İnfertil Hastalarda Gonadotropin ile Ovulasyon İndüksiyon Protokolüne, Gonadotropin Realising Hormon Antagonisti İlavesinin Etkileri

Transkript

1 JOPP Derg 4():-9, 0 doi:0.5/jopp.0.00 Araştırma İfertil Hastalarda Goadotroi ile Ovulasyo İdüksiyo Protokolüe, Goadotroi Realisig Hormo Atagoisti İlavesii Etkileri İbrahim Polat, Alida Hasbajrami, Goca Yıldırım, Volka Ülker, Vuslat Lale Bakır, İsmet Alkış, Ali İsmet Tekİrdağ S. B. Kaui Sulta Süleyma Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Kadı Doğum Kliiği, İfertilite Üitesi ÖZET Amaç: Kotrollü overya stimulasyo ve itrauteri isemiasyo lalaa hastalarda, ovulasyo idüksiyo rotokolüe goadotroi realisig hormao atagoisti (GRHat) ilavesii siklus ve gebelik oraları üzerie etkisii araştırılması. Materyal ve Metod: Çalışmamız radomize kotrollü çalışma olu Mayıs 00 ile mayıs 0 tarihleri arasıda Sağlık Bakalığı Bakırköy Kadı Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastaesi Etik Kuruluu tarihli ve 54 sayılı kararı ile başlatılmıştır. Gücel verilere ve taı kriterlerie dayaılarak (RCOG-Rotterdam 00) açıklaamaya ifertilite ve olikistik over sedromu (PKOS) taısı ala 47 hastada 56 siklus iceleerek çalışma yaıldı. Tüm hastalara siklusu -4. güüde düşük doz ste u rotokolüe göre rfsh ile ovulasyo idüksiyou ile tedaviye başladı. Atagoist grubuda 5 hastaya 0 siklusda rfsh a, öde gide folikül çaı 4 mm ye ulaştığıda tedaviye 0.5 mg/gü GRHat ekledi. Kotrol grubuda hastaya 6 siklusda yalızca rfsh kullaılarak düşük doz ste-u rotokolü ile ovulasyo idüksiyou sorası öde gide folikül 8 mm ye ulaştığıda 50 mcg rekombiat hcg ejeksiyou yaıldı ve buda 6 saat sora İUİ uyguladı. Bulgular: İdüksiyo gü süresi, kullaıla ortalama rfsh miktarı (IU), folikül sayısı, hcg güü E düzeyi ve edometrial kalılık açısıda iki gru arasıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık gözlemedi. Atagoist ilave edile gruta erke LH iki. ve kotrol grubuda 4.6 satamış olu atagoist grubuda erke LH iki alamlı olarak (P 0.00) daha az görüldü. Siklus başıa gebelik oraları, atagoist grubuda 0 ve kotrol grubuda 7.7 olu iki gru arasıda istatiksel olarak alamlı fark bulumadı (P 0.76). Souç: Goadotroilerle yaıla ovulasyo idüksiyo rotokolüe GRHat eklemei, erke LH ikii alamlı olarak azalttığı ama gebelik souçları üzerie bir etkisi olmadığı görülmüştür. Aahtar kelimeler: Goadotroi, itrauteri isemiasyo, goadotroi realisig hormo, erke LH iki, gebelik soucu SUMMARY The Effects of Additio of GRH Atagoist i Ifertile Patiets Who were Treated with Goadotrohi Objective: The aim of this study is to ivastigate the cycle outcomes ad regacy rates i ifertile atiets treated with GRH atagoist added goadotrohis followed by itrauteri isemiatio (IUI). Materials ad Methods: This is a radomised cotrolled trial startig from may 00 to may 0, with the verdictio of Health Miistery Bakırkoy Gyecology ad Obstetrics ad Pediatrics Educatio ad Research Hosital Ethics Commitee dated /06/009 ad umbered 54. We aalysed the data o IUI cycles startig from may 00 to may 0 i 56 cycles of 47 atiets diagosed with uexlaied ifertility ad olycyctic ovary sydrome (PCOS) with curret guidelies (RCOG ad Rotterdam Cocesus 00). All atiets were treated with recombiat FSH i a low dose ste u regime startig o day wome