KÜRESELDEN YERELE STRATEJİ LER VE UYGULAMALAR. Sempozyum Kitabı. Editör Yrd. Doç. Dr. Ümit İzmen

Transkript

1 KÜRESELDEN YERELE STRATEJİ LER VE UYGULAMALAR Sempozyum Kitabı Editör Yrd. Doç. Dr. Ümit İzmen Editör Yardımcıları ve Yayına Hazırlayanlar Burcu Berent Zühal Özbay Daş Betül Çelikkaleli 18 Kasım 2011 Pamukkale Üniversitesi, Denizli TÜRKONFED ANA SPONSORLARI

2 TURKRES Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu Küreselden Yerele Stratejiler ve Uygulamalar Sempozyum Kitab Editör Yrd. Doç. Dr. Ümit zmen Editör Yardmclar ve Yayna Hazrlayanlar Burcu Berent Zühal Özbay Da Betül Çelikkaleli Pamukkale Üniversitesi, Kongre Kültür Merkezi 18 Kasm 2011, Denizli

3 ISBN: TÜRKONFED Türk Giriim ve Dünyas Konfederasyonu Mete Caddesi Yeni Aptman No: 10/6 Taksim stanbul Tel : Faks : E-posta : info@turkonfed.org Bask Tarihi : Nisan 2012 Bask : G. M. MATBAACILIK ve TC. A Yl Mah. MAS-ST 1. Cad. No: 88 Baclar/ st. Tel: Faks: E-posta: golden@goldenmedya.com.tr

4 Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu Destekleyen Kurulular T.C. Kalknma Bakanl Bölgesel Gelime ve Yapsal Uyum Genel Müdürlüü ne desteklerinden dolay teekkür ederiz.

5

6 Onur Kurulu Abdülkadir Demir Prof. Dr. Hüseyin Bac Kemal Madenolu Erdem Çenesiz Mehmet Salih Baöz Denizli Valisi Pamukkale Üniversitesi Rektörü Kalknma Bakanl Müstear TÜRKONFED Yönetim Kurulu Bakan Denizli SAD Yönetim Kurulu Bakan Bilim Kurulu Alpay Filiztekin Ayda Eraydn Celal Naci Kücüker Fatma Doruel Ferhan Gezici Güldem Özataan Jülide Yldrm Öcal Nadir Öcal Ouz Karadeniz Seyit Köse Ümit zmen Ylmaz Klçaslan Sabanc Üniversitesi Orta Dou Teknik Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Marmara Üniversitesi stanbul Teknik Üniversitesi zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Gazi Üniversitesi Orta Dou Teknik Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Abant zzet Baysal Üniversitesi Aydn Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Organizasyon Kurulu Ahmet Yaman Alpay Filiztekin Burcu Berent Fatma Doruel Ouz Karadeniz Ümit zmen Ylmaz Klçaslan Zühal Özbay Da Kalknma Bakanl Sabanc Üniversitesi TÜRKONFED Marmara Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Aydn Üniversitesi Anadolu Üniversitesi TÜRKONFED

7

8 TURKRES 2011 ÇNDEKLER SUNU... iii AÇILI KONUMALARI... 1 ÖDÜL TÖREN PANEL SUNUMLARI Bölgesel Kalknmada Türkiye Deneyimi ve Gelecei Bölgesel Kalknmada Uygulamalar ve Yeni Açlmlar Ödül Alan Akademik Bildiri Sunumlar TR32 için Kalknma Perspektifleri AKADEMK BLDRLER Bildiri Ad (Özet): Bölgesel Kalknmada Kamu Sermayesi ve Sosyal Altyap: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Yazarlar: Menevi Uzbay Pirili, Aykut Lenger Bildiri Ad (Özet): Türkiye de Bölgesel Kalknma ve Büyümenin Mekansal Ekonometrik Yöntemlerle Modellenmesi, Yazarlar: Pelin Akçagün Bildiri Ad: Türkiye de Tarm stihdam ve Bölgesel Farkllklar, Yazarlar: Mehmet Can Aldan, Erol H. Çakmak Bildiri Ad: Türkiye de Farkl Bölgesel Gelime Performanslar Üzerine Bir Veri Zarflama Analizi, Yazarlar: Seyit Köse, Uur Eser, Fatih Konur Bildiri Ad: Spatial Distribution of Human Capital Development Case of Turkey, Yazarlar: Burhan Can Karahasan Bildiri Ad: Natural Resource Abundance Regional Blessing or Curse?, Yazarlar: Sevil Acar, Johanna Zola Bildiri Ad: Do Institutions Matter For Regional Economic Growth and Development? The Case of Turkey, Yazarlar: Serkan Deirmenci Bildiri Ad: TR52 Düzey 2 Bölgesi (Konya Karaman) hracat Yaps, Yazarlar: Fuat Karagüney Bildiri Ad (Özet): Short Run Dynamics of Income Disparities and Regional Cycle Synchronization, Yazarlar: Hasan Engin Duran Bildiri Ad (Özet): Türkiye de Bölgesel Kalknma ve Avrupallama: Aktörler, Kurumlar ve Çeitli Dinamikler Inda Bir Deiim Anatomisi Yazarlar: Fethi Ufuk Özk i

