AKTİF ÖĞRENMEDE BİR GRUP TARTIŞMASI YÖNTEMİ OLARAK BEYİN FIRTINASI

Transkript

1 AKTİF ÖĞRENMEDE BİR GRUP TARTIŞMASI YÖNTEMİ OLARAK BEYİN FIRTINASI Mahmure NAKİBOĞLU 1, Melek ALTIPARMAK 2 1 DEÜ, Buca Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, Biyoloji Eğitimi A.B.D., İZMİR 2 DEÜ, Eğitim Bilimleri Estitüsü, OFMAE Bölümü A.B.D., İZMİR ÖZET: Pozitif bilimleri öğretilmeside bilimsel düşüebilme yeteeğii geliştirilmesi temel hedeflerde biridir. Bu hedefe ulaşmada seçilecek öğretim yötemleri farklı olabilir, acak burada öemli ola, bireyleri sezgi gücüü kullaarak problemleri görebilme, problemi çözümüe yöelik yaratıcı düşüebilme, olaylar arasıda bağlatı kurabilme becerilerii kazrılmış olmasıdır. Yaşğımız bilgi çağıda, yei bilgilere asıl ulaşacağıı bile, bu bilgiler arasıda doğru seçimler yapabile, yaratıcı, üretke bireylere gereksiim duyulmaktr. Çağı isaıı yetiştirmede, bugü daha çok beimsee aktif öğretim stratejilerii kullaılması zorulu hale gelmiştir. Bu çalışmada Normal Lise ve Süper Lise programı öğrecilerii ve öğretmelerii uygulaa sistem hakkıda görüşleri alımış ve Beyi Fırtıası yötemi uygulaarak elde edile bulgular öğretme ve öğreci görüşleri de dikkate alıarak irdelemiştir. Souç olarak Beyi fırtıasıı öğrecileri, derse yöelik ilgilerii arttırdığı, öğredikleri bilgileri hagi alalarda asıl kullaacaklarıı yaratıcı düşüce ile ortaya koydukları, kedilerie verile bilgileri öemii gerekliliğii kavrama bilicie ulaştıkları, bilgi birikimlerii ve gözlemlerii aaliz-setez ederek souca ulaşmayı kısaca bilimsel düşüme yeteeklerii geliştirdikleri belirlemiştir. Aahtar Kelimeler: Biyoloji Eğitimi, Aktif Öğreme, Beyi Fırtıası 1.GİRİŞ Bütü eğitimcileri ortak hedefi, e iyi eğitim ve öğretimi gerçekleşmesii sağlamaktır.yapıla so araştırma verileri geleeksel öğreme stillerii yeterli olmğı ve yei yaklaşımları deemesi gerektiği yöüdedir (Gow ve Kember, 1990). Öğreme ve öğretme eğitimi e öemli öğeleri olup zihide gerçekleşe bir olgudur. Beyie gele bilgiler bir şekilde değerledirilerek dışarıya davraış biçimide yasımaktr.acaba öğreme tamame örofizyolojik bir olay mıdır? Beyi kedisie ulaşa bilgileri asıl algılamakta ve değerledirmektedir? Bu bilgiler hagi davraış biçimide dışa yasımaktr? Bellek ve hafıza kapasitesi artırılabilir mi? Buu öğremeye katkısı edir?beyi fırtıası yötemi kullaılarak öğretme etkiliklerie katkı sağlaabilir mi? Bu tür soruları sayısıı artırabiliriz acak; arta soru sayısıa karşılık e yazık ki, vereceğimiz cevap sayısıı ayı orada artıramıyoruz.mevcut bilgilerimize rağme beyide olup biteler hakkıda daha çok bilgiye ihtiyacımız vardır. Öğretim etkilikleride kullaıla Beyi fırtıası yötemi, beyimizi sağ ve sol yarım küresii birlikte harekete geçire bir yötemdir.ilk defa yei bir ürüe isim bulmak amacıyla kullaıla bu yötem daha soraları eğitimi çeşitli alalarıda öğretim yötemi olarak uygulamıştır (Osbor,1957; Rıco,1983, Romizowski 1986; Mulle ve Ark. 1991; Maguire ve diğer.,1991; Paulus ve Dızıdolet, 1993; Petrovıc ve Krıckel, 1994; Aıke ve diğer., 1994; Nakiboğlu,1994,1995,1998,2002; Alder,1999). Bu araştırmada, beyi algılama mekaizması ile öğreme arasıdaki ilgi,yötemi sııf içide uygulaması aıda öğreci ve öğretmeleri yaklaşımları, öğreci başarısıı olumlu etkileyip etkilemediği belirlemeye çalışılmıştır. 