i the atagoist grou, 0,5 mg er day GRH atagoist was added whe leadig follicul reached the size of 4 mm i 0 cycles. I the cotrol grou there were wome treated with oly recombiat FSH i 6 cycles. Whe at least oe follicle reached a size of 8 mm, ovulatio was iduced by hcg ijectio. IUI was erformed 6 hours later. Results: rfsh amout, umber of follicules, E level i the hcg day ad edometrial thickess were ot sigificatly differet betwee the atagoist grou ad the cotrol grou. Also there was statistically o differece i the iductio eriod time. Mea early LH eak was observed i. of cases of atagoist grou, while it was 4.6 i the cotrol grou, showig that the early LH eak was statistically lower i the atagoist grou (:0.00) but there was o statistical differece i the regacy rate for cycle betwee the two grous, as 0 i the atagoist ad 7.7 i the cotrol grou (:0.76). Coclusio: Addig GRH atagoist i cycles with rfsh followed by IUI has sigificat effect o early LH surge, but it does ot icrease regacy rates. Key words: Goadotrohie, Itrauteri isemiatio, goadotrohi realisig hormoe, remature LH eak, regacy outcome Alıdığı tarih: 6..0 Kabul tarihi: 0..0 Yazışma adresi: Uzm. Dr. İbrahim Polat, 7-8 Kısım L 0 G Blok 75 Ataköy 456 İstabul e-osta: driolat@yahoo.com

2 JOPP Derg 4():-9, 0 GİRİŞ İtrauteri isemiasyo (İUİ), so yıllarda ifertilite olgularıda e yaygı uygulaa tedavi alteratiflerde biridir. İUİ, sermatozoaı doğruda uterus kavitesie aktarılması demektir. Değişik edikasyolarla uygulamakta ve farklı hamilelik oraları elde edilmektedir. E sık erkek faktörü, açıklaamaya ifertil ve servikal faktörü ola çiftleri tedaviside kullaılır. Overleri klomife sitrat (CC) veya goadotroilerle (G) uyarılması (kotrollü over stimulasyou, KOS) sorası, ovulasyou hcg (isa koryo goadotroii) ile tetiklemesi ve yıkamış sermi bir kaül vasıtasıyla uterus içie verilmesi e sık uygulaa yötemdir. Doğal siklusda overler uyarılmada da yaılabilir. G/ İUİ uygulaması, CC/İUİ uygulamasıda daha başarılı gebelik oralarıa sahitir (). 007 de Cochrae veri tabaıda yayılaa FSH/İUİ ve CC/İUİ yı karşılaştıra altı çalışmayı içere bir meta-aalizi soucuda gebelik oraları arasıdaki FSH/İUİ lehie 5,7 lik farkı istatistiksel olarak alamlı olmadığı bildirilmiştir (). İUİ öcesi KOS uygulaması çoğul gebelik ve overya hierstimulasyo sedrom (OHSS) riskii arttırıyor. Overya stimulasyouda çoğul gebelik riskii azalta her uygulama gebelik oraıı da azaltır (). Ovulasyo idüksiyouda karşılaşıla bir diğer soru, siklus itallerie ede ola erke LH iki ve erke ovulasyodur. Özellikle Yardımcı Üreme Tekikleri (YÜT) uygulaa hastaları ovulasyo idüksiyouda e öemli başarısızlık edei erke LH ikidir. Bu amaçla Goadotroi Releasig Hormo Agoistleri (GRH-a) ve Goadotroi Releasig Hormo Atagoistleri (GRHat) kullaılmaktadır. GRH agoistleri resetör dow regulasyou ile goadotroları GRH a karşı desesitize olmasıı sağlar, böylece goadotroi sekresyou öce stimule, sora da ihibe olur. Atagoistler ise GRH resetörlerii, doza bağlı kometetif şekilde bloke eder, flare etki yaratmaz ve goadotroileri surese eder (4). Atagoistleri agoistlere göre avatajları çoktur; tedavi süresi agoistlere orala daha kısadır, atagoist tedavisi foliküler gelişimi geç döemie kadar erteleebilir ve böylece GRH agoist