9

10 TURKRES 2011 SUNU Türkiye son yllarda parlak bir büyüme performans sergiliyor. Ancak, ülkemizin yakalad büyüme ivmesinin sürdürülebilir olmas, 2023 hedeflerine ulamas ve isizlie kalc çözüm bulunmas için, reformlarn derinleerek sürmesi gerekli. Bu kapsamda, bölgesel farkllklarn giderilmesi ve refahn ülke genelinde benzer düzeyde hissedilmesi önemli bir yer tekil ediyor. Son 50 ylda bölgesel politikalarda gösterilen çeitli çabalara ramen, Türkiye de bölgesel farkllklarn kapatlmasnda istenilen mesafe alnamad. Baz bölgelerde kii bana gelir ortalamann çok gerisinde kald ve büyümede dengeli dalm ve eitlik salanamad. Ancak son yllarda, dünya genelinde ve ülkemizde bölgesel kalknma kavramna yaklamda olumlu sayabileceimiz deiimler gözleniyor. Kalknmaya yaklamda bölgelerin rekabet gücünü artrmay amaçlayan, mevcut sorunlarn derinlemesine analiz eden ve yerli dinamikleri de sürece katmaya çalan bir anlay hakim olmaya balad. Ülkenin en büyük sivil i dünyas örgütlerinden biri olan TÜRKONFED, bu konunun yakn takipçisi oldu. statistiki Bölge Birimleri Snflandrmas Düzey 2 ile uyumlu bir organizasyon yapsna sahip olan TÜRKONFED, kurulduu günden itibaren kalknma ajanslar ile ilgili çalmalar yapmaya balad ylnda yaynlad Türkiye de Bölgesel Kalknma: Farkllklar, Bantlar ve Yeni Bir Mekanizma Tasarm raporuyla da bölgesel kalknma tartmalarna farkl yaklamlar kazandrmay amaçlad. Bölgesel kalknma çalmalar kapsamnda TÜRKONFED, ülke genelinde bölgesel kalknma konularna olan ilgiyi artrmak, bu konuda çalan akademisyenlerin saysn artrmak, bu konuda çalan akademisyenlerle kalknma ajanslar ve bölgesel federasyonlar arasndaki ilikileri gelitirmek amacyla Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu nu düzenleme karar ald. Sempozyumun ilki Denizli de, Pamukkale Üniversitesi evsahipliinde 18 Kasm 2011 tarihinde gerçekleti. Kalknmada Bölgesel Dinamikler: Küreselden Yerele Stratejiler balkl sempozyuma Pamukkale Üniversitesi nin gerek akademik düzeyde gerekse organizasyon baznda önemli bir katks oldu. Bata Pamukkale Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Bac ya ve üniversite çalanlarna bütün kalbimizle teekkürü bir borç bilirim. Kalknma Bakanl Bölgesel Geliim ve Yapsal Uyum Genel Müdürlüü, bandan itibaren sempozyuma olan desteini esirgemedi. Sempozyuma terifleri ile bizi onurlandran Sayn Kalknma Bakanmz Cevdet Ylmaz bata olma üzere, Kalknma Bakanl Müstear Kemal Madenolu'na, Kalknma Bakanl Bölgesel Geliim ve Yapsal Uyum Genel Müdürü Nahit Bingöl'e, Bölgesel Geliim ve Yapsal Uyum Genel Müdürlüü, zleme Deerlendirme ve Analiz Dairesi Bakan Kamil Taç'ya ve Bölgesel Geliim ve Yapsal Uyum Genel Müdürlüü çalanlarna en içten teekkürlerimi sunmak isterim. Üye derneklerimizden Denizli SAD Bakan Mehmet Salih Baöz e ve Denizli SAD üye i insanlarmza sempozyuma yönelik verdikleri deerli fikirlerinden ve katlmlarndan dolay teekkür ederim. Ayrca Bilim Kurulu nda yer alan ve deerli görülerini bizlerle paylaan akademisyenlerimize, panelistlere ve oturum bakanlarna da teekkürü bir borç bilirim. Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu organizasyonun baarl bir ekilde hayata geçmesini salayan Marmara Üniversitesi nden Prof. Dr. Fatma Doruel e, Pamukkale Üniversitesi nden Doç. Dr. Ouz Karadeniz e, Aydn Üniversitesi nden Yrd. Doç. Dr. Ümit zmen e ve Anadolu Üniversitesi nden Doç. Dr. Ylmaz Klçaslan a da deerli katklarndan dolay teekkür ederim. iii

11 TURKRES 2011 Organizasyon kurulunda yer alan ve bu kitab yayma hazrlayan TÜRKONFED Genel Sekreter Yardmcs Burcu Berent, Ekonomik Aratrmalar Kdemli Uzman Zühal Özbay Da ve Bölgesel Genileme Bölüm Sorumlusu Betül Çelikkaleli ye de katklarndan dolay teekkür ederim. Ülke kalknmasnda önemli bir rol oynayacan düündüümüz sempozyumun, bölgeler arasnda farklarn giderilmesinde öncü politikalar gelitireceine dair umudumuz yineliyor, bu yöndeki heyecann benzeri faaliyetlerimizle beraber artarak devam etmesini diliyorum. Sayglarmla, Erdem Çenesiz TÜRKONFED Yönetim Kurulu Bakan iv

12 TURKRES 2011 AÇILI KONUMALARI Mehmet Salih Baöz Denizli SAD Yönetim Kurulu Bakan Muharrem Ylmaz TÜSAD Bölgesel Gelime ve Dünyas Kurulularyla likiler Komisyonu Bakan Erdem Çenesiz TÜRKONFED Yönetim Kurulu Bakan Prof. Dr. Hüseyin Bac Pamukkale Üniversitesi Rektörü Abdülkadir Demir Denizli Valisi Dr. Cevdet Ylmaz Kalknma Bakan 1

