ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ. SE R Î CÎLT SAYI SER IES p VOLÜME NUMBE.R ~ M I H SER IE O BAND t ö H EFT ^ İV/O SER IE TOME FASCICULE

Transkript

1 SE R Î CÎLT SAYI SER IES p VOLÜME NUMBE.R ~ M I H SER IE O BAND t ö H EFT ^ İV/O SER IE TOME FASCICULE İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ R E V IE W O F T H E F A C U L T Y O F FO R E ST R Y, UNTVERSITY O F İS T A N B U L Z E IT S C H R IF T D E R F O R S T L IC H E N FA K U L T Â T D E R U NTV ERSITÂ T İST A N B U L R E V U E D E L A F A C U L T E F O R E S T le R E D E L U N IV E R S IT E D 'IS T A N B U L

2 TÜRKİYE DE YAŞ SINIFLARI METODU NA GÖRE OLUŞTURULAN FAYDALANMA VE GENÇLEŞTİRME ALANLARININ BÜYÜKLÜĞÜ, ETKİLERİ, ORMAN AMENAJMANI YÖNÜNDEN ELEŞTİRİLMESİ VE ALINACAK ÖNLEMLER P ro f. D r. İsm ail E R A SLA N ' 1.0 P R O B L E M İN ORTA YA K O N U L M A SI B irinci ve İkinci Beş Y ıllık K alkınm a P lan ları süresini içerisine alan yılları arasın d a k i dönem de, T ü rk iy e'd ek i bütü n o rm anların A m en a jm a n P lanları düzenlenm iş ve u y g u lan m aların a da geçilm iştir. Bu A m en ajm an P lan ların d a, değişikyaşlı ve seçm e k u ru lu şu gösteren ve T ü rk iy e O rm an alanının % 3,2 sini olu ştu ran G öknar O rm anları d ışta b ırak ılırsa, geri k alan % 96,8 ini o lu ştu ran A ynıyaşlı ve M aktalı O rm an lard a fay d alan m ay ı düzenlem ek için A m en ajm an M etodu o larak Y a ş S ı nıfları M etoda, Y ıllık A la n M etodu ve yardım cı m etod o la ra k da S ilv ik ü ltü r ilk e le rine D ayanan M etod ile A r tım G östergeleri kullan ılm ıştır. Y aş S ınıfları M etodunun uygulandığı o rm an lard a, orm anın tü m alanı, alın acak odun h asılatın ın çeşidi ve çapı ile u y g u lan ac ak silv ik ü ltü r işlem leri bakım ından a şa ğıdaki ik i büyük g ru b a a y rılm a k ta d ır : I / 1 G ençleştirm e kesim lerinin uyg u lan acağ ı ve k alın çaplı son h asılatın alınanacağ ı P eriyodik F aydalanm a A lanı (P F a ), 2 B akım kesim lerinin uyg u lan acağ ı ve n isp eten ince çaplı a ra h a sıtla tm alın acağ ı B a k ım A la n ı (B a). îş te bugün büyük b ir problem halinde k arşım ıza çıkan, T ü rk iy e deki orm an ların m u k ad d eratın a doğrudan etk i yap an g ençleştirm e kesim lerinin uygulan acağ ı ve kalın çaplı son h a sıla tın alınacağı P eriyodik F a ydalanm a A lanının B ü yü klü ğ ü, bu alanın bir yerde toplanm ası ya da belirli parçalar halinde orm ana dağıtılm ası ve b unlar üzerinde u y g u lanacak D oğal G ençleştirm e M etodları y a d a T ıraşlam a K esim ine D a ya nan ve D ikim le M eşcere K uran Y a p a y G ençleştirm e M etodları dır. Y aş S ınıfları M etodunun uygulandığı o rm a n la ra a it Plan Ü nitelerinde (S erilerde) sözü edilen P eriyodik F ay d alan m a A lanı P F a, aşağ ıd ak i form ül k u llan ılm ak suretile, O ptim al P eriyodik F ay d alanm a A lanı O P F a k a d a r alın m ıştır : TP TP O PF a =.n İL u d) 1 I.Ü. Orm an Fakültesi Orm an Am enajm anı Kürsü sü, İstanbul.

3 G E N Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜĞÜ.., 35 B u form ülde F = P la n Ü nitelerinin y a da bu n lar içerisinde ay rılan işletm e Sınıfın ın alanını, U = İd a re S üresini ve n de P eriyod U zunluğunu y a d a Y aş S ınıflarının genişliğini gösterm ek ted ir. B u form ülden açık ça görü lm ek ted ir ki, U İd are S üresi k ısaldıkça, O P F a da o o ran d a büyüm ektedir. Bu form ülde F alan ı o larak bir P la n Ü nitesinin alan ı değil de O rm an İşletm esin in tü m alan ı konursa, O P F a alanı da çok fazla büyüyecektir. H em id are sü resi k ısaltılır, hem de form ülde yerine, O rm an İşletm esi basında A m en a jm a n P lanı y ap m ak için O rm an işletm esin in tü m orm an alan ı konursa, O P F a alanı, çok büyüle bir alan olacak, bu k a d a r büyük alan d a g ençleştirm e k esim leri u ygulanm ak su retile k alın çaplı son h a sıla t alın acak tır. P eriyodik G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lanının büyüklüğü, aynı zam anda B a kım A lanının büyüklüğünü de belli ettiğinden çok önem lidir. Ç ünkü B akım A lanı aşağ ıd a olduğu gibi h esaplan ır : B a = F P F a (2) Bu form ülde Ba^ B akım A lanını, F bir P la n Ü n itesin in (S erinin) y a d a bunun içerisinde ay rılan bir İşletm e Sınıfının alanım, P F a d a A k tü el P eriyodik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanını g österm ektedir. K onunun önem ini a rttıra n sadece P eriyodik F ay d a la n m a A lanının büyüklüğü değil, bunun y an ın d a çok d ah a tehlikeli olanı, bu alanın to pluca b ir yerde olm ası ve g ençleştirm e kesim lerinin bir yere toplanm ası, bir yerde to p lan an bu çok büyü k alanda tıra şla m a kesim i u yg u la n a ra k d ikim le ve ağaçlandırm alarla T ek M a kta halinde te k bir m eşcerenin k u ru lm a k istenm esidir. iş te m em leketim izde y ıllard an beri süregelen ve bazı m eslek çevrelerinde ısra rla uygulan m ası istenen Toplu Ü retim y a da K itle Ü retim i denilen bir kesim ve fa y d a lan m a tü rü n ü n dayandığı prensip budur. Problem in d ah a iyi anlaşılm asını sağ lam ak için, B alık esir O rm an B ölge B aşm ü dürlüğüne bağlı A la ça m D evlet O rm an İşletm esin in örnek alınm ası ve açık lan an esasla rın b u ra d a som ut o larak gösterilm esi uygun b ulunm uştur. Bu işletm enin tü m alanı ,43 h a olup, bunun 27 39/h Jf3 h ekta rı o rm an alanıdır. O rm an İşletm esi, her birisi b ir B ölge Ş efliğ i niteliğinde 9 adet A m en ajm an P la n ı Ü nitesine, b aşk a deyim le S ert ye ay rılm ıştır. S erilerde İşletm e Sınıfı ayırım ı yapılm adığından, h er b ir Seri ve B ölge Şefliği aynı zam a n d a b ir işletm e Sınıfını tem sil etm ek ted ir. O rm an, genellikle S a f K ara çam M eşcerelerinden o luşm aktadır. (E R A SL A N, 1977 a ). 9 Seriden 6 sınm o rta la m a B onitet Sınıfı I I I ve 3 ad et serin in o rta la m a B onitet Sınıfı d a IV tü r. B una göre y u v arlak odun çeşitlerinden Ç am T om ruğu y etiştirm ek am acı ile id a re Süresi, bütün Sei iler için ljf0 yıl ve P eriyod U zunluğu y a d a başka deyim le y aş sın ıfların ın genişliği 20 yıl o larak sa p ta n m ıştır. (E R A SL N, 1977 a). Bu donelere d ay anılm ak ve y u k arıd a açık lan an (1) N o.lu F o rm ü l kullanılm ak suretile, h e r b ir Bölge Şefliği ve Seri için, ay rıc a tü m O rm an işletm esi alanı için O ptim al G ençleştirm e ve F aydalanm a A lanları, periyodik ve yıllık o larak h esap lan m ış ve Tablo N o. 1 v erilm iştir. Bu alanların o rm anlard aki y erleri de H a rita N o. V de gö sterilm iştir.

