zmir-tarih Projesi nin Amaç ve Stratejik Yönelimleri.. 4 Kapsam Yöntem ve Süreç... 7

Transkript

1

2 Oteller Bölgesi Havralar Bölgesi Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi Operasyon Planlar kin Bask Eylül 5 ISBN: H. Yay na Haz rlayanlar Merve Çal kan, Gize ld z, Ça iz adir Öztürk, Gona Ural, Alk n

3 ÇNDEKLER Giri 3 zmir-tarih Projesi nin Amaç ve Stratejik Yönelimleri.. 4 Çaltay.. 6 Kapsam Yöntem ve Süreç... 7 Operasyon Planlar Operasyon Planlarnn Genel Kurgusu 16 Oteller Bölgesi Operasyon Plan.. 20 Havralar Bölgesi Operasyon Plan Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi Operasyon Plan. 62 Ekler Birinci Alt Bölge Çaltay Anket Sonuçlar Birinci Alt Bölge Çaltay Katlmclar

4 Giri 3

5 zmir Büyükehir Belediyesi, zmir-tarih Proje Merkezi koordinatörlüünde çalmalarna ilk olarak tarihinde gerçekletirilen geni katlml arama toplants ile balanan zmir-tarih Projesi kapsamnda hazrlanan Tasarm Stratejisi Raporu nda, proje alan olarak belirlenmi olan Kemeralt Kentsel Sit ve Kadifekale Kentsel Dönüüm Alan ondokuz alt bölgeye ayrlmt ve bölgeler içerisinde canlandrma, salklatrma ve koruma eylemlerinin belirlenebilmesi dorultusunda alt bölge katlm platformlarnn oluturulmas kararlatrlmt. Katlm platformlar araclyla ilgili tüm aktörlerin süreçte aktif rol üstlenmeleri ve alt bölgelerde gerçekletirilecek operasyonlara ilikin somut fikir ve önerilerin ortak akl ile oluturulmas amaçlanmt. Bu rapor, belirtilen amaçlar dorultusunda Austos 2014 tarihlerinde zmir Tarihi Havagaz Fabrikas Kültür Merkezi'nde gerçekletirilen birinci alt bölge çaltay neticesinde gelitirilen operasyon planlarn aktarmak amacn tamaktadr. Rapor iki bölümden olumaktadr. lk bölümde çaltayn kapsam, yöntem ve gerçekletirilme süreci aktarlmaktadr. kinci bölümde ise, her bölge özelinde ilgili aktörler tarafndan gerçekletirilecek projelerin tariflendii operasyon planlar yer almaktadr. Operasyon planlar, çaltay sonuçlar ve tasarm stratejisi raporunda ayrntl ekilde tanmlanan amaç, stratejik yönelim ve faaliyetler ile ilikili olarak oluturulmutur. Bu nedenle tasarm strateji raporunda detaylandrlan amaç ve stratejik yönelimleri hatrlamakta fayda var. zmir-tarih Projesi nin Amaç ve Stratejik Yönelimleri 1 zmir-tarih Projesi kapsamnda iki temel amaç belirlenmitir. Birinci amaç, zmirlilerin tarih ile ilikisini güçlendirmektedir. Bu zmirlilerin kentleriyle ilikili olan belleklerinin gelitirmesi yoluyla yaplacaktr. Bu amaçla yararlanlacak olan kaynak, proje alanndaki arkeolojik kültür varlklar ve tarihi yap stokudur. kinci amaç zmir in sanayi toplumunun tek merkezli kentinden, bilgi toplumunun çok merkezli kent bölgesine geçi yaanrken proje alannda ortaya çkan çöküntü alanlarnn oluumuna mani olmak ve bu oluumu tersine çevirmektir. Proje alannn büyük oranda kültürel varlk barndryor olmas, canlandrma ve koruma hedeflerinin bir arada gelitirilmesini gerekli klmaktadr. Canlandrma hedefinin arkeolojik miras, tarihi yap stoku, kültürel çeitlilik ve sosyal yap özelinde sürdürülebilir yaklamlar dorultusunda gerçekletirilmesi salanmaldr. 1 Bu bölüm Prof. Dr. lhan Tekeli tarafndan hazrlanan zmir-tarih Projesi Tasarm Stratejisi Raporu ndan derlenmitir. 4