13

14 TURKRES 2011 Sunum: Sayn Bakanm, Sayn Denizli Valim, Sayn Uak Valim, Sayn Milletvekillerim, Sayn Belediye Bakanm, Sayn Rektörüm ve deerli katlmclar, Kalknma Bakanl nn destei, TÜRKONFED, Pamukkale Üniversitesi ve Denizli SAD ibirlii ile düzenlenen Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu na hepiniz ho geldiniz. imdi sizleri sayg duruu ve ardndan stiklal Mar na davet ediyoruz. imdi konumalarn yapmak üzere Denizli SAD Yönetim Kurulu Bakan Sayn Mehmet Salih Baöz ü kürsüye davet ediyorum. Mehmet Salih Baöz (Denizli SAD Yönetim Kurulu Bakan): Sayn Bakanm, Sayn Denizli Valim, Sayn Uak Valim, Sayn Milletvekillerim, Sayn Belediye Bakanm, deerli katlmclar, bakanlmzn, üniversitemizin, Denizli SAD n mütereken organize etmeye çalt Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu na ho geldiniz. Birbirinden deerli gerek yurtiçinden gerek yurtdndan hocalarmzn katld bu toplantmzda bölgesel dinamikler konusunda güzel fikirler ortaya çkacak ve ülkemizin kalknmas daha da ileriye gidecektir. Toplantmzn hayrl olmasn diliyor, sayglar sunuyorum. Ho geldiniz. Sunum: imdi konumasn yapmak üzere TÜSAD Bölgesel Gelime ve Dünyas Kurulular ile likiler Komisyonu Bakan Sayn Muharrem Ylmaz kürsüye davet ediyorum. Muharrem Ylmaz: (TÜSAD, Bölgesel Gelime ve Dünyas Kurulular ile likiler Komisyonu Bakan): Sayn Bakanm, Sayn Valilerimiz, Saygdeer Rektörüm, protokolün çok deerli üyeleri, saygdeer bürokratlar, TÜRKONFED in ve bal federasyon ve derneklerin çok deerli bakanlar, üyeleri, evsahibimiz Denizli SAD n kymetli bakan ve delegeleri, saygdeer katlmclar, deerli konuklar, deerli basn mensuplar, çok kymetli Denizlili dostlar, Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu nda sizlerle birlikte olmaktan büyük memnuniyet duyuyorum ve TÜSAD Yönetim Kurulu adna hepinizi saygyla selamlyorum. Ülkemizin genel kalknma stratejileri ve buna bal bölgesel politikalarn oluturulmasna katk salamak amacyla ve kamu, üniversite, özel sektör ibirliini gelitirilmesini salamaya yönelik bir anlayla düzenlenen bu çeit toplantlarn bölgesel kalknma kavramnn anlalmas ve kamuoyuna anlatlmasnda önemli bir ilevi olduunu düünüyorum. Bu sempozyumun düzenlenmesinde emei geçen herkese bu nedenle sonsuz teekkürlerimi sunuyorum. Deerli konuklar, bölgesel politikalarn temel hedefi, ekonomik gelimeyi salamak, bölgeleraras gelimilik ve kalknma farklln ortadan kaldrmak, zenginlik ve refah artn tüm yurt sathna yaymak, ülkemizin rekabet gücünü korumak ve gelitirmenin yansra aslnda yurttalarn nihai mutluluunu salamaktr. Türkiye de öteden beri bölgesel gelime politikalar bölgeleraras eitsizlikleri gidermede maalesef pek de baarl olamad. TÜSAD olarak artk yerel aktörlerin kalknma politikalarna dahil olmad ve bu politikalara katk sunamad bir süreç düünmek istemiyoruz. Hem politikalarn oluturulmas hem de uygulanmas safhalarnda bölgesel düzeydeki katlmcln gelimi ülkelerde iyi örnekleri nasl arttrdn hepimiz görüyoruz, öreniyoruz. te bu nedenledir ki TÜSAD olarak biz de ülkemizde i dünyasnn yerel örgütlenmesini çok önemli buluyor ve bu yolla karar süreçlerine dahil olunarak bölgesel kalknma strateji ve programlarna, uygulama performansna ve tüm unsurlaryla toplumsal kalknmaya önemli katklar salanabileceine inanyoruz. Bu balamda ülke sathna yaylm SAD larn bunlarn oluturduu bölgesel federasyonlarn ve sektör örgütleriyle birlikte bu yapnn çat örgütü olan TÜRKONFED in üstlendii misyonu, kurulduu günden beri inançla ve heyecanla destekliyoruz. 3

