Investigation of structural and mechanic properties in α -PbO2 phase of SnO2 under pressure
|
|
- Si̇mge Sarı
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ SAKARYA UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE e-issn: X Dergi sayfası: Geliş/Received Kabul/Accepted Doi /saufebilder Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması Tahsi Özer 1 *, Muhammet Karataşlı 2, Süleyma Çabuk 3 ÖZ SO 2 i sahip olduğu çeşitli özel ve özgü özellikleri birçok uygulamalar içi ou yararlı malzeme yapmıştır. Malzemei elastik sabitleri, mekaik, fiziksel ve kimyasal özellikleriyle yakı ilişki kurduğu içi çok öemlidir. SO 2 ı yapısal ve elastik sabitleri VASP yazılımı kullaılarak Yoğuluk Foksiyoel Teorisi(DFT) ile araştırılmıştır. Örgü parametreleri, atomik koumlar ve elastik sabitler 18 GPa ya kadar değişik basıçlarda iceledi. Hesaplaa elastik sabitler göstermektedir ki SO 2 mekaik olarak kararlıdır. Bulk modül, Debye sıcaklığı, Poisso oraı, Youg modülü, shear modülü ve kristal aizotropisi gibi bazı fiziksel icelikler hesaplaa verilerde türetilmiştir. CaCl 2 tipide α-pbo 2 yapısıa faz geçişi 12,13 GPa olarak elde edildi. SO 2 i Debye sıcaklığı elastik modüller ve ses hızlarıda hesapladı. α-pbo 2 yapısıı hesaplaa ortalama sıkıştırılabilirliği doğal atmosfer basıcıda x, y ve z yöleride 1,90 TPa -1 dır. Ayrıca, basıç kayaklı örgü (elastik) sabitleri diğer hesaplamalar ile elde edile souçlarla doğruda karşılaştırma yapmak amacıyla regresyo deklem uyarladı. Souçlar mevcut teorik ve deeysel verilerle kıyaslamıştır. Aahtar Kelimeler: SO 2, α-pbo 2 yapı, elastik sabitler, bulk modül, Debye sıcaklığı Ivestigatio of structural ad mechaic properties i α -PbO2 phase of SO2 uder pressure ABSTRACT SO 2 has various specific ad uique properties, which make this material very useful for may applicatios. The elastic costats of materials are very importat because they are closely associated with the mechaical, physical ad chemical properties. The structural ad elastic costats of SO 2 were ivestigated usig desity fuctioal theory (DFT) as implemeted i VASP software. The lattice parameters, atomic positios ad elastic costats were studied up to pressure of 18 GPa. The calculated elastic costats idicate that SO 2 is mechaically stable. Some fudametal physical quatities such as bulk modulus, Debye temperature, Poisso s ratio, Youg's modulus, shear modulus, ad crystal aisotropy were derived calculated data. The phase trasitio from CaCl 2 type to α-pbo 2 structure is obtaied at GPa. The Debye temperature of SO 2 was computed from the elastic moduli ad soud velocities. The computed average liear compressibility of α-pbo 2 structure is 1.90 TPa -1 i the x, y ad z directio at ambiet pressure. Also, the pressure-iduced lattice (elastic) costats were fitted to the regressio equatio i order to make direct compariso to results obtaied by other calculatios. The results were compared with available theoretical ad experimetal data. Keywords: SO 2, α-pbo 2 structure, elastic costats, bulk modulus, Debye temperature * Sorumlu Yazar / Correspodig Author 1 Osmaiye Korkut Ata Üiversitesi, Bahçe Meslek Yüksekokulu, Osmaiye- tahsiozer@osmaiye.edu.tr 2 Çukurova Üiversitesi, Fe Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Adaa scabuk@cu.edu.tr 3 Çukurova Üiversitesi, Fe Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Adaa muhammet.karatasli@gmail.com
2 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması 1. GİRİŞ(INTRODUCTION) Geiş bat aralığı (3,6 ev) ile -tipi yarı iletke malzeme ola SO 2 çok öemli tekolojik bir malzemedir[1]. Yarıiletke cihazları üretimide geiş kullaım alaıa sahiptir[2]. SO 2 görüür bölgede şeffaf olup, hem elektriksel iletkeliğe hem de optik özelliklere sahip olmasıda dolayı ice film uygulamalarıda yaygı olarak kullaılır[3]. SO 2 i sahip olduğu elektriksel, optiksel ve elektrokimyasal gibi göze çarpa özelliklerii yaı sıra gaz sesörleri, güeş pilleri, opto elektroiklik gibi potasiyel uygulamalarıda dolayı bu malzemeye arta bir ilgi vardır[4]. Normal şartlarda SO 2 tetragoal(rutil) yapıda olup P42/mm uzay grubuda kristalleşir[1]. SO 2 i deeysel olarak sıcaklık ve/veya basıç uygulayarak tetragoal yapıda diğer yapılara faz geçişi yaptığı gözlemiştir. Faz geçişi uygulaa basıca bağlı olarak sırasıyla: Tetragoal(rutil) ortorombik CaCl 2- tip(11,6gpa) ortorombik α-pbo 2-tip(16,8GPa) kübik pyrite-tip (20GPa) ortorombik ZrO 2-tip (41GPa) fluorite-tip (61 GPa) ortorombik cotuittip (68GPa)[7]. α-pbo 2 tip SO 2 ortorombik yapıda ve Pbc(o:60) uzay grubudadır. Bu fazda malzemei birim hücreside 4 molekül bulumakta olup, 12 atom içermektedir[5]. Deligöz ve ark.(2008) SIESTA kodu ile pyrite SO 2 i üzerie yaptıkları teorik çalışmada yapısal, elastik ve elektroik özelliklerii basıç altıda icelemişlerdir[6]. Hassa ve ark.(2013) WIEN2K bilgisayar yazılımı ile yaptıkları teorik çalışmada yedi farklı fazı basıç altıda örgü parametrelerii ve faz geçiş basıcıı hesaplamış olup, bad yapılarıı ve termodiamik özellikleri icelemişlerdir[7]. Erdem ve ark.(2014) VASP ile SO 2 i mevcut tüm fazları içi faz geçişlerii, elastik kat sayıları, bulk modülü ve bulk modülüü türevii hesaplamışlardır[5]. Das ve ark.(2016) rutil, CaCl 2, α-pbo 2 ve fluorite yapıları basıç altıda örgü sabitleri, elastik kat sayıları, elastik modülü ve elastik aizotropiyi hesaplamışlar, CaCl 2 yapıda α-pbo 2 yapıya geçiş basıcıı 11,35 GPa olarak rapor etmişlerdir[8]. Bu çalışmaı amacı, α-pbo 2 tip SO 2 malzemesii basıç altıda DFT yötemii kullaarak yapısal ve mekaik özelliklerii detaylı olarak araştırmaktır. Ayrıca, SO 2 i polikristal özellikleri, elastik aizotropi ve lieer sıkıştırılabilirlikleri icelemiştir. Deeysel çalışmalar göstermiştir ki α-pbo 2 tip SO 2 19 GPa[5] basıç değeride faz geçişi yaptığıda, mekaik özelliklerle ilgili çalışmalar18 GPa basıç ile sıırladırılmıştır. Herhagi bir basıçta, örgü sabitleri ve elastik kat sayıları tahmii içi regresyo aalizi yapılarak, bu değerlere ilişki yei bağıtılar öerilmiştir. 2. MATERYAL VE METOT (MATERIALS AND METHODS) 2.1. Hesaplama metodu (Calculatio method) Hesaplamalarda geelleştirilmiş gradyet yaklaşımı (Geeralized Gradiet Approximatio (GGA)) kullaılarak VASP (Viea ab iitio simulatio package)[9-11] yazılımı ile yapılmıştır. PAW (Projector Augmeted Waves)[12] potasiyellerii Perdew- Burke-Erzerhof (PBE)[13] tipi foksiyoeli kullaıldı. Yapıla hesaplamalarda, eerji yakısama kriteri olarak elektroik iterasyo içi 10 8 ve iyoik iterasyo ise 10 6 alıdı. Düzlem dalgaları kietik eerji kesme değeri 500 ev ve k-oktalarıiçi Mokhorst- Pack örgü ağı seçilmiştir. Elastik sabitler zor-zorlama (stress-strai) yötemi[14, 15] kullaarak hesaplamıştır Lieer regresyo modeli (Liear regressio model) y i bağımlı, 1i, 2i, 3i ki bağımsız değişkeler olmak üzere, y i = B 0 + B 1 1i + B 2 2i + +B ki + i = b 0 + b 1 1i + b 2 2i + + b ki + e i (1) eşitliği yazılabilir. Buradaki i ve e i sırası ile rastgele hata ve gözlem-hesap souçları arasıdaki farktır(regressio). 1, 2,, k bağımsız değişkeleri basıca, y i bağımlı değişkelerie örgü parametreleri ve elastik kat sayılar karşılık gelmektedir. b 0, b 1,,b kat sayılarıı elde edilmesi içi lieer regresyo metodu kullaılabilir. Buu içi, q = e i 2 i q = (y i b 0 b 1 1i b k ki ) 2 i (2) ifadesii b o, b 1,, b kat sayılarıa göre türevii alıp sıfıra eşitleirse Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