6 Yukarda belirtilen hedefler kapsamnda belirlenen stratejik yönelimlerin banda, alann canlandrlabilmesi için, proje alannn baz bölümlerinde yukar doru seçici (filter-up) bir sürecin balatlmas gelmektedir. Bölgeyi terk eden prestijli faaliyetlerin yerini, baka prestijli faaliyetlerin almas bölgenin ziyaret edilme potansiyelini artracaktr. Katlmc süreçte böylesi bir stratejik faaliyetin turizm olabilecei konusunda geni bir uzla salanmtr. Turizmin bu alanda sadece tarihi deerlerin gözlenmesinden hareketle deil, tarihin buradaki yaam deneyiminin bir parças haline getirilmesi suretiyle gelitirilmesi önemlidir. Bu amaçla, yaamn deneyim (experience) geçirilen yer nitelii kazand sokaklarn bu niteliinin dikkatle korunmas (Havra soka vb.), bu nitelie sahip sokaklarn saylarnn artrlmas ve proje alan içerisinde yer alan han, sinagog gibi büyük ölçekli yaplarn yenilikçi yaklamlar, tasarm ve uygun örgütlenme teknikleri ile deneyim yaratan bir nitelie kavuturulmas önerilmitir. Gençliin, yüksekörenim faaliyetleri ve onlara ilikin konaklama faaliyetleri dolaymnda bu alana çekilmesi dier bir stratejik yönelim olarak belirlenmitir. Bu dorultuda, gençliin bo zamanlarn deerlendirmek için yararlanabilecekleri faaliyetlerin çeitliliinin artrlmas, gençlere yönelik üretim ve sat faaliyetleri ile bütünlemi kültürel alanlarn oluturulmas ve proje alannda bulunan ve eitim sistemi dnda kalm isiz ya da çalan gençlerin becerilerini ve potansiyelini artrmaya dönük projeler gelitirilmesi gibi öneriler gelitirilmitir. MA nn prestijli faaliyetlerinin bölgeyi terk etme eilimleri konusunda dikkatli olunmas, gereksiz boalmalara kar çklmas dier stratejik tercihlerden birisidir. Katlmc süreçte üzerinde uzlama salanan dördüncü stratejik tercih, büyük oranda konut bölgelerini içeren bölgede konut ilevlerinin salklatrlmas ve canlandrlmas olmutur. Konut kullanmna yönelik olarak toplumun tüm katmanlarndan gelenlerin bu alanda yaar hale gelmesi salanarak dengeli bir toplumsal yap elde edilmesi önerilmitir. 5

7 Çaltay 6

8 Kapsam, Yöntem ve Süreç Çaltay, Tasarm Stratejisi Raporu nda 19 bölgeye ayrlan proje alannn 2 numaral Havralar Bölgesi'ni, 5 numaral Oteller Bölgesi'ni ve 11 numaral Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi'ni kapsamaktadr. Söz konusu bölgelerin proje alan içerisinde konumu gösteren harita Resim 1 de verilmitir tarihinde Oteller Bölgesi, tarihinde ise Havralar Bölgesi ve Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi konulu çaltaylar gerçekletirilmitir. Farkl balklar altnda, dört ayr masada çaltay kurgusu dorultusunda oturumlarn yönetimini salamak üzere birer moderatör ve verileri belgelemek üzere birer raportör görev yapmtr. Çaltaya katk salayan moderatör ve raportörlerin isimleri aada verilmitir. Moderatörler: Prof. Dr. Emel Göksu Doç. Dr. Deniz Güner Doç. Dr. Emel Kayn Doç. Dr. Mine Tanaç Zeren Doç. Dr. Hümeyra Birol Akkurt Doç. Dr. ebnem Yücel Doç. Dr. ebnem Gökçen Dündar Doç. Dr. Ela Çil Yrd. Doç. Dr. Koray Velibeyolu Raportörler: Çalayan Deniz Kaplan Gizem Ylmaz Akyldz Kadir Öztürk Merve Çalkan 7

