ÖRETM ELEMANLARININ ETM VE LETM SORUNLARI EDUCATIONAL AND COMMUNICATIONAL PROBLEMS OF FACULTIES

Transkript

1 ÖRETM ELEMANLARININ ETM VE LETM SORUNLARI EDUCATIONAL AND COMMUNICATIONAL PROBLEMS OF FACULTIES Yrd. Doç. Dr. Vedat SALAM* Yrd. Doç. Dr. Yüksel TERZ** Ör.Gör. Nurettin SAVA*** Naci MURAT**** Özet Üniversitelerde öretim elemanı olarak çalımak yorucu ve stres gerektiren bir itir. Örencilerle ve meslek arkadalarıyla iliki kurulması sırasında ciddi problemler yaanabilir. Ayrıca maddi, ailevi sorunlara bu problemlere eklenebilir. Bu çalıma üniversitede görev yapan öretim elemanlarının eitim ve iletiim sorunları üzerinde duruldu. Bunun için Ondokuz Mayıs Üniversitesinde deiik fakültelerde görev yapan 70 öretim elemanı üzerinde bir anket çalıması yapıldı. Öretim elemanlarına demografik, akademik, dersler, dier öretim elemanlarıyla olan ilikileri gibi konularda çeitli sorular soruldu. Önce anketin güvenilirlik analizi yapıldı. Daha sonra uygun istatistik metotlarla öretim elemanlarının cinsiyete, akademik unvana ve yurt dıı eitim alma durumuna göre analizler yapıldı. Ayrıca faktör analizi yapılarak sorular eitim ve iletiim adı altında iki faktörde toplanarak, yeniden deerlendirildi. Anahtar kelimeler: Örnekleme, eitim, iletiim, öretim elemanı, ki-kare testi Abstract To work as a teaching staff in universities is a tiring and stressful job. In communicating with students and colleagues, serious problems could be encountered. In addition problems regarding money and family could be possible. This study dwells on education land communication problems that university teaching staff has. For this purpose on teaching staff of 70 people working in varied faculties of Ondokuz Mayıs University a questionnaire study has been conducted. Questions directed is demographic, academic and related to courses and relations with colleagues. At first reliability analysis of the questionnaire is done. Then, using suitable statistical method, examinations are performed with respect to academic staff s gender, academic career and abroad education experience. In addition, questions are re-evaluated by factor analysis, which resulted in grouping of questions under two factor, education and communication. Key words: Sampling, educational, communicational, faculties, chisquare test * Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi, statistik Bölümü ** Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi, statistik Bölümü *** Erzincan Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi, statistik Bölümü **** Ondokuz Mayıs Üniversitesi, S.M.Y.O.

2 550 GR nsan ilikileri, bir gruptaki insanları birletirip uyumlu hale getirecek çalıma ortamına sokmayı amaç edinen bir yöntem eylemidir. Böylece o insanların hem ibirlii ve verimi artar hem de sosyolojik, ekonomik ve psikolojik ihtiyaçları karılanmı olur. nsan ilikileri akımı, dier yönetim alanlarına göre eitim-öretim alanına daha çok girmitir. Bu alandaki ciddi sorunlardan bazıları iletiim eksiklii, yatırım eksiklii çalıanların moral ve enerjilerinin olmayıı gibi sorunlardır. Eitim kurumları içerisindeki ciddi sorunlardan bazıları yatırım eksiklii, çalıanların moral ve enerjilerinin olmayıı, maddi imkânsızlıklar ve kaynak yetersizlii gibi sorunlar karımıza çıkmaktadır. Eitim kurumlarındaki verimlilii artırmanın yanı sıra örenci ve hocalara daha uygun bir çalıma ortamı salayabilme ve ikisi arasında bir denge oluturma amaçlanması gerekir (Bursalıolu 003:). Bu balamda Ondokuz Mayıs Üniversitesi ndeki öretim elemanlarının eitim ve iletiim açısından yaadıkları sorunları tespit etmek ve bu konudaki eksiklikleri sunmak, aratırmamızın amacını oluturmaktadır. 1. ÖRNEKLEM ÇEKM VE ÖRNEKLEME DAILIMI OMÜ Kurupelit ve Atakum kampüsündeki öretim üye ve görevlileri hedef kitle alınarak, kitle genilii N=1000 olarak tespit edilmitir. Daha sonra ön örneklem ( n 0 = 30) çekilerek öretim üyelerinin mesleklerinden memnun olup-olmadıkları rasgele sorularak a 18 olumlu cevap alınmıtır. p = a 0 n 0 olmak üzere p = = 0. 6 olarak elde edilmitir. Belli özellie sahip birimler oranı p ve bu tahmin edicinin varyansının tahmin edicisi de V ˆ( p) aaıdaki gibidir. N n p q V ˆ( p) = (1) N n 1 Örneklem genilii n yi bulmak için de d hogörü miktarı, d = t. sh( p), t, α, 1. tip hata veya önem seviyesindeki t- tablo deeri, ( p) V p) ye göre düzenlenirse 0 = sh = ˆ( olmak üzere d = t Vˆ( p) eitlii n n t N p q + d N = () d N + t p q bulunur. p=0.6 (q=0.4) α = için t =1.96, d =0.05 alınırsa ve de N=1000 olduundan, n = (1.96) 1000 (0.6)(0.4) + (0.05) (0.05) (1.96) (0.6)(0.4) bulunur. Oran için varyans tahmini ise ˆ (0.6)(0.4) V ( p) = = olarak elde edilir. Buradan sh ( p) = bulunur. P nin güven aralıı için de aaıdaki sınırlar elde edilir (Cochran 1963: Chapter ).