tedavisi ile gözlee östroje eksikliğie bağlı semtomlar görülmez (5), kullaıla goadotroi dozu ve süresi daha azdır, agoistleri flare etkisi olmayacağıda folikül kisti oluşmaz, OHSS riski agoistlere göre daha azdır (6). E gelişmiş olaları cetroreliks ve gaireliks tir. Gairelix ve cetrorelix üçücü esil GRHat dir ve doz bağımlı olarak sürekli olarak tatbik edildiğide GRH resetörlerie bağlaarak hiofizde FH ve LH salıımıı durdurur. Etki tedavii kesilmeside sora geri döüşümlüdür. Prematür LH yükselmesii öleye miimum doz 0.5 mg/gü dür. Subkuta olarak uygulaır. İki farklı şekilde uygulaabilir: Çoklu doz rejimi (Lubeck rotokolü). Sabit rotokol: Goadotroilerle ovulasyo idüksiyoua başlaıla siklusu 5 veya 6 cı güüde goadotroilere ek olarak atagoist başlaır ve hcg güüe kadar kadar tedavi devam eder.. Esek rotokol: Atagoist öde gide folikülü çaı -4 mm olduğuda ilave edilir ve tedavi hcg güüe kadar devam eder. Tek doz rejimi (Frasız rotokolü) Goadotroilerle yaıla ovulasyo idüksiyo tedavisii 7. güü tek ejeksiyo-yüksek doz ( mg ciltaltıa) uygulaır. Çalışmamızda İUİ sikluslarıda kotrollü over-

3 İ. Polat ve ark., İfertil Hastalarda Goadotroi ile Ovulasyo İdüksiyo Protokolüe GRH Atagoist İlavesii Etkileri ya stimulasyo ve itrauteri isemiasyo lalaa hastalarda, ovulasyo idüksiyo rotokolüe GRHat ilavesii siklus ve gebelik oraları üzerie etkilerii araştırmayı amaçladık. GEREÇ ve YÖNTEM Çalışma, Mayıs 00 ile Mayıs 0 tarihleri arasıda Sağlık Bakalığı Bakırköy Kadı Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastaesi ( Mayıs 0 tarihide itibare Küçükçekmece-Halkalı bölgesie taşıdı ve adı Kaui Sulta Süleyma EAH olarak değiştirildi) ifertilite üitesi e, çocuk sahibi olamama yakıması ile başvura 47 olgu üzeride yaıldı. Hastalar çalışma hakkıda bilgiledirilerek, aydılatılmış oamları alıdı. Sağlık Bakalığı Bakırköy Kadı Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastaesi Etik Kurulu u tarihideki kararı ile çalışmaya başladı. Olguları çalışmaya alıma kriterleri;. 0-9 yaş arası. E az bir yıldır ifertilite öykü. Vücut kitle idexi (VKİ) 0-0 kg/m arası olması 4. Âdeti. güü yaıla FSH düzeyi 0 miu/l de az olması 5. Prolakti seviyesi ve tiroid foksiyo testlerii ormal olması 7. Histerosaligografide (gerekirse laaroskoi) ile tuba ve uterus kaviteside atolojii olmaması 8. Eşleri seme aalizide yıkama sorası tolam hareketli serm sayısıı 0 milyo/ ml de fazla ve ormal serm morfolojisii 5 te fazla olması 9. Dahili tıbbi soruu olmaması 0. Sebat ede cm de büyük over kisti veya edometrioma, edei açıklaamamış vajial kaama ve uterusda myom olmaması. Çalışmaya edei açıklaamaya ifertilite ve olikistik over sedromu (PKOS) taısı (Rotterdam kriterlerie göre) ala hastalar alıdı. Tedavi öcesi hastaları yaşları kaydedildi, VKİ leri hesaladı, elvik muayeeleri yaıldı. Trasvagial ultrasoografi (TV-USG) ile uterus büyüklüğü, şekli, edometrium kalılığı, myometrium özellikleri ve overler iceledi. Tüm olguları sota adetlerii veya rogestero çekilme kaamasıı -4. güleride bazal FSH, LH, E, Prolakti, TSH aalizleri istedi ve TV-USG ile her iki overde atral folikül sayısı (AFS) bakıldı. FSH, LH, E, Prolakti ve TSH düzeyleri electrochemilumiescece immuoassay kiti (ECLİA) kullaılarak satamıştır. Hastalar atagoist (GRHat