Bağlaşımlı-Kanallar ve Stokastik Yöntemlerle Çekirdek Kaynaşma Reaksiyonları. Bülent Yılmaz. Ankara Üniversitesi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bağlaşımlı-Kanallar ve Stokastik Yöntemlerle Çekirdek Kaynaşma Reaksiyonları. Bülent Yılmaz. Ankara Üniversitesi"

Selim Parlak
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Bağlaşımlı-Kanalla ve Stokastik Yöntemlele Çekidek Kaynaşma Reaksiyonlaı Bülent Yılmaz Ankaa Ünivesitesi Summe School VI on Nuclea Collective Dynamics, Yıldız Tech. Uni., İstanbul, 4-30 June 01

2 diekt (doğudan) eaksiyonla Çekidek Reaksiyon Çeşitlei a demet çekideği b A a B b Q hedef çekideği A B Q eaksiyonun Q değei Q 0 gösteim: A( a, b) B Q 0 ekzotemik endotemik b dedektöde gözlenen çekidek esnek saçılma: Ca(, ) Ca yaı-esnek saçılma: Sadece uyaılma yani eneji tansfei va. (Coulomb uyaılması) (dein) esnek olmayan saçılma: tansfe eaksiyonlaı: Eneji tansfeinin yanında paçacık tansfei va. sıyıma (stipping) ve kopama (knock-out) eaksiyonlaı yaı-fizyon (yaı-bölünme) yakalama eaksiyonlaı (kaynaşma, füzyon): * * 08 * Ca(, ') Ca, Fe( S, Si) Ni Pb( C, C ) Pb Au( p, ) A( p, np) B A( d, p) B multifagmantasyon (çoklu paçalanma): Yüksek enejili eaksiyonlada gözleni. Çekidek eaksiyonlaı çok çeşitlidi ve zengin fiziğe sahipti. Yapı fiziğinin incelenmesi eaksiyonla vasıtasıyla yapılmaktadı. Pb

3 Çekideklein Uyaılması Tek-paçacık Duumlaının Uyaılması 09 83Bi Pb16

4 Çekideklein Uyaılması Yüzey Salınımlaının Uyaılması R(, ) R0 1 Y (, ), R(, ) kuantum hamonik salınıcı! R 0 1 V C, ħ 1-fonon 3-fonon kuadupol, oktupol, 3 ħ n =, =, J = 0+, +, 4+ -fonon ħ n=1, = 1-fonon 10 5Te68 taban duumu

5 Çekideklein Uyaılması Defome Çekideklede Dönme Haeketinin Uyaılması E J( J 1) I simeti eksenine dik 7 I 4 I 0 I 6 I

6 Çekidek Reaksiyon Dinamiğine Makoskopik Yaklaşım ve Çekidekle Aası Potansiyel 1 KM V Reaksiyonu fagmanla aası mesafeyi kullanaak paametize edebiliiz. Coulomb Baiyei Coulomb potansiyeli 1 V0 çekidek potansiyeli 1 exp[( R) / a]

7 V Çekidek Reaksiyon Dinamiğine Makoskopik Yaklaşım ve Çekidekle Aası Potansiyel b mekezcil potansiyel 1 m b 1 b0 0

8 V Çekideklein Kaynaşma Olasılığı (Coulomb Baiyeini Aşma Olasılığı) Olasılık enejiye ve açısal momentuma (çapma paametesine) bağlı. Sabit eneji için çapma paametesine bağlı eaksiyon çeşitlei demet çekideği sıyıma f, b f E km füzyon hedef esnek olmayan esnek veya yaı-esnek Fobich and Gontcha, Phys. Rep. 9, 131 (1998), p. 135

9 Saçılma Teoisi sebest paçacık için z i ( 1) ( ) (cos ) ik. l e l i jl k Pl k l0 i( kl / ) i( kl /) i l e e (l1) i Pl (cos ), k l0 j iç * * l im m k l0 k ( 1) j dış k (l 1) akı kaybı: jiç jdış 0 mk l0 j iç k mk l0 (l1) adyal potansiyelde haeket eden paçacık için i (l 1) i Pl (cos ) k i( kl /) i( kl /) l e e Sl l0 k ( 1) l akı kaybı: jiç jdış ( 1) l 1 Sl l0 mk l0 k jdış l S mk S 1 esnek saçılma l

