Buğday ve Arpada Farklı Toprak Nem Düzeylerinde Bazı Ekim Öncesi Tohum Uygulamalarının Etkinliği

Transkript

1 Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: Buğday ve Arpada Farklı Toprak Nem Düzeylernde Bazı Ekm Önces Tohum Uygulamalarının Etknlğ Bekr ATAR a, Burhan KARA b a Süleyman Demrel Ünverstes, Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkez, Isparta, TÜRKİYE b Süleyman Demrel Ünverstes, Zraat Fakültes, Tarla Btkler Bölümü, Isparta, TÜRKİYE ESER BİLGİSİ Araştırma Makales Sorumlu Yazar: Bekr ATAR, E-posta: bekratar@sdu.edu.tr, Tel: +90 (246) Gelş Tarh: 08 Şubat 2014, Düzeltmelern Gelş: 04 Mayıs 2014, Kabul: 05 Hazran 2014 ÖZET Araştırma beş farklı toprak nem düzeylernde (tarla kapastes-% 100-S 1, tarla kapastesnn % 88 -S 2, % 76 sı-s 3, % 64 ü-s 4 ve % 52 s-solma noktası-s 5 ) ekm önces tohum uygulamalarının (hdroprmng, 30 ve ) çmlenme ve fde gelşmne etklernn belrlenmes amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada Soyer-2002 ekmeklk buğday ve Çıldır-2002 arpa çeştler kullanılmıştır. uygulamalarının etks genel olarak her k cnste de lk çmlenme süresn, yüzde ell çıkış süresn ve ortalama çıkış süresn azaltmış, çmlenme ndeksn ve fde sap boyunu se arttırmıştır. uygulamasında elde edlen ortalama değerler uygulamasına göre daha yüksek olmuştur. İncelenen parametreler bakımından buğdayda en y sonuçlar S 2 ve S 3 toprak nem düzeylernde belrlenrken, arpada S 1 nem düzeynde bulunmuştur. Anahtar Kelmeler: Buğday; Arpa; Çmlenme; Tohum uygulaması; Toprak nem düzeyler Effcency of Some Seed Prmng n Dfferent Sol Mosture Contents n Wheat and Barley ARTICLE INFO Research Artcle Correspondng Author: Bekr ATAR, E-mal: bekratar@sdu.edu.tr, Tel: +90 (246) Receved: 08 February 2014, Receved n Revsed Form: 04 May 2014, Accepted: 05 June 2014 ABSTRACT The research was conducted to determne the effects of dfferent sol mosture contents (I 100: full rrgaton-s 1, I 88 : 88% of full rrgaton-s 2, I 76 : 76% of full rrgaton- S 3, I 64 : 64% of full rrgaton-s 4 and I 52 : 52% of full rrgaton-wltng pont-s 5 ) and seed prmng ((hdroprmng, 30 and ) on germnaton and seedlng growng. The speces of Soyer-2002 bread wheat and Çıldır-2002 barley was used as cultvars. Generally, effect on examned characterstcs of were postved, and t was decreased to begnnng germnaton perods, germnaton perods 50% and average germnaton perods, and ncreased to seedlng heght and germnaton ndex n both speces. Research results n 30 ppm treatment were hgher than. Whle the hghest results n wheat was determned n S 2 and S 3 mosture contents, the hghest results n barley was obtaned from S 1 mosture content. Keywords: Wheat; Barley; Germnaton; Prmng; Sol mosture levels TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL SCIENCES 21 (2015) Ankara Ünverstes Zraat Fakültes