15 AÇILI KONUMALARI Deerli katlmclar, artk günümüz dünyasnda iletiim olanaklar çok geliti. Yer küremiz tabiri caizse küresel bir köy haline dönütü. Basit bir cep telefonu ile, internet ile, televizyon ile, sosyal alar ile her yeri takip edebiliyoruz. Dünyann en ücra köesinde yaayan sradan bir kii en gelimi ülkelerdeki yenilikleri yakndan izleyebiliyor. Dünyann baka yerlerindeki iyi örnekleri gördüü zaman bunu kendi bölgesinde, yöresinde talep edebiliyor. Artk yepyeni i yap, tedarik, üretim, pazarlama, sat, datm yöntemleriyle kar karyayz. Rekabetçi bölgeler ve rekabetçi kentler kavramlarn çok daha sk duyar olduk. Tüm bu deiim içersinde bölgesel kalknma mekanizma ve politikalarnn da yenilenmesi tabi ki kaçnlmaz hale geliyor. Bölgesel kalknma politikalar uzun yllar bölgeye yatrm çekilmesi ve büyük altyap yatrmlaryla salanmaya çallyordu. Ancak bu yöntemin tek bana yeterli olamad, kimi zaman kaynaklarn israfna ve verimsiz kullanmna yol açt ve hatta sosyal uyumun salanmasnda yeterli baar salanamad görülünce yeni bir takm yaklamlar üzerinde durulmaya baland. Bölgesel kalknma politikalarnda kamu kaynaklarnn etkin ve verimli kullanlmasn esas alan bu yeni yaklam yerel firmalarn performansn etkileyen dorudan ve dolayl faktörlerin belirlenmesi, dardan gelecek yatrm ve transferlerden çok bölgenin kendi iç varlklarna ve dinamiklerine odaklanmas, dezavantajlardan çok frsatlara vurgu yaplmas, toplu ve müzakereci bir yönetiim anlay ve sistemiyle yani katlmc bir ekilde ulusal, bölgesel ve yerel aktörlerin sürece dahil edilmesi. Bu gibi unsurlardan oluan bu anlay ve bunun yansra enerji verimlilii ve yenilenebilir enerji, KOB lerin inovasyon kapasitesinin yükseltilmesi, istihdam, eitim ve yoksullukla mücadelede de önem verilen dier öncelik alanlar ortaya çkmaktadr. Artk büyüme tek bana bir anlam ifade etmiyor. Sosyal ve çevresel sürdürülebilirlii merkeze koyan ve en önemli kayna da inovasyon olarak kabul eden yeni büyüme modelleri tartlyor. Bölgeler de bu sürecin en dinamik ve ana aktörleri olarak benimsenmeye baland. Her bölgenin bir Ar-Ge üssü olamayaca, ancak her bölgenin kendi inovasyon ihtiyaçlar dorultusunda bilgiyi bölgesine uyarlayabilecei tartlyor. Bu sebeple bölgelerin yenilik üretme kapasitelerinin gelitirilmesi ana politika hedeflerinden biri olarak kabul ediliyor. Son dönemlerde bölgesel kalknma politikalarnn önemli ayaklarndan birini de kentler oluturmaya balad. Kentsel nüfusun gittikçe artmas, kentlerin refah, istihdam ve verimlilik artnn üreticileri konumuna getirmekte. Kentler birbirleriyle yenilikçi yatrmlar ve bilgiyi bölgelerine çekme konusundaki hem ulusal hem uluslararas düzeyde rekabet etme kabiliyetleriyle yaryorlar. Ayn zamanda artan nüfusun ihtiyaçlarnn karlanmas, eitsizliklerin giderilmesi ve sosyal uyum, çevresel sorunlar, konut salama gibi pek çok alanda da mücadele etmek zorunda kalyorlar. Bu rekabetteki baarnn anahtarlarndan biri de bölge ve kent düzeyindeki ibirlii olmaktadr. Deerli dinleyiciler, bölgesel kalknma politikalarnn dier bir unsuru ise krsal kalknma. Son zamanlarda uluslararas medyadan da açlk, yoksulluk, kitlesel göçler, doal felaketler nedeniyle takip etmekteyiz. klim deiiklii, gda güvenlii, tarmsal nüfusun azalmas gibi hem bölgesel kalknmay hem de ulusal refah, güvenlii, sosyal uyumu dorudan ilgilendiren pek çok boyutu var. Bu alanda örnein AB krsal kalknma politikasnn dönemi stratejisine baktmzda üç ana hedefi görüyoruz. Tarm ve ormanclk sektörünün rekabet gücünün gelitirilmesi, çevre ve krsal alanlarn gelitirilmesiyle krsal alanda yaam kalitesinin yükseltilmesi ve krsal ekonomilerin çeitlendirilmesi. Yine bir baka önemli husus, bölgesel veri ve istatistiklerin salanabilmesi. Salkl politikalar ancak salkl veriler ile oluturulabiliyor. Bölgesel düzeyde veri eksiklii bizlerin bu alandaki çalma ve gelecee dönük projeksiyonlarn da önemli oranda kstlyor. Bu sebeple bölgesel veri oluturma alanndaki çalmalara çok daha ciddiyetle arlk vermemiz gerektiini düünüyoruz. Yukarda bahsettiim tüm bu politika unsurlarnn ancak katlmc ve çok tarafl yönetiimin salanmas ile mümkün olabileceine gerçekten inanyoruz. Gelimi ülkeler bu dengeyi salama ve sorunlara çözüm üretme konusunda bölgelerdeki tüm aktörleri, özellikle de i dünyas örgütlerini harekete geçiriyorlar. Katlmc bir yönetim anlay benimsiyorlar. Yerel düzeyde de bölgelerdeki sivil toplum kurulular ve i dünyas temsilcileriyle ibirlii kapasitelerinin yükseltilmesi üzerine pek çok araç gelitiriliyor. Ülkemizde de son dönemde ekonomik kalknma anlaynn AB örneinde olduu ekilde formüle edilmeye balanmasn yerel ve bölgesel temelli kalknma modeline geçilmi olmasn memnuniyetle karladmz ifade etmek istiyorum. Bölgesel kalknma ajanslarnn kurularak faaliyete geçmi olmas güçlü bir organizasyon, yüksek kalitede bir insan kayna ve artan finansman imkanlaryla desteklenmesi ve tabi en önemlisi DPT nin yeniden yaplanarak Kalknma Bakanl nn kurulmu olmas yeni büyüme ve kalknma modeline güçlü bir altyap ve hepimize büyük bir inanç salamtr. Bu yeni yaplarn bölgelerde özellikle giriimcilii arttracak modelleri ve bu giriimlerin baarya ulamasn salayacak altyap olanaklarn gelitirmesi çok önemli. Mevcut yapsyla kamu arlkl bulduumuzu her platformda dile getirdiimiz ajanslarn arzu ettiimiz düzeyde sivil, katlmc ve 4