9 Resim 1. Çaltay Kapsam 8

10 Çaltay öncesi moderatör ve raportörlerin katlmnda iki toplant gerçekletirilmi ve kapsam içerisinde yer alan alt bölgelerin özellikleri, potansiyelleri ve sorunlar göz önünde bulundurularak konu balklar belirlenmitir. Çaltay kapsamnda bulunan her alt bölge için dört adet konu bal belirlenmitir. Konu balklar her alt bölge için aada verilmektedir. Oteller Bölgesi: Konaklama Aktivitesi Alann Canlandrlmas ve Yeni Deneyimlerin Oluturulmas Kamusal Alan Senaryolarnn Oluturulmas Sosyal Yapnn Anlalmas Havralar Bölgesi: Dini ve Ticari Bellek Alann Canlandrlmas ve Yeni Deneyimlerin Oluturulmas Kamusal Alan Senaryolarnn Oluturulmas Sosyal Yapnn Anlalmas Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi: Geleneksel Alveri Kültürü Alann Canlandrlmas ve Yeni Deneyimlerin Oluturulmas Kamusal Alan Senaryolarnn Oluturulmas Sosyal Yapnn Anlalmas Çaltay katlmclar belirlenirken, tüm çalma masalarnda esnaf ve dier bölge kullanclarn sayca fazla olmasna özen gösterilmitir. Alt bölgelerde yer alan mahallelerin muhtarlar, esnaf, yönetim mekanizmas ve yatrmc grup olarak belediyeler, bölge ve zmir ölçeinde bilimsel üretimi olan akademisyenler, ilgili meslek odalar ve sivil toplum kurulular temsilcileri katlmc profilini oluturmutur. Aadaki tablolarda birinci alt bölge çaltaynda gerçekleen temsiliyet durumlar verilmektedir. 9

11 Tablo 1. Oteller Bölgesi Çaltay Temsiliyet Durumu Meslek Davet Edilen Katlan Akademisyen 8 10 Yerel Yönetim Meslek Odalar 6 8 Sivil Toplum Kuruluu 7 8 Dier Kamu Kurumlar 2 4 Muhtar 1 0 Esnaf 6 6 Toplam Tablo 2. Havralar Bölgesi Çaltay Temsiliyet Durumu Meslek Davet Edilen Katlan Akademisyen Yerel Yönetim 10 9 Meslek Odalar 4 5 Musevi Cemaati Vakf 6 5 Sivil Toplum Kuruluu 8 5 Dier Kamu Kurumlar 3 1 Muhtar 2 1 Esnaf 5 4 Toplam

12 Tablo 3. Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi Çaltay Temsiliyet Durumu Meslek Davet Edilen Katlan Akademisyen Yerel Yönetim 8 7 Dier Kamu Kurumlar 2 1 Meslek Odalar 4 5 Sivil Toplum Kuruluu 7 6 Muhtar 8 1 Esnaf 5 6 Toplam Çaltay, tarihinde çaltayn önem, amaç ve hedeflerini katlmclara aktarmak amacyla gerçekletirilen açl konumas ile balamtr. Kapsam içerisinde yer alan bölgelerin tarihsel süreçlerini, sosyal ve kültürel balamda öne çkan özelliklerini, mimari ve kentsel niteliini aktarmak üzere, ayn gün gerçekletirilen Oteller Bölgesi çaltay ve tarihinde gerçekletirilen Havralar Bölgesi ve Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi çaltaylarndan önce, Doç. Dr. Emel Kayn (Oteller Bölgesi), Doç. Dr. Mine Tanaç Zeren (Havralar Bölgesi) ve Doç. Dr. Deniz Güner (Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi) tarafndan bölge sunumlar gerçekletirilmitir. Çaltay balamadan önce, moderatörler tarafndan katlmclara üç oturuma sahip çaltayda izlenecek yöntem ve beklentilerle ile ilgili bilgi aktarmnda bulunulmutur. Resim 2. zmir-tarih Projesi birinci alt bölge çaltay 11

13 Birinci Oturum: Durum Tespiti Birinci oturumda, her dört masa için önceden belirlenmi konu balklar balamnda oluturulmu sorular üç alt bölge çaltay katlmclarna sorulmutur. Katlmclardan, bölgenin günümüzdeki durumu ile ilgili tespitlerde bulunmalar için anahtar kelimeler istenmitir. Her soru için katlmclardan alnan anahtar kelimeler panoya yerletirilmi, benzer cevaplar derlenerek ortak balklar altnda kümelenmitir. Oturumun son aamasnda ise, masadaki tüm katlmclarn panoda kümelenmi olan anahtar kelimeleri oylamalar istenmi ve her katlmcya üç oy hakk verilmitir (Resim 3 ve 4). Oylama aamasndan sonra anahtar kelimelerin ve oylamalarn yer ald bilgiler raportörler araclyla kaydedilmitir. Resim 3. Durum tespiti çalmalar Resim 4. Durum tespiti çalmalar 12

