International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education- 2017, volume 6, issue 4

Transkript

1 İSTİSMAR VE İHMAL EDİLEN ÖĞRENCİLERİN İLKOKUL LERİ VE LERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ: KARŞILAŞTIRMALI DURUM ÇALIŞMASI 1 EVALUATION OF THE SCHOOL HEADMASTERS AND TEACHERS VIEWS ON CHILDREN S ABUSE AND NEGLECT: A COMPARATIVE STUDY CASE Arş. Gör. Uzm. Casu SOYER Lefke Avrupa Üiversitesi, Dr. Fazıl Küçük Eğitim Fakültesi, Lefke-KKTC casusoyer@hotmail.com Özet Bu araştırmada okul yöetici ve öğretmelerii hagi davraışlar istismar ve ihmal olarak kabul ettiği, istismar ve ihmal türleride hagilerii daha sıklıkla görüldüğü, çocuk istismarı ve ihmalii edeleri, çocuk istismarı ve ihmali olarak karşılaşıla durumlarda okullarda uygulaa mevcut ölemleri eler olduğu ve çocuk istismarı ve ihmali olarak değerledirile davraışları öleme kousudaki kişisel görüşlerii icelemesi amaçlamıştır. Araştırma, KKTC Milli Eğitim Bakalığı İlköğretim Dairesi e bağlı iki devlet okuluda yapılmıştır. Araştırma da itel araştırma yötemleride yarı yapıladırılmış görüşme tekiği kullaılmış, iki ayrı okulda toplamda 30 olmak üzere, 5 okul yöeticisi ve 25 öğretme ile görüşülmüştür. Araştırma soucuda elde edile veriler içerik yötemi ile aaliz edilmiştir. Elde edile bulgular, istismar ve ihmal edile davraışları eler olduğu fiziksel, duygusal, cisel istismar ve ihmal olarak kategoriler altıda belirtilmiş, bulara ek olarak kültürel-siyasal ve ekoomik istismar ile eğitim ve sağlık ihmali dearaştırma kapsamıa alıarak, e çok görüle istismar ve ihmal türüü fiziksel ve buula birlikte duygusal istismar ve ihmal olduğu, cisel istismar ve ihmal ile ilgili eredeyse hiç karşılaşılmadığı, bazı edelere bağlı olarak ise, kültürel-disel istismar ve ekoomik istismarı görüldüğü buula birlikte eğitim ve sağlık ihmalleri ile de çok adire karşılaşıldığı soucua ulaşılmıştır. Aahtar kelimeler: Çocuk istismarı ve ihmali, okul müdürü, öğretme, okul ve çocuk istismarı, eğitim yöetimi. Abstract I this study, the school headmasters ad teachers are accept which behaviors as child abuse ad eglect. I additio to this, the school headmasters ad teachers opiios which they had bee accepted to this behaviours i the difficult categories as child abuse ad eglect, which is more frequetly of ad causes of child abuse ad eglect, what is the curret prevetio strategies about the child abuse ad eglect ad also what is their persoal suggestio about the child abuse ad eglect, were examied as a aim. This study was carried i two differet govermet primary schools that uder the T.R.N.C Miistry of Educatio Directorate of Primary Educatio Departmet. Durig the research, the semi-structured iterview techique, oe of the ways of qualitative research method was used ad i the two differet schools, 5 headmasters ad 25 teachers with a total 30 people were iterviewed. Results of the research were aalyzed with the cotect aalyze method. Accordig to the fidigs of this case study, Child abuse ad eglect, the behaviour is happeig o the physical, emotioal, sexual abuse ad eglect uder categories as specified, i additio to cultural-political ad ecoomic abuse ad egligece of educatio ad health with desigated scope of the study. The most commo type of abuse ad eglect, physical ad emotioal abuse ad eglect alog with it is, sexual abuse ad eglect did ot occur with almost o, for some reaso is based o the cultural-religiousabuse ad ecoomic abuse as ca be see, alog with educatio ad health are also eglected, we meet very rarely has bee metioed. Keywords: Child abuse ad eglect, school headmaster, teacher, school ad child abuse, admiistratio of educatio. 1.GİRİŞ Çocuğa yöelik kötü muamele veya çocuk istismarı e az isalık tarihi kadar eski ve bir o kadar da bilie, fakat ortaya çıkarıla olgu sayısı kadar gizli tutulaları da ola sosyal ve tıbbî bir problemdir (Erta ve diğerleri, 2003; Polat, 2007). Çocuk istismarı ve ihmali kavramı gerek tarihsel gerekse kültürler arası bağlamda bir takım farklılıklar göstermektedir (Pala, 2011). Turla (2002) ya göre; çocuk istismarıı ve ihmalii toplumda topluma değişmesi; kültürel yapıdaki farklılıklarla, aileleri çocuk eğitimi kousudaki bilgi ile iaışlarıdaki farklılıklarda veya çocuğu ae, babası ile diğer yetişkileri kedie karşı gösterdiği davraışları farklı algılamasıda kayaklamaktadır. Bu edele bir çocuğa karşı yapıla davraışları çocuk istismarı ve ihmali olarak 1 Bu makale Doç. Dr. Gökme DAĞLI ile Prof. Dr. Mehmet ÇAĞLAR daışmalığıda yapıla İstismar ve İhmal edile Öğrecileri İlkokul Yöetici ve Öğretmelerii Görüşlerie Göre Değerledirilmesi başlıklı yüksek lisas tezide üretilmiştir. Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 39

