Siklamen (Cyclamen persicum) de Çiçeklenme Üzerine Giberelik Asitin Etkisi

Transkript

1 Ege Üniv. Zirt Fk. Derg., 2002, 39 (3): 1-8 ISSN Siklmen (Cylmen persium) e Çiçeklenme Üzerine Gierelik Asitin Etkisi Şenol BOZTOK 1 Summry The Effet of Gierelli Ai on Flowering of Cylmen The im of this reserh ws to etermine the effet of GA 3 pplition on flowering of Cylmen persium. The experiment onsist of 0.02, 0.04, 0.06, 0.08 mg GA per pot n ontrol. GA 3 ws pplie on omplete of vegettive growing plnts whih ws pper of flower us vi sprying to the lef n 0,16 mg GA 3 vi soil pplition s n ommerilly nme GOLD-GIBB. Differene of flowering perio, flowering rtio of next month (erliness), stem length, numer of stem per plnt, numer of see psules per plnt, numer of see per psule, qulity of lef n flower were etermine uring the experiment. Results show tht ompring with ontrol pots pplition of GA 3 ws hnge stuie qulity prmeters n lef N, P, K sttus sttistilly signifint level epening on oses. Key Wors: Cylmen, Flowering, Gierelli Ai Giriş Büyüme üzenleyiiler, itkiler trfınn oluşturuln y itkiye ışrın verilen, çok küçük miktrlr itkie üyüme, gelişme ve iğer fizyolojik olylrı tek şın y irlikte, olumlu y olumsuz yöne etkileyeilen, oluşturuklrı okulr etkin olilikleri gii iğer itki kısımlrın tşınilen, u etkinliği iğer orgnlr göstereilen orgnik melerir (5). Gierelik sit (GA 3 ), üyüme ve gelişme olylrı ile unlr ğlı fizyolojik ve iyokimysl olylrı teşvik eerek uyrn Sitümültörler gruu içine yer ln ir üyüme üzenleyiiir. GA 3, hüre uzmsını, prtenokrpiyi, RNA ve protein sentezini teşvik eer. Bunn şk, our itkilerin uzmsı, üyümesi, tohum çimlenmesi, ormnsinin 1 Doç.Dr., Ege Üniversitesi, Byınır Meslek Yüksekokulu 1

2 kırılmsı, vernlize olmmış iki yıllık itkilere çiçeklenmeyi teşvik etme gii özellikleri e vrır. Primulee fmilysınn oln siklmenlerin 20 kr türünün orijini Akeniz hvzsı olup, ğç vey çlı gölgelerine iyi gelişmekteir. Üzerine kök, yprk ve çiçekler ulunurn yumrulu ir itkiir. Bu türler her mevsime ynıklı olup ış mekn yetiştirilmekteir. İç mekn yetiştirileilen türü Cylmen persium, h iri çiçekli ve h uzun oyluur. Orijini Ykın-Doğu ur. Bunlr, ış mekn her mevsime ynıklı eğilir. Aynı şekile, in içine e uzun süre çiçekli korunmz. Serin ser vey vernlr ulunurulmlıır (2, 3, 7, 14). Siklmenler tüm kış oyun çiçekleneilir özellikteir. Çiçekleri eyz, peme, kırmızı ve r renklere olilir. Çiçek ve tohum kpsülü spın kıvrılmsıyl yere önük urumır. Bitki şın çiçek spı ei 20-30, her kpsüleki tohum ei e et rsınır. Bir nç itkien ortlm 3-6 gr tohum ele eilmekteir. (4). Vegettif gelişme önemine 15-20, genertif sfh ise o C sıklık istemekteir. Dh yüksek sıklıklr yprk gelişmesini teşvik eerken çiçeklenmeyi olumsuz etkilemekteir. Ornsl nemin % 70 oluğu koşullr gelişimi çok h iyi olmktır. Ank çiçekli öneme üstten sulm çiçek klitesi çısınn skınlıır. Siklmen, fotoperiyoizme uyrsız gii görünmekte fkt uzun gün şrtlrın ve yüksek ışık intensitesine çiçek tomuruklrı çok miktr oluşmktır. Çiçekli öneme itki yınlık yere tutulmlı, irekt güneş ışığınn korunmlıır. Yzın %60 gölgeleme ypılmlıır. Yetişkin itkiler için lux, genç itkiler için lux lük yınltm uygunur. Çiçeklenme sonrsı sulm zltılrk itki inlenmeye terk eilmeliir (7, 8, 10, 12, 14, 15, 17). Çok petlli, eş petlli ve iri çiçekli tetrploi ve iploi, Hyri, Minytür ve Kesme Çiçek tipleri vrır (17). Tohuml ve yumrulrın yrılmsı ile üretilmekteir. Sksılr kullnıln hrç; 1/3 yprk çürüntüsü, 1/3 torf vey fun toprğı, 1/3 kum krışımı olup ortm ph sı 6 ivrınır. Temmuz yın sksı eğiştirilirse sonhr ve kışın çiçeklenme olmktır. İlkhr çiçeklenme için sksı eğiştirme Eylül yı şın ypılır(12) ylık vejetsyon süresine itki şın kullnıln esin mesi miktrlrı; N: 613 mg, P 2 O 5 : 169 mg, K 2 O ise 1190 mg ır. Bun göre engesine güreleme ypılmlıır. Sksı eğiştirmee vey güresinen hrın metreküpüne 2

