ÖZGEÇM HAZIRLAMA SAYFA 1 GÖRÜME SAYFA 15 FRMALARIN KARYER YÖNETM SSTEM SAYFA 28 E BALAMA VE ORYANTASYON SAYFA 40 FRMA KÜLTÜRÜ VE KARYER SAYFA 46

Transkript

1 ÖZGEÇM HAZIRLAMA SAYFA 1 GÖRÜME SAYFA 15 FRMALARIN KARYER YÖNETM SSTEM SAYFA 28 E BALAMA VE ORYANTASYON SAYFA 40 FRMA KÜLTÜRÜ VE KARYER SAYFA 46 ÖZGEÇM HAZIRLAMA Bu bölümde incelen konular: Özgeçmiin nitelii ve amaçları, Özgeçmi çeitleri, Özgeçmiin biçimi, Özgeçmiin bölümleri, Özgeçmi hazırlanırken dikkat edilecek noktalar. "Dünyanın büyük adamları, okullarının en büyük örencileri deildi, ne de çou zaman en büyük okullular hayatın büyük adamları olmulardır." A.Lincoln Özgeçmi hazırlama, i arama sürecinin en önemli aamalarından biridir. görümesine çarılmak, büyük ölçüde etkili bir özgeçmi yazmaya balıdır. Ancak ne yazık ki özgeçmi yazmanın standart, tüm bireyler ve firmalar için geçerli ve deimez bir formatı yoktur. Bu kitapta verilen özgeçmi örnei (EK-6), size sadece bir fikir vermek amacı ile konulmutur. Çünkü her bireyin sahip olduu özellikler farklıdır. Ayrıca bavurulacak her pozisyon ve firma için de farklı nitelikte özgeçmi hazırlamak gerekecektir. Yüzlerce özgeçmi örnei verilse bile bunlar size ve pozisyona özgü durumları tam olarak karılamayabilir. Bu nedenle çok sayıda özgeçmi örnei vermek yerine, özgeçmi hazırlamanın temel felsefesi ve dikkat edilmesi gereken ana noktaları belirtmeyi daha uygun buluyorum. Vereceim bilgilerden yararlanarak "kendinize özgü" özgeçmilerinizi hazırlayabilirsiniz. Bununla birlikte deiik özgeçmi örneklerini, kaynakçada belirtilen kitaplarda ve birçok insan kaynakları sitesinde bulabilirsiniz. Bu balamda özellikle Suat Soysal'ın " Ararken" kitabında uygulamaya yönelik bir çok örnek bulabileceinizi söyleyebilirim. Ancak bu örnekleri de yalnızca fikir almak amacı ile kullanmanızı öneririm. A. ÖZGEÇMN NTEL VE AMAÇLARI Özgeçmi, bireyin çalıma yaamı ile ilgili bilgilerini, düzenli bir ekilde iverene sunmaya yarayan bir araçtır. Dier bir tanıma göre özgeçmi, "bireye özgü belirli deerlerin bir araya getirildii ve sergilendii bir reklamdır. " Tanımlardan görüldüü üzere özgeçmi belirli bir amaca yönelik olarak hazırlanır: görümesine çarılmak için ivereni etkilemek! Ayrıca özgeçmiin kapsamı da belirlidir: yaamına ilikin bilgiler! Dolayısı ile özgeçmiinize hayat hikayenizi deil, bavuracaınız pozisyon ile ilgili olabilecek ve iveren tarafından önem verilebilecek bilgileri yazmalısınız. Özgeçmi, sizi iverene tanıtan ilk araçtır. Görüme aamasında kendinizi daha fazla tanıtma imkanı bulabilirsiniz, ancak bunun için önce görümeye davet edilmeniz gerekir. Görümeye davet edilme ise,

2 gönderdiiniz özgeçmiin ilk elemeden geçmesi sonucu gerçekleir. Bu nedenle özelliklerinizi özgeçmiinize etkili bir ekilde yansıtmak durumundasınız. Bireyin etkili özgeçmi yazması, yanlı ve abartılı bilgilerin verilmesi olarak anlaılmamalıdır. Tam tersine, özgeçmiinizde yanlı ve abartılı bilgilere hiç yer vermemelisiniz. Görüme aamasında veya daha sonra doru olmayan bilgilerin ortaya çıkmasının sizi çok zor durumda bırakabileceini tekrar hatırlatmak isterim. Etkili özgeçmi yazmak, iverenin hangi bilgileri görmek istediini sezinleyip, mevcut özelliklerinizden iveren tarafından deer taıyabilecek olanları yazmaktır. Bu açıdan ivereni hiç ilgilendirmeyen bilgileri içeren üç sayfalık bir özgeçmi, tamamen iverenin pozisyon için adayları deerlendirirken kullanacaı temel bilgileri içeren bir sayfalık özgeçmiten daha etkili deildir. Etkili özgeçmi yazmak, bavurduunuz pozisyon için uygun olduunuz konusunda ivereni ikna etmek demektir. Bunun için önce kendinizin o pozisyon için ne kadar uygun olduunuzu deerlendirmeniz gerekir. Eer kendiniz o pozisyon için yeterli olduunuza inanmıyorsanız, ivereni de ikna edemezsiniz. Tabii pozisyona uygunluunuzu deerlendirirken gerçekçi olmalı, i duyurusunda belirtilen i tanımı ve nitelikleri ile gerçekçi bir ekilde belirlediiniz yetkinliklerinizi gözönünde bulundurmalısınız. Bu arada çou iverenin, gerekli olmadıı halde i niteliklerini yüksek tutma eiliminde olduklarını da belirteyim. Etkili özgeçmi yazmak, mevcut nitelikleriniz ve baarılarınız ile bavurduunuz pozisyonda firmaya deer katabileceinizi iverene göstermek demektir. Özgeçmiinizi deerlendiren firma yetkilisi, mevcut niteliklerinize ve geçmiteki baarılarınıza bakarak, firmaya deer katabileceiniz konusunda ikna olmalıdır. Etkili özgeçmi yazmak, iverene özgeçmiinizin o pozisyon için hazırlandıı izlenimini vermek demektir. deal olarak, her bavurulan pozisyon için; firma kültürünü, i tanımını ve i niteliklerini gözönünde bulundurarak ayrı bir özgeçmi hazırlamanızda yarar vardır. Ancak uygulamada bireyler genellikle tüm i bavurularını aynı özgeçmi ile yapmaktadır. Hele bu özgeçmi, bir örnekten "kopyalanmı" izlenimini de veriyorsa daha da etkisizlemektedir. Ancak özgün bir özgeçmi yazmanın da "acayip, uçuk-kaçık" bir özgeçmi yazmak anlamına gelmediini de hatırlatayım. (Tabii yaratıcılıın ön planda tutulduu reklam yazarı vb. pozisyonlar için bavurmuyor iseniz! ) Pratikte her pozisyon için ayrı bir özgeçmi yazmak olanaklı olmayabilir. Ancak en azından birden fazla uzmanlık alanına sahip olan bireyler, her bir uzmanlık alanı ile ilgili niteliklerini ön plana çıkaran farklı özgeçmiler hazırlamalıdır. Benzer ekilde, eitim ve deneyimleriniz farklı türdeki pozisyonlara bavurmanıza olanak veriyorsa, yine her bir pozisyon grubu için "tip özgeçmiler" hazırlayabilirsiniz. (Örnein, pazarlama pozisyonları, insan kaynakları pozisyonları, halkla ilikiler pozisyonları vb.) Özgeçmi yazmanın temel amacı i görümesine çarılmak ise de, özgeçmiinizi i bavurunuzda göndermek dıında farklı amaçlarla da kullanabilirsiniz. Örnein ; - Özgeçmiinizi yazarken ve güncellerken, aynı zamanda kendi deerlerinizi ortaya koymu ve gelimenizi izlemi olursunuz. - Özgeçmiinizi, referans olarak belirttiiniz kiilere verirseniz, firma yetkilileri bu kiileri aradıında sizin hakkınızda tam ve tutarlı bilgiler verebilir. - Özgeçmiinizi; akraba, tanıdık ve arkadalarınıza verirseniz, size ilikin bir i fırsatını aratırmalarına, gerektiinde dier kiilere sizin hakkınızda tam ve doru bilgi vermelerine kolaylık salamı olursunuz. - Özgeçmiinizi, i görümesinde yanınızda bulundurursanız, görümenin hemen öncesinde gözden geçirebilirsiniz. Ayrıca birden fazla kii ile görüürseniz ve ihtiyaç duyulursa yanınızdaki özgeçmilerden verebilirsiniz. Özellikle faksla gönderilen özgeçmilerin deforme olması sonucu görüme sırasında orjinal bir nüshayı vermekte yarar vardır. - Örenci iseniz özgeçmiinizi staj bavurusunda kullanabilirsiniz.

3 B. ÖZGEÇM ÇETLER 1. Zaman sıralı özgeçmi Bu tür özgeçmilerde i deneyimi, eitim vb. bilgiler, tarih sırası ile sondan balayarak yazılır. Böylece okuyanın sizin geliiminizi görmesi mümkün olur. verenlerin çou bu tür özgeçmileri tercih ederler. Ancak çok fazla i deneyimine sahip bireylerin tüm deneyimlerini bu ekilde alt alta yazması, okuyanın kafasını karıtırabilir. Zaman sıralı özgeçmi, i deneyiminiz çok fazla deilse yararlı olabilir. Bu tür özgeçmilerde boluklar hemen görüldüünden, i geçmiinizde aralar yoksa, bu sizin için bir avantaj olabilir. Özellikle hep aynı tür ilerde çalımısanız zaman sıralı yöntemi kullanmakta yarar vardır. Böylece istikrarlı bir i geçmiiniz olduu mesajını vermi olursunuz. Zaman sıralı özgeçmite, son i deneyimine daha fazla yer ayırmak gerekir. Çünkü en son kazanılan deneyim, yeni ie en kolay aktarılabilecek deneyimdir. Bununla birlikte daha önceki i deneyimlerinizden bavurduunuz pozisyonla en çok ilgili olanlarına, dierlerine nazaran daha fazla yer ayırmanız gerekir. 2. Fonksiyonel (ilevsel) özgeçmi verenler tarafından pek tercih edilmese de bazı durumlarda fonksiyonel özgeçmi hazırlamak yararlı olabilir. Bu tür özgeçmilerde o güne kadar yapılanlar, uzmanlık alanlarına göre belirli gruplar (Örnein, pazarlama, insan kaynakları, halkla ilikiler vb.) altında toplanarak yazılır. Her gruba yazılanları kendi içinde sondan balayarak tarih sırasına koymak mümkündür. Çalıılan iyerleri, tüm grupların altında topluca gösterilir. Ancak bu özgeçmiten hangi deneyimin hangi iyerinde kazanıldıı açıkça görülmez. Bu tür özgeçmiler, çok uzun i deneyimi olup, farklı alanlarda deneyim kazanmı kiilerce tercih edilebilir. Çünkü i deneyimini birbirleri ile ilgili gruplar altında toplamak, deerlendirenin deneyimleri daha kolay algılamasını salar. Bu tür özgeçmilerde, sadece bavurulan pozisyon ile ilgili yapılanlara yer verilebilir. Böylece iverene bavurulan pozisyon ile ilgili özelliklerin bilindii mesajı verilmi olur, ayrıca ilgisiz deneyim ve eitimlerle deerlendirenin kafası karıtırılmaz. Tüm bunlara ek olarak sık i deitirenler, uzun süre çalımaya ara verenler tarafından da bu tür özgeçmiler tercih edilebilir. Böylece deerlendirenin dikkati tarihlerden daha çok deneyime çekilir. verenlerin bu tür özgeçmileri tercih etmemesinin bir nedeni de, i deitirme sıklıını ve çalımadaki uzun süreli araları görememesidir. C. ÖZGEÇMN BÇM Sizi standart bir formata yönlendirmemek kaygısı ile bu konuda çok detaylı bilgi vermekten kaçınmak istedim, ama özgeçmiinizin biçimi de çok önemlidir. çerii ne kadar zengin olursa olsun, düzenli bir ekilde sunulmayan, okuyan tarafından kolayca görülemeyen bu bilgilerin etkinlii azalır. Özgeçmiinizin biçimine gösterdiiniz özen, iverene sizin hakkınızda ilk ipuçlarını da verir. Özenli hazırlanmı bir özgeçmi görümeye çarılmanızı garanti altına alamaz, ancak özensizce hazırlanmı bir özgeçmiin görümeye çarılmanızı engelleme olasılıı vardır. Bu yüzden aaıda önemli gördüüm bazı biçim özelliklerine dikkat çekmek istiyorum: - Özgeçmiinizi bilgisayar ortamında yazmanız önerilir. Daktilo ile yazmak son çare olarak algılanmalı, el yazısından ise kaçınılmalıdır. (Hele okunması son derece güç bir el yazısıyla yazılmı özgeçmi ile ii kaybetmeyi garantilemi olursunuz! ) - Özgeçmiinizi hazırlarken, okunaklı bir yazı karakteri ve punto seçmelisiniz. Çok büyük puntolar yerinizi daraltacak, çok küçük olanlar ise okumayı güçletirecektir. Özgeçmilerde genellikle punto kullanılmaktadır. Özgeçmilerde çok sayıda karakter kullanmak, okuyucunun dikkatini

