ÜNAK Bilgi Yönetimi 2.0: Sosyal A larda Bilgi Hizmetleri. 7-9 Ekim 2010 Ondokuz May s Üniversitesi, Samsun. Bildiriler Kitab

Transkript

1 ÜNAK 2010 Bilgi Yönetimi 2.0: Sosyal Alarda Bilgi Hizmetleri 7-9 Ekim 2010 Ondokuz Mays Üniversitesi, Samsun Bildiriler Kitab Yayna Hazrlayanlar Aytaç Yldzeli Tolga Çakmak Nevzat Özel Samsun, 2012

2 Sosyal Kataloglama Siteleri ve Yeni Nesil Kütüphane Kataloglar Nevzat ÖZEL * ve Tolga ÇAKMAK ** Web 2.0 temelli sosyal a ve kataloglama sitelerinin ortaya çkmas, web ortamndaki kullanclarn beklentilerini deitirmi ve bu sitelerdeki yaplar kullanarak bir koleksiyona sahip olma, sahip olunan materyalleri dier kullanclarla paylama ve kendi kütüphanelerini oluturma davranlarnda bulunmalarna neden olmutur. Sosyal kataloglama sitelerinde sunulan istatistikî bilgiler de üye ve kataloglanan materyal saysnn her geçen gün arttn göstermektedir. Youn bir kullanma sahip olan sosyal kataloglama sitelerindeki uygulamalarn çevrimiçi kütüphane kataloglarna uyarlanmas, bilgi merkezlerinin hedef kitlelerine daha iyi hizmetler verebilmesi ve yeni teknolojileri kullanclarna sunmas açsndan önem kazanmtr. Bu çalmada sosyal kataloglama siteleri, bu sitelerde yer alan uygulamalar ve bunlarn çevrimiçi kütüphane kataloglarna yansmalar ele alnmaktadr. Anahtar sözcükler: Yeni nesil kütüphane kataloglar, Çevrimiçi kütüphane kataloglar, Sosyal alar, Sosyal kataloglama siteleri, Web 2.0 Giri Öz Web 2.0 teknolojilerinin geliimiyle birlikte sosyal a uygulamalarna (Facebook, Myspace gibi) ve sosyal iaretleme sitelerine (Delicious, Flickr gibi) olan ilgilinin gün geçtikçe çoald görülmektedir. Bu uygulamalar ve siteler, kullanclarn web içeriklerine katkda bulunabildikleri, bu içerikleri kolaylkla kullanabildikleri ve dier kullanclarla paylaabildikleri bir yapy bünyesinde bulundurmaktadr. Bu yaplarn bilgi kaynaklarna yönelik olarak kullanld sosyal kataloglama siteleri, kullanc merkezli bir yaklam, etkileimi ve paylam ön planda tutmaktadr. Sosyal kataloglama siteleri, kullanclarna kendi kataloglarn oluturma ; sahip olduklar veya sahip olmak istedikleri bilgi kaynaklarn (kitap, CD, DVD vb.) dier kullanclarla paylaabilme ; o kaynaklara yönelik olarak yorum yapabilme / okuyabilme ; tartma gruplar * Ar. Gör.; Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü (tcakmak@hacettepe.edu.tr) ** Ar. Gör.; Ankara Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü (nozel@ankara.edu.tr) 121

3 Özel - Çakmak kurabilme ve snflama amacyla etiketler oluturabilme gibi seçenekleri sunmakta ve önemli bir etki yaratmaktadr. Günümüzde çevrimiçi kütüphane kataloglarnn büyük çounluu ise, kullanclarna sadece kataloglama ve snflama ilemleri sonucunda oluturulmu bibliyografik tanmlamalar listelemekte; kullanc özelliklerini belirleyen ve geri bildirimleri toplayan bir düzene sahip bulunmamaktadr. Sosyal kataloglama sitelerindeki bu seçeneklerin çevrimiçi kütüphane kataloglarna da kazandrlmas, bu kataloglarn ilevlerinin artrlmasna ve gelecek nesil kütüphane kataloglarnn oluturulmasna yardmc olmaktadr. Sosyal Kataloglama Siteleri Web 2.0 teknolojilerinin kullanlmaya balanmasyla, farkl amaçlar için sosyal alar, bloglar, wikiler, etiketleme, yer imleri, medya paylam gibi araç ve uygulamalar önem kazanmtr. Bu araç ve uygulamalarn her biri farkl ilevler tarken, sosyal alar birden çok ilevi bir arada bulundurmaktadr (Çakmak, 2009). Kataloglama ve snflama ilemlerine yönelik sosyal a uygulamalarn içeren sosyal