2 Buğday ve Arpada Farklı Toprak Nem Düzeylernde Bazı Ekm Önces Tohum Uygulamalarının Etknlğ, Atar & Kara 1. Grş Doğrudan tarlaya eklen tohumların eksksz, eşzamanlı ve güçlü br şeklde toprak yüzüne çıkarak sağlıklı fdeler oluşturması yüksek verm düzeyne ulaşmada öneml faktörlerden brsdr (Wurr & Fellows 1983). Çıkış dönemnde karşılaşılan çevresel faktörlern başında toprak sıcaklığı, toprak nem, oksen sevyes le hastalık ve zararlılar gelmektedr. Düşük toprak nem düzeynn çıkışı gecktrdğ blnmektedr. Özellkle genş ekm alanlarına sahp olan tarla btklernde çevresel faktörlern değştrlmes oldukça güçtür. Ekm önces tohum uygulamaları dğer br fadeyle Seed Prmng bu dönemde oluşacak zararın azaltılmasında faydalı br yöntem olarak kullanılmaktadır. Tohum uygulamaları, tohumların ozmotk br çözelt ya da su çersnde çmlenmenn lk aşaması tamamlanıncaya kadar su alımına zn veren, ancak kökçüğün çıkışına zn vermeyen uygulama olarak tanımlanmaktadır (Heydecker & Coolbear 1977; Khan 1992). Yöntem uygun btk sıklığını sağlamak çn, tohumların hızlı ve ünform çıkış göstermesnde etkl olmaktadır (Harrs et al 2005). Buğday da prmng uygulamalarının fde çıkış hızını (Farooq et al 2007), fde sap ve kök uzunluğunu, fde kök ve sap kuru ağırlığını (Basra et al 2005), erken ççeklenme ve hasadı le azot kullanım etknlğn (Harrs et al 2001), geç ekmlerde tane ve saman verm le hasat ndeksn (Farooq et al 2007) ve verm (Shahzad et al 2007) arttırdığı belrtlmştr. Çıkış dönemndek toprak nem eksklğ olumsuz çevre koşullarının başında gelmektedr. Bu olumsuzluğunun etksn azaltmaya yönelk olarak btk büyüme düzenleyc çerkl tohum uygulamalarının tohumun çmlenme ve çıkış özellklerne olumlu etk ettğ belrtlmektedr (Afzal et al 2005; Atar 2010). Tahıl yetştrclğnde yüksek verme ulaşmada klm ve toprak özellkler belrleyc rol oynamaktadır. Bu çalışma; farklı toprak nem düzeylernde ekm önces tohum uygulamalarının buğday ve arpanın çmlenme ve fde gelşmne etksn araştırmak amacıyla yürütülmüştür. 2. Materyal ve Yöntem 2.1. Tohum uygulamaları Araştırma Süleyman Demrel Ünverstes Zraat Fakültes arazsnde, Soyer-2002 ekmeklk buğday ve Çıldır-2002 arpa çeştler kullanılarak 2012 yılında yürütülmüştür. Tohumlar uygulamalardan önce % 5 Sodyum Hpoklort (NaOCl) le dezenfekte edlerek, saf su le yıkanmıştır. Temzlenen tohumlar kontrol (uygulamasız), saf su (hdroprmng), 30 ve çerkl 0.5 ltrelk çözeltlerde 5 saat süreyle ıslatılmıştır (Khan 1992; Afzal et al 2005). Uygulama sonunda tohumlar saf su le yıkanıp yüzey kurutması yapılarak oda sıcaklığında ve gölgede yaklaşık öncek nem çerklerne ulaşıncaya kadar kurutulmuştur Toprak nem düzey ve ekm Ekm önces sltl, kll ve tınlı yapıdak tarla toprağı elenerek temz ve homoen hale getrlmştr. Ekm çn 15x15x40 cm ebatlarında saksılar kullanılmış, her br saksıya 6 kg toprak konulacak şeklde düzenlenmştr. Alınan örneklerde toprak nem çerğ, tarla kapastes ve solma noktaları laboratuvar ortamında tespt edlmştr. Tarla Kapastes (S 1 ), tarla kapastesnn % 88 (S 2 ), % 76 sı (S 3 ), % 64 ü (S 4 ) ve % 52 s (S 5 ) - solma noktası (SN) olmak üzere beş farklı nem düzey belrlenmştr. Belrlenen tarla kapastesne göre her br saksıya lave edlecek su mktarları hesaplanarak toprağa yce karıştırılmış, stenen nem düzeyne getrlmştr. Her saksı kend çersnde 