THOMAS MODELİ KAPSAMINDA YÖNETİCİLERİN ÇATIŞMA YÖNETİMİ STİLLERİ VE TEKSTİL İŞLETMELERİNDE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Transkript

1 THOMAS MODELİ KAPSAMINDA YÖNETİCİLERİN ÇATIŞMA YÖNETİMİ STİLLERİ VE TEKSTİL İŞLETMELERİNDE BİR ALAN ARAŞTIRMASI Alpteki SÖKMEN İrfa YAZICIOĞLU ÖZET İşletmeler arası büyük rekabetleri yaşadığı, adeta ekoomik çatışmaları savaşa döüştüğü güümüz şartlarıda, işletmeler içideki bireysel ve örgütsel çatışmaları iyi yöetilmesi ve kotrol altıda tutulması zorululuk olmuştur. İşletme başarısıda çatışma yöetimii işletmeler açısıda öemi düşüüldüğüde, yöeticileri çatışmalara yöelik yaklaşımları ö plaa çıkmaktadır. Yöeticileri çatışma yöetimi stillerii belirlemeyi amaçlaya bu araştırmada, Thomas tarafıda geliştirile model temel alımış, bu kapsamda Adaa ilide faaliyet göstere tekstil işletmeleride uygulaa aket yardımıyla alamlı birtakım souçlara da ulaşılmıştır. Geçerlilik ve güveilirlik boyutları iceledikte sora, işletmeleri orta ve üst kademe yöeticilerii cisiyet ve medei durum değişkeleri açısıda örgüt içi çatışmalarda gösterdikleri davraış boyutu ve tutumları arasıda farklılık olup olmadığıı ortaya koymak içi t-testi uygulamıştır. Aahtar Kelimeler: Çatışma, çatışma yöetimi, çatışma yöetimi stilleri modeli THE CONFLICT MANAGEMENT STYLES OF MANAGERS IN THE SCOPE OF THE THOMAS MODEL AND A CASE STUDY ABSTRACT Today there is ot oly a strict competitio betwee compaies but also ecoomic coflicts are like a war i the busiess life. I these coditios, the maagig ad cotrollig successfully the orgaizatioal ad idividual coflicts are gettig compulsive for busiess. Therefore the approach of the maager trough the coflicts with i compaies became importat. This study is aimig to ivestigate the coflict style of the maagers, for this reaso Thomas model was used. I this scope a questioaire was prepared a applied to the fabric producer compaies. The t test was used to ivestigate the high, middle ad lover class maagers attitudes trough coflict maagemet with i orgaizatio i term of the geder ad marriage variables. As a result of the aalyzig of the questioaires, the sigificat results were foud. Key Words: Coflict, coflict maagemet, ad the model of the coflict maagemet style Başket Üiversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu (Öğr. Gör. Dr.) Gazi Üiversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi (Öğr. Gör. Dr.) Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 1

2 GİRİŞ Çatışmalar; bütü toplumlarda var ola bir diamik etkileşim soucu ortaya çıka doğal bir olgudur ve her sosyal toplumda az veya çok buluur. Çatışmalar diamiktir; çükü çatışma içeriside taraflar kedi pozisyolarıı diğer tarafa göre ayarlar (Tuluay, 1990: 30). Örgütsel çatışmalar; çatışa tarafları özellikleride ve çatışma öcesi ilişkileride, çatışma yarata kouda, çatışmaı ortaya çıktığı sosyal çevrede, çatışma ile ilgilee izleyicilerde, çatışmada uygulaa strateji ve taktikler ile çatışmaı souçlarıda etkilee, çevresideki geiş alaa etkisii yaya bir süreçtir. Yöetimi temel amaçlarıda biri, örgüt içideki davraış farklılıklarıı e alt düzeye idirerek davraışlarda tek tipliği sağlamak ve güveilir davraış kalıpları oluşturmaktır (Ca, 1994: 45). Dolayısıyla örgütlerde verimliliği, etkililiği ve kotrolü sağlayabilmek içi davraışlarda çeşitliliği ortada kaldırmak gerekir (Korkmaz, 1994: 77). Çatışma, sadece yöetimi üzeride durduğu bir kavram değildir. Toplumsal bir olgu olması edeiyle; atropoloji, sosyoloji, psikoloji, ekoomi vb. gibi bilimler de çatışmayı icelemektedir. 1. Çatışmaı Taımı ve Çatışmaya Yöelik Kuramsal Yaklaşımlar Gülük hayatı çeşitli kesitleride sık olarak kullaıla çatışma kavramı, e geel alamda savaşlarda edüstriyel mücadelelere, rekabette diğer bireylerde kişisel olarak hoşlaılmamasıa kadar çeşitli durum ve olayları büyesie almaktadır (Tekarsla ve diğ., 2000: 238). Bir calı orgaizma, yaşamsal itelikte bir ihtiyacıı tatmi etmek istediği zama bir egelle karşılaştığıda sıkıtı ve buu doğurduğu gergilik meydaa gelir. İsalar bakımıda da çatışma, gerek fizyolojik gerekse sosyo-psikolojik ihtiyaçları tatmiie egel ola sıkıtıları meydaa getirdiği gergilik durumlarıdır (Ere, 2000: 527). Sözlük alamıyla çatışma, çatışma eylemii ifade etmektedir. Çatışmak ise, birbirie çatmak veya çatılmak olarak taımlamaktadır. Diğer alamları ise şöyledir: (söz, iddia veya davraışlar) birbirii tutmamak, birbirii çelmek, müteakız olmak ; karşılıklı vuruşmak, kavga etmek ; vs. (TDK Sözlüğü, 1998:238). Çatışmaı İgilizce karşılığı ola coflict kelimesi; Latice de birbirie vurmak, karşı gelmek alamıda ola coflictus köküde gelmektedir (Pekkaya, 1994: 3). Görüldüğü gibi, kelimei özüde olumsuz bir alam yatmaktadır. Nitekim bazı bilim adamları, çatışmaı saldırgalık içere bir süreç olduğuu belirtmektedirler (Ware ve Bares, 1983: 196). Çatışmaya yöelik kimi taımlar aşağıda suulmuştur: Geel alamda çatışma, her türlü karşı koyma ve karşılıklı olumsuz ilişki alamıa gelip, gücü, kayakları veya toplumsal pozisyoları azlığıa ve değişe değer yargılarıa dayaır (Robbis, 1974: 15). Stoer çatışmayı, Örgütte iki veya daha fazla kişi ya da grup 2 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

