizde kullaıla alzeelerle ilgili örekler de ekleiştir. Şekil 6: Yarı sosuz cisi [16] Katı içerisideki herhagi bir kesitte gerçekleşe ısı akısı, q(x, t), (8) olu eşitlikle; katı içideki sıcaklık, θ (x, t), ise (9) olu eşitlikle verilektedir [11]. ( x, t) qxt (, ) = λ θ x 1/ 1/ ) πρcx πρcx πt θ( xt, ) = θ exp exp j exp j Pλ Pλ p (9 i) (9 ii) (9 iii) (9 iv) (9) olu eşitlikte ilk terii (9i), etkili ola değişii geliğii ifade ettiği, ikici (9ii) terii, katı içide gelikteki ekspoasiyel azalayı belirttiği, üçücü (9iii) terii, t i herhagi bir sabit değeride, θ (x,t) i x üzeride periyodik olduğuu belirttiği ve dalga boyuu (Λ) aşağıdaki (10) olu eşitlik ile hesaplaabileceği belirtilektedir [11]. (8) (9) 6

7 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 008 ( )1/ 4πPλ Λ= (10) ρc Üçücü (9iii) ve dördücü (9iv) terileri aşağıdaki eşitliği verecek şekilde birleştirilekte ve aşağıdaki açıklaalar verilektedir [11]. 1/ ) πρcx t x θ( xt, ) = θ exp Cos π Pλ P Λ (9 i) (9ii) (11v) (11v) olu teri dalgaı hareketi içi stadart ateatiksel ifadei bir parçası olaktadır. P dalga hareketii zaa periyodikliğii, Λ uzay periyodikliğii gösterektedir ve a = λ/ρc, yayıı katsayısıa bağlıdır[11]. Dalga oldukça yüksek bir söüleeyle ilerler. Sadece bir dalga boyu deriliğide (x = Λ) i- kici (9ii) gelik terii exp(-π) veya 1/535 değerii alır. Öreği tuğlalar içi λ = 0.84 W/K, ρ = 1700 kg/ 3 ve c = 800 J/kgK olası duruuda Λ = 0.8 dir ve bu derilikte sıcaklık değişii, gü boyuca yüzeydeki değişii yalız 1/535 de biri kadar olacaktır 11. Ülkeizde yatay delikli tuğlalar kullaılaktadır. Malzee özellikleri olarak, λ = 0.45 W/K [1], ρ = 700 kg/ 3 [1] ve c = 91.6 J/kgK 19 alıırsa dalga boyu Λ= 0.76 olur ve gelikte 1/535 oraıda bir azala eydaa gelesi içi 0.8 yerie 0.76 gerektiği alaşılaktadır. Yapı eleaıı ısıl davraışı, ayırdığı ortalardaki değişide ziyade yüzeylerideki değişilerle ifade edilir. Bu duruda (1) olu eşitlik ile yüzeydeki biri sıcaklık değişii içi, sosuz kalılıktaki bir eleaı yüzeyide gerçekleşesi gereke ısı akısıı hesapladığı düşüülebilir ve bu ora, karakteristik kabul (characteristic adittace) olarak isiledirilektedir. Vektörel bir büyüklük ola karakteristik kabul kalılıkta bağısızdır 11. πλρ 1/ π exp ( ) ( j ) q(0, t) = c = a r (1) θ (0, t) P 4 (1i) (1ii) (11) Eşitlik (1) deki (1i) teriii karakteristik kabulü büyüklüğüü gösterdiği belirtilektedir. Bu teride λ/ρc (veya ρc/λ) yerie, λρc ifadesi buluaktadır. λρc çarpıı alzeei, yüzeyide teas ede ısıyı içeri doğru yöledire ve bu yüzeyi arkasıda depolaa kabiliyetii gösterir [11]. λ/ρc de farklı olarak, λρc alzeede alzeeye büyük değişi gösterir. Souç olarak tuğla veya beto, yalıtı alzeeleride çok daha yüksek karakteristik kabul değerie (adittace) sahip olacaktır. Bazı alzeeler içi bu büyüklükleri değerleri [16] olu kayakta veriliştir. Malzeei ısıl kapasitesi veya depolaa kabiliyeti (ρc), yalızca zaa içide değişe rejide alalı olacağı; periyodik ısı akısı duruuda ısıl kapasitei, daia periyodik