kataloglama siteleri kavramsal çerçevede incelendiinde, kullanclarn sahip olduklar ya da ilgi duyduklar bilgi kaynaklarnn (kitap, CD- ROM, DVD vb.) kataloglanmasn salayan ve bu uygulamalar kullanan dier kullanclarla paylam, etkileimi olanakl klan web araçlar olarak nitelendirilebilir (Social Cataloging Applications, 2009). Dier bir ifadeyle ise, kullanclara okuduklar/okuyacaklar kaynaklar hakkndaki bilgileri, önerileri ve deerlendirmeleri paylama olana sunarak okuyucularla yazarlar arasndaki balanty salayan araçlardr (Jeffries, 2008). Sosyal kataloglama siteleri, web kullanclarna okuduklar/okuyacaklar kaynaklar kataloglayabilmenin yan sra bu kaynaklar izleyebilme, snflayabilme ve etiketleyebilme, kaynaklarla ilgili tartmalara katlabilme ve dier kullanclarla paylaabilme olanaklarn sunmaktadr (Spiteri, 2009; Mendes, Quiñonez-Skinner ve Skaggs, 2009). Giustini, Hooker, ve Cho (2009), sosyal kataloglama sitelerinin; Kitaplarla ilgili bibliyografik tanmlamalar yaratma ve paylama, Benzer ilgilere sahip yeni çevrimiçi topluluklar oluturma, Kaynaklarn bulunabilirliini artrma ve eriime yönelik kullanc merkezli ek metadata üretme, Kütüphaneciler için i birlii ve ortaklaa çalmalara olanak tanma ve bu sürece kullanclar da dorudan katk salayacak bir biçimde dâhil etme özelliklerini tadklarn ifade etmilerdir. 122

4 Sosyal kataloglama siteleri ve yeni nesil kütüphane kataloglar 2007 ylndan itibaren hzl bir geliim gösteren sosyal kataloglama sitelerinin ve bu sitelere üye olan kullanclarn says youn bir art göstermektedir. Literatürde sosyal kataloglama siteleri ile ilgili çalmalarda genellikle LibraryThing, Goodreads ve Shelfari gibi sitelerin isimleri ön plana çkarken, kitaplardan bilgisayar oyunlarna kadar farkl türlerdeki materyallere yönelik 26 nn üzerinde sosyal kataloglama sitesinin varl dikkati çekmektedir. Genellikle içerik olarak farkl özelliklere sahip olan bu sitelerin bir ksm yalnzca belirli türlerdeki materyallere yönelik sosyal kataloglama uygulamalarna izin verirken, bazlar ise birden fazla materyal türüne izin vermektedir. LibraryThing Sosyal kataloglama siteleri içerisinde en popüler sitelerden bir tanesi olan LibraryThing, kullanc ve içerdii kaynak says bakmndan büyük bir koleksiyona sahiptir. Site istatistiklerine göre bir milyondan fazla kullancnn üye olduu sitede, 51 milyonu akn sayda kataloglanm kitap ve 5 milyon 320 bin civarnda özgün eser bulunmaktadr. Bu say genel olarak dier kütüphanelerle karlatrldnda, LibraryThing in birçok kütüphane koleksiyonundan daha büyük bir yapya sahip olduu sonucu ortaya çkmaktadr. Ayrca LibraryThing koleksiyonunda yer alan kataloglanm kitap saysnn 32 milyondan fazla kataloglanm kitap içeren dünyann en büyük kütüphanesi Library of Congress den fazla olduu görülmektedir (Library of Congress, 2010; LibraryThing Zeitgeist, 2010). Kitaplarnz çevrimiçi kataloglayn slogann tayan site; kullanclara okuduklar ve okumakta olduklar kitap türü materyaller için yorum yapma, tartma konular açma, ilgilendikleri kitaplar hakkndaki bilgileri görme, kitaplarn beenilmesi ile ilgili yönlendirici bilgiler sunma ve kitaplara eriim salamaya yönelik etiketler ve etiket bulutlar oluturma olana tanmaktadr. Site istatistikleri incelendiinde, kataloglanm kitaplara yönelik 63 buçuk milyona yakn etiketin kullanld belirlenmitir (LibraryThing Zeitgeist, 2010). Konuyla ilgili yaplan aratrmalar, LibraryThing de yer alan etiketlerin büyük ölçüde Library of Congress Konu Balklar Listesi ndeki balklara yardmc rol üstlenen bir nitelik tadn vurgulamaktadr (Thomas, Caudle ve Schmitz, 2009). Ayrca LibraryThing, Library of Congress ve Dewey Onlu Snflama sistemleri ile uyumlu bir yapda çalmaktadr. Shelfari LibraryThing ile birlikte yaygn kullanma sahip olan bir dier sosyal kataloglama sitesi ise Shelfari dir. Shelfari, 2006 ylnda Amazon.com tarafndan gelitirilmi, LibraryThing ile etiketleme, kitaplar hakknda reyting ve görü 123