14 kinci Oturum: Haritalama kinci oturumda, katlmclara her dört masann kendi konu balklar balamnda bölgelerin deerlerini, sorunlarn ve potansiyellerini tespit etmeye yönelik sorular sorulmu, cevaplar alt bölgelerin snrlarn gösteren hâlihazr haritalar üzerinde katlmclar tarafndan grafik aktarmla ifadelendirilmitir (Resim 5 ve 6). Resim 5. Haritalama çalmalar Resim 6. Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi Haritalama çalmas 13

15 Üçüncü Oturum: Yol Haritas Çaltayn son oturumunda, bölgelerde ilk iki oturumda tespit edilen bulgular dorultusunda atlmas gereken admlarn, eylem ve projelerin neler olabilecei ve kimler tarafndan hayata geçirmesi gerektii ile ilgili sorular sorularak bir tartma ortam oluturulmutur. Oturum srasnda gelitirilen tüm fikir ve öneriler raportörler tarafndan kaydedilmitir. Resim 7. Yol haritas çalmalar Çaltay sonucunda yol haritas oturumlarnda katlmclar tarafndan gelitirilen eylem önerileri ve tarihlerinde gerçekletirilen toplantlarda moderatörler tarafndan deerlendirilmi ve tüm katlmclarn ortak görüüne sunulmak üzere anket formlar haline getirilmitir. Koruma, canlandrma ve salklatrma müdahaleleri dorultusunda çaltay katlmclar tarafndan gelitirilen fikirleri içeren ve her bölgeye özel hazrlanan anket formlar, çaltay neticesinde oluan verilerin bütün katlmclar genelinde tekrar deerlendirilmesi ve öncelik sralamasnn oluturulmas amacyla katlmclara e-posta araclyla iletilmitir. Esnaf ve muhtarlara basl olarak ulatrlm ve sonuçlar elden alnarak çalmaya dâhil edilmitir. Toplam 92 katlmcya iletilen anketlere 76 kii dönü yapm, katlm oran % olarak kaydedilmitir. Gerçekletirilen anketlerin sonuçlar, her bir kategoride katlmclarn deerlendirmesi neticesinde çkan oranlara baklarak çok önemliden az önemliye doru sralanm olarak raporun ekinde sunulmutur. Anket sonuçlar, zmir-tarih Tasarm Stratejisi Raporu nda belirlenmi olan stratejik yönelimler ile birlikte operasyon planlarnn oluturulmasnda faydalanlan temel kaynak olmutur. 14

16 Operasyon Planlar 15

17 Operasyon Planlarnn Genel Kurgusu Bu bölümde çaltay araclyla elde edilen ve belli bir sistematik içerisinde deerlendirilen veriler dorultusunda her alt bölge özelinde hangi müdahalelerin nerede gerçekletirileceinin ayrntlarn içeren operasyon planlar aktarlmaktadr. Operasyon planlar kapsamnda önerilen projeler alt bölgeyi oluturulan tüm parselleri kapsamamaktadr. Tasarm strateji raporunda önerilen stratejik yönelimler ile de ilikili senaryolar dorultusunda alt bölgelerde bir canlanma ve salklamay tetikleyebilecek ölçüde müdahale önerisi gelitirilmitir. Operasyon plan kapsam dnda kalan dier parsellerin, operasyonlar neticesinde geliecek dinamikler araclyla kendiliinden, piyasa mekanizmalar yardmyla ilev kazanaca veya mevcut ilevini devam ettirecei öngörülmütür. Operasyon planlar alt aamal olarak kurgulanmtr: Bölgede baarlmak istenenler Çaltayn 1. ve 2. oturumlarnda katlmclar tarafndan, bölgelerin temel nitelikleri, sahip olduu deerler, güçlü ve zayf yanlar ortaya konmutur. Bu bulgulardan hareketle, operatif faaliyetlerin hangi hedefler dorultusunda ekillenecei ve operasyon tamamlandnda bölgede nelerin baarlmas gerektiinin çerçevesi çizilmitir. Birden fazla ünitenin tümü için gerçekletirilmesi gereken operasyonlar Alt bölgelerde kalc bir iyileme, canlanma ve salklama elde edebilmek için, sadece parsel ölçeinde noktasal müdahaleler ile yetinmek yeterli olmayacaktr. Özellikle mevcut dinamiklerin etkin olamamas nedeniyle boalm ve çöküntü alan nitelii arz eden bölgelerde, belli bir senaryo dahilinde birden fazla yap ve/veya alan kapsayan operasyonlara ihtiyaç vardr. Bu nitelikte operasyonlarn, belli bir faaliyeti bölge ölçeinde etkin klacak ekilde sçratmas, kurumsal düzeyde bir örgütlenme düzenine sahip olmas ve uygulandklar bölgede tasarm ürünü olarak ortaya çkmalar beklenmelidir. Çaltay kapsamnda katlmclar tarafndan arlkl olarak mikro düzeyde öneriler gelitirilmitir. Operasyon plannn bu aamasnda, çaltay neticesinde ortaya çkan bulgular ve zmir-tarih Projesi nin stratejik yönelimleri ile ilikili olarak bölgenin mevcut nitelikleri üzerinde yükselen ve/veya yeni nitelikler edinmesini amaçlayan, alan ölçeinde etkili olabilecek düzeyde operasyonlar yer alacaktr. 16