4 parsele bölünerek, kontrol ve uygulama yapılmış 10 ar adet tohum 3 cm dernlğe eklmştr. Ekmden sonra toprak nem düzeynn korunması çn saksılar hava grş çıkışına zn verecek şeklde streç flm le kaplanmıştır. Deneme boyunca saksılardak nem kaybı % 2-4 düzeynde olmuştur. Deneme bölgede buğday ekm ve çıkışlarının olduğu kasım ayı çersnde yürütülmüştür. Saksılar üstü kapalı, güneş görmeyen ve dış çevreye açık ortamda tutulmuştur. Denemenn yürütüldüğü dönemde ortalama hava sıcaklığı 8.7 o C, 5 cm toprak sıcaklığı 9.8 o C ve 10 cm toprak sıcaklığı 10.2 o C olmuştur. 94 Tarım Blmler Dergs Journal of Agrcultural Scences 21 (2015) 93-99

3 Effcency of Some Seed Prmng n Dfferent Sol Mosture Contents n Wheat and Barley, Atar & Kara 2.3. Çmlenme testler Ekmden tbaren çıkışlar günlük olarak sayılmış, aşağıdak eştlkler kullanılarak çmlenme le lgl parametreler belrlenmştr. GP ( n / N) 100 (1) Eştlkte; GP, çmlenme yüzdes; n, çmlenen tohum sayısı ve N se eklen tohum sayısıdır. İlk çıkış süres (FET), ekmden tbaren çıkışın görüldüğü gün lk çmlenme süres olarak belrlenmştr. Yüzde ell çıkış süres (T 50 ), aşağıda belrtlen eştlk kullanılarak belrlenmştr (Coolbear et al 1984 & Farooq 2005). ( N / 2 n ) t t n n T50 t / (2) Eştlkte; N toplam çmlenen tohum sayısı, n ve n brbrn takp eden günlerdek (t ve t ) çmlenen tohum sayısını göstermektedr. Burada n <N/2<n dr. Ortalama çıkış süres (MGT), Ells & Roberts (1981) tarafından belrtlen eştlk esas alınarak belrlenmştr. MGT t n / n (3) Eştlkte; MGT, ortalama çıkış üresn; n se ekmden tbaren t gününde çıkan btk sayısını göstermektedr. Çmlenme ndeks (GI), Resm Tohum Analstler Derneğ (AOSA 1983) fde değerlendrme esasına göre hesaplanmıştır. n / t... n t GI / (4) n Eştlkte; GI, çmlenme ndeksn; n, ekmde tbaren t gününde çmlenen tohum sayısını göstermektedr. Denemede tohum çıkış sayımları yrmbrnc günde sona erdrlmştr. Aynı gün deneme saksıları su dolu kapların çne gömülerek 6-7 saat bekletlmş toprakların yumuşaması sağlanmış ve söküm yapılmıştır. Temzlenen fdeler köklern tohumla brleştğ noktadan ayrılarak fde sap boyu (FSB), fde kök boyu (FKB) cm olarak belrlenmştr. Fde sap ve kök kısımları brleştrlp fde yaş ağırlığı (FYA) belrlendkten sonra 70 o C fırında sabt ağırlığa gelnceye kadar bekletlerek fde kuru ağırlığı (FKA) g olarak belrlenmştr. Çalışmada elde edlen verler, JUMP statstk paket programından faydalanılarak; n Tesadüf parsellernde faktöryel düzende varyans analzler yapılmış, ortalamalar arasındak farklılıklar DUNCAN testne göre karşılaştırılmıştır. 3. Bulgular ve Tartışma Toprak nem düzeylernde tohum uygulamalarının çmlenme ve fde gelşm üzerne etkler Çzelge 1 ve 2 de verlmştr. Buğday çmlenme oranında en yüksek değerler S 3 nem düzeynde, fde kuru ağırlığı se S 1 nem düzeynn uygulamasında belrlenmştr. Araştırılan dğer özellklerdek olumlu etkler S 2 ve S 3 nem düzey le 60 ppm uygulamasında yoğunlaşmıştır. Arpada se çmlenme yüzdes buğdaya göre daha yüksek bulunurken en düşük değer S 1 nem düzeynde ve 60 ppm uygulamasında belrlenmştr. Çıkış hızı le lgl