3 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması y i = b 0 + b 1 x 1i + + b k x ki eşitlikleri elde edilir. Buradaki eşitlikler matris formuda şeklide yazılabilir. Eşitlikte geçe, x 1i y i = b 0 x 1i 2 + b 1 x 1i şeklide gösterile matrislerdir. Regresyo kat sayılarıı çözümü içi yazılarak lieer deklem takımıı b katsayıları hesaplaabilir[16]. b matrisii elamalarıı hesabı içi bilgisayar yazılımları kullaılabilir. Bu çalışmada MINITAB-17 paket programı[27]kullaılmıştır. 3. BULGULAR VE TARTIŞMA (RESULTS AND DISCUSSION) + b k x 1i x ki + x ki y i = b 0 x ki + b 1 x ki x 1i + + b k x ki x ki (3) b= g (4) A = x ki [ x ki b 0 b = [ ] g = b k 2 x ki ] g 0 = y i g k = x ki y i [ ] (5) b= -1 g (6) 3.1. Örgü sabitleri ve atomik koumlar (Lattice costats ad atomic positios) Hesaplamalarda ilk adım olarak, kristal yapıı geometrik optimizasyou yapılarak, kristali örgü parametresi ve atomları koumları hesapladı. Elde edile değerler, Tablo 1ve Tablo 2 de deeysel ve teorik souçlarla birlikte verilmiştir. Tablo 1.Örgü parametreleri a, b, c (Lattice parameters a, b, c) (Å) Bu Teorik Deeysel çalışma a 4,792 4,785 [5] 4,707 [17] 4,744 [5] b 5,820 5,822 [5] 5,710 [17] 5,707 [5] c 5,305 5,306 [5] 5,246 [17] 5,209 [5] Tablo 2. Atomik koumlar x, y, z (atomic positios x, y, z) Bu çalışma Teorik x S O S [5] O [5] S [17] O [17] 0 0, , ,277 y 0,165 0,393 0,165 0,393 0,165 0,388 z 0,250 0,422 0,250 0,422 0,25 0,418 Erdem ve diğ.(2014) çalışmalarıı VASP-GGA[5], Gracia ve diğ.(2007)[7] ise CRYSTAL03 program paketii kullaarak yapmışlardır. Bu çalışma ile bulua değerler Erdem ve diğ.(2014) bildirdiği değerler ile oldukça uyumlu olup, Gracia ve diğ.(2007) rapor ettikleri değerlerde ise küçük miktarda farklıdır. Bu farklılık kullaıla yazılım kodlarıı farklı olmasıda kayakladığı düşüülmektedir. Geel olarak elde edile souçlar literatür değerleri ile oldukça uyumludur. Tablo 3. Farklı basıçlar altıda hesaplaa ve regresyo eşitlikleride elde edile örgü parametreleri(a, b, c)(lattice parameters (a, b, c) obtaied from the regressio equatios ad calculated uder differet pressure) (Å) P Regresyo VASP (GPa) a b c a b c 0 4,7690 5,8040 5,2910 4,7915 5,8200 5, ,7683 5,6447 5,2455 4,7529 5,7601 5, ,7676 5,5651 5,2000 4,7222 5,7016 5, ,7669 5,5173 5,1545 4,7013 5,6431 5, ,7664 5,3261 5,1272 4,6933 5,6064 5, ,7647 5,1668 5,0180 4,7032 5,4296 5, ,7633 5,0075 4,9270 4,8300 5,0914 4, ,7619 5,8837 4,8361 4,8332 4,9350 4, ,7697 5,9633 5,3365 4,8391 5,8856 5,3539 Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
4 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması SO 2 i farklı basıçlarda elde edile örgü sabitleri Tablo 3 de verilmiş olup, bu değerler kullaılarak MINITAB-17 paket programı ile regresyo aalizi yapılmıştır. Yapıla aaliz soucuda aşağıdaki regresyo eşitlikleri elde edilmiştir. (C 22 +C 33 2C 23)>0, (C 11 +C 22 +C 33 +2C 12 +2C C 23)>0 (C 11 + C 22 2 C 12) > 0, (C 11 + C 33 2 C 13) > 0 C 11> 0, C 22> 0, C 33> 0, C 44> 0, C 55> 0, C 66> 0 (9) a = 4,769-0, P b = 5,804-0,01593 P c = 5,291-0, P Eşitlikte geçe P, GPa birimide basıcı, a, b, c ise Å birimide örgü parametrelerii temsil etmektedir. Yukarıda verile regresyo eşitlikleri yardımı ile hesaplaa örgü sabitlerii değerleri Tablo 3 de verilmiştir. 0 GPa basıç içi VASP yazılımı ve regresyo eşitlikleride elde edile örgü parametrelerii değerleri, deeysel souçlarla[5] kıyasladığıda yaklaşık % 1,6 (VASP) ve %0,8 (regresyo) farklı olduğu görülür Elastik sabitler(elastic costats) Bir kristal yapıda başka bir kristal yapıya faz geçişi olduğu zama, malzemei mekaik özellikleri değişir. Malzemeleri mekaik özelliklerii değerledirebilmek içi elastik sabitlerii bilmek gerekir. Basıç altıdaki malzemei elastik sabitleri, dayaıklılık, mekaik kararlılık ve faz geçişi tahmi etmek ve alamak içi gereklidir[18]. Katıı elastik özellikleri, ısı kapasitesi, erime oktası, atomlar arası bağ ve Debye sıcaklığı gibi fiziksel özellikleri ile ilişkilidir[4]. Bu icelikleri kesi ölçüsüü, yüksek basıçta deeysel şartları zorluğu yüzüde belirlemek zor bir iştir. Ab iitio kuatum mekaik metotlar elastik özellikleri ortam basıcı veya belirli bir basıç altıda sistematik çalışma yapmak içi oldukça uygudur. Ab iitio metotlar kullaarak malzemei yapısal, mekaik, elektroik ve optik özelliklerii büyük bir doğruluk ile hesaplamak mümküdür[19]. Ortorombik kristal sistemi 9 tae bağımsız elastik sabit ile karakterize edilebilir. Bu elastik sabitler aşağıda gösterildiği gibi matris formuda verilebilir[8, 20]: (C ij ) = C 11 C 12 C C 12 C 22 C C 13 C 23 C C C 55 0 [ C 66 ] (7) (8) Buradaki C ij lerelastik sabitleri göstermektedir. Ortorombik yapılar içi mekaik kararlılık kıstasları aşağıdaki eşitliklerle verilmektedir[8,20, 21]: Hesaplaa elastik kat sayılar eşitlik (9) da verile kriterleri sağlamaktadır. Deeysel olarak 19 GPa[5] basıçta faz geçişi olduğuda, elastik kat sayıları basıç bağımlılığı 18 GPa basıca kadar icelemiştir. Basıç bağımlılığı iki adımda yapılmıştır. İlk adımda verile basıç değeride geometrik optimizasyo yapılmıştır. Daha sora elde edile bu optimize parametreler kullaılarak verile basıçta elastik katsayılar hesaplamıştır. Farklı basıçlarda hesaplaa ve literatürde mevcut ola elastik kat sayılar Tablo 4 de verilmiştir. Tablo 4 de verile değerler kullaılarak yapıla regresyo aalizide aşağıdaki eşitlikler elde edilmiştir. C 11 = 241,7 + 4,583 P C 44 = 76,82-0,1192 P C 12= 146,7 + 4,305 P C 22 = 262,3 + 2,334 P C 55 = 88,61 + 0,6476 P C 13= 135,1 + 4,235 P C 33 = 285,1 + 4,627 P C 66 = 112,0 + 0,6110 P C 23= 91,30 + 2,393 P (10) Regresyo aalizide elde edile eşitlikler yardımıyla hesaplaa elastik kat sayılar Tablo 5 de verilmiştir. Tablo 5 de de görüleceği üzere, regresyo eşitlikleride hesaplaa elastik sabitleri değerleri VASP yazılımı ile elde edile souçlar ve literatür değerleriyle uyumludur. C 11, C 22 ve C 33 elastik sabitleri, sırasıyla a-, b- ve c- yölerideki doğrusal sıkışma direcii gösterir. Tablo 4 ve Tablo 5 de görüleceği gibi C 33 değeri C 11 ve C 22 değerleride daha büyüktür. Bu durum göstermektedir ki, a- ve b-ekseleri boyuca malzeme daha fazla sıkıştırılabilir. Bekleildiği gibi basıç değerii artması ile tüm değerler artmıştır. Dolayısı ile sıkıştırılabilirlikler azalmıştır. C 44 parametresi malzemei sertliğii yöete öemli bir parametredir. C 44 değerii küçük olması malzemei yeterice sert bir malzeme olmadığıı gösterir. Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