16 TURKRES 2011 dinamik bir yapya kavumasn, esas amaçlar olan bölgelerin rekabet gücünün arttrlmas ve kalknmasnn salanmas için elzem olarak görüyoruz. Bu kapsamda TÜRKONFED in bölgesel federasyon saylarnn kalknma ajanslar bölgeleriyle uyumlu olarak arttrlmas ve idari kapasitelerinin gelitirilmesi projesinin söz konusu ibirlii mekanizmasna önemli katk salayacana inanyorum. Bu federasyonlarn ajans yönetimlerinde daha aktif rol almalarnn i dünyasnn dinamizminin ajanslara aktarlmas açsndan da yarar salayaca görüündeyiz. Deerli katlmclar, bildiiniz gibi artk dünya ticareti, ekonomik büyüme, üretim ve tüketimde giderek daha büyük oyuncular haline gelen ülkeleri kapsayan bir oluum, G20 oluumu ortaya çkt. Reform ve küresel krizin yönetimi konularnda sadece devletlerin deil, i dünyasnn da görülerinin alnmas amacyla G20 Dünyas Zirvesi yani B20 oluturuldu. Son olarak Cannes da toplanan B20 nin amac hükümetler düzeyinde toplanan G20 zirvelerinin gündeminde yer alan önemli ekonomik ve sosyal konular hakknda ülke liderleri ve maliye bakanlarnn i dünyasnn görü ve önerilerinden faydalanmalarna katk salamaktr. B20 nin hazrlk çalmalar çerçevesinde bu destei verebilmek için farkl konularda 12 çalma grubu oluturuldu. Türk i dünyasn temsilen TÜSAD n katld B20 zirvelerinde küresel yönetiim çalma grubu bakanln da TÜSAD yürütmektedir. Son olarak geçtiimiz 3-4 Kasm tarihlerinde Fransa nn Cannes ehrinde toplanan B20 zirvesinde küresel güven ve istikrar ortamnn yeniden salanmas ve uluslararas kurumlarn yönetim yaplarnn dünyann yeni küresel gerçekliine uyumunun salanmas konularndaki çalmalarmz zirvenin önemli gündem maddeleri arasnda yer ald. Burada, örgütlü i dünyas temsil örgütlerinin küresel düzeyde politika oluturma alannda ne kadar büyük önem tadn görüyoruz. Küresel düzeydeki bu ibirliinin aslnda bölgesel ve yerel düzeyde de ne kadar büyük katk salayabileceinin bir göstergesi olarak benimsiyoruz. Bunun bir ayan bu ibirlii mekanizmalarnn salanmas oluturuyorsa, dier bir ayan da i dünyasnn bu katky salamak amacyla örgütlenmesi oluturuyor. Bu çerçevede bizler de bölgesel kalknma ajanslarnn paralelinde i dünyasn temsil edecek kalknma kurullarnda ve ajans yönetim kurullarnda yer alabilecek yaplanmay bir an önce tamamlamalyz ylnn sonuna gelirken bu yl %50 yi aan bir büyüme performansn gerçekletiren TÜRKONFED in en ksa zamanda Türk i dünyasnn bu gönüllü, bamsz temsil örgütlenmesini tamamlayacana inanyorum. Bugün Denizli de gerçekletirdiimiz bu güzel toplantnn bende yaratt iyimser duygularla da bu sürecin çok da uzun sürmemesini umut ediyorum. Konumamda bölgesel dinamiklerin kalknma sürecindeki öneminden ksaca bahsetmeye ve TÜSAD n bu konudaki görülerini sizlere aktarmaya çaltm. Az sonra balayacak panellerde alanlarnda uzman çok deerli katlmclar bu konuyu çok daha derinlemesine tartacaklardr. Sempozyuma katlmlaryla bizleri onurlandran Kalknma Bakanmz Sayn Cevdet Ylmaz dan kamunun bölgesel kalknma konusundaki 2012 yl hedefleri, stratejileri, plan ve programlarna ve bütçeye ilikin son gelimeleri örenme frsat da bulacaz. Kendilerine, youn programlar içersinde toplantmza zaman ayrm olmalarndan dolay tekrar teekkürlerimi arz ediyorum. Sempozyumun baarl geçmesi dileklerimle hepinizi saygyla selamlyor, beni dinlediiniz için teekkür ediyorum. Sunum: Sayn Muharrem Ylmaz a konumalarndan dolay teekkür ediyoruz. imdi konumalarn yapmak üzere TÜRKONFED Yönetim Kurulu Bakan Sayn Erdem Çenesiz i kürsüye davet ediyorum. Erdem Çenesiz (TÜRKONFED Yönetim Kurulu Bakan): Sayn Bakanm, Sayn Rektörüm, deerli öretim üyeleri, sevgili bakanlar, deerli konuklar, sayn basn mensuplar, Türk Giriim ve Dünyas Konfederasyonu Yönetim Kurulu adna sizleri saygyla selamlyorum. Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu na ho geldiniz. Konfederasyonumuz, 13 federasyon, 119 dernek ve 10 bin i insann temsil eden Türkiye nin en büyük gönüllü sivil toplum örgütlerindendir. TÜRKONFED, kuruluundan bu yana bölgesel kalknmay gündeminde tutmu, aratrma, rapor ve faaliyetlerle bu konuyu her frsatta tartmaya açmtr. 5

17 AÇILI KONUMALARI Bugün de kapsaml bir çalma için huzurunuzdayz. Gün boyu düzenlenecek oturumlarda, bölgesel farkllklarn giderilmesini salayacak politika, strateji ve reform önerilerini tartacak, Türkiye nin önde gelen akademisyenlerinin bölgesel kalknma konusundaki görülerini dinleyeceiz. Her eyden önce, youn programna ramen toplantmza katlarak bizleri onurlandran Kalknma Bakanmz Sayn Cevdet Ylmaz a tüm TÜRKONFED üyeleri adna teekkür ederim. Sayn Ylmaz n da bizim gibi, bölgesel kalknma konusunu, Türkiye nin 2023 ylnda dünyann 10. büyük ekonomisi olma hedefi yolunda önemli bir gündem maddesi olarak gördüünü biliyoruz. Destekleri için Kalknma Bakanl Bölgesel Gelime ve Yapsal Uyum Genel Müdürlüü ne ve Kalknma Bakan Müstear Kemal Madenolu na da ayrca teekkürlerimizi sunuyoruz. Bugün bizi burada, Türkiye nin önde gelen eitim-örenim kurumlarndan biri olan Pamukkale Üniversitesi nden arlayan Sayn Rektörümüz Prof. Dr. Hüseyin Bac ya TÜRKONFED adna teekkür ediyoruz. Bizleri Türkiye nin bu güzel ilinde arlayan Denizli Valisi Sayn Abdülkadir Demir ve Denizli SAD Bakan Sayn Mehmet Salih Baöz e de teekkür ederiz. Bugün burada sunulacak baarl çalmalar, Sabanc Üniversitesi nden Doç. Dr. Alpay Filiztekin, Ortadou Teknik Üniversitesi nden Prof. Dr. Ayda Eraydn, Pamukkale Üniversitesi nden Prof. Dr. Celal Naci Küçüker, stanbul Teknik Üniversitesi nden Doç. Dr. Ferhan Gezici, zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü nden Yrd. Doç. Dr. Güldem Özataan, Gazi Üniversitesi nden Prof. Dr. Jülide Yldrm Öcal, Ortadou Teknik Üniversitesi nden Prof. Dr. Nadir Öcal ve Abant zzet Baysal Üniversitesi nden Doç. Dr. Seyit Köse den oluan bir bilim kurulu deerlendirdi. Türkiye nin en deerli akademisyenlerinin biraraya geldii bilim kurulumuza da huzurlarnzda teekkür etmek isterim. Bugün birincisini gerçekletirdiimiz Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu organizasyonun baarl bir ekilde hayata geçmesini salayan Marmara Üniversitesi nden Prof. Dr. Fatma Doruel e, Pamukkale Üniversitesi nden Doç. Dr. Ouz Karadeniz e, Aydn Üniversitesi nden Yrd. Doç. Dr. Ümit zmen e ve Anadolu Üniversitesi nden Doç. Dr. Ylmaz Klçaslan a da deerli katklarndan dolay teekkür ederiz. Organizasyon kurulunda yer alan TÜRKONFED deki deerli çalma arkadalarm da, bu sempozyum için büyük bir özveriyle çaltlar. TÜRKONFED Genel Sekreter Yardmcs Burcu Berent ve TÜRKONFED uzmanlarmzdan Zühal Özbay Da a da katklarndan dolay çok teekkür ederim Bugün burada baarl çalmalarn deerli bilim kurulumuza sunan tüm akademisyenlerimizi de kutlamak isterim. Bölgesel kalknma alannda akademik çalmalar, maalesef arzu ettiimiz sayda deil. Bu alanda çalan akademisyenlerin artmas, kukusuz ki kalknmaya yeni bak açlar kazandracaktr. Ödüle layk görülen üç çalma için de kymetli hocalarmz tebrik ederim. Deerli Konuklar, Türkiye, yakn geçmite yakalad yüksek büyüme performans, bölgesinde oynad lider rolü, gerçekletirdii reformlar ve sürdürdüü kalknma hamlesi ile dikkat çeken bir ülke konumda. Ülkemizin yakalad büyüme ivmesinin sürdürülebilir klnmas, 2023 hedeflerine ulamas, isizlie kalc çözüm bulunmas ve gelimi bir demokrasinin yerleebilmesi için, reformlarn derinleerek sürmesi gerekmektedir. Kukusuz bu konuda, hükümetin yan sra sivil topluma da önemli sorumluluklar dümektedir. TÜRKONFED bu çerçevede, i dünyasn temsil eden en büyük sivil toplum örgütlerinden biri olarak, ülkemizin sosyal ve ekonomik kalknmasna katkda bulunacana inand tespit ve önerilerini bir raporda toplad. Be temel balk altnda topladmz Yeni Dönem, Yeni Hedefler raporumuzdaki görüleri, hükümet ve ilgili kurumlarla da paylayoruz. Bölgesel Kalknma bu rapordaki balklardan bir tanesi. Bildiiniz gibi, son 50 ylda baz bölgesel politikalar uygulanmasna yönelik tüm çabalara ramen, Türkiye de bölgesel farkllklar ülke düzeyinde eitsizliin önemli bir kayna olmay sürdürüyor. Baz bölgelerde kii bana gelir ortalamann çok gerisinde; isizlik ise ürkütücü boyutlarda. Büyümede dengeli dalm ve eitlik maalesef salanamyor 6