4 .36 İSM AİL, E R A SL A N Tablo N o. l e göre P eriyodik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanları, seriler itib arile y u v a rla k o la ra k ha ara sın d a değişm ektedir. E ğ e r bu ala n la r b ir yerde to p la n ırsa ve üzerinde D oğal G ençleştirm e M etodlarm dan, E te k Şeritlerinde T ıraşlam a K esim i Y andan T ohum lam a Y ö n te m i veya Zonlarda Siper K esim i Y ö n tem i y a d a Geniş A la n Siper K esim i Y ö n tem i u y g u lan ırsa ve g ençleştirm e süresinden doğan yaş fa rk la rı d ik k ate alınm azsa, h a b ü y üklüklerinde aynıyaşlı m eşcereler m ey d a n a gelecek, bu k a d a r büyük a lan lard ak i a ynıyaşlı m o n o kü ltü rü n, O rm an K orum a ve T o p rak K orum a D isiplinlerinde bilinen b ü tün sa k ın c a la rı ve tehlikeli sonuçları o rta y a çık ac ak tır. T a b lo No. 1 B a lık e sir O rm a n B ö lg a B a ş m ü d ü rlü ğ ü n e b ağlı A lo ç a m D e vle t O rm arı İşle tm e sin d e A y rıla n B ö lg e Şefliği ve Serilerin Periyodik ve Yıllık Gençleştirm e ve Faydalanm a Alanları Bölge Ş efliği ve S eri A dı K apladığı G erçek A lan ha. O rtalam a B onitet Sınıfı id a re Süresi Yıl P eriyod U zunluğu Y ıl O ptim al P eriyodik G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanı ha. O ptim al Y ıllık G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lanı ha. K a rak u z 2 848,49 I I I ,93 20,34 K aradene 2 589,38 m ,91 18,49 A k tu zla 2 806,13 I I I ,87 20,04 D ervişler 2112,68 m ,81 15,09 A laçam 3,335,28 II I ,47 23,82 K u la t 4 020,95 m ,42 28,73 O sm aniye 2 569,26 IV ,04 18,35 C andere 4 183,99 IV ,71 29,88 D am lıca 2 928,37 IV ,32 20,92 T oplam ,49 195, h a ara sın d a G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanların d a tıra şla m a k e sim leri u y g u lan ır ve d ikim yolu ile m eşcere g etirilirse, söz k onusu tehlikeler, çok dah a şiddetli ve geniş kapsam lı o lacak tır. B ugün belirli m eslek taş çevresinde benim senen, A kdeniz O rm an K ullanım P ro jesi ne g iren D evlet O rm an İşletm elerinde u y g u lan m asın a b aşlan an işletm e bazında A m en ajm an P lan ı y ap ılm ak isten irse ve fay d alan m ay ı düzenlem ek için Y aş S ınıfları

5 G E N Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜĞÜ M etodu kullan ılırsa, y u k a rıd a k i form ül No. l e göre O ptim al P eriy o d ik F ay d alanm a A lanı, 3 913,49 h a veya y u v a rla k o la ra k ha tu ta r ki, bu büyüklük, A laçam D evle t O rm an İşletm esin in o rta la m a B ölge Şefliği alan ın a d en k gelm ektedir. Bu k a d a r b ü y ü k lü k tek i G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lanı, to p lu ca ve b ir a ra d a olursa, iste r D oğal G ençleştirm e M etodları iste r Y ap ay G ençleştirm e M etodları kullanılsın, 20 yıllık sü ren in sonunda, te k m a k ta halinde If 000 ha lık ayn ıya şlı ve m o n o k ü ltü r n iteliğinde te k bir m eşcere m ey d an a gelecek, söz konusu teh lik eler de bu alanın büyüklüğü o ran ın d a a rta c a k tır. Şim di de İdare Süresinin kısa ltılm a sın ın etkilerin i ve sonuçlarını A laçam D evlet O rm an İşletm esinde inceleyelim. F o re s ta l International F irm ası, T ü rk iy e n in K uzey E ge, M a rm a ra ve K aradeniz B ölgelerinde, A lberniconsult F irm a sı ise, A n taly a, A dana, M ersin ve K. M araş O r m an B ölge B aşm üdürlüklerinde y ap tığ ı incelem elere göre K a ra ça m T ü rü için bütün bonitet sın ıfların d a İd a re S üresini 70 yıl o la ra k sap ta m ışla rd ır. Bu id are süresi, a şa ğ ıd ak i v a rsa y ım la ra ve k o şu llara d a y a tılm a k ta d ır (A L B E R N İC O N SU L T LIM ITED 1977 a, 1977 b, F O R E S T A L IN T E R N A T IO N A L L IM IT E D 1976).

6 38 İS M A İL E R A SL A N 1 O lgun çağ d ak i m eşeerelerde T ıraşlam a K esim i u y g u lan acak ve D ikim Y o lu ile m eşcere k u ru la c a k tır. 2 T ıraşlam a kesim i, tıra şla m a alanının h azırlanm ası ve to p rağ ın işlenm esi, F A O nun T U R 71/52 n u m aralı projesindeki sta n d a rd a göre y ap ılacak tır. Bu işin el ile yapıldığı yerlerde, m üm kün olduğu k a d a r bu s ta n d a rd a u yulacak, özellikle m evcut v ejetasy o n köklenecektir. A n cak to p ra k işlem esinin derinliği, m ekanize işlem e k a d a r olm ayabilir. 3 F id an lık lard an sağ lanan fid an lar, y ü k sek s ta n d a rtta olacak, araziye taşm - m sm dan önce iyi b ir seçim e ta b i tu tu la c a k, dikim lerde sağlıklı ve güçlü fid an lar k u l lan ılacak tır. 4 D ikim a ralık ları, bugün a ğ a ç la n d ırm a la rd a u y g u lan an dikim a ra lık la rın dan d ah a geniş olacak. K araçam için fid an a ra lık la rı 2 X 2 m ve h e k ta rd a k i fidan sayısı o larak verilm iştir. 5 D ikim alan ların d a yiikselc sta n d a rtta zararlı ot tem izliğ i yapılacak, re k a b e t eden vejetasy o n köklenecek y a da tam am iy le ta h rip edilecektir. M ekanize o t tem izliği y ap ılan yerlerde F A O nun T U R 71/521 n u m aralı projede g ö sterilen s ta n d a rtla r a u y u laca k tır. O t tem izliği el ile y apılm ası halinde, aynı s ta n d a rtla r k o ru n acak tır. 6 îlk ara la m a d a n önce, bütün gövdelerde a lt dal budam ası (B rashing, low access p ru n in g ) yapılacak, böylece a ra la m a y a ta b i tu tu la n gövdelerin işaretlen m esi k o lay laşacak tır. 7 B akım kesim i olarak, Şiddetli A lç a k A ra la m a M etodu u y g u lan acak tır. Bu tü rd en a ra la m a la r, silv ik ü ltü rel e sa sla ra göre, y ap ılacak, o la n a k la r ölçüsünde ince çaplı, fen a biçim li gövdelerin çık arılm asın a öncelik verilecek, k a la n a ğ a ç la ra eşit y a şa m a ve büyüm e olanağı sağ la n a c a k tır. B u k a d a r çok say ıd a ve çeşittek i koşu lların gerçek leştirilm esin in ne dereceye k a d a r m üm kün olacağını ve dolayısıyie sa p ta n a n td a re Süresinin ne dereceye k a d a r doğru olduğunu ta rtış m a k incelem e konum uzun dışında k a lm a k ta d ır. A ncak adıgeçen yabancı firm a la rın önerisine u y u larak, O rm an G enel M üdürlüğü n ü n g ü n k ü O lurları ile K araçam için İd a re Süresi, I. B o n itet S ınıfında 70 yıl, II. B onitet Sınıfın d a 90 yıl ve I I I - I V. B onitet S ınıfında 100 yıl o la ra k k ab u l edilerek te ş k ilâ ta t a m im edilm iştir. B iz bu doneleri de d ik k ati a la ra k, verdiğim iz ö rn ek te en kısa id are süresinin 80 y ıl o la ra k alınm ası uygun bulunm uştur. O rm an G enel M üdürlüğünün bu O lu rla rı ile K a ra ç a m ve diğ er ağ aç tü rlerin in id are sü relerin in düşürülm esi ile m eslek çevrelerinde m ey d an a gelen büyk tep k i ve etk ilerin sonucu olarak, bu id are sürelerinde gerek li rev izy o n lar yapılm ış ve bu kez de O rm an Genel M üdürlüğünün ta rih li O lu rları ile K araçam İdare Süresi, I. B o n itet Sınıfı için 80 yıl ve diğer B o n itet S ın ıfları için de 100 y ıl o la ra k k ab u l edilm iştir. B u esasa d a y a n a ra k da örneğim izde 100 y ıllık id are sü resin in etkisinin de incelenm esini uygun bulduk. Böylece K araçam için söz konusu olan 80, 100 ve 140 yıllık id are sürelerine göre O ptim al P eriy o d ik ve Y ıllık G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanları, h e sa p la n a ra k Tablo N o. 2 de b ir a ra y a g etirilm iştir. Tablo N o 2 nin incelenm esinden açık ça o rta y a ç ık m a k ta d ır ki, id a re Süresinin 140 yıldan 100 y ıla düşürülm esi ile serilerde ve işletm enin tüm ünde, O ptim al G ençleş-