3 arasıda kıt kayakları paylaşılması veya faaliyetleri tahsisi ile yie bu kişi ve gruplar arasıdaki, amaç, statü, değer yargıları veya algılama farklılıklarıda kayaklaa alaşmazlık olarak taımlamıştır (Stoer, 1978: 345). Rahim çatışmayı şu şekilde ifade etmiştir: Birey ve grupları içideki veya aralarıdaki uyumsuzluk veya alaşmazlık biçimide kedii göstere bir etkileşim durumudur (Rahim, 1985: 81). Ere, çatışmayı Bir örgütte bireyler ve grupları birlikte çalışma sorularıda kayaklaa ve ormal faaliyetleri durmasıa veya karışmasıa ede ola olaylar olarak ifade etmiştir (Ere, 2000: 527). Koçel ise, İki veya daha fazla kişi veya grup arasıdaki çeşitli kayaklarda doğa alaşmazlık olarak taımlamıştır (Koçel, 2001: 534). Yukarıda yapıla taımları ışığıda örgütsel çatışmayı şu şekilde taımlamaı mümkü olabileceği düşüülmektedir: Örgüt içideki birey veya grupları, kedi içleride, aralarıda veya örgütle, çeşitli ve farklı edelerde kayaklaa, uyuşmazlık, alaşmazlık ve/veya birbirie ters düşme şeklide ortaya çıka değişke özellikli bir etkileşim sürecidir. Çatışma kousuda yapıla ilk çalışmalar, çatışmaı kötü bir durum olarak algıladığıı göstermektedir. Bu yaklaşımı geçerli olduğu döemde, diğer bir ifadeyle geleeksel yöetim düşücesi içide çatışma isteilmeye bir durum olarak kabul edilmiştir (Colb ve Barturek, 1992: 5; Özkalp ve Kırel, 1996: 314; Ere, 2000: 527; Koçel, 2001: 534). Örgütsel etkiliğe yöelik bu yaklaşımlarda çatışmaı ortada kalkması içi görevleri, yötemleri, kuralları ve yetki ilişkilerii açık olarak taımlaması ve rasyoel bir örgüt yapısı geliştirilmesi ögörülmüştür (Erdoğa, 1999: 200). Geleeksel yaklaşımı her türlü çatışmayı işlevsel olmakta uzak ve örgüte zarar verici oluşumlar olarak görmesie karşılık davraışsal yöetim düşücesi içeriside örgütte ortaya çıka çatışmalarda e azıda bir kısmıı bazı soruları varlığıa işaret etmeleri ve sözkousu sorulara daha sağlıklı çözümler geliştirebilmesi içi yöetimi harekete geçirmeleri edeiyle işlevsel çatışma şeklide iteledirilmesi görüşü hakimdir (Şimşek, 1987: 12; Özkalp ve Kırel, 1996: 315; Baysal ve Tekarsla, 1996: 307). Davraışsal yaklaşımcılar, geel olarak çatışmaı bireyler ve gruplar arası farklılıklarda doğduğuu, çatışmaı yok edilmesii bu farklılıkları ortada kaldırılması alamıa geldiğii ileri sürerek, buu olaaksızlığıı belirtmişler, bireyler ve gruplar arasıdaki çatışmaları beimseip, desteklemesi gerektiğii savumuşlardır (Tekarsla ve diğ., 2000: 272). Örgütlerde meydaa gele çatışmaları moder bir yaklaşımla ortaya koyalar, literatüre etkileşimciler olarak girmişlerdir. Bu yaklaşım, davraışsal yaklaşımda farklı olarak optimal düzeyde bir çatışmayı açıkça desteklemeye yöelir ve çatışma yöetimii, güdüleme ve çözüm yötemlerii de kapsayacak şekilde taımlar (Baysal ve Tekarsla, 1996: 308). Etkileşimci Yaklaşım; barışçıl, işbirlikçi, saki ve aşırı uyumlu bir grubu durağa, ilgisiz, değişim ve yeilik ihtiyaçlarıa tepkisiz kalma eğilimide olduğu matığıda hareketle, makul düzey- Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 3

4 de bir çatışmaı yöetici tarafıda desteklemesii, söz kousu sistemi yaratıcılığıı, özeleştiri yapma yeteeğii ve yaşamıı sürdürebilirliğii sağlayacağıı öe sürer (Rolliso ve diğ., 1998: 402; Tekarsla ve diğ., 2000: 272). 2. Çatışma Nedeleri ve Çatışma Türleri Literatür icelediğide çatışmaya ede ola faktörleri üç başlık altıda icelediği görülmektedir; iletişime ilişki edeler, örgütsel yapıya ilişki edeler ve bireysel davraışlara ilişki edeler. Bir arada yaşaya isalar, birlikte yaşayabilmek içi ilişki kurma ihtiyacı duyarlar. Birbirlerii taımak, alamak, sevmek gibi edelerle iletişim kurarlar ( ). İletişim süreci, örgütü bütü birimleri arasıda bilgi alışverişi sağlar. Bu süreçte yaşaa sorular, örgütlerde bazı tıkaıklıklara ve çatışmalar ede olabilir (Erdoğa, 1997: 279; Rolliso ve diğ., 1998: 404). Etki iletişimi egelleye ve bu sebeple de çatışmalar ede olabile bazı sorular aşağıdaki gibidir (Cüceloğlu, 1995: 21-23; Dökme, 1997: 99; Taka, 1997: 13; Baltaş ve Baltaş, 2000: 30; Ere, 2000: 346; Robbis, 2001: 386); Alama Güçlükleri Algılamada Seçicilik Dilememe Soruları Yetersiz İletişim Bireyler arasıda yaşaa çatışmaları büyük bir bölümü, bireyleri yer aldığı sosyal ya da biçimsel yapıları özellikleride kayaklaır. Örgütsel çatışmaya yol açabilecek yapısal özellikler şu şekilde sıralaabilir (Stoer, 1978: 348; Kılıç, 1985: 114; Newstorm ve Davis, 1993: ; Tuğlu, 1996: 29; Ertürk, 1998: 210; Ere, 2000: 379; Robbis, 2001: 387); Statü ve Güç Bürokratik Nedeler Yöetime Katılım Adil Olmaya Ödülledirme Sistemi Yöeticii Kabul Görmemesi Hiyerarşik Yapı Foksiyoel Bağımlılık Rol Belirsizliği Düşük Performas Örgütsel Değişim Örgüt Politikaları 4 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

5 Örgütsel İklim Örgütlerde çatışmalara ortam hazırlaya diğer bir faktör de kişisel farklılıklardır. Kişileri farklı amaç, değer yargısı, tutum, yeteek ve özelliklere sahip olmaları, kişisel çekişmeleri, dolayısıyla da çatışmalarıı öemli bir edeidir (htttp:// ). Çatışmaya yol açabile bireysel davraışlara ilişki edeler şu şekilde sıralaabilir (Davis, 1988: 336; Sadole ve Kelma, 1993: 32; Usal ve Kuşluva, 1997: 76; Rolliso ve diğ., 1998: 405; Tekarsla ve diğ., 2000: 296; Ere, 2000: 289); Kişilik Uyuşmazlığı Fikir Ayrılığı Kişisel İlgi ve Hedefleri Farklılığı Egelleme Stres Yukarıda bahsedile edelerde dolayı örgütlerde ortaya çıka çatışma türleri geel olarak dört grup içide sııfladırılmaktadır. Çatışmaları örgüt amaçlarıa ulaşılmasıdaki etkileri ve katkıları itibarıyla foksiyoel ve foksiyoel olmaya çatışma şeklide sııfladırılabiliir (Stoer, 1978: 346; Taka, 1997: 23-24; Koçel, 2001: 535). Çatışmaı ortaya çıkış şeklie göre, potasiyel, algılaa, hissedile ve açık çatışma türleride söz etmek mümküdür (Kılıç, 1985: ; Tuğlu, 1996: 11); Taka, 1997: 26; Türkel, 2000: 111; Robbis, 2001: 390). Çatışmalar, örgüt içideki yerlerie göre de sııfladırılabilmektedir. Bu kapsamda dikey çatışma (farklı hiyerarşik düzeyler arasıda), yatay çatışma (ayı hiyerarşik düzeyler arasıda ve komuta-kurmay çatışmasıda söz etmek mümküdür (Tuğlu, 1996: 21; Taka 1997: 28; Ala, 2001: 24-25; Calı, 2001: 12). Çatışmaları sııfladırırke yararlaıla dördücü ve so kriter, çatışmaya ede ola taraflardır. Bu kapsamda içsel, kişiler arası, birey ile grup arasıda, birey ile örgüt arasıda, gruplar arası ve örgütler arası çatışmalarda bahsedilebilir (Stoer, 1978: 347; Markham, 1996: 13; Erdoğa, 1999: ; Ere, 2000: ; Koçel, 2001: ). 3. Çatışma Yöetimi ve Çatışma Yöetim Modelleri (Yolları) Çatışmaları tümde eksikliği, oldukça sıkıcıdır ve çatışmaları baskı altıa alıdığıı göstergesidir. Çatışma gerçekte e kötüdür, e de iyi bir örgütlemei karşısıdaki egeldir. Memuiyetsizlikler ve doyumsuzluklar, uygulamaları yeide değerledirilmesie ve örgütü etkiliğii tümde geliştirecek ayarlamalara ede olabilir (Bayrak, 1996: 21). İşte bu edele çatışma yöetimi kavramı örgütler içi büyük öem arz eder. Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 5

