SELÇUK ÜN VERS TES HUKUK FAKÜLTES B NASINDAK DÜ EY HAREKETLER N JEODEZ K YÖNTEMLERLE ZLENMES VE

Transkript

1 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS SELÇUK ÜNVERSTES HUKUK FAKÜLTES BNASNDAK DÜEY HAREKETLERN JEODEZK YÖNTEMLERLE ZLENMES VE ANALZ S. DOANALP, C.Ö. YT, C. NAL, B. TURGUT, A. CEYLAN,. ANLOLU Selçuk Ünerses, Mühendslk-Mmrlk Fküles, Hr Mühendsl Bölümü, Kony, Öze Mühendslk yplr, yer l su seyes dem b. gb sebeplerden doly deen zemn koullr krsnd düey yönde hreke gösermeke e bn çeresnde homoen olmyn demler bn snde bozulmlr sebep olmkdr. Özellkle gen ourum shp oln yplrn çeresnde homoen olmyn zemn demler zlenen obenn frkl bölgelernde frkl büyüklüklerde düey hrekeler oluurmkdr. Bu hrekelern büyüklüklernn e hzlrnn zlenmes, sonuçlrn yorumlnms e bun bl olrk gerekl önlemlern lnms büyük önem mkdr. Selçuk Ünerses, Aleddn Keykub kmpüsünde, Hukuk Fküles bnsnd zmn bl düey hrekelern zlenmes, nlml hrekelern olduu bölgelern belrlenmes e deformsyon mruz kln kesmlerde gerekl mühendslk edbrlernn lnms mcyl br zleme proes bllmr. Bu mçl, 5 noks referns, 5 noks obe olmk üzere 30 nokl br düey deformsyon oluurulmuur. Referns noklr, obe erfn homoen dlm e sb olduu düünülen yerlere ess edlmr. Obe noklr, bnnn d durlr üzerne yklk yerden yükseklkler 50 cm crnd e mr uulblecek eklde e bn hrekelern ynsck eklde ess edlmr. Tess edlen referns e obe noklr rsndk yükseklk frklr, Sokk SDL-30 Dgl nosu e brkodlu mr kullnlrk, gd-dönü nelmnl belrlenmr. Bu çlmd, bnnn düey yöndek hrekelernn belrlenmes mçl oplnn 5 peryolu erler S rnsformsyonu e Klmn Flreleme Yönem le nlz edlmr. Obe üzerndek çökmeler e hzlr belrlenmr. Deformsyon uryn obe noklrnn yer l su seyes demnn olduu bölge rfnd e bn çersnde Selçuk Ünerses Yp ler Dre Bknl rfndn gözlemlenen çlk bölge le uyuuu görülmüür. Anhr Kelmeler: Yplrdk çökmelern zlenmes, S Trnsformsyonu, Klmn Flreleme, Düey deformsyon lr MONTORNG AND ANALYSS OF VERTCAL MOVEMENT OF LAW FACULTY BULDNG AT SELCUK UNVERSTY Absrc Engneerng srucures s subeced o ercl moemen becuse of chngng sol condons cused by chnges n underground wer leel ec. nd nhomogeneous chnges n he sol under nd round buldng cuse rregulres n he buldng s sc. nhomogeneous chnges n sol round buldng wh lrge foundon cuse ryng ercl moemen beween dfferen secons of buldng. s mporn o monor moun nd elocy of hese moemens, nerpre s resuls nd ke precuon wh respec o. hs been sred monorng proec Lw Fculy Buldng Aleddn Keykub cmpus Selcuk Unersy n order o monor chnges n ercl drecon s funon of me nd ke precuon 4. ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON 663