4 daıtabilmektedir. Yine yaygın kullanılan yazı karakterleri olarak "times, helvetica" gibi kolay okunanları tercih edilmektedir. Bavurduunuz pozisyonun niteliine göre siz farklı yazı karakterleri kullanabilirsiniz. Önemli olan kolay okunmasıdır. - Özgeçmiiniz tekdüze olmamalıdır. Özgeçmiinize düzenli bir biçim vermek ve kolay okunmasını salamak için, vurgulamak istediiniz noktaları, kalın (bold) karakter kullanmak, altını çizmek gibi biçim özelliklerini kullanarak farklılatırabilirsiniz. Bu amaçla i deneyimi, eitim gibi özgeçmiin bölüm balıklarını büyük harfle, kalın ve dier yazılardan bir büyük punto ile yazmanız önerilir. Önemli olan bilgilerinizi belirli bir düzen içerisinde deerlendirene sunabilmektir. Bu açıdan aynı tür bilgilerin aynı hizada yer alması, özgeçmiinizin kolay okunmasına yardımcı olur. - Özgeçmiinizde okunaklılıı azaltacak ölçüde yazıları çok fazla sıkıtırmayın. Kaliteli bir beyaz kaıt kullanmak genellikle tercih edilir. Yazım hatalarının bulunmaması gerekir. Kalem veya daksil kullanılarak yapılan düzeltmeler görüntüyü bozar. - Özgeçmiinizi çok acil deilse kaıdınıza uygun bir zarf kullanarak posta ile katlamadan göndermeniz önerilir. Faks ile gönderilen özgeçmiler önemli biçim bozukluuna urayabilir. Katlanmı özgeçmilerin etkisinin azaldıı bilinmektedir. Günümüzde ile bavuru yapılmasına da olanak salanması, bu tür mahsurları büyük ölçüde azaltmaktadır. - Özgeçmie fotoraf eklenmesi konusunda farklı görüler var. Hasan Latif i duyurusunda istenmemi olsa bile fotoraf konması gerektiini belirtirken, Suat Soysal gerekmedikçe fotoraf konmamasını önermektedir. Eer bavurduunuz pozisyon için fiziksel görünümünüz önem taıyorsa ya da i duyurusunda fotoraflı özgeçmi istenmi ise, özgeçmiinize fotorafınızı eklemeniz gerekecei açıktır. Fakat gerekmedii durumlarda fotoraf koymanızı ben de tavsiye etmiyorum. Fotorafınız, Suat Soysal'ın belirttii türden hataları (asık-aırı gülen-doal olmayan yüz, bezgin ve çökmü bir ifade vb. ) içeren bir fotoraf ise, yarardan çok zarar getirir. Eer fotoraf koymanız gerekiyorsa da, doal ifadenizi yansıtan kaliteli bir bir fotorafınızı tercih edin. D. ÖZGEÇMN BÖLÜMLER Daha önce de belirttiim gibi özgeçmiin standart bir formatı yoktur. Aaıda bir özgeçmite yer alan bilgiler gruplar halinde verilmitir. Özgeçmiin bölümleri olarak ele aldıım bu bilgi gruplarının hepsine birden yer vermek zorunluluu yoktur. Ancak en azından bir özgeçmite iletiim bilgileri, eitim, i deneyimi bölümleri bulunmalıdır. Ayrıca i duyurusunda, yabancı dil, bilgisayar gibi yetkinlikler ile bazı kiisel özellikler i nitelikleri arasında belirtilmise, bu bölümlerin de doldurulması zorunlu hale gelir. Dier bölümlere yer verilmesi istee balıdır. Bavurduunuz pozisyon ile ilgili olduunu düünüyorsanız ve ie uygunluunuzu destekleyecekse, bu bölümlere de yer vermek gerekebilir. Özgeçmiin bölümlerinin standart bir sırası yoktur. Sadece iletiim bilgilerinin ilk olarak yazılması genel uygulama haline gelmitir. Bunun dıındaki bölümleri özgeçmiinizde, sizin en güçlü olduunuz yanları ön plana çıkaracak ekilde sıralayabilirsiniz. Aaıdaki sıralama, çok fazla i deneyimi olmayan bir bireyin genel i bavurusunda bulunurken yapacaı bir sıralama olabilir. 1. letiim Bilgileri Bir özgeçmite olmazsa olmaz bir bölümdür. Çünkü isim ile adres, telefon, gibi iletiim bilgilerini kapsar. Bu bölümü yazmadıınız taktirde, (ön mektup da göndermemiseniz) kendinizi hiç o ie bavurmamı sayın! Bir an için niteliklerinizin uygun görüldüünü düünsek bile ön görümeye nasıl çarılacaksınız?... Çok az da olsa bazı unutkan(!) adayların bu tür bir hataya dütüklerini gördüm letiim bilgileri genellikle sayfanın üst ortasına yazılır. smin büyük harflerle ve dier iletiim bilgilerine nazaran daha büyük harf karakterleri ile yazılması, ilk bakıta göze çarpmasını salar. letiim bilgilerinin sola yanaık yazılması durumunda, özgeçmiiniz dosyalanınca okunması güç olabilir. letiim bilgilerini özgeçmiinizin üst kısmının ortasına konulmu bir kartvizitiniz olarak varsayın. Sizinle temasa geçilmesi gerektiinde iletiim bilgilerinizin kolayca görülebilmesi gerekir. lk önce yazılmasının nedeni de budur.

5 letiim bilgilerini yazarken "Adı:, Soyadı:, Adres:, Tel: " gibi balıklar koymanıza gerek yoktur. Özgeçmiinizi okuyanlar bunları birbirinden ayırma kapasitesine sahiptirler! ki isminiz varsa, gündelik yaantınızda her iki ismi birlikte kullanmıyorsanız, kullandıınız ismi açık, dierinin baharfini yazmanız önerilir. Böylece karı tarafın size hitap ederken "hangi ismi kullandıınız" konusunda tereddüte dümesini önlemi olursunuz. Adresinizde posta kodunuzu belirtmekte yarar vardır. Bu kısma yazılacak adresin sizin ikemetgahınız olması gerekmez. Önemli olan bu adrese gönderilen postaların elinize geçmesidir. Belirttiiniz telefonlar, size i saatinde ulaılabilir telefonlar olmalıdır. Sizin için sakınca douracak ise i telefonunuze vermeyin. Telefonunuz telesekretere balı ise, bu hususu belirtmenize gerek yoktur. Sizinle temasa geçmeye çalıan firma personeli, karısına telesekreter çıktıında size not bırakacaktır. Eer baka bir kimsenin telefonunu vermiseniz, mesaj bırakılacak kiinin ismini de belirtmeniz de yarar vardır Hele bu bir i numarası ise, mutlaka belirtmelisiniz. 2. Eitim deneyiminiz hiç yoksa veya çok az ise özgeçmiinize eitiminizle devam etmeniz uygun olur. deneyimi uzun olanların, önce i deneyimlerini belirtmelerinde yarar vardır. Çünkü belirli bir süre sonra deneyim, eitimin önüne geçmektedir. Eitim bölümüne; okul eitimleri, kurslar, seminerler, tez ve proje çalımaları, burs ya da ödüller yazılabilir. Okul eitimlerinde aaıdaki bilgileri vermenizde yarar vardır: - Mezuniyet yılı (eitime ara vermemi ve normal süresinde mezun olmusanız giri yıllarını da yazmanız önerilir), - Okulun adı ve yeri (okulun adından anlaılıyor veya bilinen bir okul ise yerini yazmaya gerek yoktur), - Bölümü, - Mezuniyet derecesi (yi bir derece ile mezun olmusanız). Eer üniversite mezunu iseniz, bitirdiiniz lisenin bavurduunuz pozisyona bir katkısı yok ise lise eitimini belirtmeye gerek yoktur. Mezun olduunuz lise, bavurduunuz pozisyon için bazı yetkinlikleri destekliyorsa (yabancı dille eitim yapan lise, meslek lisesi, teknik lise vb.), belirtmenizde yarar vardır. Ayrıca mezun olduunuz lise eitiminin üstünlüü ile bilinen bir lise veya mezunlarının dayanıması bulunan bir lise (örnein Darüafaka Lisesi) ise yine yazmanızda fayda vardır. lk ve orta okulları ise özgeçmiinize yazmamanız önerilir. Bir keresinde eitim bölümüne "..ilkokul üçüncü sınıfa kadar Nide'nin " diye balayan bir özgeçmiteki bu bilginin, finans uzmanı pozisyonuna ne gibi bir katkısı olabilecei konusunda oldukça kafa yormutum!... Master/doktora eitimine devam ediyorsanız, bunu da mezuniyet tarihini bo bırakarak belirtebilirsiniz. Böylece eitiminizin sürekliliini de göstermi olursunuz. (Ancak bazı firmaların ie engel olacaı düüncesi ile devam eden eitimleri arzulamayabileceini de belirteyim. 21. Yüzyılda Maalesef ) Ayrıca pozisyonu destekleyen yarım bıraktıınız eitimleri de yazabilirsiniz. Katıldıınız kurs ve seminerlerde ise aaıdaki bilgileri verebilirsiniz: - Kurs/seminerin konusu, - Kurs/semineri veren kurum veya kuruluun adı ve yeri, - Kurs/semineri bitirme tarihi, - Kurs/Seminerin süresi. Aldıınız kurs/seminerlerden bir haftanın üzerinde olanları ve pozisyonla ilgili olanları yazmanız önerilir. Eer i deneyiminiz fazla deilse pozisyonla ilgili olmak kouluyla bir haftadan kısa süreli olanları da belirtebilirsiniz. Okul eitimlerinde aldıınız dersleri özgeçmiinizde belirtmenize gerek yoktur. Çünkü bu dersler genellikle o bölümde okumu olmanın gereidir. Ancak yeni mezunsanız, yurtdıında okumusanız ya

