ÇOK SAYIDA TRANSFÜZYON ALAN TALASEMİ MAJÖRLÜ HASTALARDA HEPATİT B, HEPATİT C VE HIV (İNSAN İMMÜN YETMEZLİK VİRÜSÜ) SIKLIĞI

Transkript

1 Araştırma ANKEM Derg 28;32():9-6 doi:.5222/akem.28.9 ÇOK SAYIDA TRANSFÜZYON ALAN TALASEMİ MAJÖRLÜ HASTALARDA HEPATİT B, HEPATİT C VE HIV (İNSAN İMMÜN YETMEZLİK VİRÜSÜ) SIKLIĞI Ayşe ŞAHİN¹, Zeye Yıldız YILDIRMAK², Mehmet Emi BULUT³ Sağlık Bilimleri Üiversitesi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Çocuk Kliiği, İSTANBUL ²Sağlık Bilimleri Üiversitesi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Çocuk Hematoloji Okoloji Kliiği, İSTANBUL ³Sağlık Bilimleri Üiversitesi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Kliiği, İSTANBUL ÖZET Talasemi majörlü hastalar yaşamları boyuca çok sayıda ka trasfüzyoua ihtiyaç duyarlar bu edele trasfüzyola bulaşa hastalıklar açısıda risk altıdadırlar. Bu çalışma, çocuk hematoloji kliiğimizde taki edile talasemi majörlü hastalarda trasfüzyo ile bulaşa heatit B (HBV), heatit C (HCV) ve isa immü yetmezlik virüsü (HIV) ifeksiyolarıı sıklığıı belirlemek ve hastaları kliik özellikleri ile demografik yaılarıı icelemek amacıyla yaılmıştır. Çalışmamızda, Ocak 2-Temmuz 27 tarihleri arasıda taki edile 53 talasemi majörlü hasta değerledirilmeye alımış, geriye döük kayıtları icelemiş, yaş, cisiyet, uyruk, ilk trasfüzyo zamaı, yıllık trasfüzyo sayısı, kliik bilgileri, heatit B aşılama durumları sorgulamıştır. Taı aıda ve so takite ruti izlee HBsAg, ati-hbs, ati-hbc, ati-hcv ve ati-hiv serolojik test souçlarıı değerleri kaydedilmiştir. Çalışmaya alıa 53 talasemi majörlü hastaı 29 uu ( 54.7) erkek, 24 üü ( 45.3) kız olduğu gözlemiştir. Ortalama yaş;.3±7. (-32) olarak bulumuştur. Hastaları 2 sii ( 2) Suriyeli olduğu belirlemiştir. Tüm hastalara heatit B aşısı uygulamıştır. HBsAg ozitif aede doğa, kroik heatit B gelişe ve takibide talasemi majör taısı ala dört yaşıdaki erkek hasta dışıda tüm hastalarda HBsAg egatif olarak satamıştır. Ati-HBs ozitifliği 3 hastada ( 59.6) tesit edilmiştir. Başvurularıda ati-hcv ozitifliği bilie iki Suriyeli hasta dışıda diğer hastalarda ati-hcv ozitifliği satamamıştır. Ati-HIV tüm hastalarda egatif bulumuştur. Öceki yıllarla karşılaştırdığımızda ülkemizde 998 de bu yaa heatit B aşısıı ulusal aşı şemasıa girmesi, ülke geelide yüksek aşılama oraıa ulaşılması, ka vericilerii ayrıtılı sorgulaması, riskli grubu bu aşamada dışlaması ve taramalarda ileri tekolojik yötemleri kullaılması, trasfüzyola bulaşa hastalık riskide belirgi azalmaya ede olmuştur. Acak, heatit B i eriatal bulaşı hale ülkemiz açısıda soru olmaya devam etmektedir ve gebeleri HBsAg açısıda taraması büyük öem taşımaktadır. Aahtar sözcükler: çocuk, heatit B, heatit C, HIV, talasemi, trasfüzyo SUMMARY Frequecy of Heatitis B, Heatitis C ad HIV (Huma Immuodeficiecy Virus) i Thalassemia Major Patiets Havig Multile Trasfusio Thalassemia major atiets eed may blood trasfusios throughout