2 algılaacağı büyük ölçüde o toplumda bulua bireyleri değerleri-iaçları, beimsedikleri toplumsal ormlar, çocuk gelişimi ile ilgili bilgileri ve aile ilişkileri belirlemektedir (Turla, 2002; Turla ve ark, 2005 akt; Pala, 2011:5). Çocuk istismarı ve ihmali evresel bir soru olarak görülmektedir. Bua rağme, bu soruu ülkeler arası bağlamda karşılaştırmak kültürel usurlar edeiyle zordur. İstismar ve ihmal kavramı toplumda topluma değişiklik göstermektedir. Bu edele, çocuk istismarıı bir soru olarak algılaılması gerçeği de toplumda topluma değişkelik göstermektedir (Tugay, 2008). Çocuk İstismarı ve İhmali Çocuk istismarı (child abuse) veya çocuğa karşı kötü muamele; sorumluluk, güve ve yeteek ile ilgili geel durumuda çocuğu sağlığıa, yaşamıa, gelişimie ve değerie zarar verebile, fiziksel ve /veya emosyoel kötü davraışı, cisel istismarı, ihmali, her türlü ticari çıkar içi çocuğu kullaılmasıı içere davraışlardır (DSÖ, 1999). Çocuk istismarı ve ihmali çeşitli toplumlarda ve kültürlerde farklı şekillerde algılaarak, taımlaa bir olgu olmasıyla birlikte, tüm düya da çocuğa yöeltile kötü eylemler ile ilgili bir takım bilgi birikimi arttıkça, bu olguu tek bir grup altıda toparlaamayacağı ve olguu alt gruplar halide sııfladırılarak ele alıması gereği ortaya çıkmıştır (Turla, 2002). Çocuk İstismarı ve İhmali kavramı, çocuğa yöeltile eylemi türüe göre, edeleri ve de çocuk üzerideki etkileri bakımıda da farklılaşmakta, bu sebeple de çocuk istismarı 3 temel grup altıda icelemektedir; a)fiziksel İstismar b)duygusal İstismar c)cisel İstismar (Turla, 2002; Altısu, 2004). Fakat DSÖ, 1999 yılıda çocuk istismarıı 5 alt grup altıda ele alarak icelemiştir. Bular; a) Fiziksel İstismar b) Duygusal İstismar c) Cisel İstismar d) İhmal, e) Sömürü (Ticari ve Cisel) (Kozcu, ). Fakat bulara ilavete çeşitli kayaklar icelediğide istismar kavramı kedi içeriside Ekoomik İstismar ve Kültürel-Disel İstismar, ayi şekilde ihmal kavramı ise Eğitim ve de Sağlık İhmali gibi farklı bir takım boyutları bu başlıklar altıa yerleştirildiği görülebilmektedir. a)fiziksel İstismar Fiziksel İstismar, istismar türleri içeriside e sık görülebilie ve e yaygı rastlaıla, ayi zamada belirlemesi e kolay istismar türüdür (Polat, 2007a; Dervişoğlu, 2012). E geiş taımıyla fiziksel istismar bir çocuğu kaza dışı yaralaması olarak taımlaır (Ludwig, 2000; Vatasever, 2004). Çocuğu dövülmesi fiziksel istismarı e sık rastlaıla şeklidir. Kaza dışı ya da öleebilir bir takım davraışlar soucuda, çocuğu fiziksel bakımda zarar fiziksel istismar olarak açıklamaktadır. Ayrıca, fiziksel istismar gelişmiş ülkelerde e çok bildirim yapıla istismar türüdür (Ludwig, 2000). Düya Sağlık Örgütü (DSÖ) e göre fiziksel istismar; çocuk üzeride sorumluluğu, gücü ola veya çocuk tarafıda güveile bir ebevey veya kimsei, makul ölçülerde kotrolü altıda ola bir etkileşim veya etkileşimsizlik edeiyle çocuğu gerçek zarara uğramasıa veya potasiyel bir zarar tehdidie maruz kalmasıa ede olmasıdır. Bu durum tek sefer ya da tekrarlaya şekillerde olabilir (Tugay, 2008; 21).Çocuğu kaza dışı bir takım edelerle yaralaması ya da ailesi tarafıda yeterice gözetilmediği bir takım kazalar bu istismar türü altıda taımlaır (Dervişoğlu, 2012). b)duygusal İstismar Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 40

3 Duygusal İstismar, istismar türleri içide güdelik yaşam içeriside e sık rastlaıla istismar türleride biridir (Polat, 2007a). Duygusal İstismar diğer türleride farklılığı açısıda ölçülebilirliği daha zor ve geellikle türler ile birlikte de görülebilmektedir. Duygusal İstismar diğer istismar türlerii ayrılmaz bir parçasıdır (Atamer, 2005). Duygusal istismarı e alaşılır taımı DSÖ tarafıda şu şekilde yapılmıştır; Duygusal istismar; çocuğa gelişimsel olarak uygu destekleyici bir çevrei sağlamamasıdır. Bua dahil ola durumlar arasıda; biricil bağlama yai figürü suulmaması ve bua bağlı olarak, çocuğu içide yaşadığı toplumla uyumlu, potasiyelleri ile bütüleşe, tutarlı ve bütücül, duygusal ve sosyal bir takım yetkilikleri kazaamaması da yer almaktadır. Çocuğu sağlığıa, fiziksel, zihisel, maevi, ahlaksal ya da sosyal gelişimie zarar verici veya zarar verme potasiyeli yüksek eylemlerle karşı karşıya kalması da duygusal istismar kapsamıda bulumaktadır (Prevetig child maltreatmet, 2006). c)cisel İstismar Cisel istismar, diğer çocuk istismarı türleri arasıda saptaması ve ortaya çıkarılması e zor oladır. Cisel istismar çoğulukla gizli kala ve gü yüzüe çıkmaya bir istismar türüdür. Buula birlikte, cisel istismarı kısa ve uzu döemli etkileri oldukça öemli kabul edilir. Cisel istismar, çocukları cisel bir obje olarak görülerek, cisel tatmi amacıyla kullaılmalarıa deilmektedir (Dervişoğlu, 2012). Çocuğu cisel istismarı çocuğa karşı uygulaa kötü davraış kapsamıda yer ala, tek başıa çocukları değil ayi zamada toplumuu da etkile oldukça öemli bir olgu ve sorudur (Ulukol, 2014). Kempe (1978) ise cisel istismarı şu şekilde taımlamıştır; Bağımlı ve gelişimsel olarak olgulaşmamış çocuk ve adolesaları biliçli olarak oay vermeye müktedir olmadıkları, bütüüyle algılayamadıkları veya ailevi rollerle ilgili sosyal tabulara ters düşe cisel aktivitelerde taraf olmaları, cisel istismardır (Polat, 2007b: 93). Cisel istismar e geel alamıyla, yetişki bir kişi tarafıda 18 yaşıda küçük çocuk ve erge geçleri cisel istek ve ihtiyaçları doyumu amacıyla kullaılmasıdır (Yalçı, 2011). Esest de cisel istismar kapsamıda yer ala bir saldırı türüdür. Cisel istismarda esesti tek ve kesi bir taımıı yapmak mümkü değildir. Geel bir kabule göre esest; birbiri ile evli olalar dışıdaki aile bireyleri arasıdaki her türdeki fiziksel olmaya cisel davraışı içermektedir. Aile içide ka bağı ola ae, baba, abi, abla, amca, dayı, teyze, hala ve dede gibi akrabaları yaı sıra, çocuk üzeride ae baba otoritesi ve saygılığı ola eişte, üvey ebeveyler (ae-baba) ve üvey kardeşler gibi geiş bir akraba grubu esest taımıda taciz edeler arasıda sayılmaktadır(ulukol, 2014). d)ekoomik İstismar Ekoomik istismar geel olarak çocuğu sağlıklı bir gelişimii egelleyici, haklarıı ihlal edici bir takım işlerde çalıştırılmaları veya düşük ücretli olarak iş gücü bakımıda çalışması ya da çalıştırılması olarak taımlamaktadır. Ülkemizde ve özellikle Türkiye Cumhuriyeti de çocukları çalışma edeleri, toplumları sosyal, ekoomik ve kültürel sorularıyla yakıda ilişkilidir. Gelir dağılımıda oluşa ve giderek çoğala adaletsizlik, yaygılaşa yoksulluk, köyde kete doğru hızlı bir biçimde arta göç ve tüm buları soucuda ortaya çıka ekoomik ve toplumsal sorular, kaçak işçi oraıı artması, çocukları emeğii ucuz olması ve ayi zamada işvere kişileri daha az maliyetle ucuz iş gücüü tercih etmesi soucuda çalışa veya bu yaşam tarzıa mecbur edile çocuk soruu ortaya çıkmaktadır. Çocuklar özellikle çocukluk çağlarıı yaşadıkları bu döemde, eğitim görecekleri yaşlarda, tüm temel haklarıda mahrum edilmektedirler. Ekoomik istismar ve buula birlikte sağlıksız çalışma koşullarıda çalıştırılmaları edeiyle birçok sağlık soruu yaşayabilmektedirler. Küçük yaşlardaki çocukları, uzu süreli ve uygusuz çalışma koşulları bulua iş yerleride çalışmaları e az sağlıkları kadar gelişimlerii de olumsuz yöde etkilemektedir (UNICEF, 1999; Bahar ve diğ., 2009). e)siyasal-disel İstismar Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 41