3 551 ( t. sh( p) + 1 n ) p µ µ ((1.96) (0.05) 1.70 ) P ( P ) = Bulunan bu sonuca göre u ekilde yorum yapılabilir: OMÜ de görev yapan öretim elemanlarının mesleinden memnun olanların oranı 0.95 güven seviyesinde %55 ile %65 arasında deimektedir.. MATERYAL VE YÖNTEM Anket için bulunan n=70 geniliindeki örneklem, Basit Rasgele Örnekleme ile seçilmi olup öretim elemanlarının fakültelere göre daılımı aaıdaki gibidir: Tablo 1. Ankete Katılan Öretim Elemanlarının Fakültelere Göre Daılımı Eitim Fen Edebiyat Tıp Ziraat lahiyat Mühendislik Di M.Y.O. Veterinerlik Toplam Verilerin istatistiksel analizi SPSS 15.0 paket programı ile yapıldı (SPSS Inc. 006). Anketin güvenilirliini kontrol etmek için önce Güvenilirlik Analizi yapıldı. Kategorik veriler için ki-kare testi, iki grup için t testi ve ikiden çok grup içinde Anova testi kullanıldı. Varyansların homojenlii için Levene testi uyguladı. Anova testi sonucunda ikili karılatırmalar Tukey HSD testi ile yapıldı. Analizler için kritik p deeri 0.05 olarak alındı. 3. BULGULAR Bu çalıma Ondokuz Mayıs Üniversitesi nin 8 farklı fakülte ve 1 Meslek Yüksek Okulunda görev yapan 70 Öretim Elemanı üzerinde yapıldı. Yapılan anketin güvenilir olup olmadıını belirlemek için Güvenilirlik Analizi yapıldı ve =0,70 bulundu. Bu rakama göre anketin güvenilir olduu söylenebilir (Özdamar 00: 673). Aratırma grubunun sosyo-demografik ve mesleki özelliklerine göre frekans ve yüzdeler Tablo de verilmitir.