uygulaalar) ve kotrol grubu (GRHat uygulamayalar) olmak üzere iki gruba ayrılarak; bir gruba r- FSH+ GRHat ile ovulasyo idüksiyou ve İUİ uyguladı, diğer gruba yalızca rfsh ile ovulasyo idüksiyou ve İUİ uyguladı. Ovulasyo idüksiyouda rekombiat FSH olarak folitroi alfa veya follitroi beta (kalem formu, ciltaltı) kullaıldı. Düşük doz ste-u rotokolü kullaıldı ve başlagıç dozu 75 IU/ gü rfsh ile belirledi. Tedavi sırasıda aralarla (- gü) TVUSG ile folikülometri yaıldı ve estradiol (E) bakıldı. E büyük folikül çaı 4 mm olduğuda, hastalar iki gruba ayrıldı. Radomizasyo hasta rotokol umarasıa göre yaıldı. Prortokol umarası tek ola hastalara GRHat ekleirke (esek rotokol), umarası çift ola hastalara yalız G ile ovulasyo idüksiyou yaıld. GRHat olarak cetrorelix kullaıldı ve HCG güüe kadar G yaıda yaılmaya devam edildi. E büyük folikül 4 mm oldukta sora HCG

4 JOPP Derg 4():-9, 0 güüe kadar her gü LH, E ve Progestero ölçümleri ve TVUSG ile folikülometri yaıldı. LH >0 miu/ml ve Progestero > g/ml olması LH iki kabul edildi. TVUSG de domiat folikülü kaybolması ve douglasta mayi izlemesi erke ovulasyo kabul edildi. Her iki durumda da siklus ital edildi. Her iki gruta da e az bir folikülü çaı 8 mm ye ulaştığıda 50 µcg rekombiat HCG ciltaltı yaılarak ovulasyo tetikledi. 4 mm de büyük ikide fazla folikül varsa rhcg yaılmadı ve siklus ital edildi. HCG yaılmasıda 6 saat sora swim u yötemi ile hazırlaa sermlerle İUİ yaıldı. Yıkama sorası tolam hareketli serm sayısı 0 milyo/ml de az olalar çalışmaya dahil edilmedi. İUİ sorası lutal fazı desteklemek içi rogestero 8 vajial jel kullaıldı. Ovulasyo olu olmadığı, HCG güüde hafta sora bakıla USG ve rogestero değeri ile değerledirildi. Progestero düzeyii > g/ dl olması halide, ovulasyo olduğu kabul edildi. İUİ sorası. gü gebelik tesiti içi serumda bhcg bakıldı ve >0 microiu/ml ise ozitif kabul edildi. Yüksek bhcg sataa hastalar USG takibie alıdı. İtrauteri gebelik kesesii ve kardiak aktivitei görülmesi ile kliik gebelik taısı kouldu. Gebelik kesesi sayısıa ve/veya embriyo sayısıa göre çoğul gebelik olu olmadığı tesit edildi. Verileri taımlayıcı istatistikleride frekas, ora, ortalama ve stadart sama değerleri kullaılmıştır. Verileri dağılımı Kolmogorov- Smirov ile test edilmiştir. Parametrik kesikli verileri aalizide t test kullaılmıştır. Tekrarlaya ölçümlerde eşleştirilmiş örek testi kullaılmıştır. Parametrik olmaya verileri aalizide Ma-whitey u test kullaıldı. Orasal verileri aalizde ki-kare test, ki-kare koşulları sağlamadığıda fischer exact test kullaıldı. <0.05 istatistiki alamlılık olarak kabul edildi. Aalizlerde SPSS 9.0 rogramı kullaılmıştır. BULGULAR Çalışmada açıklamaya ifertilite ve PKOS lu 47 hastaya 56 siklus tedavi uygulamıştır. Kotrol grubudaki hastaya 6 siklus boyuca rfsh kullaılarak düşük doz ste-u rotokolü, atagoist grubuda ki 5 hastaya 0 siklus boyuca düşük doz ste-u rotokolüyle rfsh ve multidoz GRHat (esek rotokolü) kullaıldı. Her iki gruta idüksyo souda HCG ile ovulasyo tetikleerek 6 saat sora İUİ yaıldı. Hastaları kliik, demografik ve edokriolojik özellikleri iki gru arasıda bezerlik göstermekte olu, yaş, vücut kitle ideksleri, ifertilite edei, ifertilite süresi, basal FSH, LH ve E düzeyleri arasıda istatiksel olarak alamlı bir farklılık yoktur (Tablo ). Tablo. GRHat ve kotrol grularıı kliik, demografik ve edokriolojik özellikleri. Yaş BMI İfertilite süresi (yıl) Basal FSH Bazal LH Basal E İfertilite türü İfetilite edei Primer Sekoder Açıklaamaya PCO GNRH Atagoist 7.7±.67 6.± ±. 5.00± ± ± Kotrol grubu (=6) 7.7±.67 6.± ±. 5.00± ± ± t test / Ma-Whitey u test / Ki-kare test / Fischer exact 95 güve aralığı 4