5 Özel - Çakmak oluturma gibi birçok ortak özellik tayan bir araçtr. LibraryThing den farkl olarak kullanclarn kendi sanal kitap raflarn oluturmalarna izin vermekte; kitaplara yönelik olarak dier kullanclar tarafndan oluturulmu Library of Congress ve Dewey Onlu Snflama sistemlerindeki snf numaralarn göstermekte ve kitaplarla ilgili blog oluturma olana sunmaktadr (Shelfari, 2010). GuruLib Sosyal kataloglama siteleri arasnda farkl ilev ve özelliklere sahip olan GuruLib, yalnzca kitaplara yönelik deil, DVD ler, oyunlar, yazlmlar, filmler gibi çeitli materyal türlerine de özgü sosyal kataloglama uygulamalarn içermektedir. Çevrimiçi ortamda kiisel kütüphane oluturmaya ve bu kütüphaneye dier kullanclarn eriebilmesinde yetki tanmlamaya izin vermektedir. ISBN numaras veya barkodlar (UPC-Universal Product Code) üzerinden arama yapma olana sunmakta, sahip olunan kitaplarla ilgili doküman oluturma, not ekleme veya var olan bir doküman sisteme ekleme ilemlerine imkân vermektedir. Site ayrca barkod okuyucularla uyumlu bir ekilde çalabilmekle birlikte, cep telefonlarndaki kameralar ve dier kameralar barkod okuyucu ilevinde kullanma özelliklerine sahip bulunmaktadr. GuruLib, Z39.50 protokolüyle eriilebilen 530 dan fazla halk kütüphanesi koleksiyonunda arama yapabilmeyi mümkün klmakta; aranan materyale özgü kataloglama bilgilerini salayabilmekte; bulunulan yere göre aranan materyalin bulunduu en yakn kütüphaneyi de gösterebilmektedir (GuruLib, 2010). biblios.net Temel ilevi katalog kaytlarnn kefedilmesi, oluturulmas ve ücretsiz olarak paylalmas olan biblios.net, dier sosyal kataloglama sitelerinden farkl bir yapda bulunmasna ramen sosyal kataloglamaya da imkân vermektedir. Kendi veri tabannda yer alan bilgi kaynaklarnn yan sra, Z39.50 protokolüne sahip olan kütüphanelerin koleksiyonlarn da listelemekte ve etkileimli bir ortam sunmaktadr. Bilgi kaynaklarnn bibliyografik bilgilerini MARC ortamnda gösteren, orijinal ve kopya kataloglamaya izin veren biblios.net, forum, anlk mesajlama, e-posta bütünletirmeleri, RSS beslemeleri gibi Web 2.0 uygulamalarn da bünyesinde barndrmaktadr (biblios.net, 2010). anobii Sosyal kataloglama siteleri arasnda yer alan anobii, 2005 ylnda Hong Kong da gelitirilmi ve 23 milyon kitab kapsayan bir sosyal kataloglama sitesidir. Farkl dillerdeki birçok kitaba yönelik bilgi içeren sitede yazar ad, eser ad ve konu girilerinin yan sra ISBN üzerinden de tarama yapma olana söz konusudur. Site, dier sosyal kataloglama sitelerinde yer alan yorum yapma, 124

