Volume: 13 Issue: 3 Year: 2016

Transkript

1 Volume: 13 Issue: 3 Year: 2016 The lik betwee iteratioal etrepreeurship ad export performace: Example of Maisa 1 Uluslararası girişimcilik ve ihracat performası ilişkisi: Maisa öreği İpek Kurt 2 Hürriyet Bilge 3 Abstract I recet years, the rapid developmet of the commuicatio Techologies, the World trade which is developig ad becomig easy with globalizatio, have bee pushig the firms to the iteratioal trade. The etrepreeurship activities of the firms are ot oly cover their operatig busiess i foreig market but to discover ad evaluate all kids of cross-border opportuities as well. The research was applied above the small-scale ad large-scale busiesses which are active alog the Maisa Orgaized Idustrial Zoe. The goal of the research is the researchig the effects of the iteratioal etrepreeurship activities to the export market performace. I this cotext, the research has carried out above the 120 people who give clear aswer to the 200 questioaire ad who work i the departmets of the foreig trade of the firms. O the result of the questioaire, it is aalyzed that whether the data set available for the factor aalysis or or ad 8 factor are obtaied. However, the 8th Factor could t be created because of cotaiig 2 variace. After that, oe-way variace aalysis ad correlatio aalysis are applied to the data set. O the result of the research, it is see that there is a relatioship betwee export market performace ad sub-dimesio of iteratioal Özet So yıllarda iletişim tekolojilerii hızlı gelişimi, küreselleşmeyle birlikte kolaylaşa ve gelişe düya ticareti, firmaları uluslararası ticarete itmektedir. Firmaları uluslararası girişimcilik faaliyetleri, sadece dış pazarda işletme açmalarıyla ilgili olmayıp her türlü sıır ötesi fırsatları keşfedip değerledirmelerii kapsar. Araştırma Maisa OSB de faaliyet göstere orta ve büyük ölçekli işletmeler üzeride uygulamıştır. Araştırmaı amacı, uluslararası girişimcilik faaliyetlerii ihracat pazar performasıa etkilerii araştırılmasıdır. Bu bağlamda araştırma firmaları dış ticaret departmalarıda çalışalara dağıtıla 200 akete sağlıklı cevap vere 120 kişi üzeride uygulamıştır. Aket soucuda veri setii faktör aalizi içi uygu olup olmadığı icelemiş ve 8 faktör elde edilmiştir. Acak sekizici faktör 2 değişkei içerdiği içi oluşturulamamıştır. Veri setie daha sora tek yölü varyas aalizi ve korelasyo aalizi uygulamıştır. Araştırma soucuda ihracat pazar performası ve uluslararası girişimcilik alt boyutları arasıda çeşitli yö ve kuvvetlerde ilişki olduğu görülmektedir. 1 This paper, which was produced from master thesis, preseted November 2016 i Atalya Iteratıoal Strategic Research Cogres 2 Research Assistat, İstabul Gelişim Uiversity, Faculty of Ecoomics Admiistrative ad Social Scieces, Iteratioal Trade, ipek-kurt.91@hotmail.com 3 Assist. Prof. Dr., Celal Bayar Uiversity, School of Applied Scieces, Bakig ad Fiace, hurriyet.bilge@gmail.com

2 4686 etrepreeurship i differet ways ad stregths. Keywords: Iteratioal etrepreeurship orietatio; export performace; performace scales. Aahtar Kelimeler: Uluslararası girişimcilik yöelimi; ihracat performası; performas ölçekleri. (Exteded Eglish abstract is at the ed of this documet) 1. GİRİŞ Güümüz düyasıda ekoomileri küreselleşmesiyle birlikte yurtdışı pazarlara açılmak, firmalar içi bir karar olmakta çıkıp zorululuk halie gelmiştir. Özellikle bilgi ve iletişim tekolojilerideki hızlı gelişmeler ve ekoomik birleşmeler ile işletmeler uluslararası faaliyetlere yöelmekte ve başarılı olabilmek içi çaba sarf etmektedirler. İşletmeleri gerek aldıkları kararlar doğrultusuda gerek itici güçler sayeside dış pazara açılmaları, uluslararası pazarlardaki fırsatları görüp değerledirmeleri gibi faaliyetler uluslararası girişimcilik alaıı oluşturmaktadır. Uluslararası girişimcilik, uluslararası pazarda firma değerii arttırmak içi yeilikçi, proaktif ve risk alma davraışlarıı tümü olarak taımlamıştır(oviatt ve McDougall, 2000:902). E az yatırımı ve e az risk almayı gerektirdiğide uluslararası pazarlara girmede e sık kullaıla yötem ihracattır. Bir işletmei dış pazarda gerçekleştirdiği faaliyetleri soucuda hem rakiplerle hem de işletme içeriside karşılaştırıldığıda amaçlarıa e derece ulaştığıı göstergesi ihracat performası olarak taımlaır. Araştırma, uluslararası girişimcilik faaliyetlerii işletmeleri ihracat performaslarıa etkilerii araştırmayı amaçlamaktadır. Maisa OSB de ihracat faaliyetide bulua işletmeleri uluslararası girişimcilik yöelimleri oluştura faktörler Açıklayıcı Faktör Aalizi ile belirlemiş ve bu faktörleri ihracat performası ile aralarıdaki ilişkiler araştırılmıştır. 