7 Tablo No. 2 B a lık e s ir O rm a n B ö lg e B a ş m ü d ü r lü ğ ü n e B a ğ lı A la ç a m D e vle t O rm a n işle tm e si lie bu işle tm e d e ayrılan Se rile rd e İdare S ü r e s i k ısa ltılm a s ın ın G e n ç le ştirm e ve F a y d a la n m a A la n la rın ın b ü y ü m e sin e etkisi. Bölge Şefliği ve S eri A dı. id a re S üresi 140 yıl, P eriy o t uzunluğu 20 yıl P eriy o d ik G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanı ha Y ıllık Gen çleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı h a ±dare S üresi 100 yıl, P e riy o t u zunluğu 20 yıl P eriy o d ik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı h a Y ıllık G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanı h a îd a re Süresi 80 Yıl, P eriyod U zunluğu 20 yıl P eriy o d ik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı h a Y ıllık G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanı h a K a rak u z 408,93 20,34 569,70 28,49 712,12 35,61 K arad ere 369,91 18,49 517, 8 25,89 647,34 32,37 A lctuzla 400,87 20,04 561,23 28,06 701,53 35,03 D ervişler 301,81 15,09 422,54 21,13 528,17 26,41 A laçam 476,47 23,82 667,06 33,35 833,82 21,69 K u lat 474,42 28,72 804,19 40, ,34 50,26 O sm aniye 367,04 18,35 513,85 25,69 642,32 32,12 C andere 597,71 29,88 836,80 41, ,00 52, 5 GENÇLEŞTİRME ALANLARININ BÜY ÜK LÜĞ Ü... D am lıca 418,32 20,92 585,65 29,2S ,60 T üm işletm e için 3 913,49 195, ,89 279, ,61 342,43

8 40 ÎSM A ÎL E R A SL A N tirm e ve F a y d a la n m a A lan ları % J/0, id are süresinin 140 yıldan 80 yıla düşürülm esi ile de % 75 b ir a rtış g ö sterm ektedir. T oplu Ü retim y a d a K itle Ü retim i denilen o rm a n işletm eciliğini u y g u lam ak ve bu am aç la işletm e bazında A m en a jm a n P lanı y ap m ak için, işletm enin tü m ü b ir işle t m e sınıfı o la ra k ele alınırsa, bu tak d ird e, îd a re S ü resin in 140 y ıld an 100 yıla düşürü lm esi ile P eriyodik G ençleştirm e ve F aydalanm a A lanı, 3 913,49 h e k ta rd a n 5 1/78,89 h e k ta ra, id are sü resi 140 yıldan 80 yıla düşü rü lü rse 6 8J/8,61 h e k ta ra yükselecektir. B öylece işletm e alan ı S erilere ay rılm az ve S eriler içerisinde İşletm e S ınıfları oluştu ru lm azsa, G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı b ir yerde to p lan ırsa, b u ra d a d a T ı raşlam a K esim i u y g u lan ır ve d ikim le m eşcere k u ru lu rsa, 20 yılın sonunda 6 8J/8,61 h e k ta r büyüklüğünde te k bir m a k ta ve bu m ik ta üzerinde a yn ıya şlı te k bir m eşcere m ey d an a g elir.b unun y an ın d a çok y ü k sek m ik ta rla rd a k aim çaplı son h a sıla t s a ğ lan ır. B öyle b ir uygulam a, Toplu Ü retim değil to p lu ca O rm an T ü k e tim i ve E ritim i an lam ını ta ş ır. T a b lo No. 3 B a lık e s ir O rm a n B ö lg e B a ş m ü d ü r lü ğ ü n e b a ğlı A la ç a m D evlet O rm a n işle tm e sin d e her bir Y a ş Sınıfının kapladığı aktüel alanlar A k ü te l P eriy o d ik A lan Y aş S ınıfları P eriy o d lar G erçek alan h a T üm alandaki k a tılm a p ay ı % 1 20 I 1 754,45 6, II 3 083,14 11, III 3 272,62 11, IV 1416,67 5,17 fil, 100 v ,47 I o J. XvU V I 1 027,80 3, V II ,64 47,74 O rm an içi açık lık 1 560,76 5,70 B ozuk o rm an 1 180,55 4,31 M akilik 70,17 0,26 İşletm en in T oplam ı ,43 100,00

9 G E N Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜ Ğ Ü A laçam ö rn e k D evlet O rm an İşletm esi örneğinde, P eriy o d ik G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanının b ü yüklü ğ ü bu k a d a rla da k a lm a m a k ta d ır. Bu o rm an d a h e r bir Y aş S ınıfının kap lad ığ ı ak tü el a la n la r incelenirse, g ö rü lü r ki, ilk periyodda gençleştirilm esi ve fay d alan ılm ası gereken alan, 6 848,61 h e k ta rd a n çok daha b üyük o lacaktır. Bu am aç la Tablo N o. 3 düzenlenm iştir. (E R A SL A N, 1977 a ). Tablo N o. 3 e göre id a re Süresi, 140 yıldan 80 yıla düşürülürse, m eşcerelerin olgunlu k yaşı su n i o lara k k ısaltılm ış olur. Böylece 60 y aşın üstü n d ek i b ü tü n m eşcerele^ o lgunluk çağm a ulaçm ış say ılır ve gençleştirm e k esim lerine sokulm ası gerekir. O r m an d a 60 yaşın üstü n d ek i m eşcerelerin a la n la rı toplam ı ,74 h a ve ağ açlandırılm ası g erek en a la n la r 2 811,84 h a olm ak üzere ilk periyodda gençleştirilm esi gereken ala n la r toplam ı 18 28Jf,58 ha tu ta r. Bu d em ek tir ki, ilk periyodda sadece 6 843,11 h a değil, b u ndan çok d ah a fazla b ir alan ın gençleştirilm esi gerek ecek tir. iş te y u k a rıd a a çık lanan Toylu Ü retim ya da K itle Ü retim i denilen işletm ecilik anlayışı ve y ö n tem i, işletm e bazında u ygulanır, b ir a ra d a bu k a d a r büyük alan lar ilk periyodda tıra ş la n ır ve ağ açlan d ırılırsa, dev alan halinde te k bir m a k ta ve aynıyaşlı te k bir K araçam M eşceresi m ey d an a gelir. Böyle b ir uygulam a, ne T o p rak İlm i ve E kolojisi, ne S ilvikültür, ne T o p rak K orum ası ve O rm an K orum ası, ne O rm an Ü rü n lerin i D eğerlendirm e, ne H a sılat B ilgisi, ne işle tm e E konom isi ve ne de O rm an A m enajm am D isiplinlerinin gereklerine uym az. B u n a o rm an işletm eciliğinde R asyoııalizasyon değil, b ir ölçüde O rm anların D evastasyonu denebilir. iş te problem bu n o k ta d a düğüm lenm ekte ve bu n o k ta d a veham etini, azam etini, dehşet veriliciğini ve ta şın a c a k ağ ır vebali, açık ça gözlerim izin önüne serm ektedir. 2.0 PR O B L E M İN Ç Ö ZÜ LM ESİ Y O L L A R I P roblem in çözüm ü, b ir a ra d a ve bir yerde olan yıllık y a da periyodik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanlarının optim al b ü yü klü ğ ü n ü n ne k a d a r o lacağında to p lan m ak tad ır. B ir a ra d a o lacak G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanının optim al büyüklüğüne çok say ıd a ve çeşitte fa k tö r etk i y a p m a k ta, dolayısile bu b ü y üklüğün belirlenm esi güç o lm ak tad ır. B undan ötü rü b u ra d a T ü rk iy e k o şu lları için belirli b üyüklükleri v erm ek olanaksızdır. A ncak bu yönden optim al b ü y ü klü ğ ü ta n ım la m a k ve m em leketim iz k o şu lların a uyan ülkelerden sayısal doneler v erm ek olanaklıdır. 2.1 G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lan ların ın O ptim al B ü yüklüğünün T anım ı ve B u B üyüklüğe A it D ış Ü lkelerden Ö rnekler : B u büyüklüğü aşağ ıd a olduğu gibi tan ım lay ab iliriz : «O rm anda b ir a ra d a ve b ir yerdeki G ençleştirm e ve F aydalanm a A lanının optim al b ü yü klü ğ ü, b aşk a bir deyim le optim al m a k ta b ü yüklü ğ ü, O rm an E kolojisi, Topr a k K orum a, O rm an K orum a, S ilvikültür, O rm an A m enajm am, O rm an işletm e E konom isi, O rm an H a sıla t B ilgisi, Yol ve T ra n sp o rt B ilgisi ile O rm an Ü rü n lerin i D eğerlendirm e D isiplinlerinin g ereklerini b irleştiren, bu say ılan disiplinlerden h erh an g i birisin in g erek lerin e ay k ırı düşm eyen, böylece orm anın toprağına, kuruluşuna, tü m varlığına ve eko sistsm in e zarar verm eyen b ir büyüklü k tü r».