zaala birlikte görülüceği (ρc/p); P büyüdükçe (kararlı reji şartlarıa yaklaştıkça), tabiatıyla (1) olu dekledeki ısı akısıı da sıfıra yöeleceği belirtilektedir [11]. Gülük siüzoidal değişie aruz tuğla içi (λ = 0.84 W/K, ρ = 1700 kg/ 3, c = 800 J/kgK) karakteristik kabulü büyüklüğü 9.1 W/ K dir. Yoğu oral beto daha büyük değerlere, hafif alzeeler ise daha küçük değerlere sahiptir [11]. Ülkeizde kullaıla boşluklu tuğlayı göz öüe alırsak (λ = 0.45 W/K [1], ρ = 700 kg/ 3 [1] ve c = 91.6 J/kgK [19]) karakteristik kabul değeri 4.59 W/ K buluur. Tekrar (1) olu eşitliğe döülürse, (1ii) terii θ ve q u siüzoidal olarak değişesi duruuda, aksiu değerlerii ayı zaada eydaa gelediğii gösterektedir. Ortala yüzey arasıdaki ısı alışverişi söz kousu olduğuda q fazıı, sıcaklığı öüde olduğuu ve bu zaa farkıı açı olarak π/4 radya ( 45 o, zaa olarak çevrii 1/8 i veya 4 saatlik çevride 3 saatlik bir süre) olduğuu gösterektedir [11]. Eğer cisi taae direç olarak düşüülürse, q sıcaklıkla 7

8 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu ayı fazda olacaktır. Eğer dili taae kapasitas olarak düşüülürse, q sıcaklığı 90 o öüde olacaktır, yai ısı akısı öde olak üzere q ile θ zıt fazlı olurlar [11]. Bu duru elektriksel yüklü kodasatöre bezetilebilir. Kodasatör yükle dolu ike voltaj aksiudur, fakat akı sıfırdır. Kodasatörü iki yüzüü iletkele birleştirilesi soucu akı aksiu olurke voltaj sıfır olur. Bir başka deyişle bu duru, kapasite bir sıcaklık gösterede öce, ısı kapasiteye girelidir şeklide ifade edilebileceği; yarı sosuz cisi duruuda, q u zaa öteleesii, duvarı taae direç veya taae kapasite olası duruudaki zaa öteleesii yarısı kadar olacağı belirtilektedir [11]. Karakteristik kabul cisi kalılığıda bağısızdır ve yarı sosuz cisi içi hesaplaır. Fakat yapı elealarıda bu hesaplaalar solu kalılıktaki bir cisi içi yapılır. Solu kalılıktaki bir cisi içi hesaplaalar ve kavralar az da olsa değişi gösterir. Solu kalılıktaki bir cisi (levha, duvar vb.) içi, diğer yüzeydeki etki (sıcaklık) sıfır olduğuda; ısı akısıı o yüzeyde eydaa gele biri sıcaklık değişii içi değeri esas alıır ve ) ) q ) θ θ = 0 oraı ile hesaplaarak yapı eleaıı ısıl kabulü (theral adittace) olarak ifade edilir [11] (Şekil 7). Solu kalılıktaki bir dili içi farklı yüzeyler icelediğide ise, iki yüzey arasıdaki sıcaklık farkı sebebiyle, etkileye yüzeyde etkilee yüzeye doğru periyodik bir ısı iletii gerçekleşir (Şekil 7). Bu duruda periyodik ısıl iletkelik periodic theral trasittace esas alıır ve ) q ) oraı ile hesaplaaktadır (Şekil 7) [11, 14]. ) θ θ = 0 Şekil 7: Yapı eleaıda eydaa gele ısıl kabul ve periyodik ısıl geçirgeliği şeatik gösterii [16]. Yarı sosuz kalılıktaki ciside ısı iletiii sağlaya dalga hareketii yalızca pozitif doğrultuda ükü olabileceği yukarıda belirtilişti (Eşitlik 8). Hâlbuki solu kalılıktaki bir cisi içideki ısıl ala her iki doğrultudaki dalgaı bileşiide eydaa gelebilir. Bu duruda θ + ve θ ) ) her iki doğrultulardaki dalgaları geliği olarak alıdığıda, (8) olu eşitlik aşağıdaki şekilde ifade edilecektir [11]: 1/ 1/ θ (,) xt ) ( ) ( πρ c ) c θ ) θ j t P P ( πρ + π λ Pλ) exp / = exp ( x + jx) + exp + ( x + jx) (13) olu eşitlik biraz daha farklı bir yaklaşıla ISO da da kullaılıştır. ISO da açıklaa hesap etodu ile ilgili olarak kapsalı açıklaalar, Bölü 4 de veriliştir. (13) 8

