Gustav Klimt Ve Beethoven Friz

Transkript

1 Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eitim Fakültesi Dergisi 20: (2006) Gustav Klimt Ve Beethoven Friz Mehmet Frnc*, Dizar Ercivan Zencirci** Kendim veya sanat(m hakk(nda bir +ey söylemem gerektiinde, ben ne yaz(l( ne de sözlü söz söyleme yeteneine sahibim. Benim sanatç( ki+iliime dair kim bir +ey örenmek istiyorsa, kayda deer yap(lacak tek +ey resimlerime dikkatlice bakmak ve benim ne olduumu ve ne yapmak istediimi görmeye çal(+makt(r. Gustav Klimt*** ÖZET Bu makalede, tarihin hemen hemen her döneminde, paralel geliim gösteren sanatn üç kolu olan resim, müzik ve mimariyi bir araya getiren Gustav Klimt ve sanatçnn Ayrlma (Secession) döneminde meydana getirdi)i bayapt Beethoven Friz incelenecektir. Avusturyal sanatç Klimt, Secession binasnn mimar durumunu de)erlendirip, Beethoven in 9.Senfonisi nden ilham alarak yapt) Beethoven Friz i resmetmitir. Döneminde sanat çevresince pek de anlalamam olan Klimt, bu eserde, kötü güçlerle savamas ve bunu baarmas gereken önemli bir figürü meydana getirmitir. Anahtar Kelimeler: Klimt, Friz, Beethoven, Altn Ça), Secession, Art Nouveau. ABSTRACT In this article, Gustav Klimt who combined art, music, and architecture that had showed parallel improvement almost in each period of the history, and his masterpiece Beethoven Frieze, which was made by the artist in Secession period will be analysed. Austrian artist Klimt, by assessing the architectural situation of Secession Building and being inspired by the 9th Symphony of Beethoven, painted the Beethoven Frieze. Klimt, who had not been well understood by art authorities in his period, in this artwork, produced an important figure that was important to fight against evil forces and to succeed in this effort. Keywords: Klimt, Frieze, Beethoven, Golden Age, Secession, Art Nouveau. * Mehmet FIRINCI, Yrd. Doç. DEÜ. Buca E)itim Fakültesi Güzel Sanatlar E)itimi Bölümü Resim-< E)itimi Ana Bilim Dal, <zmir mehmet.firinci@deu.edu.tr ** Dizar Ercivan Zencirci, Doktora Program. DEÜ. Buca E)itim Fakültesi Güzel Sanatlar E)itimi Bölümü Resim-< E)itimi Ana Bilim Dal, <zmir dizarzencirci70@yahoo.com.tr ***

2 G)R)* 19.yy'n ikinci yarsndan sonra eklektisizme ve makinelemeye kar çkan Arts and Crafts hareketinin ardndan, Art Nouveau, yllar arasnda Avrupa'da ve Amerika'da balam ve gelimi bir sanat hareketidir. Endüstrilemenin olumsuz etkilerinin hissedilmesiyle <ngiltere de balatlan kar hareketler arasnda, önce John Ruskin ve sonra da William Morris in öncülü)ünü yapt) Sanat- Zanaat Birli)i akmnn ilkelerinin ço)u Art Nouveau nun da ortak amaçlar olmutur. Bunlar arasnda, malzeme kullanmnda do)ruluk, makinenin yok etmeye balad) zanaatkarane içili)e sayg, seri imalat sonucu ortaya çkan çirkin ürünlere kar uygulamal sanatlarda iyiye, kaliteliye, güzele ve do)ruya götüren bir de)iim iste)i ve çabas saylabilir. Birbirini izleyen bu akmlar, <ngiltere de 19. yüzyln ikinci yarsnda egemen olan Victoria döneminin zevksiz a)r süslemecili)ine kar bir tepkidir de (Aslano)lu, 1982: 20). Fransa'da "Art Nouveau", Almanya'da "Jugendstil", Belçika da Stile des Vingt, <talya da Stile <nglese, Stile Liberty ve Stile Floreale, Avusturya'da "Secessionstil" veya Wiener Secession gibi çeitli adlar alan ve her ülkede temelde de)itirmeyi, kar çkmay amaçlayan bu hareket, her ülkenin sanatçsnn kendine özgü üslubuyla karmza çkar. Sanat tarihinde en çok Art Nouveau olarak bilinen bu akmn, En etkili oldu)u yllar ile arasndadr. <ki belirgin evre gösterir: <lki, Art Nouveau denince ilk akla gelen çiçekli, kvrml hatlarn oluturdu)u ilk yllarn biçimlenmesidir. Önceleri <ngiltere de görülmü, özellikle Belçika ve Fransa da en ilginç örneklerini vermi, daha geç olarak da Almanya ve <talya ya atlamtr. Çizgilerin düzleti)i, geometrik biçimlenme gösteren sonraki aamas ise <skoçya da ve onun etkisiyle de Avusturya da gelimitir (Aslano)lu 1982: 20). Bu anlay, <skoçya nn Glasgow kentinde Charles Rennie Mackintosh ve grubu tarafndan gerçekletirilmi ve oradan da Avusturya ya sçramtr. Art Nouveau nun ilk dönemi Avusturya ya geç ulat) için bu dönem özellikleri görülmemitir. Bu nedenle de Avusturya l sanatçlar <skoçya daki gelimeleri takip etmi ve benimsemilerdir de Josef Hoffman, Josef Olbrich ve Koloman Moser Secession u kurarak bu gelimeleri Avusturya ya tamlardr. Viyana ekolünün önemli mimar Olbrich, Viyana da, ünlü Secession Sergi Binasn ina etmitir. Yapnn bir müze için getirdi)i yeniliklerden biri esneklik sa)lamak için hareket edebilir panolarn kullanlmas olmutur. Yapnn dta kübik kütle düzeninin yalnl) ile kartlk yapan metal yapraklardan olumu kupolas ile cephelerinin üst bölümlerindeki kabartma bitki motifleri Jugendstil tarzndadr. Ayn duvar süslemelerini Raimondo D Aronco 1907 ylnda <stanbul da yapt) Botter Apartmannn cephesinde ve bacalarnn ön yüzlerinde kullanmtr (Aslano)lu, 1982: 23). Secession sanatçlarndan biri olan Gustav Klimt, eserlerinde Art Nouveau ve Sembolizm i ustaca bütünletirmitir. Sanatçnn bu sergi binasnda yer alan ünlü Beethoven Friz i, sanat hayatnn dönüm noktas olmutur. Bu makalede, Gustav Klimt in bakanl)n da yapt), Viyana da balayan Secession hareketinin amac ve Klimt in Secession binasnda yer alan, ünlü Beethoven Friz eserinin analizi yaplacaktr. 1. GUSTAV KL)MT VE SECESS)ON (AYRILMA) HAREKET) 1862 ylnda Viyana da dünyaya gelen Gustav Klimt, 1876 da Viyana Halk Sanat Okuluna girmitir yllar arasnda Burgteater ve Viyana Sanat Tarihi Müzesi nde duvar resimleri yapm, Alegoriler ve Amblemler isimli sergiye katkda bulunmu, altn rengini ve kadn figürünü çalmalarnda kullanmaya balamtr de Klimt, genç sanatçlar bir araya getiren ve Viyana da balayan bir hareket olan Secession hareketine katlm yllar arasnda Secession tarafndan verilen ilk serginin ardndan, Klimt ile sanatç arkadalar Secession binasnda çalmalarna ve sergilerine devam etmilerdir. Klimt in ilk çalmalar ve topluma bir sanatç olarak entegrasyonu, liberalizm ve liberal burjuvazinin içinde bulundu)u kriz ortam ile çakr. Köklü ekonomik ve siyasi de)iikliklerin tetikledi)i bu kriz sanatçy ve çalmalarn etkilemitir. Klimt eserlerinde erotizmi cesur, krlgan ve ustaca yorumlamtr. Beethoven Friz çalmasnda oldu)u gibi di)er resimlerindeki kadnlar çplaktr ve çplaklk gerçektir. Bu çplak kadnlar, do)urganlklaryla sonsuzlu)u da sembolize ederler. 138