10 42 ÎSM A ÎL E R A SL A N D oğal G ençleştirm e M etodlannm u y g ulanm ası halinde, b ir yerde ve b ir a ra d a k i F ay d a la n m a A lan ların ın bir dereceye k a d a r b üyük olm ası, çok büyük sak ın calar ve tehlikeler d o ğ u rm am aktad ır. B u n a k a rş ılık tıraşlam a kesim in e ve d ikim ile m eşcerc k u rm a y a dayanan Y a p a y G ençleştirm e M etodlarının çok geniş alanlarda kullan ılm a sı ve uygulanm ası, so n rad an telâfisi olanaksız olan büyük teh lik eler y a ra tm a k ta ve h a tta o rm anın tah rib in e ve yok olup gitm esine neden olabilm ektedir. G eniş a la n la rd a y apılan tıra şla m a kesim lerinin m ey d an a g etird iğ i büyiik za ra r lardan o rm an ları k o ru m ak için, birçok ülkelerin O rm an K anunlarında tıraşlam a k e sim i alanları ile diğer kesim alanlarının m a ksim a l b ü y ü klü ğ ü sap tanm ış ve b u n ların u y g ulanm ası belirli k o şu llara b ağ lan m ıştır. M em leketim izin doğal k o şu lların a uyan bazı ülkelerden bu yönde alınm ış yasal önlem lere ve G ençleştirm e ve F aydalanm a A lanlarının b ü yü klü klerin e a it bazı ö rneklerin verilm esi uygun bulunm uştur. A v u stu r y a dan örnek : T ü rk iy e deki o rm an ların büyük b ir çoğunluğunun engebeli ve d ağlık arazilerde bulunduğu gözönünde tu tu la ra k, m em leketim izin bu yönden g ö sterd iğ i k o şu llara u y gun düşen A v u stu ry a da tıraşlam a kesim i alanları ile diğer kesim alanlarının b ü y ü k lü kleri h a k k ın d a O rm an K anunların d a y er alan h ü küm lerden örnek verilm esi uygun bulunm uştur. A v u stu ry a F ed eral C um huriyeti nin A nayasası, h e r eyaletin kendi O rm an K a n u n ların d a böyle b ir tahdidin konulm ası y etk isin i tan ım ıştır. A v u stu ry a 9 ad et ey a letten oluşm ak tad ır. H er eyalet, kendi O rm an K o ru m a K anunları'n d a (Die "VVâlderschutzg esetze), tıra şla m a kesim i alanının m a ksim a l b ü yü klü ğ ü n ü ve u yg u la n a ca k seçm e kesim lerin in derecesini, sap tam ış ve bu m ik ta rla rd a n daha b ü y ü k alanlarda k e sim ve tıra şla m a kesim i yapılabilm esi için ve seçm e kesim lerinin derecesini a ş a bilm esi için O rm an İdarelerinden izin alm a y ü kü m lü lü ğ ü n ü koym u ştu r. D eğişik eya letlerin kendi O rm an K orum a K a nunları n d a bu b ak ım d an koyduğu sınırlayıcı ve düzenleyici hüküm ler, aşağ ıd a v e rilm iştir (H A F N B R, 1966, S ): 1 B urgerland ve V iyana E ya letin d e : T ıra şla m a alanı en çok 0,50 h a vyea norm al sıklığın en çok y arısı k a d a r S eçm e K esim i. 2 S teierm a rk E ya letin d e : E y a le tin b ir kısm ın d a T ıraşlam a A la n ı en çok 0,50 h a v e y a m eşcere kapalılığı için gerekli ağaç sayısının yarısı kadar Seçm e K esim i, E y a le tin D oğu ve G üney k ısım ların d a T ıraşlam a kesim i alanı en çok 1,00 ha, Seçm e kesim i derecesi d a h a önceki gibi. 3 Y u k a rı A v u stu r y a E ya letin d e : K esim alanı : 2-5 h a a ra sın d a k i o rm an la rd a tü m alanın 1 /5 i, h a a ra s ın d a k i o rm an lard a tü m alan ın 1 /10 u, h a arasın d a k i o rm a n la rd a tü m alanın 1 /3 0 u ve 100 h a dan b üyük o rm an lard a tü m a la n ın l/ 4 0 ı k a d a r. 4 K a rn ten E yaletinde : T ıraşlam a alanı en çok 0,25 ha veya a n a m eşcerenin ta m k ap alılığ ı sa ğ la y a n ağ aç say ısın ın y arısın d an az Seçm e K esim i. 5 S a lzb u rg E yaletinde : Ü retim (îstih sa l) ve K orum a (M u h afaza) O rm anların d a yap ılan b ü tün k esim ler D evlet O rm an îd a re s i n in iznine bağlı. 6 Tir»l ve V orarlberg E ya letlerin d e : S alzb u rg E y aletin d e olduğu gibi.

11 G E N Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜĞÜ.., 43 Ç eko slo va kya dan Ö rnek : Ç ekoslovakya daki o rm an ların büyük bir çoğunluğu, T ü rk iy e de olduğu gibi engebeli ve d ağ lık arazilerd e y er alm ış b u lu n m ak tad ır, ik i ülke a rasın d ak i bu benzerlik ten ötürü, bu ülkede u y g u lan an G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lan ların ın büyüklüğü h a k k ın d a bilgi verilm esi uygun bulunm uştur. Ç ekoslovakya'da uygulanan O rm an A m enajm anı h a k k ın d a Ing. C tibor G regus ta ra fın d a n «K ü ç ü k M a kta lı K oru O rm a nın A m en ajm anı» adı ile 1967 yılında b ir eser y ay ın lan m ış ve bu eser, tarafım ızd an incelenerek o rijin al kesim leri, «O rm an İşletm e ciliğim iz ve O rm an A m en a jm a n ım ıs İçin Ö nem li B ir E se r» başlığı altın d a, Î.Ü. O r m an F a k ü lte si D ergisinde y ay ın lan m ıştır (E R A S L A N, 1977b, Sayı 2, S ). Bu eserde verilen bilgilere göre Ç ekoslovakya da y ü rü rlü k te b ulunan O rm ancılık M evzuatı, an a işletm e m etodu o larak K iiçük M a kta lı îş le tm e 'y i öngörm üştür. B u işletm e türünde, m ü n ferit a ğ a ç la r veya m eşcere k ısım ları o ta rz d a ve sürekli o la ra k kesilip çık a rılm a k ta d ır ki, bu yolla D oğal G ençleştirm e için uygun ekolojik k o şu llar y a ra tılm a k ta ve aynı zam a n d a odun ü retim i fo n k siy o n u ve orm anın diğer fo n ksiyo n la rı ve etkileri, daha iyi d u ru m a g etirilm ek ted ir. G ençleştirm e, a n a m eşcoren in koru y u cu alanı içerisinde ve m eşcerenin a ltın d a veya onun y an ın d a m eydana gelm ektedir. Genel gençleştirm e süresi yıl k a d a r sü rm ek ted ir. K üçük m a k ta işletm esi iki değişik biçim de u y g u lan m ak tad ır : 1 K ü ç ü k A lan Tıraşlam a M etodu, bu m etodda tıra şla m a m akta la rın ın n ıaksim al genişliği, kesilen m eşcerenin boyuna eşittir. B una göre kesilen m eşcerenin boyu 30 m ve şe rit uzunluğu da 500 m kab u l edilirse, tıra şla m a alanı 1,5 ha olur. 2 K ü ç ü k A lan D oğal G ençleştirm e M etodu : B u m etodda k ü ç ü k alanda sijıer, Grup ve K en a r G ençleştirm e Y ö n tem leri u y g u lanm ak tad ır. A dıgeçen eserde bu iki tü r K üçük M ak ta işletm esi, b irbirlerile k ıy aslan m ış ve tartışılm ış, sonunda ikinci işletm enin fay d aların ın a ğ ır b astığ ı sonucuna v arılm ıştır. P olonya dan Ö rnek : P o lo n y a nın G üney B ölgesindeki orm anlar, d ağ lık ve engebeli arazid e y e r alm a k ta, dolayısiyle T ü rk iy e nin doğal o rm an cılık k o şu lların a uygunlu k g österm ektedir. Bu b ak ım d an bir örn ek de bu ülkeden verilm esi fay d alı ve uygun bulunm uştur. T ü rk iy e ile P olonya ara sın d a im zalan an K ü ltü r A nlaşm ası çerçevesi içerisinde, I.Ü. O rm an F ak ü ltesin in daveti üzerine, P o lo n y a nın O rm an F akülte lerin e m ensup ö ğ retim üyeleri ile A ra ştırm a K u ru m larm a m ensup a ra ştırıc ıla rın ın günü F alcülte de verdik leri k o n feran slar sırasın d a, O rttıan A m en ajm an U zm anı Jerzy Sm y- k a la nın y ap tığ ı açık la m a la ra göre, P o lo n y a daki Ç am O rm an ların ın % 80 ninde Y a p a y G ençleştirm e M etodları uygulan m ak ta, ş e rit biçim indeki a la n la rd a T ıraşlam a K esim i y ap ılm ak ta, şeritlerin genişliği en çok 60 m ve T ıra şla m a A lanı da m a ksim a l 6,00 ha o lm ak tad ır. 2.2 G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lanlarım ın K iiçük A lanlar H alinde O rm ana D ağ ıtılm ası Z orunluluğu ve B unun G erçekleştirilm esi Y o lla n : P eriyodik y a da Y ıllık G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanlarının olu ştu ru lm asın da, bugüne değin aşağ ıd a İki Sistem u y g u lan m ıştır ki, bu sistem ler «A yn ıya şlı Or