9 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, YAZ KONFORU VE TS EN ISO Daha öce de belirtildiği üzere, yaz koforu içi kararlı reji şartlarıı kullaılası, bu evside yapı elealarıı büyük ölçüde etkileye güeş ışılarıı yoğu eerjisi ve bu eerjii 4 saatlik periyotlarla değişesi sebebiyle ükü değildir. Yaz şartları ile ilgili hesaplaalarda TS EN ISO kullaılaktadır. Bu Stadard ISO ı tercüesidir. Bu stadarda açıklaa hesap etodu biaı tüüü ısıl perforasıı değerledireekte, acak yapı elealarıı ısıl özelliklerii belirleesii ve bu eleaları ayırdığı iç ve dış ortalardaki sıcaklık ve ısı akısıı siüzoidal değişiii belirleesii ükü kılaktadır. ISO ya göre bir eleaı periyodik reji şartlarıda perforasıı değerledirebilek içi, periyodik üfuziyet (peetrasyo) deriliğide hareketle eleaı ileti (aktarı) atrisleri, periyodik ısıl geçirgeliği, ısıl kabul değeri, ısı kapasitesi, azalta faktörü ve zaa öteleeleri hesaplaaktadır. Periyodik reji hesaplarıda e öeli büyüklük ileti atrisidir. Bir eleaı ileti atrisii biliesi halide, eleaı bir yüzeyide (veya ayırdığı ortalarda biride) sıcaklık ve ısı akısıı karaşık geliklerii biliesi ile, diğer yüzeydeki (veya diğer ortadaki) sıcaklık ve ısı akısıı karaşık geliklerii hesaplaası ükü olaktadır. İleti atrisii elealarıda faydalaarak ise, bir yapı eleaıı periyodik ısıl özelliklerii hesaplaası da ükü olaktadır. TS EN ISO da kullaıla kavralar ve hesap etodu aşağıda detaylı olarak açıklaıştır TS EN ISO da Taılaa Kavralar Stadardda geçe öeli tarifler aşağıda veriliştir. Biriler ise Notasyo Listesi de görülektedir. Siüzoidal koşullar (Siusoidal coditios): Sıcaklık ve ısı akışıı uzu döe ortalaalarıı etrafıdaki değişilerii, zaaa bağlı siüs foksiyou olarak tariflediği şartlar. Karaşık sayılar kullaılarak bölgesideki sıcaklık ve ısı akısı (14) ve (15) olu eşitliklerle belirleir. 1 jωt jωt θ () t = θ ˆ cos( ) ˆ ˆ + θ ω t+ ψ = θ + θ + e + θ e (14) 1 () ˆ ˆ jωt cos( ) ˆ jωt φ t = φ + t φ ω + ϕ = φ + φ+ e + φ e (15) Burada θ : sıcaklığı ortalaa değerii (ortalaa sıcaklık), φ : ısı akışıı ortalaa değerii (ortalaa ısı akısı), θˆ : sıcaklık değişilerii geliğii, φˆ : ısı akısı değişilerii geliğii, ω : değişileri açısal frekasıı, ) ) φ ± ve θ ± : karaşık gelikleri ifade ederler. Karaşık gelikler (16) olu eşitlikler kullaılarak hesaplaır: ± j θˆ = ˆ θ e ψ ± ve ˆ ˆ j φ = e ± ϕ ± φ (16) Periyodik ısıl iletkelik (Periodic theral coductace, L ): Siüzoidal koşullar altıda (17) olu eşitlikte taılaa karaşık sayıdır. Bir alada kararlı reji şartları içi TS 85 de verile (ala x ısıl geçirgelik) (AxU değeri) i periyodik reji şartlarıdaki karşılığı olarak düşüülebilir. ˆ φ = L ˆ θ (17) 9