18 TURKRES 2011 Bu farkllklar azaltmaya dönük olarak imdiye kadar uygulanan politikalarn baarl olamadn hep birlikte gördük. Az gelimi bölgelere verilen maddi tevikler, kalknmann önündeki dier yapsal engellerin yaratt olumsuzluklar tam olarak telafi edemiyor. Geçmiin belirleyicilii ve bununla ilikili olarak ulatrma imkanlar, ucuz ve kesintisiz enerjiye kolay eriim, nitelikli igücünün bulunabilirlii gibi yatrm ortamn ekillendiren faktörler, az gelimi bölgelere yatrmlarn önünde engel oluyor. Bu dorultuda Yeni Dönem, Yeni Hedefler raporumuzda, Türkiye de uygulanacak bölgesel politikalara ilikin u saptamalar yaptk: 1. Bölgesel kalknma stratejisi, sanayi stratejisi ve ticaret politikalar ile uyumlu olmaldr. 2. Uygulanacak politikalarda bölgelerin birbiriyle etkileimi dikkate alnmaldr. 3. Bölgesel düzeyde önceliklerin belirlenmesinde kalknma ajanslar daha aktif rol almaldr. 4. Bölgesel politika ve stratejiler, küresel ekonomik ve siyasi gelimelere, makroekonomik politikalardaki, d ticaret ve sanayi politikalarndaki deiikliklere bal olarak güncellenmelidir. Bu amaçla salam ve sürekli yenilenen bir veri taban gelitirilmelidir. 5. Bölgesel politikann gelitirilmesinde yerel sivil aktörler de sürece dahil edilmelidir. 6. Bölgesel kalknmann uyarlmas için, sanayi sektörünün yan sra finans, turizm ve eitim sektörleri gibi kalknmay hzlandran dier faaliyetlerden yararlanlmaldr. 7. Bölgede yatrm cazip hale getirmek için altyap iyiletirilmeli ve beeri sermayenin niteliini yükseltecek admlar atlmaldr. Gerek altyapnn iyiletirilmesi, gerekse uygulanacak politikalarn önünün açlmas için, özellikle çeitli bakanlklarmzn faaliyet alanlar içine giren çalmalar da öyle tanmladk: Ulatrma imkanlar geniletilmeli ve ucuzlatlmal, Kentsel altyap iyiletirilmeli, Yatrm yeri sorunlar çözülmeli, Sosyal gelimilii artracak eitim, kültür, spor ve elence yatrmlarna önem verilmeli, Komu bölgeler arasnda ekonomik faaliyetleri hzlandracak yatrmlara öncelik verilmeli, Bölgede rekabet gücü yüksek sektörlerin gelimesini kolaylatracak önlemler alnmal, Yerel üniversiteler desteklenerek i dünyas-üniversite ve kalknma ajans-üniversite ilikileri gelitirilmeli, Yerel düzeyde igücünün kalitesini yükseltecek faaliyetler desteklenmeli, sizlikle mücadele için öncelikli kesimler belirlenmeli ve ksa dönemde etki gösterecek önlemler süratle devreye sokulmal, Genel salk ve eitim politikalar ile çözülemeyen yerel sorunlar hzla tespit edilerek çözülmeli Kadn istihdam artrlmal. Bu noktada bir parantez açmak isterim: Bu hedef dorultusunda, bebek ve yal nüfusun bakm ihtiyac ortaya çkacak bu da yeni bir istihdam alan yaratacak ve bu alanda parasallamay ve piyasaya katlmn artracaktr. Yoksullukla ilgili Dünya Bankas ve AB fonlarnn kullanm gözden geçirilmeli, Ortadou, Asya ve Avrupa pazarna yönelik, komu ülkelere snr olan bölgelerde snr ticaretinin geliimi açsndan gerekli altyap tedbirleri alnarak, snr illeri cazibe merkezleri haline getirilmeli. Deerli Konuklar, Bölgeleraras farklar azaltacak bir politikann uygulama baars her eyden önce ulusal ve yerel düzeydeki aktörlerin verimli bir ibirliini gerektirir. Günümüzde, mevcut bölgesel kalknma ajanslarnn yönetim yaps, arzulanan verimli ibirlii için yeterli deildir. Kalknma ajanslarnn yaps gözden geçirilirken yerel i dünyas örgütlerinin rolü ve etkinlii artrlmaldr. Bölgesel kalknma uzun dönemli birikimlerin sonucunda ortaya çkar. Bu nedenle ksa dönemde çok önemli deiimler beklemek gerçekçi olmaz. Ancak Türkiye, dinamik bir yapya ve demografik olarak genç bir nüfusa sahip. Bu faktörler hzlandrc etkiler yaratarak, etkisinin ksa dönemde görülebilecei politika uygulamalarna uygun bir ortam yaratabilir. Öte yandan ayn faktörler elimizi çabuk tutmazsak çok güçlü bir ayak ba haline de gelebilir. 7