their lives. Hece, they are at risk for trasfusio-trasmitted diseases. This study was coducted to determie the frequecy of heatitis B (HBV), heatitis C (HCV) ad huma immuodeficiecy virus (HIV) ifectios i thalassemia major atiets i our ediatric hematology cliic ad to ivestigate the cliical ad demograhic characteristics of ositive atiets. I this study, 53 thalassemia major atiets were followed u betwee Jauary 2 ad July 27. Their retrosective records were aalyzed ad; age, geder, atioality, first trasfusio time, aual trasfusio umber, cliical iformatio, heatitis B vacciatio status were questioed. The serological test results for HBsAg, ati-hbs, ati-hbc, ati-hcv ad ati-hiv at the diagosis ad the last visit were recorded. I 53 thalassemia major atiets, 54.7 ( = 29) were male ad 45.3 ( = 24) were female. Average age for atiets are.3 ± 7. (-32) years. Twety ercet of atiets (= 2) was Syria. Heatitis B vaccie was already ioculated to all of the atiets. HBsAg was egative i all atiets with the excetio of 4-year-old male with chroic heatitis B followig birth from a HBsAg ositive mother ad subsequet thalassemia major diagosis. Ati-HBs ositivity was foud to be 59.6 ( = 3). No ati-hcv ositivity was detected excet two Syria atiets who were ati-hcv ositive at the first visit. Ati-HIV serology was egative i all atiets. If comared with revious years, it was observed that the risk for trasfusio-ifected diseases decreased cosiderably due to routie vacciatio for heatitis B sice 998, high vacciatio rates throughout the coutry, detailed questioig of blood doors, exclusio of risky doors at this stage ad use of advaced techological methods for surveillace. However, eriatal trasmissio of heatitis B is still a roblem i our coutry, ad it is very imortat to check regat wome for HBsAg ositivity. Keywords: childre, heatitis B, heatitis C, HIV, thalassemia, trasfusio İletişim adresi: Ayşe Şahi. Sağlık Bilimleri Üiversitesi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Çocuk Kliiği, İSTANBUL GSM: (532) e-osta: ayseturgutsahi@gmail.com Alıdığı tarih: 9..28, Yayı kabul:

2 A. Şahi ve ark. GİRİŞ Talasemi, hemoglobi setezide bozukluk ile karakterize geetik bir ka hastalığıdır. Hastalar, temel tedavi olarak yaşam boyu düzeli aralıklarla ka trasfüzyou almak zorudadırlar ve başta heatit B (HBV), heatit C (HCV) ve isa immü yetmezlik virüsü (HIV) olmak üzere trasfüzyola bulaşa bir çok ifeksiyo hastalığı açısıda risk altıdadırlar (23). Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de trasfüzyola bulaşa ifeksiyolarda korumada öemli gelişmeler olmuştur. Heatit B aşısıı yaygılaşması, ka vericileri ayrıtılı sorgulaması, seçile vericilerde hazırlaa ka ürülerii ileri moleküler yötemlerle taraması bu gelişmede öemli rol oyamıştır (5,2,22). HBV ifeksiyou gelişimide eriatal bulaş da öemli bir yer tutmaktadır. Bölgelere göre değişiklikler olmakla beraber ülkemizde gebelerde HBsAg taşıyıcılığı