1.1.Problem Cümlesi Öğreme ile beyi foksiyoları arasıdaki ilişki asıldır? Öğretim etkilikleride bu kouya yeterice öem verilmekte midir? 1.2. Alt Problemler 1. Uygulaa öğretim etkilikleride, öğreme ile beyi foksiyoları arasıda ilişki kuruluyor mu? 2. Beyi aktiviteleri harekete geçirilerek öğreme ve hafıza kapasitesi artırılabilir mi? 3. Öğreme tamame örofizyolojik bir olay mıdır? 4. Beyi Fırtıası Yötemii Öğretim etkilikleride uygulaabilirliği edir?

2 2.YÖNTEM 2.1.Araştırma Yötemi ve Araştırma desei Araştırmaı problem ve alt problemlerie bağlı olarak itel ve icel araştırma yötemleri birlikte kullaılmış ve betimleyici çözümleme yaklaşımı beimsemiştir.verileri toplamasıda gözlem kayıtları, Başarı testi, Öğreci ve öğretmeleri görüşlerii ölçe aketler kullaılmıştır.yötemi öğreci başarısıa etkisii belirlemeside ötest - sotest yötemi uygulamıştır. 2.2.Araştırma evrei ve öreklem grubu Araştırmaı evrei, Milli Eğitim Bakalığıa bağlı Şiriyer Lisesidir. Öreklem grubu bu lisei ormal lise ve süper lise kısmıdaki (: 183) öğrecilerde oluşmaktr. 2.3.Veri çözümleme Veri çözümlemede,görüş ölçekleri ve başarı testleri istatistik olarak değerledirilmiş, gözlem formları kayıtları ve beyi fırtıası seası souda üretile fikirler, fikirleri orijialitesi uzma görüşleri ile yorumlaarak irdelemiştir. 3.BULGULAR Beyi fırtıası uygulamasıda Normal Lise ve Süper öğrecilerie,tartışma koularıı içere cümleler verilerek fikir üretmeleri istemiştir. Tartışma cümleleri ve üretile fikir sayıları Tablo 3.1. de görülmektedir. Tablo 3.1. Beyi Fırtıası seası souda üretile fikir sayısı (FS:Fikir sayısı,yfs.yaratıcı fikir sayısı) Gruplara verile problem cümleleri Bitkiler Fotosetez yapmasaydı e olurdu? Tartışma Grupları 11.sııflar Normal lise Katıla Öğreci sayısı FS/YFS Süper lise Katıla Öğreci sayısı FS/YFS 29 40/ /24 Dokulardaki Hücreler ede birbiride farklıdır? 10.sııflar 26 17/ /13 Proteiler olmasaydı e olurdu? 9.sııflar 33 21/ /19 Gruplarda üretile fikirleri çoğu, kedie özgü farklı bir bakış açısı getirmiş olması edeiyle orijial bulumuştur. Acak orijial bulua fikirleri sayısı gruplara göre farklılık göstermiştir (Tablo 3.1). Gruplarda işlee üite kousua yöelik, beyi fırtıası uygulamada (ötest) ve uygulkta sora (sotest) sııfları her seviyede başarı durumları ayrı ayrı ölçülmüştür (Tablo 3.2. a.b.c). Tablo Lise I., II., III. sııfları ö-test ve so-test pualarıa göre elde edile ortalama, stadart sapma ve t-testi souçları a Sııf Değişke Öem deetimi N-9 I Ö-test 33 2,30 1,21 N-9 I So-test 33 2,36 1,31 Y-9 L Ö-test 36 2,50 1,27 Y-9 L So-test 36 3,08 1, ,53 fark öemsiz 35 0,06 fark öemsiz