6 Çatışmayla ilgili literatür icelediğide çatışmayı çözmek ve çatışmayı yöetmek kavramlarıı karıştırıldığı, hatta birbirlerii yerie kullaıldığı görülmektedir. Oysa bu kavramlar birbiride farklıdır. Çatışma yöetimide, örgütsel başarıyı e yöde etkilediğie bakılarak çatışma, işlevsel veya işlevsel değildir şeklide iteledirilir (Rahim ve diğ., 1999: 155). Çatışma yöetimii bir biçimi ola çatışmayı çözme yaklaşımları, her durumda çözümleme işlemii e doğru karar olduğuu savuur. Çatışmayı çözme ile yöetme arasıdaki temel farklılıklar şulardır (Rahim ve diğ., 1992: 423): Çatışmaı çözümlemesi, çatışma yöetimii bir biçimidir. Yöetici, içide buluula duruma göre çatışmayı çözme yoluu seçebilir. Çatışmayı çözme, çatışmaı tamamıyla ortada kaldırılmasıı savuurke, çatışma yöetimi, bazı durumlarda makul ve ılımlı bir çatışma düzeyii, örgütü verimliliği ve sürekliliği açısıda gerekli olduğuu savuur. Çözümleme yaklaşımlarıda müdahalei amacı, bir soru olarak iteledirile çatışmayı miimize etmektir. Bua karşılık çatışma yöetimide müdahale, çatışmaı miktarıı arttırmak ya da azaltmak suretiyle örgütsel başarı açısıda arzu edile souçlara ulaşmayı hedefler. Çatışma yöetimi, çatışmayı iyi ve kötü olarak ayırt edip, çatışmayı öemli bir egel olarak görmektese, çatışmaı gözükmeye faydalı ve yaratıcı yöüü görmeyi amaçlamaktadır (Kah ve Bouldig, 1964: 76). Çatışmaları başıboş bırakılması veya kötü yöetimi örgütü etkiliği ve verimii düşürürke, çatışmaı iyi yöetilmesi örgütü gücüü artırır. Yöeticileri de, bu edele ortaya çıka çatışmaları yok etmek, görmezlikte gelmek ve çatışmaı hiç var olmadığıı kabul etmek yerie, ou yapıcı ve yaratıcı bir hareketi kayağı olarak görmeleri ve iyi yöetmeleri gerekir. Çatışmalar kötü yöetildiğide sorular geellikle gizleir, fakat daha sora çözümü daha zor ve başka bir biçimde ortaya çıkar. Çatışmaları kötü yöetilmesi hem bireylere, hem de örgüte zarar verir (Stockwell, 1997: 6). Bireyleri sert ve/veya kötü idare edile bir çatışma eticeside sosyal durumları, güvelik ve kabul edilme duyguları zedeleir. Sosyal destekte yoksu kalmak, fiziksel hastalık ve psikolojik huzursuzluğa ede olur, kişiyi güçsüzleştirir. Kişii edişeleri ve egellemeleri acı verici strese ede olur ki, buu devamıda ülser ve stres kayaklı diğer hastalıklar meydaa gelir. Çatışmada sürekli kaçıalar kedilerii zayıf hissederler, egellemeler ve problemlerle mücadele içi kedilerii güçlü hissetmezler. Çatışmayı taıma ve kabulleme suretiyle problem çözme sürecide çatışmayı kullama yerie, çatışma yöetimide başarısız olma, örgüt içide de büyük sıkıtılara ede olur. Egellemeler, örgütsel hedeflere ve kişisel isteklere ulaşmada kullaıla eerjiyi azaltır ve başarısızlık duygusuu artırır (Tjosvold, 1991: 56). 6 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

7 Davraış bilimciler, çatışmaı yöetimi ve çözüm yolları koularıda uzu yıllar araştırma yapmışlardır. Bu çalışmalar, çatışmaı edelerii ve bu durumda alıacak geel tutum ve stratejileri ortaya çıkarmaya yöeliktir (Millis, 1989: 495). Bu kısımda çatışmalı durumlara ilişki farklı davraış stillerii içere modellerde literatürde e sık kullaıla üçüe yer verilecektir (Stoer, 1978: ; Newstrom ve Davis, 1993: ; Pekkaya, 1994: 13; Rahim ve Mager, 1995: 123; Wall ve Calister, 1995: ). Bu üç model içide, çalışmaı ampirik kısmıda Thomas ı Çatışma Yöetimi Modeli kullaıldığıda, ilgili model üzeride daha detaylı durulacaktır. Blake ve Mouto u 1964 yılıda geliştirdikleri ölçek, çatışmaı çözümüde ve yöetimide kullaılabilecek olası beş modeli taımlamaktadır. Bular; geri çekilme, yumuşatma, baskı yapma, uzlaşma ve problem çözmedir (Blake ve Mouto, 1964: 11-12; Burke, 1970: 394). (9, 1) (9.9) Yüksek Düşük İsaa Verile Öem (5.5) (9.9) (9.1) Düşük Üretime Verile Öem Yüksek Şekil 1: Blake ve Mouto u Çatışma Yöetimi Biçimleri Ölçeği Kayak: Blake ve Mouto, 1964: 11 Şekil 1 de görüldüğü gibi yatay ekse üretime verile öemi, dikey ekse ise isaa verile öemi ifade etmektedir. Her iki ekse de 9 pualık ölçeğe göre umaraladırılmakta ve 9 pua e yüksek öemi göstermektedir. Model, isaa ve üretime verile öemi farklılaştırılmasıyla 81 farklı yöetim biçimi içermekle birlikte, Blake ve Mouto bularda sadece beşii taımlamışlardır: (1, 1) geri çekilme, (1, 9) yumuşatma, (9, 1) baskı yapma, (5, 5) uzlaştırma ve (9, 9) problem çözümleme. Rahim ve Booma ı geliştirdiği ikici model, kedie ilgi ve başkalarıa ilgi olmak üzere iki boyutta oluşmaktadır. Şekil 2 de görüldüğü gibi bu boyutlar, bireyi çatışma sırasıdaki motivasyo yöelimii bir ifadesidir ve bu iki boyutu birleşimi beş ayrı çatışma yöetimi stili meydaa getirmektedir (Rahim ve Mager, 1995: 123). Tümleştirme yötemi, bireyi hem kedisi, hem de başkaları içi yüksek düzeyde ilgisii simgeler ve problem çöz- Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 7