5 İ. Polat ve ark., İfertil Hastalarda Goadotroi ile Ovulasyo İdüksiyo Protokolüe GRH Atagoist İlavesii Etkileri GRHat ve kotrol grubuda tolam kullaıla FSH, idüksiyo süresi, folikül sayısı, HCG güü E ve edometrium kalılığı değerleri alamlı farklılık satamadı (Tablo ). Tablo. GRHat ve kotrol grularıı tedaviye yaıt arametrelerii karşılaştırılması. GNRH Atagoist Kotrol grubu Tablo. GRHat ve kotrol grularıı ovulasyo idüksiyoua over yaıtları GNRH Atagoist Kotrol grubu (=6) İtal edile siklus Siklus ital edei Erke LH de fazla domiat folikül 4 86,7 5,0 75,0 5 80,8 40,0 60,0 0,549 Tolam FSH dozu İdüksiyo süresi (gü) Domiat folikül sayısı Hcg Güü E Hcg Güü EK 70.55± ±.4.40±0.7 6.± ±.48 t test / Ma-Whitey u test / 95 güve aralığı 70.40± ±.0.65± ± ± İtal edile siklus oraı GRHat kullaalarda ( 86.7) kotrol grubuda ( 80.8) ( >0,05) farklı değildi. GRHat kullaalarda üde ( 75) siklus ital edei de fazla folikül, ide ( 5) ise erke LH iki idi. Kotrol grubuda siklus ital edei olguda ( 40) erke LH iki, olguda ( 60) ikide fazla folikül gelişmesiydi. Gebelik oraları açısıda grular değerledirildiğide, si ( 7.7) kotrol grubuda, ü ( 0.0) GRHat grubuda olmak üzere tolam 5 gebelik elde edildi. Kotrol grubudaki gebeliği, biri kliik ve diğeri kimyasal gebelikti. GRHat grubudaki gebeliği biri kimyasal ve ikisi kliik gebelikti. Bütü gebelikler tek gebelikti. Siklus başıa gebelik oraı kotrol grubuda 7.7, GRHat grubuda 0.0 satadı. Aradaki fark, istatiksel olarak alamlı bulumadı (=0.76) (Tablo ). İkici gü LH değerleri kotrol grubuda (9.04±4.40) GRHat grubuda (.64±.00) alamlı (=0.000<0.05) olarak daha yüksekti. Üçücü gü LH (HCG güü) değerleri kotrol grubuda (8.4±.) GRHat grubuda Gebelik başarısı Gebelik yok Gebelik var Gebelik sayısı Tek gebelik Çoğul gebelik Souç Kimyasal gebelik Devam ede gebelik t test / 95 güve aralığı ,0 0,0 0,0 0,0, 6, , 7,7 7,7 0,0,8,8 0,76 (.96±.) alamlı (=0.000<0.05) olarak daha yüksekti. GRHat ala ile kotrol grubuu üçücü gü E ve rogestero değerleri arasıda alamlı farklılık ( > 0.05) bulumamıştır (Tablo 4) Tablo 4. Çalışmaya katıla iki gruba ait hormo değerleri dağılımı. LH. gü (miu/ml) LH. gü (miu/ml) LH. gü (miu/ml) E. gü (g/ml) E. gü (g/ml) E. gü (g/ml) PRG. gü (g/ml) PRG. gü (g/ml) PRG. gü (g/ml) GNRH Atagoist 4.50±.04.64±.00.96±. 57.7± ±6.0.08± ± ± ±0.75 Kotrol grubu (=6) 5,88±,0 9,04±4,40 8,4±, 46.80± ± ± ± ± ± ,056 0,747 0,80 Kotrol grubuda LH 0 ve PRG ola hasta oraı ( 4.6) GRHat (.) grubuda alamlı olarak (=0.00 < 0.05) daha yüksekti (Tablo 5). 5