so yıllardaki çalışmalarda ortalama 4 olarak bildirilmiştir (6). Bu çalışmaı amacı; çok sayıda ka trasfüzyou uygulamış ola talasemi majörlü hastalarda HBV, HCV ve HIV ifeksiyou sıklığıı belirlemesi, hastaları kliik özelliklerii değerledirilmesi ve öceki yıllarda yaıla çalışmalarla karşılaştırılmasıdır. GEREÇ VE YÖNTEM Hastaemiz çocuk hematoloji kliiğide Ocak 2- Aralık 27 tarihleri arasıda taki edile 53 talasemi majörlü hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Geriye döük dosya kayıtları icelemiştir. Hastaları, yaş, cisiyet, uyruk, heatit B aşılama durumu, trasfüzyo başlama yaşı, sıklığı sorgulamıştır. Hastalar ilk başvuruda heatit B, heatit C, HIV yöüde test edilmiş ve heatit B ye karşı koruyucu atikor yaıtı olmayalar (ati-hbs düzeyi miu/ml altıda olalar) aşı rogramıa alımıştır. So takite test edile HBsAg, ati-hbs, ati-hbc, ati-hcv, ati-hiv ve ALT (alai amiotrasferaz), AST (asartat amiotrasferaz), ferriti düzeyleri kaydedilmiştir. HBsAg, ati-hbs, ati-hbc, ati- HCV atikorlar, ikici kuşak kit kullaılarak sadviç elektrokemilümiesas immüoassay (ECIA) yötemi (COBAS E 6/62, Roche Diagostics, ABD), Ati-HIV atikor ayı cihaz ile HIV combi PT kitiyle çalışılmıştır. HCV doğrulama Lie Immuoassay (The INNO-LIA HCV Score, Fujirebio Euroe Get, Belgium) yötemiyle, HCV- RNA; Real time PCR (AmliPre/ CobasTaqMa, Roche Diagostics, ABD) yötemiyle hastaemiz tıbbi kliik mikrobiyoloji laboratuvarıda çalışılmıştır. ALT, AST AU68, ferriti DxI8 (Beckma Coulter, USA) cihazı ile hastaemiz biyokimya laboratuvarıda çalışılmıştır. Tüm hastalara trasfüzyo içi ka temii 997 yılıda bu yaa makro ELISA yötemi ile doör taraması yaıla hastaemiz ka merkezide sağlamıştır. İstatistiksel aaliz içi SPSS 5. for Widows rogramı kullaılmıştır. Taımlayıcı istatistikler sayısal değişkeler içi ortalama, stadart sama, miimum, maksimum, ortaca, kategorik değişkeler içi sayı ve yüzde olarak verilmiştir. Bağımsız iki gruta sayısal değişkeleri karşılaştırmaları ormal dağılım koşulu sağlamadığıda Ma Whitey U testi ile aaliz edilmiştir. Sayısal değişkeler arası ilişkiler arametrik test koşulu sağlamadığıda Searma Korelasyo Aalizi

3 Çok sayıda trasfüzyo ala talasemi majörlü hastalarda heatit B, heatit C ve HIV (İsa immü yetmezlik virüsü) sıklığı ile icelemiştir. Kategorik değişkei grular arasıdaki oraı Ki-kare testi ile karşılaştırılmıştır. İstatistiksel alfa alamlılık <.5 olarak kabul edilmiştir. SONUÇ Çalışmaya dahil edile 53 talasemi majörlü hastaı 29 uu ( 54.7) erkek, 24 üü ( 45.3) kız olduğu gözlemiş, yaş ortalaması.3 ±7. yıl (-32) olarak bulumuştur. Hastaları 2 sii ( 2) Suriyeli göçmelerde oluştuğu görülmüştür. Hastaları demografik özellikleri ve kliik bulguları Tablo de özetlemiştir. Tüm hastaları heatit B ye karşı aşılı oldukları öğreilmiştir. Türk vatadaşı hastalarımızı 85.4 ü heatit B i ulusal aşı takvimie girmeside sora doğmuştur. HBsAg ozitif aede doğa ve eriatal bulaş soucu