10 Saçılma Teoisi i( kl/) i( kl/) i l e e (l 1) i Sl Pl(cos ) k l0 ik. Sl 1 e e (l 1) Pl (cos ) l0 ik ik f ( ) saçılma genliği j s k m f ( ) ˆ d el d js j i f ( ) 4 Im (0) k toplam el ine f optik teoem ine (l 1) 1 S k l0 l Pl soğuulma olasılığı

11 Bağlaşımlı Kanalla Metodu Çekideklein kendi haeketlei (uyaılmala) ile göeli haeketin bağlaşımı hesaba katılı. basit model H V H V 0( ) 0( ) bağ (, ) H ( ) ( ) ( ) 0 m mm d * n( ) H(, ) E (, ) (, ) um( ) m( ) m V 0( ) n E un( ) Vnm ( ) um( ) 0 m bağlaşımlı kanalla denklemlei V d V * nm( ) n( ) bağ(, ) m( ) sını şatlaı: un() ik0 ikn e R e, T e n ik n n, k n E / n

12 Bağlaşımlı Kanalla Metodu sını şatlaı: un() ik0 ikn e R e, T e n ik n n, k n E / n V geçme (soğuulma) olasılığı: PE ( ) j j geçen n n gelen n k T k 0 E geçme ( E) (l 1) P( ) l E k l0

13 Bağlaşımlı Kanalla Metodu J ' J l H0 njm ( ) njnjm ( ) J (,,, ) (,, ) ( ) m n,, l J m u nlj () J m Y (, ) ( ) ( JM ' ) l nj ( JM ' ) * * Yl (, ) nj ( ) ( H E) (,,, ) 0 d l( l 1) V 0( ) E ( ) nj unlj d n' l ' J ' ( JM ) ( JM ) Yl nj V bağ Yl ' n' J ' un' l ' J '( ) 0

14 Bağlaşımlı Kanalla Metodu sını şatlaı: u () nlj k H k S H k nj l n J nlj l nj knj J ( ) 0 0 ( ) ( ) ( ), l 1, 0 V optik potansiyel V( ) V( ) iw( ), W 0 E füz kaynaşma tesi kesiti ( E) (l 1)(1 S ) l k l0

15 Çekidek Reaksiyonlaında Eneji Yitimi Bown haeketi ile çekidek eaksiyonlaı aasındaki ilişki dp dt dq dt Langevin denklemi p F() t p m Ft ( ) 0 F( t) F( t ') mkt( t t ')

16 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım Motivasyon Tamamen kuantumlu yaklaşımlada yitme mekanizmasını ve buna kaşılık gelen dalgalanmalaı incelemek çok zodu. Coulomb baiyeine yakın enejilede göeli haeketi klasik olaak incelemek iyi bi yaklaşımdı. Yüzey salınımlaının kuantum etkilei ihmal edilemez. Fakat yaı-klasik yaklaşımda kuantum etkileini katmak mümkündü.

17 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım Model bağlaşım teimi göeli haeket yüzey titeşim modlaı

18 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım Kuantum etkilei faklı bi şekilde nasıl katabiliiz? Hamonik salınıcı taban duumu Wigne fonksiyonu İki Gauss fonk. çapımı olan olasılık dağılımı!

19 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım klasik haeket denklemlei başlangıç değelei stokastik haeket denklemlei Yüzey salınımlaının başlangıç taban duumu dalgalanmalaı Kuantum etkile

20 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım Uygulama Nikel izotoplaına uygulandı. kuadupol ve oktupol titeşim modlaı baskın titeşim yönünün önemi 3

21 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım

22 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım

23 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım

24 Füzyon Dinamiğine Stokastik Yaı-Klasik Yaklaşım sütünme stokastik kuvvet Deneysel sonuçlala daha iyi bi uyum Sıcaklık uyaılma enejisi kullanılaak bulunu.

25 Kaynakla Satchle, Intoduction to nuclea eactions Satchle, Diect nuclea eactions Kane, Intoductoy nuclea physics K. Hagino, PhD thesis, Tohoku Univesity (1998). Balantekin and Takigawa, Rev. Mod. Phys. 70, 77 (1998). Föbich and Gontcha, Phys. Rep. 9, 131 (1998).

Benzer belgeler

BÖLÜM 5 İDEAL AKIŞKANLARDA MOMENTUMUN KORUNUMU

BÖLÜM 5 İDEAL AKIŞKANLARDA MOMENTUMUN KORUNUMU Linee İmpuls-Momentum Denklemi Haeket halinde bulunan bi cismin hehangi bi andaki doğusal hızı, kütlesi m olsun. Eğe dt zaman aalığında cismin hızı değişiyosa,