12 44 İSM A İL E R A S L A N m anlar da Iç ta k sim a tm Y a pılm ası E sasları ve T ekn iğ i, Ö rneklerils» adlı eserim izde b ü tü n a y rın tıla rı ile açık lanm ıştır (E R A SL A N, 1969, S ) : 1 G ençleştirm eye so k u lacak ve son h a sıla t alın a c a k P eriy o d ik F ay d alan m a A lan ın a g iren m eşcereleri ve bölm eleri bir araya toplam a sistem i, 2 G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lan ın a g iren m eşçere ve bölm elerin orm anın değ işik yerlerine d a ğ ıtm a sistem i. B irinci S istem, 1820 yılında A lm an y a d a ve F ra n s a da u y g u lan m ay a başlanm ış, a n c a k bu sistem in uygulanm ası sonunda, bir arada geniş alanlar ka p la ya n aynıyaşlı m cşcerelcr m eydana gelm iş, özellikle iğne ya p ra klı orm anlar, yangın, böcek, don, k u ru tm a ve zararlı otlarla ka planm a gibi tah rip çi fa k tö rle rd e n büyük z a ra rla r görm üştü r. B u olum suz sonuçlar, o rm an cılar için ders ve ibret verici olm uş, böylece bu sistem in u y g u lan m asın d an vazgeçilerek, bu sistem in sak ın caların ı giden İkin ci S istem in lıer yerde u yg ulanm asına geçilm iştir. İk in c i S istem de, b ir yılda y a da b ir periyodda g en çleştirilecek faydalanm a alan ların ı olu ştu ru rk en, birbirinden a yrı yerlerde bulunan bölm eler seçilm iş, böylece bu a la n la rın o lan ak lar ölçüsünde orm ana u y g u n bir biçim de d a ğ ıtılm ası sağ lan m ıştır, ik in ci Sistem in uygulan m asın a ait bir örnek, von G u ttenberg den a lın a ra k H arita No. 2 de gö sterilm iştir. B u ö rn ek te P eriyodik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı, birisi periyodun ilk 10 y ıllık süresi içerisinde, diğeri periyodun ikin ci 10 y ıllık süresi içerisinde gen çleştirm eye so k u lacak biçim de iki dönem e ay rılm ış ve bu p eriy o d lara g iren bölm elerin y e r leri ile orm ana u yg u n bir biçim de d a ğ ıtılm ası g ö sterilm iştir. A y rıca bu h a rita d a, k e sim lerin başlangıç yerleri ile gidiş yönleri, a yırm a kesim lerinin yapılacağı şeritler, bölm e sınırları ve num araları d a işaretlerle ve ra k k a m la rla b elirtilm iştir. von G u tten b erg e göre G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanının bu ö rnek te açık landığı biçim de o rm an a dağıtılm ası halinde, y u k a rıd a açık lan an fay d aların ın y an ın da, a y rıc a elde edilen orm an ü rü n lerin in değişik yönlere ve değişik sa tış m erkezlerin e taşın m ası m üm kün o lm ak ta ve değişik bonitetleri içerisine alm ası nedeni ile de, belirli b ir bo n itet sınıfına indirgem e işlem inin yapılm ası d a önem ini yitirm ek ted ir. İkin ci S istem, açık lan an bu fay d aların d an başk a, T ü rk iy e de orm an içi ve c ıv a n halk ın fa y d alan m a h ak ları yönünden de b üyük önem ta ş ım a k ta ve bu h ak ların k a r şılanm asını elverişli hale getirm ek ted ir. B ilindiği üzere, 6831 sayılı O rm an K anununun ve bu k anunun bazı m addelerini d eğ iştiren 1744 sayılı K anunun arasın d a k i m addeleri, orm an içinde ve civ arın da y aşıy an köy ve k a sa b a halkının za ti y a k a c a k ve ya p a ca k odun ih tiyçları ile yan ürünlerine olan ih tiy açların ın en y a kın D evlet O rm anlarından v ey a is tif yerlerinden sağlan m ası h ak ların ı derpiş etm iş b u lu n m aktad ır. B u h a k la r, b ir çeşit tenzilâtlı ta rifey e d ay an an p aralı y a da p arasız fay d alan m a h a k la rı (in tifa h a k la rı) niteliğindedir. K anunun ilgili m addelerinde açıkça belirtildiği gibi, b ü tün bu fay d alan m a hak laların m, h a k sah ip lerin in otu rd u ğ u köy ve k a sa b a la rın en y a k ın devlet orm anlarından sağlan m ası zorunluluğu bulu n m ak tad ır. K anunun öngördüğü bu h a k la rd a n y a ra rla n m ası g erek en köy ve k a sa b a la r ise, birçok bölgelerde orm anların hem en her yerine d a ğılm ış ve y a yılm ış durum dadır.

13 G E N Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜĞÜ.., 4 5 İkin ci Sistem de, son h asılatın alınacağı ve gen çleştirilm elerin u y gulanacağı F a y d alanm a A lanları, k ü çü k a la n la r halinde o rm an a d ağıtılm ış olacağından, m evcut y a sa la rın o rm an içi ve c ıv a n köy ve k a sa b a h alk ın a tanıd ığ ı fay d alan m a h ak ların ın yerine g etirilm esi k o lay laşm ak tad ır. B unun tersi olarak, G ençleştirm e ve F ay d alanm a A lan ları belirli yerlerde to p lan ırsa ve bu gibi kesim a la n la rı da, fa yd a la n m a h a kkın a sahip kö y ve kasabalardan u za k yerlere ra s tla rsa, y a sa la rın gerek leri yerine g e tirilem ez ve h a k sahiplerinin şiddetli tep kileri ile karşılaşılab ilir. İk in c i S istem in U ygulanm ası E sasları : İk inci S istem in uygulanm asının dayandığı tem el prensip, 2.1 kesim inde tanım ı y ap ılan n itelik tek i ve optim al büyüklü k tek i G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanını o r m an a u ygun bir biçim de d ağ ıtm ak tır. B unun için de, A m en ajm an P lan ı Ü nitelerini b a şk a deyim le S erileri nisbeten kü çü k tu tm a k ve seriler içerisinde y eter say ıd a iş le t m e Sınıfı ay ırm a k tır. B u prensibin uygulanm asının, aşağ ıd a verilen iki örnekle açıklan m ası fay d alı bulunm uştur.

14 40 İSM A İL E R AS LA N B irinci Ö rnek : 50 yıllık İd are Süresi ile işletilen, tıra şla m a kesim ine ve dikim e d ay an an Y apay G ençleştirm e M etodu uygulanan, h e k ta r b ü y ü k lü k tek i S a f K ızılçam İşletm esi - ni ele alalım. Bu O rm an İşletm esinde İşletm e Sınıfı ay ırım ı yapılm azsa, yıllık tıra ş lam a ve dikim alanı, ir F onn, i Y a = = 200 h a o lu r. U h e k ta rlık T ıra ş la m a ve F ay d alan m a A lanı, o ptim al b ir büyüklü k o larak düşünülem ez (bir yerde topluca bulunm ası h alin d e). Ç ünkü bu büyüklü k optim al fa y d a lan m a alanı için y u k arıd a y aptığım ız ta n ım a ve hele o rm an ları çok d ağ lık ülkelerden verdiğim iz örneklere asla uym az. A z çok optim al büyüklüğe yakın tıra şla m a ve fa y dalan m a alanı elde etm ek için, O rm an İşletm esi, 5 a d et İşletm e Sınıfına ay rılırsa, her İşletm e Sınıfının alanı h a tu ta r. Bu ta k d ird e yıllık tıra şla m a, fay d alanm a ve ağ açlandırm a alanı,,, F Irı, -ı Ya = = h a o lu r. U 50 O ptim al bölm e büyüklüğü 20 h e k ta r o larak k ab u l olunursa, 40 h e k ta rlık tıra şla m a ve fay d alan m a alanı, bu işletm e sınıfı içerisinde o rta la m a büyüklüğü 20 h e k ta r olan ve birbirinden ayrı iki bölm eye dağıtılır. Böylece 5 İşletm e Sınıfından oluşan h e k ta r büyüklü k tek i K ızılçam İşletm esinin 10 değişik yerine, 20 h e k ta rlık bölm eler halinde, yıllık tıra şla m a ve fay d alan m a alanı yayılm ış ve d ağıtılm ış olur. İk in c i Ö rnek : h e k ta r büyüklüğünde, 100 yıllık İd are Süresi ile işletilen ve D oğal G ençleştirm e M etodlarım n uygulandığı b ir S a f Lâdin İşletm esin i ele alalım. P eriyod uzunluğu 20 yıl olsun. B una göre P eriyodik G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanı P F a, P F a =. n = = ha o lu r. U h e k ta rlık b ir orm an alanı, o rm anın bir yerinde 20 yıllık gençleştirm e sü re si içerisinde gençleştirilirse, h a büyüklüğünde b ir S a f Ladin M cşceresi m eydan a gelir. S ilv ik ü ltü r tekniğinin gerelkerine göre D oğal G ençleştirm e M etodlarım n (E te k critlerinde T ıraşlam a K esim i ve Y andan T ohum lam a M etodu, K üçük ve B üyük A lan lard a S iper İşletm esi gibi) geliştirildiği ve uygulandığı alan ların h a a ra sında değişen bölm eler olduğu, ay rıca geniş a la n la rd a k i m o n okültürün O rm an K orum a, T o p rak K orum a, Yol ve T ran sp o rt, O rm an Ü rü n lerin i D eğerlendirm e D isiplinlerinin g erek leri ile o rm an içi ve civ arın d ak i köy ve k a sa b a la rın y asal h a k ve ih tiy açla rın ın en y ak ın yerlerden k arşılanm ası zo ru n lu lu k ları d ik k ate alın ırsa, bir yerde ve b ir a ra d a olan h e k ta rlık b ir a la n d a D oğal G ençleştirm enin uygulanm am ası gereğ i o rta y a çıkar. B ıı S a f L adin İşletm esi, 5 ad et İşletm e S ınıfına ay rılırsa, h er bir işletm e sınıfının alanı h a olur. B una göre h er b ir işletm e sınıfının P eriyodik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı P F a,