kroik heatit B gelişe, takibide talasemi majör taısı ala 4 yaşıdaki Türk vatadaşı hasta dışıda tüm hastalarda HBsAg ve ati-hbc egatif bulumuştur. Ati-HBs, 3 hastada ( 59.6) ozitif (ati- HBs düzeyi miu/ml üstüde olalar ozitif kabul edilmiştir) olarak değerledirilmiştir. Hastaları izlemide aşı tekrarı uygulamamıştır. Ati-HCV, yaklaşık üç yıldır kliiğimizde izlee ve Suriye de ike HCV ozitifliği bilie iki hastada ozitif olarak tesit edilmiştir. Bu hastalarda 5 yaşıda erkek hastada HCV RNA 53 X³IU/ml, ALT: 43 U/L; diğer dokuz yaşıda erkek hastada HCV RNA düzeyi 482x³ IU/ml ALT:57 U/L olarak satamıştır. Diğer 5 hastada ati-hcv egatif bulumuştur. Viral serolojik test souçları, ALT, AST ve ferriti düzeyleri Tablo 2 de görülmektedir. ALT düzeyi ile ilk trasfüzyo yaşı arasıda egatif yöde istatistiksel alamlılık tesit edilmiştir (=.24). Türk vatadaşı ve Suriyeli hastaları kliik özellikleri ve serolojileri arasıda HCV ozitifliği dışıda alamlı bir fark bulumamıştır (Tablo 4, Tablo 5). Tüm hasta grubumuzda ati-hiv egatif olarak satamıştır. Tablo. Hastaları demografik yaısı ve kliik özellikleri. Total (=53) Cisiyet Erkek Kadı Uyruk T.C. Suriye Trasfüzyo sıklığı (hf) 3 4 Yaş (yıl) İlk trasfüzyo zamaı (ay) Total trasfüzyo sayısı T.C. ve yabacı uyruklu hasta özellikleride istatistiksel olarak alamlı fark satamamıştır Ort.±SS.3±7. 3.± ± Mi.-Maks. -32 () 2-36 (2) -553(63) T.C. Türkiye Cumhuriyeti, Ort: ortalama, SS: stadart sama, hf: hafta Tablo 2. Hastaları HBV, HCV, HIV, AtiHBs ozitifliği ve AtiHBs, ALT, AST, Ferriti düzeyleri ve ortalama değerleri. HBsAg AtiHBc Ati HBs Ati-HIV Ati-HCV Ati HBs ALT(U/L) AST(U/L) Ferriti(g/ml) ± ± ± ±442.4 (.9) (.9) (59.6) (3.8) Mi.-Maks. 2- (28.75) 6-57 (25) 8-5 (29) (84) ALT: alai amiotrasferaz, AST: asartat amiotrasferaz

4 A. Şahi ve ark. Tablo 3. ALT, AST ve ferriti düzeylerii; yaş, trasfüzyoa başlama yaşı ve yıllık total trasfüzyo sayısı ile karşılaştırılması. ALT AST Ferriti rho rho rho Yaş (yıl) İlk trasfüzyo zamaı (ay) Total trasfüzyo sayısı Hastaları ALT düzeyleri ile ilk trasfüzyo zamaı arasıda egatif yöde istatistiksel olarak alamlı ilişkili satamıştır (=.24). Tablo 4. T.C. ve Suriye vatadaşı hastaları kliik özelliklerii karşılaştırılması. Uyruk Total (=53) T.C. (=4) Suriye (=2) Cisiyet Erkek Kadı Doğum yılı Trasfüzyo sıklığı (hf) Mi.-Mak. Mi.-Mak. Yaş (yıl) İlk trasfüzyo zamaı (ay) Total trasfüzyo sayısı 2.±7.4 4.± ± () 2-36 (2) -553 (63) 8.8± ± ± (9) 3-8 (2) 2-25 (63) hf: hafta T.C. ve yabacı uyruklu hasta özellikleride istatistiksel olarak alamlı fark satamamıştır. Türk vatadaşı ve Suriyeli hastaları ati-hcv ozitifliği açısıda istatistiksel olarak alamlı fark satamıştır (=.48). TARTIŞMA Heatit B ifeksiyou düyada e yaygı kroik ifeksiyo hastalıklarıda birisidir. 