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 2.1. Literatür Taraması Uluslararası girişimcilik uluslararası pazarda firma değerii arttırmak içi üç boyutu üzeride yeilikçi, proaktif ve risk alma davraışları olarak taımlamıştır(oviatt ve McDougall, 2000:902). Bu taım literatürde e çok kabul göre taım olmuştur ve gelecek çalışmalara temel olmuştur. Daha sora yapıla çalışmalarda bu taıma yeilikler ekleerek uluslararası girişimcilik taımıa yei boyutlar kazadırılmıştır. Miller (1983) de yaptığı çalışmasıda, Covi ve Slevi (1989) da yaptığı çalışmasıda uluslararası girişimciliği üç boyutuda bahsetmişlerdir. Acak Lumpki ve Dess (1996) da girişimcilik yöelimi ve ihracat performası üzerie yaptığı çalışmasıda uluslararası girişimciliği yeilikçilik, risk alma, proaktiflik, rekabetçi agresiflik ve özerklik olarak beş boyutta ele almışlardır(akt. Faiz, 2013:43). Altutaş vd. (2015) yaptığı çalışmasıda işletmeleri uluslararası girişimcilik eğilimlerii işletmeleri başarısıa etki edip etmediğii icelemiştir. Araştırma souçlarıa göre işletmeleri uluslararası girişimcilik tutumlarıı ihracat performası ile olumlu ilişkisi olduğu ve işletmeleri uluslararasılaşma düzeyleri arttıkça ihracat başarısıı da arttığı görülmüştür(altutaş vd., 2015).

3 4687 Çavuşgil ve Zou (1994) uluslararası pazar stratejisi ve ihracat performası çalışmasıda 16 sektörde 79 Amerika firmasıı ihracat departmaıda elde edile 202 veri üzeride kapsamlı faktör aalizii gerçekleştirmiştir. Araştırma soucuda ihracat performasıı ürü karmasıda, rekabet edebilir fiyatta, tutudurma faaliyetleride, dağıtımcı desteğide etkilediği görülmüştür. Fakat tutudurma faaliyetlerii performasla ters ilişkili olduğu görülmüştür. Buu edelerii ise ürüü bu faaliyetlere uygu olmaması, kültürel farklılıkları dikkate alımaması şeklide açıklaabilmektedir Uluslararası Girişimcilik Alt Boyutları Uluslararası girişimcilik olası mal ve hizmetleri yaratılması içi ulusal sıırları öteside fırsatları keşfedilmesi, yasalaştırılması ve kullaılmasıdır (McDougall ve Owiatt, 2003). Uluslararası girişimciliği altı alt boyutta iceleebildiğii söylemek mümküdür. İşletmeleri girişimcilik faaliyetlerie başlaması girişimcilik yöelimi şeklide ifade edilmektedir (Lumpki ve Dess, 2001). İkici alt boyut uluslararası pazar yöelimi firmaı yabacı müşterilerie değer yaratmak içi sergilediği duruş ve davraışları (Murray, Gao, Kotabe ve Zhou, 2007), işletmeleri dış pazarda aktif bir şekilde istihbarat elde etme ve buu kullama eğilimi uluslararası öğreme yöelimi (Slater ve Narver, 1995), örgüt çalışalarıı motivasyolarıı sürekli yüksek tutarak oları isteile davraışa doğru harekete geçirmek uluslararası istekledirme (Zhou vd., 2006), rakip olalarla ve olmayalarla işbirliği alt boyutları ise işletmeleri dış pazarda e tür ilişkiler içide olduğuyla ilgilidir İhracat Performası Belirleyicileri ve Ölçekleri İhracat performası; işletmei dış pazarlara ürü satması soucuda hem stratejik hem de ekoomik amaçlarıı e ölçüde gerçekleştiğii derecesidir (Çavusgil ve Zou, 1994). İhracat performasıı belirleye faktörler, içsel ve dışsal faktörler olarak iki grupta icelemektedir. İçsel faktörler firma yaşı, sektörü, yöeticii yabacı dil bilgisi, deeyimi gibi örgüte ve yöetime özgü faktörlerde oluşmaktadır. Dışsal faktörler ise firmaı içide buluduğu yerel ve yabacı pazar özellikleri, ihracat hedeflemesi, ihracat stratejisi gibi kouları içermektedir (Zou ve Sta, 1998). İhracat performası ölçekleri, fiasal, fiasal olmaya ve karma ölçekler şeklide ayrılmaktadır. Ürü satış hacmi, ihracat getirileri gibi sayısal veriler fiasal ölçekleri, ürüü piyasadaki algısı, müşteri tatmii şeklideki veriler fiasal olmaya ölçekleri oluşturmaktadır (Zou ve Sta, 1998). Karma ölçekler ise fiasal ve fiasal olmaya ölçekleri bir arada kullaılması şeklide oluşur. 3. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 3.1. Yötem Araştırmada kullaıla veriler aket yoluyla elde edilmiştir. Maisa OSB de ihracat yapa orta ve büyük ölçekli firmaları uluslararası girişimcilik faaliyetlerii ihracat performaslarıa etkisii olup olmadığıı icelemektedir. Araştırmaı bağımlı değişkei, ihracat performası; bağımsız değişkeler ise uluslararası girişimcilik yöelimi, uluslararası pazar yöelimi, uluslararası istekledirme, uluslararası öğreme yöelimi, rakip olalarla işbirliği yöelimi ve rakip olmayalarla işbirliği yöelimi şeklidedir Evre ve Öreklem Araştırmaı evrei, Maisa OSB de ihracat yapa orta ve büyük ölçekli işletmelerde oluşmaktadır. Araştırmaı öreklemii Maisa OSB de ihracat faaliyetide bulua işletmeleri dış ticaret departmalarıda görev yapa çalışalara kolay ulaşılabilir örekleme yötemi kullaılarak ulaşıla 120 kişi oluşturmaktadır. Ölçme aracı aketler kişilere gerek elde gerek olie olarak dağıtılmış olup, dağıtıla 200 akette 80 ie cevap verilmemiştir. Aketleri geri döüşüm oraı yaklaşık olarak % 60 civarıdır.