3 1897 ylnda bakanl)na geldi)i Secession hareketinden önce Klimt, Künstlerhaus (Sanatçlar Evi) ad altnda toplanm bir sanatç birli)ine ba)lyd. O, bu birli)i terk eden ilk sanatç olmutur. Ayrlndan sadece bir yl sonra da ilk sergisini, Joseph Maria Olbrich tarafndan tasarlanan kendi sergi salonunda açmtr. Secession hareketi, psikolojideki Oedipal bakaldr gibi, o)ullarn babalarna ve geleneklerine bakaldr hareketi gibi bir hareketti. Onlar, Orta Ça) ve Rönesans n etkilerini tamak yerine, gerek sanatta gerekse sosyal yaantda dini ve kültürel yenilikler yaatma çabasndayd. Siyasi arenada kendine yer edinemeyen orta snf aydnlar, kendini kültüre adamaya balamt. Klimt in kaleme ald) bir yazsnda: a. Sanatn Avusturya da yurtdndakinden daha hzl gelimesi gerekti)i, b. Açlacak sergilerin ticari amaçtan çok sanatsal kayglar tamas gerekti)i, c. Geni kitlelerin sadelemi modern bir sanat anlayna ulatrlmasnn gerekti)i, d. Sanatn daha geni kapsamda gelimesini sa)lamak için resmi makamlarn da cesaretlendirilmesi gerekti)i (Fliedl, 2003) konularndan bahsetmitir. Klimt in amac bu hareketin Viyana da balayp, gelierek tüm Avusturya ya yaylmasn sa)lamakt. Bu birlik sonralar kendi dergileri olan Ver Sacrum u (1898) çkarmaya balamlardr. Bu dergi sadece Secession hareketinin sanatsal eserlerini yaymlayan bir yayn organ de)il, bunun yan sra birli)in sanatsal ve politik görülerini de dile getirdikleri bir ortam sa)lyordu. Derginin dünyaya gelii ile birlikte Avusturyal sanatçlar, Avusturya daki sanatsal hassasiyeti gelitirmeye, yalnzca sanatsal kayglar tamaya balamlardr. Bunun yan sra gerek Avusturyal, gerekse yurtdndaki Avusturyal veya baka ülkelerden sanatçlarn ticari kayglar tamayan sergilerini açmalar sa)lanmtr. Bu amaçla Secession hareketinin balangcn takip eden alt ay içerisinde hareket, kendi sergi binasn kendi yapmtr. Birçok serginin yapld) ve Avusturya <mparatoru nun da ziyaret etti)i bu binann temsil etti)i Secession hareketi, dönemin ekonomik ve sosyal hareketlerinden de güç alarak, önemli mevki ve makamlara üyelerini yerletirerek, Viyana da Modernizm e yaplan hamleye ön ayak olmutur. Secession sanatçlar modern sanata getirdikleri kendi yorumlarn ifade edecek ideal bir yol bulmaya çaltlar ve bu ie özel önem vererek, birlikte ö)renmek istediler (Bisanz- Prakken, 2002). Beethoven sergisinin meydana getirili sebebi de buydu lü yllarn banda Beethoven sergisi önemli ve büyük bir baar olarak görülmekteydi. O tarihlerde sonsuza kadar unutulmu oldu)u düünülen mimari, resim ve heykelin birbirleriyle olan uyumlulu)u 21 sanatç tarafndan yeniden oluturulmaya çalld. Bir Secession sanatçs olan Klinger in uzun zamandr sanat dünyasnca beklenen ve bitmesi yaknlaan Beethoven heykelinin de sergilenece)i bir olay olacakt. Ksa süreli sergilenecek olsa da, böylesi müthi bir eserin etrafn saracak coku dolu eserler bu misyona yardm edecekti. Gustav Mahler in 9. senfoninin son bölümünü yorumlayarak yönetti)i açl daha sonralar büyük bir ziyaretçi kitlesi izledi. Üç ay içerisinde yaklak sanatseverin takip etti)i bu Beethoven sergisi, Secession döneminin en büyük baarlarndan biri olmutur. 2. BEETHOVEN FR)Z (1902) Klimt, bir bayapt olarak anlan ve kendisinin büyük bir ustalkla çalt) Beethoven Friz i 1902 ylnda yapmtr. Sergiden sonra yerinden kaldrlacak düüncesiyle eserini ucuz ve tanabilir malzeme ile çalm ve bu nedenle daha sonra frizin 139