24 milyoda fazla isaı kroik HBV ifeksiyou olduğu bilimektedir (7). Ülkemizde farklı çalışmalarda HBsAg sıklığı.8 ile 5.7 arasıda değişmektedir. HBsAg > 8 ise yüksek, 2-7 arası orta, HBsAg < 2 ise düşük edemisite olarak değerledirilmektedir. Ülkemiz orta edemik bölgede yer almaktadır. Türkiye Kızılay Ka Merkezi bağışçılarıda elde edile verilere göre HBsAg ozitifliği 985, 992, 22 yıllarıda sırası ile 6.7, 5.,.6 olarak bildirilmiştir (2). Doör taramalarıda HBsAg ozitifliği yıllar içide belirgi azalma eğilimi göstermiştir. Heatit B aşısı 998 de ulusal aşı takvimie girmiştir tarih ve 6856 sayılı geelge ile bebeklere ve risk altıdakilere aşı uygulamaya başlamıştır (9). Ülkemizde ELISA yötemi ile doörlerde 2

5 Çok sayıda trasfüzyo ala talasemi majörlü hastalarda heatit B, heatit C ve HIV (İsa immü yetmezlik virüsü) sıklığı Tablo 5. T.C. ve Suriyeli hastaları viral seroloji ve ALT, AST, ferriti düzeylerii karşılaştırılması. Uyruk Total (=53) T.C. (=4) Suriye (=2) HBsAg AtiHBc Ati HBs Ati-HIV Ati-HCV Mi.-Mak. Mi.-Mak. Ati HBs ALT(U/L) AST(U/L) Ferriti (g/ml) 78.9± ± ± ± (34.3) 8-69 (25) 8-86 (28) (827) 2.2± ± ± ± (5) (29,5) 2-5 (37) 37-7 (674) Türk vatadaşı ve Suriyeli hastaları ati-hcv ozitifliği açısıda istatistiksel olarak alamlı fark satamıştır (=.48). 983 te HBsAg, 987 de HIV, Şubat 996 da ati-hcv taramaya başlamıştır (25). Sık trasfüzyo ala hematoloji, okoloji hastalarıda 999 yılıda öce yaıla çalışmalarda HBsAg 8.9 HBV ifeksiyou oraı 59.7 (8). Diğer bir çalışmada ise sırasıyla 4 ve 9.6 olarak bildirilmiştir (5). Öceki yıllara ait kliiğimizde Vural ve ark. ı (24) çalışmasıda yılları arasıda taki edile hematoloji okoloji hastalarıda tedavi öcesi 9.4 ola HBV ifeksiyou oraı tedavi sorası 35.8 olarak tesit edilmiştir. Ayı bölgede farklı bir merkezde, yaş ve üzeri (ortalama 4.3±2.6 yıl), total trasfüzyo süresii ortalama 49.9±38.3 ay olduğu 24 talasemi majörlü hasta ile yatığımız diğer bir çalışmada HBV ile karşılaşma oraı 58.3, HBsAg ozitifiği ise 6.6 gibi yüksek bir oradaydı (9). So yıllarda yaıla çalışmalarda, Kebudi ve ark. () tarihleri arasıda sık trasfüzyo ala hematoloji okoloji hastasıda tedavi öcesi ve sorası döemde HBV ozitifliği satamamışlardır. Sarer ve ark. (4) çok sayıda trasfüzyo ala hematoloji hastalarıda (talasemi, hemofili, lösemi) tedavi öcesi ve sorasıda HBsAg ozitifliği tesit etmemişlerdir. Bizim çalışmamızdada eriatal bulaş soucu kroik HBV ifeksiyou gelişe hasta dışıda HBsAg ozitifliğie rastlamamıştır. Heatit B aşısıı 9-95 oraıda HBV ifeksiyouda korumada etkili olduğu bilimektedir. Aşı sorası koruyucu atikor düzeyii miu/ml i üzeride olması gereklidir. Yeterli atikor düzeyi sağladıkta sora zama içide koruyucu düzeyi altıa veya ölçülemeyecek düzeylere ime durumuda bile virüsle karşılaşıldığıda tekrar atikor yaımı uyarılmakta ve koruyuculuk devam etmektedir. İmmü sistemi sağlam ola kişilerde atikor düzeyi düşse bile aşı tekrarı öerilmemektedir (4). Kebudi ve ark. ı () çalışmasıda lösemi ve solid tümörlü hastada ati-hbs ozitifliği 58 oraıda tesit edilmiş tedavi sorası bu hastaları 7 side ati-hbs seroegatifliği oluşmuş, hiçbir hastada heatit B efeksiyou gelişmediği bildirilmiş. Çalışmamızda tüm hastalara heatit B aşısı uygulamıştır. Ati-HBs 59.6 ora- 3