özellkler ve çmlenme ndeks bakımından S 1 ve S 2 nem düzeynn tohum uygulamalarında daha olumlu etkler gözlenrken, bu durum S 2 nem düzey ve uygulamasında belrgndr. Arpada en yüksek fde sap boyu S 3 toprak nem düzey ve uygulaması, fde kök boyu S 1 nem düzey ve Hdroprmng uygulaması, fde yaş ağırlığı S 1 nem düzey ve uygulaması, fde kuru ağırlığı se S 2 nem düzey ve uygulamalarında belrlenmştr. Buğdayda çmlenme yüzdes S 3 nem düzeynde % 5 daha yüksek çıkarken, en hızlı çıkış süreler ve büyüme özellkler S 2 nem düzeynde belrlenmştr. Bunu S 3 nem düzey takp etmştr. S 1 nem düzeynde fde çıkış hızı le lgl verler daha olumlu ken, S 4 nem düzeynde fde gelşm le lgl özellkler daha yüksek bulunmuştur. Genel olarak ncelenen dokuz özellğn altısında en düşük değerler S 5 nem düzeynde tespt edlmştr (Çzelge 1). Arpada se ncelenen özellklere toprak nem düzeylernn etks belrgn olmuştur. En hızlı çıkış süreler ve büyüme özellkler tarla kapastesnde (S 1 ) belrlenmş, toprak nem düzeyndek azalmaya bağlı olarak değerlerde anlamlı br azalma görülmüştür (Çzelge 2). Buğday ve arpada tohum uygulamaları bakımından uygulamalarının ncelenen özellklere olumlu etks belrgndr (Çzelge 1 ve 2). Tohum uygulamalarında en hızlı çıkış değerler ve büyüme özellkler genel olarak uygulamalarında elde edlmş olsa da, ortalamalara Tarım Blmler Dergs Journal of Agrcultural Scences 21 (2015)

4 Buğday ve Arpada Farklı Toprak Nem Düzeylernde Bazı Ekm Önces Tohum Uygulamalarının Etknlğ, Atar & Kara Çzelge 1- Tohum uygulamaları ve toprak nem düzeylernn buğdayın çmlenme özellkler üzerne etkler Table 1- Effects of seed prmng and sol mosture levels on germnaton of wheat Nem düzey/ Prmngs GP FET T 50 MET GI FSB FKB FYA FKA S1 S2 S3 S4 S5 Kontrol 81.3 bc** 8.5 fg** 11.3 c** 11.8 c** 0.57 hı** 8.0 ı** 10.3 gh** 0.156d-g** f** Hdroprmng 87.5 bc 7.5 hı 10.0 de 10.8 d 0.68 f 7.8 ı 10.9 fg de ef 93.8 ab hı 8.5 fg 0.93 abc 10.6 c 12.0 e ab a 75.0 c 7.0 ı 10.7 cd 10.7 d 0.59 ghı 9.6 ef 10.9 fgh d def Kontrol 93.8 ab 8.0 gh 8.7 fg 9.3 e 0.83 de 9.8 de 13.5 ab a ab Hdroprmng 93.8 ab 8.0 gh 8.5 fg 9.0 ef 0.85 cde 9.1 efg 13.4 abc 0.169de cde a 7.0 ı 7.9 gh 8.4 fg 0.96 ab 10.7 bc 13.0 bcd bc bc 87.5 abc 5.5 k 6.9 ı 8.3 g 0.86 cde 12.2 a 14.4 a a ab Kontrol a 9.5 de 9.9 de 10.3 d 0.78 de 9.0 fgh 13.1 bcd b def Hdroprmng 93.8 ab 8.0 gh 9.4 ef 9.6 e 0.80 de 8.3 hı 12.2 de cd ef a 8.0 gh 8.7 fg 9.3 e 0.88 bcd 10.9 bc 13.1 bcd ab bcd a 7.0 ı 7.5 hı 8.2 g 1.00 a 12.4 a 12.5 cde 0.203bc bcd Kontrol 87.5 abc 10.0 d 10.4 d 10.9 d 0.65 fgh 8.7 gh 11.6 ef efg g Hdroprmng 87.5 abc 10.0 d 10.6cd 10.8 d 0.65 fgh 8.3 hı 10.2 ghı gh g 30 ppm G a 9.0 ef 10.2 de 10.4 d 0.78 e 10.4 cd 9.9 hı def f 60 ppm G abc 9.0 ef 10.2 de 10.6 d 0.67 fg 11.3 b 9.2 ı fg f Kontrol 93.8 ab 13.0 b 14.0 b 14.3 b 0.53ık 4.5 l ı Hdroprmng 81.2 bc 14.0 a 15.5 a 15.5 a 0.37 l 4.6 l hı 81.2 bc 11.0 c 14.1 b 14.4 b 0.45 kl 5.8 k hı hı 87.5 abc 11.0 c 13.5 b 13.8 b 0.49 k ı gh Nem düzeyler Prmngs S c ** 7.4 d ** 9.9 c * 10.5 b** 0.69 b** 9.0 c** 11.0 c** b** b** S ab 7.1 d 8.0 e 