4 restorasyonu srasnda ciddi skntlar yaanmtr. Alç ve çeitli aplike malzemeler (ayna, dü)me, renkli kesilmi cam parçalar, perde halkalar, vb) ile iki uzun bir ksa duvardan oluan toplam üç duvar saracak ekilde yaplmtr. Toplam uzunlu)u 34,14 m (uzun duvarlar 13,92 m, ksa duvar 6,30 m) olan bu eserin, yüksekli)i ise 2 ile 2,15 m arasnda de)imektedir. Dekoratif Prensip: Uzaysal düzenlemeye sayg. Bezeli plaster paneller. Gerçekte, mimarinin bu yüceli)i Klimt i yeni stilistik araylar için cesaretlendirdi. Gerek önde, gerekse geri planda yerletirilmi figürler, ritmik bir biçimde gruplandrlm ve bunlarn durular ve hareketleri dikeyler ile yataylarn kat sistemine göre planlandrlmtr. Çoklukla bir frça yardmyla (bunun yan sra füzen, grafit veya pastel boya yardmyla) çizilmi konturlar, açk gri alanlarn basit bir tonla itina ile boyanm yüzey alanlara hizmet etmesi anlamn tar. Di)er bölümlerde kazain boyann renkli yo)unlu)u etkin biçimde altn ve parltl veya ) yanstan aplik malzemeler ile kontrast oluturmaktadr. Secession üyelerinin basit malzemeleri yeni ve yaratc bir biçimde ifade etmeye yönelik duygularn gizlemeyen itiraf Klimt e oldukça yenilikçi çözümler için ilham kayna) olmutur. Beethoven Friz de perde halkalar, inci renkli dü)meler ve benzeri nesneler kullanlmtr. Ayn zamanda, özellikle orta bölümde yer alan Friz in parlak ltl görünümü Klinger in Beethoven Heykelinin boyal malzemelerindeki tutkuyu hatrlatr (Bisanz-Prakken, 2002). Esere adn veren Beethoven in, 9. senfonisinin son bölümü olan Schiller in Ode to Joy Nee ye Kaside den esinlenerek Klimt bu eseri yaratmtr ylnda dünyaya gelen Ludwig van Beethoven, ilk kez bu iiri incelemeye ald)nda tarih, 9. senfoniyi bestelemesinden 30 yl öncesine dayanyordu ylnda ilk basks yaplan bu iire, ilk beste denemesini 1792 ylnda yapt)nda Beethoven daha 1. senfonisini yazmamt. Schiller in bu iirine 200 den fazla beste denemesi yaptktan sonra, 1824 ylnda sonuncusunu 9. senfonisinin sonuna eklemitir. Besteci 9. senfonisi ile insanl)n mutlulu)a olan özlemini anlatmaya çalmtr Mutlulu9a Çekilen Özlem Temas Beethoven nn 9. senfonisinden ilham alnarak yaratlan eserde üç ana tema görülmektedir: Soldaki ilk ve uzun duvarda Mutlulua çekilen özlem, ortada yer alan ksa duvarda Dü+manca güçler ve son olarak sa)daki uzun duvarda Tüm dünyaya öpücük. Bu temadaki ö)eleri üç balkta inceleyecek olursak: Yüzen Periler Yüksekli)i yaklak 2 ile 2,15 m arasnda de)ien bir duvara çallan kompozisyonda, figürlerin mekann üst ksmna yerletirildi)i görülmektedir. Onlarn altndaki boluk dikkat çekicidir. Figürlerin üzerlerindeki kyafet ve tenlerinin rengi ile mekann rengi kontur çizgileriyle