4 Veri Toplama Araçları Araştırmada uluslararası girişimcilik kültürü adı verile Dimitratos vd. (2012) geliştirdiği ölçek daraltılarak ve 5 li Likert tipi cevap seçeeği ile düzelemiştir. Altutaş vd. (2015) uluslararası girişimcilik ve ihracat performası ilişkisi çalışmasıda kulladığı ihracat performası ölçeğide faydalaılmıştır. Araştırmada kullaıla soru kağıdıda işletmelere ait demografik bilgilere ait 9 soru ve Uluslararası Girişimcilik Ölçeğie ait 31 soruda oluşa ölçek iki bölümde oluşmaktadır. Birici bölümde işletmeleri faaliyet süresi, işletmei çalışa sayısı, ihracat yaptığı bölgeler, faaliyet gösterdiği sektör, aket katılımcısıı işletmedeki pozisyou gibi demografik değişkeler yer almaktadır. Aket formuu ikici bölümüde ise uluslararası girişimciliği altı alt boyutlarıa ve ihracat performasıı belirlemesie ilişki sorulara yer verilmiştir. 4. BULGULAR Araştırmaya katıla 120 katılımcıı cevaplarıa göre; firmaları büyük çoğuluğuu 11 yılda fazladır ihracat yaptığı, yie öemli bir kısmıı ihracat yei başladığı ve yapıla ihracatı büyük kısmıı AB ve EFTA ülkelerie yapıldığı görülmektedir. AB ve EFTA ülkelerii ardıda ihracatı çoğuluğu Ortadoğu ve Kuzey-Güey Afrika bölgelerie yapılmaktadır. Araştırmaya katıla firmaları yüzde 45,8 i 2-10 arasıda ülkeye ihracat yapmaktadır. İşletmeler pazara giriş yötemi olarak birici sırada doğruda ihracatı ardıda ise dolaylı ihracatı tercih etmektedirler. Doğruda yabacı yatırım yolua gideler ise çok azdır. Katılımcıları toplam satışlardaki ihracat yüzdelerie baktığımızda satışlarıı yüzde 61 de fazlasıı ihracat yoluyla elde ede işletmeler çoğuluğu oluşturmaktadır. Öreklemi büyük kısmıı elektrik, elektroik ve bilişim alaıda faaliyette bulua firmalar ve demir, çelik ve diğer metaller alaıda faaliyet göstere firmalar oluşturmaktadır. Çalışa sayılarıa baktığımızda orta ve büyük ölçekli firmaları öreklemi %80 ide fazlasıı oluşturduğuu, sermaye yapılarıı icelediğimizde ise %71,7 sii %100 yerli sermaye sahibi, %10 uu %100 yabacı sermaye sahibi ve %18,3 üü yerli ve yabacı sermaye karışımıa sahip olduğuu görmekteyiz. Fak.1(Ulus. Öğr. Yöel.): L15(,893); L16(,864); L17(,816) Fak.2(Rakip. İşbir. Yöel.): L19(,770); L18(,759); L1(,662); L20(,621); L2(,620) Fak.3(Rakip. Olma. İşbir. Yöel.): L22(,842); L23(,822); L21(,810) Fak.4(Ulus. Paz. Yöel.): L9(,853); L10(,787); L11(,740); L8(648) Fak.5(İhr. Paz. Per.): L28(836); L26(806); L27(802); L25(717) Fak.6(Ulus. İstek.): L14(835); L13(783); L24(434) Fak.7(Ulus. Gir. Yöel.): L7(824); L4(647); L6(405) Fak.1 Özdeğer(6,215); Varyas(10,822) Fak.2 Özdeğer(4,284); Varyas(10,564) Fak.3 Özdeğer(2,957); Varyas(10,546) Fak.4 Özdeğer(1,998); Varyas(10,357) Fak.5 Özdeğer(1,458); Varyas(10,181) Fak.6 Özdeğer(1,368); Varyas(9,283) Fak.7 Özdeğer(1,210); Varyas(6,889) Toplam Açıklaa Varyas: 73,432 Crobach Alpha: 0,93 KMO: 0,715 Bartlett S. Testi: P:0, ,342

5 4689 Tablo 1: Faktörleri Ortalamaları, Değişkeliği ve Güveirlikleri Faktörler Ortalama Stadart Sapma Crobach Alpha UGY 2,900 0,35 0,488 UÖY 2,303 0,15 0,930 UPY Uİ 2,333 3,531 0,11 0,20 0,833 0,715 ROLİ 3,550 0,13 0,792 ROLMİ 2,922 0,15 0,839 İPP 3,254 0,13 0, Elde Edile Verileri Aalizi İşletmeleri İhracat Yapma Süreleri İle Girişimciliği Alt Boyutları Arasıdaki İlişkiye Yöelik Bulgular Tablo 2: İşletmeleri İhracat Yapma Sürelerii Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Varyas Aalizi Souçları Boyutlar F P UGY 8,599 0,000 UÖY 2,406 0,071 UPY 1,387 