5 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması Tablo 4. Elastik kat sayılar (The elastic coefficiets) (GPa) P C 11 C 22 C 33 C 44 C 55 C 66 C 12 C 13 C 23 Bu çalışma Teorik [5] 0 242,42 259,78 295,36 76,12 83,67 110,14 145,99 140,20105, ,50 276,63 314,83 77,88 87,91 115,31 165,73 158,25115, ,39 286,98 330,68 77,75 91,99 119,32 183,66 175,27120, ,66 292,40 345,62 75,75 95,61 121,66 199,59 191,22123, ,42 294,70 354,44 73,79 97,61 122,67 208,63 200,51125, ,60 256,90 257,10 74,80 92,50 111,70 154,20 121,10 83, ,20 276,90 320,30 76,40 96,30 116,10 167,20 163,30 71, ,40 293,20 342,30 76,50 99,30 119,50 190,80 185,40126, ,50 302,70 360,90 74,80 101,30 121,20 211,00 204,70133, ,50 307,20 373,40 73,00 101,90 121,10 253,50 217,50137,20 Tablo 5. Regresyo eşitlikleride hesaplaa elastik kat sayılar (Calculated the elastic coefficiet from regressio equatios)(gpa) P C 11 C 22 C 33 C 44 C 55 C 66 C 12 C 13 C ,70 262,30 285,10 76,82 88,61 112,00 146,70 135,10 91, ,62 273,97 308,24 76,22 91,85 115,06 168,23 156,28 103, ,53 285,64 331,37 75,63 95,09 118,11 189,75 177,45 115, ,45 297,31 354,51 75,03 98,32 121,17 211,28 198,63 127, ,19 304,31 368,39 74,67 100,27 123,00 224,19 211,33 134, Bulk ve shearmodülü (Bulk ad shearmodulus) Elastik modüller malzeme bilimi içi öemli iceliklerdir. Bulk modülü(b) çatlamayı, shear modülü(g) ise plastik deformasyoa karşı direci temsil eder. Bir malzemei bulk(b) ve shear modül(g), poisso oraı(θ) ve Youg modülü(e) aşağıdaki eşitliklerle verilir[20, 22, 23]: 1 B R = S 11 + S 22 + S [S 12 + S 13 + S 23 ] (11) B V = 1 9 [C 11 + C 22 + C (C 12 + C 13 + C 23 )] (12) G V = 1 15 (C 11 + C 22 + C 33 C 12 C 13 C 23 ) (C 44 + C 55 + C 66 ) (13) 1 = 1 [4(S G R S 22 + S 33 ) + 3(S 44 + S 55 + S 66 ) 4(S 12 + S 13 + S 23 )] (14) θ X = 1 2 [B X (2/3)G X B X +(1/3)G X ] (15) E X = 9B XG X G X +3B X (16) Eşitliklerde geçe V alt idisi Voigt, R alt idisi Reuss, X alt idisi Voight, Reuss ve Hill yaklaşımlarda herhagi birii, S yumuşaklık (compliace) matrisi, C elastik sabit matrisi göstermektedir. S ile C arasıdaki ilişki, S C = 1 (17) olarak verilir. Malzemeleri modüllerii hesaplaya diğer bir yaklaşım Hill yaklaşımıdır [22]. Bu yaklaşımı üst sııra karşılık gele Voight ve alt sııra karşılık gele Reuss yaklaşımlarıı matematiksel ortalamasıdır. Bu yaklaşım, G H=(G V+G R)/2 ve B H=(B V+B R)/2[22] şeklide ifade edilmekte olup, polikristal malzemeleri e iyi teorik elastik modülleri olarak düşüülmektedir. Bu icelikler Tablo 4 ve Tablo 5 de verile elastik kat sayılar yardımı ile yukarıda verile eşitlikler[11-17] kullaılarak bulk ve shearmodül, poisso oraı, Youg modülü hesaplaarak Tablo 6 da verilmiştir. Poisso oraı içi literatürde deeysel veya teorik verilere ulaşılamadığıda kıyaslama yapılamamıştır. Bu bağlamda söz kousu icelikler ilk kez bu çalışmada hesaplamıştır. Bulkmodülü (B), belirli bir basıç altıda malzemei hacim değişimie karşı gösterdiği direci ölçüsüdür. Büyüklüğü katıı sertliği hakkıda bilgi verir. Hesaplaa bulk modülü değerii yaklaşık 170 GPa Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
6 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması olmasıda dolayı orta sertlikte bir malzeme olarak 3.4. Debye sıcaklığı (Debye temperature) ifade edilebilir. Debye sıcaklığı öemli bir parametre olup, ısı kapasitesi ve erime sıcaklığı gibi katıı birçok fiziksel özelliği ile ilgilidir. Debye sıcaklığı ( D) [22], Tablo 6. Hesaplaa bulk(b H), kayma(g H) ve Youg modülü (E H) ve Poisso oraı (ϑ H) (Calculated the bulk (B H), shear (G H) ad Youg's modulus (E H), Poisso's ratio (ϑ H) ) P BH(GPa) GH(GPa) ϑh EH(GPa) BH/GH (GPa) 0 170,4 79,7 0,30 206,9 2, ,6 80,2 0,31 210,8 2, ,5 80,6 0,33 214,0 2, ,0 80,9 0,34 216,6 2, ,3 81,0 0,35 217,8 2, ,6 78,1 0,31 204,1 2, ,2 80,2 0,32 211,3 2, ,8 81,3 0,33 215,5 2, ,1 81,5 0,33 217,3 2, ,2 81,5 0,34 218,1 2,7 Teori [8] 0 193,57 85,75 194,54 2,26 Regresyo VASP Kayma modülü (G), malzemei belirli düzlemler boyuca kaymaya karşı gösterdiği tepkii ölçüsüdür. Bulk modülüe göre sertliği daha iyi tahmi eder. Bu bağlamda kayma modülüü 80 GPa mertebeside olması malzemeleri yeterice sert olmadığıı göstermekte olup, bulk modülü ile elde edile soucu destekler. Basıç ile B ve G değeri artması beklee bir durumdur. Poisso oraı (ϑ), malzemeleri temel özellikleride bir taesi olup, bağlama kuvvetlerii karakteristiğii gösterir. Merkezi kuvvetler içi üst ve alt sıırlar sırasıyla 0,50 ve 0,25'dir. Tabloda verile Poisso oralarıda görüleceği gibi SO 2 bileşiği merkezi kuvvetler etkisidedir. Yougmodülü (E) gerilme zorua karşı gerilme zorlamasıı ölçüsüdür. Büyük olması malzemei sert olduğuu gösterir. Youg modülüü 200 GPa civarıda olması malzemei çok sert olmadığıı belirtir. Bu durum, bulk ve kayma modülüü desteklemektedir. θ D = h k B ( 3 4πV a ) 1/3 V m (18) olarak ifade edilebilir. Bu eşitlikte geçe h: Plack, k B: Boltzma sabiti, V a: Zor uygulamada öceki birim atom başıa hacim ve υ m ortalama ses hızıdır. Debye sıcaklığıı hesaplaması içi detaylı bilgiler referas 4 de bulumaktadır. Debye sıcaklığı hesaplaarak Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7. Hesaplaa Debye sıcaklığı(calculated Debye temperature) Voigt Reuss Hill P Ρ(kg/m 3 ) v m (m/s) θd(k) v m (m/s) θd(k) v m (m/s) θd(k) VASP Regresyo ,3 4215,4 543,3 4068,0 524,3 4142,4 533, , ,8 551,0 4055,9 527,4 4147,5 539, ,7 4237,7 555,7 4014,5 526,4 4127,8 541, ,8 4221,6 557,8 3954,4 522,5 4090,4 540, ,5 4209,4 558,6 3918,9 520,0 4067,0 539, ,8 4216,1 547,7 4041,6 525,0 4129,9 536, ,1 4209,9 551,1 3997,3 523,2 4105,1 537, ,3 4201,4 554,2 3944,5 520,3 4075,2 537, ,3 4203,1 557,7 3894,6 516,8 4052,1 537, ,0 4140,7 556,9 3802,9 511,5 3975,7 534,6 Göz öüde buludurula faz içi yoğuluk(ρ) ve Debye sıcaklığı( D) a ilişki literatürde teorik veya deeysel bir değer buluamadığıda kıyaslama yapılamadı. Sadece bir fikir vermesi açısıda Madelug(2004)[24] bildirdiğie göre rutil-so 2 içi örgü parametreleri a=4,737 Å, c=3,186 Å, Debye sıcaklığı 570 K, 300 K sıcaklıkta yoğuluk 6,994g/cm 3 ve 7,02g/cm 3 dür. B/G oraı malzemeleri sertliği içi öemli bir kriterdir. Yüksek B/G oraı süek (dövülge), düşük ora kırılgalıkla (gevreklik) ilgilidir. Eğer B/G> 1,75 ise süek, aksi halde malzeme kırılga davraış sergiler[4]. SO2 i hesaplaa B/G oraıı 1,75 de büyük olmasıda dolayı bu malzeme süek özelliğie sahiptir Aizotropifaktörü (Aisotropy factor) Malzemeleri ölçüle fiziksel özellikleri kristal yöelimlerie bağlıdır. Bu durum aizotropi olarak adladırılır. Aizotropik davraışı doğru bir şekilde taılaması, kristal fiziğii yaı sıra malzeme bilimi içi de öem bir etkiye sahiptir. Shear aizotropik faktörü, farklı düzlemlerde atomlar arasıdaki bağlamaı aizotropikliğii derecesii bir ölçüsüdür. Aizotropii derecesi kristal yapıı simetrisie bağlıdır. Shear aizotropi faktörü aşağıdaki eşitliklerle taımlaır[8]: Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