4 55 Cinsiyet Bay Bayan Görev Yılı Tablo. Çalımada Kullanılan Deikenlerin Frekans ve Yüzdeleri Deikenler Sayı % Deikenler Sayı % < 5 yıl 5 yıl X 1. Meslein Maddi Yönden Yeterlilii X 3. Literatürdeki Yenilikleri Takip Etme X 5. Ders Notu Yenileme X 7. Bölümünüzdeki Elemanlarla Ortak Çalıma 18 5 X 9. Derslerin Akademik Çalımayı Etkilemesi X 11. Üniversite Kütüphanesinin Yeterlilii X 13. Örenci le letiimde Notun Etkisi , 7,8 41,1 58,9 8,1 71,9 44,4 55,6 67,0 33,0 80,7 19,3 50,0 50,0 34,1 65,9 37,8 6, Yurt Dıı Eitim Alma Akademik Unvan Ö.Gör. Yrd.Doç.Dr. Doç.Dr. Prof.Dr. X. Akademik Çalımaya Yeterince Para Ayırma X 4. Literatürdeki Yenilikleri nternetten Takip Etme X 6. Öretim Elemanlarına Psikolojik Danımanlık Verme X 8. Farklı Bölümlerdeki Elemanlarla Ortak Çalıma X 10. Üniversitenin Bilimsel Çalımalara Destek Olması X 1. Konferans-Sempozyuma Gitme (Yıl) X 14. Yurtdıı Eitimi Alan Öretim Elemanlarıyla Olan letiimim yidir ,3 19,7 1,6 50,7 16,3 0,4 17,4 8,6 6,3 93,7 71,9 7,1 67,4 3,6, 77,8 91,9 8,1 5, 74,8 Ankette sorulan sorulara faktör analiz yapıldı. Kaiser-Meyer Olkin (KMO) örneklem uygunluk ölçütü 0,75 bulundu. Bulunan deer çalımada kullanılan örnek verinin faktör analizi için uygun olduunu göstermektedir. Bartlett testi anlamlıdır (p<0,05). Bu ise deikenler arasında yüksek korelasyon olduunu gösterir yani çalımada kullanılan veri seti faktör analizi için uygun demektir (Kalaycı 005:37-331). Çalımada kullanılan deikenler faktör analizi sonucunda faktör altında toplanmıtır. I. faktörde X 1, X, X 3, X 4, X 5, X 6, X 9, X 10, X 11 ve X 1 deikenleri yer almıtır ve I.faktöre Eitim ismi verilmitir. II. Faktörde ise X 7, X 8, X 13 ve X 14 deikenler toplanmı ve II. faktöre de letiim ismi verildi.

5 553 Anketten elde edilen verilerle hesaplanan istatistik analiz sonuçları Tablo 3-5 de verilmitir. p<0,05 olan test istatistikleri anlamlı kabul edildi. Tablo 3. Cinsiyete Göre statistik Analiz Sonuçları p Bayan (%) Bay (%) X 1 76,0 70,3 0,347 4,0 9,7 X 84,0 8,1 0,705 16,0 17,9 X 3 5,0 56,9 0,466 48,0 43,1 X 4 5,3 6,7 0,686 94,7 93,3 X 5 8,0 34,9 0,8 7,0 65,1 X 6 6,7 9, 0,676 73,3 70,8 X 7 5,3 16,9 0,116 74,7 83,1 X 8 30,7 33,3 0,675 69,3 6,7 X 9 49,3 50,3 0,89 50,7 49,7 X 10 7,0 80,0 0,157 8,0 0,0 X 11 60,0 68, 0,03 40,0 31,8 X 1 10,7 7, 0,348 89,3 9,8 X 13 73,3 57,9 0,00 * 6,7 4,1 X 14 76,0 74,4 0,781 4,0 5,6 Faktör1 (Eitim) 0,660 Faktör (letiim) 0,150 * %5 anlamlılık seviyesinde önemli Tablo 4. Akademik Unvana Göre statistik Analiz Sonuçları X 1 X X 3 X 4 X 5 p Öretim Görevlisi (%) Yrd.Doç.Dr (%) Doç.Dr. (%) Prof.Dr. (%) 0,001 * 76,5 79,6 70,5 50,9 3,5 0,4 9,5 49,1 88, 8,5 84,1 78, 0,667 11,8 17,5 15,9 1,8 0,001 * 85,3 51,8 43, 56,4 14,7 48, 56,8 43,6 14,7 4,4 9,1 3,6 0,104 85,3 95,6 90,0 96,4 0,00 35,3 7,7 34,1 43,6 64,7 7,3 65,9 56,4