6 JOPP Derg 4():-9, 0 Tablo 5. İki çalışma grubu arasıdaki erke LH iki. LH 0 + PRG TARTIŞMA GNRH Atagoist Ki-kare test 95 güve aralığı. Kotrol grubu Doğal sikluslarda 0 lere vara rematür edoje LH artışı, GRH agoistlerii kullaılmaya başlaması ile ye düştü ve gebelik oralarıda artış izledi (7). Bua karşı agoistleri uzu ituiter desesitizasyo eriyodu edeiyle tedavi uzamış, hastalar östroje yoksuluk semtomları yaşamış, kullaıla goadotroi miktarı artmış ve dolayısı ile OHSS riski de artmıştır. Daha sora agoistleri istemeye etkilerii taşımaya acak ayı orada edoje LH suresyou yaabilecek GRHat leri geliştirildi. Çalışmamızda ovulasyo idüksiyou süreside ve total kullaıla rfsh dozuda iki gru arasıda alamlı farklılık görülmedi. Yaıla diğer çalışmalarda da ovulasyo idüksiyo süreside fark buluamamıştır (8,9) ama Crosigai, Kosmas, Checa çalışmalarıda ovulasyo idükisyo süresii GRHat ala hastalarda daha uzu olduğu göstermişler (0,,). Birçok çalışmada kullaıla tolam rfsh dozlarıda iki gru arasıda bir fark bulumamıştır (8,9,0). Teorik olarak edoje LH ve FSH suresyoua bağlı olarak, GRHat sikluslarıda daha fazla rfsh gerekeceği düşüülebilir. Ertuç ve ark. ı () çalışmasıda GRHat grubuda ovulasyo idüksyo süresi daha uzu ve kullaıla total rfsh dozu daha fazla bulumasıa rağme, istatistiksel olarak alamlı fark bulumamıştır. Gomez-Palomares ve ark. (4), GRHat kullaa rak erke LH ikii egellemesii ve daha çok matür folikül gelişimi sağlaması içi daha uzu bir overya stimulasyo amaçladılar. GRHat grubuda >6 mm folikül sayısı kotrol grubua göre alamlı olarak daha fazla bulumuştur. Çalışmamızda HCG güü edometrial kalılık ve folikül (>6 mm) sayısı GRHat grubuda.40 kotrol grubuyla kıyasla.65 daha az bulumasıa rağme, istatiksel olarak alamlı fark bulamadık (P=0.48). Bir çok KOS/İUİ çalışmalarıda, -6 ve >6 mm folikül sayısıda alamlı fark bulumamıştır (8,9,0). Bu çalışmalara göre GRHat leri foliküler gelişim ve edometrium üzerie olumsuz etkileri olmadığı düşücesie varılmıştır. Ertuç ve ark. ı () çalışmasıda GRHat grubuda, -5.9 mm çaıdaki folikül sayısı alamlı olarak daha az (.7 vs 0.9 P=.000) ve moofoliküler siklus sayısı alamlı olarak daha fazla. HCG güüdeki LH, E ve P değerleri GRHat grubuda daha düşük bulduk ama yalızca LH değeride alamlı bir düşüş olmuştur (.96 vs 8.4, P 0.000). Edoje goodotroi salıımı suresyou daha düşük LH, E ve P değerlerie ede oluyor. Ertuç ve ark. () GRHat grubuda, HCG güüde alamlı olarak daha düşük LH, Progestero ve E bulmuştur. Allegra ve ark. ı (5) çalışmasıda, GRHat grubuda HCG güüdeki LH ve Progestero alamlı olarak daha düşük bulumasıa rağme, E değerleride istatiksel olarak alamlı bulumamıştı. Ragi ve ark. (6), goadotroile ovulasyo idüksiyou ve İUİ lalaa hastalarda, GRHat lerii luteal faz üzerie etkilerii araştıra rosektif ve radomize bir çalışma yamıştır. Atagoist grubuda mid luteal rogestero düzeyleri kotrol grubuyla bezerlik göstermiş, fakat E düzeyi atagoist grubuda daha fazla bulumuştur. Devam ede gebelik 6

7 İ. Polat ve ark., İfertil Hastalarda Goadotroi ile Ovulasyo İdüksiyo Protokolüe GRH Atagoist İlavesii Etkileri oraları açısıda her iki gru arasıda istatiksel olarak alamlı bir farklılık bulumamıştır. Souç olarak, GRHat ler kullaıla sikluslarda luteal faz desteklemesie gerek olmadığıı belirtmişlerdir (6). Ovulasyo idüksiyouda karşılaşıla bir öemli soru, erke LH iki edeiyle gerçekleşe siklus italleridir. Çalışmamızda tolam olarak erke LH iki GRHat grubuda siklus., kotrol grubuda 9 sıklus 4.6 satadık. İstatiksel olarak alamlı bir farklılık tesit ettik (P=0.00). Lambalk ve ark. ı (9) çalışmasıda, kotrol grubuda siklusları 