3 b Sııf Değişke Öem deetimi c N-10 A Ö-test 26 4,29 1,50 N-10 A So-test 26 4,19 1,29 Y-10 A Ö-test 29 5,51 1,08 Y-10 A So-test 29 5,34 1, ,91 fark öemsiz 28 0,62 fark öemsiz Sııfı Değişke N-11 A Ö-test 29 4,13 1,50 N-11 A So-test 29 4,93 1,66 Öem deetimi 28 0,05 fark öemsiz Y-11 B Ö-test 30 7,36 1,51 Y-11 B So-test 30 6,50 2, ,11 fark öemsiz Tablo 3.2a ya göre 9-I Normal Lise sııfıı so-test ortalaması ( =2,36), ö-test ortalamasıda ( =2,30) yüksektir. Sııfı ö-test ve so-test uygulamaları soucuda bulua t- değeri, tablo t-değeride küçük olduğu içi aradaki farkı öemsiz olduğu görülmektedir (SD=32, t- değeri=0,53, tt=2,04 p<0,05). Super Lise 9-L sııfıı so-test ortalaması ( =3,08), ö-test ortalamasıda ( =2,50) yüksektir. Sııfı ö-test ve so-test uygulamaları soucuda bulua t- değeri, tablo t-değeride küçük olduğu içi aradaki farkı öemsiz olduğu görülmektedir (SD=35, t- değeri=0,06, tt=2,02 p<0,05).tablo 3.2b ve tablo 3.2c de de bezer souçlar elde edilmiştir. Yötemi sııflarda uygulaması sırasıda öğrecileri,öğretmeleri yaklaşımlarıı ve sııf ortamıı durumuu alamak üzere gözlem formları kullaılmıştır. Gözlem formu ile belirlee bulgular aşağıda verilmiştir (Tablo 3.3 ). Tablo 3.3. Tüm sııflarda gözlem formu ile elde edile bulgular Gözlemlee Davraışlar Davraışları Gerçekleşme Yüzdeleri 1. Grup çalışmasıa katılma Fikirlerii rahatça açıklama Souçları tartışma ve irdeleme Derse ola ilgi Kitaba bağımlı kalma Yapıla açıklamaları dileme Rolüü yerie getirme Çalışmayı yöledirme Çalışmayı dikkatle takip etme Rahat hareket etme Bildiklerii ifade edebilme Yei fikirler üretebilme Kişisel sorumluluğa sahip olma Disipliii olumlu etkilemesi 58 4.TARTIŞMA SONUÇ VE ÖNERİLER Eğitim sistemimizde, beyi matematiksel ve matıksal ola sol lobua ait yeteeklerii değerledire bir ölçme ve değerledirme sistemi uygulamakta,beyi hayal gücü, ritm, şekil ve yaratıcı düşüme gibi özelliklerie sahip sağ lob foksiyoları değerledirilmemektedir (Bruer, 1997).Bu da beyimizi sadece yarısıı kullaıldığıı göstermektedir.oysa yapıla araştırmalarda sol ve sağ olmak üzere iki yarım kürede oluşa beyi lopları ve öğreme arasıdaki ilişki icelediğide, sağ ve sol beyi yarımkürelerii farklı işlevler üstlediği ve gerçek öğremei, beyi her iki lop

4 foksiyolarıı birlikte ve degeli olarak kullaması ile ortaya çıktığı görülmüştür (Gould,1999b; Hase, 2002).Yaptığımız çalışmada,yötemi uygulamasıda sora, başarı testleride alamlı bir fark elde edilememiştir (Tablo.3.2a,b,c).Diğer tarafta öğreciler grup çalışmalarıa istekle katılmalarıa karşı sııf disipliii sağlamasıda zorluklarla karşılaşılmıştır.bu durum grup çalışmasıa dayalı bütü yötemlerde, öğrecileri alışık olmkları bir çalışma şekli olduğuda başlagıçta yaşamaktr. Bu edele uygulamaları ilköğretim seviyeside itibare diğer grup çalışma yötemleri ile birlikte,her düzeyde başlatılması gerekmektedir.aksi halde kısa süreli uygulamalar bu tip soruları yaşamasıa ede olmaktr. Öğreme ve kalıcı bir hafıza gücüe sahip olmaı diğer öemli mı da, düşüme tarzıı beyi hücrelerideki gelişmeyi asıl etkilediğidir. Öğreme ve hafıza gücü beyideki hücre sayısıda çok, beyi hücreleri arasıda kurula ağ tabakası veya bağları çokluğuyla oratılı olarak artmaktr (Hari ad Louasmaa, 2000) Araştırmamızda, ormal lise ve süper lise kısımlarıda, fikir üretme kapasitesi bakımıda süper lise kısmıı daha başarılı olduğu belirlemiştir (Tablo. 3.1) Bu souç,süper lise programıdaki öğrecileri beyi hücrelerideki bağlatı sayısıı daha fazla olduğuu göstermektedir. Yapıla araştırmalar, duygu yüklü olayları,orta beyideki hipokamp tarafıda kalıcı hafızaya daha kolay aktarıldığıı göstermektedir (Giedd ve diğer.,1999). Bir bilgii hatırlaabilmesi daha öce öğreile bilgilerle ilişkiledirilmiş olmasıa bağlıdır. Yei öğreile bir bilgi daha öce öğreile bir başka bilgiyi aımsatmışsa, beyide heme, aımsaa bilgii buluduğu öro veya örolar ile yei bilgii tutulduğu öro veya örolar arasıda bir bağ kurulmaktr. Yei öğreme sırasıda eski bilgilerle bir ilişki kurulamıyorsa, bu öğremei beyide herhagi bir etkisi olmuyor demektir. O halde Beyi foksiyoları kullaılmıyorsa, örolar arası bağlar kurulmğıda öğreme potasiyeli ve hafıza gücü de azalmaktr. Öğremei temelide örofizyolojik olaylar vardır. Beyi Fırtıası seaslarıı soucuca, yötemi belirlee özelliklerii şöyle özetleyebiliriz. Beyi fırtıası bireylerde problem çözme ve yaratıcı fikirleri oluşmasıı sağlaya bir grup tartışması yötemidir. Her öğreci hiçbir baskı hissetmeksizi grup tartışmasıa katılmış, öğremeye karşı daha ilgili oldukları gözlemiştir. Öğreci merkezli Öğreciyi aktif kıla demokratik bir yötem olduğuda öğrecii derse katılım oraı oldukça yüksek olmuştur. Öğrecii hayal gücüü geliştirerek bireysel olarak karşılaşacakları problemlere karşı çözüm üretmeye ve karar almaya teşvik ettiği gözlemiştir. Sııf faaliyetlerie çeşitlilik katarak, dersi daha zevkli hale getirdiği öğreciyi öğreme ve araştırmaya karşı motive ettiği gözlemiştir. Gruba katıla bireyler arasıda ortak bir paylaşım ve sorumluluk bilicii oluştuğu gözlemiştir. Souç olarak, bu yötemi uzu süreli ve eğitimi ilk kademeside itibare uygulamaya başlamasıı öermekteyiz. Bu uygulamaları öğretimi her kademeside yaygılaşması halide öğreciler; Kedisie ulaşa bilgileri, gözlemlerii, erede ve asıl kullaacağıı daha iyi öğreebilir(gözlemi değerledirilmesi). Fe bilimleride, gözlemlerle elde edile bulgular değerledirilirke sezgi gücü ve yaratıcılığı büyük orada kullaıldığı düşüülürse, bu yötemle yei fikirler geliştirilebilir (Hipotez ve Teorileri Doğuşu). Çözüm arayışı ve problem çözme etkilikleri ile zicirleme birbirii izleye fikir üretme dizileri sayeside kouu e ice ayrıtılarıa kadar iebilir (Aaliz). Kouya farklı boyutlarda bakarak bu boyutlar arasıda bağlatı ve ilgi kurabilir (Setez). Problemi cevabıı ararke kouları irdeleyerek souca varabilir (Tartışma -Souç). Beyi fırtıası, bilişsel ve duyuşsal hedefleri gerçekleştirmek içi uygu bir yötemdir. Pozitif bilimleri temelii oluştura bilimsel gerçekleri metodolojiside var ola yukarda belirttiğimiz gözlem, deey, aaliz ve setez, irdeleme becerilerii geliştirebilir (Nakipoğlu, 1995). Beyi fırtıası