3 2 kg krıştırılır. Vejetsyon uzunluğu neeniyle yvş etkili güreler terih eilmeliir. Azotun kökler trfınn lınımı koly oluğunn çiçeklenme leyhine şırı yprk gelişmesinen skınmk için u elementin kullnımın ikkt etmek gerekir. Birini sksı eğiştirmeen itiren, her hft su erir kompoze gürelerle, %0.2 oz, sksı şın m 3 solüsyon hesıyl güreleme ypılır. Sksı eğiştirmeen çiçek tomuruğu görünmesine kr (+2 MgO), çiçeklenmeye kr güresi kullnılır (17). Bour ve sğlıklı siklmen yetiştiriiliğine kullnıln esin meleri; nitrt formun N %1.7, monyk formun N %0.1, P % 3.2, K 2 0 % 7.4, MgO % 0.9, SO 3 ise % 1.8 ornınır (1). Tm çiçeklenmeen ir y öne şlmk üzere verilen potsyumlu güre ol çiçeklenme, çiçek spın ve klitesine rtış seep olmktır. Bu ynı zmn itkinin h uzun süre çiçekli klmsını sğlr (6). Lhoste ve Chpugier e göre, ornın göre engesine güreleme %14 erkenilik ve itki oyun rtış sğlmıştır. Dml sistemiyle iki güne ir verilen solüsyonun ph sı 5.8, EC eğeri 1 ir. Yetiştirme sonun EC, 1.5 e yükseleilir. Mteryl ve Yöntem Deneme, 20 Şut Myıs 2002 trihleri rsın Ege Üniversitesi Byınır Meslek Yüksekokulu sersın yürütülmüştür. Denemenin itkisel mterylini oluşturn iri çiçekli, eş petlli stnrt Cylmen persium fieleri Byınır üretii serlrınn temin eilmiştir. Deneme, metl konstrüksiyonlu, nylon örtülü kritik günlere ısıtmlı ser yürütülmüştür. Yetiştirme süresine sıklık o C ın ltın üşürülmemeye ikkt eilmiştir. Yz oyun koyu gölgeleme ypılmış ve gerekli iğer kültürel işlemler zmnın uygulnmıştır. Genç fieler iki kez şşırtılıktn sonr 18 m lik sksılr ikilmiştir. Muntzm sulmyl erer hft ir, güresinin %0,2 lik solüsyonu ile sksı şın 250 m 3 uygulm ypılmıştır. Deneme, üç tekrrlmlı, tesüf prselleri eneme esenine göre kurulrk ele eilen sonuçlr isttistiki olrk eğerlenirilmiştir (16). Her prsele; kontrol ve 0.02, 0.04, 0.06, 0.08 mg sksı -1 ozun yprktn gierelik sit (GA) uygulnmış 10 r et itki vrır. Ayrı, yine 10 itkilik ir prsel 0.12 mg lık GA solusyonu ile toprktn sulnmıştır. GA uygulmlrı 27 Ksım 2001 trihine 3