6 da yurtiçinde seçmeli dersler almısanız ve bavurduunuz pozisyonun i niteliklerini de destekliyorsa bu derslere özgeçmiinizde yer verebilirsiniz. Ayrıca fonksiyonel özgeçmi hazırlıyorsanız, bavurduunuz pozisyon ile ilgili önemli derslere de yer verebilirsiniz. Kurs ve seminerlerde birden fazla ders almısanız ve bu eitimlerin konusundan aldıınız dersler anlaılmıyorsa yazmanız yararlı olabilir. Tez ve proje çalımalarına, yine pozisyon ile ilikili ise yer verilebilir. Eer akademik kariyere devam etmi ya da çalıma konunuz proje hazırlamak ise ve bu arada pek çok proje çalımanız olmusa, bunları özgeçmite belirtmek yerine, ayrı bir kaıda hazırlayıp öngörüme sırasında da verebilirsiniz. Eitimle ilgili aldıınız burs ve ödülleri eitim bölümünde belirtebilirsiniz. "Bölümün en iyisiydim." gibi "ben"e yönelik ve açık olmayan ifadeler yerine "160 kiilik bölümde birinci oldu." gibi somut ifadeler kullanmanız önerilir. Burs ve ödüllerin sayısı çok fazla ise ayrı bir bölüm altında belirtilebilir. Bazı adaylar özgeçmilerine, aldıkları eitimi kanıtlamak istercesine diploma, sertifika, transkript, takdirname gibi belgeleri ya da yaptıkları çalımalardan örnekleri eklemektedir. (Hatta i baında çalıırken çekilmi fotoraflarını gönderenleri bile gördüm! ) bavurusu aamasında bunları göndermenize gerek yoktur; yazdıklarınızın doru olduu varsayılır. Nasıl olsa ie balarken çou firma bu belgeleri sizden isteyecektir. Eer pozisyonu destekleyecek önemli çalıma örnekleriniz varsa, bunları öngörümede sunabilirsiniz. (Tabi bu çalımalar önceki firmanız açısından gizlilik deeri taımıyorsa!...) 3. Deneyimi Özgeçmiinizin en can alıcı bölümüdür. Çünkü iverenler geçmite gösterilen performansın gelecekte de gösterileceine inanırlar. Özellikle benzer pozisyonlarda (daha üst pozisyonlarda deil! ) doru bir yaklaımdır. Kronolojik özgeçmite i deneyimi yazılırken aaıdaki bigilere yer verilir: - Çalıma tarihleri (ay ve yıl olarak), - Pozisyonun adı (görev ünvanı), - Firmanın adı ve yeri (firma adresine gerek yoktur, ehri belirtmek yeterlidir), - Pozisyondaki baarılar. Bunlardan ilk üçüne yer verilmesi, iverene i deneyiminiz hakkında bir fikir vermesi açısından zorunludur. Pozisyondaki baarılarınızı yazıp yazmamak size kalmı Ancak o pozisyondaki somut baarılarınızın iverenin en çok ilgisini çeken ve ie uygunluunuz yönünde en etkili bölüm olduunu gözden uzak tutmayın. Bazı adaylar pozisyondaki baarıları yerine, pozisyonun i tanımını yazarlar. Özgeçmiinizi inceleyen K yetkilileri, genellikle pozisyonun adından, yapılan ilerin kapsamını çıkarabilirler. (Pozisyonunuzun adı ile yaptıınız iler arasında bir iliki yoksa, o baka! ) Bu tür i tanımları, o pozisyonda nelerden sorumlu olduunuzu gösterir ama neleri baardıınızı göstermez. O yüzden, pozisyonun altına "sorumluluklar", "i tanımı" gibi bir balık atıp pozisyonun kapsamındaki görevlerinizi belirtmenize gerek yoktur. Pozisyondaki baarılarınızı yazarken de, - "satıları artırdı." (% kaç?, ya da kaç $?) veya - "eitim verdi." (Kaç eitim?, kaç kiiye?, adambaı kaç saat?) gibi açık olmayan ifadeler yerine, - "satıları %20 artırdı.", "satılarda yıllık $ artı saladı." - "45 eitim düzenleyerek, 760 kiiye yılda adam baına 38 saat eitim verilmesini organize etti."

7 gibi somut ifadeler kullanmanız öneririm. Ayrıca daha önce belirtildii gibi, "yaptım-ettim" gibi "ben" mekezli ifadeler yerine, "yaptı-etti" gibi ifadeler daha uygundur. Eer bir ii tek baınıza baarmısanız "yaptı-yazdı" gibi ifadeleri kullanabilirsiniz. Yok eer bir ekip çalıması ile veya dier bölümlerin katkı ve katılımı ile bir sonucu baarmısanız "saladı, organize etti, koordine etti" gibi bakalarının da desteini içeren ifadelere yer vermeniz önerilir. Baarıları ifade ederken; aktif, pozitif, etkileyici fiilleri kullanmanız gerekir. Firmaların i bavuru formlarının i deneyimi ile ilgili bölümlerinde genellikle, "iten ayrılma nedeni", "en son alınan ücret" gibi bilgilere de yer verilir. Ancak bunlara ilikin bilgileri özgeçmiinizde belirtmemeniz önerilir. Çünkü bunlar, ilk görümede verilebilecek türden bilgilerdir. Oldukça kısa tutmaya çalıacaınız özgeçmiinizde, zaten görüme aamasında gündeme gelebilecek bilgileri vermenin hiç gerei yoktur. Üstelik özellikle iten ayrılma nedeninizi belirtirken, sizi daha o aamada elimine edebilecek "gaflar" yapma olasılıınız da yüksektir. Ancak belirli bir ücretin altında çalımayı kesinlikle düünmüyorsanız, bu rakamı belirtmekte mahsur yoktur. Yeni mezun adaylar, staj ve örencilikleri sırasında yaptıkları part-time ileri bu bölüme yazabilirler. Uzun i deneyimine sahip kiilerin ise bu tür çalımalarını belirtmelerine gerek yoktur. Daha önce belirttiim genel öneriler çerçevesinde, bavurduunuz pozisyon ile ilgili i deneyimlerinizi ön plana çıkarın ve bunlara daha fazla yer ayırın. deneyimlerinizi ters tarih sırası ile yazıyorsanız, en son iinize en fazla yeri ayırın, çünkü i veren en çok son i deneyiminize ilgi gösterir. Geriye gittikçe bu ilgi azalır. Eer kısa süreli ilerde çalımı iseniz, bunları ya hiç belirtmeyin (fonksiyonel özgeçmilerde yapabilirsiniz, kronolojik olanlarda bu ara boluk olarak görülür) ya da süreli olduunu belirtin. Eer i deneyiminiz çok fazla ise, kısa süreli veya pozisyon ile ilgili olmayan ileri belirtmeyebilirsiniz. Bu durumda fonksiyonel özgeçmi daha kullanılıdır. Ancak bu tür iler meslek hayatınızın baında ise ve sonraki i deneyiminiz belirli bir tarihten itibaren düzenli bir geliim gösteriyorsa, kronolojik özgeçmiinizi bu tarihten itibaren de balatabilirsiniz. 4. Yabancı Dil Ekonomik açıdan giderek küreselleen dünyamızda ticari ilikiler, eskisine oranla çok daha fazla ülke sınırlarını amıtır. Yabancı firmalarla artan ticari ilikilerin yanında, gerek yabancı firmaların ülkemizde dorudan veya yerli bir ortakla yatırım yapması, gerekse Türk firmalarının yurtdıındaki faaliyetleri, bir çok pozisyon için yabancı dili tercih edilir bir özellik olmaktan çıkarıp, zorunlu bir nitelik haline getirmitir. Hatta bazı firmalar bu gelimeleri abartıp, yabancı dile çok fazla gereksinim olmayan pozisyonlar için bile çok iyi yabancı dil bilme artını koar olmulardır. Özgeçmiinize yabancı dil bilme durumunuzu yazarken, sadece bildiiniz yabancı dili yazmanız yetmez. O dili ne düzeyde bildiinizi de göstermek durumundasınız. Genellikle çok iyi yabancı dil gerektiren pozisyonların i duyuruları, o dilde yapılır ve yine o dilde yazılmı özgeçmi gönderilmesi istenir. Özgeçmiinizi yabancı dilde yazmak (eer bir yerden yardım almadan yazmısanız), yabancı dili bilme düzeyiniz hakkında bir fikir verebilirse de kesin bir bilgi veremez. Çünkü bir yabancı dili bilmenin dört boyutu vardır: okuma ve anlama (pasif yönler) ile yazma ve konuma (aktif yönler). Bir de buna ilgili uzmanlık alanındaki (tıp, ekonomi, hukuk, inaat vb) teknik terimleri de bilme boyutu eklenebilir. Özgeçmiinizi yazarken yabancı dili uygun ekilde kullanmanız, sadece o dilin yazma boyutu hakkında genel bir fikir verebilir. Bu nedenle bir yabancı dili, yardım almadan özgeçmiinizi oluturacak düzeyde bilmiyorsanız, yabancı dilde özgeçmi yazacaım diye kendinizi zorlamayın. Özgeçmiinizi yardım alarak yaparsanız da, i görümeleri sırasında size o dil ile soru sorulduunda zor durumda kalırsınız. Yabancı dil düzeyiniz hakkında aaıdaki konular daha fazla fikir verebilir: - Yabancı dille eitim yapan bir okuldan mezun olmanız, - Yabancı dili bir kursta örenmi iseniz, aldıınız dereceyi, kursun adını, yıllarını, süresini ve haftada kaç saat ders aldıınızı belirtmeniz,