10 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu Burada ve bölgeleri ayı veya farklı olabilir. Topla ısı kapasitesi (Heat capacity, C ): Eleaı bir tarafıa ait periyodik ısıl iletkeliği tersii saal kısıı tersi alıdıkta sora açısal frekasa bölüesi ile elde edile büyüklüktür (Eşitlik (18)). 1 T C = = (18) 1 ω ˆ π θ I I L ˆ φ Zaa öteleesi Faz kayası (Tie shift, t): Sebebi aksiu geliği ile soucu aksiu geliği arasıdaki zaa farkıdır. Yukarıdaki tarifler bütü şartlar içi geçerlidir. Sadece tek boyutlu ısı akışı içi geçerli tarifler ise aşağıda gösteriliştir. Isıl kabul (Theral adittace, Y ) ve periyodik ısıl geçirgelik (Periodic theral trasittace, Y ): bölgesie koşu bileşei yüzeyi boyuca gerçekleşe ısı akısı yoğuluğuu karaşık geliğii, bölgesideki sıcaklığı karaşık geliğie bölüü olarak tariflee karaşık büyüklüktür. Isı akısı, bileşei yüzeyie girdiği zaa pozitif kabul edilir. Ayı yüzey içi hesapladığıda ısıl kabul, farklı yüzeyler içi hesapladığıda periyodik ısıl geçirgelik olarak taılaaktadır (Eşitlik 19). Periyodik ısıl geçirgelik, bir alada kararlı reji şartları içi TS 85 de verile ısıl geçirgelik (U değeri) i periyodik reji şartlarıdaki karşılığı olarak düşüülebilir. L qˆ Y = A = ˆ (19) θ Y : Isıl kabul ˆ φ Y ( ) : Periyodik ısıl geçirgelik, = qˆ A Alasal ısı kapasitesi (Areic heat capasity, χ ): Topla ısı kapasitesii, eleaı alaıa bölüesi ile elde edilir ve (0) olu eşitlik ile hesaplaır. C 1 T χ = = = (0) A 1 ˆ ω π θ I I Y qˆ İki bölgeyi ayıra bir bileşe içi iki tae ısıl kabul ve ısı kapasite vardır. Bularda biri eleaı bir bölgeyi ayıra yüzüe, diğeri diğer bölgeyi ayıra yüzüe aittir ve hepsi ısıl değişileri periyodua bağlıdır. Azalta faktörü (Decreet factor, f): Periyodik ısıl iletkeliği, kararlı reji şartlarıdaki ısıl iletkeliğe (U) oraıdır ve (1) olu eşitlik ile hesaplaır. Bazı yayılarda decreet factor ifadesii söü oraı yerie kullaıldığı görülektedir. Acak decreet factor, sıcaklık geliklerii oraı ile hesaplaa söü oraıda farklıdır; periyodik ısıl iletkeliği sabit sıcaklık şartlarıdaki ısıl geçirgeliğe oraıdır. qˆ L f = ˆ U = θ AU, ile (1) Periyodik üfuziyet deriliği (Periodic peetratio depth, δ): Yüzeyide siüzoidal sıcaklık değişilerii etkili olduğu solu kalılıktaki hooje bir alzeede sıcaklık değişilerii geliğii, e faktörü ile azaldığı deriliktir ve () olu eşitlik ile hesaplaır. λ P δ = () πρ c 10

11 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 008 Isı ileti (aktarı) atrisi (Heat trasfer atrix): Bir bileşei bir tarafıdaki sıcaklık ve ısı akısıı karaşık geliği ile diğer taraftaki sıcaklık ve ısı akısı karaşık geliği arasıdaki bağıtıyı sağlaya atristir. ˆ θ Z11 Z1 ˆ θ 1 qˆ = Z 1 Z qˆ (3) 1 yüzeyii karaşık geliklerii atrisi İleti atrisi 1 yüzeyii karaşık geliklerii atrisi İleti atrisii elealarıı (odül ve argüalarıı) fiziksel alaları aşağıda açıklaıştır. Z 11 Sıcaklık gelik faktörü, birici taraftaki 1 K lik geliğe sahip periyodik sıcaklık değişii soucu ikici taraftaki sıcaklık değişilerii