18 Mikro operasyonlar Yol haritas olarak adlandrlan 3. oturumda katlmclar tarafndan 1. ve 2. oturumda ortaya konan bulgular özelinde somut öneriler gelitirilmitir. Bu öneriler daha sonra anket haline getirilmi ve tüm katlmclar tarafndan deerlendirilerek önceliklendirilmitir. Bölgeler içerisinde tarihi nitelii ile öne çkan bir binann belli bir ilevde restore edilerek kullanma kazandrlmas veya kamusal nitelie sahip bir kentsel boluun salklatrlarak kullanm potansiyelinin artrlmas gibi birçok öneri gelitirilmitir. Bunlar operasyon plannda mikro operasyonlar olarak deerlendirilmitir. Mikro operasyonlar her ne kadar tekil yaklamlar olarak ortaya çksalar da, söz konusu operasyon belli bir yapya yönelik ise, ilev tercihinin bölgenin geliim ve canlandrma senaryosuna uygun olarak yaplmasna özen gösterilmitir. Bölgenin tümü için gerçekletirilmesi gereken operasyonlar Katlmclar tarafndan ayrca, yenileme alannn bütününe genellenebilecek, aydnlatma problemlerinin giderilmesi, güvenliin salanmas, ulam ve trafik problemlerine dönük çözümler üretilmesi gibi; ilgili kamu kurumlarnn (belediyeler, emniyet, altyap kurumlar vb.) sorumluluk alanna iaret eden öneriler gelitirilmitir. Bu bölümün kapsamn bu nitelikte öneriler oluturmaktadr. rdeleme Bu aamada, operasyon plannn ilk aamasnda kararlatrlan baarlmak istenen durumlarn, birden fazla ünitenin tümü için gerçekletirilmesi gereken operasyonlar, mikro operasyonlar ve bölgenin tümü için gerçekletirilmesi gereken operasyonlar araclyla gerçekletirilip gerçekletirilmediinin irdelemesi yaplacaktr. rdeleme neticesi olumlu olursa tüm önerilerin koruma amaçl imar planna uygunluk durumlar kontrol edilecek ve gerekli olmas durumunda uygulama aamasna geçebilmek üzere plan revizyonlar gerçekletirilecektir. rdeleme neticesinde üç ayr aamada önerilen operasyonlarn baarlmak istenen durumlar salayamad tespit edilirse, önceki aamalara dönülerek istenen durumlar baarmak için yeni proje önerileri gelitirilecektir. Bu irdelemeyi yapmadan önce, üç aamada önerilen farkl ölçekte operasyonlar, ilgili tüm aktörlerin katlmnda düzenlenecek bir diyalog konferansnda tartmaya açlacaktr. Diyalog konferans neticesinde uzlama ve söz verme süreci tamamlanm olacaktr. 17

19 zleme Söz verme sürecinin tamamlanmasnn ardndan, ilgili aktörler tarafndan gerçekletirilecek operasyonlarn belli bir sistematik içerisinde izlenmesi operasyon plannn altnc aamasn oluturmaktadr. Bu aama ayn zamanda bir geribildirim süreci olarak ileyecektir. Sürecin aksamasna neden olabilecek detaylar bu aamada ilgili aktörler tarafndan çözüme kavuturulacaktr. Bu nedenle salkl bir koordinasyon ortamnn oluturulmas ve sürekliliinin salanmas son derece önemlidir. Bu sorumluluu zmir-tarih Proje Merkezi üstlenecektir. 18