0,250 Uİ 5,400 0,002 ROLİ 5,893 0,001 ROLMİ İPP 0,684 0,593 0,564 0,621 Tablo 2 deki aaliz souçları icelediğide işletmeleri ihracat sürelerii uluslararası girişimcilik yöelimi (p = 0,000<0,05), uluslararası istekledirme (p = 0,002<0,05) ve rakip olalarla işbirliği yöelimi (p = 0,001<0,05) alt boyutları 0,05 alamlılık düzeyie göre istatiksel olarak alamlı fark oluşturmaktadır. Bu aaliz souçlarıa göre alamlı bulua faktörlere Tukey testi uygulamıştır. Tablo 3: İşletmeleri İhracat Sürelerii Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Karşılaştırılması (Post Hoc Tests-Tukey) Boyutlar İ(yıl) J(yıl) İ-J P UGY ,79770 *, ,59649 *, ,07357 *, ,47708 *,045 Uİ ,52851 *, ,77554 *,001 ROLİ ,63684 *, ,76129 *,001 Tablo 3 deki Tukey testide, işletmeleri ihracat yapma süreleri değişkeii uluslararası girişimcilik yöelimi faktörüde sırasıyla (p = 0,002<0,5), (p = 0,026<0,05), (p = 0,000<0,05) ve (p =

6 4690 0,045<0,05) farklılık meydaa getirmiştir. Uluslararası istekledirme faktörüde (p = 0,030<0,05) ve (p = 0,001<0,05) farklılık oluştururke rakip olalarla işbirliği yöelimide ise (p = 0,006<0,05) ve (p = 0,001<0,05) farklılık oluşturmuştur. Yai 1-5 yıldır ihracat yapa işletmeleri 6-10 yıldır ihracat yapa işletmelere göre uluslararası girişimcilik yöelimleri daha düşüktür yıldır ihracat yapa işletmeleri ve 21 yılda fazladır ihracat yapa işletmelere göre uluslararası girişimcilik yöelimleri daha fazladır. Uluslararası istekledirme yöelimide 1-5 yıldır ihracat yapa işletmeleri ve 21 yılda fazladır ihracat yapa işletmelere göre motivasyoları daha fazladır. Ayı şekilde 1-5 yıldır ihracat yapa işletmeleri ve 21 yılda fazladır ihracat yapa işletmelere orala rakiplerle işbirliği yapma eğilimleri daha fazladır İşletmeleri Toplam Satışlardaki Oraı İle Girişimciliği Alt Boyutları Arasıdaki İlişkiye Yöelik Bulgular Tablo 4: İşletmeleri İhracatıı Toplam Satışlar İçideki Oraıı (%) Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Varyas Aalizi Souçları Boyutlar F P UGY 7,668 0,000 UÖY 3,538 0,009 UPY 2,768 0,031 Uİ 5,763 0,000 ROLİ ROLMİ İPP 5,794 4,219 1,679 0,000 0,003 0,160 Tablo 4 de görüldüğü üzere toplam satışlardaki ihracat oraı uluslararası girişimcilik yöelimi (p = 0,000<0,05), uluslararası öğreme yöelimi (p = 0,009<0,05), uluslararası pazar yöelimi (p = 0,031<0,05), uluslararası istekledirme (p = 0,000<0,05), rakiplerle işbirliği yöelimi (p = 0,000<0,05) ve rakip olmayalarla işbirliği yöelimi (p = 0,003<0,05) alt boyutlarıyla 0,05 alamlılık düzeyie göre alamlı fark oluşturmaktadır. Acak toplam satışlardaki ihracat oraı ile ihracat pazar performası boyutu ile alamlı bir fark buluamamıştır. Aaliz souçlarıa göre alamlı bulua faktörlere ilişki Tukey testi uygulamıştır. Tablo 5: İşletmeleri İhracatıı Toplam Satışlar İçideki Oraıı Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Karşılaştırılması (Post Hoc Tests-Tukey) Boyutlar İ(%) J(%) İ-J P UGY ,82323*, ,06768*, ,63675*, ,88120*,000 UÖY ,87749 *,008 Uİ ,90598 *, ,53333 *,046 ROLİ ,79231 *, ,82564 *,001 Tablo 5 deki aaliz souçlarıa göre yapıla Tukey testide ihracatı toplam satışlardaki oraı, Uluslararası girişimcilik yöelimide sırsıyla (p = 0,013<0,05), (p = 0,001<0,05), (p = 0,009<0,05),