8 - Yabancı dil düzeyini ölçen bilinen sınavlardan (TOEFL, GMAT, PROFICIENCY, KPDS vb.) aldıınız dereceyi ve sınav tarihini belirtmeniz, - Yurtdıındaki bir okuldan mezun olmanız veya dil okuluna gitmeniz, - Uzun süreli yurtdıında kalmanız durumunda tarihlerini belirtmeniz. Yukarıdaki örneklerden görüldüü üzere, bildiiniz yabancı dili, ne zaman, nerede ve nasıl örendiiniz ve yabancı dil düzeyinizi gösteren somut dereceler konusunda ek bilgilerle desteklerseniz, özgeçmiinizi deerlendirene dil düzeyiniz hakkında daha gerçekçi bir fikir vermi olursunuz. 5. Bilgisayar Bundan birkaç yıl öncesine kadar i bavuru formlarında "bilgisayar ve ofis araçları" balıklı bir bölüme, bildiiniz bilgisayar programlarını ve iletim sistemlerini, kullandıınız ofis araçlarının cinslerini yazmanız yeterli idi. Önce bilgisayar ve ofis araçları ayrı bölümlere yazılmaya balandı, daha sonra bilgisayar bölümü, - Donanım, - Programlama dilleri, - letim/a sistemleri, - Ofis programları, - Veritabanı programları, - Özel amaçlı programlar, - Web uygulamaları gibi alt-bölümlere ayrıldı ve bunların hangi düzeyde kullanıldıı bilgisi de istenmeye baladı. Hatta bazı firmalar daha da ileri giderek bünyelerinde kullanılan tüm programlarını yukarıdakine benzer balıklar altında i bavuru formlarına koyarak, adaylardan bu programları hangi düzeyde kullandıklarını iaretlemelerini istemektedir. Bazı K sitelerinde bunlara ek olarak bu programları ne zaman ve ne kadar süreyle kullandıınızı da iaretlemeniz gerekiyor. Kukusuz yukarıdaki örnek sınıflandırma da, biliim teknolojisinin badöndürücü geliimine paralel olarak kısa sürede deiecek. Düünün, daha birkaç yıl önce Word, Excel bilmek adaylar arasında ayırdedici bir nitelik iken artık bunları bilmeyenlere bırakın ii, kız bile vermiyorlar! Yabancı dil de olduu gibi, biliim teknolojisine ait tüm konularla ilgili bilgi düzeyinizi ve bu teknolojileri kullanma derecenizi özgeçmiinize yansıtmak zorundasınız. Bu programları tanınmı bir sertifika programı ile örenmi iseniz; programın adını, tarihini ve aldıınız dereceyi belirtmeniz, yazdıınız bilgileri destekler. Ayrıca geçmite kullandıınız, ancak uzun süre kullanmadıınız programların yeni versiyonları çok farklı olabilir. Bu yüzden en son ne zaman kullandıınızı da yazmanızda yarar var. Eer geçmite kullandıınız bir program artık kullanılmıyorsa, özgeçmiinize koymayın, tabi özgeçmiinizi deerlendiren kiinin nostalji yapmasını istemiyorsanız! Dier Yetkinlikler Bu bölüme, o pozisyon ile ilgili önceki bölümlerde belirtilmeyen her türlü bilgi, beceri, deneyim ile bunları destekleyen verileri yazabilirsiniz. Bu bölümde belirtilebilecek bilgilere örnek olarak; - Kullanılan ofis araçları, - Kullanılan özel nitelikli cihazlar ve araçlar, - Özel nitelikli bir üretim, yapım veya hizmet teknii, - Kullanılan araç veya i makinaları (sürücü belgesi vb.), - Her türlü mesleki yeterlik belgesi (diploma, sertifika, ruhsat, vb.), - Çok özel bir alanda uzmanlık derecesinde bilgi, - Fiziksel üstünlükler ve beceriler verilebilir. Bunlar ilk akla gelen örnekler olup, bunları çoaltmak mümkündür. Bu bölüme yazılacak yetkinlikler aaıdaki iki kriteri karılamalıdır:

9 - Belirtilen yetkinlikler o pozisyonla ilgili olmalı ve iin yapılmasına katkı salamalıdır. - Belirtilen yetkinlikler ayırdedici olmalıdır. Bunun için ya belirtilen yetkinlik, bir yeterlilik koulu olarak belgeye balanmı olmalı ya da bu yetkinlie çok az kii sahip olmalıdır. Pozisyonla ilgili veya ayırdedici olmayan yetkinlikler özgeçmie hiç yazılmamalıdır. Bir keresinde bir aday i bavuru formunda, kullandıı ofis aracı olarak "elektrikli hesap makinesi"ni yazmıtı; ancak o dönemde "elektrikli kahve makine"sini kullanan bir adaya ihtiyacımız olduundan onu ie alamamıtık! duyurularında, "takım çalımasına uyumlu, insan ilikilerinde baarılı, inisiyatif kullanabilen, kendini ie adayan" gibi bazı deyimlerle aslında o pozisyona aday olacak kiilerde bulunması gereken duygusal yeterlilikler, dolayısı ile kiilik özellikleri belirtilmektedir. Bu yetkinlikler, o iin yapılması için gerekli olabilir. Ancak sizde varsa bile bu tür yetkinlikleri özgeçmiinize yazmanız anlamsızdır. "Ben takım çalımasına uyumluyum" dediinizde sadece bir iddiada bulunmu olacaksınız. Bu tür yetkinliklerin çounluu hakkında i görümeleri ve testler sırasında bir fikir edinilebilirse de, bir kısmının varlıı ancak ibaında görülebilir. Bunların yazılmasının nedeni, sizden ne gibi yetkinliklerin beklenildiinin ortaya konulmasıdır. Önceki bölümde belirttiim ekilde mevcut yetkinliklerinizi siz belirleyecek ve o ie ne denli uygun olduunuza siz karar vereceksiniz. Bir anlamda "özdeerlendirme" yapacaksınız. Firmalar bu tür yetkinlikleriniz hakkında özgeçmiinizin dier bölümlerinden, özellikle hobi ve aktiviteler ile üye olduunuz dernek ve kurulular bölümlerinde belirttiiniz bilgilerden de bir fikir edinebilirler. 7. Üye olunan Dernek/Kurulular Bireyler, tek baına gerçekletiremeyecekleri amaçlara bir organizasyon içerisinde ibirlii yaparak ulaabilirler. Firmalar da zaten kar amacı güden organizasyonlardır. Bazı organizasyonlar ise kar amacı gütmeksizin, bireylerin çabalarını belirli bir amaç çevresinde birletirirler. Dernekler, vakıflar, sendikalar, meslek odaları bu tür organizasyonlara örnek olarak verilebilir. Bireylerin kar amacı gütmeyen organizasyonlara üyeliinin özgeçmite belirtilmesi zorunlu deildir. Bu tür üyeliklerin belirtilmesinin bazı yararları olabilecei gibi bazı sakıncaları da olabilir. Özgeçmiinize yazılan her bilgiden iverenin sizin hakkınızda deerlendirme yaparken yararlanabileceini gözden uzak tutmamanız gerekir. Bu yüzden ile dorudan ilgisi olmayan, iin yapılmasına katkıda bulunmayan veya i için bulunması gereken niteliklerin sizde bulunduu konusunda iverene bir fikir vermeyen üyeliklerin özgeçmite belirtilmemesi önerilir. Eer dernek/kurululara üyeliiniz, bavurduunuz pozisyon için deerlendirilmenizde bir katkı salayacaksa, bunu belirtmekte yarar vardır. Örnein, mesleki kurululara üyelik bu çerçevede deerlendirilebilir. Yine dıa dönük ve güçlü bir iletiimi gerektiren pozisyonlar için, bu tür özellikleri ön plana çıkaran üyelikler, bireyin deerlendirilmesinde önem taıyabilir. Bazı üyelikler, bireylere etkin ve güçlü bir çevre salar. Eer bavurduunuz pozisyon için bu tür bir çevreye sahip olmanız önem taıyabilecek ise belirtmenizde yarar vardır. 8. Hobiler/Aktiviteler Daha önce bireyin yaamının i ve i dıı yaam olarak ikiye ayrılabileceini, i dıı yaamın da bir bölümünün, yaamın sürdürülebilmesi için veya sosyal amaçlı bazı faaliyetlere ayırmak zorunda olduunuzu belirtmitim. Bunu dıında kalan, deerlendirme biçimi tamamen sizin insiyatifinizde olan zaman ise "bo zaman" olarak adlandırılmıtı. Bireyler bo zamanlarını, ilgi duydukları hobi ve aktiviteler ile deerlendirirler. lgilendiiniz hobi ve aktiviteler aslında, kiilik özelliklerinizin ve yaam felsefesinizin yansımalarından baka birey deildir. Dikkatli bir gözlemci, bo zamanlarınızı deerlendirirken uratıınız hobi ve aktivitelerden, sizin kiilik özellikleriniz hakkında çok önemli ipuçları çıkarabilir.

10 Özgeçmie hobi ve aktiviteleri yazmak da çok gerekli deildir. Eer bavurduunuz pozisyonun gerektirdii yetkinlikleri ve kiilik özelliklerini doru yorumlamı ve uratıınız hobi/aktivitelerin bu özellikleri destekleyeceini düünüyorsanız bunları yazmanızda yarar vardır. Aksi durumda hiç yazmamanız önerilir. Böylece özgeçmii deerlendirenlerin de kafasını karıtırmamı olursunuz. Bir keresinde bir adayın hobisi olarak belirttii "kedilerimle oynamak" eklindeki ifadesi üzerinde çok düünmütüm. Bir hayvan hastanesine veteriner pozisyonu için bavuran bir adayda böyle bir hobi oldukça yararlı olabilir. Ancak bu hobinin "sekreter" pozisyonuna salayacaı katkı konusunda o gün için bir yorum getirememitim! Örneklere devam etmek gerekirse, aktif olarak takım sporları ile zamanını geçiren bireylerin ekip çalımasına da yatkın olduu düünülür. Rafting, yamaç paraütü gibi heyecan düzeyi yüksek aktivitelerle uraan bireylerin ofis ortamındaki rutin ilerden sıkılabilecekleri varsayılabilir. lgi alanı doa ve çevre olan bir bireyin, temel faaliyet alanı nükleer santral yapımı olan bir organizasyona bavurması durumunu ise sizin yorumunuza bırakıyorum Özgeçmiinize yazacaınız hobi ve aktiviteler, sıradan olmamalı ve okuyana hakkınızda bir fikir verecek detayda olmalıdır. "Müzik dinlerim." ifadesi ile "5 yıldır Üsküdar Musiki Cemiyeti korosundayım." ifadesi arasında çok önemli fark vardır. Bu yüzden, "televizyon seyretmek, sinemaya/tiyatroya gitmek, futbol maçı izlemek" gibi sıradan genel ifadeler kullanmaktan kaçınmanız önerilir. Özgeçmiinize yazdıınız hobi ve aktiviteler, sizi dier adaylardan ayırdedici nitelikte olmalıdır. 9. Kiisel Bilgiler Bu bölüme iveren açısından önem taıyabilecek kiisel bilgileriniz yazılır. Örnein; doum tarihi, doum yeri, medeni durum, askerlik durumu, fiziksel özellikler, salık durumu vb. Ancak bu bilgilerin hepsini deil, i duyurusundan veya bir baka ekilde, iveren için önem taıyabileceini anladıınız bilgileri yazmanız gerekir. Somut örnek vermek gerekirse, 30 yaını amamı birinin askerliini yapmı olduunu yazması ne kadar yararlı ise, 50 yaını amı birinin özgeçmiinde bu bilgiye yer vermesi o kadar gereksizdir. landa belirli bir ya koulu belirtilmise doum tarihini belirtmeniz zorunlu hale gelir. Hem kadınlar hem erkekler tarafından kullanılan bir isminiz varsa (Deniz, Özgür vb.) cinsiyetinizi belirtmenizde yarar vardır, böylece olası karııklıkları önlemi olursunuz. Dier kiisel bilgilere de, benzer ekilde belirtilmesinde yarar görüldüü ölçüde özgeçmite yer verilmelidir. Örnein bir firmanın Almanya'daki bir kadrosu için bavururken, Almanya'da domu ve 10 yaına kadar orada yaamı olmanız önem taıyabilir. Yine "hemehrilik" kültürünün hakim olduu firmalarda doum yeriniz iverenin memleketi ile aynı ise bu bilgiye yer verebilirsiniz. Her ne kadar i duyurularında belirtilmese de özgeçmite medeni duruma yer verilmesi iverenler açısından önem taır. Özellikle youn i seyahati gerektiren pozisyonlarda, adayın bekar olması tercih sebebi olabilir. (tüm dier nitelikler aynı ise tabii ) Bazı iverenler erkek adayların evli olmasını, düzenli bir yaam salaması ve sorumlulukları nedeniyle iine daha iyi sarılması sonuçlarını salayacaı düüncesi ile tercih ederler. seyahati gerektiren pozisyonlarda ise evli bayanların ek sorumlulukları dolayısı ile tercih edilmedii söylenebilir. Medeni durumunuzu belirtirken, dier konularda da olduu gibi gerçek durumunuzu yazmalısınız. Örnein boanmı olduunuz halde çeitli kaygılar ile bekar yazmanız ve bu durumun sonradan ortaya çıkması, verdiiniz dier bilgiler hakkında da kuku uyandırabilir. Bavurduunuz organizasyonun kurum kültürü hakkında bazı kukularınız varsa, yanlı bilgi vermek yerine bu hususa özgeçmiinizde hiç yer vermemenizde yarar vardır. Kiisel bilgilerinizi yazarken gereksiz detaylara girmemeniz önerilir. Detaylar ancak pozisyon için önem taıyacak ise belirtilmelidir. Örnein "güvenlik görevlisi" gibi bir pozisyon için bavurmuyorsanız, askerliinizi komando olarak olarak yapmı olduunuz eklinde detay bir bilgiye hiç gerek yoktur. Kiisel bilgilerin özgeçmiteki yeri konusunda ise genel kural geçerlidir, yani bu bilgilere pozisyon için önem derecesine göre yer verilir. Eer mankenlik için bavuruyorsanız, fiziksel özelliklerinizi özgeçmiinizin baına yazabilirsiniz. Bu gibi durumlar dıında kiisel bilgilere özgeçmiin sonlarında yer vermek daha doru bir yaklaım olacaktır.