20 Resim 8. Operasyon Planleyi emas 19

21 Oteller Bölgesi Operasyon Plan 20

22 Oteller Bölgesi özelinde gerçekletirilen çaltayda, zmir-tarih Projesi'nin stratejik hedefleri dorultusunda bölgenin sosyal yaps, olumlu ve olumsuz taraflaryla bölgedeki konaklama aktivitesi, alan canlandracak ve yeni deneyimler oluturacak faaliyetler ve kamusal alan senaryolar detayl bir ekilde tartlmtr. Oturumlar neticesinde bölgeye ilikin yaplan deerlendirmeler aada verilmitir. Otellerin ekonomik konaklama imkân sunuyor olmasnn yan sra, merkezi konumlar, ulam alarna yaknlklar nedeniyle kolay ulalabilir olmalar, bölgenin tarihsel süreç içerisinde edindii konaklama ilevini sürdürüyor olmas, konaklama faaliyetinin tarihi bir doku içerisinde gerçekleiyor olmas, geleneksel ticari ilevlerin yayor olmas ve Anafartalar Caddesi, Hatuniye Meydan ve Altnpark Kaz Alan ile olan yakn ilikisi katlmclar tarafndan Oteller Bölgesi nin avantajlar olarak ortaya konmutur. Bölgenin sorunlar ise, tarihi otel yaplarndaki tahribatlar, bunun uzanmda mekânsal niteliin düüklüü, otellerin fiziksel donanmnn yetersizlii, bölgenin zmirlilerin geneli tarafndan tercih edilmiyor oluu, trafiin youn olmas ve güvenlik sorunu olarak belirlenmitir. Bunlarn yan sra, bölgede youn olarak bulunan ve bu sebeple katlmclarn birçounun bu bölgeyi olumlu bir ekilde çok uluslu olarak tanmlamasn salayan mültecilerin varl da bölgenin sorunlar arasnda belirtilmitir. 945 Sokak, 1298 Sokak ve Anafartalar Caddesi arasnda kalan ada ile Hatuniye Park çevresinde daha youn olarak bulunan mültecilerin durumu, planl olarak müdahale edilmesi gereken bir sorun olarak neredeyse tüm tartma masalarnda vurgulanmtr. Bölgeye ilikin durum deerlendirmesi Resim 9 da, sorunlu bölgeler ve potansiyel tayan yer, yaplar ile ana ve ara arterler ise Resim 10 da verilmitir. Katlmclar tarafndan, bölgeye deer katan alanlar ve yaplar; bölgenin kuzeyindeki açk otopark, en Otel, Sadkbey Oteli, stiklal Otel, Yldz Palas Otel, Basmane Semt Merkezi, Baylan Otel, Kadn Müzesi, Muzaffer Otel, Olimpiyat Otel, Onurum Otel, Emniyet Oteli, Basmane Polis Karakolu, bölgenin güney dousundaki meyhane ve lokmac olarak belirlenmitir. Oteller Bölgesi deer haritas Resim 11 de verilmitir. Katlmclar tarafndan yol haritas oturumunda öne çkan ana balklar bölgedeki konaklama aktivitesinin iyiletirerek devam etmesi ve üniversiteli genç nüfusun bu bölgeye çekilmesidir. Üniversitelerin veya liselerin turizm ve otelcilik bölümlerinin bu bölgede açlmas, bu bölümlerin uygulama otellerinin bölgede hizmet vermesi, otellerde kalanlarn ortak ihtiyaçlarn karlamaya yönelik çamarhane, kahvalt salonu gibi iletmelerin açlmas, bunlar araclyla yeni i alanlarnn olumas ve kent dndan gelenler için ortak 21

23 kullanlacak ofis olana yaratlmas balklar çaltay katlmclar tarafndan bölgeye dair eylem önerilerinin balca maddeleri olarak belirlenmitir. Bölgede devam etmesi istenen konaklama aktivitesini desteklemek ve bölgeye olan ilginin artmasn hedefleyen bir dier öneri de dünya ve yöresel yemekleri üreten/satan lokantalarn bölgede açlmasdr. Çaltay katlmclar tarafndan hem bir renk (çok ulusluluk) hem de sorun olarak tanmlanan mültecilere yönelik gelitirilen fikirler arlkl olarak mültecilerin bu bölgede korunmalarnn salanmas yönünde olmutur. Bölgede dayanma dernei ya da mültecilerin sosyal yaama entegrasyonu konusunda çalabilecek sivil toplum kurulularna ait hizmet ofislerinin kurulmas, mültecilere Türkçe, bölge halkna yabanc dil eitimlerinin verildii kurslarn ve konuma kulüplerinin kurulmas önerilmitir. kinci önerinin hem mültecilere hem de bölgede yer alan konaklama odakl hizmet sektörüne faydal olaca deerlendirilmitir. Bunlarn yan sra yemek piirme ve lokanta iletmeye yönelik kurslarn açlmas ve göçmenlerin kendi yemeklerini yaparak kültürlerini tantabilecekleri ve paylaabilecekleri bir kültür evi oluturulmas fikirleri gelitirilmitir. Çaltay neticesinde elde edilen bu veriler dorultusunda, önceki aamada tanmlanan kurguya uygun olarak hazrlanan operasyon plan raporun ilerleyen bölümünde verilmektedir. 22