7 4691 (p = 0,000<0,05), uluslararası öğreme yöelimide (p = 0,008<0,05), uluslararası istekledirme yöelimide (p = 0,000<0,05), (p = 0,046<0,05) ve rakiplerle işbirliği yöelimide (p = 0,001<0,05), (p = 0,001<0,05) fark meydaa getirmiştir. Toplam satışlardaki ihracat oraı %21-40 aralığıda ola işletmeleri uluslararası öğreme yöelimleri %61-80 aralığıda olalara göre daha düşüktür. Acak rakip olalarla işbirliği yöelimleri, uluslararası istekledirme yöelimleri ve uluslararası girişimcilik yöelimleri daha yüksektir. İhracatıı toplam satışlardaki oraı %1-20 aralığıda ola işletmeleri % aralığıda olalara göre uluslar arası girişimcilik yöelimleri daha yüksektir. İhracat oraı %61-80 aralığıda ola işletmeleri % aralığıda olalara göre uluslararası istekledirme yöelimleri daha düşüktür İşletmeleri Yerli Ve Yabacı Sermaye Oraları İle Girişimciliği Alt Boyutları Arasıdaki İlişkiye Yöelik Bulgular Tablo 6: İşletmeleri Yerli Sermaye Oralarıı (%) Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Varyas Aalizi Souçları Boyutlar F P UGY 1,719 0,150 UÖY 3,457 0,010 UPY 3,063 0,019 Uİ 1,341 0,259 ROLİ ROLMİ İPP 2,628 1,646 0,799 0,038 0,167 0,528 Tablo 6 da görüldüğü üzere işletmeleri yerli sermaye oraı uluslararası öğreme yöelimi (p = 0,010<0,05), uluslararası pazar yöelimi (p = 0,019<0,05) ve rakiplerle işbirliği yöelimi (p = 0,038<0,05) alt boyutlarıyla 0,05 alamlılık düzeyie göre alamlı fark oluşturmaktadır. Acak işletmeleri yerli sermaye oraı ile uluslararası girişimcilik yöelimi, uluslararası istekledirme, rakip olmayalarla işbirliği yöelimi ve ihracat pazar performası boyutları arasıda alamlı bir fark buluamamıştır. Aaliz souçlarıa göre alamlı bulua faktörlere ilişki Tukey testi uygulamıştır. Tablo 7: İşletmeleri Yerli Sermaye Oralarıı (%) Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Karşılaştırılması (Post Hoc Tests-Tukey) Boyutlar İ(%) J(%) İ-J P UÖY ,83333 *, ,25000 *, ,63697 *,015 UPY ,79167 *,019 ROLİ ,75256 *,038 %100 yabacı sermayeye sahip işletmeleri %1-30 aralığıda yerli sermayeye sahip olalara göre uluslararası öğreme yöelimleri daha düşüktür. Acak %1-30 aralığıda yerli sermaye sahibi işletmeleri % aralığıda yerli sermaye sahibi işletmelere göre uluslararası öğreme yöelimleri daha yüksektir. Ayı şekilde %1-30 aralığıda yerli sermaye sahibi işletmeleri %61-80 aralığıda yerli sermaye sahibi işletmelere orala uluslararası pazar yöelimleri daha yüksektir. %31-

8 aralığıda yerli sermayeye sahip işletmeleri ise rakiplerle işbirliği yöelimleri % aralığıda yerli sermaye sahibi olalarda daha düşüktür. Tablo 8: İşletmeleri Yabacı Sermaye Oralarıı (%) Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Varyas Aalizi Souçları Boyutlar F P UGY 0,391 0,815 UÖY 0,988 0,417 UPZ 1,258 0,191 Uİ 2,063 0,090 ROLİ 2,759 0,031 ROLMİ İPP 3,199 0,104 0,016 0,981 Tablo 8 de görüldüğü üzere işletmeleri yabacı sermaye oraı rakiplerle işbirliği yöelimi (p = 0,031<0,05) ve rakip olmayalarla işbirliği yöelimi (p = 0,016<0,05) alt boyutlarıyla 0,05 alamlılık düzeyie göre alamlı fark oluşturmaktadır. Aaliz souçlarıa göre alamlı bulua faktörlere ilişki Tukey testi uygulamıştır. Tablo 9: İşletmeleri Yabacı Sermaye Oralarıı (%) Girişimciliği Alt Boyutlarıa Etkisii Karşılaştırılması (Post Hoc Tests-Tukey) Boyutlar İ(%) J(%) İ-J P ROLMİ ,27649 *,012 Tablo 9 da görüldüğü gibi %100 yerli sermaye sahibi işletmeleri %1-30 arasıda yabacı sermaye sahibi işletmelere göre rakip olmayalarla işbirliği yöelimi daha düşüktür Uluslar Arası Girişimcilik Alt Boyutlarıı Birbirleriyle Arasıdaki İlişkiye Yöelik Bulgular Tablo 10: Faktörler Arasıdaki İlişkilere İlişki Korelasyo Aalizi Souçları UÖY ROLİ ROLMİ UPY İPP Uİ UGY Korelasyo 1 UÖY Öem N 120 Korelasyo -,051 1 ROLİ Öem,579 N Korelasyo,011 -,273 ** 1 ROLM İ Öem,908,003 N Korelasyo,446 **,330 ** -,246 ** 1 UPY Öem,000,000,007 N