6 Sosyal kataloglama siteleri ve yeni nesil kütüphane kataloglar etiket ekleme gibi özelliklerin yan sra 3G teknolojisinden de yararlanarak Iphone ile ISBN e dayal barkod okuyabilme ve alnan bilgi ile arama yapabilmektedir (anobii, 2010). Goodreads Üç milyon alt yüz bin kullancya ve yüz milyondan fazla kitap kaydna sahip olan Goodreads, 2006 ylnda gelitirilmi dier bir sosyal kataloglama sitesidir. Dier sosyal kataloglama siteleriyle benzer özellikler tamaktadr. Site kapsamnda çok sayda elektronik kitaba çeitli formatlarda eriim olana bulunmaktadr (Goodreads, 2010). Yukarda belirtilen sitelerin dnda kitaplara ve kitap d materyallere yönelik sosyal kataloglama ilevi tayan birçok uygulama bulunmaktadr. Bu konudaki örnekler, Google Books, Reader2, bibliophil, chainreading, lib.rario.us, Bookarmy, WeRead, Connect via Books, Bookmeabook gibi sitelerle çeitlenmektedir. Web 2.0 araçlarnn bir yansmas olarak ortaya çkan ve yukarda çeitli örnekleri tantlan sosyal kataloglama siteleri genel olarak incelendiinde, iki farkl yapnn söz konusu olduu görülmektedir. Bu yaplardan ilki, kiisel kullanma olanak tanmann yan sra kütüphane ve bilgi merkezlerinde sunulan kataloglama ve snflama ilemleri ile bütünleik bir yapda çalmaya olanak vermekte (LibraryThing, GuruLib); ikincisi ise daha çok kiisel ve sosyal amaçl kullanm ön plana almaktadr (anobii, Goodreads, Google Books, Reader2, bibliophil, chainreading, Connect via Books, Bookmeabook gibi). Sosyal kataloglama sitelerindeki uygulamalar, çevrimiçi kütüphane kataloglarnn ilevlerinin gelitirilerek yeni nesil kütüphane kataloglarnn oluturulmasna katk salamaktadr. Sosyal Kataloglama Uygulamalar ve Yeni Nesil Kütüphane Kataloglar Sosyal kataloglama uygulamalarnda ön plana çkan en önemli ilevlerden bir tanesi etiketlemedir. Tarihsel süreçte etiketleme ve etiketlemeye yönelik düzenlemelerin kütüphanecilik ve bilgi bilim alannda gerçekletirildii görülmektedir. Öyle ki bilgi kaynaklarnn bibliyografik tanmlanmasnda Anglo- American Kataloglama Kurallar ve Library of Congress Konu Balklar listeleri gibi kaynaklar kullanlarak çeitli etiketler (yazar ad, eserad, konu gibi) oluturulmutur (Gelernter, 2007). Oluturulan etiketler, ilev olarak eriimi salamakla birlikte materyalin kimliklenmesine de olanak tanmaktadr. 125

7 Özel - Çakmak Belirtilen bu etiketleme uygulamalar, Web 2.0 teknolojileri ve sosyal alarn etkisiyle web tabanl bir yapda farkl etkinlikler için kullanlabilinen araçlar haline dönümütür. Bu dönüümle ortaya çkan yeni etiketleme uygulamalar literatürde sosyal etiketler ve sosyal etiketleme olarak adlandrlmtr. Kütüphaneler de sahip olduklar olanaklar dorultusunda sosyal etiketleme uygulamalarn bata çevrimiçi kataloglar olmak üzere verdikleri Web 2.0 hizmetlerinde yeniden yaplandrma giriimlerinde bulunmulardr. Sosyal etiketler literatürde çeitli ekillerde tanmlanmtr. Bu tanmlardan birine göre sosyal etiketler; kullanclar tarafndan kaynaklara eriim için üretilen anahtar sözcükler dir (Thomas Caudle ve Schmitz, 2009, s.411). Konuyla ilgili baka bir çalmada ise sosyal metadata ile e anlaml olarak kullanlan sosyal etiketler, kullanclar tarafndan üretilen metadatalar eklinde tanmlanm ve sosyal etiketlemenin de sosyal yazlmlar, bilgi mimarisi ve kiisel bilgi yönetimi alanlarnn kesiiminde bulunan bir kavram olduu ortaya koyulmutur (Smith, 2008, s.12-13). Sosyal etiketleme uygulamalar ise kavramsal olarak kullanclarn bilgi kaynaklarna etiket eklemesini salayan web tabanl araçlar ve uygulamalar eklinde açklanabilir. Bu uygulamalar, kaynaklara atanan etiketlerin arlkl kullanmlarna göre sralanmasn ve bir bulut halinde görüntülenmesine de imkân vermektedir. Etiket bulutu olarak da ifade edilen bu özellik, literatürde etiketlerin önemlerine ya da arlklarna göre font boyutlarnda ya da renklerinde deiiklikler yaplarak görsel bir biçimde betimlenmesi eklinde tanmlanmtr (Baca ve Shubutowski, 2009). Sosyal etiketler ve sosyal etiketleme