8 me olarak da biliir. Ödü verme yötemide taraflarda birii, diğer tarafı kurallarıa uymak içi kedii feda ettiği görülür. Şekil 2: Rahim ve Booma ı Çatışma Yöetimi Modeli Kayak: Rahim, 1986: 24 Hükmetme yötemi, çatışmalı durumu kazaalım-kaybedi yaklaşımıyla ele alıması ve çatışma durumuda, karşı tarafı kazamasıı egellemek amacıyla baskı yapma yolua başvurulması olarak ifade edilebilir (Rahim, 1986: 25). Kaçıma yötemi, bireyi gerek kedisi, gerekse başkaları içi düşük ilgisii ifade eder (Rahim ve Pseicka, 1989: 35). Kaçıma yötemii beimseye bir yöetici açık olarak taraf olmaz ve çatışmaya doğruda müdahale etmek istemez. Uzlaşma yötemi, bireyi hem kedisi hem de başkaları içi orta düzeyde ilgisii simgeler. Çatışmayı yöetmekteki e klasik yol ola uzlaşmada, karşılıklı fedakarlık esastır (Rahim, 1986: 25). Çıkarcı Olmak Rekabet İşbirliği Çıkarcılık Uzlaşma Çıkarcı Olmamak Kaçıma Uyma İşbirliği Yapmamak İşbirliği İşbirliği Yapmak 8 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

9 Şekil 3: Thomas ı Çatışma Yöetimi Stilleri Modeli Kayak: Thomas ve Ruble, 1977: 145 Thomas, çatışma yöetimi stilleri modelii işbirliği ve çıkarcılık olarak iteledirdiği iki ekse üzerie kurmuştur. Şekil 3 de de izleebileceği gibi yatay ekse işbirliğii taımlar. İşbirliği, ayı zamada bireyi başkalarıı isteklerii tatmi etme derecesii de ifade eder. Dikey eksede gösterile çıkarcılık ise, bireyi kedi isteklerii tatmi etme veya kişisel amaçlarıı gerçekleştirme derecesidir(thomas ve Ruble, 1977: 144). İşbirliği stili, bireyler arası çatışmada kazaalım-kazaı yaklaşımıı ve güçlü bir şekilde işbirlikçi ve çıkarcı davraışları içerir. Bu stil, her iki tarafı da tatmi edecek bir yötemdir. Taraflar, bir arada çalışmak ve çıkarcı amaçlarıı gerçekleştirmek içi çatışmaları kökeie ierek, alaşmazlıkları gerçek edeii bulmaya çalışırlar (Thomas ve Ruble, 1977: 144). İşbirlikçi stile sahip bireyler, aşağıdaki karakteristik özelliklere sahiptirler (Hellriegel ve Slocum, 1978: 443): Bu kişiler, soru doğru ve doğal olarak ele alıdığıda, çok daha iyi ve doğru çözümleri ortaya koacağıı düşüürler. Bu kişiler, kedi fikirleride açık sözlülük ve dürüstlük gösterirler. Bu kişiler, başkaları tarafıda diamik ve yardımcı olarak değerledirilirler. Kaçıma stilide, çıkarcı davraışlar yoktur. Acak, işbirliğie de yaaşmaz. Bu stil, çekilme, ilgisizlik ve kadere boyu eğme şeklide taımlaabilir (Szilagy ve Wallace, 1980: 367; Hellriegel ve Slocum, 1978: 441). Örgütte bireyler bu stili, örgüt içideki düzesizlikleri ve alaşmazlıkları görmezlikte gelerek çatışmada uzak kalmak ve tarafsız olmak içi kullaırlar. Böyle bir yaklaşım baze çatışmaı çözümlemesie yardımcı olurke, baze de çatışmayı artırıcı daha olumsuz souçları ortaya çıkmasıa ede olabilir. Bu stili sürekli ve sık kullaımı, diğer bireyler tarafıda çok az desteklee bir durumdur (Thomas ve Ruble, 1977: 145). Kaçıma stili kullaa bireylerde görülecek davraış özelikleri şulardır (Hellriegel ve Slocum, 1978: 441): Örgüt içide uygulaa kurallar varsa, oları örek gösterirler. Eğer yoksa, diğer bireyleri kedilerii karar vermeleri kousuda serbest bırakırlar. Örgüt içide, diğer bireylerle tartışma veya alaşmazlık meydaa getirecek koulara girmekte kaçıırlar ve böyle durumlar içie girmezler. Çatışma durumuda, alaşmazlığı öemli olmadığıı söyleyip ortamı terkederler. Rekabet stili, çıkarcı ola ve işbirliğie yaaşmaya davraışları içerir. Örgüt içideki çatışmalarda kazaalım-kaybedi yaklaşımıı yasıtır. Rekabet stilii kullaa birey, souç e olursa olsu, kedi çıkarları doğrultusuda hareket etmekte direir (Baksı, 1998: 51). Kedi amaçlarıı, başkalarıı amaçlarıı düşümede gerçekleştirmek ister. Bu stil hük- Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 9

10 metme ve güç öğelerii içerir. Böyle bir birey, bir tarafı kazaıp diğer tarafı kaybetmesi gerektiğii düşüür (Thomas ve Ruble, 1977: 146). Rekabet stili de, kaçıma stilide olduğu gibi, baze kişii kedi amaçlarıı gerçekleştirmesie yardımcı olur ve gee ayı şekilde diğer örgüt üyeleri tarafıda çok az desteklee bir durumdur. Rekabet stilii kullaa bireyleri gösterdikleri davraış özellikleri şulardır (Hellriegel ve Slocum, 1978: 441): Bir tartışma aıda, karşı taraf beğesi ya da beğemesi, kedi fikrii kabul edilmeside ısrar eder. Görüşüe katılmaya diğer bireyleri, kedisi gibi bir deeyime sahip olduklarıda, ou daha iyi alayacaklarıı ve daha olumlu düşüeceklerii savuur. Kedi düşücesii matığı ve faydaları kousuda, karşısıdaki kişi ve/veya grubu ika etmek içi çaba gösterir. Tartışma başladıkta sora, probleme kedi bulduğu çözüm kousuda ısrarcıdır. Uyma stili, rekabetçi stili aksie çıkarcı olmaya ve işbirlikçi ola davraışları içerir. Bu stili kullaa taraf, karşı tarafa taviz vermeye hazırdır (Szilagy ve Wallace, 1980: 367). Uyma stili becil olmaya davraışları içerir, diğer bireylerle işbirliği sağlar ve oları isteklerie boyu eğmeyi gerektirir. Uyma stilii kullaa bireyler, diğer bireyler tarafıda geellikle destekleir. Buula birlikte, bu kişiler, zayıf ve kişiliksiz olarak da değerledirilirler ve aşağıdaki özellikleri gösterirler (Millis, 1989: 448): Çatışmaları e iyi, kedi kişisel amaçlarıı gözardı ederek ve değer verdiği ilişkileri koruyarak ortada kaldırılabileceğii savuurlar. Durum veya karar diğer bireyleri mutlu edecekse, uyma tarzıdaki bireyler de katılırlar. Alaşmazlıkları, oları daha öemsiz göstererek gidermeye çalışırlar. Alaşmazlıkları, aralarıdaki farklılıkları öemsiz olduğuu belirterek gidermeye çalışırlar. Daha sora, kedi fikirlerii diğer bireylerle uyuşmasıı sağlarlar. Uzlaşma stili, orta düzeyde işbirlikçi ve çıkarcı davraışları içerir. Rekabet ile uyum arasıda yer ala bu yötemde, karşılıklı fedakarlık söz kousudur. Uzlaşma, tarafları güçleri degeli ise etkili olabilecek bir yötemdir. Bu stil, çatışmaı çözümüde çoğulukla kabul edile bir yötemdir (Thomas ve Ruble, 1977: 146). Bu stili kullaa bireyler, aşağıdaki davraış şekillerii gösterirler (Hellriegel ve Slocum, 1978: 442): Başkalarıı asıl ve e düşüdüğüü bilmek isterler. Zamalama uygu olduğuda, e hissettiklerii ve erede hatalı olduklarıı alatmaya çalışırlar. Mutlaka ortak bir souca ulaşmak gerektiğie iaırlar. Kedi düşüceleri soru çözümüde geçerli sayılmazsa, her iki tarafı da kazaç ve kayıplarıı belirtmeyi gerekli görürler. 10 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