9 4693 Korelasyo,165,287 ** -,022,277 ** 1 İPP Öem,071,001,812,002 N Korelasyo -,456 **,078,244 ** -,275 ** -,054 1 Uİ Öem,000,398,007,002,558 N Korelasyo,191 *,146 -,100,238 **,404 ** -,116 1 UGY Öem,037,111,278,009,000,207 N *Korelasyo 0,01 düzeyide alamlıdır. **Korelasyo 0,05 düzeyide alamlıdır. Tablo 10 daki souçlara göre; uluslararası pazar yöelimi faktörü ile uluslararası öğreme yöelimi faktörü arasıda pozitif (0,446) ve istatistiksel olarak alamlı (p = 0,000<0,05) bir ilişki vardır. İşletmeleri uluslararası pazar yöelimleri arttıkça uluslararası öğreme yöelimleri de artacaktır. Ayı şekilde uluslararası pazar yöelimi faktörü ile rakip olalarla işbirliği yöelimi faktörü arasıda pozitif yölü (0,330) ve alamlı (p = 0,000<0,05) bir ilişki vardır. Yai işletmeleri uluslararası pazar yöelimleri arttıkça rakiplerle işbirliği eğilimleri de artacaktır. Acak uluslararası pazar yöelimi faktörü ile rakip olmayalarla işbirliği yöelimi faktörü arasıda egatif yölü (- 0,246) ve alamlı (p = 0,007<0,05) bir ilişki vardır. İşletmeleri uluslararası pazar yöelimleri arttıkça rakip olmayalarla işbirliği yöelimleri azalacaktır. rakip olmayalarla işbirliği yöelimi faktörü ile rakiplerle işbirliği yöelimi faktörü arasıda egatif yölü (-0,273) ve alamlı (p = 0,003<0,05) bir ilişki vardır. Yai işletmeleri rakip olmayalarla işbirliği yöelimi arttıkça rakiplerle işbirliği yöelimi azalacaktır. ihracat pazar performası faktörü ile rakip olalarla işbirliği yöelimi ve uluslararası pazar yöelimi faktörleri arasıda pozitif (0,287), (0,277) ve alamlı (p = 0,001<0,05), (p = 0,002<0,05) bir ilişki vardır. Bua göre işletmeleri ihracat pazar performasları arttıkça rakiplerle işbirliği yöelimleri ve uluslararası pazar yöelimleri artacaktır. Uluslararası istekledirme faktörü ile uluslararası öğreme yöelimi ve uluslararası pazar yöelimi faktörleri arasıda egatif (-0,456), (-0,275), ve alamlı (p = 0,000<0,05), (p = 0,002<0,05) bir ilişki rakip olmayalarla işbirliği faktörü arasıda pozitif (0,244) ve alamlı (p = 0,007<0,05) bir ilişki vardır. Yai işletmeleri uluslararası istekledirme yöelimleri arttıkça rakiplerle işbirliği yöelimleri artacak acak uluslararası öğreme yöelimleri ve uluslararası pazar yöelimleri azalacaktır. Uluslararası girişimcilik yöelimie baktığımızda ise işletmeleri uluslararası girişimcilik yöelimleri arttıkça uluslararası pazar performası ve ihracat pazar performasları artacaktır. 5. SONUÇ VE TARTIŞMA Uluslararası girişimcilik ve ihracat performası ilişkisii Maisa OSB de ihracat yapa işletmeler üzeride icelediği araştırma souçları aşağıdaki gibidir. İşletmeleri ihracat yapma sürelerii uluslararası girişimcilik yöelimi, uluslararası istekledirme yöelimi ve rakip olalarla işbirliği yöelimi alt boyutları arasıda alamlı fark oluşturmuştur. Bua göre işletmeleri ihracat yapma süreleri arttıkça uluslararası girişimcilik yöelimleri de artmaktadır. Acak ihracata yei başlayaları motivasyoları daha uzu süredir ihracat yapa işletmelere göre daha fazladır. Ayı şekilde ihracata yei başlayaları rakiplerle işbirliği yöelimleri diğerlerie göre daha fazladır. Buu edeii ihracata yei başlayaları piyasayı iyi bilmemeside, deeyimsizliğide ve piyasada faaliyet göstermek