7 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması 4C A 1 = 44 C 11 +C 33 2C 13 {100} düzlemi içi (19) 8,76 0,51 2,19 1,62 A 2 = 4C 55 C 22 +C 33 2C 23 {010} düzlemi içi (20) 18 1,82 0,74 2,2 3 1,3 3 A 3 = 4C 66 C 11 +C 22 2C 12 {001} düzlemi içi (21) İzotropik kristallerde A 1, A 2 ve A 3 faktörleri1 eşit olup, aksi durumlarda kristali aizotropik derecesii gösterir. Diğer bir aizotropi taımlaması bulk ve kayma modülüe bağlı olarak ifade edile yüzde elastik aizotropidir. Yüzde elastik aizotropi, A B = B V B R B V +B R 100 A G = G V G R G V +G R 100 (22) 3.6. Faz Geçişi (Phase trasitio) SO 2 i CaCl 2 tipte α-pbo 2 yapıya faz geçiş basıcıı, G=E+PV-TS şeklide verile Gibbs serbest eerjisi hesaplaarak buluabilir. Temel durumda (T = 0) Gibbs serbest eerjisi, H = E + PV şeklide verile etalpiye eşit olur. Her bir faz içi farklı basıçlarda etalpi değerleri hesaplaır. Basıca karşılık etalpi grafiği çizilir. Eğrileri kesiştiği okta faz geçiş basıcıı (P T) verir. CaCl 2 tipte α-pbo 2 yapıya faz geçiş basıcıı tahmi etmek içi, basıcı etalpi değerlerie karşı değişimi Şekil 1 de verilmiştir. olarak verilir [22]. Bu ifadelerde % 0 malzemei izotropik olduğuu, % 100 ise malzemei maksimum elastik aizotropiye sahip olduğuu gösterir. Elastik sabitleri yardımı ile aşağıdaki eşitlikler kullaılarak ekseler boyuca lieer sıkıştırılabilirlikler de hesaplaabilir[25]. x=s 11 + S 12 +S 13 y=s 12 + S 22 +S 23 z=s 13 + S 23 +S 33 (23) Burada sıkıştırılabilirlilikleri göstermektedir. Aizotropi oraı ve doğrusal sıkışabilirlikler, elastik sabitlerde yöelime bağlı olarak hesaplaabilir. Elastik sabitlerde kullaarak hesaplaa elastik aizotropi ve sıkıştırılabilirlik kat sayıları Tablo 8 de verilmiştir. Elde edile doğrusal sıkışabilirliğe göre SO 2 x-ekseleri boyuca e az, y-ekseleri boyuca e fazla sıkıştırılabilir oldukları görülmektedir. Tablo 8 de verile souçlara göre {001}, {010} ve {100} kayma düzlemleride elastik olarak aizotropik olduğu görülür. Hesaplaa bulk (A B) ve kayma (A G) aizotropi değerlerie göre SO 2 malzemeside aizotropi bulumaktadır. alımıştır. Literatürde bu değer teorik olarak 11,50 GPa[5], 17 GPa[17] ve deeysel olarak 19 GPa[5] Tablo 8. Aizotropi faktörleri (The aisotropy factors) olduğu rapor edilmiştir. Kayma Elastik Lieer P(Gpa Aizotropik A 1 A 2 A 3 Aizotropi A B A G(% x y z 0 ) 1,18 0,97 2,1 0,0 3,72 1,84 2,10 1,76 4. SONUÇLAR (CONCLUSIONS) 5 1,19 0,97 2,2 0 0,1 9 4,54 1,54 2,00 1, ,18 0,98 2,3 2 0,3 3 5,62 1,20 2,02 1, ,14 0,98 2,4 6 0,8 4 6,76 0,84 2,14 1,66 Bu çalışmada, ab iitio metodu kullaılarak SO ,09 0,98 2,5 8 1,2 2 7,37 0,62 2,24 1,68 kristalii yapısal ve mekaik özellikleri araştırıldı. 0 1,75 0,84 1,6 3 0,0 9 4,41 1,70 2,16 2,01 CaCl 2 tip de α-pbo 2 tip yapıya faz geçiş basıcı 5 1,77 0,81 1,8 8 0,2 9 5,39 1,32 2,14 1,86 belirledi. Hesaplaa örgü parametre değerleri 10 1,79 0,78 1,9 2 0,6 9 6,54 0,99 2,14 1,74 deeysel değer ile kıyasladığıda yaklaşık 15 1,81 0,76 2,1 6 1,0 1 7,87 0,68 2,17 1,66 %1,6(VASP) ve %0,8(regresyo) farklı olduğu görüldü. 2 3 Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp , VASP Regresyo Şekil 1Basıcı bir foksiyou olarak etalpi (Ethalpy as a fuctio of the pressure) Şekil 1 de verile iki eğrii birbirii kestiği 12,13 GPa oktası faz geçiş basıcı (P T) olarak belirlemiştir. Şekil1 de görüldüğü gibi farklı iki fazı etalpileri birbirie çok yakıdır. Bu durum geçiş basıcıı teorik hesaplamasıı az güveilir yapmaktadır[26]. Bu çalışmada 11,46 ile 12,81 GPa değerlerii ortalaması ola 12,13 GPa değeri faz geçiş basıcı olarak
8 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması Dokuz bağımsız elastik sabitler, VASP ve MINITAB- 17 yazılımları kullaılarak hesapladı. Her iki yazılım ile hesaplaa elastik sabitler, ortorombik yapıı mekaik dege koşullarıı sağlamaktadır. Elde edile elastik sabitler kullaılarak bulk, Youg, kayma modülleri, Poisso oraı, Debye sıcaklığı Voigt, Reuss ve Hill yaklaşımı ile hesaplamış olup, ortalama ses hızı belirledi. Özellikleri iyi bilie SO 2 üzerie yapıla regresyo aaliz souçları, mevcut deeysel ve teorik souçlarla oldukça uyumludur. Regresyo aalizi, birim hücreside çok fazla atom bulua malzemeleri basıç altıda örgü ve elastik sabitlerii her bir basıç değeride belirlemesie imkâ vermekte olup, teorik hesaplamalarda zamada tasarruf sağlatacaktır. Bilgi Bu çalışma Türk Fizik Dereği 32.Uluslararası Fizik kogreside bildiri olarak suulmuştur. KAYNAKÇA(REFERENCES) [ 1] Li, Y., Fa, W., Su, H., Cheg, X., Li, P., Zhao, X., Hao, J., Jiag, M. Optical properties of the highpressure phases of SO 2: First-priciples calculatio, J.Phys. Chem. A, 114, , [ 2]Ivashcheko, V.I.,Rud, B.M., Gochar, A.G., Ivashcheko, L.A., Buteko, O.O. Effect of i homogeeous deformatio o the electroic structure of SO 2 ad S xsb 1-xO 2 phases, Structural Materials Research, 51, , [ 3]Parliski, K., Kawazoe, Y. Ab iitio study of phoos i the rutile structure of SO 2 uder pressure, The Europea Physical Joural B, 13, , [ 4]Liu, C., Che, X., Ji, G. First-priciples ivestigatios o structural, elastic ad electroic properties of SO 2 uder pressure, Computatioal Materials Sciece, 50, , [ 5]Erdem, İ., Kart, H.H., Cagi, T. High pressure phase trasitios i SO 2 polymorphs by first-priciples calculatios, Joural of Alloys ad Compouds, 587, , [ 6]Deligoz, E.,Colakoglu, K.., Ciftci, Y.O. The structural, elastic, ad electroic properties of the pyrite-type phase for SO 2, Joural of Physics ad Chemistry of Solids, 69, , [ 7] Hassa, F.,Moussawi, S., Nou, W., Salameh, C., Postikov, A.V. Theoretical calculatios of the highpressure phases of SO 2, Computatioal Materials Sciece 72, 86 92, [ 8] Das, P.K., Chowdhury, A., Madal, N., Arya, A. First-priciples characterisatio of the pressure depedet elastic aisotropy of SO 2 polymorphs, Philosophical Magazie, 96, , [ 9] Kresse, G.,joubert, D. From ultra-soft pseudo potetials to the projector augmet wave method, Physical Review B 59/3, , [10] Kresse, G.,Furtmüller, J. Efficiecy of ab-iito total eergy calculatios for metals ad semicoductors usig a plae-wave basis set, Computatioal Materials Sciece 6, 15-20, [11] Kresse, G.,Furtmüller, J. Efficiet iterative schemes for ab-iito total eergy calculatios usig a plae-wave basis set, Physical Review B 54/16, , [12]Blöch, P.E. Projector augmet wave method, Physical Review B 50/24, , [13] Perdew, J.P., Burke, K., Emzerhof, M. Geeralized Gradiet Approximatio Made Simple, Physical Review Letters 77/18, , [14]Page, Y. L., Saxe, P. Symmetry-geeral leastsquares extractio of elastic coefficiets from ab iitio total eergy calculatios, Phys. Rev. B, 63: , [15] Nielse, O. H., Marti, R. C., First-Priciples Calculatio of Stress Phys. Rev. Lett., 50: , [16] Özer, T., Fe-Ni-Cr-MEsaslı alaşımlarda martesite döüşüm sıcaklıklarıı belirlemesi. Kahramamaraş Sütçü İmam Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Yüksek Lisas Tezi 31 sayfa, [17]Gracia, L., Beltra, A., Adres, J. Characterizatio of the high-pressure structures ad phase trasformatios i SO 2. A desity fuctioal teory study, J. Phys. Chem. B, 111, , [18] Zhu, B., Liu, C., Lv, M., Che, X., Zhu, J., Ji, G. Structures, phase trasitio, elastic properties of SO 2 from first-priciples aalysis, Phsica B, 406, , [19]Bilge, M., Kart, S.