11 Ortak bir çözüme ulaşmak isteirse, kedileride taviz vermeye hazırdırlar. Az da olsa birşeyler yemek, aç kalmakta iyidir düşücesiyle farklılıkları ortada kaldırmaya çalışırlar. 4. Thomas Modeli Kapsamıda Adaa da Faaliyet Göstere Tekstil İşletmeleride Gerçekleştirile Araştırma Araştırmaı bu bölümüde Adaa da faaliyet göstere tekstil ve tekstil hammaddesi ürete işletmelerde gerçekleştirile ampirik araştırmayla ilgili bilgiler ve bu araştırmada elde edile bulgular verilecektir Araştırmaı Amacı Bu çalışmaı amacı moder yöetim alayışıda, örgüt içi gelişmeye yöelik bir fırsat olabileceği düşüüle örgütsel çatışmaı davraışsal boyutlarıı ortaya koymaya yöelik olarak Thomas tarafıda geliştirile; çatışma davraışıı işbirlikçilik - çıkarcılık şeklide iki temel boyutuda iceleyerek bu iki boyut içeriside rekabet, işbirliği, kaçıma, uzlaşma ve uyum şeklide oluşabilecek tutumlara göre örgüt üyelerii çatışmaya yöelik davraışlarıı yorumlaya çatışma yöetim sitilleri modelii kullaarak tekstil ve tekstil hammaddeleri ürete işletmeleri orta ve üst kademe yöeticilerii cisiyet ve medei durum değişkeleri açısıda örgüt içi çatışmalarda hagi davraış boyutuu ve tutumları beimsediklerii ortaya koymaktır Araştırmaı Kapsamı ve Yötemi Araştırma Adaa ilide kurulu bulua, tekstil ve tekstil hammaddeleri ürete 17 işletmede görev yapa 149 üst kademe yöeticisi arasıda orasız kademeli tesadüfî öreklem ölçülerie göre seçile toplam 89 orta ve üst kademe yöeticisi üzeride gerçekleştirilmiştir. Seçile bu öreklemi güveilirlik derecesi hesapladığıda, öreklemi ortalama 0, 95 güveilirlik düzeyide, değişkeleri evredeki değerlerii (+, -) 0, 13 (W) hata ile tahmi edebileceği tespit edilmiştir. Araştırma, 2005 yılı Ocak-Şubat aylarıda ilgili işletmelere gidilerek gerçekleştirilmiştir. Verileri toplamasıda Thomas tarafıda geliştirile, toplam obeş soruda oluşa ve beşli Likert ölçeğie göre hazırlaa aket kullaılmıştır. Ölçeği güveilirliğii belirleyebilmek içi, içsel tutarlılık kapsamıda dikkate alıa Crobach Alpha değerleri hesaplamış, ayrıca içsel tutarlılık kapsamıda düzeltilmiş maddetoplam korelasyolara da bakılmış, düşük değere sahip maddei çıkarılmasıı, ilgili maddei Alpha değeride artışa ede olmadığı tespit edilmiştir. Gerçekleştirile hesaplamalar soucu ölçek, 0, 78 olarak bulumuştur. Sübjektif bir değerledirmeye dayaa yüzeysel geçerlilik ile ilgili araştırma sırasıda herhagi bir sorula karşılaşılmamıştır. Diğer geçerlilik boyutları yakısak ve ayırt edici geçerlilik içi betimleyici faktör aalizi yapılmış ve bu aaliz soucu elde edile Crobach Alpha değeri 0, 69 olarak bulumuştur. Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 11

12 Akette yer ala 1, 2, 7. sorular yöeticileri rekabet davraışıa, 3, 5, 9. sorular uzlaşma davraışıa, 4, 11, 14. sorular kaçıma davraışıa 6, 12, 15. sorular uyum davraışıa ve 8, 10, 13. sorular ise işbirliğie uyum davraışıa uyum düzeylerii belirlemeye yöelik hazırlamıştır (bakıız tablo 2). Aket yüz yüze görüşme yötemi kullaılarak yöeticilere açıklamış ve bizzat kedileri tarafıda doldurulması sağlamıştır. Elde edile veriler SPSS (Statistical Pocket Program for Social Sciece) istatistik programıda aaliz edilmiştir. Aaliz de gruplar arasıda ki farklılığı ortaya koymaya yöelik ola t testi kullaılmıştır. Aalizde yöeticileri örgütsel çatışmada durumuda ortaya koyacakları davraış ve tutumlar arasıdaki farklılık cisiyet ve medei durum değişkeleri açısıda ele alımıştır Araştırmaı Hipotezleri Araştırmaı hipotezleri şulardır; a) H1 = Yöeticileri cisiyetleri ile örgütsel çatışma durumuda rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyum ve işbirliği (çatışma yöetim stilleri) e yöelik sergiledikleri tutumlar arasıda farklılık vardır. b) H2 = Yöeticileri medei durumları ile örgütsel çatışma durumuda rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyum ve işbirliğie yöelik sergiledikleri tutumlar arasıda farklılık vardır Araştırmaı Bulguları Tablo 1: Yöeticileri Cisiyetleri ve Medei Durumlarıa Göre Dağılımları Cisiyet / Medei durum Frekas Yüzde Erkek 55 61, 8 Baya 34 38, 2 Evli 53 59, 6 Bekar 36 40, 4 Tablo 1 icelediğide araştırmaya katıla yöeticileri 61.8 i erkek ve 38.2 sıı baya olduğu görülmektedir. Ayı şekilde bu yöeticileri 59, 6 sı evli, 40.4 ü ise bekardır. Tablo 2 icelediğide yöeticileri baa e çok uyuyor dedikleri yargı 38.2 ile uyma davraışıı değerledire karşımdakii duygularıı icitmemeye çalışırım olmuştur. Buu 30.3 ile rekabet davraışıı değerledire amaçlarımı izlemekte geellikle kararlıyım yargısı olmuştur. Yöeticileri e yüksek orada baa hiç uymuyor dedikleri yargı 19.1 ile kaçıma davraışıı değerledirmeye yöelik ola baze durumumu göstermeyerek tartışma yaratmakta kaçıırım yargısı olurke, rekabet davraışıı değerledirmeye yöelik ola karşı tarafı duygularıı yatıştırarak ilişkileri korumaya çalışırım kaçıma davraışıı değerledirmeye yöelik ola farklılıkları her zama edişelemeye değmediğie iaırım, uzlaşma davraışıı değerledirmeye yöelik ola diğer kişilerle orta oktayı bulmaya çalışırım, her iki tarafı da kazaç ve kayıplarıı adil bir bileşimii bulmaya çalışırım işbirliği 12 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