8.8 d 0.88 a 10.4 a 13.6 a a a S a 8.1 c 8.9 d 9.4 c 0.87 a 10.2 a 12.7 b a b S bc 9.5 b 10.4 b 10.7 b 0.69 b 9.7 b 10.2 d c c S c 12.3 a 14.3 a 14.5 a 0.46 c 5.6 d 6.7 e d d Kontrol 91.3 ab* 9.8 a* 10.9 a* 11.3 a* 0.67 c** 8.0 c** b b* Hdroprmng 88.8 b 9.5 a 10.8 a 11.1 a 0.67 c 7.6 d c b 95.0 a 8.3 b 9.7 b 10.2 b 0.80 a 9.7 b a a 87.5 b 7.9 b 9.8 b 10.3 b 0.72 b 10.6 a b a CV (%) **, P 0.01; *, P 0.05 düzeynde öneml; S 1, tarla kapastes; S 2, tarla kapastesnn % 88 ; S 3, tarla kapastesnn % 76 sı; S 4, tarla kapastesnn % 64 ü; S 5, tarla kapastesnn % 52 ; GP, çmlenme yüzdes; FET, lk çmlenme süres; T 50, % 50 çıkış süres; MET, ortalama çıkış süres; GI, çmlenme ndeks; FSB, fde sap boyu; FKB, fde kök boyu; FYA, fde yaş ağırlığı; FKA, fde kuru ağırlığı 96 Tarım Blmler Dergs Journal of Agrcultural Scences 21 (2015) 93-99

5 Effcency of Some Seed Prmng n Dfferent Sol Mosture Contents n Wheat and Barley, Atar & Kara Çzelge 2- Tohum uygulamaları ve toprak nem düzeylernn arpanın çmlenme özellkler üzerne etkler Table 2- Effects of seed prmng and sol mosture levels on germnaton of barley Nem düzey/ Prmngs GP FET T 50 MET GI FSB FKB FYA FKA S1 S2 S3 S4 S5 Kontrol a* 8.0 ef** 8.1 ı** 8.7 kl** 0.94 b** 11.7 efg** 15.0 bc** 0.330ab** 0.033a-f** Hdroprmng a 7.0 g 7.8 ı 8.4 kl 0.97 ab 12.6 c-g 16.6 a cde ab 93.8 b 7.0 g 7.8 ı 8.3 kl 0.93 b 13.0 bcd 15.7 ab ab abc 87.5 c 7.0 g 8.0 ı 8.9 ık 0.81 cd 13.7 bc 15.6 ab a ab Kontrol 93.8 b 8.0 ef 9.6 ef 10.1 e-h 0.78 fg 12.9 b-e 13.3 de ab a-e Hdroprmng a 8.0 ef 8.8 gh 9.6 hı 0.86 c 12.4 d-g 15.0 bc ab a-e a 7.0g 8.2 hı 8.6 kl 0.95 b 12.5 c-g 14.1 cd abc a-e a 7.0 g 7.7 ı 7.9 l 1.03 a 12.6 b-g 15.2 bc ab a Kontrol a 9.0 cd 10.5 c 10.7 def 0.76 ef 10.3ı 12.6 ef cde ef Hdroprmng a 8.5 de 9.7 def 10.0 fgh 0.81 cde 11.5 ghı 14.3 cd b-e b-f a 8.5 de 9.2 fg 9.7 gh 0.84 c 13.3 bcd 12.9 ef b-e b-f a 9.0 cd 9.3 fg 9.4 hı 0.85 c 15.4 a 13.4 de a-d a-f Kontrol a 10.0 b 10.7 c 11.3 cd 0.72 fgh 9.6 k 14.1 cd b-e def Hdroprmng 93.8 b 10.0 b 10.5 c 10.9 def 0.69 ghı 10.4 hı 14.1 cd de b-f a 9.5 bc 10.0 cde 10.4 efg 0.77 def 12.7 b-f 12.7 ef cde c-f a 10.0 b 10.3 cde 10.7 def 0.75 rf 13.8 b 13.7 de e f Kontrol a 11.5 a 11.7 b 11.9 bc 0.67 hı 7.6 l 12.1 fg f g Hdroprmng a 12.0 a 12.2 ab 12.4 ab 0.64 ı 9.0 k 11.3 g f g a 12.0 a 12.0 b 12.4 ab 0.65 ı h f g a 12.0 a 12.6 ab 13.0 a fgh 10.1 h f g Nem düzeyler Prmngs S b* 7.3 e** 7.9 e** 8.6 e** 0.91 a** 12.8 a** 15.7 a** a** a* S a 7.5 d 8.6 d 9.1 d 0.91 a 12.6 b 14.4 b a a S a 8.8 c 9.7 c 10.0 c 0.82 b 12.6 a 13.3 c b b S a 9.9 b 10.4 b 10.8 b 0.73 c 11.6 b 13.7 c b b S a 11.9 a 12.1 a 12.4 a 0.65 d 9.6 c 10.8 d c c Kontrol a* 10.1 a* 10.5 a* 0.77 c* 10.4 d** 13.4 bc* Hdroprmng a 9.8 ab 10.3 ab 0.79 b 11.2 c 14.3 a b 9.4 c 9.9 c 0.83 a 12.3 b 13.0 c ab 9.6 bc 10.0 bc 0.81 ab 13.4 a 13.6 b CV (%) **, P 0.01; *, P 0.05 düzeynde öneml; S 1, tarla kapastes; S 2, tarla kapastesnn % 88 ; S 3, tarla kapastesnn % 76 sı; S 4, tarla kapastesnn % 64 ü; S 5, tarla kapastesnn % 52 s; GP, çmlenme yüzdes; FET, lk çmlenme süres; T 50, % 50 çıkış süres; MET, ortalama çıkış süres; GI, çmlenme ndeks; FSB, fde sap boyu; FKB, fde kök boyu; FYA, fde yaş ağırlığı; FKA, fde kuru ağırlığı Tarım Blmler Dergs Journal of Agrcultural Scences 21 (2015)