6 A. Şahi ve ark. ıda ozitiftir. Taki sırasıda hastalara aşı tekrarı uygulamamıştır. Periatal bulaş HBV içi öemli bulaş yollarıda biridir. Kroik heatit B taılı hastamızda HBsAg ozitifliği bilimeye aede doğmuş ve ikici ayıda kroik viral heatit B taısı almıştı. Ülkemizde gebelerde yaıla yakı tarihli çalışmalarda HBsAg ozitifliği.2 ile 2.3 arasıda (ortalama 4) bildirilmiştir (4). Aede HBsAg ve HBeAg birlikte ozitif ise bulaş riski 7-9 düzeylerie çıkmaktadır. Bu durumda yaşamı ilk bir yıl içide heatit B ifeksiyouu kroikleşme oraı 9 ları bulmaktadır. Bebeği Heatit B de koruma, doğum öcesi döemde yai aeye HBsAg taraması yaılı ozitif ise ileri icelemeye alıması ile başlamalıdır. Doğumda sora 24 saat içide aşı ve HBIG uygulaması yaılarak 9 lara vara koruma sağlaabilmektedir (4,6). Heatit C virüs (HCV), trasfüzyola bulaşa öemli bir diğer viral ajadır. Kroik karaciğer hastalığıı e büyük edeleri arasıdadır. Düya geelide 85 milyou üzeride ati-hcv ozitif isa olduğu tahmi edilmektedir (7). Ülkemizde yaıla eidemiyolojik çalışmalarda ati- HCV ozitifliği.9, Kızılay Ka Merkezi i yılları arasıdaki verileride ati-hcv ozitifliği.2-.4 arasıda bildirilmiştir (8). Altıdiş ve ark. (3) 5, 787 doörü taradığı çalışmada ati- HCV ozitifliğii.38 oraıda tesit etmişler. Ülkemizde 996 yılıda bu yaa doörlerde ati-hcv taramaktadır. Bu tarihte öceki çalışmalarda çok trasfüzyo ala kaserli hastalarda ati-hcv i tedavide sora takite 4 (9), diğer bir çalışmada 37.7 lere yükseldiği bildirilmiştir (24). Turgut ve ark. ı (9) yaş ortalamasıı yüksek olduğu, doörlerde ati-hcv taraması öcesi yaıla çalışmasıda 66.6 gibi yüksek bir ora tesit edilmiştir. So yıllarda hematoloji okoloji hastalarıda iki çalışmada tedavi öcesi ve sorası ati- HCV ozitifliğii satamadığı bildirilmiştir (9,). Bizim çalışmamızda Suriyeli iki hasta dışıda hiçbir hastamızda ati-hcv ozitifliğie rastlamamıştır. Köse ve ark. ı () İzmir de 4 trasfüzyo hikayesi olmaya Suriyeli göçmede yatıkları çalışmada ati-hcv ozitifliği.8 olarak tesit edilmiş. Suriye de oraı -2 olduğu, buu Türkiye ortalamasıı üzeride olduğuu bildirilmiştir. Düya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafıda Temmuz 26 verilerie göre 36.7 milyo HIV ifekte kişi olduğu ve 98 yılıda beri 4 milyo kişii hayatıı kaybettiği bildirilmiştir. Ülkemizde T.C. Sağlık Bakalığı Hazira 26 verilerie göre 3,8 HIV/AIDS hastası olduğu, e sık 2-49 yaş arası erkeklerde rastladığı belirtilmiştir. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu verilerie göre yılları arasıda vakaları olası bulaşma yolları oraı hemofili hastalarıda.2, ka ve ka ürüleri trasfüzyou.7, aede bebeğe geçiş olarak bildirilmiştir (2). Ülkemizde doör taramalarıda HIV sıklığı yaıla çalışmalarda.25,.8 olarak bildirilmiş (,3). Sık trasfüzyo ala hematoloji okoloji hastalarıda yaıla birçok çalışmada ati- HIV ozitifliğie rastlamamıştır (9,3,9). Biz de öceki ve şimdiki çalışmamızda ati- HIV ozitifliği tesit etmedik. Ka ve ka ürüü trasfüzyolarıı sık uyguladığı hastalarda trasfüzyola bulaşa hastalıkları ölemeside hastaları ve aileleri bilgi ve farkıdalık düzeyii artırıcı eğitim rogramlarıda öemli yer tutmaktadır. Pullukçu ve ark. ı (2) yaş ortalaması 37±3, ola 24 hemofili hastası 4

7 Çok sayıda trasfüzyo ala talasemi majörlü hastalarda heatit B, heatit C ve HIV (İsa immü yetmezlik virüsü) sıklığı ile yatıkları viral heatit hakkıda farkıdalık çalışmasıda eğitim rogramı öceside sadece iki hasta heatit A ı geçiş yollarıı doğru biliyorke; bir gülük eğitim sorası, heatit A ı kotamie gıda ya da su ile bulaştığı, heatit C i cisel yolla bulaşma olasılığıı olduğu, heatit A ı aşısıı buluduğu, heatit C i aşısıı bulumadığı bilgiside alamlı artış tesit edilmiştir. Souç olarak öceki yıllarla karşılaştırdığımızda trasfüzyola bulaşa hastalık riskide belirgi azalma tesit edilmiştir. Bu azalmaya ülkemizde 998 de bu yaa heatit B aşısıı ulusal aşı takvimie girmesi, ülke geelide yüksek aşılama oraıa ulaşılması ve ka bakalarıda verici seçimii titizlikle yaılması, ayrıtılı sorgulama, riskli grubu bu aşamada dışlaması, ileri tekolojik yötemleri kullaılması büyük katkı sağlamıştır. Acak heatit B i eriatal bulaşı hale ülkemiz açısıda soru olmaya devam etmektedir ve bebekleri korumak içi öcelikle gebeleri HBsAg açısıda ve beraberide Ati-HCV ve Ati-HIV açısıda da taramasıa dikkat edilmelidir. KAYNAKLAR. Acar A, Kemahlı S, Altuay H et al. HBV, HCV, ad HIV serorevalece amog blood doors i Istabul, Turkey: how effective are the chages i the atioal blood trasfusio olicies? Braz J Ifect Dis. 2;4():4-6. htts://doi.org/.6/s43-867()79-x 2. Akha S, Ayıoğlu A, Çağatay A ve ark. Kroik Heatit B Virusu ifeksiyouu yöetimi: Türk Kliik Mikrobiyoloji ve İfeksiyo Hastalıkları Dereği viral heatit çalışma grubu uzlaşı raoru, Klimik Derg. 24;27(Özel Sayı ): America Academy of Pediatrics. Heatitis B, Kimberli DW, Brady MT, Jackso MA, Log SS, (eds). RedBook: 25 Reort of The Committe o Ifectious Disease. 3. baskı kitabıda :4-23, Elk Grove Village, IL: America Academy of Pediatrics; (25). 5. Berberoğlu S. The serorevalace of heatitis B, heatitis C ad huma immuo deficiecy virüs ifectios i aediatric ocology atiets i Turkey, Postgrad Med J. 996;72(852):69-. htts://doi.org/.36/gmj Hou J, Liu Z, Gu F. Eidemiology ad revetio of Heatitis B Virus ifectio, It J Med Sci. 25;2():5-7. htts://doi.org/.75/ijms Jag TY, Li PC, Huag CI et al. Serorevalace ad cliical characteristics of viral heatitis i trasfusio-deedet thalassemia ad hemohilia atiets, PLoS ONE 27;2(6):e htts://doi.org/.37/joural.oe Kebudi R, Ağaoğlu L, Badur S, Gedikoğlu G. Çok sayıda ka ve ka ürüleri trasfüzyou ala ediatrik hematoloji ve okoloji hastalarıda HIV, HBV ve aktif CMV