ayrt edilebilmektedir. Klimt in Yüzen Periler olarak adlandrd) resmin bu bölümünde, figürlerin saçlarnda altn yaldz ve dekoratif unsurlar kullanlmtr. Oldukça uzun bir zincir oluturan bu periler mutlulu)a çekilen özlemi sembolize etmektedir. Bu figürler birinci duvardan son duvara kadar süre gelen, tek bana sahneleri bütünleyen ortak bir ö)e olarak karmza çkmaktadr. Resim 1. Yüzen Periler Ac Çeken )nsanlk Bu sahne, diz çökmü bir çift ve arkalarnda ayakta duran bir kz ile sembolize edilmitir. Figürlerin çplakl) ve soluk rengi yine kontur çizgisi kullanlarak mekann renginden ayrlmaktadr. Arka plann sa) ksmnda gri lekeyi elde etmek için dekoratif unsurlarla doku oluturuldu)u görülmektedir. Ac çeken insanlk adl bu bölümde, öndeki kadn ve erkek figür, kurtarclar olarak gördükleri övalyenin önünde diz çökmü, ellerini öne do)ru kavuturarak yalvarmaktadrlar. Önlerinde duran övalye figürüne mutlulu)a ulama yolunda savamas için yalvarmaktadrlar. 140

5 Typhoeus Yunan mitolojisinde tanrlarn bile savamakta zorland), eytani güce sahip Typhoeus, a)zndan alev saçan, yüz tane kafas olan bir canavardr. Burada Klimt tarafndan eytan simgelemek amac ile kullanlmtr. Resmin sa)na do)ru devam eden mavi kanatlar ve ylans uzantlar onun devasa görüntüsüne katkda bulunmaktadr. Klimt bu karakterin gözlerinde inci dü)meler kullanarak yüzündeki korkunç ifadeyi güçlendirmitir. Resim 2. Ac Çeken. )nsanlk Parltl Zrhl *övalye Figürün üzerinde ve geri planda yo)unlatrlm dekoratif unsurlar kullanlmtr. Önde, elinde klcyla ayakta duran bir erkek figürü görülmektedir. Parltl zrhl övalye temasnda, figürün zrh, klc, önde ve yerde duran mi)ferinde yo)un olarak altn yaldz kullanlarak bu figüre dikkat çekildi)i düünülmektedir. Buradaki erkek figürüne esin kayna) olan kii. Senfoninin 4. hareketinin orkestrasyonunu yapm olan Gustav Mahler in ta kendisidir. Resim 5. Typhoeus Resim 3. Parltl Zrhl *övalye *efkat ve )htiras Wövalye figürünün arkasnda biri yüzü bize dönük, di)eri ise iki eli kavumu, gözleri kapal iki kadn figürü görülmektedir. Wefkat ve ihtiras, iki kadn figürü ile sembolize edilmitir. Bu kadn figürleri, övalyenin mutluluk yolunda savamasn cesaretlendiren iç motivasyonun anlatm biçimidir. Gorgonlar Resmin bu sahnesinde, Yunan mitolojisinde erkekleri baklar ile taa çeviren, ylan saçl, çirkin dii canavarlar olarak bilinen, Typhoeus un kzlar, üç kz karde betimlenmitir. Cinselliklerinin öne çkarld) gözlenen üç çplak kadn figürü, farkl durularyla dikkat çekmektedir. Siyah saçlarnn arasnda yer yer görülen ylanlar altn rengi boyanmtr. Gorgonlarn uçar erotizmi, ehvet ve kapris tasvirleri birçok eletirmen tarafndan boyal pornografi olarak suçlanmtr ( 2.2 DüAmanca Güçler Temas Dü+manca güçler temasnda ise övalyenin mutlulu)a ulamak yolunda savamak zorunda oldu)u eytani güçler yer almaktadr. Bunlar: Resim 5. Gorgonlar 141