6 Buğday ve Arpada Farklı Toprak Nem Düzeylernde Bazı Ekm Önces Tohum Uygulamalarının Etknlğ, Atar & Kara bakıldığında uygulamalarının daha etkl olduğu görülmektedr. Buğday ve arpada kontrol le hdroprmng uygulamaları arasındak farklılıklar genel olarak önemsz bulunmuştur. Buğdayda S 1 nem düzeynde uygulaması ve hdroprmng uygulamalarında çmlenme oranının artması, İdrs & Aslam (1975) çalışmalarında belrttğ prmng uygulamalarının stres şartlarında fnal çmlenme oranını arttırdığı sonucu le benzerlk göstermektedr. S 1 toprak nem düzeynde uygulamasında çmlenme oranının düşük kalması, yüksek dozda uygulamasının yüksek toprak nem le brlkte tohumda çürümelere yol açtığı şeklnde yorumlanmıştır. S 5 toprak nem düzeynde prmng uygulamalarının etkl olmaması ve dğer nem düzeyndek uygulamalarda bulunan yüksek değerler prmng uygulamalarının etknlğnn ortaya çıkmasında asgar nem varlığının öneml olduğunu ortaya koymaktadır. Fakat bu durum prmng uygulamalarının uygun koşullarda etkl olmadığı (İdrs & Aslam 1975; Harrs et al 2001; Gr & Schllnger 2003; Basra et al 2005) görüşü le uyuşmamaktadır. Lndstrom et al (1976) tarla kapastesnden tbaren azalan neme bağlı olarak çmlenme oranının azalma gösterdğn bldrmşlerdr. Çalışmamızda se en yüksek çmlenme oranları tarla kapastes le solma noktası arasındak toprak nem değerlernde alınmış, tarla kapastesnde nspeten daha düşük çmlenme oranları elde edlmştr. Tarla kapastesndek topraklarda düşük oksen sevyesnn (Özbngöl et al 1999) ve solma noktasında (S 5 ) se düşük nem düzeynn çmlenmey olumsuz etkledğ düşünülmektedr. Yeterl toprak nem ve buna bağlı olarak yeterl oksen sevyelernde (S 2, S ) çmlenme 3 oranları yüksek bulunmuştur. Bu durum buğdayda net br şeklde görülürken, arpada da benzer br etk ortaya çıkmasına rağmen, S 5 nem düzeynde fnal çmlenme oranı daha yüksek bulunması, arpanın nem düzeylerne daha toleranslı olduğu, kavuzlarının ortamdak kısıtlı nem alarak daha uzun süre muhafaza etmesnden kaynaklandığı düşünülmektedr. Buğday ve arpada çıkış başlangıç süresnn, % 50 çıkış zamanının ve ortalama çıkış süresnn tohum uygulamaları le azaldığı, bu azalmanın uygulamalarında daha belrgn olduğu görülmektedr (Çzelge 1 ve 2). Tohum uygulamalarının brçok türde çmlenmey hızlandırdığına dar çalışma (Harrs et al 2001; Basra et al 2005; Farooq et al 2007; 2009; Kaya et al 2010) sonuçları nettr. Tohum uygulamaları le kökçük çıkışına (3. aşama) kadar olan çmlenme aşamasının (1. ve 2. aşama) tamamlanmış olması hızlı çmlenmede etkl faktör olmuştur. Fde sap boyunun her k btkde uygulamaları le kontrole göre artış göstermes öncek çalışma (Atar 2010) sonuçları le uyum göstermektedr. Hdroprmg uygulamasında se fde sap boyu buğdayda Basra et al (2005) belrttklernn aksne kontrole göre azalırken, arpada artmıştır. Basra et al (2005) hdroprmng uygulamasının kök