5 gibi, bireylerde yaratıcı ve sezgi gücüü geliştire aktif öğretim yötemleri özellikle fe bilimlerii doğasıa so derece uygudur ve fe bilimlerii öğretilmesie katkı sağlayabilir.buda soraki çalışmalarımızda,yötemi diğer özellikleri,tarafımızda geliştirilmekte ola,zihisel Aktivite Testi, Yaratıcılığı Ölçme Testi,Kelime İletişim testleri ölçülerek belirlemesi düşüülmektedir. KAYNAKÇA Aıke.M., Krosp, J., Shıraı, A; Martı,J. (1994). Braistormig i small ad large groups, İformatıo Maagemet, 27 (3): Alder,H(1999)The Right brai maager how to use the power of your mid to achieve persoal ad professioal success. Kariyer Developer. Lodo. Bruer, J.T.(1997). Educatio ad the brai: a bridge too far, Educatioal Researcher,26,4-16. Giedd, J. N., Blumethal, J., Jeffries, N. O., Castellaos, F.., Liu, H., Zijdebos, A., Paus, T., Evas, A. C. ad Rapoport, J. L. (1999). Brai developmet durig childhood ad adolescece: a logitudial MRI study, Nature Neurosciece, 2, Gould, E., Beyli, A., Taapat, P., Reeves, A. ad Shors, T. J. (1999b) Learig ehaces adult eurogeesis i the hippocampal formatio, Nature Neurosciece, (2): Gow, L. ad Kember, D. (1990) Does higher educatio promote idepedet learig? Higher Educatio, (19 ): Hase,L (2002) Brai developmet, structurig of learig ad sciece educatio: where are we ow? A review of some recet research.it.j.sci.educ.vol.24(4): Hari, R. ad Louasmaa, O. V. (2000) Neuromagetism: trackig the dyamics of the brai, Physics World, (13 ): Maguire, E. A., Gadia, D. G., Johsrude, I. S., Good, C. D., Ashburer, J., Frackowiak, Mulle, B; Johso, L;. (1991). Productivity loss i braistormig groups: A met a-aalytic itegratio. Basic ad Applied Social Psychology, (12):3-24. Nakiboğlu, M.,(2002) Kuramda uygulamaya Fe Öğretimide Beyi Fırtıası Yötemi, Dokuz Eylül Üiversitesi yayıları, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi( Basımda). Nakiboğlu, M.,. (1998). Biyoloji Eğitimide Beyi Fırtıası Yötemi Üzeride Bir Araştırma A.F.S. Projesi. Proje N Nakiboğlu.M.(1995). Beyi Fırtıası Yötemii Fe Bilimleri Eğitimideki Yeri. II. Ulusal Fe Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Eylül Ortadoğu Tekik Üiversitesi Akara. Nakipoğlu, M., (1994) li Yıllara Yaklaşılırke Üiversitelerimizdeki Biyoloji Eğitimie Bir Bakış.I.Ulusal Fe Bilimleri Sempozyumu Eylül, İzmir. Osbor, AF (1957) Applied Imagiatio.NewYork, Scriber. Paulus, P.B., Ad Dzıdolet, M.T(1993).;Social ı fluece processes ı group brai stormig. Joural of Persoality ad Social Psychology. 64(4): Petrovıc, O. Ad Krıckl, O.(1994). Traditioal moderated versus computer supported braistormiga comperative study Iformatio, Collier, Macmilla, P Lodo. Rıco, G.L., (1983). Writig the atural way Jp. Tarcher, Ic. Los Ageles.