10 4694 içi güçlü firmaları rakip olarak karşılarıa almak istememeleride kayakladığı düşüülmektedir. İşletmeleri toplam satışlarıdaki ihracat payıı uluslararası girişimciliği alt boyutları arasıda alamlı fark oluşturduğu görülmektedir. İşletmeleri ihracat payı arttıkça uluslararası öğreme yöelimlerii arttığı gözlemlemiştir. Acak ihracat payı düşük ola işletmeleri rakiplerle işbirliği yöelimi, uluslararası istekledirme yöelimi ve uluslararası girişimcilik yöelimleri daha fazladır. Bu açıda bakıldığıda ihracat payı düşük ola işletmeleri ihracat satışlarıı arttırmak içi daha fazla çabaladığı ve daha fazla dış pazara odaklama algısı oluşturmaya çalıştıkları görülmektedir. Yie rakiplerle daha fazla işbirliği yapmalarıı sebebii bu olduğu düşüülmektedir. Korelasyo aalizi souçlarıa bakıldığıda bezer çalışmalarda(aaby ve Slater, 1989; Zou ve Sta, 1998; Altutaş, Sözüer ve Semerciöz, 2015) olduğu gibi ihracat pazar performası ve uluslararası girişimcilik alt boyutları arasıda çeşitli yö ve kuvvetlerde ilişki olduğu görülmektedir. İhracat pazar performası ile rakiplerle işbirliği yöelimi ve uluslararası pazar yöelimi arasıda pozitif ve alamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Altutaş, Sözüer ve Semerciöz (2015) yaptığı çalışmasıda ihracat pazar performası ile uluslararası Pazar performası arasıda pozitif acak zayıf yölü bir ilişki bulmuştur(altutaş, vd. 2015:73). Uluslararası girişimcilik alt boyutlarıı kedi aralarıdaki ilişkilere baktığımızda ise; uluslararası pazar yöelimi ile uluslararası öğreme yöelimi ve rakiplerle işbirliği yöelimi arasıda pozitif ve alamlı, rakip olmayalarla işbirliği yöelimi arasıda ise egatif ve alamlı ilişki olduğu görülmüştür. İşletmeleri uluslararası istekledirme yöelimleri ile uluslararası öğreme yöelimi ve uluslararası pazar yöelimi arasıda egatif ve alamlı acak rakip olmayalarla işbirliği yöelimi arasıda pozitif ve alamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulguları özellikle ihracat yei başlaya işletmeleri uzu süredir ihracat yapalara göre daha fazla rakiplerle işbirliği yaptığıı ve daha fazla istekli olduklarıı göstermektedir. Uzu süredir ihracat yapa işletmeleri daha fazla deeyim sahibi olmalarıda, pazar belirsizlikleri yaşamadıklarıda ve faaliyet pazarıı büyütmeye yöelik değil de korumaya yöelik tutum sergiledikleride dolayı böyle olduğu düşüülmektedir. Araştırma Maisa OSB de faaliyet göstere firmalarda gerçekleştirilmiştir. Ayı çalışma Türkiye geelide ihracat yapa işletmeler üzeride yapılabilirse daha sağlıklı souçlar elde edileceği düşüülmektedir. Yie araştırma faaliyet alaı olarak kısıtlamamaktadır. Bu edele ayı çalışmaı belli bir sektör üzeride gerçekleştirilmesi farklı souçlar ortaya çıkarabilecektir ve literatüre öemli katkı sağlayacaktır. KAYNAKÇA Aaby, N. E. ve Slater, S. F. (1989). Maagemet Iflueces o Export Performace: A Review of the Empirical Literature Iteratioal Marketig Review. 6(4): Altutaş, G. Sözüer, A. ve Semerciöz, F. (2015). Uluslararası Girişimcilik İle İhracat Pazar Performası Arasıdaki İlişki: Türkiye' deki İhracatçı İşletmeler Öreği. Doğuş Üiversitesi Dergisi. 16(1): Covi, J. G. ve Miller, D. (2013). Iteratioal Etrepreeurial Orietatio: Coseptual Cosideratios, Research Themes, Meseuramet Issues Ad Future Research Directios. Etrepreeurship Theory ad Practice Joural. 38(1): Çavusgil, S. T. ve Zou, S. (1994). Marketig Strategy-Performace Relatioship : A Ivestigatio of the Empirical Lik i Export Market Vetures. Joural Of Marketig. 58(Jauary): 1 21.