Ö., Kart, H.H., Çağı, T. B3-B1 phase trasitio ad pressure depedece of elastic properties of ZS, Materials Chemistry ad Physics, 111, , [20] Özer, T., SbXI(X=S, Se, Te) bileşiklerii yapısal, diamik ve termodiamik özelliklerii ab iito yötemlerle icelemesi. Çukurova Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Doktora Tezi 148 sayfa, [21] Wu, Z., Zhao, E., Xiag, H., Hao, X., Liu, X., Meg, J. Crystal structures ad elastic properties of super hard IrN 2 ad IrN 3 from first priciples, Physical Review B, 76, , [22] Coétable, D., Thomas, O. First-priciples study of the structural, electroic, vibratioal, ad elastic properties of orthorhombic NiSi, Physical Review B 79, , [23] Liu, Q., Liu, Z., Feg, L., Tia, F. First-priciples study of structural, elastic, electroic ad optical properties of orthorhombic NaAlF 4,Computatioal Materials Sciece 50, , Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
9 T. Özer, M. Karataşlı, S. Çabuk Basıç altıda α -PbO2 fazıdaki SO2 i yapısal ve mekaik özelliklerii araştırılması [24] Madelug, O. Semicoductors: Data hadbook. Spriger, [25] Özışık, H., GeI 2, Re 2C, La-Bi ve L 2O 3 (L=Sc, Y, La-Lu) bileşiklerii yapısal, elektroik, mekaik ve titreşimsel özelliklerii ab iito yötemlerle icelemesi. Gazi Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Doktora Tezi 127 sayfa, [26] Soyka, C., Kart, S.Ö. Structural, mechaical ad electroic properties of ZTe polymorphs uder pressure, Joural of Alloys ad Compouds, 529, , [27] MINITAB 17. Available: Sakarya Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Dergisi, vol. 21, o. 3: pp ,
Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. CaCl 2 Fazda SnO 2 Kristalinin Mekanik Özelliklerinin Araştırılması
Afyo Kocatepe Üiversitesi Fe ve Mühedislik Bilimleri Dergisi Afyo Kocatepe Uiversity Joural of Sciece ad Egieerig AKÜ FEMÜBİD 7 (207) 020 (399-405) AKU J. Sci.Eg.7 (207) 020 (399-405) DOI: 0.5578/fmbd.53838
DetaylıTEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR
www.tekolojikarastirmalar.com ISSN:34-44 Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi 7 () 35-4 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Polivili Klorür (Pvc) Malzemeleri Sıcaklığa Bağlı Titreşim Özelliklerii Đcelemesi
DetaylıBİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül
BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ A.Saide Sarıgül DENEYİN AMACI: Akastre bir çubuğu modal parametrelerii (doğal frekas, titreşim biçimi, iç söümü) elde edilmesi. TANIMLAMALAR: Modal aaliz: Titreşe bir sistemi
DetaylıNİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE
Niğde Üiersitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı, (1), 37-47 NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ Uğur YILDIRIM 1,* Yauz GAZİBEY, Afşi GÜNGÖR 1 1 Makie Mühedisliği Bölümü, Mühedislik Fakültesi,
DetaylıLİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2
LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ SABİT NOKTA İTERASYONU YÖNTEMİ Bu yötemde çözüme gitmek içi f( olarak verile deklem =g( şeklie getirilir. Bir başlagıç değeri seçilir ve g ( ardışık
DetaylıYAPISAL ELEMANLARIN TİTREŞİM FREKANSLARININ ANALİZİ İÇİN ÜÇ BOYUTLU TIMOSHENKO KİRİŞ ELEMANI
2. Türkiye Deprem Mühedisliği ve Sismoloji Koferası YAPISAL ELEMANLARIN TİTREŞİM FREKANSLARININ ANALİZİ İÇİN ÜÇ BOYUTLU TIMOSHENKO KİRİŞ ELEMANI ÖZET: O. Soydaş 1 ve A. Sarıtaş 2 1 Doktora Öğrecisi, İşaat
DetaylıKi- kare Bağımsızlık Testi
PARAMETRİK OLMAYAN İSTATİSTİKSEL TEKNİKLER Prof. Dr. Ali ŞEN Ki- kare Bağımsızlık Testi Daha öceki bölümlerde ölçümler arasıdaki ilişkileri asıl iceleeceğii gördük. Acak sıklıkla ilgileile veriler ölçüm
DetaylıREGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyon Basit doğrusal regresyon modeli: .. + n gözlem için matris gösterimi,. olarak verilir.
203-204 Bahar REGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyo Basit doğrusal regresyo modeli: y i = β 0 + β x i + ε i Modeli matris gösterimi, y i = [ x i ] β 0 β + ε i şeklidedir. x y 2 gözlem
DetaylıAKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ
AKIŞKA BORUSU ve ATİLATÖR DEEYİ. DEEYİ AMACI a) Lüle ile debi ölçmek, b) Dairesel kesitli bir borudaki türbülaslı akış şartlarıda hız profili ve eerji kayıplarıı deeysel olarak belirlemek ve literatürde
DetaylıMETAL MATRİSLİ DAİRESEL DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ARTIK GERİLMELERİN ANALİZİ
PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K Bİ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 1999 : 5 : -3 : 141-146
DetaylıFİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ
FİER RAGG IZGARA TAANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ Lale KARAMAN 1 N. Özlem ÜNVERDİ Elektroik ve Haberleşme Mühedisliği ölümü Elektrik-Elektroik Fakültesi Yıldız Tekik Üiversitesi, 34349, eşiktaş, İstabul 1
DetaylıGenel Kimya ve 4. Şubeler
Geel Kimya 101 3. ve 4. Şubeler Dr. Oza Karaltı E-mail : okaralti@etu.edu.tr Ofis: 112-2 https://sites.google.com/site/etukim101 6. Gazlar Gazları fiziksel davraışlarıı 4 özellik belirler. Sıcaklık (K),
DetaylıMAK312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME OTOMATİK KONTROL LABORATUARI 1. Elektriksel Ölçümler ve İşlemsel Kuvvetlendiriciler
MAK32 ÖLÇME ve DEĞELENDİME OTOMATİK KONTOL LABOATUAI Elektriksel Ölçümler ve İşlemsel Kuvvetlediriciler AMAÇLA:. Multimetre ile direç, gerilim ve akım ölçümleri, 2. Direç ölçümüde belirsizlik aalizii yapılması
DetaylıELEKTRİK ALAN ALTINDAKİ KARE KUANTUM KUYUSUNUN ELEKTRONİK ÖZELLİKLERİNİN PERTÜRBATİF VE ANALİTİK YÖNTEM İLE İNCELENMESİ
SAÜ. Fe Bilimleri Dergisi, 14. Cilt,. Sayı, Elektrik Ala Altıdaki Kare Kuatum Kuyusuu Elektroik Özelliklerii Pertürbatif Ve Aalitik Yötem İle İcelemesi ELEKTRİK ALAN ALTINDAKİ KARE KUANTUM KUYUSUNUN ELEKTRONİK
Detaylıİşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.