19 AÇILI KONUMALARI Hzlandrc etki yarataca beklenen iki temel politikadan söz edilebilir: Bunlardan bir tanesi bölgesel kalknmay salayacak giriimlere sinyal vermek olacaktr; dieri ise, bölgesel refahn hzl biçimde artmasn salayacak yoksulluk ile mücadele politikalarnn hzlandrlmasdr. Az önce deindiim, raporumuzda da ele aldmz ekonomik ve sosyal önerilerimizin, ülkemizdeki bölgesel farkllklarn azaltlmasna ve bölgesel kalknmann salanmasna yönelik admlar için temel oluturabileceini düünüyorum. Bugün düzenlediimiz sempozyum da bölgesel kalknma konusunda oluturulacak yol haritas için bize k tutacaktr. imdiden verimli bir toplant olmasn diliyor, hepinizi bir kez daha saygyla selamlyorum. Sunum: Sayn Erdem Çenesiz e konumalarndan dolay teekkür ediyoruz. imdi konumalarn yapmak üzere Pamukkale Üniversitesi Rektörü Sayn Prof. Dr. Hüseyin Bac y kürsüye davet ediyorum. Prof. Dr. Hüseyin Bac (Pamukkale Üniversitesi Rektörü): Sayn Bakanm, Sayn Valim, Sayn Uak Valim, Sayn Milletvekillerim, Sayn Belediye Bakanm, TÜRKONFED in Deerli Bakan, sivil toplum örgütlerimizin deerli yöneticileri, üniversitemizin ve bu sempozyum dolaysyla üniversitemize gelen dier üniversitelerin deerli mensuplar, bata ktisadi ve Bilimler Fakültemiz olmak üzere Pamukkale Üniversitemizin deerli örencileri, bugün burada Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu nu Kalknma Bakanl, Pamukkale Üniversitesi ve TÜRKONFED ibirlii ile hazrlayp kalknmayla ilgili bilimsel çktlarn, önce bölgesel kalknmaya sonra ülke kalknmasna sonra da dünya ekonomisinden pay alma konusunda ülkemizin ekonomik politikalarn yönlendirme açsndan çok yararl olacan düündüümüz bir sempozyumun açlnda birlikteyiz. Ho geldiniz. Ekonomik kalknma, ülkelerin dünya ekonomisinden pay alma gayretleriyle el ele giden bir süreçtir. Bu süreç, milli gelirdeki artla paralel giden bir süreç deildir. Yansra teknolojik kalknma ve teknolojik gelimenin ürünü, çktlarn toplum yararna kullanlmasyla ortaya çkacak refahn adaletle paylalmas süreci ile paralel giden bir kalknma modeli, bölgesel kalknmann olmazsa olmazlarndandr. Bu çerçevede kalknma ajanslarnn görev ald yaklak 1,5-2 yllk sürede bu ajanslarn olduu bölgelerdeki üniversitelere büyük i dümektedir. 2,5 milyar dolarlk ihracat geliri olan Denizlimizde var olan Pamukkale Üniversitemiz bu yönde bütün planlarn yapm, tamamlam ve göreve geldiim günden bugüne geçen yaklak 7 aylk bir zaman diliminde bütün projelerini hayata geçirme ilemini tamamlamtr. Bölgesel kalknma adna ksaca özetleyebileceim ekliyle yaptmz faaliyetler daha 20 gün önce bu salonda istihdam fuarnn açlmasyd. Çok büyük bir katlmla gerçekletirilen bu fuarmz sonuncunda önce i imkanlar sonra akreditasyon, kabullenme, sonra da üniversitemizin bilimsel çktlarndan yararlanma konusunda hayli yorucu toplantlar yapld ve yaklak kiinin izledii bir fuar yaadk. Pamukkale Üniversitesi bünyesinde 6 ay önce hizmete açtmz tarmsal biyoteknoloji ve genetik uygulama aratrma merkezimiz BYOM un ülkemizin tohum politikalarn etkileyecek ekilde bilimsel anlamda bir yola girdiini ve bu yönde projeler yönettiini ve bu projelerin kabul gördüünü duyurmak isterim. Bunun bir hamle ötesi, Pamukkale Üniversitesi Uluslararas Tarmsal Biyoteknoloji ve Genetik Enstitüsü nün kuruluunu üniversitemiz senatosunda tamamlam ve yüksek öretim kuruluna sunmu bulunmaktayz. Bugün, yarn müjdeli haberi bekleyeceiz. BYOM ve üniversitemizde daha önce kurulmu bulunan gen mühendislii ve teknoloji enstitüsü ile birletirilerek uluslararas bir hüviyet kazandrlarak bu enstitü önümüzdeki günlerde hayata geçirilecek. Sadece bilimsel aratrmalarn yapld akademik bir merkez olmaktan öte bölgesel kalknmaya hizmet amaçl olmak üzere bata tohumculuk ve bitki teknolojisi olmak üzere 650 dönümlük bir arazi Pamukkale Üniversitesi nin hizmetine verilmi, aa Menderes havzasnda aratrclarn beklemektedir. Bir dier kalknma amaçl enstitümüz, Pamukkale Üniversitesi Arkeolojik Bilimler Enstitüsü ayn senato kararnda oybirlii ile kararlatrlm, Leodikya nn giriinde uluslararas bir enstitü olmak hayaliyle, bugün için gerçei ile Yüksek Öretim Kurulu nun gündemine sunulmutur. Kalknma amaçl olmak üzere kalknma ajanslarnn bölgedeki üniversitelerden birlii olarak Denizli Ticaret Odas ve Sanayi Odas bata olmak üzere ehrimizdeki hatta bölgemizdeki tüm sivil toplum 8