uzunluğunu arttırdığını belrtmşlerdr. Çalışmamızda se fde kök boyu buğdayda tohum uygulamaları le değşmezken, arpada en yüksek hdroprmng uygulamasında belrlenmştr. Buğdayda bu sonucun görülmemesnn kök büyümes üzerne etks öneml olsa da dğer hormonlarla kıyaslandığında belrgn değldr sonucuyla (Tanmoto 2005) uyum göstermektedr. Ayrıca Lete et al (2003) uygulamasının soyada lk dönem kök büyümesn gecktrdğn belrtmşlerdr. Fde yaş ve kuru ağırlığı bakımından buğdayda uygulamaları olumlu etkde bulunmuştur. Bu duruma uygulamalarının çıkış süres üzerndek olumlu etksnn yansıması olduğu düşünülmektedr. Hdroprmng uygulaması se Basra et al (2005) ve Rafıq et al (2006) belrttğnn aksne olumlu etk göstermemştr. uygulamasının fde kuru ağırlığı üzerne olumlu etks (Tanmoto 1990; Datta et al 1997/98) öncek çalışmalarda da belrlenmştr. Arpada uygulamaların fde yaş ve kuru ağırlığı üzerne etks olmamıştır. 4. Sonuçlar Araştırmada buğdayın yüksek ve düşük toprak nem düzeyne hassas olmasına rağmen, arpanın daha toleranslı olduğu görülmüştür. Her k btkde en yüksek çmlenme oranı yüzdeler S 3 nem düzeynde bulunurken, arpada hızlı çıkış ve fde gelşm çn en y toprak tavının tarla kapastes (S 1 ), buğday çn se S 2 nem düzey olduğu söyleneblr. Ekm önces tohum uygulamalarının çalışmamızda olduğu gb, olumlu etksne dar fazla sayıda araştırma bulunmaktadır. Olumsuz etks belrtlmemş ve uygulaması fazla malyet gerektrmeyen, özellkle düşük dozlu (30 ppm) çerkl tohum uygulamalarının kullanılmasının yaygınlaştırılması faydalı olacaktır. 98 Tarım Blmler Dergs Journal of Agrcultural Scences 21 (2015) 93-99

7 Effcency of Some Seed Prmng n Dfferent Sol Mosture Contents n Wheat and Barley, Atar & Kara Kaynaklar Afzal I, Basra S M A & Iqbal A (2005). The effects of seed soakng wth plant growth regulators on seedlng vgor of wheat under salnty stress. Journal of Stres Physology & Bochemstry 1(1): 6-14 AOSA Assocaton of Offcal Seed Analyss (AOSA), Seed Vgor Testng Handbook. Contrbuton No: 32 to the handbook on Seed Testng Atar B (2010). Bazı ekmeklk buğday (Trtucum aestvum L) çeştlernde tohuma ön şlem ve azot dozu uygulamalarının kış önces büyüme özellkler le tane verm ve kalte özellklerne etkler. Doktora tez, Süleyman Demrel Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü (Basılmamış), Isparta Basra S M A, Afzal I, Rashd R A & Farooq M (2005). Pre-sowng seed treatments to mprove germnaton and seedlng growth n wheat (Trtcum aestvum L.). Caderno de Pesqusa Sere Bologa 17(1): Coolbear P, Francs A & Grerson D (1984). The effect of low temperature pre-sowng treatment under the germnaton performance and membrane ntegrty of artfcally aged tomato seeds. Journal of Expermental Botany 35: Datta K S, Varma S K, Angrsh R, Kumar B & Kumarı P (1997/98). Allevaton of salt stres by plant growth regulators n Trtcum aestvum L. Bologıa Plantarum 40: Ells R H & Roberts E H (1981). The quantfcaton of ageng and survval n orthodox seeds. Seed Scence and Technology 9: Farooq M (2005). Assessment of physologıcal and bochemcal aspects of