24 Resim 9. Oteller Bölgesi Durum Tespiti 23

25 Resim 10. Oteller Bölgesi Sorun-Potansiyel Haritas 24

26 Resim 11. Oteller Bölgesi Deer Haritas 25

27 Bölgede Baarlmak stenenler Oteller Bölgesi çok uzun zamandr ekonomik konaklama ilevi dorultusunda düük gelirlilere hizmet vermektedir. Konaklama ilevinin sadece belli bir sosyal tabakaya hizmet edecek ekilde sunuluyor olmas özellikle zmirliler nezdinde bölgeye ilikin algy olumsuz etkilemekte, bal bana bir deneyim (experience) alan olarak tanmlanabilecek bölgenin, tarihi, mimari ve kentsel deerler özelinde sahip olduu potansiyelin ortaya çkmasn ve bunun uzanmnda kullanc profilinin çeitlenmesini engellemektedir. Kentin merkezi bir noktasnda konumlanmakta olan bölge; bat yönünde koruma amaçl imar plannda tamamen turizme yönelik ticaret önerisi getirilen Anafartalar Caddesi araclyla 1. derece arkeolojik sit alan Antik Smyrna Agora sna, ardndan bir kültür ve turizm aks olarak gelimekte olan kiçemelik Caddesi üzerinden Kemeralt Çars na balanmaktadr. Dou yönünde yine kentin önemli arkeolojik kültür katmanlarnn sergilendii Altnpark ve son dönemde bazlar müze ilevi dorultusunda dönüen tarihi yaplarn bulunduu bölge üzerinden eski konut dokusu araclyla Aziz Vukolos Kilisesi ile iliki kurmaktadr. Bu alanlar kentin turizm özelinde en etkin biçimde sunulduu alanlardr. Oteller Bölgesi nin, tanmlanan çevresel ilikileri özelinde maruz kald böylesi bir bask altnda, içine kapal ve sadece düük gelirlilere hitap eden bir yer olma niteliinin korunmas çok mümkün gözükmemektedir. Kaçnlmaz olarak bu alan ile ilikilenecek olan farkl kullanclara da hizmet edebilecek dorultuda bölgenin örgütlenmesi gerekmektedir. Öte yandan, çok uygun fiyatlara konaklama imkân salayan otelleri barndryor olmas nedeniyle bölge, zmir e iç göç araclyla ya da mülteci olarak gelen yeni nüfusun kente tutunduu ve kent ile iliki kurduu ilk alan olma özelliini tamaktadr. Bölgenin bu son derece önemli sosyal ilevi de bal bana korunmas gereken bir deer olarak ön plana çkmaktadr. Katlmc süreçte de bu konu önemle vurgulanmtr. Bölgenin ev sahiplii yapt düük gelirli kullanclarn gözetilmesi ve kente sosyal ve ekonomik entegrasyonlarnn salanmas hususunda yüksek uzla gelimitir. Bu çerçevede ticari konaklama ilevinin sürdürülmesi esastr. Yukarda gerekçelendirildii ekilde bölgenin da açk bir nitelik gelitirmesi, gerek kentlinin gündelik belli aktiviteler dorultusunda (tarihi nitelik, geleneksel ticaret, yeme-içme gibi bölge ve çevresinde mevcut deerleri deneyimleme, kültürel aktiviteler vb.), gerekse yurtiçi ve yurtdndan gelen orta gelir grubundan ziyaretçilerin de konaklama amaçl olarak bölgenin kullanc profiline eklemlenmelerinin salanmas ile mümkün olabilir. Bunu baarabilmek için bölgenin çekim yaratabilecek belli aktiviteler araclyla 26