4 Büyükleri çocukları siyasal-disel amaçlarıı gerçekleştirme yoluda kullamaları siyasal-disel istismar olarak bilimektedir. Özellikle, parti, tarikat, vakıf, kurs, derek gibi bir takım örgütlü çalışmalar içeriside çocukları milita gibi yer almalar, bu kuruluşlar adıa çalışmaları ve de kuruluşları sembollerii taşımaları (giyim-kuşam, saç tıraşı, başörtüsü vb. gibi), yie işaretlerii bir iletişim aracı gibi kullamaları siyasal-disel istismarı kaıtları içeriside yer alır. Tıpkı ekoomi, siyaset, eğitim ve kültür gibi sosyal hayatı tüm kesimleri ve alalarıda kedii gösterebile istismar (Fıdıkoğlu, 1976), değerler ve di alalarıda da karşımıza çıkabilmektedir. Dolayısıyla, değerler alaıda karşımıza çıka istismar, değer istismarı olarak, değerleri kötüye kullaarak isalarda maddi veya maevi açıda çıkar sağlamayı ifade etmektedir. Di alaıda karşımıza çıka istismarı, yai di istismarıı; dii suiistimal etme, dii veya didarları kötüye kullama, di sömürüsü gerçekleştirme, dii çıkarları içi araçsallaştırma, die, diî iaç ve duygulara haksız çıkar elde etmek amacıyla atıfta bulumak, dii bir şeye alet etme, diî değerleri kullaarak toplumda maddî veya maevî çıkar sağlama, Allah adıı kullaarak isalarda çıkarlar elde etme gibi bir takım alamları kapsadığı ifade edilmektedir. (Okumuş, 2002). Di istismarı, bir tür di tacirliği olarak da alamladırabiliir. Di istismarcısı kişi, di üzeride çıkar elde etmeyi hedeflemektedir. (Okumuş, 2014). f)çocuk İhmali Çocuk ihmali geel olarak çocuk istismarı ile birlikte aıla bir kavram olarak bilimektedir. İhmal çocuklarda sık görüle, fakat taı ve tedaviside zorluk çekile bir durumdur (Tugay, 2008). Çocuk ihmali kavramı çocuğa bakmakla yükümlü ola kişileri bu yükümlülüğüü yerie getirmemesi ve çocuğu fiziksel ve duygusal olarak ihmal etmesi olarak taımlamaktadır (Dervişoğlu, 2012:24). İhmal çocuğu gereksiim duyduğu bir takım temel ihtiyaçlarıı karşılamadığı durumu ve buu birlikte, çocuğu bakımıı, oa zarar verilecek şekilde göz ardı edilmesi olarak taımlaır (Korfmacher, 2000). Çocuk ihmali veya çocuğu pasif istismarı; çocuğu bakımı, koruması, güveliği, beslemesi, giyim ve eğitim ihtiyaçlarıı karşılamaması, sağlığıı koruması ve tıbbi bakımda, gözetimide ve desteklemeside sorumlu kişileri çocuğu bu temel gereksiimlerii ihmal etmesi ve/veya karşılayamaması soucu gelişimii ve güveliğii zarar görmesidir (Yalçı, 2011:43). Çocuk ihmali, çocuğa bakmakla yükümlü kişileri ou bedesel, duygusal ve zihisel bakımda ihtiyaçlarıı yeterli bir şekilde karşılamaması soucu gelişimii olumsuz etkilediği bir durumdur. Çocuk istismarı, çocuğa kötü bir şey yapılması olarak taımlaırke, çocuk ihmali ise, çocuk içi iyi ola bir şeyi yapılmaması alamıa gelmektedir (Beyazova, 2014). Bu kavram so yıllar da ayrı bir kategori altıda ele alımaya başlamıştır (Terca, 1995). Duygusal, cisel, eğitim ve tıbbi ihmal bu kapsam dahilide ele alıa koular arasıda yer almaktadır. Çocuk İstismarı ve İhmalii Nedeleri (Risk Faktörleri) Çocuk istismar ve ihmalide temel ede isa eylemide kayaklaa bir olaya bağlı meyda gelmesi gerekliliğidir. Eylemi bireye zarar verici olmasıı yaı sıra, yasaklamış olması da öemli bir durumdur. Çocuk istismarı ve ihmalii boyutları ise şu şekilde ele alımaktadır: 1.Kasıtlılık: Çocuk istismarıa ede ola bireysel eylemleri, yapılış ve oluşlarıa bağlı olarak bir takım farklılık göstermektedir. Buradaki temel ölçüt kasıtlılık öğesidir. Kasıt, gerçekleşe bu eylemleri çocuğa zarar verme, icitme veya zarar verme amacıı taşıması şeklide biçimledirilir. Bir aei hırsızlık yaptığı gerekçesiyle çocuğu parmaklarıı yakmasıda zarar verme kastı bulumaktadır. Dolayısıyla, gerçekleşe eylem çocuk istismarı olarak değerledirilmektedir. 2.Toplumsal oaylama-toplumsal eleştiri: Çocuk istismarıı ilgiledire eylemler geellikle toplumda topluma farklılıklar göstermektedir. Yöresel stadart ve ormlara bağlı yie bu eylemler değişiklik gösterebilmektedir. Öreği, gelişmiş ülkelerde çocuğu cezaladırılması amacıyla çocuğu yaralamasıa ede ola bazı eylemler kültürel ormlara göre büyük tepkilere ede ola davraış modelidir. Fakat bazı ilkel topluluklarda, öreği bir bireyi çocuklukta ergeliğe geçişii bir işareti Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 42

5 olarak o bireyi vücududa ya da yüzüde yara izi oluşturmak oldukça öemli olabilmektedir. Hatta buu ihmal ede ebeveyler o toplum içi istismarcı ve ihmalkar olarak belirleebilmektedir. Yai, çocuk istismarı kültürel olarak göreceli bir kouyke, böyle görülmemesii gerektire bir takım durumları da vardır. İra da mayı tarlalarıı temizle çocukları bu alamda kullaılması bua bir örektir. 3.Uluslar arası uzlaşma: Yukarıda yer ala madde açıklaması esasıda, istismar ve ihmali olduğu uluslar arası seviyede kabul görmüş bulua eylemleri istismar ve ihmal olarak herkes tarafıda kabul gördüğü ve böyle değerledirildiği ifade edilmiştir. İra da mayı tarlası temizle çocuklar öreğide çocukları gördüğü muamele ise bu duruma bir örektir. Burada şu souç çıkmaktadır ki; çocuk istismarı ve ihmalii, uluslar arası taımlaması hususuda evresel (uluslar arası) uzlaşmaı e temel ölçüt olarak öem kazadığı soucu gösterilebilimektedir. Fakat, çocuk istismarı ve ihmali kousudaki bilimsel literatür ve profesyoel bilgiler de öemli bir katkıda bulumaktadır. 4.Toplumsal bireysel ede: Çocuk istismarı ve ihmali hem birey hem de toplumsal açıda bir takım edeler içermektedir. Fakat geellikle bireyleri ede olduğu eylemler toplum ya da kurumları ede olduğu eylemlere göre daha fazla orada istismar olarak kabul görmektedir. Bu türdeki eylemler e kadar bireysel olarak değerledirilse de, toplumsal bir takım etkileri söz kousu olduğu gerçeği de uutulmamalarıdır. Çocuk istismarı ve ihmalide hiçbir etke tek başıa, bazı bireyleri çocuklara karşı ede kötü davradığıı ya da ede çocuk istismarıı bir toplumda başka bir topluma göre görülme sıklığıı daha fazla olduğuu açıklayamaz (Tugay 2008). Çocuk istismarı ve ihmali değişik tür ve boyutlarıyla birlikte; dii, ahlaki, toplumsal, kültürel, çocuğu kedisiyle ile ilgili, ailei sosyo-ekoomik durumuyla ve ebeveylerii kişisel özellikleriyle ilgili olmak üzere farklı kolaylaştırıcı etmelerle (risk faktörleri) ve bu etmeleri birbirleriyle ola etkileşimlerie bağlı gerçekleşmektedir(yalçı, 2011). Düya Sağlık Örgütü e (1999) göre, çocuk istismar ve ihmali çeşitli etkelere bağlı olarak gerçekleştiği belirtilerek, bu risk etmelerii aşağıda olduğu üzere ailesel, çocukta kayaklaa, toplumsal ve ae babada kayaklaa olarak 4 gruba ayırmıştır. Çocuk İstismarı ve İhmali i Belirlemesi ve Çözümlemeside Eğitimcileri (Okul Yöeticisi ve Öğretmeleri) ile Okulları Rolü Çocukları istismar ve ihmal olgularıda korumak oldukça zor, sıkıtı verici, özel yeteek ve bilgi gerektire bir durumdur. Çocuk istismarı ve ihmalii belirlemesi ve ölemeside çocuk bakım kurumları çalışaları, hukukçular, emiyet üyeleri, psikologlar, sosyal hizmet uzmaları, veterierler (çocuk istismarı, hayva istismarı ile birlikte paralel bir seyir gösterir), hastaede ve ilgili alalarda çalışa hemşire, ebe, hekim, sağlık memur ve hizmetlileri ve sağlık alaıdaki tüm çalışaları da yer alacağı geiş çaplı disipliler arası iş birliğie gereksiim vardır (Karama, 1993; Hacı, 2002). Eğitim sistemi içeriside yer ala okullar, çocukları aileleri sora vakitlerii büyük bir kısmıı geçirdikleri yerdir. Çocuk aile içideki birçok yaşamışlığıı beraberide okula getirerek, burada yasıtırke kuşkusuz ev ortamıı etkilerii sergilemektedir. Bu hususta, herhagi bir çocuğu aile ortamıda yaşamakta olduğu olumsuz koşulları hissederek, değerledirecek kişiler okul yöetici ve öğretmeleridir (Ergier, 2007). Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 43