geliğidir. ϕ 11 Bileşei iki tarafıdaki sıcaklıklar arasıdaki faz farkıdır. Z 1 Birici taraftaki 1 K lik geliğe sahip periyodik sıcaklık değişii soucu ikici tarafta geçe ısı akısı geliğidir. ϕ 1 İkici tarafta geçe ısı akısı ile birici taraftaki sıcaklık arasıdaki faz farkıdır. Z 1 Birici taraftaki 1 W/ geliğideki periyodik ısı akısı değişii soucu ikici taraftaki sıcaklık değişilerii geliğidir. ϕ 1 Birici tarafta geçe ısı akısı ile ikici taraftaki sıcaklık arasıdaki faz farkıdır. Z Isı akısı gelik faktörü, birici tarafta geçe 1 W/ lik geliğe sahip ısı akısı değişii soucu ikici tarafta geçe ısı akısı değişiii geliğidir. ϕ Bileşei her iki tarafıda geçe ısı akısı arasıdaki faz farkıdır. 4.. Çok Tabakalı Eleaı İleti Matrisii Hesaplaası (Trasfer Matrix of a Multi-Layer Copoet) Çok tabakalı eleaları ileti atrisii hesaplaasıda aşağıdaki eşitlikler kullaılır. d ξ = (4) δ Z 11 = Z = cosh( ξ ) cos( ξ ) + j sih( ξ ) si( ξ ) (5) δ Z 1 = { sih( ξ ) cos( ξ ) + cosh( ξ ) si( ξ ) + j [ cosh( ξ ) si( ξ ) sih( ξ )cos( ξ )]} (6) λ λ Z 1 = { sih( ξ ) cos( ξ) cosh( ξ) si( ξ) + j [ sih( ξ)cos( ξ) + cosh( ξ) si( ξ) ]}(7) δ Çok katalı eleada eğer sürekli bir hava boşluğu (düzlesel hava boşluğu) varsa; düzlesel hava boşluklarıı aktara atrisi oluşturulurke, hava tabakasıı özgül ısı kapasitesi ihal edilir. Böylece R a değeri, eğer hava tabakasıı koveksiyo, kodüksiyo ve radyasyola ısı iletiie gösterdiği topla direci ifade ediyorsa, düzlesel hava boşluğu tabakasıı ileti atrisi aşağıdaki şekilde oluşturulur. R a değeri, EN ISO 6946 ya göre hesaplaır [0]. 1 R = a Z a (8) 0 1 Çok katalı yapı eleaıı, yüzeyde yüzeye ileti atrisii oluşturulası içi kullaılası gereke eşitlik aşağıda veriliştir. 11

12 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu Z Z 11 1 Z = = Z N Z N 1 Z3 Z Z1 1 Z Z Burada, Z 1, Z, Z 3,..., Z N çok katalı yapı eleaıı, çeşitli katalarıı birici katada başlayarak uaraladırılış atrisleridir. Birici tabaka e iç tabakayı gösterektedir. Çok katalı yapı eleaıı ortada ortaa ileti atrisi (30) olu eşitlikte veriliştir. Z oo = Z S Z Z S1 (30) Burada, Z S ve Z S1 sıır tabakalarıı (iç ve dış yüzey fil -hareketsiz hava- tabakası) aktara atrisleridir. Bu büyüklükler, (31) olu eşitliğe uygu olarak belirleir. 1 R = s Z s (31) 0 1 R s ; yüzeye fiziksel olarak bağlı hareketsiz hava tabakasıı koveksiyo ve radyasyola ısı i- letiie gösterdiği direçleri toplaıdır; sıır tabakasıı yüzey direci olarak da ifade edilir. Stadardda belirtileekle birlikte, [7, 11, 14] uaralı kayakları iceleeside, iç veya dış taraftaki büyüklükleri araasıa göre çarpı sırasıı aşağıdaki gibi olasıı uygu olacağı [16] olu kayakta belirtiliştir. ˆ θ ˆ d θ i ˆ θ ˆ i 1 θ d = Z sdış Z Z 1 Z1 Z siç qˆ qˆ, Z oo d i qˆ = qˆ (3) i d (9) Z oo Eleaı ısıl davraışlarıı iceleebilesi içi periyodik ısıl karakteristikleri hesaplaası ile ilgili açıklaalar Bölü 4.3 de veriliştir Periyodik Isıl Karakteristikleri (Özellikleri) Hesabı Daha öce de belirtildiği gibi, bir eleaı ısıl