serorevalası, Klimik Derg. 989;2(2): Kebudi R, Aya İ, Yılmaz G, Akıcı F, Görgü Ö, Badur S. Serorevalace of heatitis B, heatitis C, ad huma immuo deficiecy virus ifectios i childre cacer at diagosis ad followig theray i Turkey, Medical ad Pediatric Ocology 2;34(2):2-5. htts://doi.org/.2/(sici)96-9x(22) 34:2<2::AID-MPO5>3..CO;2-#. Kebudi R, Ağasoy T, Celka T, Aak H, Özdemir GN. Pediatrik hematoloji okoloji hastalarıda heatit B, heatit C ve HIV serorevalası, Turk Pediatri Ars. 23;48(Özel sayı):-5.. Köse Ş, Ödemiş İ, Çelik D, Tatar BG, Akbulut İ, Çiftdoğa DY. Heatitis A, B, C ad HIV serorevalace amog Syria refugee childre admitted to outatiet cliics, Le Ifezioi i Medicia. 27;25(4): Pullukçu H, Taşbaka MI, Zeka AN ve ark. Hemofili hastalarıı viral heatitler hakkıdaki farkıdalık düzeyi, Mediterr J Ifect Microb Atimicrob. 26;5:2. 3. Saç R, Yaralı N, Gügör S et al. The risk of heatitis B, heatitis C ad huma immuo deficiecy virüs i multi trasfused childre with hematological diseases, J Pediatr If. 23;7():2-4. htts://doi.org/.552/ced Sarer N, Zegi E, Mutlu B, Kılıç SÇ. Serorevalece of heatitis ad huma immuodeficiecy virüs i multitrasfused atiets from a ediatric hematology cliic, Turk J Hematol. 28;25(4):

8 A. Şahi ve ark. 5. Syder EL, Dodd RY, Reducig the risk of blood trasfusio, Hematology Am Soc Hematol Aduc Program. 2;2(): htts://doi.org/.82/asheducatio Tosu S. Heatit B aşılaması ve ülkemizde heatit aşılama souçları, Tabak F, Tosu S (eds). Viral Heatit 23,. Baskı s Viral Heatitle Savaşım Dereği Yayıı, İstabul Medikal Yayıcılık, İstabul (23). 7. Tosu S. Türkiye de Viral Heatit B eidemiyolojisi- Yayıları meta aalizi, Tabak F, Tosu S (eds). Viral Heatit 23,. baskı kitabıda s , Viral Heatitle Savaşım Dereği Yayıı, İstabul Medikal Yayıcılık, İstabul (23). 8. Tosu S. Viral heatitleri ülkemizdeki değişe eidemiyolojisi, ANKEM Derg. 23;27(Ek 2): Turgut A, Yama E, Pekü F ve ark. Multitrasfüze beta thalassemia majörlü hastalarda heatit B,C ve HIV sıklığı, 32. Türk Pediatri Kogresi Kitabı, D-, Eylül İstabul (996). 2. Tümer A. HIV/AIDS Nedir, Hacettee Üiversitesi HIV/AIDS tedavi ve araştırma merkezi (HATAM). htt:// 27.df Ulutürk R, Ka doörleride yaıla ruti tarama testlerii yıllık değerledirilmesi, Türk Mikrobiyol Cem Derg. 2;4(): Velati C, Romao L, Fomiatti L et al. Imact of ucleicacid testig for heatitis B virüs, heatitis C virüs, ad huma immuo deficiecy virus o the safety of blood suly i Italy: a 6- year survey, Trasfusio. 28;48(): htts://doi.org/./j x 23. Veto S, Caielli F, Cesario F. Ifectios ad thalassaemia, Lacet Ifect Dis. 26;6(4): htts://doi.org/.6/s (6) Vural S, Urgacı N, Uyar T, Kayaal N. Çocuk okoloji hastalarıda Heatit B ve C serorevalası, T Kli J Gastroeteroheatol. 2;2(3): Yaıcı G, Kurt AÖ, Öer S, Şaşmaz T, Buğdaycı R, Tamam A. Kroik ka trasfüzyou ala beta talasemi major ve orak hücreli aemi hastalarıda görüle komlikasyolar, Cumhuriyet Tı Derg. 29;3():