OLASILIK VE İSTATİSTİK DERSLERİ ÖZET NOTLARI İstatistik: verileri toplaması, aalizi, suulması ve yorumlaması ile ilgili ilkeleri ve yötemleri içere ve bu işlemleri souçlarıı probabilite ilkelerie göre
DetaylıALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI
ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları Alteratif üretim
DetaylıHALL ETKİLİ AKIM TRANSFORMATÖRÜNÜN SPEKTRAL VE İSTATİSTİKSEL ANALİZİ
ISSN:306-3 e-joural of New World Scieces Academy 2008, Volume: 3, Number: 2 Article Number: A0075 NATURAL AND APPLIED SCIENCES ELECTRIC AND ELECTRONIC ENGINEERING BİR Received: September 2007 Accepted:
DetaylıAÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ
Eskişehir Osmagazi Üiversitesi Müh.Mim.Fak.Dergisi C.XXI, S., 2008 Eg&Arch.Fac. Eskişehir Osmagazi Uiversity, Vol..XXI, No:, 2008 Makalei Geliş Tarihi : 2.02.2007 Makalei Kabul Tarihi : 23.03.2007 AÇIK
DetaylıKİMYASAL DENGE (GİBBS SERBEST ENERJİSİ MİNİMİZASYONU) MODELLEMESİ
KİMYASAL DENGE (GİBBS SERBEST ENERJİSİ MİNİMİZASYONU) MODELLEMESİ M. Turha ÇOBAN Ege Üiversitesi, Mühedislik Fakultesi, Makie Mühedisliği Bölümü, Borova, İZMİR Turha.coba@ege.edu.tr Özet: Kimyasal degei
DetaylıAFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2
S.Ü. Müh. Bilim ve Tek. Derg., c.2, s.1, 2014 Selcuk Uiv. J. Eg. Sci. Tech., v.2,.1, 2014 ISSN: 2147-9364 (Elektroik) AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2
DetaylıYatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects
Uşak Üiversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2012) 5/2, 89-101 Yatırım Projeleride Kayak Dağıtımı Aalizi Bahma Alp RENÇBER * Özet Bu çalışmaı amacı, yatırım projeleride kayak dağıtımıı icelemesidir. Yatırım
DetaylıALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI
µ µ içi Güve Aralığı ALTERNATİF İTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMAI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları
DetaylıSTATİK MUKAVEMET İÇİN TASARIM (Design for Static Strength) Maksimum Normal Gerilme Teorisi (Maximum Normal Stress Theory)
Gücelleme:04/11/018 TATİK MUKAVEMET İÇİN TAARIM (Desig for tatic tregth) MUKAVEMET TEORİLERİ (Failure Theories) Maksimum Normal Gerilme Teorisi (Maximum Normal tress Theor) Üç asal gerilmede birisii, malzemei
DetaylıBÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER
BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ İkici bölümde verileri frekas tablolarıı hazırlaması ve grafikleri çizilmesideki esas amaç; gözlemleri doğal olarak ait oldukları populasyo dağılışıı belirlemek ve dağılışı geel özelliklerii
DetaylıISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ
4. HAFTA ISF44 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ PARANIN ZAMAN DEĞERİ VE GETİRİ ÇEŞİTLERİ Doç. Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr 2 Paraı Zama Değeri Paraı Zama Değeri Yatırım
Detaylıİstatistik ve Olasılık
İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri
DetaylıÇ.Ü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2012 Cilt:28-3
SÜPER SERT BC 5 BİLEŞİĞİNİN YAPISAL VE ELEKTRONİK ÖZELLİKLERİNİN YOĞUNLUK FONKSİYONEL TEORİSİ YARDIMIYLA İNCELENMESİ 1 Investıgatıon Of Structural And Electronıc Propertıes Of Super Hard Bc5 Compound Wıth
DetaylıCebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi
3 Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteı Yötemi Bu yötem bir izdüşüm tekiğie dayaır ve yalış pozisyo olarak isimledirile matematiksel tekiğe yakıdır. Buradaki düşüce f() çizgisi üzerideki bilie iki oktada
Detaylıİstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi
Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi Cilt: 8, No: 4, 011 (75-80) Electroic Joural of Machie Techologies Vol: 8, No: 4, 011 (75-80) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com e-issn:1304-4141
DetaylıŞEKER PANCARI KÜSPESİ KARBOKSİMETİL SELÜLOZUNUN GÖRÜNÜR VİSKOZİTESİNE SICAKLIK VE KONSANTRASYONUN ETKİSİ
ŞEKER PACARI KÜSPESİ KARBOKSİMETİL SELÜLOZUU GÖRÜÜR VİSKOZİTESİE SICAKLIK VE KOSATRASYOU ETKİSİ Hasa TOĞRUL, urha ARSLA Fırat Üiversitesi, Mühedislik Fakültesi, Kimya Mühedisliği Bölümü-ELAZIĞ ÖZET Şeker
DetaylıYENĐ BĐR ADAPTĐF FĐLTRELEME YÖNTEMĐ: HĐBRĐD GS-NLMS ALGORĐTMASI
Uludağ Üiversitesi ühedislik-imarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı, 008 YENĐ BĐR ADAPĐF FĐLRELEE YÖNEĐ: HĐBRĐD GS-NLS ALGORĐASI Sedat ĐRYAKĐ * eti HAUN ** Osma Hilmi KOÇAL ** Özet: Bu makalede, adaptif
DetaylıTEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR
www.tekolojikarastirmalar.com e-issn:134-4141 Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi 28 (3) 41-48 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Düşük Sıcak Kayaklı Isı Pompaları Eerji Maliyet Aalizi Özet Murat KAYA Hitit
DetaylıCİLALI ve PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA SÜRTÜNME KATSAYILARININ İNCELENMESİ
İLALI ve PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA SÜRTÜNME KATSAYILARININ İNELENMESİ (*) Mehmet Ardıçlıoğlu, (**) Ahmet Bilgil, (*) Özgür Öztürk (*) Erciyes Üiversitesi, İşaat Müh., Böl., Kayseri (**) Niğde Üiversitesi,
DetaylıFZM450 Elektro-Optik. 8.Hafta
FZM450 Elektro-Optik 8.Hafta Elektro-Optik 008 HSarı 1 8. Hafta Ders İçeriği Elektro-Optik Elektro-optik Etki Pockel Etkisi Kerr Etkisi Diğer Optik Etkiler Akusto-Optik Etki Mağeto-Optik Etki 008 HSarı
DetaylıDoç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ
TAHVİL DEĞERLEMESİ Doç. Dr. M. Mee DOĞANAY Prof. Dr. Ramaza AKTAŞ 1 İçerik Tahvil ve Özellikleri Faiz Oraı ve Tahvil Değeri Arasıdaki İlişki Tahvili Geiri Oraı ve Vadeye Kadar Geirisi Faiz Oraı Riski Verim
DetaylıDENEY 4 Birinci Dereceden Sistem
DENEY 4 Birici Derecede Sistem DENEYİN AMACI. Birici derecede sistemi geçici tepkesii icelemek.. Birici derecede sistemi karakteristiklerii icelemek. 3. Birici derecede sistemi zama sabitii ve kararlı-durum
DetaylıAb-initio study of dynamic, mechanical and thermal properties of Rh3Sc compound
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ SAKARYA UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE e-issn: 2147-835X Dergi sayfası: http://dergipark.gov.tr/saufenbilder Geliş/Received 27.01.2016 Kabul/Accepted
DetaylıGAUSS HÜZMESİNİN YÜKSEK FREKANSLARDA PLAZMA ORTAMLA ETKİLEŞİMİ
Gai Üiv. Müh. Mim. Fak. Der. Joural of the Faculty of Egieerig ad Architecture of Gai Uiversity Cilt 3, No, 73-79, 15 Vol 3, No, 73-79, 15 GAUSS HÜZMESİNİN YÜKSEK FREKANSLARDA PLAZMA ORTAMLA ETKİLEŞİMİ
DetaylıAYRIK DALGACIK DÖNÜŞÜMÜ İLE GÜRÜLTÜ SÜZME
AYRIK DALGACIK DÖNÜŞÜMÜ İLE GÜRÜLTÜ SÜZME Fahri VATANSEVER 1 Ferudu UYSAL Adullah UZUN 3 1 Sakarya Üiversitesi, Tekik Eğitim Fakültesi, Elektroik-Bilgisayar Eğitimi Bölümü, 54187 Esetepe Kampüsü/SAKARYA
DetaylıNOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ
NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. KULLANILAN ŞEKİLLERİN VE NOTLARIN TELİF HAKKI KİTABIN YAZARI VE BASIM EVİNE AİTTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ Ekoometri: Sözcük
DetaylıDENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir.
DENEY NO: 7 MOSFET ÖLÇÜMÜ ve UYGULAMALARI DENEYĐN AMACI: Bu deeyi amacı MOS elemaları temel özelliklerii, ve p kaallı elemaları temel uygulamalarıı öğretmektir. DENEY MALZEMELERĐ Bu deeyde 4007 MOS paketi
DetaylıBİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahmileme ve Hipotez Testlerie Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üiversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıEME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9
..7 EME 37 Girdi Aalizi Prosedürü SİSTEM SIMÜLASYONU Modelleecek sistemi (prosesi) dokümate et Veri toplamak içi bir pla geliştir Veri topla Verileri grafiksel ve istatistiksel aalizii yap Girdi Aalizi-II
DetaylıİSTATİSTİKSEL TAHMİNLEME VE HİPOTEZ TESTİ
İSTATİSTİKSEL TAHMİNLEME VE HİPOTEZ TESTİ Bu bölümdeki yötemler, bilimeye POPULASYON PARAMETRE değeri hakkıda; TAHMİN yapmaya yöelik ve, KARAR vermekle ilgili, olmak üzere iki grupta icelemektedir. Parametre
Detaylıˆp x p p(1 p)/n. Ancak anakütle oranı p bilinmediğinden bu ilişki doğrudan kullanılamaz.
YTÜ-İktisat İstatistik II Aralık Tahmii II 1 ANAKÜTLE ORANININ (p GÜVEN ARALIKLARI (BÜYÜK ÖRNEKLEMLERDE Her birii başarı olasılığı p ola birbiride bağımsız Beroulli deemeside öreklemdeki başarı oraıı ˆp
DetaylıDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
DOKUZ EYÜ ÜİVERSİTESİ FE BİİMERİ ESTİTÜSÜ YAYII KÜTEİ SİSTEMERİ YÜKSEK MERTEBEDE KESME DEFORMASYOU TEORİSİ DİFERASİYE QUADRATURE (DQM) VE DİFERASİYE TRASFORMASYO (DTM) YÖTEMERİ KUAIARAK DİAMİK AAİZİ Yusuf
DetaylıTUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi
TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası, 5. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı, 5 8 Mart 5, Akara. TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordiatlarıı Gri istem ile Tahmi Edilmesi Kürşat Kaya *, Levet Taşcı,
Detaylıİstatistik ve Olasılık
İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri
DetaylıWEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
VII. Ulusal Temiz Eerji Sempozyumu, UTES 008 7-9 Aralı 008, İstabul WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Seyit Ahmet AKDAĞ, Öder GÜLER İstabul Tei Üiversitesi, Eerji
DetaylıTĐCARĐ MATEMATĐK - 5.2 Bileşik Faiz
TĐCARĐ MATEMATĐK - 5 Bileşik 57ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER: Örek 57: 0000 YTL yıllık %40 faiz oraıyla yıl bileşik faiz ile bakaya yatırılmıştır Bu paraı yılı souda ulaşacağı değer edir? IYol: PV = 0000 YTL = PV (
DetaylıLudwick Tipi Doğrusal Olmayan Malzemeden Yapılmış Bir Konsol Kirişteki Doğrusal Kabullerin Yer Değiştirmeler Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi
BAÜ Fe Bil. Est. Dergisi Cilt 6() 5-5 (04) Ludwick Tipi Doğrusal Olmaya alzemede Yapılmış Bir osol irişteki Doğrusal abulleri Yer Değiştirmeler Üzerideki Etkisii İcelemesi İbrahim EREN * Yıldız Tekik Üiversitesi
DetaylıEnflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir?