davraışıı iceleesi içi, periyodik ısıl özelliklerii belirleesi gerekir. Herhagi bir bileşe içi periyodik ısıl özellikler, periyodik ısıl geçirgelik Y veya periyodik ısıl iletkelik L ve topla ısı kapasitesi C dir. Alasal ısı kapasitesi χ de eleaı davraışıı ifade ede bir büyüklük olaktadır. Sıır tabakaları ileti atrisleri, ısı kapasitelerii hesaplaasıda dikkate alıaz. ISO da düzlesel ve hooje tabakalarda oluşuş bileşeler içi Y leri asıl hesaplaacağı tarifli değildir. Buu yerie Y ve Y ısıl kabul değerlerii hesap forülleri (33) olu eşitlikte görüldüğü şekilde veriliştir. Z 11 1 Y 11 = Z 1 ve Y = (33) Z 1 Z 1 Y değerlerii hesabı sırasıda yapıla farklı kabuller vardır. Biriciside yüzeyi ) ) adyabatik olduğu ( q = 0 veya q = 0 ) kabul edilir ki bu duru iç böle elealarıı tesil eder ) ) [11]. Diğeride yüzeyde sıcaklığı izoteral olduğu ( θ = 0 veya θ = 0 ) kabul edilir ki bu duru ) ) da dış kabuk elealarıı tesil eder [11]. So olarak da θ 1= θ kabulü yapılabilektedir. ) ) ) ) Stadardda verile (33) olu eşitlik θ 1= θ içi geçerlidir. θ = 0 veya θ 1 = 0 olası duruuda; ) ) q 1 Z 11 q Y 11 = = Z ), Y = ) = (34) θ 1 ) 1 0 Z θ = θ ) Z θ = eşitlikleri geçerli olaktadır [11]. Stadard, açıklaalarıda (33) olu eşitliği taılarke; örek çözüüde, (34) olu eşitliklerle hesap yapıştır. Y değerleri ise, [11] olu yayıa göre (35) eşitliğiyle hesaplaır. 1

13 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 008 ) ) q q 1 ) = ) = (35) θ θ Z 1 ) 0 ) θ = θ = 0 Periyodik ısıl iletkelik L i veya periyodik ısıl geçirgelik Y i zaa öteleesi (tie lead), argüaı 0 ila π arasıda değerledirilesi ile ISO ya göre (36) olu eşitlikle hesaplaır. T ty = arg ( Y ) (36) π Topla ısı kapasiteleri, (37) ve (38) olu eşitliklerle hesaplaır. P A ( R( Z 11) 1) +I( Z 11) C1 = A = (37) 1 (( ( 11) 1 ) ( 1) ( 1) ( 11 Z ω R π Z I Z R Z I I Z ) ) Z 11 1 P A ( R( Z ) 1) +I( Z ) C = A = (38) 1 (( ( ) 1 ) ( 1) ( 1) ( Z ω R π Z I Z R Z I I Z ) ) Z 1 Burada R bir kopleks sayıı gerçel (real) kısıı, I saal (iajier) kısıı gösterektedir. Acak ISO ı revizyouda bu ifade (39) olu eşitlikler şeklide öerilektedir ve daha alalı olaktadır [1]. Z 1 Z 1 C = A T 11, C = A T (39) 1 π Z π Z 1 1 Azalta faktörü ise, (40) olu eşitlikle hesaplaır: 1 f = (40) Z 1 U Burada ısıl iletkelik U, sabit reji şartlarıdaki tek boyutlu ısı akıı içi taılaa U - değeridir ve EN ISO 6946 ya göre hesaplaır [0]. Azalta faktörü, her zaa birde küçüktür. Acak bu, iç ve dış orta sıcaklık değişi geliklerii oralaası ile bulua söü oraıda farklı bir büyüklüktür. Azalta faktörüü zaa öteleesi (tie lag - faz kayası), argüaı değeri 0, π aralığıda değişecek şekilde, (41) olu eşitlikle hesaplaır. T t f = arg ( Z 1) (41) π E geel alaıyla zaa öteleesii hesabı içi (4) olu eşitlik verilektedir: T T t = ij= ij ϕ arg( Z ij) (4) π π ISO da verile diaik ısıl karakteristikler, [16] olu kayakta açıklaa dışarıda yalıtı (DY) ve içerde yalıtı (İY) uygulaaları içi Tablo I de veriliştir. Diaik ısıl karakteristikleri değeri yalıtıı uygulaa yerie göre değişi gösterektedir. Isıl kabul ve alasal ısıl kapasite değerleride içerde yalıtı uygulaasıda, dışarıda yalıtı uygulaasıa göre sırasıyla % 70 ve % 80 ertebeleride bir azala görülektedir. Sıcaklık ve ısı akısı içi zaa öteleeleride ise içerde yalıtıı dışarıda yalıtıa göre sırasıyla % 9 ve % 11 ertebeleride daha yüksek değerler aldığı görülektedir. 13