15 G E N Ç L E ŞT İR M E A LA N L A R IM IN BÜYÜKLÜĞÜ P F a =. n =. 20 = 400 h a tu ta r. U 100 G erçekte 400 h e k ta rlık bir G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanının bir yerde olm ası da, son derece sak ın calı ve tehlikelidir. Ç ünkü bu büyüklük, y u k a rıd a gençleştirm e ve fay d alan m a alanının optim al büyüklüğü h a k k ın d a y ap tığ ım ız tan ım ın n iteliklerine ve k o şu lların a u y m am ak tad ır. Bu optim al b ü y ü k lü k 20 h a o la ra k kabul edilirse, 400 h e k ta rlık G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanının b ir işletm e sınıfı içerisinde o rta la m a büyüklüğü 20 h a olan 20 ad et bölm eye d ağ ıtılm ası gerek ir. İkin ci S istem in P ra tik te U ygulanm ası K oşulları ve O lanakları : B ir A m en ajm an P lanı Ü nitesi y a da bunun ay rıldığı b ir işletm e Sınıfı için h e sap lan an ve k a ra rla ş tırıla n periyodik ya d a yıllık G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lanının, optim al b ü y ü k lü k te k i m eşcerelere ve bölm elere d a ğ ıtm a k h u susunda A m enajm ancı, çoğukez tam am ile serb est değil, önem lileri aşa ğ ıd a açık lan an orm an ın bugünkü koşulları ile bağlı b ulunm aktadır. 1 K esim e olgun çağda ya da bu çağı aşm ış m eşcerelerin orm andaki a ktü el dağılışı : İlk periyodda gençleştirilm esi gereken orm an p arçaları, kesim e olgun çağda ya da bu çağı aşm ış olan bölme ve m eşccrelerdir. Bu gibi alan lar, ya orm anın bir yerinde ve bir arada toplu o larak bulunurlar. V eya bir kaç parça halinde yer alırlar, ya da tü m orm an alanına dağılm ış olabilirler. B irinci halde, A m enajm ancı, uygun bir d ağ ıtım için geniş h a re k e t serbestliğine sahip değildir ve m evcut d u ru m a fazlaca b ağ lıdır. ik in ci halde biraz d ah a uygun k o şu llara ve üçüncü halde ise, çok d ah a fazla h a re k e t serbestliğin e sahip bulu n m ak tad ır. 2 B o zu k m eşcerelerin orm andaki a k tü e l dağılışı : T ü rk iy e deki o rm an lar içerisinde, kapalılığı, k arışım ı ve yapısı bozulm uş, k a lite si Vüşük gövdelerden oluşan m eşcereler v a rd ır ki, b u n ların B a k ım K esim leri ile onarılm ası m üm kün olm adığından, m evcut k u ru lu şu n k ald ırılarak, bunun yerine işletm enin am aç ların a ve yetişm e çevresi k o şu lların a uygun yen i bir gençliğin g etirilm esi gerek ir. Bu da an cak gençleştirm e ile olur. O halde ilk periyoda so k u larak gençleştirilecek bölm e ve m eşcereler gru b u n a, bu n itelik tek i m eşcereler de g irm ek tedir. O ysa bozuk m eşcereler de, bundan önceki k ateg o riy e g iren m eşcerelerde olduğu g i bi, ya orm anın bir yerinde ve bir arada veya b ü yü k parçalar halinde bir kaç yerinde, y a da ta m a m iyle orm ana dağılm ış bulunabilirler. Bu değişik hallere göre de A m e- nejm ancı, ilk periyoda g irecek bölm e ve bölm ecilclerin o rm an a uygun b ir biçim de d ağ ıtılm ası h u su su n d a bağlı y a da serbest olacaktır. 3 A ğ a çsız ve açık orm an alanlarının a ktü el dağılışı : Ü zeri ağ açsız ve açık orm an alan ların ın silvikültürel gereksinim i, işletm enin a m a ç la rın a ve yetişm e çevresine uygun bir gençlik g e tirm e k tir. B u da a n c a k ağaçlandırm a ile gerçek leştirilir. O halde bu tü rd e n orm an alan ları da, ilk periyodda gençleştirilm eye sokulm ası gereken alan lard an d ır. B u n ların da o rm anda dağılışı, ya

16 48 İSM A İL E R A S L A N b ir yerde toplu veya büyük p a rç a la r halinde b ir kaç yerde y a da orm an ın tüm a la n ın a yayılm ış olabilir. Bu değişik haller, A m enajm ancm ın uygun d a ğ ıtm a y a u laşm a sını k o la y la ştırır y a da g ü çleştirir. }f A k tü e l yol yoğunluğu : B ir P la n Ü nitesi, orm anın h er yerini işletm eye açan y e te r yo ğ u n lu kta Y ol Şebekesine veya se y rek bir Y ol Ş ebekesine sah ip olabilir. Y a da orm anın bazı yerlerinde yoğun b ir Yol Şebekesinin bulunm asına k arşılık, bazı yerlerinde hiç yol olm ayabilir. B ütü n bu gibi değişik koşullar, ilk periyoda girecek bölm e ve m eşcerelerin orm ana uygun b ir biçim de dağıtılm asını etk iler. O rm anın h er yerinde y eter y o ğ u n lu k ta yolların bulunm ası, d ağıtım işinin iyi bir biçim de yapılm asını k o laylaştırır. O rm anın bir yerinde yoğun yolların bulunm ası halinde, A m enajm ancıyı, y olların yoğun olduğu y erlerd ek i bölm e ve m eşcerelerin ilk periyodda g ençleştirm eye sokulm asın a ve dolayısile G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lan ların ın b ir yerde to p lan m asın a zorlar. B ü tü n bu açık lam alard an an laşılacağ ı üzere, A ynıyaşlı O rm an lard a fay d alan m ayı düzenlem ek am acı ile, ilk 10 veya 20 yıllık sü re içerisinde gençleştirm e k esim lerinin y ap ılacağ ı ve kalın çaplı son h a sıla tın alın acağ ı F aydalanm a A la n ım, o rm a n a uygun bir biçim de d ağıtm ak, bu iş için elverişli bölm e ve m eşcereleri seçm ek, b u ra d a sözü edilen fa k tö rle re ve b u rad a açık lan m ay an ve fa k a t zam an zam a n çok önem li olan diğer fa k tö rle re bağlı b u lu n m ak tad ır. B undan ö tü rü de problem in uygun bir biçim de çözüm ü için, belirli şem alar verilem ez. Bu problem, a n c a k A m enajm ancm ın bilgisi, tecrü b esi ve inisiy atifi ile çözülebilir YILLARI A R A SIN D A Y A PIL A N AM ENAJM AN PLA N L A R İ N İN İN C ELENEN PROBLEM Y Ö N Ü N D E N ELEŞTİRİLM ESİ 1.0 ve 2.0 kesim lerinde verilen k ısa bilgilerin ve bu k onuda y ap tığ ım ız a ra ştırm a ve y ayın ların (E R A SL A N, 1969, 1970 a, 1970 b, 1970 c, 1971, 1972, 1973, 1977 a, 1977 b) ışığı altın d a, yılları arasın d a k i dönem de düzenlenen A m enajm an P la n la rı, konum uz yönünden incelendiği zam an aşağ ıd ak i y etersizlik leri o rta y a ç ık m a k ta dır. 3.1 Içtaksim at Şebekesinin Y apılm asındaki E ksiklik ve Y etersizlikler : yılları arasın d ak i dönem de y apılan A m en ajm an P la n la rın d a İ'çtaksim a t Şebekesi, genellikle öteden beri k u llan ılan ve a n c a k Seçm e O rm an ların d a uygulan m ay a elverişli olan teknik u ygulanm ak, d ah a çok s ırt ve dere gibi doğal h atlar k u llan ılm ak su retile m eydana getirilm iş, T ü rk iy e o rm a n la rın ın % 96.8 ini oluşturan aynıyaşlı ve m a k ta lı o rm an lard a uygulanm ası g erek en ve a y rın tıla rı «A yn ıya şlı Orm anlarda İç ta k sim a tın Y apılm ası E sasları ve T ekn iğ i, ö rn e k le ri ile» adlı incelem e m izde verilen e sa sla ra ve yöntem lere u y u la ra k düzenlenm em iştir. (E R A SLA N, 1969). A m en ajm an P lan ların d ak i Iç ta k sim a t Şebekesi, orm anın b u günkü ve gelecekteki. ih tiy açların ı k a rşıla y a c a k y o ğ u n lu k tak i bir Y ol Ş eb ekesi P lanı na. day atılm ad an düzenlenm iş, ara z i biçim i ve yetişm e çevresi koşulları, yangın ve fırtın a tehlikeleri, ağ aç tü rle rin in özellikleri, S ilvikültür, Yol ve T ran sp o rt, O rm an Ü rü n lerin i D eğ erlendirm e D isiplinlerinin g erekleri yerine g etirilm em iştir.