20 TURKRES 2011 kurulular ile bölgesel kalknma yolunda her türlü projenin tartld, konuulduu, uygulamaya sokulduu bir 6 ay geçirdi Pamukkale Üniversitesi. Bu noktada gayretlerimiz sadece Denizli ili ile snrl kalmad, ADIM projemiz çerçevesinde Mula, Isparta, Aydn, Manisa, Uak, Kütahya ve Afyon illerini kapsar bir ekilde 9 ilimizde de ortak bölgesel kalknma projelerinin balatlmas için hazrlk çalmalar tamamlanmtr. Bu projeler bundan sonra bata Kalknma Bakanlmz olmak üzere deiik aratrma kurullarna, ulusal yada uluslararas bir ksm sevk edilmi, bir ksm da sevk edilmeyi beklemektedir. Bu çerçeveden baktmzda ilk kez üniversitemizde düzenlenen bu sempozyumun çktlarndan önce üniversitemiz akademisyenleri ve aratrclar, sonra Denizlimizin sivil toplum örgütleri ve kalknma ile ilgili görev alanlar ve hedef kitlede amaçlarn aktarmak istedii Denizli insan bilgisever Denizlililer, sonra da bölgemiz ve sonra da ülkemize bu sempozyumun büyük yararlar getireceine inanyorum ve hepinizi sayg ve sevgiyle selamlyorum. Sunum: Sayn Hüseyin Bac ya konumalarndan dolay teekkür ediyoruz. imdi konumalarn yapmak üzere Denizli Valisi Sayn Abdülkadir Demir i kürsüye davet ediyoruz. Abdülkadir Demir (Denizli Valisi): Sayn Bakanm, Sayn Valim, Sayn Milletvekillerim, Sayn Genel Müdürüm, Deerli Belediye Bakanm, Rektörüm, sivil toplum örgütlerinin çok deerli temsilcileri, çok deerli konuklar, bugün Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu gibi ilki yaplan bu toplantya Denizli olarak ev sahibi olmaktan büyük bir mutluluk ve onur duyduumuzu Sayn Bakanmza da tüm youn programlarna ramen bu toplantya itiraklerinden dolay tüm Denizliler adna ükranlarmz sunuyor, ho geldiniz diyorum. geçen herkese teekkür ediyoruz. Ekonomik büyüme ve kalknma tüm ülkelerin en belirgin temel amacdr. Bu amaç dorultusunda hzla gelien ve deien dünyaya uyum salayabilmek ve uluslararas rekabet gücümüzü korumak ve gelitirebilmek için çok daha hzl karar verip uygulamak zorundayz. te bu temel hedefe ulaabilmek adna düzenlenen bu toplantnn her an harekete hazr, geliime yönelik her türlü çabay destekleme eiliminde olan Denizli de yaplmasna katkda bulunan Sayn Bakanmz Cevdet Ylmaz a ükranlarmz sunuyoruz. Sayn TÜRKONFED Bakanmz Erdem Çenesiz e, Sayn Bakanmz Mehmet Salih Baöz ün ahsnda, DESAD üyelerine ve emei Bugüne dein yaplan çalmalar neticesinde dünyann en hzl büyüyen ülkelerinden birisi haline geldik. Ancak maalesef ba döndüren bir hzla gelien dünyada yayoruz ve bu hza ayak uydurmak zorundayz. Bu nedenle karar alma ile karar uygulama arasnda geçen sürenin minimize edilmesi, ayn zamanda da ülkemizde yaayan tüm insanlara sosyo-kültürel ve ekonomik imkanlar bakmndan birbirine mümkün olduunca yakn koullarn sunulmas gerekmektedir. Bu pencereden bakldnda ülkemizin hem corafi, hem sosyal hem de ekonomik anlamda çok büyük farkllklar içerdii de bir gerçektir. Bu farkllklar ortadan kaldrmak için benzerlikleri bir araya getirmek sureti ile güçlü ve zayf yönlerin tespit edilmesi ve bu dorultuda yatrmlarn hzla gerçekletirilmesi amacyla tüm dünyada uygulanan bölgesel kalknma planlar, günümüz koullarnda bir ihtiyaçtr. Denizli, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde hzla gelien, kazand her kuruu gelecek için bir yatrm arac olarak kabul ederek zaman içinde dünya çapnda markalara sahip olmay baarm bir ehirdir. limiz insan tarihi ve kültürel varlklarnn farkndal ile güçlü yönlerini kullanarak ekonomik kaynaklarn oluturmutur. Dolaysyla yllk 2 milyar dolarn üzerinde ihracat yaklak olan sigortal içi says ve yllk 2 milyon turist says ile bugün Türkiye nin en hzl büyüyen kentlerinden birisidir. Elbette tüm bunlarn gerçeklemesinde zmir limannn yansra Antalya, Bodrum ve Marmaris gibi turizm bölgelerine 2,5 saatlik bir mesafede olmas gibi corafi açdan avantajl bir konumda bulunmasnn da büyük bir etkisi vardr. limiz gelimi sanayisi, turizm potansiyeli verimli tarm arazileri ve corafi koullaryla içinde bulunduu bölgede doal öncü konumundadr. Bu nedenle ksa ad GEKA olan Güney Ege Kalknma Ajans nn merkezi ilimizde bulunmakta ve 37 kiilik personel kadrosu ile bölgemizden hizmet vermektedir. Denizli tüm bu özelliklerinin yansra her an bir adm ileri gitmeye hazr, en büyük yatrmn insana yaplan yatrm olduuna inanan ve olaylara ben ne yapabilirim yaklamyla yaklaan halkyla birlikte deerlendirildiinde bölgesel kalknma konusunda da öncü olacak bir yapya sahiptir. Kalknmada Bölgesel Dinamikler Sempozyumu nun ilkinin ilimizde yaplyor olmasndan duyduum onurla ilimizin geliimi 9