4 vejettif gelişmesini tmmlmış, çiçek tomuruklrının henüz görünmeye şlığı öneme ypılmıştır. Ypıln uygulmlrın etkinliğini eğerlenirmek için kimi prmetreler inelenmiştir. Bitkilerin erkeniliğini ölçmek için frklı trihlereki çiçekli itki ei, itki şın çiçek syısı (et), çiçek spı uzunluğu (m) ess lınmıştır. Bitki şın tohum kpsülü ei ve kpsül şın tohum ei syılrk uygulmlrın etkinliği rştırılmıştır. Ayrı, ypıln uygulmlrın çiçek klitesine oln etkinliği e görünüm, çiçek spı ikliği, renk, yprk ve çiçek okulrının gelişimi göz önüne lınrk 1 en 5 e kr pun verilmiş ve klite eğerlenirilmesi ypılmıştır. 1 en kötü, 5 ise en iyi eğeri temsil etmekteir. Ypıln uygulmlrın, itkilerin N, P ve K esin elementlerine eslenme urumun oln etkinliği ypıln nliz sonuçlrın göre eğerlenirilmiştir. Bu mçl yprk örnekleri Reuter ve Roinson (1986) trfınn elirtilen şekile çiçeklenme önemine lınmıştır. Azot için moifiye Kjelhl yöntemi, P ve K nitrik ve perklorik sitle yş ykm işleminen sonr; P için, vno molio srı renk yöntemi ile renklenirilerek Eppenorf kolorimetresine, K için ise Eppenorf fleymfotometresine Kr (1972) nlizleri ypılmıştır. Sonuçlr her üç element için e yüze olrk ife eilmiştir. Arştırm Bulgulrı Frklı ozlr gierellik sit uygulnn Cylmen persium vryetesine it erkenilik, çiçek spı uzunluğu, itki şın çiçek spı ei, itki şın tohum kpsulü ei, kpsule tohum ei ve klite eğerlerine ve N, P, K esin elementine it ortlmlr ve LSD testi sonuçlrı Çizelge 1 e verilmistir. Yprk nliz sonuçlrı ineleniğine; ele eilen sonuçlrın Reuter ve Roinson (1986) trfınn verilen sınır eğerleri içerisine ulunuğu ve itkilere herhngi ir eslenme prolemi olmığı sonuun vrılmıştır. 4

5 Çizelge 1. Ypıln nliz sonuçlrını it tekrrlmlrın ortlmsı ve LSD testi sonuçlrı D o z * Erkenilik** (%) Sp Uzun. (m) Sp A./ Bitki Kpsul Aei Toh.A/ Kpsul Kli te N (%) 1.09 e P (%) K (%) *1=Kontrol, 2=0,02-3=0,04-4=0,06-5=0,08mg GA 3 yprktn, 6=0,16 mg GA 3 toprktn uygulm ** Erkenilik: 15/01/2002 trihine ilk üç çiçek (petl) çn itki yüzesi Birleştirilmiş Vryns Anliz Tlosu Hesplnn F Değeri Sp Sp A./ Kpsul Toh.A./ Vry.Ky. Erkenilik Uzunluğu Bitki Aei Kpsul Klite N P K GA 3 Doz ** ** ** ** ** ** ** ** ** ns : önemsiz * : önemli lf %5 seviyesine ** : önemli lf %1 seviyesine Ypıln GA 3 uygulmlrının erkenilik üzerine oln etkinliği isttistiki kımn %1 seviyesine önemli ulunmuştur. Bu uygulmlr it LSD eğerleri ineleniğine ise ört frklı grup oluştuğu gözlenmiş, 6 no lu oz (0,12) un en yüksek erkeniliği sğlıyrk ilk frklı gruu oluşturuğu, rınn 5 no lu uygulmnın 5