6 Okul ortamı, özellikle 6 ile 15 yaş arasıdaki çocukları ev ortamı dışıda e çok zama geçirdikleri yerdir. Zorulu 8 yıllık örgü eğitim süresi boyuca, ailesi tarafıda kötü davraışlara maruz kala çocuk veya ergeleri tespiti içi, gerek müdahale gerekse sağaltım açısıda okul ve öğretmeler oldukça öemlidir. Hatta ilgili literatür icelediğide, öğretmeleri çocuklarla sürekli iletişim halide bulumaları, çocuklarla eğitimiyle ilgili bilgi ve deeyim sahibi olmaları bakımıda, aileleri tarafıda istismar ve ihmale maruz kala çocukları korumasıda okul ortamı ile beraber oldukça öemli oldukları açıklamaktadır (Karama, 1993; Atamer 2005; Walsh ve ark, 2005). Çocuk istismarı ve ihmali gibi souçları ile etkileri toplumları yapılarıı etkileyerek, yasıyacak bir kouu, özellikle disipliler arası bir bakış açısıyla tespit edilmesi ve ölemeside okulları yeri yadsıamaz (Ergier, 2007). Bu alada ise öğretmeleri rolleri oldukça öemli bir yere sahiptir (Tugay, 2008). Bu bağlamda okullardaki eğitimciler ile rehber ve psikolojik daışmaları istismar kavramı ve istismar türleri ile ilgili biliçli olmalarıı araştırma açısıda öem arz ettiği söyleebilir (Akaca, 2012). Öğretmeleri çocuk istismarı ve ihmali kousudaki olguları tespit etmede yer almaları gereğie bağlı olarak, çocuk istismarı ve ihmali kousuda eğitilmeleri de gerekliliği beraberide getirir. Öğretmeleri geel olarak, çocuk istismarı ve ihmalii belirtileri, müdahale ve bildirim koularıda eğitilmeleri so derece öem teşkil etmektedir (Atamer, 2005). YÖNTEM Araştırmaı Amacı Bu araştırmaı amacı, KKTC Lefkoşa kamu ilkokullarıda görev yapa yöetici ve öğretmeleri, istismar ve ihmal edile ilköğretim öğrecilerie ilişki görüşlerii tespit etmektir Yapıla bu araştırma ile birlikte eğitim yöetimi alaı ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakalığı a ve ilgili ala yazıa katkı sağlaması amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusuda; araştırmaı problem cümlesi İstismar ve ihmal edile öğreciler ilkokul okul yöetici ve öğretmelerii görüşlerie göre asıl değerledirilmektedir? şeklide ifade edilerek aşağıda yer ala sorulara cevap aramıştır: 1.İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere uygulaa e tür davraışları çocuk istismarı ve ihmali olarak (değerledirmektedir) kabul etmektedir? 1.a.İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere yöelik istismar ve ihmal olaylarıyla ilgili olarak fiziksel, duygusal, cisel, ekoomik istismar ve ihmal ile eğitim ve sağlık ihmal durumlarıda çoğulukla hagileriyle karşılaşmaktadırlar? 2.İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere yöelik istismar ve ihmalii edelerie yöelik görüşleri elerdir? 3.İlkokul yöetici ve öğretmelerii görev yaptıkları okulda öğrecileri istismar ve ihmal olaylarıı ölemeside başvurdukları mevcut ölem (ölem stratejileri) elerdir? 4.İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere yöelik istismar ve ihmal olaylarıı ölemesie ilişki kişisel öerileri elerdir? Araştırmaı Modeli Bu araştırmada itel araştırma yötemleri temel alımıştır. Araştırmaya uyguluğu açısıda,bu araştırmada itel araştırma veri toplama yötemle ride görüşme tekiği kullaılmıştır. Araştırmaı amacıa ve araştırmaı uyguluğu açısıda kullaıla tekik yarı yapıladırılmış araştırma Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 44