14 Ciha, M.T. ve Dilaç, Ş.: Yaz Koforu İle İlgili Kavralar ve Stadart Hesap Metodu Kesit kodu 5. SONUÇ Tablo I. ISO stadardıda açıklaa hesap etoduu iki farklı kesite uygulaasıyla elde edile souçlar Yalıtı kalılığı Zaa öteleesi Isıl kabul Alasal ısıl kapasite Azalta faktörü Isı geçirgeliği, t11 t Abs[Y11] χ1 f U saat W/ K kj/ K - W/ K DY İY Türkiye de biaları ısıl perforas değerledireleri sadece ısıta aaçlı eerji tüketiii (kış koforu) azaltak içi yapılaktadır ve bu kou ile ilgili TS 85 stadardı buluaktadır. Bia bileşelerii yaz koforua katkılarıı değerledirilesi içi evcut ola Türk Stadardı TS EN ISO dır. Bu Stadard ISO ı tercüesidir. Acak ülkeizde hiçbir biada bu stadarda uygu değerledire yapıldığı tespit edileeiştir. Bu souç, TS EN ISO da açıklaa hesap etoduu iar ve ühedisleri eğitii sırasıda alatılaış olasıı yaıda, TS EN ISO daki açıklaaları yeterli alaşılırlıkta olayışıda da kayaklaaktadır. Isıl kofor ile ilgili uygulaadaki geel yaklaşı, kış koforu açısıda yeterli ola bir biaı yaz koforu açısıda da yeterli olacağı doğrultusuda gelişektedir. Hâlbuki kış ve yaz koforuu etkileye alzee ve elea özelliklerii farklılık gösterdiği biliektedir. Biaları tü yıl boyuca ısıl kofor sağlaası, tabiatıyla kış ve yaz koforuu birlikte düşüülesiyle üküdür. Biaları ısıl kofor açısıda yeterli olabilesi içi he kış he de yaz koforuu dikkate alıası ve her iki kofor açısıda e uygu uygulaaı gerçekleştirilesi gerekektedir. Malzee özelliklerii söü oraı ve faz kayası üzerie etkilerii iceleye veya periyodik reji şartlarıı dikkate alarak, kısi diferasiyel dekle içi tek boyutlu, iki boyutlu veya üç boyutlu sayısal veya aalitik çözü öere çok sayıda ulusal ve uluslararası yayı evcuttur. Bular değerli bilisel çalışalardır. Fakat uygulaa açısıda öeli ola birbirleriyle karşılaştırılabilir souçlar elde etektir ki; buu içi hesapları stadardlarda belirtile hesap etodu kullaılarak yapılası gerekir. Bu akalei aacı, TS EN ISO da belirtile etodu uygulaadaki ühedis ve iarlar tarafıda sık kullaılır hale gelesie katkı sağlaaktır. TS EN ISO da diaik ısıl özellikleri hesaplaası içi verile etotla ilgili açıklaalar, bu etodu kullaıı sırasıda ortaya çıka sorulara yeterice açıklaa getirebilecek kapsada değildir. Stadardda farklı olarak, bu akaleyi okuya kişileri periyodik reji şartlarıdaki elea davraışlarıı ve ortalardaki sıcaklık ve ısı akısı değişilerii kolaylıkla hesaplayabilelerii ükü olası üit edilektedir. Ülkeizde kullaıla çok sayıdaki farklı yapı eleaı kesitleri içi gerçekleştirile kapsalı hesap souçlarıı ise bu akaleyi takibe suulası plalaıştır. 