13 davraışıı değerledirmeye yöelik ola soruu daima doğruda tartışılması eğilimideyim ve aramızdaki farklılıkları heme giderilmesie çalışırım yargıları hiç cevap verilmeyerek e az hiç uygu görülmeye yargılar olmuştur. Rekabet davraışıı değerledirmeye yöelik ola daima kazamak içi oyarım ve uyum davraışıı değerledirmeye yöelik ola baze durumumu göstermeyerek tartışma yaratmakta kaçıırım yargıları 28.1 ile e çok, baa uymuyor şeklide değerledirile yargılar olmuşlardır. Tablo 2: Tekstil Hammaddesi Ürete İşletmeleri Yöeticilerii Örgütsel Çatışmada Rekabet, İşbirliği, Kaçıma, Uzlaşma Ve Uyum Tutumlarıa Göre Dağılımları Baa Hiç Uymu yor Baa Uymuyor Karar sızım Baa Uyumor Baa Çok Uyuyor Toplam Amaçlarımı İzlemekte Geellikle Kararlıyım Daima Kazamak İçi Oyarım Diğerleriyle Alışverişte Bazı İsteklerimde Vazgeçerim Farklılıkları Her Zama Edişelemeye Değmediğie İaırım Diğer Kişilerle Orta Noktayı Bulmaya Çalışırım Pazarlığa Yaklaşımımda Karşı Tarafı İsteklerii Göz Öüde Buludurmaya Çalışırım Kedi Durumumu Matığıı Ve Yararlarıı Göstermeye Çalışırım Soruu, Daima Doğruda Olarak Tartışılması Eğilimideyim Her İki Tarafı Da Kazaç Ve Kayıplarıı Adil Bir. Bileşimii Bulmaya Çalışırım Aramızdaki Farklılıkları Heme Giderilmesie Çalışırım Kedimi Sevimsiz Görüdüğü Bir Durum Yaratmakta Kaçıırım Karşı Tarafı Duygularıı Yatıştırarak İlişkileri Korumaya Çalışırım Tüm Kou Ve Kuşkuları Heme Ortaya Koymaya Çalışırım Baze Durumumu Göstermeyerek Tartışma Yaratmakta Kaçıırım Karşımdakii Duygularıı İcitmemeye Çalışırım , 1 28, , 7 27, 0-3 3, 4-5 5, , 4 21, , 4 12, 4-2 2, 2-4 4, 5-7 7, , 7 27, , 1 20, , 4 15, , 1 28, , 4 6, , , , , 1 4 4, , , , , , , , 6 8 9, , 4 2 2, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Rekabet davraışıı değerledirmeye yöelik ola kedi durumumu matığıı ve yararlarıı göstermeye çalışırım yargısı 23, 6 ile e çok kararsız kalıa yargı olurke, üze- Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 13

14 ride yöeticileri e az kararsız kaldıkları yargı ise 2.2 ile uyma davraışıı değerledirmeye yöelik ola karşımdakii duygularıı icitmemeye çalışırım yargısı olmuştur. Yöeticileri 85.4 gibi büyük bir çoğuluğu uzlaşma davraışıı değerledirmeye yöelik ola diğer kişilerle orta oktayı bulmaya çalışırım yargısıı baa uyuyor şeklide değerledirirke, e düşük baa uyuyor olarak değerledirile yargı 31.5 ile kaçıma davraışıı değerledirmeye yöelik ola baze durumumu göstermeyerek tartışma yaratmakta kaçıırım olmuştur Hipotezleri Test Edilmesi H1 = Yöeticileri cisiyetleri ile örgütsel çatışma durumuda rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyum ve işbirliği (çatışma yöetim stilleri modeli) e yöelik sergiledikleri tutumlar arasıda farklılık vardır. Tablo 3: Yöeticileri Cisiyet Gruplarıa Göre Örgütsel Çatışma Durumuda Çatışma Yöetim Stilleri Modeli Davraışlarıa Uyum Düzeyleri Davraış Cisiyet Ortalama Stadart Sapma Std Hata Ortalaması Rekabet Baya 34 2, 7647, 53516, Erkek 55 4, 0303, 40202, Uzlaşma Baya 34 3, 8333, 27524, Erkek 55 3, 4970, 55878, Kaçıma Baya 34 3, 9216, 47891, Erkek 55 2, 7576, 64933, Uyma Baya 34 4, 5196, 43571, Erkek 55 3, 3394, 81773, İşbirliği Baya 34 3, 8627, 34929, Erkek 55 3, 7273, 54844, Tablo 4: Yöeticileri Cisiyet Grupları ile Çatışma Yöetim Stilleri Modeli Davraışları Arasıdaki İlişki İçi t Testi Ortalamaları Eşitliği İçi t -Testi Davraışlar t Serbestlik Alamlılık Ortalama Std. Hata derecesi Düzeyi Farkları Farkları Rekabet -12, , 000-1, 2656, Uzlaşma 3, , 002, 3364, Kaçıma 9, , 000 1, 1640, Uyma 7, , 000 1, 1802, İşbirliği 1, , 202, 1355, Tablo 4 icelediğide 0.05 alamlılık düzeyide yöeticileri cisiyetleri ile rekabet, uzlaşma, kaçıma ve uyma davraışları arasıda farklılık buluurke, işbirliği davraışıda 14 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

15 farklılık bulumamıştır. Hipotezi dayaağıı oluştura davraışları çoğuluğuda alamlı farklılık buluduğuda H1 hipotezi kabul edilmiştir. Tablo 3 icelediğide ise erkekleri örgüt içi çatışmalarda baylara göre daha çok rekabet davraışıı seçmekte. Bayalar ise daha çok uzlaşma, kaçıma ve uyma davraışlarıı beimsemektedirler. Hem erkek yöeticiler, hem de baya yöeticiler işbirliğie yöelik davraışta bezer eğilime sahip oldukları görülmektedir. H2 = Yöeticileri medei durumları ile örgütsel çatışma durumuda rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyum ve işbirliğie yöelik sergiledikleri tutumlar arasıda farklılık vardır. Tablo 5: Yöeticileri Medei Durum Gruplarıa Göre Örgütsel Çatışma Durumuda Rekabet, Uzlaşma, Kaçıma, Uyum ve İşbirliği (Çatışma Yöetim Sitilleri Modeli) Davraışlarıa Uyum Düzeyleri. Davraış Rekabet Uzlaşma Kaçıma Uyma İşbirliği Medei Stadart Std Hata Ortalama Durum Sapma Ortalaması Evli 53 3, 5094, 82328, Bekar 36 3, 6019, 68461, Evli 53 3, 6730, 43111, Bekar 36 3, 5556, 58009, Evli 53 3, 2013, 80155, Bekar 36 3, 2037, 85181, Evli 53 3, 7925, 85041, Bekar 36 3, 7870, 98610, Evli 53 3, 7233, 45637, Bekar 36 3, 8611, 51870, Tablo 6: Yöeticileri Cisiyet Grupları ile Çatışma Yöetim Sitilleri Modeli Davraışları Arasıdaki İlişki İçi t Testi Ortalamaları Eşitliği İçi t-testi Davraışlar t Serbestlik Derecesi Alamlılık Düzeyi Ortalama Farkları Std. Hata Farkları Rekabet -, , 580 -, 0924, Uzlaşma 1, , 277, 1174, Kaçıma -, , 989 -, 0024, Uyma, , 978, 0054, İşbirliği -1, , 189 -, 1378, Tablo 6 icelediğide 0.05 alamlılık düzeyide yöeticileri medei durumları ile rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyma ve işbirliği davraışları arasıda farklılık buluamamıştır. Bua göre H2 hipotezi ret, H2-0 hipotezi kabul edilmiştir. Tablo 5 icelediğide, yöeticileri çatışma yöetim sitilleri modelide ifade edile davraışları göstermeleri ile evli olup olmama- Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 15