11 4695 Dimitratos, P. Voudouris, I. Plakoyiaaki, E. ve Nakos, G. (2012). Iteratioal Etrepreeurial Culture-Toward A Comprehesive Opportuity-Based Operatioalizatio Of İteratioal Etrepreeurship. Iteratioal Busiess Review, 21(4): Faiz, E. (2013). Uluslararası Girişimcilik Yöelimii Proaktiflik Boyutu: Küresel Doğa İşletmeler Üzerie Bir Araştırma. (Yayılamamış Doktora Tezi). Akara: Gazi Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü. Murray, J. Y. Gao, G. Y. Kotabe, M. ve Zhou, N. (2007). Assessig Measuremet Ivariace of Export Market Orietatio : A Study of Chiese ad No-Chiese Firms i Chia. Joural Of İteratioal Marketig. 15(4): Oviatt, B. M. ve McDougall, P. P. (2005). Defiig İteratioal Etrepreeurship Ad Modelig The Speed Of İteratioalizatio. Etrepreeurship: Theory ad Practice, 29(5), Slater, S. F. ve Narver, J. C. (1995). Market Orietatio ad Learig Orgaizatio. Joural Of Marketig. 59(April): Zahra, S. ve George, G. (2002). Iteratioal Etrepreeurship: The Curret Status of the Field ad Future Research Ageda. Strategic Etrepreeurship, Zou, S. ve Sta, S. (1998). The determiats of export performace : a review of the empirical literature betwee 1987 ad Iteratioal Marketig Review. 15(5): Zhou, K. Z. Tse, D. K. ve Li, J. J. (2006). Orgaizatioal chages i emergig ecoomies : drivers ad cosequeces. Joural Of Iteratioal Busiess Studies. 37: Exteded Eglish Abstract I recet years, the rapid developmet of the commuicatio techologies, the world trade which is developig ad becomig easy with globalizatio, have bee pushig the firms to the iteratioal trade. The etrepreeurship cocept is emerged from this poit of view. Iteratioal etrepreeurship is o the rise due to factors such as rapidly developig techology, globalizatio of markets, iadequacy of iteral market, ad iteratioal etrepreeurship activities are icreasig rapidly i recet years. I the directio of the decisios that the compaies eed to make, the exteral etrepreeurship fields such as the opeig of the outer market with the drivig force, the opportuities to see ad evaluate the iteratioal markets costitute the field of iteratioal etrepreeurship. Iteratioal etrepreeurship is defied as all of the iovative, proactive ad risk takig behaviors to icrease firm value o the iteratioal market (Oviatt ve McDougall, 2000:902). As metioed earlier, these activities are ot oly the activities that eed to be ivested i iteratioal markets but also the activities related to the etry ad exit of goods ad services. As it requires miimum ivestmet ad least risk, export is the most commo method to eter iteratioal markets. Therefore, for the first time, compaies that will be opeed to iteratioal markets ted to export first. At this stage, the export success of the compaies is importat i order to carry o their iteratioal etrepreeurial activities at a later stage. A export performace is defied as the idicator of how much a eterprise achieves its goals i compariso to its competitors i both the competitors ad the eterprise as a result of the activities carried out o the outside market(çavusgil ve Zou, 1994:4). The etrepreeurship tedecies of the firms are ot oly cover their operatig busiess i foreig market but to discover ad evaluate all kids of cross-border opportuities as well. I this cotext, i our study, it is focused o the relatioship betwee iteratioal etrepreeurship ad export performace. Whe we look at the literature, there are a few studies that examie the relatioship betwee iteratioal etrepreeurship ad export performace. For this reaso, is has bee give importace for the examiig of the subject.

12 4696 The research was applied above the small-scale ad large-scale busiesses which are active alog the Maisa Orgaized Idustrial Zoe. The goal of the research is the researchig the effects of the iteratioal etrepreeurship activities to the export market performace. I this cotext, the research has carried out above the 120 people who give clear aswer to the 200 questioaire ad who work i the departmets of the foreig trade of the firms. O the result of the questioaire, it is aalyzed that whether the data set available for the factor aalysis or or ad 8 factor are obtaied. However, the 8th Factor could t be created because of cotaiig 2 variace. The factors which are obtaied: iteratioal etrepreeurial orietatio, iteratioal learig orietatio, iteratioal motivatio, iteratioal market orietatio, the orietatio of cooperatio with competitors, the orietatio of cooperatio with o-competig ad export market performace. After that, oe-way variace aalysis ad correlatio aalysis are applied to the data set. O the result of the research, it is see that there is a relatioship betwee export market performace ad sub-dimesio of iteratioal etrepreeurship i differet ways ad stregths. The fidigs of the study show that especially the start-ups of exports more cooperate with competitors ad are more ethusiastic tha log-term exports. Log-term exportig eterprises are thought to be so because they have more experiece, because they lack market ucertaities, ad because they have a attitude to protect rather tha grow the activity market. As the ethusiasm of etrepreeurs icreases, the tedecies of co-operatio will icrease, but iteratioal learig orietatios ad iteratioal market orietatios will decrease. Whe we look at iteratioal etrepreeurship orietatio, as iteratioal etrepreeurship orietatio of eterprises icreases, iteratioal market performace ad export market performaces will icrease. As the export share of eterprises icreased, iteratioal learig treds were observed to icrease. However, compaies with low share of export have a tedecy of cooperatio directio, iteratioal desire orietatio ad iteratioal etrepreeurship tedecy. From this poit of view, it is see that the eterprises with low share of exports are tryig to icrease export sales more ad try to create more exteral focal focusig sese. It is thought that this is the reaso why they cooperate more with the oppoets. As the directio of cooperatio with ocompetitors icreases, the directio of cooperatio will decrease. As the iteratioal market orietatios of eterprises icrease, the tedecy of cooperatio with o-competitors will decrease.