17 G EN Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜĞÜ.., yılından itib aren u y g ulanm asın a geçilen A n ta ly a O rm an B aşm ü d ü rlü ğ ü nde, Y aş S ınıfları M etodu nun uygulandığı o rm an lar için düzenlenen A m en ajm an P la n la rın da, îç ta k s im a t Şebekesine esas olan bölm e b ü yü klü kleri geniş sınırlar içinde değ işm ektedir. Bu p la n la r üzerinde 196S yılında y ap tığ ım ız incelem elere göre, bölme b ü yü klü kleri, iyi n itelik teki o rm an lard a ha, B ozuk K oru ve B a lta lık la rd a ha a ra sın d a oluşturulm uş, bölm e b ü y ü klüğünün ü st sın ırı 700 h e k ta r ve h a tta d ah a fa z la alın m ıştır. Bölm e b ü yüklükleri h ak k ın d a y aptığım ız a ra ş tırm a y a göre, a ra z i y apısı ve yetişm e çevresi koşullarına, yangın ve fırtın a tehlikesine, S ilv ik ü ltü r T ekniğinin, Yol ve T ra n sp o rt T ekniğinin gereklerine, envanter, k ay ıt, yönetim ve k o ntrol işlerine en u ygun bölm e b ü yü klü ğ ü, Y a p ra klı O rm anlarda 25 h e k ta r ve İğ n e Y a p ra klı O rm anlarda h e k ta r o la ra k sap tan m ış b u lu n m ak tad ır (E R A SL A N, 1969, S ). E u bölm elerin a lt ve ü st sın ırların ın (b aşk a deyim le a n a ta k sim a t h a tla rın ın ) yollarla çevrili olm ası, iki y an d ak i sın ırların ın (b a şk a deyim le y an ta k s im a t h atların ın ) y an g ın ve fırtın a tehlikesinin yüksek olduğu yerlerde yete ri g en işlikte üzeri ağaçsız şeritlerden oluşm ası g erekm ektedir yılları a ra sın d a yapılan A m en ajm an P la n la rın d a aynıyaşlı ve m aktalı o rm a n la r için iç ta k sim a t şebekesinin bu esa sla ra ve tek n iğ e göre düzenlenm em e sinden şa ğ ıd aki önem li sak ın calar o rta y a çık m ak tad ır : 1 B ölm eler, ekolojik ve biyolojik yönden az çok aynı ve benzeri alan lard an o lu şm am ak tad ır. 2 B ölm elerin a lt ve ü st sın ırların ın y o llarla çevrelenm esi gereği yerine g e tirilm em iştir. 3 B ölm eler, özellikle S ilvikültür T ekniği bakım ından gerek li olan h a a ra sın d a k i büyüklüklerde olm am ıştır. 4 Bölm e sın ırların ın y o llarla ve üzeri ağ açsız şeritlerle çevrelenm em esi n e deni ile, y an g ın çıkm a olasılığının y ü ksek olduğu ve y an g ın ların sık sık çıktığı o r m an lard a, O rm an K orum a T ekniğinin o rta y a koyduğu yangınları önlem e tedbirlerinin gerçekleşm esi olanaksız lıaie gelm iştir. 5 Bölm e sın ırların ın y o llarla ve ağaçsız şeritlerle çevrelenm em esi yüzünden, bölm e ve m eşcere k e n a rla rın d a fırtınalara ka rşı dirençli, tepeden to p ra ğ a k a d a r dallanm ış ve y ap rak lan m ış, kökleri to p rağ ın derinlerine yayılm ış perdelerin m eydana g etirilm esi o lanak ların d an yoksun kalın m ıştır. 8.2 P lan Ü nitelerinin (Serilerin) ve Bunların A yrıldığı İşletm e Sm ıflannm A ktüel ve Optimal Kuruluşlarının Ortaya Konm amasından D oğan Y eterslaîikler : y ılları arasın d ak i dönem de A ynıyaşlı ve M ak talı O rm an lar için y a pılan A m en ajm an P lan ların d a, serilerde ve b u n ların ayrıldığı işletm e sınıflarında, 7ıer bir Y a ş Sın ıfın ın a ktü el alanı, a ktü el ağaç serveti ve a rtım ı ile her y aş sınıfının optim al k u ru lu şta k i optim al alanı, optim al ağaç serveti ve a rtım ı o rta y a konulm a m ış ve Y aş S ınıfları M etodunun bu çok önem li gereği yerine g etirilm em iştir. B unun sonucunda d a aşağ ıd ak i önem li sa k ın calar o rta y a ç ık m ıştır :

18 E>0 İSM A İL E R A SL A N 1 H e r b ir seride y a da İşletm e S ınıfında h e r Y aş S ınıfının ak tü e l alanını, ak tü el ağ aç serv etin i ve artım ını, İşletm e S ınıfının optim al k u ru lu şta k i optim al a la nı, o ptim al serv eti ve a rtım ı ile k a rşıla ştırm a k, o ptim al d u ru m lard a n olan a rtı ve e ksi fa rk la rı m eydana çık arm ak olanaksız hale gelm iştir. 2 A k tü el k u ru lu ş ile optim al k u ru lu ş a ra sın d a k i bu fa rk la rı m eydana ç ık a r m a k olanaksızlaşınca, Y aş S ınıfları M etoduna göre fay d alan m ay ı düzenlem ede çok önem li olan D üzenlem e Süresini sa p ta m a k ve b u n a göre en doğru ve isabetli biçim de P eriyo d ik G ençleştirm e ve F aydalanm a A lanını k a ra rla ş tırm a k m üm kün o lam a m ıştır. B u d urum k arşısın d a, işi b asitleştirm ek için, D üzenlem e Süresi, İdare Süresi k a d a r kab u l olunm uştur. B una göre ilk periyodda gençleştirm eye so k u la ra k son h a sılatın alınacağı P eriyodik F aydalanm a A lanı P F a, O ptim al P eriy o d ik F aydalan m a A lan ın a O P F a eşit, yani P F a = O P F a o larak alınm ış ve Son H asıla t K esim P lanları buna göre düzenlenm iştir. D üzenlem e süresinin bu k a d a r uzıın tu tu lm ası, özellikle İd are S üresini doldurm uş ve aşm ış m eşcerelerin, optim al d u ru m a k ıy asla çok fazla olduğu o rm an larda, b ir kısım olgun m eşcerelerin gençleştirilm esi çok fa z la gecikm ekte, bu d a çeşitli yönlerden sak ın calı d u ru m lar y a ra tm a k ta d ır. O ysa bu gibi İşletm e S ınıflarında, ilk periy o d lard aki G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lan ların ın o ptim al periyodik alan d an fa z la olm ası ve bunun için de dah a k ısa düzenlem e sü relerin in k a ra rla ştırılm a sı gerekir. B ir İşletm e Sınıfında, İd are S üresini doldurm uş ve aşm ış olan m eşcerelerin a la n ları, O ptim al P eriyodik A landan k ü çü k ise, ilk periy o d lard ak i P eriyodik G ençleştirm e ve F ay d alan m a A lanının, O ptim al P eriy o d ik F a y d a la n m a A lanından d ah a az olm ası gerek ir. B ir işletm e sınıfında, İd are S üresini doldurm uş y a da İd a re S üresine yak ın y a ş la rd a m eşcereler yoksa, bu tak d ird e son h asılatın alın acağ ı P eriy o d ik G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lanı 0 olur. 3 B u açık lan an y etersizliklerd en ötürü, bu dönem de y ap ılan A m en ajm an P la n ların d a, 2. m addede sözü edilen düşüncelere, e sa sla ra ve u y g u lam alara yer verilm e m iştir. 3.3 İlk P eriy o d d a G ençleştirm e K esim lerinin Y apılacağı ve Son H asılatın A lın acağ ı F ay d a la n m a A lanının, O rm a n a U ygun B ir B içim de D ağ ıtılm am a- sından D oğan Y etersizlikler : yıll_arı a ra sın d a A ynıyaşlı ve M ak talı o rm an lard a Y aş Sınıfları M etoduna göre yapılan A m enajm an P lan ların d a, P la n Ü n iteleri vey a b a şk a deyim le Seriler oldukça büyük o larak olu ştu ru ld u ğ u n d an ve çoğu hallerde bu üniteler İşletm e S ın ıfların a ayrılm adığından, hesap lan an P eriyodik G ençleştirm e ve F aydalanm a A la n ları, bü y ü k m ik ta rla ra ulaşm ıştır. Son H asılat K esim P lanı düzenlem ek için bu k a d a r büyüklü k tek i G ençleştirm e ve F a y d a la n m a A lan ın a denk gelecek k ad ar, genellikle b ir a ra d a ve birbirine b itişik olan bü y ü k bölm eler seçilm iş ve böylece ilk p eriyodda gençleştirilecek ve son h a sıla t alın acak a la n la r belli olm uştur. Böyle b ir a r a d a ve b ir b ü tün halindeki P eriyodik G ençleştirm e ve F ay d a la n m a A lan ları b aşk a deyim le M aktalar, ha a ra sın d a d eğ işm ek ted ir (E R A SL A N, 1969, 1970 a, 1970 b, 1970 c, 1971, 1972, 1977 a).