7 yötemidir. bu araştırmada araştırmacı kişiye bu esekliği sağladığı içi görüşme türleride yarı yapıladırılmış görüşme tekiği kullaılmıştır. Çalışma Grubu Araştırmaı çalışma grubuu eğitim ve öğretim yılı bahar döemi sou Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakalığıa bağlı, Lefkoşa ilçesi belediye sıırları içeriside bulua 2 kamu ilkokuluda görev yapa toplam 5 yöetici (müdür, müdür baş muavii ve müdür muavii) ve 25 öğretme (sııf öğretmei, braş öğretmei, rehber öğretmeleri ve özel eğitim öğretmei) oluşturmaktadır. Araştırma kapsamıda amaca uyguluğu açısıda, araştırmaya sadece okul yöetici ve öğretmeleri dâhil edilmiştir. Araştırmada, özellikle Lefkoşa ı başket olması bakımıda, öemli bir oktada buluması göz öüde buludurularak burada eğitim ala öğreciler açısıda farklı seviye ve özellikleri barıdırdığı düşüüle iki ilkokul seçilmiştir. Lefkoşa da eğitim vere büyük, köklü ve e fazla söz ve etkiye sahip olabilecek iki okulu yöeticileri ve öğretmeleride oluşacak şekilde 30 katılımcı ile çalışma grubu oluşturulmuş, öğreci ve veliler ise araştırma dışıda bırakılmıştır. Ayrıca araştırmada tüm evree ulaşma amaçladığıda evre seçme yolua gidilmemiştir. Bu araştırmada amaçlı örekleme yolu izleerek, kartopu ve zicirleme örekleme göre çalışma grubu oluşturulmuştur (Tavşacıl ve Asla, 2001). Araştırmaya KKTC Lefkoşa ilçesi belediye sıırları içeriside bulua 2 kamu ilkokuluda görevli toplam 5 yöetici ve 18 öğretme, 4 braş öğretmei, 2 rehber ve bir de özel eğitim öğretmei katılmıştır. Araştırmaya katıla toplam eğitimci sayısı ise 30 dur. Veri a Süreci Bu araştırmaı problemii daha iyi alaşılabilmesi ve problemi çözümüe ışık tutacak tüm teorik bilgiler kayak taraması, bulguları elde edildiği tüm diğer bilgiler ise yapıla görüşmeler doğrultusuda elde edilmiştir. Araştırma verileri 20 Mayıs 6 Hazira 2014 tarihleri arasıda araştırmaya katıla yöetici ve öğretmeleri uygu oldukları saatlerde kedi istedikleri veya görüşmeye uygu buldukları mekâlarda yapıla görüşmeler yo luyla toplamıştır. Araştırmada istismar ve ihmal edile öğrecileri ilköğretim yöetici ve öğretmelerii görüşlerii belirlemesi amacıyla ortalama 20 ile 25 dakika süre ve yüz yüze gerçekleştirile görüşmeler halide araştırmacı ve katılımcılar arasıda yapılarak, veri toplama işlemi tamamlamıştır. Veri a Aracı Araştırmada kullaıla görüşme formu değişik zamalarda, plalı çalışılması soucu araştırma daışmaları Doç. Dr. Gökme Dağlı ve Prof. Dr. Mehmet Çağlar araştırmacı işbirliği içeriside hazırlamıştır. Hazırlaıla görüşme soruları İstismar ve İhmal Edile Öğrecileri İlkokul Okul Yöetici ve Öğretmelerii Görüşlerie Göre Değerlemesi: Karşılıklı Durum Çalışması adlı yüksek lisas araştırması içi hazırlamış ve tarafımızda deeerek geçerliliği ve güveirliliği test edilerek, bu araştırma içeriside kullaılmıştır. Verileri Aalizi Bu araştırmada veriler iki bölümde oluşa görüşme formu içerik aalizi yötemi ile çözümlemiştir. Araştırmada öce görüşme formuu birici bölümüde bulua ve belirtilmesi istee kişisel bilgilere ait bölüm katılımcılar tarafıda doldurulmuştur. Daha sora ise ayi formu ikici bölümüü oluştura araştırma sorularıı cevaplarıda elde edile veriler içerik aalizi yötemiyle çözümlemiştir. Araştırmaı Etiği Bu yüzde yapıla Çocuk İstismarı ve İhmali koulu bu araştırmada her türlü etik ilke ve bilimsel çalışma kurallarıa uygu bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 45

8 BULGULAR 1. Birici alt boyutu; İlkokul Yöeticileri ve Öğretmelerii Öğrecileride Karşılaştıkları İstismar ve İhmal Davraışlarıı Belirlemesi şeklide belirtilmiştir. Araştırmaı soucuda Çocuk istismarı ve ihmali kapsamıda geel olarak taımlaa davraışlar 3 aa kategori altıda yer almaktadır. Bular Fiziksel, Duygusal, Cisel İstismar ve İhmal dir. Fakat çocuk istismarı ve ihmali aa kategorileri içeriside yer ala ve araştırmaya ek olarak belirlee, Siyasal-Disel İstismar ile Ekoomik istismar ve Eğitim ile Sağlık ihmali de araştırma kapsamıa dâhil edilmiştir. Araştırmaı tüm boyutları yukarıdaki sııfladırma ele alıarak değerledirilmiştir. Araştırma kapsamıda yer ala okullar ise A ve B okullar olarak isimledirilerek değerledirilmiştir. a)fiziksel İstismar ve İhmal Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları fiziksel istismar ve ihmal kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı oralar ve temalar altıda Tablo 1 de belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 1. Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Fiziksel İstismar ve İhmal Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A Çocuğa fiziksel şiddet uygulaması Dayak ile cezaladırma/disiplie etme Çocuğu temel ihtiyaçlarıı karşılamaması; çocuğu kılık kıyafetie (giyimie), kedisi ile ailesii içide yaşadığı ortamı uyguluğua ve temizliğie öze gösterilmemesi Çocuğu güveliğii sağlamaması Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 46

9 Çocuk üzeride morluk, yara veya yaık izi vb. rastlaılması OKUL B Çocuğa fiziksel şiddet uygulaması Dayak ile cezaladırma/disiplie etme Çocuğu temel ihtiyaçlarıı karşılamaması; çocuğu kılık kıyafetie (giyimie), kedisi ile ailesii içide yaşadığı ortamı uyguluğua ve temizliğie öze gösterilmemesi Çocuğu güveliğii sağlamaması Çocuk üzeride morluk, yara veya yaık izi vb. rastlaılması b)duygusal İstismar ve İhmal Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları duygusal istismar ve ihmal kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı Tablo 2 de belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 2. Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Duygusal İstismar ve İhmal Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A Çocuğa fiziksel şiddet uygulaması Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 47

10 Dayak ile cezaladırma/disiplie etme Çocuğu temel ihtiyaçlarıı karşılamaması; çocuğu kılık kıyafetie (giyimie), kedisi ile ailesii içide yaşadığı ortamı uyguluğua ve temizliğie öze gösterilmemesi Çocuğu güveliğii sağlamaması Çocuk üzeride morluk, yara veya yaık izi vb. rastlaılması OKUL B Çocuğa fiziksel şiddet uygulaması Dayak ile cezaladırma/disiplie etme Çocuğu temel ihtiyaçlarıı karşılamaması; çocuğu kılık kıyafetie (giyimie), kedisi ile ailesii içide yaşadığı ortamı uyguluğua ve temizliğie öze gösterilmemesi Çocuğu güveliğii sağlamaması Çocuk üzeride morluk, yara veya yaık izi vb. rastlaılması c)cisel İstismar ve İhmal Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları cisel istismar ve ihmal kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı Tablo 3 te belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 48

11 Tablo 3. Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Cisel İstismar ve İhmal Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A ye ye Çocuğu cisel gelişimie zarar verilmesi Çocuğu cisel yöde kullaılması / cisel yöde kullaımıa göz yumulması OKUL B Çocuğu cisel gelişimie zarar verilmesi Çocuğu cisel yöde kullaılması / Cisel yöde kullaımıa göz yumulması d)ekoomik İstismar ve İhmal Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları ekoomik istismar kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı Tablo 4 te belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 4. Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Ekoomik Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A ye ye Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 49

12 Çocuğu çalıştırılması ve gelir kayağı olarak kullaılması OKUL B Çocuğu çalıştırılması ve gelir kayağı olarak kullaılması e)siyasal-disel İstismar Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları Siyasal-Disel istismar kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı Tablo 5 te belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 5: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Siyasal-Disel İstismar Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A Çocukları Kura kurslarıa göderilmesi / Başörtüsü vb. takması (Kız öğrecileri) veya okulda alıarak bu tür koşullarda yaşatılması Çocukları siyasal parti tutmaları / İlahiyat kolejie gitmek istemeleri OKUL B Çocukları Kura kurslarıa göderilmesi / Başörtüsü vb. takması (Kız öğrecileri) veya okulda alıarak bu tür koşullarda yaşatılması Çocukları siyasal parti tutmaları / İlahiyat kolejie gitmek istemeleri Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 50