11 10. Kariyer Hedefi Önceki bölümde kariyer hedefinizi belirlerken dikkat edeceiniz konulara deinmitim. Kariyer hedeflerini özgeçmite belirtmek, çok hassas bir konudur. Çünkü kariyer hedefini özgeçmite belirtmek bazı yararlar salarsa da, bazı sakıncaları da beraberinde getirebilir. Eer kariyer hedefinizi çok net olarak tanımlamı ve bavurduunuz pozisyon da bu hedefe uygun ise bunu özgeçmite belirtmeniz yarar salayabilir. Kukusuz tüm özgeçmiinizi de bu hedef dorultusunda oluturmanız gerekir. Böylece iverene "ben ne olduumu ve ne istediimi biliyorum." mesajını vermi ve özgeçmiinizi oldukça etkili hale getirmi olursunuz. Eitiminiz, önceki i deneyimleriniz ve yetkinlikleriniz kariyer hedefiniz ile uyumlu ise bu konuda önemli bir sorunla karılamazsınız. Ancak bunların kariyer hedefinizi çok fazla desteklememesi durumunda özgeçmiinizi, kariyer hedefinizi (dolayısı ile pozisyonu) destekleyen niteliklerinizi ön plana çıkaracak ekilde oluturmak durumunda kalabilirsiniz. Bavurduunuz pozisyon, kariyer hedefleriniz ile çok uyum salamıyorsa, pozisyona uygun gerçek olmayan kariyer hedefleri yazmak yerine özgeçmiinizde bu konuya hiç yer vermemek daha uygun olabilir. Eer çok net bir kariyer hedefiniz yok ise ille de bir kariyer hedefi yazacaım diye kendinizi zorlamayın. Çünkü bu durumda adaylar, "Eitim ve yeteneklerimi en iyi ekilde kullanabileceim. gelecek vaat eden bir pozisyon." gibi pek de açık olmayan genel ifadeler kullanırlar. Her gün okudukları yüzlerce özgeçmite yer alan bu sıradan ifadeler ile ivereni etkilemeniz olanaksızdır. Üstelik bu tür ifadeler, sizin firmaya katkınızdan çok, firmanın size neler katabileceini ön plana çıkarır. Bu tür bir izlenim ise henüz kendinizi tam olarak tanıtma fırsatı bulamadıınız bir ortamda sizin için olumlu bir gelime deildir. Kukusuz sizin firmaya katkılarınız kadar, firmanın da size katkıları önemlidir. Firmalar da bunun farkındadırlar, ancak bu tür hususları belirtmenin yeri özgeçmi deildir. Kariyer hedefinizi çok net yazmanız durumunda, iverenin sizi o alan dıında deerlendirmesini de engellemi olursunuz. Eer zaten o alan dıında çalımayı düünmüyorsanız bu durum önemli bir sorun yaratmaz. Ancak aslında hedefiniz çok net deil de siz öyleymi gibi yazarsanız bu tür bir sonuca da hazırlıklı olmak durumundasınız. Daha önce özgeçmilerin, bavurulan pozisyona özgü olması gerektiini belirtmitim. Bunun bir sonucu da, kariyer hedefinizi genel nitelikli bir özgeçmiinize yazarsanız, bu hedeflerin bavurulan bazı pozisyonlar için uygun olmaması olasılııdır. Bu nedenle eer bavurularınızda genel nitelikli bir özgeçmi kullanıyorsanız, kariyer hedefinizi ön mektuba yazmak daha dorudur. Çünkü nasıl olsa ön mektup pozisyona özgü olacaktır. Kariyer hedefinizi pozisyon ile uygunluuna göre ön mektuba yazmak size esneklik salar. Sonuç olarak, özelliklerinizin, kariyer hedefinizin ve bavurduunuz pozisyonun birbirleri ile uyumlu olduunu düünüyor ve pozisyona özgü bir özgeçmi hazırlıyorsanız, kariyer hedefinizi belirtmeniz özgeçmiinize çok güçlü bir etki salar. Bunlar arasındaki uyumsuzluk arttıkça da negatif etkisi artar. Bu üç konu (özellikleriniz, hedefiniz ve pozisyon) arasındaki uyum ise genelde istisnai olduu için, kariyer hedefinizi özgeçmiinize yazmamanız, ancak görümeye giderken bu konudaki sorulara hazırlıklı olmanız önerilir. 11. Referanslar Özgeçmiinize yazacaınız referansların sizin hakkınızda olumlu görü verecek kiiler olduunu iverenler de bilirler. Bu yüzden eer referanslarınız, sosyal hayatta tanınmı ve etkili kiiler deil ise yazmanın bir yararı yoktur. Referans olarak belirttiiniz kiiler, kiilik özelliklerinizi ya da çalıma eklinizi yakından biliyor olmalılar. Özellikle eski iyerlerinizden verebileceiniz referanslar bu açıdan etkili olabilir.

12 Referanslar genellikle firmalarca, ie alımın daha sonraki aamalarında dikkate alınırlar. Bu yüzden referanslarınız özgeçmiinizi etkili hale getirmiyor ise bu aamada belirtmemeniz önerilir. Bu durumda özgeçmiinize "Referanslar istenildiinde verilecektir" gibi gereksiz bir ifadeyi de yazmayın. (Suat Soysal imdiye kadar bu ifadeyi yazan adaylar hakkında "ne güzel, referansları da varmı!.." diye düünmediini belirtiyor. Sahi, siz böyle düünür müydünüz? ) Önerim, referanslarınızı ayrı bir kaıda yazarak, görümeye giderken yanınızda bulundurmanızdır. Görümede sizden talep edildiinde bu kaıdı verebileceiniz gibi, görümenin gidiine göre görüme yapan kiiye böyle bir talep olmadan da verebilirsiniz. Referansları yazarken, kiilerin adı, soyadı, kendisine i saatlerinde ulaılabilecek telefonları yanında çalıtıı yer ve pozisyonu ile kaç yıldır sizi tanıdıını belirtmenizde yarar vardır. Ayrıca bu kiileri referans olarak yazmadan önce onaylarını almalı, sizi çok yakından tanımıyorlar ise özgeçmiinizin bir nüshasını da onlara vermelisiniz. E. ÖZGEÇM HAZIRLARKEN DKKAT EDLECEK NOKTALAR Yukarıda özgeçmiin bölümlerini açıklarken, dikkat etmeniz gereken birçok noktaya da deindim. Burada ise daha çok özgeçmiinizin bütünü üzerinde duracaım. Bu noktalardan bir kısmına daha önce deinmi olsam dahi burada tekrar yer vermem, o konuya verdiim önemin bir göstergesi olarak algılanmalıdır: 1. Özgeçmiiniz size özgü olmalıdır. Özgeçmiinizin bir baka örnekten "kopyalanmı" hissi vermemesi gerekir. Ancak sırf farklı olacaım diye de "acayip" bir özgeçmi de yaratmayın. Bunun için tüm özelliklerinizi bir kaıda yazıp, bunlardan sizi en etkili olarak sunabilecek olanları düzenli bir ekilde özgeçmiinize yansıtmanız yeterlidir. 2. Özgeçmiiniz pozisyona özgü olmalıdır. Özgeçmiinizde yer alan nitelikleriniz, bavurduunuz pozisyon ile ilgili olmalıdır. Belirli bir pozisyon için deil de genel bir bavuru yapıyor iseniz, özgeçmiinizde "i yaamı" ile ilgili bilgilere yer vermelisiniz. 3. Özgeçmiiniz kısa olmalıdır. deal olarak özgeçmiiniz bir sayfayı geçmemelidir. Uzun özgeçmiler ile kendinizi daha iyi anlatma ansınız azdır, çünkü bunları okuyanların çok fazla zamanları yoktur. Özgeçmiinizi bir sayfaya sıdırırsanız, bir çok gereksiz bilgiyi de atmı ve en önemlilerini vurgulamı olacaksınız. Sizden beklenen de budur zaten 4. Özgeçmiinizde gerçee aykırı hiçbir bilgiye yer verilmemelidir. Özgeçmiinizdeki doru olmayan bir bilgi er geç ortaya çıkacaktır. Böylece uzun vadeli bir çalımanın gerei olan "güven" unsuru önemli ölçüde zedelenir. Doru olmayan bir bilginin ie alımın dier aamalarında ortaya çıkması durumunda o ie alınmayacaınıza kesin gözüyle bakabilirsiniz. (Eer iveren bu durumu bile bile sizi ie alıyorsa, endie etme sırası sizde demektir! ) 5. Kullandıınız dil ve ifadeler açık ve kısa olmalıdır. Özgeçmiiniz okulda yazdıınız bir "kompozisyon eseri" deildir. fadeleriniz kısa ve basit olsun. Okuyanın aklında tereddüt uyandırabilecek, açık olmayan, mulak ifadelerden kaçının. Çok fazla uzun cümle kurmayın. (Tek sayfa kuralına uyarsanız, zaten buna fazla yeriniz de olmayacak!..) Bu konuda iyi bir örnek vermeyeceim ama, özgeçmi yazmak için bu kitapta yer alan pek çok ifadenin "kötü örnek" olacaını belirtebilirim! 6. En önemli özellikleriniz, önde olmalı ve en çok yeri almalıdır. e uygun en önemli özellikleriniz, sizi iverene tanıtmak için en uygun araçlardır. Hiçbir iveren özgeçmii sondan okumaya balamaz! Bu yüzden bavurduunuz pozisyon için en çarpıcı özelliiniz her ne ise, önce ona yer vermelisiniz. Vurguyu artırmak için de bu özelliklerinize en fazla yeri ayırmalısınız. 7. Özgeçmiiniz firmaya katkı yapabileceinizi göstermelidir. Yüzlerce aday arasından iveren o pozisyon için sizi ne diye seçsin? Kukusuz sizin de bu pozisyondan beklentileriniz var ama, bu aamada ivereni o pozisyon için seçildiinizde katkı salayacaınız konusunda ikna etmek durumundasınız. Bunun için niteliklerinizin pozisyona uygun olmasının yanında, geçmi baarılarınızın da iyi bir ekilde ifade edilmesi gerekir.