Elasyo ve Nakit Akışlarıa Etkisi (Chapter 11) TOBB ETÜ Örek 2015 Yılıda Çocuğuuzu Üiversiteye Gödermei Maliyeti Ne Kadar Olacak? 2005 yılıda 1 yıllık üiversite masraı $17,800. Elasyo edeiyle üiversite
DetaylıÖğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı
Öğreci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı SORU 1. a) Ekoomii taımıı yapıız, amaçlarıı yazıız. Tam istihdam ile ekoomik büyüme arasıdaki ilişkiyi açıklayıız. b) Arz-talep kauu edir? Arz ve talep asıl artar
DetaylıISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ
8. HAFTA ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ PORTFÖY YÖNETİMİ II Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr Geleeksel Portföy Yaklaşımı, Bu yaklaşıma göre portföy bir bilim değil,
DetaylıFe(1-x) Al(x) Alaşım Sisteminin İkinci Derece Elastik Sabitlerinin Genelleştirilmiş Morse Potansiyel Fonksiyonu İle Hesaplanması H.Y.Ocak, E.
Fe (-x) Al (x) ALAŞIM SİSTEMİNİN İKİNCİ DERECE ELASTİK SABİTLERİNİN GENELLEŞTİRİLMİŞ MORSE POTANSİYEL FONKSİYONU İLE HESAPLANMASI Hamza Yaşar OCAK, Ercan UÇGUN Dumlupınar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
DetaylıÇOK SERBESTLĐK DERECELĐ SĐSTEMLERĐN ZAMAN TANIM ARALIĞINDA DĐNAMĐK ANALĐZĐ
DOKUZ EYLÜL ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ ÇOK SERBESTLĐK DERECELĐ SĐSTEMLERĐN ZAMAN TANIM ARALIĞINDA DĐNAMĐK ANALĐZĐ Kerem GÜRBÜZ Hazira, 011 ĐZMĐR ÇOK SERBESTLĐK DERECELĐ SĐSTEMLERĐN ZAMAN TANIM
DetaylıMEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ
MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ Mustafa ÖZDEMİR İ. Cem PARMAKSIZOĞLU ÖZET Düya çapıda rekabeti ö plaa çıktığı bu gükü şartlarda, e gelişmiş ürüü, e kısa sürede, e ucuza üretmek veya ilk yatırım ve işletme
DetaylıİZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ
_ 163 İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ Emi Fuad KENT İbrahim Necmi KAPTAN ÖZET Bu çalışmada güeş eerjisi destekli
DetaylıOBTAINING REGIONAL TRANSFORM COEFFICIENT CONSIDERING THE DISTANCE AND DIRECTION WİTH L1-NORM METHOD
LNORM YÖNTEMİ İLE BÖLGESEL DÖNÜŞÜM KATSAYILARININ UZAKLIK VE YÖN DİKKATE ALINARAK ELDE EDİLMESİ Ü. KIRICI, Y. ŞİŞMAN Odokuz Mayıs Üiversitesi, Mühedislik Fakültesi, Harita Mühedisliği Bölümü, Samsu, ulku.kirici@omu.edu.tr,
DetaylıDİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME
DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME Uğur SAYNAK ve Alp KUŞTEPELİ Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü İzmir Yüksek Tekoloji Estitüsü, 35430, Urla, İZMİR e-posta: ugursayak@iyte.edu.tr e-posta:
DetaylıİŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY
Süleyma Demirel Üiversitesi Vizyoer Dergisi Suleyma Demirel Uiversity The Joural of Visioary İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA ÖZET Yrd. Doç. Dr. Halil ÖZDAMAR 1 İstatistiksel kalite kotrol
DetaylıMACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI
V. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI UHUK-014-065 8-10 Eylül 014, Erciyes Üiversitesi, Kayseri MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI İlke TÜRKMEN 1 Erciyes Üiversitesi, Kayseri Seda ARIK
Detaylı1. GRUPLAR. 2) Aşağıdaki kümelerin verilen işlem altında bir grup olup olmadığını belirleyiniz.
Sorular ve Çözümleri 1. GRUPLAR 1) G bir grup olmak üzere aşağıdaki eşitlikleri gösteriiz. i) e G birim elema olmak üzere e 1 = e. ii) a G olmak üzere (a 1 ) 1 = a. iii) a 1, a 2,, a G içi (a 1 a 2 a )
DetaylıYüksek ve Geniş Arazi Şekillerinin Varlığı Halinde Yer Dalgası Yayılımı ve Sistem Kayıpları
Yüksek ve Geiş Arazi Şekillerii Varlığı Halide Yer Dalgası Yayılımı ve Sistem Kayıpları Burak Polat ÜBİAK Marmara Araştırma Merkezi, Bilişim ekolojileri Araştırma Estitüsü, P.K., 447, Gebze, Kocaeli polat@btae.mam.gov.tr
DetaylıÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ
C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 97 ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ Yalçı KARAGÖZ Cumhuriyet Üiversitesi
DetaylıANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI
TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı 18 22 Nisa 2011, Akara ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI
DetaylıARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY Cilt/Vol.:-Sayı/No: : 355-366 (9) ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE TEK DEĞİŞKENLİ KARARLI DAĞILIMLAR,
DetaylıRobot Navigasyonunda Potansiyel Alan Metodlarının Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulanması
Robot Navigasyouda Potasiyel Ala Metodlarıı Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulaması Eyüp Çıar 1 Osma Parlaktua Ahmet Yazıcı 3 1, Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü, Eskişehir Osmagazi Üiversesi,
DetaylıVektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2
Açıklama Sorusu : V kayışlar, ayı mekaizma büyüklükleride düz kayışlara göre daha yüksek dödürme mometlerii taşıyabildikleri bilimektedir. V kayışları düz kayışlara göre gözlee bu üstülüğü sebebi "kama
DetaylıHARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ
HARMONİK DİSORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ Celal KOCAEPE Oktay ARIKAN Ömer Çağlar ONAR Mehmet UZUNOĞLU Yıldız ekik Üiversitesi Elektrik-Elektroik Fakültesi Elektrik
DetaylıUçucu Organik Bileşiklerin YapıMalzemelerindeki Difüzyon ve AdsorpsiyonununDinamik Metotla İncelenmesi
Uçucu Orgaik Bileşikleri YaıMalzemelerideki Difüzyo ve AdsorsiyouuDiamik Metotla İcelemesi *1 Mehmet Kaleder, 2 Şakir Yılmaz ve 2 Cevdet Akosma 1 Fırat Üiversitesi Mühedislik Fakültesi, Biyomühedislik
Detaylı6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI
6. BÖLÜM VEKTÖR LARI -BOYUTLU (ÖKLİT) I Taım: Eğer pozitif bir tam sayı ise sıralı -sayı, gerçel sayılar kümesideki adet sayıı (a 1, a 2,, a ) bir dizisidir. Tüm sıralı -sayılarıı kümesi -boyutlu uzay
Detaylı(3) Eğer f karmaşık değerli bir fonksiyon ise gerçel kısmı Ref Lebesgue. Ref f. (4) Genel karmaşık değerli bir fonksiyon için. (6.
Problemler 3 i Çözümleri Problemler 3 i Çözümleri Aşağıdaki özellikleri kaıtlamaızı ve buu yaıda daha fazla soyut kaıt vermeizi isteyeceğiz. h.h. eşitliğii ölçümü sıfır ola bir kümei tümleyei üzeride eşit
DetaylıVeteriner İlaçları Satış Yetkisinin Veteriner Hekimliği Açısından Değerlendirilmesi: II. İlaç Satış Yetkisinin Vizyon ve Bilanço Üzerine Etkileri [1]
Kafkas Uiv Vet Fak Derg 6 ():, 00 DOI:0./kvfd.00.6 RESEARCH ARTICLE Veterier İlaçları Satış Yetkisii Veterier Hekimliği Açısıda Değerledirilmesi: II. İlaç Satış Yetkisii Vizyo ve Bilaço Üzerie Etkileri
DetaylıBASAMAK ATLAYARAK VEYA FARKLI ZIPLAYARAK İLERLEME DURUMLARININ SAYISI
Projesii Kousu: Bir çekirgei metre, metre veya 3 metre zıplayarak uzuluğu verile bir yolu kaç farklı şekilde gidebileceği ya da bir kişii veya (veya 3) basamak atlayarak basamak sayısı verile bir merdivei
DetaylıBir Rasgele Değişkenin Fonksiyonunun Olasılık Dağılımı
5.Ders Döüşümler Bir Rasgele Değişkei Foksiyouu Olasılık Dağılımı Bu kısımda olasılık dağılımı bilie bir rasgele değişkei foksiyoları ola rasgele değişkeleri olasılık dağılımlarıı buluması ile ilgileeceğiz.
DetaylıSAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme
SAYISAL ÇÖZÜMLEME Saısal Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME 8. Hafta İNTERPOLASYON Saısal Çözümleme 2 İÇİNDEKİLER Ara Değer Hesabı İterpolaso Doğrusal Ara Değer Hesabı MATLAB ta İterpolaso Komutuu Kullaımı Lagrace
DetaylıSÖNÜMLÜ-DEĞİŞTİRİLMİŞ KORTEWEG-deVRIES (KdV) DENKLEMİNİN ANALİTİK VE HESAPLAMALI ÇÖZÜM KARŞILAŞTIRMASI
XIX. ULUSAL MEKANİK KONGRESİ 4-8 Ağustos 5, Karadeiz Tekik Üiversitesi, Trabzo SÖNÜMLÜ-DEĞİŞTİRİLMİŞ KORTEWEG-deVRIES (KdV) DENKLEMİNİN ANALİTİK VE HESAPLAMALI ÇÖZÜM KARŞILAŞTIRMASI Ciha BAYINDIR Işık
DetaylıİSTATİSTİK 2. Tahmin Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI. aysecagli@beykent.edu.tr
İSTATİSTİK 2 Tahmi Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI aysecagli@beyket.edu.tr İstatistik yötemler İstatistik yötemler Betimsel istatistik Çıkarımsal istatistik Tahmi Hipotez testleri Nokta tahmii Aralık
DetaylıBÖLÜM XIII. FOURİER SERİLERİ VE FOURİER TRANSFORMU Periyodik fonksiyon
Devre erisi Ders Ntu BÖLÜM XIII FOURİER SERİLERİ VE FOURİER RANSFORMU Periydik fksiy f( t) f( t ),,,... ve periyt. f ( t )- f( t - ) f( t + ) - f( t + )... Pratikte birçk elektriksel kayak periydik dalga
DetaylıDENEY 7: GAZLARIN ISI SIĞASI. Amaç: Havanın molar ısı sığasının sabit basınçta (Cp)ve sabit hacimde (Cv)belirlenmesi.
DENEY 7: GAZLARIN ISI SIĞASI Amaç: Havaı mlar ısı sığasıı sabit basıçta (C)ve sabit hacimde (Cv)belirlemesi. ermal eerji bir cam bru içeriside direci la bir telde kısa bir akım dalgasıyla gaza aktarılır.
DetaylıOKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA
Joural of Research i Educatio ad Teachig OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA Yard.Doç.Dr. Tüli Malkoç Marmara Üiversitesi
DetaylıGAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuarı III
GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENİSLİĞİ BÖLÜMÜ KM 482 Kimya Mühedisliği Laboratuarı III eey No : 2-a eeyi adı : Kesikli istilasyo eeyi amacı : a) Kolodaki basıç kaybıı belirlemek,
DetaylıThe Determination of Food Preparation and Consumption of the Working and Non-Working Women in Samsun
Research Turkish Joural of Family Medicie & Primary Care www.tjfmpc.com The Determiatio of Food Preparatio ad Cosumptio of the Workig ad No-Workig Wome i Samsu Samsu İlide, ve Kadıları, Evde Besi Hazırlama
DetaylıGENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ)
. Türkiye Deprem Mühedisliği ve Sismoloi Koferası - Ekim ODTÜ ANKARA ÖZET: GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ) F.S. Alıcı, K. Kaatsız ve H. Sucuoğlu Araştırma Görevlisi,
DetaylıMATLAB VE ASP.NET TABANLI WEB ARAYÜZÜ KULLANILARAK DOĞRUSAL OLMAYAN SİSTEMLERİN ANALİZİ
Gazi Üiv. Müh. Mim. Fak. Der. Joural of the Faculty of Egieerig ad Architecture of Gazi Uiversity Cilt 27, No 4, 795-806, 2012 Vol 27, No 4, 795-806, 2012 MATLAB VE ASP.NET TABANLI WEB ARAYÜZÜ KULLANILARAK
Detaylı4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin
4/16/013 Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyası içi Tahmi Kitle ve Öreklem Öreklem Dağılımı Nokta Tahmii Tahmi Edicileri Özellikleri Kitle ortalaması içi Aralık Tahmii Kitle Stadart Sapması içi Aralık Tahmii
DetaylıSÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNA ELEMANLARI LABORATUARI DENEY FÖYÜ
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK AKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNA ELEMANLARI LABORATUARI DENEY ÖYÜ DENEY I VİDALARDA OTOBLOKAJ DENEY II SÜRTÜNME KATSAYISININ BELİRLENMESİ DERSİN
Detaylıİki Serbestlik Dereceli Mekanizmalarla İşlev Sentezinde Tasarım Noktalarının Eşit ve Çebişev Aralıklandırması ile Seçiminin Karşılaştırılması
Uluslararası Katılımlı 7. Makia Teorisi Sempozyumu, İzmir, -7 Hazira 05 İki Serbestlik Dereceli Mekaizmalarla İşlev Setezide Tasarım oktalarıı Eşit ve Çebişev Aralıkladırması ile Seçimii Karşılaştırılması
DetaylıM Ü H E N D İ S L E R İ Ç İ N S AY I S A L YÖ N T E M L E R
İ H S A N T İ M U Ç İ N D O L A P C İ, Y İ Ğ İ T A K S O Y M Ü H E N D İ S L E R İ Ç İ N S AY I S A L YÖ N T E M L E R P U B L I S H E R O F T H I S B O O K Copyright 13 İHSAN TİMUÇİN DOLAPCİ, YİĞİT AKSOY
DetaylıTAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ Sapmasızlık 3.2. Tutarlılık 3.3. Etkinlik minimum varyans 3.4. Aralık tahmini (güven aralığı)
3 TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ 3.1. Sapmasızlık 3.. Tutarlılık 3.3. Etkilik miimum varyas 3.4. Aralık tahmii (güve aralığı) İyi bir tahmi edici dağılımı tahmi edilecek populasyo parametresie yakı civarda
DetaylıÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ
Öğreme Etkili Hazırlık ve Taşıma Zamalı Paralel Makieli Çizelgeleme Problemi HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ TEMMUZ 2006 CİLT 2 SAYI 4 (67-72) ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL
DetaylıKOMPOZİT MALZEMELERİN SÜRÜNME DAVRANIŞININ SONLU ELEMANLAR YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ
PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING OLLEGE MÜHENDİ SLİ K BİL İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SIENES YIL İLT SAYI SAYFA : 2004 : 0 : : 59-66 KOMPOZİT
DetaylıPOLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK. Derleyen Osman EKİZ Eskişehir Fatih Fen Lisesi 1. GİRİŞ
POLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK Derleye Osma EKİZ Eskişehir Fatih Fe Lisesi. GİRİŞ Poliomları idirgeebilmesi poliomları sıfırlarıı bulmada oldukça öemlidir. Şimdi poliomları idirgeebilmesi ile ilgili bazı
Detaylı7. Ders. Bazı Kesikli Olasılık Dağılımları
Hatırlatma: ( Ω, U, P) bir olasılık uzayı ve 7. Ders Bazı Kesikli Olasılık Dağılımları : Ω ω R ( ω) foksiyou Borel ölçülebilir, yai B B içi { ω Ω : ( ω) B } U oluyorsa foksiyoua bir Rasgele Değişke deir.
DetaylıKALINLIĞI DEĞİŞKEN KOMPOZİT SİLİNDİRİK PANELLERİN CHEBYSHEV KOLLOKASYON METODU İLE STATİK VE DİNAMİK ANALİZİ
VI. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 28-30 Eylül 206, Kocaeli Üiversitesi, Kocaeli UHUK-206-57 KALINLIĞI DEĞİŞKEN KOMPOZİT SİLİNDİRİK PANELLERİN CHEBYSHEV KOLLOKASYON METODU İLE STATİK VE DİNAMİK ANALİZİ
DetaylıErkan İlik YÜKSEK LİSANS TEZİ. Fizik Anabilim Dalı
Geelleştirilmiş Bir Bose Gazı Modelii Bazı İstatistik Mekaiksel Özelliklerii İcelemesi Erka İlik YÜKSEK LİSANS TEZİ Fizik Aabilim Dalı Hazira 03 A Ivestigatio o Some Statistical Mechaical Properties of
DetaylıGÜÇ SİSTEMLERİNDE SIFIR GEÇİŞ VE TAYLOR YÖNTEMLERİ KULLANILARAK FREKANS KESTİRİMİ
GÜÇ SİSTEMLERİNDE SIFIR GEÇİŞ VE TAYLOR YÖNTEMLERİ KULLANILARAK FREKANS KESTİRİMİ Bekir ÇENGELCİ Afyo Kocatepe Üiversitesi, Tekoloji Fakültesi, Mekatroik Mühedisliği, Kampus Afyokarahisar, Türkiye bcegelci@aku.edu.tr
DetaylıDOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE PORTFÖY OPTİMİZASYONU VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA
DOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE PORTFÖY OPTİMİZASYONU VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Filiz KARDİYEN (*) Özet: Portföy seçim problemi içi klasik bir yaklaşım ola karesel programlama yötemi,
DetaylıÇ.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-1
FERROELEKTRİK VE PARAELEKTRİK FAZDAKİSBSI ELEKTRONİK VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN AB İNİTİO HESABI * Ab Initio Calculation Ofelectronic And Mechanic Properties Of Sbsi In Ferroelectric And Paraelectric Phases
Detaylı