seçenekleri, Web 2.0 uygulamalarnda geni bir kullanm alanna bulmakta; sosyal kataloglama yapsna sahip çevrimiçi kütüphane kataloglarnda da sosyal etiketleme ögelerini görmek mümkün olmaktadr. Sosyal etiketlerin farkl türleri olduu konuyla ilgili çalmalarda ifade edilen bir dier noktadr. Bu türler tanmlayc etiketler, kaynan türüne yönelik etiketler, kaynan sahibine yönelik etiketler, kullanc görülerini açklayan etiketler, gelecekte yeniden eriim için oluturulan etiketler, görev düzenlemeye yönelik etiketler ve elence amaçl olarak oluturulan etiketlerdir (Steele, 2009, s.68; Smith, 2008). Sosyal kataloglama uygulamalaryla yaplandrlm çevrimiçi kütüphane kataloglarnda bu etiketleme türlerinden tanmlayc etiketler, kaynan formatna yönelik etiketler, kaynan sahibine yönelik etiketler ve kullanc görüünü ifade etmeyi salayan etiketler etkin bir biçimde kullanlmaktadr. 126

8 Sosyal kataloglama siteleri ve yeni nesil kütüphane kataloglar Sosyal etiketleme uygulamalar ile birlikte ortaya çkan bir dier kavram ise folksonomi olmutur. Folksonomi kavram, kullanclar tarafndan içerii gruplandrmak için etiketlerin oluturulmas ve yönetimi için kullanlan yöntemlerden ve uygulamalardan türetilen bir snflama sistemi olarak tanmlanmtr (Thomas, Caudle ve Schmitz, 2009, s.411). Thomas Vander Wal tarafndan 2007 ylnda literatüre kazandrlan folksonomi kavram bir baka çalmada ise sosyal etiketlerde yaplan tekrarlamalarn toplam ile ortaya çkan kategoriler eklinde ifade edilerek folksonomilerin, topluluklarn materyale ilikin görülerini yanstan önemli bir unsur olduu vurgulanmtr (Folksonomy, 2007). Sosyal kataloglama sitelerinde (LibraryThing, GuruLib gibi) ve sosyal kataloglama yazlmlarnda etiketlere yönelik arlklandrma algoritmalar uygulanarak etiket bulutlaryla birlikte folksonomilere yer verildii dikkat çekmektedir. Sosyal kataloglama uygulamalarndan bir tanesi de fasat yaplardr. Bu yaplar genel olarak yaplan taramaya göre oluan bir navigasyon sistemidir. Kullanclara yaptklar taramalarla ilgili sonuçlar sralarken sonuçlara ilikin konular, yazarlar, materyal türlerini ve tarihleri gruplara ayrarak grup baznda her bir balkta kaç yayn bulunduunu bir menü biçiminde göstermektedir. Bu özellikleri ile yaplan aramalarda kullanclara aradklar materyallere daha hzl ulamalar salanmaktadr (Wilson, 2007, s.410;). Web 2.0 n etkisiyle ortaya çkan RSS beslemeleri, sosyal kataloglama uygulamalarnda yer alan bir dier önemli yapdr. RSS beslemelerinin sosyal kataloglama uygulamalaryla yaplandrlm çevrimiçi kütüphane kataloglarnda kullanm, dier web sayfalarnda ve bloglarda olan yaplardan farkllk göstermektedir. Çevrimiçi kütüphane kataloglarnda RSS fonksiyonu belirli bir konuda yaplan taramaya özgü olarak oluturulabilmektedir. Bu sayede kütüphane koleksiyonunda yaplan bir tarama kayt altna alnmakta ve tarama yaplan konuda yeni bir yayn eklemesi olduunda RSS ile bilgilendirme salanmaktadr (University of Huddersfield Library, 2010). Sosyal kataloglama uygulamalarnda ayrca bilgi kaynaklar hakknda bilgiler sunma (öz, özet, içindekiler sayfas vb.), ilgililik sralamalarn gösterme, ilgili dier bilgi kaynaklarna yönlendirme, arama ilemlerinde doru hecelenileri verme, bilgi kaynaklarn oylama, görü okuma ve ekleme özellikleri de bulunmaktadr. Çevrimiçi kütüphane kataloglar açsndan bakldnda, birinci nesil kütüphane kataloglarnn MARC formatn kullanarak katalog kaytlarna bilgisayar üzerinden eriim olana salad, daha sonra Boolean ileçleri ve anahtar sözcüklerin kullanlmasna izin veren bir biçimde gelitirildii görülmektedir l yllarda ortaya çkan ikinci nesil web temelli kataloglarda ise, grafik 127