13 8. Özgeçmiiniz "ben" ifadesinden uzak olmalıdır. Kukusuz özgeçmiinizde yer alan baarıları siz gerçekletirdiniz, ama bunları Mazhar Fuat Özkan'nın bir arkısında yer alan "en güzel arkıyı ben yaztım.." tarzında sunmamanız önerilir. Çünkü ne kadar da gerçek olsa, bu tür bir ifade tarzı "itici"dir. Ayrıca kendini çok fazla ön plana çıkarma yaklaımı; ekip çalıması, kurum vatandalıı gibi günümüzde yaygınlaan birçok kavram ile badamaz. 9. Özgeçmite bavurulan firmaya "ya çekilmemeli"dir. Eer ya çekerek bir noktaya gelmeyi düünüyorsanız, bunu özgeçmi aamasında yapmamanız önerilir. Çünkü birçok yönetici, yıllardır çalıanlarınca kendisine ya çekildiini pek farkedemeyebilir ama, henüz hiç tanımadıı bir aday tarafından çekilen yaı da hemen anlar. Yine bir çok yönetici (eer farkedebilirse!) kendisine ya çekenlerden (ya çekilmesinden deil!) pek holanmaz. Bu yüzden görümeye çarılmanızda olumlu olacaını düündüünüz bu giriiminiz tam tersi bir sonuç verebilir! 10. Özgeçmiiniz temiz, düzenli ve okunaklı olmalıdır. Özgeçmiinizde yer alan bilgiler, düzenli bir ekilde sunulmadıkça çok fazla etkili olamayabilir. Bu yüzden biçim konusunda daha önce belirtilen uyarıları dikkate almanızı öneririm. 11. Özgeçmi gönderilmeden önce kontrol edilmelidir. Bu bölümde belirttiim hususları dikkate alarak özgeçmiinizi oluturdunuz. Yine de özgeçmiinizi göndermeden önce son bir kez gözden geçirmeniz ve bakalarına (özellikle sizden daha deneyimli olanlara) okutarak onların da önerilerini dinlemeniz, yazarken farkına varmadıınız hatalarınızı yakalama ansınızı artıracaktır. Bu bölümde incelen konular: Görümenin nitelii ve amaçları, Görüme çeitleri, Görüme yöntemleri, Görüme aamaları, Görümedeki soru tipleri, Ücret Pazarlıı, Görümelerde dikkat edilecek noktalar. BÖLÜM VI - GÖRÜME Görüme ie alım sürecinin en önemli aamasıdır. Bu aamada, adayın ie alım kararına etki edecek önemli bilgiler toplanır. Çalıma yaamında görümeler, sadece ie alma aamasında deil, performans deerlendirmesinde, disiplin yönetiminde ve iten ayrılmada da kullanılır. Bu nedenle görüme konusu önce genel hatları ile ele alınacak, daha sonra ie alma görümesinin özellikleri üzerinde durulacaktır. "Eer hiç bir ey söyleyemezseniz, kimse sizi onu tekrar etmeniz için çaırmaz." C.Coolidge A. GÖRÜMENN NTEL VE AMAÇLARI Görümeler, belirli bir amaca yönelik soru ve yanıtlara dayalı, iki tarafın karılıklı bilgi alı-veri sürecidir. Bu tanımdan da görülecei üzere görümeyi günlük konumalardan ve dier iletiim türlerinden ayıran önemli farklar vardır. Öncelikle görümede her iki taraf da karılıklı etkileim halindedir. Örnein ie alma görümesinde aday o ie ne kadar uygun olduu konusunda görümeciyi ikna etmeye çalıırken, görümeci de

14 adayın pozisyona ilgisini sıcak tutmaya ve i için isteklendirmeye çalıacaktır. Görümecinin bu tutumu, özellikle ücret pazarlıında kendisine bir avantaj salayacaktır. kinci, olarak görümenin önceden belirlenmi ve açık bir amacı vardır. Görümenin tarafları, görümeye geldiklerinde ne için biraraya geldiklerini bilirler. Örnein; ie alma görümesinde görümenin amacı, adayın bavurduu pozisyona uygunluuna karar vermeye temel oluturacak bilgilerin elde edilmesidir. Üçüncü olarak, görümeler aynı zamanda davranı alı-veriidir. Böylece taraflar mesajlarını sadece söyledikleri ile deil, beden dillerini de kullanarak aktarırlar. Örnein ie alma görümesinde adayın görüme sırasındaki davranı ve tutumları, ie alma kararının verilmesinde en az verdii bilgiler kadar etkilidir. Aday da görümecinin davranı ve tutumlarından, firma kültürü hakkında önemli ipuçları edinir. Son olarak görümeler soru ve yanıtlara dayanır. Her iki taraf da görüme konusu ile ilgili sorular sorar ve yanıtlar verir. Örnein, ie alma görümesinde görümeci adayı tanımaya yönelik sorular sorarken, aday da firmaya ve çalıma koulllarına ilikin sorular sorar. Görüldüü üzere, görüme tek taraflı bir süreç deildir. Görümenin konusuna balı olarak her iki taraf da, önceden belirlenmi amaç dorultusunda bilgi toplar. Görümeler çeitli amaçlarla yapılabilir: ie alım kararını vermek, performansı deerlendirmek ve bireyin geliim ihtiyaçlarını belirlemek, disiplini salamak, iten ayrılma nedenlerini aratırmak Bu amaçlar aynı zamanda görüme tiplerini de oluturur. Ancak tüm görüme tiplerinde ortak amaç, o konu ile ilgili karılıklı bilgi alı-veriini salamaktır. B. GÖRÜME ÇETLER Görüme, çalıma yaamınız boyunca sıkça karılaabileceiniz çok önemli bir olgudur. Görüme dendiinde ilk akla gelen ie alma görümeleri ise de, dier görüme çeitleri de bireysel kariyer yönetimi ile yakından ilikilidir. Bu nedenle aaıda önce dier görüme çeitleri üzerinde kısaca durulmu, daha sonra ie alma görümesi hakkında bilgi verilmitir : 1. Performans deerlendirme görümeleri Performans deerlendirme görümesininin amacı, personelin deerlendirilen dönem içerisindeki performansının gözden geçirilmesidir. Bu görümede, eer daha önce deerlendirilen döneme ilikin belirgin hedefler konulmu ise bu hedeflere ne kadar ulaıldıı, gösterilen performansın düzeyi, personelin güçlü ve zayıf yönleri ile gelitirilmesi gereken yönleri ve eitim ihtiyaçları, yönetimin personele salayacaı destek gibi konularda personel ile yöneticisi arasında bilgi alı-veriinde bulunulur. Bu görüme, kurum içi iletiim açısından son derece önemlidir, çünkü her iki taraf da performansa ilikin konularda geri beslemede bulunur. Personel bu görüme ile hem gösterdii performansın yöneticiler tarafından nasıl görüldüünü, hem de gelitirilmesi gereken yönlerini ve nasıl gelitirebileceini örenir. 2. Disiplin amaçlı görümeler Bu görümenin amacı, personelin çalıma yaamı ile ilgili uyumsuzluklarının ve disiplin sorunlarının çözümlenmesidir. Personelin düük performans göstermesi, genel çalıma kurallarına veya iyeri kurallarına aykırı davranılarda bulunması sonucu bunların nedenleri ve alınacak önlemler masaya yatırılır. Performans deerlendirme görümelerinden farklı olarak bu görüme belirli dönemlerde deil, gerek duyulduu zaman yapılır ve personel açısından bir uyarı niteliini de taır. 3. ten ayrılma görümeleri Bu görümelerin amacı, personelin iten ayrılma nedenine göre önemli farklılıklar gösterir. Eer firma personeli iten çıkarmak durumunda kalmısa görüme esas itibariyle, personele iten çıkarılma nedeni hakkında bilgi vermektir. Özellikle personelden kaynaklanmayan nedenlerle (firmanın ilerinin

15 durgunlaması, küçülme, kapanma vb.) personelin iten çıkarılması durumunda yapılacak bu tür bir görüme, firmanın çalıanlarına gösterdii saygının bir göstergesidir. Bu görümeler personelin kendi istei ile iten ayrılması durumunda daha da önem kazanır. Bu durumda amaç, personelin iten ayrılma nedeni hakkında bilgi toplamaktır. ten ayrılan personel, firma içinde yönetimin gözleyemeyedii pek çok sorunu büyük bir açıklıkla anlatabilir. Bu tür bilgilerin toplanması ve deerlendirilmesi, firmalarda çıkabilecek olası problemleri ve olumsuz yaklaımları daha önceden belirleme ve önlem alma fırsatını salar. Yönetim açısından bu görümeler önemli bir geri besleme kaynaıdır. Yalnız personelin duygusal nedenlerle yanıltıcı bilgi verme olasılıını da gözardı etmemek gerekir. 4. e alma görümeleri e alma görümelerinin firma açısından amacı, adayın bavurduu pozisyona uygunluunun deerlendirilmesinde dikkate alınacak verileri toplamaktır. Aday açısından ise firma ve çalıma koulları hakkında bilgi toplamaktır. e alma görümesi genellikle en az iki, en fazla dört aamada gerçekleir. Bazen tüm aamaların tek bir görüme ile sonlandırıldıı da görülür. Temel hedef adayın ie alımına karar verilmesi olmakla ve genel özellikleri birbirine benzemekle birlikte odaklandıı alt amaçlar yönünden üç alt türe ayrılabilir : a. Öngörüme Öngörümede adayın ie uygunluu ile ilk izlenimler elde edilir. Genellikle bu aamada aday hakkında bir karar verilmese de, sonraki görümelere çarılma, bu görümede edinilen izlenimlere balıdır. Bu nedenle bu bölümdeki pek çok açıklama, bu görümeye yönelik olarak yapılmıtır. Öngörümeye genellikle o pozisyon ile ilgili uzmanlar katılmaz. Bu yüzden i ile ilgili teknik soruların sorulması olasılıı azdır. Bu görümede verdiiniz bilgilerin yanında esas olarak tutum ve davranılarınız önemlidir. Sizin firma kültürüne ve çalıma ortamına uyum salayıp salayamayacaınız ile o ii ne kadar istediiniz konusunda ilk izlenim, bu görümeden elde edilir. için gerekli temel niteliklere ne derecede sahip olduunuz da bu görümede ana hatları ile ortaya çıkar. b. e alma görümesi Bu görümede aday öngörümeden geçmitir, ancak hakkında bir karar verilebilmesi için, pozisyon ile ilgili teknik konularda soru sorabilecek kiilerin katılımı ile adayın ie uygunluu daha detaylı aratırılır. Bu görüme ile adayın bavurduu ii yapıp yapamayacaı konusunda bilgi toplanır. Öngörümeyi geçen adaylar arasında ie en uygun aday, o ii en iyi yapabilecek adaydır. Bu aamaya geldiinizde, firmanın çalıma ortamına uyum salayabileceiniz konusunda olumlu bir izlenim bırakmısınız demektir. Bu görümede odaklanmanız gereken nokta, bavurduunuz ii bildiinizi ve geçmi baarılarınızdan örneklerle o ii en iyi ekilde yapabileceinizi göstermektir. Yine bu görümede birlikte çalıacaınız yönetici (ve hatta ekip) ile tanıma olanaı bulursunuz. Dolayısı ile bu görümede o ii yapabileceinizin yanında, bu kiilerle de uyum içinde çalıabileceiniz konusunda iyi bir izlenim bırakmalısınız. c. teklifi görümesi Bu aamada firma ilgilileri, sizin ie uygunluunuz konusunda bir kanaate ulamı ve size i teklifinde bulunmaktadır. Bu teklif firmanın size sunacaı ücret ve dier olanakları içerir. Bazı firmalarda i teklifi, ie alma görümesinin sonunda da yapılabilmektedir. Ancak pozisyon düzeyi yükseldikçe i teklifinin, ayrı bir görüme ile yapılması daha yaygındır. Bu görüme, ücret pazarlıını da gündeme getirir. Dolayısı ile bu görümenin amacı, çalıma koulları, ücret ve dier olanaklar hakkında uzlamaktır. C. GÖRÜME YÖNTEMLER Görümenin yönteminin belirlenmesinde, görümeye katılan aday ve görümeci sayısı, görümenin yeri, görümenin planlanma ve yürütülme ekli ile soru tipleri rol oynar. Bu yöntemler birarada uygulanabilir.