6 554 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X 11 X 1 X 13 X 14 Faktör1 (Eitim) Faktör (letiim) 38, 7,0 15,9 36,4 0,048 * 61,8 73,0 84,1 63,6 0,001 * 44,1 17,5 18, 9,1 55,9 8,5 81,8 90,0 61,8 8,5 9,5 7,3 0,00 * 38, 71,5 70,5 7,7 0,003 * 35,3 43,8 56,8 69,1 64,7 56, 43,3 30,9 8,4 75,9 88,6 70,9 0,158 17,6 4,1 11,4 9,1 0,59 73,5 65,7 7,7 56,4 6,5 34,3 7,3 43,6 3,5 5,8 6,8 5,5 0,006 * 76,5 94, 93, 94,5 0,915 61,8 63,5 63,6 58, 38, 36,5 36,4 41,8 70,6 74,5 81,8 7,7 0,658 9,4 5,5 18, 7,3 0,3 0,004 * a b b b * %5 anlamlılık seviyesinde önemli a : Öretim görevlisi dierlerinin hepsiyle farklı b : Yrd.Doç.Dr., Doç.Dr. ve Prof.Dr. arasında fark yok Tablo 5. Yurtdıı eitim alma durumuna göre istatistik analiz sonuçları X 1 X X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X 11 p (%) (%) 74, 6,3 0,043 5,8 37,7 8,0 84,9 0,60 18,0 15,1 57,6 47, 0,171 4,4 5,8 6,0 7,5 0,676 94,0 9,5 33, 3,1 0,878 66,8 67,9 7,6 3,1 0,5 7,4 67,9 0,3 15,1 0,391 79,7 84,9 3,7 3,1 0,99 67,3 67,9 49,3 5,8 0,646 50,7 47, 77,4 79, 0,774,6 0,8 64,1 73,6 0,189 35,9 6,4

7 555 X 1 8,3 7,5 0,858 91,7 9,5 X 13 65,0 50,9 0,045 * 35,0 49,1 X 14 81,6 47, 0,000 * 18,4 5,8 Faktör1 (Eitim) 0,000 * Faktör (letiim) 0,00 * * %5 anlamlılık seviyesinde önemli 4. SONUÇ VE TARTIMA Ondokuz Mayıs Üniversitesinin 8 Fakülte ve 1 Meslek Yüksek Okulunda 70 öretim elemanı üzerinde yapılan aratırmada analizlerden elde edilen sonuçlar aaıdaki gibidir: Cinsiyet : Bay öretim elemanlarının %70,3 ü, bayan öretim elemanlarının ise %76 sı mesleini maddi yönden yetersiz bulmaktadır. Bayların %8,1 i ve bayanların ise %84 ü akademik çalımalarına yeterince para ayırmamaktadır. Buda düündürücü bir durumdur. Bay öretim elemanlarının %456,9 u ve bayan öretim elemanlarının %5 si literatürdeki yenilikleri takip etmemektedir. Bayların %93,3 ü ve bayanların ise %94,7 si literatürdeki yenilikler için interneti kullanmaktadır. Bayların %65,1 i ve bayanların ise %7 si her yıl ders notlarını düzenli yenilemektedir. Öretim elemanlarının %71,9 u düzenli psikolojik danımanlık hizmeti verilmesini istemektedir. Bu bize meslein youn ve yıpratıcı olduundan sakinlemek için öretim elemanlarının böyle bir hizmete ihtiyaç duyduklarını göstermektedir. Kendi bölümü ve farklı bölümlerdeki öretim elemanları ile ortak çalımanın az yapıldıı görüldü. Dolayısıyla aynı yada farklı bölümlerdeki öretim elemanları arasında iletiim eksiklii olduu görülmektedir. Öretim elemanlarının hemen hemen yarısı derslerin akademik çalımalara etkisi olduu düüncesindedir. Öretim elemanlarının balı bulundukları üniversitenin bilimsel çalımalara yeterince destek olmadıı, ayrıca kütüphane hizmetlerinin de eksik olduunu belirtmektedir. Öretim elemanlarından bayların %9,8 i ve bayanları ise %89,3 ü yılda en az bir defa sempozyum/konferansa katılmaktadır. Bayların %4,1 i ve bayanların ise %6,7 si örenci ile olan iletiimde sınav notunun önemli olduunu düünmektedir. Öretim elemanlarının %74,8 inin yurtdıı eitim alanlarla iletiiminin iyi olmadıı görülmektedir. Yani yurtdıı eitimi alan kiilerle almayan kiier arasında bir eletiim sorunu olduu açıktır. Genel olarak eitim (faktör1) ve iletiim (faktör) konularına verilen cevaplar cinsiyete göre önemli bir farklılık göstermemektedir (p>0,05). Akedemik Unvan: Mesleini maddi yönden yeterli bulma akademik unvana göre farklılık göstermektedir. Öretim görevlilerinin %76,5 i, Yrd.Doç.lerin %79,7 sı, Doçentlerin %70,5 i ve Profesörlerin %50,5 i mesleini maddi yönden yetersiz bulmaktadır. Profesörlerin yarısı hariç, dier öretim elemanlarının büyük çounluu maddi sıkıntı çekmektedirler. Öretim Görevlilerinin %11,8 i, Yrd.Doç.lerin %17,5 i, Doçentlerin %515,9 u ve Profesörlerin %1,8 i akademik çalımaları için yeterince para ayırmaktadır. Bu rakamlarda oldukça düük olmaktadır. Öretim Görevlilerinin %14,7 si, Yrd.Doç.lerin %48, si, Doçentlerin %56,8 i ve Profesörlerin %43,6 sı literatürdeki yenilikleri sürekli takip edebilmektedir. Burada öretim görevlileri çok derse