19 G E N Ç L E ŞT İR M E A L A N L A R IN IN BÜYÜKLÜ Ğ Ü Bu k a d a r büyük m a k ta la rd a y a D oğal G ençleştirm e M etodları u y g u lan m ak y a da tıra şla m a k esm ek ve dikim y ap m ak suretile, îd a re S üresini doldurm uş ve aşm ış m eşcereler k a ld ırıla c a k ve bunun yerine b ü y üklükleri h a ara sın d a değişen A y m y a ş lı M eşcereler m ey d an a gelecektir. B u gençleştirm e m eto d ların d an birisinin uy g u lan m ası ile çeşitli nedenlerden ö tü rü b a şa rı sağ lan am azsa, b a şk a deyim le yaşlı m eşcerelerin yerine istenilen ve am açlan an nitelikte, sık lık ta ve k a rışık lık ta yeni })ir genç m eşcere getirilem ezse, y a da kesim den so n ra g ençleştirm e ve yeni m eşcere k u r m a işi çeşitli nedenlerle gecikirse, bu sonuç, bu alanlardaki orm anların tahribi ve yok olm ası anlam ını taşır. Bu k a d a r büyük a la n la rd a gençleştirm e işlem inin b aşarı ile sonuçlanm ası h alin de de, aşağ ıd ak i sa k ın c a la r ve tehlikeler daim a söz konusu o lacaktır: 1 Bu k a d a r büyük alan lard a kesim ve özellikle tıra şla m a kesim i ile orm anın doğal dengesi ve eko sistem i sekte y e u ğ ra y a c a k tır. 2 Bu k a d a r geniş alan lard a m eydana gelen m onolcültür niteliğindeki A ynıy aşlı M eşcereler, gençlik çağından b aşlam ak üzere sıklık, direkli ve ağ açlık çağ larında, b a şta z a ra rlı böcekler olm ak üzere diğ er biyotik ve abiyotilc z a rarlılard an, değ işik derecelerde ve şiddetlerde tehlikelere uğ ray ab ilecek tir. 3 Böyle çok geniş alan lar k ap lay a n aynıyaşlı m eşcereler, yangın çıkm a olasılığının ve y an g ın z a ra rla rın ın en y ü ksek olduğu bölgelerde ise, bu m eşcereler y an g ın a k arşı çok duyarlı olan K ızıl çam, K araçam, Sarıçam, F ıstık Ç am ı ve Sedir tü r lerinden oluşuyorsa, bu çok geniş ala n la r y e te r y o ğ u n lu k ta ve genişlikte K aray o lları ve Y angın E m n iy et Y olları ile çevrili h a 'lık bölm elere ay rılm am ışsa, bu m eşcereler sıklık çağ m a u laştık ların d a, bir barut fıçısı niteliğini taşıy acak, b ir yangının çıkm ası ile bu k a d a r büyük alan ların tüm ünün yanıp k ül olm ası tehlikesi ile k arşı k a rş ıy a kalabileceklerdir. 4.0 PROBLEM İN ÇÖZÜMÜ İÇİN UZUN V E K ISA SÜ R E D E A LINM ASI GEREKEN ÖNLEMLER 4.1 Problem in Çözümü İçin Uzun Siirede A lınm ası Gerekli önlem ler : Y urdum uzda problem in tam o larak çözülm esi için, uzun sürede, alınm ası g erek li önlem ler aşağ ıd a açık lan m ıştır : 1 P roblem in çözüm ünü k o lay laştırm ak için ilk iş olarak, T ü rk iy e nin ay rıldığı h e r o rm an bölgesinde, yükseklik, eğim, b ak ı ve to p ra k n itelik leri ile ağ aç tü rü ve k a rışım la rı itib arile birbirinden fark lılık gösteren y erler için ay rı a y rı olm ak üzere, bir arada olan G ençleştirm e ve F aydalanm a A lanlarının optim al b ü yü klü ğ ü, başk a deyim le k esim alanı ve tıraşlam a alanının optim al büyü klü ğ ü, a ra ş tırm a la rla saptan m alıd ır. Bu am açla düzenlecek a ra ş tırm a projesinde, O rm an E kolojisi, T oprak K orum a, O rm anı K orum a, O rm an A m enajm a m, O rm an İşletm e E konom isi, Y ol ve T ransport, O rm an Ü rünlerinin D eğerlendirm e D isiplinlerinin g erek leri d ik k ate alınm alı, a ra ş tırm a la r sonunda, bu disiplinlerin is te k ve gerek lerin i b irleştiren, bunlardan hiç b irisinin g erek lerin e ay k ırı düşm eyen, orm an ın to p rağ ın a, tü m varlığına, doğal dengesine ve ekosistem ine z a ra r verm eyen optim al kesim alanı ve tıraşlam a alanı b ü yü k lükleri, belirlenm elidir. Bu büyüklükler, O rm an A m e n a jm a m Y önetm eliğinde, h a tta

20 52 İ s m a i l e r a s l a n b irçok ülkelerde olduğu gibi, dah a güvenli olm ası ve politik ik tid a rla rın sü b jek tif e t k ilerinin b e rta ra f edilm esi için O rm an K anunlarında h ü k ü m ler halinde y e r alm alıdır y ılları a ra sın d a y ap ılan A m en ajm an P la n la rın ın 10 yıllık u y g u la m a sü resi b ittik te n sonra, bu p lan lard ak i îçta lcsim a t Şebekesi, esaslı b ir revizyond an geçirilm eli, özellikle A ynı yaslı ve M aktalı O rm anlarda uygulan m ası gereken «A y n ıy a şlı O rm anlarda İçta ksim a tın Y a pılm ası E sasları, Ö rnekleri ile» adlı kitabı» m ızda verilen e saslara ve tekniğe u ym ayan İç ta k sim a t Şebekeleri değiştirilm eli ve yeniden düzenlenm elidir. Y eniden düzenlem ede iç ta k sim a t projesinin y ap ılm asın a Yol Ş eb ekesi P lanında gösterilen yollar esas alınm alıdır. T ü rk iy e de Yol Şebekesi P lan ları, Y ol P lanlam a G rupları ta ra fın d a n düzenlendiğinden, A m enajm ancı, bu k a y n a k ta n sağ lad ığ ı Yol Şebekesi P la n la rın ı iç ta k sim a t y ap m ay a elverişliliği yönünden incelem elidir. B u rada önem li olan, yol yoğunluğunun O rm an İşletm esinin gelecekte ulaşacağ ı en tan sitey e y eterli olup olm adığıdır. E ğ er Yol Şebekesindeki yol aralıkları ve yo ğ u n lu ğ u, o rm an ların b u günkü ağ aç servetine, a rtım ın a ve e ta sm a göre h esap lan m ışsa ve böylece y eterli değilse, bu tak d ird e her ağ a ç tü rü n ü n y etiştiğ i bonitet sınıfına göre olgun çağa geldiğinde taşıy acağı ağ aç serv eti ve m eydana getireceği a rtım m ik ta rı esas alın m ak su retiy le Y ol Şebekesinin yo ğunluğu yükseltilm elidir. B u rad a hem en b elirtm ek te y a ra r v a rd ır ki, içtaksim at y ap m a k için, Yol Şebekesi P lan ın d ak i y olların in şa edilm iş olm ası zorunluluğu yoktu r. Yol g ü zerg âh ların ın h a rita d a gösterilm esi y eterlidir. Bölm e büyüklükleri, ya p ra klı orm anlarda ortalam a 25 ha, iğne ya p ra klı orm anlarda 15 ila 20 ha a ra sın d a olm alı, bölm elerin a lt ve ü st sın ırla rı y e te r genişlikteki k a ra yolları ile çevrilm ek, iki y an d ak i sın ırları ise, y an g ın ve fırtın a tehlikesinin bulunduğu o rm an lard a y eter g en işlikteki ağaçsız şeritlerd en oluşm alıdır. F ırtın a tehlikesinin çok fazla olduğu ve sık sık büyük z a ra rla r y ap tığ ı o rm an lard a ise K esim D üşenleri m eydana getirilm elidir. 3 T ü rkiye'de D evlet O rm an İşletm eleri çok büyük olduğundan (o rta la m a büyüklü ğ ü h a ), O rm an işletm eleri, A lt İşletm e ve Y ö n etim Ü nitesi ni ifade eden B ölge Ş eflikleri ne ayrılm ıştır. B ölge Ş efliği, sın ırla rı h a rita d a ve arazide belli olan, bağım sız b ir A m en ajm an P lanın a sahip, A lt İşletm e ve Y ö n etim Ü nitesi dir. B u ü n i tenin sın ırları içerisinde bütün işler, bu ünitenin başındaki B ölge Ş e fi nin y etki ve sorum luluğu altında, kanun, tü zü k ve yönetm eliklere, orm ancılık bilim lerinin ve te k niğinin gereklerine uygun o larak g örülm ektedir. B una göre Bölge Şefi, bir M üdür gibi görülecek işleri sadece kanalize eden ve em ir veren bir k işi değil, işleri bizzat gören ve ic ra eden b ir İşletm eci dir. B u tem el gerekçeye d ayanılm ak suretile, B ölge Ş efliğ i, A sıl İşletm e Ü nitesi olara k kab u l edilm eli ve A m en a jm a n P lanına bas olarak bu A lt İşletm e ve Y ö n etim Ü nitesi esas alınm alı ve A m enajm an P la n la rı her bir B ölge Ş efliğ i için düzenlenm e lidir. B u konuya ilişkin o larak yap tığ ım ız co rm an A m en a jm a n ı P lanı Ü nitelerinin fs erilerin i B ü yü tü lm esi O lanakları Ü zerine A ra ştırm a la r: adlı ara ştırm a m ız d a da bu sonuca varılm ış b u lu n m ak tad ır (E R A SL A N, 1977, 359 Sahife). B una göre D evlet O rm an İşletm elerin in o rta la m a büyüklüğü JfO 000 h ekta r ve Bölge Ş efliklerinin m aksim al büyüklüğü de h e k ta r olm alıdır.