16 1. Görümeci ve aday sayısına göre Tek görümeci-tek aday: Bu görümede bir aday ve bir görümeci vardır. Genellikle öngörümede kullanılan yöntemdir. Görümeci grubu-tek aday: Bu görümede görümecilerin sayısı birden fazladır. Daha çok ie alma görümesinde kullanılan bir yöntemdir. Görümeye insan kaynakları ve ilgili bölümden kiiler katılır. Görümecilerin her biri farklı konularda sorular yöneltir. Yönetim pozisyonlarında öngörüme aamasında da kullanılabilir. Görümeci grubu-aday grubu: Adayları karılatırmak ve birbirleri ile ilikilerini gözlemlemek amacı ile birden fazla görümecinin birden fazla aday ile görütüü bir yöntemdir. Görümeciler adayların aynı soruya verdikleri cevapları karılatırırlar. Az kullanılan bir yöntemdir. Özellikle yönetici adaylarının ie alım görümesinde kullanılır. Genellikle bu görümelerde birden fazla görümeci bulunursa da ender olarak tek görümecinin de bu yöntemi uyguladıı görülebilir. 2. Görüme yerine göre Ofiste: Görüme, görümecilerden birinin odasında yürütülür. Görüme, telefonlar veya dier nedenlerle zaman zaman kesilebilir. Görüme odasında: Görüme, bu amaçla kullanılan bir oda veya bir toplantı odasında yürütülür. Görümenin çeitli nedenlerle kesilme olasılıı azdır. Ofis dıında: Görümenin ofis dıı bir ortamda yapılması da mümkündür. Otel lobi/toplantı odaları ve yemekte yapılan görümeler bu türdendir. Ofis dıı ortamın adayları rahatlatıcı bir yönü vardır. yerinin ehir merkezine uzaklıı da böyle bir yöntemin seçilmesine etkili olabilir. Yemekte yapılan görümeler daha çok yönetici pozisyonları içindir. 3. Görümenin planlanmasına göre Planlı: Bu görümede adaya sorulacak sorular önceden belirlenmitir. Tüm adaylara aynı sorular sorulur. Görüme bir plan dahilinde yürütülür ve plan dıına çok az çıkılır. Bu yöntemden edilen bilgiler ile adayları karılatırmak kolaydır, ancak adaylara ilikin bazı özgün bilgiler elde edilemez. Genellikle öngörümede kullanılan bir yöntemdir. Plansız: Bu görümede belirli bir plan izlenmez. Görüme adayın sorulara verdii cevaplara göre geliir. Bu görümede üzerinde konuulan konunun derinliine inilebilir. Genellikle deneyimsiz görümecilerin kullandıı bir yöntemdir. Karma: Görümeden elde edilecek sonuçlar ve görümenin genel çerçevesi önceden belirlidir. Tüm adaylara aynı sorular sorulmaz, ancak belirli bazı konulara cevap alınacak tarzda sorular sorulur. Gerektiinde bazı konuların derinliine inilebilir. Genellikle ie alma görümesinde kullanılan bir yöntemdir. 4. Görümenin yürütülmesine göre Resmi: Görüme resmi bir havada gerçekletirilir. Görümenin belirli bir yapısı vardır. Görümeciler kısa bir tanıma aamasından sonra örenmek istedikleri konulardaki sorulara geçerler. Planlı görümeler genellikle aynı zamanda resmi bir havada gerçekletirilir. Rahatlatıcı: Görüme samimi bir havada geçer. Görümeci, önce adayın gerginliini azaltmak için çaba gösterir. Bunun için görümeye balamadan önce samimi bir havanın yaratılmasına çalıır. Çünkü samimi ortamlarda birey, sorulara ayrıntılı olarak cevap verir. Genellikle ie alma görümesinde kullanılan bir yöntemdir.

17 Baskıcı : Stres görüme diye de bilinen bu yöntemde adaya, normal olmayan bir tarzda sorular sorulur ve davranılarda bulunulur. Amaç, adayın stres altındaki tutum ve davranılarını gözlemektir. Özellikle stresli ortamlar ile yönetici pozisyonlarında çalıacak adaylara uygulanan bir yöntemdir. Oldukça deneyimli görümeciler tarafından kullanılan bu yöntem ile karılaan adaylara sakin ve soukkanlı olmalarını öneririm.. 5. Soru tiplerine göre Görümelerde birden fazla soru tipi kullanılır. En çok kullanılan soru tipleri görümenin yöntemini de belirler. Kapalı uçlu sorular: Genellikle yanıtları evet/hayır olan sorulardır. Bir bilginin dorulanması veya belirli sonuçlar arasında seçim yapılması amacı ile sorulurlar. Bu tür sorular ile çok sınırlı bilgi alınabilir. Açık uçlu sorular: Belirli bir konuda detaylı bilgi almak için sorulan sorulardır. Ne, niçin, neden, nasıl, nerede, hangi vb. gibi sözcükleri içeren sorular bu türdendir. Görümelerde genellikle bu tür sorular sorulur. Problem/Örnek olay soruları: Adaylara belirli bir konu ile ilgili bir problem/örnek olay verilir ve bu problemi nasıl çözecekleri veya örnek olayda nasıl davranacakları sorulur. Burada amaç, adayın problem çözme, karar verme gibi yetkinlikleri hakkında bilgi salamak; yönetim biçimi ve bazı kiilik özellikleri hakkında fikir edinmektir. Genellikle deneyimli görümeciler tarafından kullanılır. D. GÖRÜME AAMALARI Görüme aamaları dendiinde ilk anda akla görüme sırasındaki aamalar gelir. Bu konuda özellikle görüme sırasındaki aamalar belirtilecektir. Ancak görüme öncesinde ve sonrasında yapmanız gereken bazı hususlar da çok önemlidir. Bu yüzden bunlara da görüme aamaları konusu içinde yer verilmitir. "Güzel bir görünü, sessiz bir tavsiye mektubudur." P.Syrus 1. Görüme öncesi Konusu ve türü ne olursa olsun, her görümenin öncesinde bir takım hazırlıklar yapmak gerekir. Kukusuz görümeci de bazı hazırlıklar yapacaktır. Burada önemli olan, sizin yapmanız gereken hazırlıklardır. Görüme öncesi yapmanız gereken balıca hazırlıklar aaıda belirtilmitir: - Firma ve pozisyon hakkında bilgi toplanması : Bavurulan firma ve pozisyon hakkında aratırma yaparak bilgi toplamalısınız. Böylece görümecinin bu konuda zaman kaybetmesini önlemi ve ile ne kadar ilgili olduunuzu göstermi olursunuz. Ayrıca aratırmalarınız sırasında örenemediiniz konularda, görümenin sonunda fırsat verilirse soracaınız soruları da belirleyin. - Görümede belirtilecek ana konuların saptanması: Her ne kadar görümeyi görümeci yönlendirecek ise de, yeri geldiinde belirtmek istediiniz ana konuları saptayın. Özellikle güçlü olduunuz yönler, pozisyon ve i hakkındaki bilginiz, geçmiteki baarılarınız, firmaya katabilecekleriniz, o i için istekli olduunuz konularında neleri belirteceinizi önceden tasarlayın. Bu konularda söylemeyi tasarladıınız eyler, özgeçmiinizde belirttiklerinizle uyumlu olsun. Görümede belirteceiniz konular, o pozisyon için neden sizi seçmesi gerektii konusunda ivereni ikna edecek türden olmalıdır. - Görümede sorulabilecek sorulara hazırlanılması: Görümede sorulacak tüm soruları önceden tahmin etmek imkansızdır. Ancak görümenin amacını biliyorsunuz: e uygunluunuzu belirlemek. Bu amaçla sorulabilecek balıca soru tipleri bir sonraki konuda belirtilmitir. Ayrıca insan kaynakları siteleri ve kaynakçadaki kitaplarda da pekçok soru ve cevap örnei vardır. Yalnız burada bir noktaya dikkat çekmek isterim: Bu tür kaynaklarda verilen cevap örneklerini, sorunun sorulu amaçlarını da