13 f)eğitim İhmali Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları Eğitim ihmali kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı Tablo 6 da belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 6: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Eğitim İhmali Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A ye ye Çocuğu okula göderilmemesi veya belirli bir yaşta sora okula başlatılması Çocuğu ilkokulda sora okulda alıması OKUL B ye ye Çocuğu okula göderilmemesi veya belirli bir yaşta sora okula başlatılması Çocuğu ilkokulda sora okulda alıması g)sağlık İhmali Olarak Değerledirile Davraışlar: Öğrecileri uğradıkları sağlık ihmali kapsamıda değerledirilebilecek davraışlara ilişki katılımcı görüşlerii dağılımı Tablo 7 de belirtilmiştir. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 7: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Sağlık İhmali Olarak Belirttikleri Davraışlar (OKUL A ve OKUL B) OKUL A ye ye Çocuğu sağlığıa gereke ilgi/ özei gösterilmemesi Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 51

14 OKUL B ye ye Çocuğu sağlığıa gereke ilgi/ özei gösterilmemesi a. Araştırmaı Birici alt boyutuu a maddesi; İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere yöelik istismar ve ihmal olaylarıyla ilgili olarak fiziksel, duygusal, cisel, ekoomik istismar ve ihmal ile eğitim ve sağlık ihmal durumlarıda çoğulukla (e sık) hagileriyle karşılaşmaktadırlar? Düşüceleriizi açıklar mısıız? şeklide belirtilmiştir: Bu alt boyut bağlamıda yöetici ve öğretmeler ile görüşülerek, öğrecilerde karşılaştıkları çocuk istismarı ve ihmali olarak kabul edilebilecek davraışları hagileriyle sıklıkla karşılaşıldığı üzerie düşücelerii tespit edilmeye çalışmıştır. Tablo 8 te belirtile oralar ve temalar altıda belirlemiş ve verile görüşler bulumaktadır. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 8: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda Çoğulukla (E Sık) Hagi İstismar ve İhmal Türüyle Karşılaştıklarıa İlişki Belirttikleri Görüşleri (OKUL A ve OKUL B) OKUL A Fiziksel İstismar ve İhmal Duygusal İstismar ve İhmal Cisel İstismar ve İhmal Fiziksel, Duygusal İstismar ve İhmal Fiziksel, Duygusal, Cisel İhmal Ekoomik İstismar Siyasal-Disel İstismar Eğitim İhmali Sağlık İhmali OKUL B Fiziksel İstismar ve İhmal Duygusal İstismar ve İhmal Cisel İstismar ve İhmal Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 52

15 Fiziksel, Duygusal İstismar ve İhmal Fiziksel, Duygusal, Cisel İhmal Ekoomik İstismar Siyasal-Disel İstismar Eğitim İhmali Sağlık İhmali Katılımcılara okullarda öğrecilerde karşılaşıla ve çocuk istismarı ve ihmali kabul edile davraışları hagisiyle çoğulukla karşılaştıklarıı tespit edilebilmesi amacıyla araştırma grubuda bulua iki farklı okul katılımcılarıa düşücelerii eler olduğu sorulmuştur. A okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları %67 si, öğretmeleri %25 si ve B okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları %50 si, öğretmeleri %46 sı Fiziksel İstismar ve İhmal ile çoğulukla karşılaştıklarıı belirtmiştir. 2.Araştırmaı ikici alt boyutu; İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere yöelik istismar ve ihmalii edelerie yöelik görüşleri elerdir? Düşüceleriizi açıklar mısıız? şeklide belirtilmiştir: Bu boyut bağlamıda yöetici ve öğretmeler ile görüşülerek, öğrecilerde karşılaştıkları çocuk istismarı ve ihmali olarak kabul edilebilecek davraışları edelerii eler olduğu sorularak düşücelerii tespit edilmeye çalışmıştır. Tablo 9 da belirtile oralar ve temalar altıda belirlemiş ve verile görüşler bulumaktadır. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 9: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuk İstismarı ve İhmalii Nedeleri Olarak Belirttikleri Görüşler (OKUL A ve OKUL B) OKUL A Eğitimsizlik/Biliçsizlik Ekoomik Durum (Düşük Sosyo-Ekoomik Düzey) Kültürel Etki/Geleekler/Kişisel Özellikler İlgisizlik/İhmalkârlık Diğer edeler OKUL B Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 53

16 Eğitimsizlik/Biliçsizlik Ekoomik Durum (Düşük Sosyo-Ekoomik Düzey) 2 Kültürel Etki/Geleekler/Kişisel Özellikler İlgisizlik/İhmalkârlık Diğer edeler Araştırmaı üçücü alt boyutu; İlkokul yöetici ve öğretmelerii görev yaptıkları okulda öğrecileri istismar ve ihmal olaylarıı ölemeside başvurdukları mevcut ölemler (ölem stratejileri) elerdir? Düşüceleriizi açıklar mısıız? şeklide belirtilmiştir: Bu boyut bağlamıda toplam iki okulda 5 yöetici, 25 öğretme ile görüşülerek, öğrecilerde karşılaştıkları çocuk istismarı ve ihmali olarak kabul edilebilecek davraışları ölemeside başvurula mevcut ölemleri eler olduğu sorularak düşücelerii tespit edilmeye çalışmıştır. Tablo 9 da belirtile oralar ve temalar altıda belirlemiş ve verile görüşler bulumaktadır. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 10: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuk İstismarı ve İhmalii Öleme de Mevcut Ölem Stratejileri Belirttikleri Görüşler (OKUL A ve OKUL B) OKUL A ye ye Aile ile görüşmede bulumak/ Kouşmak İleri vakalarda gerekli kurumlara başvurmak (MEB, S. Hizmetler, Polis) Çocuğu hareketlerii gözlemlemek/ Çocukla sohbet etmek Hiçbir ölemi bulumaması Aile toplatıları düzelemek Ev ziyaretide bulumak OKUL B ye ye Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 54

17 Aile ile görüşmede bulumak/kouşmak 1 İleri vakalarda gerekli kurumlara başvurmak (MEB, S. Hizmetler, Polis) 1 Çocuğu hareketlerii gözlemlemek/ Çocukla sohbet etmek Hiçbir ölemi bulumaması Aile toplatıları düzelemek Ev ziyaretide bulumak Araştırmaı dördücü alt problemi İlkokul yöetici ve öğretmelerii öğrecilere yöelik istismar ve ihmal olaylarıı ölemesie ilişki kişisel öerileri elerdir? Düşüceleriizi açıklar mısıız? şeklide belirtilmiştir: Bu boyut bağlamıda toplam iki okulda yöetici ve öğretmeler ile görüşülerek, öğrecilerde karşılaştıkları çocuk istismarı ve ihmali olarak kabul edilebilecek davraışları ölemeside kişisel ölemleri eler olduğu sorularak düşücelerii tespit edilmeye çalışmıştır. Tablo 11 de belirtile oralar ve temalar altıda belirlemiş ve verile görüşler bulumaktadır. Yapıla görüşmeler sırasıda katılımcılara kou ile ilgili birde fazla görüş belirtilebilecekleri ifade edildiği içi, katılımcıları belirttikleri görüşler katılımcı sayısıda fazla çıkmıştır. Tablo 11: Yöetici ve Öğretmeleri Çocuklarda İstismar ve İhmali Ölemesie Yöelik Kişisel Öerileri Olarak Belirttikleri Görüşler (OKUL A ve OKUL B) OKUL A Eğitim/Biliçledirme Çocuk istismarı ve ihmalii müfredata ders olarak dahil edilmesi Aileleri ekoomileride düzeleme /İyileştirme yapılması Gerekli yardım kurumlarıı Oluşturulması OKUL B Eğitim/Biliçledirme Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 55