8 556 girdiinden ve bir kısmı akademik unvan yapmadıından, literatürdeki yenikleri en az takip eden öretim elemanı grubunu oluturmaktadır. Öretim Görevlilerinin %3,5 i, Yrd.Doç.lerin %6 sı, Doçentlerin %6,8 i ve Profesörlerin %5,5 i yılda sempozyum konferansa hiç gitmemektedir. En az sempozyum ve konferansa giden öretim görevlileri olmaktadır. Öretim Görevlilerinin %64,7 si, Yrd.Doç.lerin %7,6 sı, Doçentlerin %65,9 u ve Profesörlerin %55,6 sı her yıl ders notlarını yenilemektedir. Öretim Görevlilerinin %61,8 i, Yrd.Doç.lerin %7,8 i, Doçentlerin %83,7 si ve Profesörlerin %64,8 i öretim elemanlarına psikolojik danımanlık verilmesi gerektiini düünmektedir. Genel olarak öretim elemanlarının %71,5 i psikolojik danımanlık hizmeti verilmesinden yanadır. Öretim Görevlilerinin %55,9 u, Yrd.Doç.lerin %8,5 i, Doçentlerin %81,8 i ve Profesörlerin %90,9 u bölümündeki öretim elemanlarıyla ortak çalıma iletiim yapmaktadır. Öretim Görevlilerinin bölüm içindeki öretim elemanlarıyla beraber daha az çalıma yapmaktadır. Eitim (faktör1) ile akademik unvan arasında önemli bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Ancak letiim ile akademik unvan arasında anlamlı bir farklılık bulundu (p<0,05). Öretim görevlileri iletiim konularında dier öretim elemanları arasında farklı görüler bulundu. Buna karılık Yrd.Doç.Dr., Doç.Dr. ve Prof.Dr. olan öretim elemanları arasında iletiim sorunları bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmedi (p>0,05). Yurtdıı Eitim Alma: Yurt dıı eitim alan öretim elemanları almayanlara göre mesleini maddi yönden daha çok yeterli bulmakta ve literatürdeki yenilikleri daha çok takip etmektedir. Ayrıca yurt dıı eitim alan öretim elemanları almayanlara göre ders notunu yenileme açısından, kendi ve farklı bölümlerdeki öretim elemanları ile ortak çalıma yapma bakımından aralarında önemli bir farklılık bulunmamaktadır. Eitim (faktör1) ve iletiim (faktör) ile yurt dıı eitim alma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulundu (p<0,05). Yurt dıı eitim alan öretim elemanları eitim ve iletiim konularında daha olumlu yaklaım göstermektedir. Genel olarak öretim elemanlarının maddi yönden ciddi sıkıntılarının olduunu, literatürdeki yenilikleri çok derse girmekten dolayı yeterince takip edemedikleri, ders notlarını düzenli yenileyemediklerini, kendi bölümü ve farklı bölümlerdeki akademisyenlerle yeterince ortak çalıma yapamadıkları, yurt dıı eitimi alan öretim elemanları ile aralarında bir iletiim kopukluu olduunu ve psikolojik danımanlık hizmeti almak istediklerini söyleyebiliriz. KAYNAKLAR Bursalıolu, Z. (003) Eitim Yönetiminde Teori ve Uygulama, Ankara: A.Ü. Eitim Fakültesi Yayınları, No:17. Cochran, W.G. (1963) Sampling Techniquis, New York: John Wiley and Sons Inc. Kalaycı,. (005) SPSS Uygulamalı Çok Deikenli statistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Daıtım Ltd.ti. Özdamar, K. (00) Paket Programlar le statistiksel Veri Analizi, Eskiehir: Kaan Kitapevi. SPSS 15.0 for Windows (006) SPSS Inc., Chicago.