6 Hastalk, Delilik ve Ölüm Gorgonlarn hemen üstünde yer alan figürler insanl)n bana musallat olan üç kötülü)ü, hastalk, delilik ve ölüm ü sembolize etmektedir. Ac Çeken Bela olarak bir deri bir kemik ekilde ifade edilen figür ise, Gorgonlar sararcasna kollarn yana açm olarak resmedilmitir. Sanat eletirmenleri tarafndan frizin bu bölümdeki figürler, sabit fikirlerin ve çlgnl)n imgeleri, patolojik sahneler ve soylu insan figürünün utanmaz karikatürleri eklinde olumsuz eletiri almtr ( e.html). Ezilme Acs Typhoeus un büyük, mavi kanatlar ve ylans uzantlar altnda yer alan boynu bükük, hastalk derecesinde zayf kadn figürü ile temsil edilmitir. Resim 6. Hastalk, Delilik ve Ölüm AArlk, *ehvet ve Ahlakszlk Typhoeus un hemen solunda yer alan üç kadn figürü ile Klimt arl), ehveti ve ahlakszl) ifade etmitir. Arlk, büyük göbekli bir kadn figürü ile sembolize edilmitir. <lk bakta hamile zannedilen bu kadn, gerçekte yiyecek, içecek ve sekse olan ar dükünlü)ün simgesidir. Figür, göbe)inin çarpc bir ekilde büyük görünmesi için profilden ve vücudun üst ksm çplak olarak çallmtr. Mavi ete)i inci boncuklarla, bronz halkalarla bezenmitir. Hemen onun ardndaki ehvet ve ahlakszlk temas ise biri ehvet dolu gülümseyen, di)eri ise çapkn bir bak ile resmedilmi iki çplak kadn figürü ile sembolize edilmitir. Resim 8. Ezilme Acs ( Yüzen Peri Bu bölümün en sa) üst köesinde yer alan bu figür, tüm kötülüklerin üstünden güçlü bir ekilde uçarak syrlmaktadr. Typhoeus un ylans uzantlar arasnda figürün sadece yüzü görülmektedir. 2.3 Tüm dünyaya öpücük final temas Wövalye, ac çeken insanlarn yakararak istemeleri ve iç motivasyonunun da deste)i ile tüm kötülüklere kar savam. Sanatç eserin final bölümünü çalt) son duvarda, sanatn ve iirin de deste)i ile mutlu sona ulam ve bunu tüm dünyaya öpücük ile bildirmitir. *iir Sanat Klimt in daha önceki Müzik, Müzik 1 ve Müzik 2 adl resimlerinde de kulland) lir çalan kadn figürü ile sembolize edilmitir. Klimt e göre bunun anlam mutlulu)a ulamaktr. Resim 9. *iir Sanat Resim 7. AArlk, *ehvet ve Ahlakszlk Sanatlar Be kadn figürü ile sembolize edilmitir. Bu kadnlar altn yapraklar üzerinde tanarak bizleri saf nee, mutluluk ve akn bulundu)u ideal dünyaya yönlendirmektedirler. 142

7 Üstteki üç kadn, melekler korosunu ve onlarn söyledi)i Ode to Joy u (Neeye Kaside) iaret etmektedirler. Bu artk eserin son sahnesidir. etrafnda çiçekler ve üzerlerinde ay ve güne figürleri yer almtr. Çplak ve kasl olan erkek figürü srtndan resmedilmi ve kadn skca kavramtr. Sarlarak öptü)ü kadn figürü tam olarak görülmemektedir. Resim 10. Sanatlar Melekler Korosu Beethoven in 9.senfonisinde yer alan ve son bölümünü oluturan Schiller in Ode to Joy iirini cennetteki melekler korosu seslendirmektedir: Kucakla+(n, milyonlar! Bu öpücüü tüm dünya için al(n, Karde+lerim +undan emin olun ki, Tanr( y(ld(zlar(n üzerinde ikamet etmektedir. ( oy) Figürler bu sahnede ayaklar yere basmayp da uçuyormu gibi görünmektedirler. Sanatç bu bölümde sanki yer çekimini hiçe saym gibidir. Figürlerin diziliinde her bir figür, biçim, renk ve hareket olarak tekrar ederek, ritmik bir düzen oluturmutur. Bu bölüm, Klimt in bu eserinin alegorik içeri)ini tümü ile içermektedir. Resim 11. Melekler Korosu Tüm Dünyaya Öpücük Melekler Korosunun önünde, ayaklar suyun içerisinde olan bu çiftin Resim 12. Tüm Dünyaya Öpücük