18 Çocuk istismarı ve ihmalii müfredata ders olarak dahil edilmesi Aileleri ekoomileride düzeleme /İyileştirme yapılması Gerekli yardım kurumlarıı Oluşturulması TARTIŞMA VE ÖNERİLER I. Boyut: İlkokul Yöetici ve Öğretmelerii Öğrecileride Karşılaştıkları Çocuk İstismarı ve İhmali Davraışlarıı Nedelerii Belirlemesi: Araştırmaı birici boyutu kapsamıda A ve B okuludaki tüm katılımcıları büyük çoğuluğu fiziksel istismar ve ihmal olarak değerledirile davraışları; çocuğa fiziksel şiddet uygulaması, dayak ile cezaladırma, çocuğu temel ihtiyaçlarıı karşılamaması; çocuğu kılık kıyafetie (giyimie), kedisi ile ailesii içide yaşadığı ortamı uyguluğua ve temizliğie öze gösterilmemesi, çocuğu güveliğii sağlamaması ve çocuk üzeride morluk, yara veya yaık izi vb rastlaılması şeklide görüşlerii ifade etmişlerdir. Katılımcılarıa ifade ettikleri görüşler doğrultusuda e kolay şekilde belirttikleri görüşler fiziksel istismar ve ihmal kategorisi altıda olmuştur. Tüm katılımcılar, hiçbir çekiceleri olmada verile bilgiledirme doğrultusuda düşücelerii açıkça ifade etmişlerdir. A ve B okuludaki tüm katılımcıları büyük bir çoğuluğu duygusal istismar ve ihmal olarak değerledirile davraışları; çocuğu sevgi ihtiyacıı yeterice karşılamaması, çocukla yeterice vakit geçirilmemesi, çocuğu ae babası dışıda bir akrabası veya yakııyla ya da etüt merkezide vakit geçirmesi, ae babaı yaşam stressii çocuğa yasıtması ve doğru bir model olmaması, çocuğu hakarete uğraması/aşağılaması, çocuğu kapasitesii üzeride sorumluluk taşıması, agarya işlerde buluması, çocuğu öz iteliklerie, duygu ve düşücelerie saygı gösterilmemesi şeklide görüşlerii ifade etmişlerdir. Duygusal istismar yukarıda ifade edile görüşler doğrultusuda güdelik yaşam içeriside e sık karşılaşılabile istismar türleride biri olarak taımlamaktadır (Polat, 2007a). Açıklama ve oraları aalizi soucuda A ve B okuludaki tüm katılımcıları çoğuluğu bu kouda görüş ifade etmekte çekimiştir. Bu bağlamda görüş belirte katılımcılar cisel istismar ve ihmal olarak değerledirile davraışları; çocuğu cisel gelişimie zarar verilmesi, çocuğu cisel yöde kullaılması, cisel yöde kullaımıa göz yumulması şeklide görüşlerii ifade etmişlerdir. Cisel istismar, diğer istismar türleri açısıda, saptaması ve ortaya çıkarılması e zor olaıdır. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A okuludaki katılımcıları yarıda azı görüş bildirirke, B okuludaki katılımcıları yarıda fazlası görüş ifade etmiştir. Ekoomik istismar olarak değerledirile davraışı; çocuğu çalıştırılması ve gelir kayağı olarak kullaılması şeklide görüşlerii ifade etmişlerdir. Bu durum A okulua azara B okuluda okuya çocuklarda daha sık rastlaıla bir durumdur. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A okuludaki katılımcıları yarıda azı görüş bildirirke, B okuludaki katılımcıları yarıda fazlası görüş ifade etmiştir. Disel-Siyasal istismar olarak değerledirile davraışı; çocukları Kura kurslarıa göderilmesi, başörtüsü takması vb. veya okulda alıarak bu tür koşullar altıda yaşatılması, çocukları siyasal parti tutmaları, ilahiyat kolejie gitmek istemeleri şeklide görüşlerii ifade etmişlerdir. Bu durum ise A okulua azara B okulu ve çevresideki çocukları aile yapılarıa bağlı olarak yukarıda ifade edile davraışlara maruz kaldıkları ve öğrecileri okulda bu davraışları yaşadıklarıa yöelik yasıtıcı hareketlerde buludukları söyleebilir. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A ve B okuludaki katılımcıları yarıda azı görüş bildirmiştir. Eğitim ihmali olarak değerledirile davraışları; çocuğu okula göderilmemesi veya belirli bir yaşta sora okula başlatılması, çocuğu ilkokulda sora okulda alıması şeklide Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 56

19 görüşlerii ifade etmişlerdir. Eğitim ihmali çocuğu eğitimii herhagi bir şekilde ihmal edilmesi, çocuğa bakmakla yükümlü kişii çocuğu eğitimie karşı ilgisiz ve meraksız kalması olarak ifade edilmektedir (Erermiş, 2001). Sağlık ihmali olarak değerledirile davraışları eler olduğuu tespit edilebilmesi amacıyla çeşit açılarda farklılık gösterebileceği düşüüle iki farklı okulda görev yapa okul yöetici ve öğretmelere düşücelerii eler olduğu sorulmuştur. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A ve B okuludaki katılımcıları yarıda azı görüş bildirmiştir. Bu durum ise hem A hem de B okuludaki katılımcılar tarafıda diğer tüm temalara orala e az ve eredeyse hiç görüş ifade edilme görüşlerdir. 1.Boyut A. Maddesi: İlkokul Yöetici ve Öğretmelerii Öğrecilere Yöelik İstismar ve İhmal Olaylarıda Fiziksel, Duygusal, Cisel İstismar ve İhmal, Ekoomik, Siyasal-Disel istismar ile Eğitim ve Sağlık İhmalide Çoğulukla (E Sık) Hagisi ile Karşılaştıklarıı Belirlemesi: Katılımcılara okullarda öğrecilerde karşılaşıla ve çocuk istismarı ve ihmali kabul edile davraışları hagisiyle çoğulukla karşılaştıklarıı tespit edilebilmesi amacıyla araştırma grubuda bulua iki farklı okul katılımcılarıa düşücelerii eler olduğu sorulmuştur. A okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları %67 si, öğretmeleri %25 si ve B okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları %50 si, öğretmeleri %46 sı Fiziksel İstismar ve İhmal ile çoğulukla karşılaştıklarıı belirtmiştir. A ve B okuludaki yöetici koumudaki katılımcılar ile B okuludaki öğretmeleri hiçbiri görüş belirtmezke, sadece A okuludaki öğretmeleri %25 i Duygusal İstismar ve İhmal ile çoğulukla karşılaştıklarıı belirtmiştir. A okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları hiçbiri görüş belirtmezke, öğretmeleri %20 si ile B okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları %50 si, öğretmeleri %69 u Fiziksel ve Duygusal istismar ve ihmali ile çoğulukla karşılaştıklarıı belirtmiştir. Sadece A okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları %33, öğretmeleri 58 i Fiziksel, Duygusal, Cisel istismar ve ihmal türleriyle çoğulukla karşılaştıklarıı belirtirke, B okuludaki yöetici koumudaki katılımcılar ile öğretmeler hiçbir görüş belirtmemişlerdir. A okuludaki yöetici koumudaki katılımcıları, öğretmeleri ile B okuludaki yöeticiler hiçbiri görüş belirtmezke sadece B okuludaki öğretmeleri %8 i Siyasal-Disel istismar ile çoğulukla karşılaştıklarıı belirtmiştir. Cisel istismar ve ihmal, ekoomik istismar, eğitim ihmali ile sağlık ihmali ile ilgili olarak A ve B okuluda bulua yöetici koumudaki katılımcılar ile öğretmeler bu türleri hagisiyle çoğulukla karşılaştıklarıa dair herhagi bir görüş belirtmemişlerdir. II. Boyut: İlkokul Yöetici ve Öğretmelerii Öğrecileride Karşılaştıkları Çocuk İstismarı ve İhmali Davraışlarıı Nedelerii Belirlemesi: Çocuk istismar ve ihmali da olarak değerledirdikleri davraışları edelerii eler olduğuu tespit edilebilmesi amacıyla çeşit açılarda farklılık gösterebileceği düşüüle iki farklı okulda görev yapa okul yöetici ve öğretmelere düşücelerii eler olduğu sorulmuştur. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A ve B okuludaki tüm katılımcıları büyük bir çoğuluğu çocuk istismarı ve ihmalii edelerii; eğitimsizlik/biliçsizlik, ekoomik durum (düşük sosyo-ekoomik düzey), kültürel etki/geleekler/kişisel özellikler, ilgisizlik/ihmalkârlık şeklide görüşlerii ifade ederke, çok azı bu davraışlarıı diğer bir takım edelere bağlı olduğuu belirtmiştir. Tüm katılımcılar, istismar ve ihmal edei olarak diğer boyuttaki davraışları belirlemesie azara, edelerii belirtme amacıyla görüşlerii daha rahat ve kolayca ifade etmişlerdir. III. Boyut: İlkokul Yöetici ve Öğretmelerii Çocuk İstismarı ve İhmalii Öleme İçi Mevcut Ölem Stratejilerii Belirlemesi: Çocuk istismar ve ihmali da olarak değerledirdikleri davraışları edelerii eler olduğuu tespit edilebilmesi amacıyla çeşit açılarda farklılık gösterebileceği düşüüle iki farklı okulda görev yapa Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 57