6. KAYNAKLAR 1. Aoi (1998) TS 85 Bialarda Isı Yalıtı Kuralları, Türk Stadardları Estitüsü, Akara. Dilaç Ş. ve Kese N. (003) A Coparisio of New Turkish Theral Isulatio Stadard (TS 85), ISO 9164, EN 83 ad Gera Regulatio, Eergy ad Buildigs, 35, Aoi (1989) ISO 9164-Theral Isulatio Calculatio of Space Heatig Requireets for Residetial Buildigs, Iteratioal Orgaizatio for Stadardizatio, Switzerlad. 4. Aoi (1998) EN 83-Theral Perforace of Buildigs, Calculatio of Eergy Use for Heatig, Residetial Buildigs, Europea Coittee for Stadardizatio, Brussels. 5. Atoopoulos K. A. ve Deocritou F. (1993) Correlatios for the Maxiu Trasiet No Periodic İdoor Heat Flow Through 15 Typical Walls, Eergy, 18, Aoi (1999) ISO Theral Perforas of Buildig Copoets-Dyaic Theral Characteristics_Calculatio Methods, Iteratioal Orgaizatio for Stadardizatio, Switzerlad. 14

15 Uludağ Üiversitesi Mühedislik-Miarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, Aoi (005) TS EN ISO Bia Bileşelerii Isıl Perforası Diaik Isıl Özellikler Hesaplaa Metotları, Türk Stadardları Estitüsü, Akara. 8. Davies M. G. (1973) The Theral Adittace of Layered Walls, Buildig Sciece, 8(1), Davies M. G. (1978) O the Basis of the Eviroetal Teperature Procedure, Buildig ad Eviroet, 13, Davies M. G. (1983) Optiu Desig of Resistace ad Capacitace Eleets i Modellig a Siusoidally Excited Buildig Wall, Buildig ad Eviroet, 18(1/), Davies M. G. (1994) The Theral Respose of a Eclosure to Periodic Excitatio: The CIBSE Approach, Buildig ad Eviroet, 9(), Davies M. G. (1995) Solutios to Fourier s Equatio ad Usteady Heat Flow Through Structures, Buildig ad Eviroet, 30(3), Davies M. G. (1997) Wall Trasiet Heat Flow Usig Tie Doai Aalysis, Buildig ad Eviroet, 3(5), Akader, J. (000) The ORC Method-Effective Modellig of Theral Perforace of Multilayer Buildig Copoets, Doctoral Dissertatio, Departat of Buildig Scieces, Kugl Tekiska Högskola, Stockhol. 15. Dilaç, Ş., Yapıları Yalıtıı ve Koruuu, Ders Notları (Yayılaaış). 16. Ciha M. T. (005) EPS-Bloklu, Çelik Doatılı Beto Taşıyıcı Duvarlı Biaı Isıl Perforası, Yüksek Lisas Tezi, Trakya Üiversitesi Fe Bilileri Estitüsü, Edire. 17. Colobo R., Ladabaso A., Sevilla A. (1994) Passive Solar Architecture for Mediterraea Area-Desig Hadbook, Publicatio of CEC-DG XVII, Brussel. 18. Aoi (1997) TS PrEN Yapı Elealarıı Isıl Perforası-Isıl Eylesizlik Karakteristikleri Hesaplaa Metodu, Türk Stadartları Estitüsü, Akara. 19. Yücesoy, L. (1984) Yapılarda Isı ve Buhar Etkisi, İ.T.Ü. Miarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstabul. 0. Aoi (1996) EN ISO 6946 Buildig Copoets ad Buildig Eleets Theral Resistace ad Theral Trasittace Calculatio Method, Iteratioal Orgaizatio for Stadardizatio, Switzerlad. 1. Aoi (004) ISO/DIS Theral Perforas of Buildig Copoets_Dyaic Theral Characteristics-Calculatio Methods, Iteratioal Orgaizatio for Stadardizatio, Switzerlad. Makale tarihide alıış, ve tarihleride düzeltiliş, tarihide kabul ediliştir. İletişi Yazarı: M. T. Ciha (tciha@corlu.edu.tr). 15