2 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS for he secons exposed deformon. For hs purpose, ws consued leellng deformon nework wh 30 benchmrks, 5 of hem re reference, 5 of hem re obec. Reference benchmrks were plned sble ground nd plces. They were lso scered round he buldng homogeneously. Obec benchmrks were ched on wll of buldng wh 50 cm hegh from sol so h could be pu leellng rod nd reflec he buldng moemen. Eleon dfference beween reference nd obec benchmrks ws mesured double-run leellng wh Sokk SDL-30 dgl leel. n hs sudy, 5 perod d were nlyzed by S-rnsformon nd Klmn flerng o denfy buldng moemen n ercl drecon. Subsdences n buldng nd s elocy were deermned. Resuls he poned ou h deformed obec bencmrks s he secon of buldng where underground wer leel hs chnged nd h concde wh crck secon on buldng sserned by Consrucon Works Drecory of Selcuk Unersy. Key Words: Monorng srucurl subsdence, S-Trnsformon, Klmn Fler, Leellng deformon neworks. Gr Mühendslk yplrnn konrolü, yy e düey yöndek yerkbuu hrekelernn belrlenmes büyük önem mkdr. Yplrn konrolü e yerkbuu hrekelernn belrlenmesne lkn deformsyon nlzler her zmn mühendslk eodezsnn emel konulr rsnd yer lmr. Obelern ekl, boyu e yer demler bu nlzler yrdmyl belrlenmeke e yorumlnmkdr. Obelerde meydn gelen deformsyonlr belrlemek çn genelde sk nlz erch edlmekedr. Anck ölçümlerde zmn prmeresnn n çne grmesyle e d kuelern de ele lnmsyl deformsyon nlzlernde knemk e dnmk modellern olums kçnlmz br hl lmr. Ölçümlern uzun zmn peryodun yylm olms deformsyon nlzlerne dorudn ek emekedr. Bu nedenle uzun zmnl ölçümlerde knemk modellern kullnlms yernde e uygun olckr. Bu çlmnn emel mc Selçuk Ünerses Hukuk Fküles bnsnd k deformsyonun belrlenmesdr. Bu mc snden bn üzernde e hreke ln dnd nok essler yplm e belrlenen peryolr d ölçümler gerçeklerlmr. Sk deformsyon nlz çn S rnsformsyon yönem knemk deformsyon nlz çn Klmn flreleme yönem kullnlm e noklrn konum, hz e meler belrlenmr.. Sk e Knemk Deformsyon Anlz.. S rnsformsyonu yönem le deformsyon nlz 950 yllrnd Brd rfndn gerçeklerlen yönem le yen br dengelemeye gerek klmdn br dumdn der br dum geç slnr. Bk br fdeyle üm z, ksm z mnmum e zorlmsz klsk dengeleme rsnd geçler olnkldr. Bu yüzden progrmlm çsndn d oldukç kullnll e erml br yönemdr. Anlml nok hrekelernn rrlmsnd sürekl dum dekl zorunlu olduundn krlrlck lr önce herhng br dumd defek sys kdr prmerey sb lrk dengelemek e sonuçlr senen dum dönüürmek kolylk slr. Bu durumd düzelmeler e brm rlkl ölçünün orlm hs sb klr. Fk noklrn yükseklkler e orlm hlr der. S rnsformsyonu le deformsyon nlz çn deyl blgy Demrel 987, Donlp 005//b, nl e Ceyln 00, nl e Y 006 d bulblrsnz ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON

3 4. ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON TMMOB HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS 665 S rnsformsyon yönemyle deformsyon nlz lem gerçeklerldken sonr deformsyon uryn noklr esp edlm olur. Bu mdn sonr Klmn flreleme yönemyle deformsyon nlzne geçlr.. Klmn flreleme yönem e deformsyon nlz Klmn Flreleme Yönem, Rudolf Eml Klmn rfndn 960 ylnd ory konmuur. Sonrk yllrd yönem gelrlerek mühendslk uygulmlrnd e brçok lnd kullnlmy blnmr. Yönem dorusl dnmk ssemlern hmn çn srlnmr nce e hn, 000; Klmn, 960; Klmn e Bucy, 96. Klmn Flreleme Yönem, predksyon predcon, eksrpolsyon, süzme flerng e yumum smoohng olmk üzere üç emel mdn olumk e zmn bl olrk blnmeyen prmerelern en küçük kreler lkesne göre kesrld uygulmlrd kullnlmkdr Cross, 990; Don, 00. Klmn Flreleme Yönem, - peryodund blnen hreke prmerelernden olun durum ekörü blgler e peryodund yplm ölçüler yrdmyl güncel durum ekörünün hmnnde kullnlr. Yn öncek peryodun hreke prmereler blnyors der peryodun hreke prmereler bu yönemle kolyc hesplnr. Klmn Flreleme Yönem le dorusl modeln çözümü çn k zmndk nok koordnlr, kresel model de çözüm çn se üç zmndk nok koordnlr yeerldr. Hreke prmerelernden olun durum ekörü; konum e konumun zmn göre brnc üre hz, knc üre meden olun dekenlerdr. Br boyulu lr göre konum, hz e meden olun hreke model; H H eklnde yzlblr. Burd, H e H - srsyl e - zmnlrndk noksnn yükseklklerdr. e ; noksnn yükseklnn; hz e mesdr. Br noknn konumunu eren el, konumun zmn göre brnc üre oln hz e knc üre oln me bnlryl genlelerek; H H el oluurulur. el mrs bçmnde e ks gösermle; H H Y 3 ^, Y T Y 4 yzlblr. 4 el Klmn flrelemenn emel denklem oln predksyon ön kesrm denklemdr. Der denklem e hesplmlr çn Güll 999, Ylçnky e Byrk 003, Welch e Bshop 997, Donlp 005//b ye bkblrsnz. Klmn flreleme yönemyle deformsyon nlznn son ms oln hreke prmerelernn nlmllk es çn; Klmn flreleme yönemyle hesplnn konum, hz e me prmerelernn es büyüklükler le blo deer krlrlr e nlml hrekeler konum, hz e me çn yr yr belrlenr.

4 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS 3. Çlm ln e ölçülern deerlendrlmes Çlm ln S.Ü. Aledddn Keykub kmpüs snrlr çersnde yer ln Hukuk Fküles bnsdr. Bndk düey hrekeler eodezk yönemlerle belrlemek mcyl, bn durlrnd krkersk noklrd e yerden yklk 50 cm yukrd üzerne mr uulblecek nelke 5 de nelmn noks ess edlmr. Obe noklrndk mulk deformsyonlr belrlemek mcyl hreke lnnn dnd olduu düünülen Güzel Snlr Fküles, Fen Edeby Fküles, Trfo e çeredek k epe üzernde oplm 5 de referns noks ess edlmr ekl, ekl. Tess edlen referns e obe noklr rsndk yükseklk frklr, Sokk SDL-30 Dgl nosu le brkodlu mr kullnlrk, gd-dönü nelmnl belrlenmr. Tess edlen nelmn ndk peryo ölçüler EKKY göre serbes dengelenm e her peryo Pope yönemyle uyuumsuz ölçü rrms yplm, nck uyuumsuz ölçüye rslnmmr. Referns e obe noklr çn serbes dengeleme sonuçlrndn yrrlnrk yükseklk frklr e orlm hlr hesplnmr. Sonrsnd ölçülern dengelenm yükseklkler e ryns-koryns mrsler yrdmyl S rnsformsyonu le sk deformsyon nlz lemne geçlmr. Sk deformsyon nlz lemnn brlmesyle deformsyon uryn noklr esp edlmr. Bu sonuçlr Tblo de erlmr. Sk deformsyon nlzyle belrlenen deformsyon uryn noklr yrdmyl knemk deformsyon nlzne geçlmr. Tblo de knemk deformsyon nlz sonucund bulunn konum, hz e me deerler çn es büyüklükler e nlmllk sonuçlr erlmr. Knemk deformsyon nlznde q blo deernden büyük oln deerler deformsyon urm kbul edlm e bu noklr kolylk çsndn blod koyu olrk göserlmr. Tblo 3 de se hem S rnsformsyonu le ypln sk nlz sonuçlr hem de Klmn flreleme yönemyle ypln knemk deformsyon nlz sonuçlr erlmr. Tblo 3 e bkldnd lk süun sk nlz le bulunn konumsl dem, sonrk süunlr knemk nlz le bulunn konum, hz e me deerlern gösermekedr. Tblo 4 ncelendnde sk e knemk olrk bulunn konumsl demlern uyumlu olduklr görülmekedr. Bu uyumun dh y nllmsn yrdmc olmk çn sk e knemk konumsl demlern grfk gösermler ekl 3 de erlmr. Grfklerde sk e knemk nlz sonucu konum demler nok bznd göserlmr. ekl. Bn üzerne ess edlen noklrn görünüsü ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON

5 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS ekl. Obe e referns noklrnn dlm Tblo. Sk deformsyon nlz sonucu bulunn hrekel noklr Peryolr Srsyl deformsyon uryn noklr Peryolr Srsyl deformsyon uryn noklr Nsn 004 Hzrn 004 7,6,8 Nsn 004 Ksm 004,,30,7,3,6 6,0,7,5,4, Nsn 004 Ekm 004,,30,7,3 0,,7,6,8 Nsn 004 Mr 005,,7,3,,5,4,7, 6,6,,9,4,8,8,5 4. ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON 667

6 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS Tblo. Knemk nlz sonucund bulunn konum, hz e me çn es büyüklükler e nlmllklr Nsn 004 Hzrn 004 Ekm 004 Nsn 004 Ekm 004 Ksm 004 Nsn 004 Ksm 004 Mr 005 NN Konum Hz me Konum Hz me Konum Hz me q =.9867 q =.9867 q = ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON

7 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS NN Tblo 3. Sk e knemk nlz sonucu hesplnn yükseklk, hz e me deerler Nsn 004 Hzrn 004 Ekm 004 Nsn 004 Ekm 004 Ksm 004 Nsn 004 Ksm 004 Mr 005 Sk Knemk Sk Knemk Sk Knemk Yük.Bl. mm Yük.Bl. mm Hz mm/y me mm/y Yük.Bl. mm Yük.Bl. mm Hz mm/y me mm/y Yük.Bl. mm Yük.Bl. mm Hz mm/y me mm/y ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON 669

8 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS ekl 3. Sk e Knemk nlz sonucu konumsl demlern grfksel olrk göserlmes 4. Sonuç e Önerler Mühendslk ölçmelernn öneml br konusu oln deformsyon ölçmeler gerek ülkemzde gerekse dünyd rn br bçmde kendsne yer bulmuur. Mühendslk yplrnd deprem, yerl su seyes dem gb nedenlerden doly ory çkn deformsyonlr belrlemek nsn hy e ypnn dynkl çsndn oldukç önemldr. Br ypdk deformsyonu zmnnd belrleyp gerekl önlemler lrk cn e ml kybn önlemek deformsyon ölçmelernn mcn uln gösermekedr. Bu çlmd S.Ü. Hukuk Fküles bns üzerndek yp deformsyonunun belrlenmesne yönelk olrk ölçümler gerçeklerlm e deformsyon nlzler yplmr. Anlzler yplrken k yönem uygulnmr. Bunlrdn lk sk olrk blnen S rnsformsyonu yönem der se knemk olrk blnen Klmn flreleme yönemdr. Knemk yönem bz nlr shpr. Bunlrdn en önemls her br noknn zmn bl olrk konum prmeresnn ynnd hz e me prmerelernn de hesplnblr olmsdr ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON

9 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS Sysl uygulm ksmnd erlen blo e ekller ncelendnde her k yönemde de bulunn sonuçlrn uyumlu olduu görülmekedr. Deformsyon uryn obe noklrnn yer l su seyes demnn olduu bölge rfnd e bn çersnde Selçuk Ünerses Yp ler Dre Bknl rfndn gözlemlenen çlk bölge le uyuuu görülmüür. Bunun ynsr ekl 4 ncelenrse bulunn sonuçlrn uyumu br kez dh görüleblr. Çünkü ekl 4 de kbc dere ynn yönü yel çzg e Hukuk Fküles bnsnn ynn ypln ek bn sonucu 6. peryon bren kullnlmyn noklr 6 l rs noklr göserlmekedr. ekl ncelendnde sr le boynm nok numrlrnn e ek bn ypln rf kln noklrn deformsyon urms beklenmekedr k bulunn sonuçlr d bu yöndedr. Bu sonuçlr nd S.Ü. Yp ler Dre Bknln r rpor sunulmu e ypnn güçlendrme çlmlr yplmr. Burd bhsedlmeyen peryolrnd nlzler yplm e genel bryle yn sonuçlr ullm e br sonrk rporlrd bu sonuçlr lgl brme sunulrk ypnn güçlendrme çlmlr yplmr. ekl 4. Beklenen nok deformsyonlr Kynklr Cross, P.A., 990, Adnced Les Squres Appled o Poson Fxng Workng Ppers, Norh Es London Polyechnc, Dep. of Sureyng, 05pp Demrel, H., 987, S Trnsformsyonu e Deformsyon Anlz, Türkye. Blmsel e Teknk Kuruly, , Ankr Don, U., 00, 7 Ausos 999 zm Depremnden Kynklnn Deformsyonlrn Knemk Modellerle Arrlms, Dokor Tez, YTÜ Fen Blmler Ensüsü, snbul Donlp, S., 005/, Knemk Modelde Klmn Flreleme Yönem le Deformsyon Anlz, Yüksek Lsns Tez, SÜ Fen Blmler Ensüsü, Kony Donlp, S., Turgu B., nl C., 005/b, Yükseklk Alrnd S Trnsformsyonu e Klmn Flreleme Yönem le Deformsyon Anlz,. Mühendslk Ölçmeler Sempozyumu, 3-5 Ksm 005, 8-40, TÜ snbul Güll, E., 999, Klmn Flreleme Teknnn Deformsyon Anlzne Uygulnms, YTÜ n Fküles Jeodez e Foogrmer Bölümü, Arrm Mkles, Yldz snbul 4. ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON 67

10 HARTA VE KADASTRO MÜHENDSLER ODAS nl, C., Ceyln, A., 00, S Trnsformsyonu Uygulm Alnlr, Selçuk Teknk Onlne Dergs, SSN nl, C., Y C.Ö., 006, S Trnsformon nd Crerum Approch Deermnon of Horzonl Deformons, Proceedngs of XX FG Congress, Munch, Germny, 8-3 Ocober, bsrc no. 33, 006. nce, C.D., hn, M., 000, Rel Tme Deformon Monorng wh GPS nd Klmn Fler, Erh Plnes Spce, 5, Klmn, R. E., 960, A New Approch o Lner Flerng nd Predcon Problems, Journl of Bsc Engneerng, Vol. 8D, Klmn, R. E. nd Bucy, R.S., 96, New Resuls n Lner Flerng nd Predcon Theory, Journl of Bsc Engneerng, 83D, Welch, G., Bshop, G., 997, An nroducon o he Klmn Fler, Unersy of Norh Croln Chpel Hll, Deprmen of Compuer Scence Ylçnky, M., Byrk, T., 003, Dynmc Model For Monorng Lndsldes wh Emphss on Underground Wer n Trbzon Pronce, Noresern Turkey, Journl of Sureyng Engneerng ULUSAL MÜHENDSLK ÖLÇMELER SEMPOZYUMU 4-6 Ekm 009 / KTÜ - TRABZON