20 okul yöetici ve öğretmelere düşücelerii eler olduğu sorulmuştur. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A ve B okuludaki tüm katılımcıları büyük bir çoğuluğu çocuk istismarı ve ihmalii ölemeside mevcut ölem stratejilerii; aile ile görüşmede bulumak, kouşmak, ileri vakalarda MEB, Sosyal Hizmetler, Polis vb. gibi kurumlara başvurmak, çocuğu hareketlerii gözlemlemek, çocukla sohbet etmek, aile toplatıları düzelemek, ev ziyaretleride bulumak ve so olarak hiçbir ölemi bulumaması (yasa eksikliği vb. gibi) olarak görüşlerii belirtmişlerdir. IV.Boyut: İlkokul Yöetici ve Öğretmelerii Çocuk İstismarı ve İhmalii Ölemesie Yöelik Kişisel Öerilerii Belirlemesi: Çocuk istismar ve ihmali da olarak değerledirdikleri davraışları edelerii eler olduğuu tespit edilebilmesi amacıyla çeşit açılarda farklılık gösterebileceği düşüüle iki farklı okulda görev yapa okul yöetici ve öğretmelere düşücelerii eler olduğu sorulmuştur. Açıklama ve oraları aalizi soucuda A ve B okuludaki tüm katılımcıları büyük bir çoğuluğu çocuk istismarı ve ihmalii ölemesie yöelik kişisel öerilerii, eğitim ve biliçledirme, çocuk istismarı ve ihmalii müfredata ders olarak dâhil edilmesi, aileleri ekoomileride düzeleme, iyileştirme yapılması, gerekli yardım kurumlarıı oluşturulması olarak görüşlerii belirtmişlerdir. Araştırma soucuda gerrçekleşmesi tespit edile geel öeriler şulardır; 1.Çocuk istismarı ve ihmali özellikle ilkokullarda yer ala sosyal beceri dersi içeriside yer alabilir veya ayrı bir ders olarak öğrecilere okutularak, müfredata dâhil edilebilir. Buu soucuda, çocuklar istismar veya ihmal karşısıda daha bilgili olarak kedilerii koruyabilirler. 2.Devleti, MEB desteğiyle Çocuk Koruma veya Çocuk Güveliği e yöelik yasa/tüzük çıkarılabiliir veya bulua mevcut çocuklara yöelik yasalar geliştirilebiliir. Böylelikle, çocuklar gerekse okul dışıdaki çevreleride gerekse okul içeriside çıkarılacak bu yasa ya da tüzükler doğrultusuda daha güveli ve daha sağlıklı yaşam koşulları olup, bir ebze soruu üsteside gelebilecek yararlı, yararlı olduğu kadar ise gerekli bu yaptırımlarla güvece altıa alıabilirler. 3.Çocuk haklarıa yöelik bilgiledirme arttırılabiliir. Buda hem devlet, hem ilgili bakalığı rolü oldukça öemlidir. Çocuklar Evresel Çocuk Hakları Bildirgesi doğrultusuda sahip oldukları hakları olarıda alayabileceği bir yötemle öğreebilmeli gerekirse bu da sosyal bilgiler dersi doğrultusuda daha da geişletilip çocuklara bilgi akışı yapılabiliir. 4.Okullarda Psikolojik Daışmalık ve Rehberlik bölümüde mezu ola Rehber öğretmelerie ihtiyaç oldukça fazladır. Ortaöğretim dairesie bağlı tüm okullarda buluduğu gibi, ilkokullarda da rehber öğretmeler bulumalıdır. Rehber öğretmeler olası çocuk istismarı ve ihmali kousuda bilgili ve eğitim almış kişiler olarak, ilkokullarda etkili rol oyamaktadır. Eğer geel olarak ilkokullar da yer ala eksikliklere yöelik gerekli atamalar yapılırsa bu soru bir ebze ölemiş olabilecektir. 5.Ülkemizde çocuk istismarı ve ihmalie dair ulaşılabiliecek bir alo ihbar hattı bulumaktadır. Sosyal Hizmetler Dairesi e bağlı bu servis çeşitli etkili kişileri çabaları soucuda bu hat 24 saat ulaşılabiliecek bir sistem şeklie getirilmiştir. Fakat güümüzde birçok kişi bu ihbar hattıı bilmemekte ya da heüz varlığıda haberdar olamamaktadır. İlgili merciler gerek görütülü, sesli ve yazılı bası aracılığıyla topluma herhagi bir durumda yardım amaçlı hizmet vere bu hat üzeride, özellikle Kadıa Şiddet ve Çocuk İstismarı a yöelik 24 saat hizmet vere bu sistem hakkıda farkıdalık yaratılabiliir. 6.Ülkemizde birçok kouda MEB desteğiyle veya ilgili başka kurumları da katkısıyla görütülü basıda yer ala kamu spotları bulumaktadır. Görsel bası toplumsal farkıdalık açısıda oldukça öemli olabileceği gibi, bireyleri kouya dikkatlerii çekebilecek bir araçtır. Özellikle çocuk istismarı ve ihmali gibi öemli bir kouda MEB ile ülkemizdeki üiversiteleri ilgili bölümleri işbirliği içeriside kamu spotları hazırlayabilirler, böyle hem çocuklar hem de yetişki tüm bireyler bu sayede kou ile ilgili bilgileebilir. Copyright Iteratioal Joural of New Treds i Arts, Sports &Sciece Educatio 58