6 ikini, 4 no lu uygulmnın üçünü frklı gruu oluşturuğu elirlenmiştir. 1, 2 ve 3 no lu uygulmlr ise rlrın isttistiki olrk frk oluşturmksızın 4. ve son frklı gruu oluşturmuştur. Çiçek spı uzunluğu çısınn GA 3 uygulmlrı isttistiki olrk %1 seviyesine etkin ulunmuştur. Bu uygulmlrın sp uzunluğu üzerine etkinliği LSD testi sonuçlrı ineleniğine 4, 3 ve 5 no lu uygulmlrın h uzun sp oluşturrk ilk frklı gruu meyn getiriği, 6, 2 ve 1 no lu uygulmlrın ise ikini frklı gruu oluşturuğu gözlenmiştir. Bitki şın çiçek spı eine e GA 3 uygulmlrı, isttistiki olrk %1 seviyesine etkin ulunmuştur. LSD testi ile 2 no lu uygulmnın itki şın en fzl çiçek spı oluşturuğu görülmüş, unu 4, 3 ve 6 no lu uygulmlr izlemiştir. 3, 6, 5 ve 1 no lu uygulmlr son gruu oluşturmuştur. Bitki şın oluşn tohum kpsulü einin e GA 3 uygulmrınn etkilenmeleri, isttistiki olrk %1 seviyesine önemli ulunmuştur. LSD testine 2 no lu uygulmnın en fzl tohum kpsulü oluşturuğu görülmüştür. Bunu 4 ve 6 lu uygulmlr izleyerek yrı ir grup oluşturmuş, rınn 6, 5 ve 3 no lu uygulm izlemiş, son frklı gruu ise 1 no lu kontrol uygulmsı oluşturmuştur. Bir kpsul içineki tohum eine GA 3 ün etkisi e isttistiki olrk % 1 seviyesine önemli ulunmuştur. Sırsıyl 2, 3 ve 4 no lu uygulmr en fzl tohum eini vermiş unu 5, 6 ve 1 no lu uygulmlr izlemiştir. Klite prmetrelerinin e GA 3 uygulmlrınn etkilenmeleri isttistiki olrk %1 seviyesine önemli ulunmuştur. LSD eğerleri ineleniğine, ilk gruu 2, 3, 6 ve 4 no lu uygulmlr oluşturmuştur. 4 ile 5 no lu uygulmlr unn sonrki gruu oluşturmuş ve nihyet 1 no lu uygulm unlrı izlemiştir. GA 3 uygulmlrının yprkt esin melesi (N, P, K) yüzelerine etkileri e önemli ulunmuştur. Azot için, LSD testine 2 no lu uygulm ilk sıryı lmış, unu sırsıyl 4,3; 3,6; 6,5 uygulm gruplrı ve 1 no lu uygulm izlemiştir. Fosfor için, 4, 2, 3 uygulmlrı ilk gruu oluşturmuş, unu 2, 3, 5 ve 5, 6, 1 uygulmlrı izlemiştir. Potsyum için ise 5, 4, 3 uygulmlrı ilk gruu oluşturmuş, unu 3, 2 ve 2, 6 gruplrı izlemiş 1 no lu uygulm ise son sıryı lmıştır. 6

7 Trtışm ve Sonuç Ele eilen sonuçlr göstermiştir ki; istenen özelliklere ship itkiler, ypıln uygulmlr içerisine en çok 2, 3, 4 no lu ozlr ele eilmiştir. Bulgulrımızı Vilie (1990) trfınn ypıln ve siklmene gün kr erkeniliği mg itki -1 ozun gierelik siin, çiçek tomuruk splrının m oluğu öneme yprktn pülverizsyonl sğlnığını iliren rştırm estekler nitelikteir. Sonuçlr, uygulnn GA ozlrının tmmının kontrol prseline göre isttistiki olrk frk yrttığı nk ozlrın inelenen prmetrelere göre sırlmsının eğiştiğini göstermekteir. Ele eilen sonuçlr GA uygulmsı ile siklmen itkisinin fiziksel özelliklerine oluğu kr eslenme engesi üzerine e etkili oluğu yönüneir (Tlo1,2). Bu seeple itkilerin eslenme urumlrını temsil een yprk esin içerikleri inelenmiş; GA in üyüme ve gelişmeyi rttırıı etkisine prlel olrk siklmenin gelişmesine kontrole göre h fzl N, P, K esin elementine gereksinim uyuğu LSD testi sonuçlrı ile e orty çıkmıştır. Burn GA nın itkie esin meleri lımını hızlnırığı nlşılmktır. Ank Vilie nin elirttiğine göre N esin elementine şırı uyrlı oln siklmen itkisine çiçeğin leyhine yeşil ksmın şırı gelişimini engellemek için önerimiz, uygulnn preprtlrın etkinliğine göre yetiştirme ortmınn klırıln esin element miktrlrının elirlenmesi ve un uygun güreleme progrmlrının hzırlmsı gerekmekteir. Özet Bu çlışm, Cylmen persium un çiçeklenmesine Gierellik Asit in etkisini rştırmk mıyl ypılmıştır. Vegettif gelişmesini tmmlyn, çiçek tomuruklrı görünen Siklmen itkilerine sksı şın 0,02-0,04-0,06 ve 0,08 mg GA 3 hesıyl tiri GOLD-GIBB preprtı yprktn püskürtme şekline ve 0,16 mg toprktn sulm suyu ile uygulnmıştır. Arştırm esnsın, uygulmlr göre çiçeklenme zmnlrı, ir y sonrki çiçeklenme ornı (erkenilik), çiçek spı uzunluğu, itki şın çiçek spı ei, itki şın oluşn tohum kpsulü ei, kpsul içine oluşn tohum ei, yprk ve çiçek klitesi tespit eilmiştir. GA 3 uygulmsının ozlr ğlı olrk, inelenen klite prmetreleri ve yprk N, P, K içerikleri üzerine etkinliği kontrol itkilerine ornl isttistiki olrk önemli seviyee eğişim yrttığı elirlenmiştir. Anhtr Kelimeler: Siklmen, Çiçeklenme, Gierelik Asit, 7