Beethoven Friz, sergi sonunda büyük bir koleksiyoncu olan Carl Reinighaus a satlmtr. Yedi parçaya bölünerek sökülen bu yapt, tam 12 yl boyunca Viyana da bir depoda muhafaza edilmitir ylnda o dönemin en büyük Klimt koleksiyoncusu olan August Lederer tarafndan satn alnmtr. Yahudi kökenli bir aile olan Lederer ailesinin Avusturya dan <kinci Dünya Sava banda sürülmesinin ardndan eser kamulatrlmtr. Ancak <kinci Dünya Sava sonrasnda, eser sahibine iade edilmitir. Ancak, Lederer ailesi bir türlü restorasyon masraflarn göze alamamtr. Gerek Secession sergilerinin, gerekse Klimt in bayaptlarndan olan bu eser, 1973 ylnda Avusturya hükümeti tarafndan satn alnm ve 10 yla yakn bir sürede oldukça maliyetli bir ekilde restore edilmitir. SONUÇ 20. yüzyln banda Klimt, bezemenin ruhundan geometrik soyutlamann do)uunu gerçekletirmitir. Viyana Secessionizm i, Wassily Kandinsky nin Münih teki ilk soyut denemelerinden sekiz yl, Kasimir Malevitch in Petrograd 0.10 sergisindeki Siyah Kare sinden yaklak onüç yl ve Piet Mondrian n ekenar dörtgen kompozisyonlarndan hemen hemen onalt yl önce geometrik soyutlamann denemelerine girimitir. Bu akmda dekoratif uygulamalar, yani bir baka deyile bezemeler ile ilgili deneysel yaptlar ortaya koymulardr. 143

8 Viyana Secessionizm inin bu çalmas 1920 lerde ortaya çkan ve ban Theo van Doesborg un çekti)i resim ve mimariyi bir araya getiren Hollandal De Stijl akmn da öncülük etmitir. Ksacas Beethoven Friz ile birlikte Viyana ve Secession Binas nn Modernizm e ve bu akmn ortaya çkna önemli katklar olmutur (Brüderlin, 2002). Beethoven Friz de, muhteem bir dekorasyon içerisinde yerletirilmi alegorik figürler ve ehvet dolu kadn figürlerinin önünde duruldu)unda, ilk bakta soyutlamann etkileri, davurumcu çizgilerin kullanm ve süslemecili)in basknl) göze çarpmaktadr. Klimt in bu eserde, insan vücudundaki geometrik ekillerden yola çkarak, bedeni bezenmi bir ifreye dönütürme çabas dikkat çekmektedir. Antsal altn frizin, Klimt in bundan sonraki çalmalarnda, geometrik soyutlamaya geçii anlamnda önemli bir adm oldu)u anlalmaktadr. Bu çalma Klimt in altn ça) na balangç yapt) eser olarak saylmakta ve sanatçnn geliiminde önemli bir rolü oldu)u düünülmektedir. KAYNAKÇA 1. Aslano)lu, <. Sanat ve Mimarl(kta Art Nouveau Ak(m, Yeni Boyut Plastik Sanatlar Dergisi, (1/3), Ankara: Toruno)lu Ofset Tic. Ltd. Wti.: 20-23, (Mays, 1982). 2. Bisanz-Prakken, M. The Beethoven Frieze by Gustav Klimt And The Vienna Secession, Secession-Gustav Klimt-Beethovenfries, Wien: Remaprint: 21-38, (2002) 3. Brüderlin, M. The Birth Of Geometrical Abstraction From The Spirit Of Ornament, Secession-Gustav Klimt-Beethovenfries, Wien: Remaprint: 71-84, (2002) 4. Fliedl, Gottfried (2003). Klimt. Vienna: Taschen Publication. 5. Szeless, Margarethe. Gegen Klimt. The Beethoven Frieze- Provenance And Exhibition History, Secession-Gustav Klimt- Beethovenfries, Wien: Remaprint: 49-67, (2002) )NTERNET KAYNAKÇASI 1.Secession. e.html ( 8 Aralk 2006). 2.Ode To Joy. (9 Aralk Klimt. l (10 Ocak 2007). 4. Secession. (10 Ocak 2007). 5.Klimt er/gklimt/1.html (12 Ocak 2007). 144