16 ları arasıda belirli bir farkı olmadığı görülmektedir. Başka bir ifade ile evli ve bekar yöeticiler rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyma ve işbirliğie yöelik davraışları ayı düzeyde beimsemektedirler. SONUÇ VE ÖNERİLER Hiçbir çatışmaı olmadığı örgütlerde yaratıcılık zama içide yok olabilmekte, kişisel yeteekleri gelişimi yavaşlayabilmekte ve örgütsel verimlilik azalabilmektedir. Buula birlikte çok fazla çatışmaı yaşadığı örgütlerde de, örgütsel amaçlarda sapma, tarafları yıprata mücadele ortamıı oluşumu ve örgütü varlığıı sürdürmesii tehlikeye düşmesi gibi sorularla karşılaşılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereke e öemli husus, yöeticii hagi çatışmaı işlevsel, hagisii işlevsel olmadığıa karar vererek bua uygu bir rol izlemesidir. Birçok bilim adamı, iyi yöledirile bir çatışmaı örgütsel başarıyı artırmakta öemli bir role sahip olduğuu kabul etmektedir (Erdoğa, 1999: 159). Moder yöetim alayışı; örgütlerde tek tip davraış oluşturulmasıa ve davraış farklılıklarıı ortada kaldırılmasıa yöelik yöetsel yaklaşımları örgütlerde durağalaşmayı getireceğii buu da örgütsel gelişmeyi egelleyeceğii ortaya koymuştur. Moder yöetim alayışıa göre etki bir çatışma yöetimii örgütleri gelişmelerii devamlılığıı sağlamasıda öemli bir rolü vardır. Etki bir çatışma yöetimii oluşturulabilmesi iş göreleri tutum ve davraışlarıı iyi bir şekilde aalizie ve bular arasıdaki farklılıkları eler olduğuu belirlemesie bağlıdır. Bu kapsamda iş göreleri çatışmaya yöelik davraış kalıplarıı ve buları soucuda oluşacak tutumları ortaya koymaya yöelik olarak Thomas tarafıda oluşturula Çatışma Yöetim Stilleri Modeli geliştirilmiştir (Thomas ve Ruble, 1977:145). Tekstil işletmeleri yöeticilerie yöelik olarak yapıla çalışma kapsamıda çatışma yöetim stilleri modeli de belirtile rekabet, uzlaşma, kaçıma, uyma davraışlarıı iş göreleri cisiyetlerie göre farklılık gösterdiği, işbirliği davraışıda ise bezerlik gösterdiği ortaya koulmuştur. Bua göre örgütsel çatışmaı yoğu olarak yaşadığı örgütlerde çatışmaı edeleri ve çatışma sırasıda iş göreleri tutumları aaliz edilirke iş göreleri cisiyetlerii öcelikle dikkate alıması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Çükü bayalar örgütsel çatışmalarda daha çok uzlaşma, uyum ve kaçıma davraışı ve bularla bağlatılı tutular geliştirirke, erkekler rekabetçi davraışa yöelmektedir. İşbirliğie yöelik davraışta ise erkek ve bayaları ayı davraış ve tutumları gösterdikleri görülmektedir. Örgütleride durağalaşmayı ortada kaldırmak ve örgütü gelişmesii öüü etki bir çatışma yöetimi ile açmak isteye yöeticiler uygulayacakları stratejileri belirlerke yukarıda yapıla açıklamaları dikkate almak zorudadırlar. Örgütsel çatışmaı yöetimide, birde fazla yötem kullaılmaktadır. Hagi çatışmada, hagi yöetimi uygulaacağı, söz kousu çatışmaları iyi bir şekilde aaliz edilmesie 16 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

17 bağlıdır. Yöeticileri çatışma yöetimide sergileyecekleri çatışma yöetimi stili, çatışmayı işletme içi bir tehlike olmakta çıkarıp gelişme yöüde bir fırsata döüştürebilir. Yöeticileri çatışma yöetimide uutmamaları gereke koularda birisi de, çatışmaı kayağı erede ise, çözümü de orada olacağıdır. Çatışmayı yöetecek yöeticii ise; saki, güler yüzlü, esek, uzlaşmacı, güçlü, hep kazama amacıda olmaya, soru çözme becerisi ola ve bu kouda eğitimli ve becerili olmasıda yarar vardır. Nihayetide, gerçekleştirile çalışmaı bezer ölçek kullaılarak başka bölge ve işletmelerde de yapılması, araştırmaı geçerlilik ve güveilirlik boyutlarıa katkı sağlayabilecektir. KAYNAKÇA ALAN, Mehmet Emi. (2001), Örgütsel Çatışma Yöetimi ve Örek Olay, Yayılamamış Yüksek Lisas Tezi, Balıkesir Üiversitesi SBE, Balıkesir. BAKSI, Hülya. (1998), Örgütlerde Çatışma ve Yöetimi: Bir Seyahat Acetasıdaki Yöeticileri, Çatışma Yollarıı, İçide Buludukları Durumla Uyguluğuu Tespit Edilmesi ve Yöetime Bir Öeri, Yayılamamış Yüksek Lisas Tezi, Hacettepe Üiversitesi SBE, Akara. BALTAŞ, Acar ve BALTAŞ, Zuhal. (2000), Bedei Dili, Remzi Kitapevi, İstabul. BAYRAK, Coşku. (1996), Örgütlerde Çatışma Üzerie Düşüceler, Aadolu Üiversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 6 (1), BAYSAL, A. Ca ve TEKARSLAN, Erdal. (1996), İşletmeciler İçi Davraış Bilimleri, Avcıol Basım, İstabul. BLAKE, Robert R. ve MOUTON, Jae S. (1964), Maagig Itergroup Coflict Idustry, Gulf Publishig Compay, Housto. BURKE, Roald J. (1970), Methods of Resolvig Superior-Subordiate Coflict: The Costructive Use of Subordiate Differeces ad Disagreemets, Orgaizatioal Behavior ad Huma Performace, Vol: 5, CAN, Halil. (1994), Orgaizasyo ve Yöetim, Siyasal Kitapevi, Akara. CANLI, Ebru. (2001), Örgütlerde Kişiler Arası Çatışmalar, Yayılamamış Yüksek Lisas Tezi, İstabul Üiversitesi SBE, İstabul. COLB, M. Deborah ve BARTUREK, M. Jea. (1992), Hidde Coflict i Orgaizatios, Ucoverig Behid The Scees Disputes, Sage Publicatios, Newbury Park. CÜCELOĞLU, Doğa. (1995), Yeide İsa İsaa, 10. Bası, Remzi Kitapevi, İstabul. DAVIS, Keith. (1998), İşletmede İsa Davraışı-Örgütsel Davraış, Küre Yayıları, İstabul. DÖKMEN, Üstü. (1997), İletişim Çalışmaları ve Empati, Sistem Yayıcılık, İstabul. ERDOĞAN, İlha. (1997), İşletmelerde Davraış, Döece Basım Yayım, İstabul.,. (1999), İşletme Yöetimide Örgütsel Davraış, Döece Basım Yayım, İstabul. EREN, Erol. (2000), Örgütsel Davraış ve Yöetim Psikolojisi, 6. Baskı, Beta Basım Yayım, İstabul. ERTÜRK, Mümi. (1998), İşletmelerde Yöetim ve Orgaizasyo, Beta Basım Yayım, İstabul. Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 17