8 de, GRHat grubuda siklusları.9 da erke LH iki satamış, erke LH iki sataa hiçbir hastada gebelik satamamıştır. KOS/ İUİ sikluslarıda GRHat i eklemesi rematür luteiizasyou egellemesie rağme, gebelik oraları artırmıyor. Çalışmamızda, kotrol grubuda erke LH iki sataa bir hastada gebelik tesit ettik. Ertuç ve ark. ı () PKOS hastalarla yatığı çalışmasıda da kotrol grubuda, atagoist grubuda erke LH iki ola olguda gebelik satamıştır. Çalışmamızda erke LH iki arametriside istatiksel olarak alamlı farklılık (P=0.00) bulmamıza rağme, gebelik oraıda alamlı farklılık tesit etmedik (P=0.76). Williams ve ark. (8), Lambalk ve ark. (9), Crosigai ve ark. (0), Ertuç ve ark. () çalışmamıza bezer souçlar bildirdi. Williams ve ark. ı (8) yatıkları rosektif, radomize kliik çalışmalarıda, açıklaamaya ifertilitesi ola olgular üzeride, kotrol grubuyla karşılaştırarak GRHat lerii etkilerii icelemiştir. Atagoist grubuda ek olarak ovulasyo idüksiyou 6. güüde gaireliks 0.5 mgr/gü dozuda subkuta başlamışlar ve HCG güüe kadar devam etmişlerdir. Her iki grutada HCG yaıldıkta 6 saat sora İUİ yaılmıştır. Souçta, siklus başıa gebelik oraları açısıda, grular arasıda istatiksel olarak alamlı farklılık satamamıştır (atagoist grubuda, kotrol grubuda 7, =0.9). HCG güü edometrial kalılık, ik E seviyesi, domiat folikül sayısı, tolam kullaıla FSH miktarı açısıda da farklılık gözlememiştir. Araştırmacılar grular arasıdaki farklılıkları istatiksel olarak alamlı olmasa da atagoist lehie olduğuu belirtmiştir. Çalışmamızda, iki gruta da çoğul gebelik oluşmadı. Bu souçta sağlık uygulama tebliğie (SUT) uygu olarak ikide fazla folikül gelişimide siklusu ital etmei etkili olduğu düşüülebilir. Ayrıca çalışıla siklus ve gebelik sayısıı az olmasıa da bağlaabilir. Boerrigter i 00 yılıda IVF çalışmalarıda yatığı metaaalizde, GRHat ile GRHa arasıda çoğul gebelik oraları açısıda istatiksel olarak alamlı bir farklılık satamamıştır (7). SONUÇLAR Açıklaamaya ifertilite ve PKOS lu ifertil olgularda, rekombiat goadotroi ve İUİ uygulaa sikluslara GRHat ilavesii, erke LH yükselmeside öleyeci bir etki yatığıı, gebelik sayısı ile kullaıla goadotroi dozu ve siklus süresii etkilemediğii satadık. Literatürdeki bazı çalışmalarda atagoist grularda, kotrol gruba göre daha fazla gebelik oluştuğu görülmektedir. Bizim çalışmada olgu ve siklus sayısıı az, laboratuvar imkalarııı sıırlı olması etkili olmuş olabilir. Daha fazla olgu ve siklus sayılı çalışmalara gereksiim vardır. KAYNAKLAR. Matorras R, Diaz T, Corkostegui B, Ramó O, Pijoa JI, Rodriguez-Escudero FJ. Ovaria stimulatio i itrauterie isemiatio with door serm: a radomized study comarig clomihee citrate i fixed rotocol versus highly 7

8 JOPP Derg 4():-9, 0 urified uriary FSH. Hum Rerod 00;7(8): 07-. htt://dx.doi.org/0.09/humre/ PMid:5445. ESHRE Cari Worksho Grou. Itrauteri isemiatio. Hum Rerod Udate 009;5(): htt://dx.doi.org/0.09/humud/dm00 PMid: Dickey RPA year of iactio o high-order multile regacies due to ovulatio iductio. Fertil Steril 00;79():4-6. htt://dx.doi.org/0.06/s005-08(0) Matikaie T, Dig YQ, Vergara M, Huhtaiemi I, Cuuziet B, Schaiso G. Differig resoses of lasma bioactive ad immuoreactive follicle-stimulatig hormoe atagoist ad agoist treatmets i ostmeoausal wome. J Cli