pre-sowng seed treatments n transplanted and drect seeded rce. Faculty of Agrculture, Phd. Thess, pp. 286, Fasalabad, Pakstan Farooq M, Basra S M A, Rehman H & Saleem B A (2007). Seed prmng enhances the performance of late sown wheat (Trtcum aestvum L. ) by mprovng chllng tolerance. Journal of Agronomy and Crop Scence 194 (1): Farooq M, Basra S M A, Wahd A, Khalq A & Kobayash N (2009). Rce seed nvgoraton. In: E. Lchtfouse (ed.) Sustanable Agrulture Revews. pp , Sprnger. The Netherlands Gr G S & Schllnger W F (2003). Seed prmng wnter wheat for germnaton, emergence, and yeld. Crop Scence Socety of Amerca 43: Harrs D, Breese W A & Kumar Rao J V D K (2005). The mprovement of crop yeld n margnal envronments usng on-farm seed prmng: nodulaton, ntrogen fxaton, and dsease resstance. Afrcan Journal of Agrcultural Research 56: Harrs D, Raghuwansh B S, Gangwar J S, Sıng S C, Josh K D, Rashd A & Hollngton P A (2001). Partcpatory evaluaton by farmers of on-farm seed prmng n wheat n Indıa, Nepal and Pakstan. Expermental Agrculture 37: Heydecker W & Coolbear P (1977). Seed treatment for mproved performance. survey and attempted prornoss. Seed Scence and Technology 5: İdrs M & Aslam M (1975). The effect of soakng and dryng seeds before plantng on the germnaton and growth of Trtcum vulgare under normal and salne condtons. Canadan Journal of Botany 53(13): Kaya G, Demr İ, Tekn A, Yaşar F & Demr K (2010). Prmng uygulamasının bber tohumlarının stres sıcaklıklarında çmlenme, yağ astler, şeker kapsamı ve enzm aktvtes üzerne etks. Tarım Blmler Dergs- Journal of Agrcultural Scences 16(1): 9-16 Khan A A (1992). Preplant physologcal seed condtonng. Hortculture Revew 13: Lete V M, Rosole C A & Rodrgues J D (2003). Gbberelln and cytoknn effects on sobean growth. Scenta Agrcola 60(3): Lndstrom M J, Papendck R I & Koehler F E (1976). A Model to predct wnter wheat emergence as affected by sol temperature, water potental, and deph of plantng. Agronomy Journal 68: Özbngöl N, Corbneau F, Groot S P C, Bno R J & Come D (1999). Actvaton of the cell cycle n tomato (Lycoperscon esculentum Mll.) seeds durng osmocondtonng as related to temperature and oxygen. Annals of Botany 84: Rafıq S, Iqbal T, Hameed A, Rafıqı Z A & Rafıq N (2006). Morphobochemcal analyss of salnty stress response of wheat. Pakstan Journal of Botany 38(5): Shahzad M A, Dn W U, Sah S T, Sah S T, Khan M M & Ahmad E M (2007). Effect of sowng dates and seed treatment on gran yeld and qualty of wheat, Pakstan Journal of Agrcultural Scences 44(4): Tanmoto E (1990). Gbberelln requrement for the normal growth of roots. In N Takahash, B Phnney, J Mac-Mllan, eds, Gbberellns. Sprnger-Verlag, New York, pp Tanmoto E (2005). Regulaton of root growth by plant hormones-roles for auxn and gbberelln. Crtcal Revews n Plant Scences 24(4): Wurr D & Fellows J (1983). The effect of the tme of seedlng emergence of crsp lettuce on the tme of maturty and head weght at maturty. Journal Hortcultural Scence 58: Tarım Blmler Dergs Journal of Agrcultural Scences 21 (2015)