18 HELLRIEGEL, Do ve SLOCUM Joh W. (1978), Maagemet: Cotigecy Approaches, Secod Editio, Addiso-Wesley Publishig Compay, Massachusetts KAHN, Robert L. ve BOULDING, Elise. (1964), Power ad Coflict i Orgaizatios, Staley Horse Ltd., Lodo. KILINÇ, Taıl. (1985), Örgütlerde Çatışma: Mahiyeti ve Nedeleri, İstabul Üiversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C. XIV (1), KOÇEL, Tamer. (2001), İşletme Yöeticiliği, 8. Bası, Beta Basım Yayım, İstabul. KORKMAZ, Sezer. (1994), Örgütlerde Çatışma Yöetimi ve Verimlilik, Verimlilik Dergisi, MPM Yayıları, (1), MARKHAM, Ursula. (1996), Maagig Coflict, Thormsos Publishig Ltd., Lodo. MILLINS, Laura J. (1989), Maagemet ad Orgaizatioal Behavior, Secod Editio, Pitma Publishig Compay, Uited Kigdom. NEWSTORM, Joh W. ve DAVIS, Keith. (1993), Orgaizatioal Behavior: Huma Behavior at Work, Mc Graw-Hill Ic., New York. ÖZKALP, Ever ve KIREL, Çiğdem. (1996), Örgütsel Davraış, Aadolu Üiversitesi Yayıları, Eskişehir. PEKKAYA, Bau. (1994), Arabulucu Yolu ile Çatışmalara Çözüm Bulma, Arabuluculuk Eğitimii Okullarda Uygulaması ve Bu Eğitimi Öğrecileri Belik Gelişmelerie, Liderlik Becerilerie, Saldırga Davraışlarıa ve Algıladıkları Problem Miktarıa Etkisi, Yayılamamış Doktora Tezi, Marmara Üiversitesi, İstabul. RAHIM, Aflazur. (1985), A Strategy for Maagig Coflict i Complex Orgaizatios, Huma Relatios, Vol: 38, ,. (1986), Maagig Coflict i Orgaizatios, Praeger Publishers, New York., ve PSENICKA C. (1989), Itegrative ad Distribute Dimesios of Styles of Hadlig Iterpersoal Coflict ad Bargaiig Outcome, Maagig Coflict: A Iterdiscipliary Approach, Praeger Publishers, New York., ve MAGNER, Nace R. (1995), Cofirmatory Factor Aalysis of the Styles of Hadlig Iterpersoal Coflict: First Order Factor Model ad It s Ivariace Across Groups, Joural of Applied Psychology, Vol: 80 (1), , ve diğ. (1992), Ethics of Maagig Iterpersoal Coflict i Orgaizatios, Joural of Busiess Ethics, Vol: 11, , ve diğ. (1999), A Empirical Study of Stages of Moral Developmet ad Coflict Maagemet Styles, The Iteratioal Joural of Coflict Maagemet, Vol: 10 (2), ROBBINS, Stephe P. (1974), Maagig Orgaizatioal Coflict, Pretice Hall Ic, New Jersey.,. (2001), Orgaizatioal Behavior, Pretice Hall Ic, New Jersey. 18 Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1

19 ROLLINSON, Derek ve diğ. (1998), Orgaizatioal Behavior ad Aalysis: A Itegrated Approach, Logma, Addiso Wasley. SANDOLE, Deis ve KELMAN, Herbert. (1993), Coflict Resolutio Theory ad Practice Itegratio ad Applicatio, Machester Uiversity Press, New York. STOCKWELL, Ross G. (1997), Effective Commuicatio i Maagig Coflict, CMA Magazie, 71, 6-7. STONER, James A.F. (1978), Maagemet, Pretice Hall Ic, New Jersey. SZILAGY, Adrew D. ve WALLACE, Marc J. (1980), Orgaizatioal Behavior ad Performace, Secod Editio, Goodyear Publishig Compay, Califoria. ŞİMŞEK, Şerif. (1987), Örgütlerde Çatışma ve Yaratıcılığı Öemi, Atatürk Üiversitesi İİBF Araştırma Merkezi İşletme Dergisi, Cilt: 7, 1. TAKAN, Oka M. (1997), Örgütlerde Çatışma, Rol Çatışması, Stres Nedeleri ve Çözümleri-Bir Araştırma, Yayılamamış Yüksek Lisas Tezi, Marmara Üiversitesi, İstabul. TEKARSLAN, Erdal ve diğ. (2000), Davraışı Sosyal Psikolojisi, Döece Basım, İstabul. THOMAS, Keerth W. ve RUBLE, Thomas L. (1977), Support a Two-Dimesioal Model of Coflict Behavior, Orgaizatioal Behavior ad Huma Performace, Vol: 16, TJOSVOLD, Dea. (1991), The Coflict-Positive Orgaizatio, Camera Publishig, Massachusetts. TUĞLU, Ayha. (1996), Örgütsel Çatışma ve Yöetimi, Yayılamamış Yüksek Lisas Tezi, Marmara Üiversitesi, İstabul. TULUNAY, Nihal. (1990), Örgüt İçi Çatışmalar ve Çatışma Çözüm Yötemleri İle İlgili Bir Araştırma, Yayılamamış Doktora Tezi, İstabul Üiversitesi, İstabul. TÜRK DİL KURUMU. (1998), Türkçe Sözlük, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Akara. TÜRKEL, Asuma U. (2000), Grup Diamiği ve Çatışma Yöetimi, Türkme Kitapevi, İstabul. USAL, Alparsla ve KUŞLUVAN, Zeyep. (1997), Davraış Bilimleri, Barış Yayıları, İzmir. WALL, James P. ve CALLISTER, Roda R. (1995), Coflict ad Its Maagemet, Joural of Maagemet, Vol: 21 (3), WARE, James P. ve BARNES, Louis. (1983), Maagig Iterpersoal Coflict, Maagig Behavior I Orgaizatios: Text Cases, Readigs, Mc. Graw Hill Ic, Joural of Commerce & Tourism Educatio Faculty, Year: 2005 No: 1 19