18 gözönünde bulundurarak deerlendirin ve kendi durumunuza uygun olarak cevapları yeniden düzenleyin. - Görüme yerinin örenilmesi: Görüme yerinin adresini bilmek yetmez. Görüme yerinin tam olarak nerede olduunu, ulaım araçlarını ve saatlerini, ulaımın yaklaık ne kadar aldıını örenmelisiniz. Bu aratırma, görümeye geç kalmamak veya çok erken gitmemek açısından önemlidir. Görümeye geç kalırsanız hiç iyi bir izlenim bırakmazsınız. Çok erken giderseniz de önceki adaylar ile karılaıp aday gizliliini bozarsınız. En uygunu görüme saatinden 5-10 dakika önce görüme yerinde hazır bulunmaktır. Geç kalma olasılıına karı firmanın telefonunu yanınızda bulundurmakta yarar vardır. - Görüme kıyafetlerinin hazırlanması: Görümeye hangi kıyafetle gideceiniz çok önemlidir. Çünkü görümecilerde bırakacaınız ilk izlenim, kıyafetinizle olacaktır. Görümeye giderken giyilecek kıyafetler konusunda belirli bir kural yoktur. Ancak ie alındıınızda giymeniz gerekenden biraz daha resmi bir kıyafetle görümeye gitmeniz önerilir. Bu yüzden o i yerinde ne tür kıyafetlerin giyildiini aratırmaya çalıın. Kıyafetinizin temiz ve ütülü olması, kendinize gösterdiiniz özenin göstergesidir. Yine sade bir kıyafet, aksesuar ve makyaj, görümecinin dikkatinin daılmasını önler. Görümede giyeceiniz kıyafetin önceden hazır olması, son anda ortaya çıkabilecek karııklıkları önler. - Görümeye götürüleceklerin hazırlanması: Gerek görüme öncesinde son anda ortaya çıkabilecek aksaklıkları giderebilecek malzemeleri, gerekse görüme sırasında gerekli olabilecek dokümanları önceden hazırlayıp çantanıza koymanız önerilir. Suat Soysal'ın "ilk yardım çantası" olarak tanımladıı malzemeler : Tarak, fırça, kaıt mendil, kolonyalı mendil, toplu ine, makyaj malzemesi, di fırçası, di macunu, deodorant, cilalı ayakkabı süngeri. Ayrıca küçük bir diki seti de yararlı olabilir. Bu malzemelerin çantanızdan doküman çıkarırken görünmemesine dikkat edin. Görüme sırasında veya hemen öncesinde gerekli olabilecek dokümanlara örnekler aaıda belirtilmitir: - duyurusu ve bavuru mektubu (ön mektup), - Görümeye yazı ile davet edilmi iseniz firma yazısı, - Firmaya ilikin topladıınız broür, yazı ve dier bilgiler, - Orjinal özgeçmileriniz ve vesikalık fotoraf, - Referanslarınızın listesi - Önceki iyeri açısından verilmesinde sakınca olmayan çalıma örnekleriniz, - Görüme öncesi plan (görümede belirteceiniz ana konular), - Not defteri ve kalem. "Gerçek baarı, baarısız olma korkusunu yenmektir." P.Sweeney 2. Görümeye balama Görümeye zamanında gidin. Görümeci henüz müsait deilse, beklerken sekreterle veya çevredekilerle çok fazla çene çalmayın. Sekreterin ismini örenin ve ismi ile hitap edin. Bekleme süresini firma broürlerini, çevreyi inceleyerek geçirin. Görümeye balamadan önce heyecanınızı yenmeye çalıın ve görüme sırasında rahat davranın (ama saygısız deil!) Görümede heyecanlanmamak için unu düünün "Bu görüme dünyanın sonu deil! " Üstelik deneyimli bir görümeci heyecanınızı anlayacak ve sizi rahatlatmaya çalıacaktır. Yine sizi rahatlatmaya yönelik bir baka bilgi: yi sunum önemlidir ama eer nitelikleriniz o i için uygun deilse, genellikle yetmez Tersinden bakarsak, eer nitelikleriniz o i için uygunsa endielenmenize gerek yok, siz sadece size sorulan sorulara açık ve doru cevaplar verin yeter! Görümeci "Buyrun oturun." demeden veya benzeri bir iaret yapmadan oturmak genelde ho karılanmaz. Otururken ne sandalyenin ucuna oturun, nede evdeki gibi yayılın!... Görümeciye karı, dik ve rahat bir oturu sergileyin. Abartılı olmamak kouluyla bacak bacak üstüne atılabilir. (Bazı görümeciler bunu hala saygı ifadesi kabul edebilir, dikkat! ) Ancak sigara kullansanız ve teklif edilse bile sigara içmemeye özen gösterin.

19 Görüme sadece aday için deil, görümeci için de stresli bir ortamdır. Ancak görümeciler genellikle bunu bilir ve daha görüme balarken ortamı yumuatmaya çalıırlar. Bu yüzden görüme, hemen görümede ele alınacak konularla balamaz. Önce bir hal-hatır sorulur, havadan sudan konuulur. Bu arada sorulan "Nasılsınız?" "yerini kolay buldunuz mu?" gibi sorular bu türdendir. Sakın bu soruları ciddiye alıp "Sormayın, akam arkadalarla iyi kafa çekmiiz, hala baım arıyor " ya da "Amma uzak iyeriniz varmı/adresiniz çok karııkmı, gelene/bulana kadar anam aladı " tarzında cevaplar vermeyin, kısa ve olumlu cevaplarla görümecinin ortamı rahatlatmasına yardımcı olun. Güleryüzlü olmak ve gülümsemek (doal olmayan sırıtma türünden deil!) her zaman olumlu bir izlenim bırakır. Görümeye balarken böyle bir izlenim bırakmaya çalıın. Görümeciler, daha görümenin ilk bir iki dakikasında aday hakkında bir izlenim edinirler ve bu önyargı görüme boyunca sürer. Dolayısı ile görümeye balarken görümeci üzerinde olumlu bir etki bırakmaya çalıın. Buna da tokalama ile balayın. Sıkı bir tokalama (karınızdakiniz elini kırmamak artıyla!) ve gülümseyerek görümecinin yüzüne bakma kendinize güvendiinizin bir göstergesi olarak algılanabilir. Görümenin balangıcında görümeci hakkınızda hiç bir bilgiye sahip olmadıı için her davranıınızı deerlendirmeye çalıacaktır. Beden dili konusunda bilgi edinmeniz, bu konuda hazırlıklı olmanızı salar. Görümenin balangıcında görümeci size çay/kahve ikramı teklif ederse ne yapmanız gerekiyor? Bu konuda farklı görüler var: Suat Soysal "ikramları reddetmeyin, yapılan ikramı reddetmek olumsuz etki yapar, bu güne kadar kimse benim karımda üzerine çay dökmedi. " demektedir. Max Eggert ise tam tersini söylemektedir : " görümesi sırasında hiç heyecanlanmamanız doal deildir ve bu heyecan el-göz koordinasyonunun bozulmasına yol açabilir. Beki bu koordinasyonu salayabilirsiniz ama bir yandan kahve içerken, bir yandan da kendinizden sözedemezsiniz. Heyecandan titreyip fincanla tabaı ıngırdatmanız büyük bir olasılıktır. Deneyimlerime göre yirmi adaydan biri kahvesini tabaına döker ve 150 adaydan biri heyecanını yenemeyip fincanı olduu gibi yere döker. Kahve ikramını kabul etmeyin." Bu görülerden Türk adayların bu konuda daha dikkatli oldukları sonucu ortaya çıkıyor!.. Aslında her iki görü de dorudur. Önerim udur: Burada i size düüyor, eer görümecinin ortamı yumuatmak amacı ile nezaketen çay/kahve ikramında bulunduunu hissetmiseniz kibarca reddedin ya da sadece su isteyin. Ancak teklifin içten olduunu sezinliyor ya da "Bir eyler içseydiniz..." türünden tekrar teklif ediliyorsa, bu teklifi de reddetmeyin. Eer bu ikramı kabul etmiseniz de içmemezlik etmeyin. Görümenin balangıcında çou görümeci firma ve pozisyon hakkında bilgi verir. Bu aamada sizin de bir ön aratırma yaptıınızı belirtmeniz, genellikle o ie duyduunuz ilginin derecesini göstermesi bakımından olumlu bir izlenim bırakır. "Önce yalanı, sonra gerçei söylersen gerçek yalan olur." Sümer Atasözü 3. Görümenin sürdürülmesi Görümenin en can alıcı aamasıdır. Çünkü bu aama esas itibarı ile görümecinin hakkınızda bilgi almak için sorularını yönelttii aamadır. Görümelerde genel olarak, görüme süresinin %30'unda görümeci, %70'inde aday konuur. Bu doaldır, çünkü görümenin esas amacı sizin hakkınızda bilgi toplamaktır. Eer görüme öncesi hazırlık yapmı ve görümeye iyi bir ekilde balamısanız, bu aama için endielenmenize hiç gerek yok. Görümecinin size sorduu soruları iyi düünerek, kısa ve açık bir ifade ile yanıtlarsanız, görümenin iyi bir ekilde sürdürülmesine yardımcı olursunuz. Soruları yanıtlarken tereddütlü konumayın ve size sorulan konunun dıına çıkmamaya özen gösterin. Konu ile ilgisini kurabildiiniz anda, daha önce tasarladıınız konulara da deinin. Ama bunları konu ile ilgisi olmayan bir anda söylemeyin. En kötü ihtimalle görümeci sorularını bitirdiinde ek olarak belirtmek istediiniz konular için size fırsat verecektir. Bunları o zaman dile getirirsiniz.

20 Soruları yanıtlarken yanlı veya yanıltıcı bilgi vermeyin. stenen bilgiyi vermeniz için çok konumanız gerekmez. Çok konuursanız gaf yapma olasılıınız da çoalır. Çok kısa cevaplar da tutuk olduunuz izlenimini yaratır. Arada bir denge noktası bulmalısınız. Eer sorulan soruyu anlamamısanız, ortalama bir cevap vermek yerine sorunun açıklanmasını rica edin. Görümeci konuurken aktif dinleme yapmalısınız. Bu, görümeciyi dikkatle dinlemek ve anladıınızı göstermek demektir. Görümeciye doru bakmak, arada bir (sürekli deil!) gözgöze gelmek, saa sola bakmamak ve baka bireyle ilgilenmemek (kalem/kravatla oynamamak vb.), arada bir görümecinin söylediklerini kafa sallayarak onaylamak veya kısaca tekrar etmek, aktif dinlemenin göstergeleridir. Görümede ses tonunuzu ve konuma hızınızı iyi ayarlayın. Baıra baıra veya çok kısık sesle konumayın. Çok hızlı veya çok yava da konumayın. Konumanız çok monoton olmasın, gerektiinde vurgulama yapın. Beden diliniz de konumalarınızı desteklesin. Ancak beden diline dikkat edeceim diye de kendinizi kasmayın, söyleyeceklerinizi aırmayın. Eer beden dili ile konumayı özümseyemedinizse, doal davranmak en iyisidir. Rahat olun "Zaferden az, yenilgiden çok ey öreniriz" Japon Atasözü 4. Görümenin bitirilmesi Görümeci, soracaı soruları bitirdiini genellikle açıkça belli eder. Eer size eklemek veya sormak istediiniz bir konunun olup olmadıı sorulmusa, görümenin sonuna gelmisiniz demektir. Bu noktada, daha önce belirtme fırsatı bulamamısanız, görümede belirtmek üzere hazırlandıınız konuları söyleyebilirsiniz. Ayrıca görümecinin belirtmedii konularda firma ve pozisyon hakkında sorular sorabilirsiniz. Eer görümecinin olumsuz bir izlenime kapıldıını kesin olarak hissediyorsanız, bu son konulara girmeden görümeyi bir an önce bitirmenizi öneririm. Görüme bitirilirken görümeci, sonraki aamalar hakkında bilgi verebilir. Vermez ise özellikle görüme sonuçlarının yaklaık ne zaman belli olacaı ve ne ekilde örenebileceinizi sormanızda genellikle bir mahsur yoktur. Eer bu bir öngörüme ise, ücret ve dier maddi konulara girmemeniz iyi olur. Ayrıca dier adaylar hakkında bilgi almak amacı ile sorulan sorular da ho karılanmaz. Görümenin bitirilmesi aamasında söyleyeceklerinizi çok fazla uzatmayın, çünkü size ayrılan süre dolmutur ve görümecinin daha yapacak bir sürü ii vardır. Özellikle görümede kurulan samimiyete bakarak adaylar bu tür hatalara çok dümektedir. Yapmanız gereken, söyleyeceklerinizi kısaca belirttikten sonra iyi temennilerle oradan ayrılmaktır. Bu arada heyecanlanıp görümecinin odasında herhangi bir eyanızı unutmayın! Firmaya girite ziyaretçi kartı almısanız, firmadan ayrılırken deitirmeyi de ihmal etmeyin! (i garantilediyseniz o baka! ) "Akıllı insanlar, önemli bir kazadan mutlu bir ders çıkarırlar." Livius 5. Görüme sonrası Görümenin hemen sonrasında, görümede edindiiniz izlenimleri not alın. Bu tür izlenimlerden hem o firma ile sonraki görümelerinizde, hem de dier firmalarla yapacaınız görümelerde yararlanırsınız. Eer görüme sırasında not alamamısanız, firma ve pozisyon hakkında görümecinin verdii bilgilerden hatırlayabildiklerinizi not edin. Bu tür bilgiler, eer çarılırsanız sonraki görümelerde ie yarayacaktır.