8 Kynklr 1. Anonim, Mtrisse De L Croissne Du Cylmen Plnte En Pot Pr L Irrigtion. ATOUT-FLEURS. Bulletin Informtion e l Hortiulture et e l Pépiniere Méiterrnéennes. No.6. Synit Du Centre Regionl D Applition et De Demonstrtion Hortiole. 727, venue A. Déugis HYERES. 2. Anonim, Botni. 20 Alfre Street, Milsons Point, NSW AUSTRALIA Bonuel P., Les Plntes Buleuses. 17, rue u Montprnsse, PARIS CEDEX 06. ISBN Bossr R., Culture Florles. 19, rue Hutefeuille, PARIS. 5. Boztok Ş., K. Boztok, Bitki Büyüme Düzenleyiilerinin Süs Bitkileri Üretimi ve Yetiştiriiliğine Kullnımı. Ege Üniversitesi Zirt Fkültesi Dergisi Cilt: 32, Syı: 3, İZMİR. 6. Boztok Ş., Ders Notlrı. Ege Üniversitesi Byınır Meslek Yüksekokulu, İZMİR. 7. Cuisne P., Les Plntes D Apprtement Lrousse. Lirrie Lrousse, 17, rue u Montprnsse, PARIS. ISBN Hessyon D. G., The House Plnt Expert. pi Pulitions. Britnni House. ISBN ENGLAND. 9. Kr, B., Bitki ve Toprğın Kimysl Anlizleri.II Bitki Anlizleri. Ankr Üniv. Zirt Fk Yy. 453., ANKARA. 10. Korkut A., H. İnn, Sksılı Süs Bitkileri. Hs Yyımılık, Kıköy 81302, İSTANBUL. 11. Lhoste A., Y. Chpugier, Fertilistion u Cylmen.ATOUT- FLEURS. Bulletin Informtion e l Hortiulture et e l Pépiniere Méiterrnéennes. No.2. Synit Du Centre Regionl D Applition et De Demonstrtion Hortiole. 727, venue A. Déugis HYERES. 12. Orl N., İç Mekn Süs Bitkileri. TAV, Trımsl Arştırmlrı Destekleme ve Geliştirme Vkfı, Yyın No. 14, YALOVA 13. Reuter D. J.; J. B. Roinson, Plnt Anlysis, Inkt Press. Ornmentl Chpter, p 199. Brisne, Queensln. 14. Rissel P., Les Plntes D Intérieur. Lrousse. Lirrie Lrousse, 17, rue u Montprnsse, PARIS CEDEX 06. ISBN X. 15. Sklik A., Enylopeie Des Plntes D Intérieur. Liririe Grün. 60, rue Mzrine PARIS. ISBN Stell, G. D. R., H. J., Torrie, Priniples n proeures of sttistis, Grow-Hill Book Comp., IAC., LONDON. 17. Vilie, H.,1990. Les Proutions Florles. 11, rue Lvosier PARIS. ISBN