9 Özel - Çakmak arayüzler ve hiperlinklerin kullanld, arama, erime ve kefetme seçeneklerinin daha fazla yer ald ilevsel bir yap oluturulmutur (Wilson, 2007, s.406). Genel olarak incelendiinde, birinci ve ikinci nesil kütüphane kataloglarnn sadece bilgi kaynaklarna yönelik kataloglama ve snflama ilemleri sonucunda oluturulan bibliyografik tanmlamalara yer verdii; kullanc özelliklerini belirleyen ve geri bildirimleri toplayan bir düzende olmadklar ifade edilebilir. Sosyal kataloglama uygulamalarnn yazlmlar araclyla çevrimiçi kütüphane kataloglarna uyarlanmas, ayarlanabilen ilgililik sralamas, konu etiket haritalar/bulutlar sunma, arama sonuçlarnn geniletilmesi ve filtrelendirilmesi için kümeleme/görüntüleme, ödünç verme verileri, dier kataloglar ve veri tabanlar gibi farkl kaynaklardan gelen verileri indeksleme, yetkeli konu balklaryla ek arama tavsiyelerinde bulunma, kullanc görüü / etiketleri ve katalou kullanarak doru hecelenileri verme gibi daha ilevsel özellikleri bu kataloglara kazandrmaktadr. Günümüzde sosyal kataloglama uygulamalarn çevrimiçi kütüphane kataloglarna uyarlayan kütüphanelerin/bilgi merkezlerinin says ise gün geçtikçe artmaktadr. Türkiye de, zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kütüphanesi, TED Ankara Koleji Kütüphanesi, Özyein Üniversitesi Kütüphanesi ve Sabanc Üniversitesi Bilgi Merkezi sosyal kataloglama uygulamalarn çevrimiçi kütüphane kataloglarna uyarlayan kütüphanelere/bilgi merkezlerine örnek olarak verilebilir. Sonuç Sosyal kataloglama uygulamalarnn çevrimiçi kütüphane kataloglarna uyarlanmas, bu kataloglarn ilevlerinin gelitirilerek ve etkileimli hale getirilerek yeni nesil kütüphane kataloglarnn oluturulmasna katk salamaktadr. Bu yeni nesil kütüphane kataloglar ile kullanclarla karlkl bir ibirliinin gelitirilmesi mümkün olmaktadr. Yukarda belirtilen tüm katklara ramen sosyal kataloglama uygulamalar çevrimiçi kütüphane kataloglar için çeitli sorunlar da beraberinde getirebilmektedir. Bu sorunlar u ekilde listelenebilir (HLWIKI Canada, 2010; Steele, 2009, s.69-70): Standart bir yapnn bulunmay; bilgi eriim açsndan oluturulan etiketlerin farkl hecelenmelerinde standart bir düzenin olmamas, Hiyerari ile ilgili sorunlar; konu balklarnda kontrollü sözlüklerden faydalanarak oluturulan geni ve dar kapsaml terimlerle yaplan ilikilendirmelerin yaplmadan dorudan etiket eklemelerinin yaplmas, 128

10 Sosyal kataloglama siteleri ve yeni nesil kütüphane kataloglar Etiketlemede farkl kullanmlar; kullanclar tarafndan oluturulan etiketlerde standart olmayan bir ekilde tekil ve çoul ifadelerin kullanlmas, Farkl terim ve telaffuzlarn kullanm; sosyal kataloglama ile kullanclara sunulan dil kullanm özgürlüünün ortaya çkard tutarszlklar, E anlaml kelime kullanmlar; herhangi bir kontrolün olmamas, Kelimelerin çok yönlü kullanmna ilikin sorunlar; etiketlemede baz kelimelerin gerçek anlamlarnn dnda tadklar anlamlar için kullanlmas, Kötü niyetli kullanm; Kataloglara eklenecek etiketlerde kullanclarn içerie zarar verecek ifade kullanmlar. Genel olarak incelendiinde etiketleme ile ilgili sorunlarn ön plana çkt görülmektedir. Bu sorunlara yönelik olarak kara liste (black list) uygulamalar, etiketlerin baka dillerdeki karlklarn ifade eden uygulamalar, arlklandrma algoritmalarnn kullanlmas, yapay zekâ uygulamalarndan faydalanlarak ontolojiler ve semantik yaplarn oluturulmas, kütüphanelerin/bilgi merkezlerinin denetim mekanizmas oluturmas, kütüphanelerin/bilgi merkezlerinin konu balklar listeleri ve thesauruslarn kullanmlarn devam ettirmesi ve kullanclara yardmc bir rol üstlenecek ekilde sunmas çözüm önerileri arasnda yer almaktadr (Tarulli, 2010; AquaBrowser, 2010; Steele, 2009, s.72). Sonuç olarak sosyal kataloglama uygulamalarnn, mevcut çevrimiçi kütüphane kataloglarnn kullanc merkezli olarak yeniden ekillendirilmesinde önemli bir etki ve yenilik yaratt söylenebilir. Dolaysyla kütüphanelerin/bilgi merkezlerinin çevrimiçi kütüphane kataloglarn gözden geçirerek, bu kataloglarn ilevlerini artrmaya yönelik giriimlerde bulunmas önerilebilir. Kaynakça anobii. (2010). 14 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. AquaBrowser. (2010). 17 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. Baca, M. ve Shubitowski, J. (2009). GRI presentations on social tagging and controlled vocabularies for enhanced access to online collections. 22 Haziran 2010 tarihinde adresinden eriildi. biblios.net (2010). 23 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. Çakmak, T. (2009). Belge yönetimi ve 'Enterprise 2.0'. 8.Ulusal Büro Yönetimi ve Sekreterlik Kongresi'nde sunulan bildiri. Ankara: Ankara Üniversitesi. 129

11 Özel - Çakmak Folksonomy. (2007). 22 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. Gelernter, J. (2007). A Quantitative analysis of collaborative tags: evaluation for information retrieval a preliminary study. The 3 rd International Conference on Collaborative Computing: Networking, Apppcations and Work Sharing konferansnda sunulan bildiri. New York. Giustini, D., Hooker, D. ve Cho, A. (2009). Social cataloguing: An overview for health librarians. JCHLA/JABSC, 30(4), Goodreads. (2010). 12 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. GuruLib. (2010). 17 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. HLWIKI Canada. (2010). 17 Mays 2010 tarihinde php/social_tagging adresinden eriildi. Jeffries, S. (2008). Social cataloging tools: a comparison and application for librarians. Library Hi Tech News, 25(10), 1-4. Library of Congress. (2010). General information about the library. 26 Eylül 2010 tarihinde adresinden eriildi. LibraryThing Zeitgeist. (2010). LibraryThing. 26 Eylül 2010 tarihinde adresinden eriildi. Mendes, L. H., Quiñonez-Skinner, J. ve Skaggs, D. (2009). Subjecting the catalog to tagging. Library Hi Tech, 27(1), Shelfari. (2010). 15 Mays 2010 tarihinde adresinden eriildi. Smith, G. (2008). Tagging: People-powered metadata for the social web (1st ed.). New Riders Press. Social Cataloging Applications. (2009). Wikipedia. 5 Haziran 2010 tarihinde adresinden eriildi. Spiteri, L. F. (2009). The impact of social cataloging sites on the construction of bibliographic records in the public library catalog. Cataloging & Classification Quarterly, 47(1), Steele, T. (2009). The new cooperative cataloging. Library Hi Tech, 27(1), Tarulli, L. (2010). Social tagging in the catalogue you allowed. 22 Temmuz 2010 tarihinde adresinden eriildi. Thomas, M., Caudle, D. M. ve Schmitz, C. M. (2009). To tag or not to tag? Library Hi Tech, 27(3), University of Huddersfield Library. (2010). 23 Mays 2010 tarihinde cls/library adresinden eriildi. Wilson, K. (2007). OPAC 2.0: Next generation online library catalogues ride the Web 2.0 wave!. Online Currents, 21(10),