Edocriol Metab 99; 75:80. htt://dx.doi.org/0.0/jc Olivees F, Cuha-Filho JS, Fachi R, Bouchard P, Frydma R. The use of GRHats i ovaria stimulatio. Hum Rerod Udate 00;8:79. htt://dx.doi.org/0.09/humud/8..79 PMid: Felberbaum RE, Albao C, Ludwig M, Riethmuller-Wize H, Grigat M, Devroey P, Diedrich K. Ovaria stimulatio for assisted reroductio with hmg ad cocomitat midcycle admiistratio of the GRHat cetrorelix accordig to the multile dose rotocol: a rosective ucotrolled hase III study. Hum Rerod 000; 5:05. htt://dx.doi.org/0.09/humre/ PMid: Garcia-Velasco JA, Isaza V, Vdal C, et al. Huma ovaria steroid secretio i vivo: effects of GRH agoist versus atagoist (cetrorelix). Hum Rerod 00;6():5-9. htt://dx.doi.org/0.09/humre/6..5 PMid: Williams RS, Hillard JB, De Vae G, Yeko T, Kiersztok S, Rhoto-Vlasak A, Sistrom C. A radomized, multiceter study comarig the efficacy of recombiat FSH vs recombiat FSH with Gairelix durig suerovulatio/iui theray. Am J Obstet Gyecol 004;9(): htt://dx.doi.org/0.06/j.ajog PMid: Lambalk CB, Leader A, Olivees F, Fluker MR, Aderse AN, Igerslev J, Khalaf Y, et al. Treatmet with the GRHat gairelix revets remature LH rises ad luteiizatio i stimulated itrauterie isemiatio: results of a doubleblid, lacebo-cotrolled, multicetre trial. Hum Rerod 006;():6-9. htt://dx.doi.org/0.09/humre/dei86 PMid: Crosigai PG, Somigliaa E. Itrauterie Isemiatio Study Grou Effect of GRHats i FSH mildly stimulated itrauterie isemiatio cycles: a multicetre radomized trial. Hum Rerod 007;(): htt://dx.doi.org/0.09/humre/del46 PMid: Kosmas IP, Tatsioi A, Kolibiaakis EM, Veroest W, Touraye H, Va der Elst J, Devroey P. Effects ad cliical sigificace of GRHat admiistratio for IUI timig i FSH suerovulated cycles: a meta-aalysis. Fertil Steril 008;90():67-7. htt://dx.doi.org/0.06/j.fertstert PMid: Checa MA, Prat M, Robles A, Carreras R. Use of goadotroi-releasig hormoe atagoists to overcome the drawbacks of itrauterie isemiatio o weekeds. Fertil Steril 006;85():57-7. htt://dx.doi.org/0.06/j.fertstert PMid:6500. Ertuc D, Tok EC, Savas A, Ozturk I, Dilek S. Goadotroi-releasig hormoe atagoist use i cotrolled ovaria stimulatio ad itrauterie isemiatio cycles i wome with olycystic ovary sydrome. Fertil Steril 00;9(4): htt://dx.doi.org/0.06/j.fertstert PMid: Gómez-Palomares JL, Juliá B, Acevedo-Martí B, Martíez-Burgos M, Herádez ER, Ricciarelli E. Timig ovulatio for itrauterie isemiatio with a GRHat. Hum Rerod 005;0():68-7. htt://dx.doi.org/0.09/humre/deh60 8

9 İ. Polat ve ark., İfertil Hastalarda Goadotroi ile Ovulasyo İdüksiyo Protokolüe GRH Atagoist İlavesii Etkileri PMid: Allegra A, Mario A, Coffaro F, Scaglioe P, Sammartao F, Rizza G, Voles A. GRHatiduced ihibitio of the remature LH surge icreases regacy rates i İUİ stimulated cycles. A rosective radomized trial. Hum Rerod 007;():0-8. htt://dx.doi.org/0.09/humre/del7 PMid: Ragi G, Vegetti W, Riccaboi A. Comariso of GRH agoists ad atagoists i assisted reroductio cycles of atiets at high risk of ovaria hyerstimulatio sydrome. Hum Rerod 005;0(9):4-5. htt://dx.doi.org/0.09/humre/dei074 PMid: Boerrigter PJ, Bie J, Maaert B. Obsterical ad eoatal outcome after cotrolled ovaria stimulatio for IVF usig the GRHat gairelix, Hum Rerod 00;(8):07-4. PMid:54 9