28 desteklenmesi, otellerin fiziksel koullarnn iyiletirilerek asgari konfor standartlarnn salanmas ve tarihi konak yaplarndan dönümü olmalar nedeniyle oteller tarafndan karlanamayan baz mekânsal donatlarn (çamarhane, internet kafe, kahvalt salonu vb.) alan içerisinde uygun noktalarda oluturulmas gerekmektedir. Birden Fazla Ünitenin Tümü çin Gerçekletirilmesi Gereken Operasyonlar Karlama/Keime/ letiim Oteller Bölgesi, bir yandan Agora ve Altnpark arasnda gelien turizm aksnn kesiim noktasnda kalmas nedeniyle yukar seçici sunum biçimleri gelitirmeye zorlanmakta iken, dier yandan düük ve düzensiz gelirlilerin barnma ihtiyacna karlk vermek gibi sosyal bir misyonu yerine getirmektedir. Üst bir bakla, bölgenin sahip olduu tarihi deer dolaymnda turizm potansiyeli göz önüne alnarak, bölgede soylulatrlm bir konaklama deneyimi salamak gibi bir öneri gelitirilebilir. Ancak bu beraberinde bölge ile yaamsal düzeyde ilikili olan önemli bir nüfusu yok saymay ve dlamay getirecektir. Kald ki farkl nedenlerle bu bölge ile temas kuran söz konusu nüfusun canlandrma stratejilerinin dnda tutulmas, yaamsal ilikilerini kentin baka bölgelerinde kurmak dorultusunda bir araya girmelerine neden olacaktr. Bu da ileride sorunlu olarak tanmlanabilecek baka kentsel bölgelerin oluumunu beraberinde getirecektir. Sorun olarak tanmlanan durum çözülmek yerine kentin farkl bir kesimine ötelenmi olacaktr. Bu nedenle Oteller Bölgesi nde gelitirilecek salklatrma ve canlandrma önerilerinin, iki kart olarak görünen durumu kapsayacak bir ekilde kurgulanmas çok önemlidir. Bu çerçevede gelitirilecek yaklamlarn iki eksende yürütülmesi önerilmektedir: Oteller Bölgesi nin sunduu konaklama ilevinin hâlihazrda karlk verdii toplumsal katmana ilave olarak toplumun farkl kesimlerinden, tercihen orta gelir grubundan ziyaretçileri kapsayacak biçimde çeitlendirilmesi, kültürel çeitliliin gelitirilerek korunmas, bölgenin bir karlama/kesime/iletiim ortam olarak sunulmas. Bölgede barnan düük ve düzensiz gelirlilerin kente adaptasyonu, sosyal ve ekonomik düzeylerinin iyiletirilmesine yönelik programlarn hayata geçirilmesi, bölge içerisine eklemlenmesi önerilen yeni kullanc grubu ile mevcut kullanclar arasnda olas toplumsal gerilimleri ortadan kaldrmaya yönelik karlkl faydalanma salayabilecek 27

29 kültür odakl iletiim biçimleri gelitirilmesi. (Bu kapsamda gelitirilen önerilerin kültürel aya, Oteller Bölgesi ile dorudan ilikili Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi içerisinde aktarlacaktr) Oteller Bölgesi nde hâlihazrda sadece düük gelirlilere hizmet veren konaklama ilevinin orta gelir grubundan kullanclar da içerecek ekilde çeitlendirilmesi önerisi, bölgedeki otellerin, asgari bir standart salamak kouluyla, farkl konfor koullarna ve sunum biçimlerine sahip olacak biçimde farkllamalarn gerektirmektedir. Bunu salayabilmek amacyla bölgede yer alan otel sahipleri ve dier iletmeciler arasnda bir örgütlenme gelitirilmesi önerilmektedir. Örgütlenme, bölge içerisinde konaklama ilevi dorultusunda hizmet veren otel ve ilikili olduu dier hizmet sektörlerinin planlanm ilikiler üzerinden organize olarak mevcut koullarn iyiletirmeleri ve bunun dolaymnda hedef kitlelerinin çeitlenmesini salayacaktr. Bunu baarabilmek için öncelikle sistemli bir yapnn oluturulmas gerekmektedir. Bölge içerisinde konaklama özelinde hizmet veren tüm birimleri tek bir iletme olarak kabul edecek olursak, sistemli yap ksa ve orta vadede belirlenen amaçlara ulamak üzere bu iletmeyi meydana getiren birimler arasndaki ilikilerin düzenlenmesini salayacaktr. Sistemli yap, birimlerin tek bana gerçekletiremedikleri hedefleri, bakalar ile bir araya gelerek grup halinde gayret, bilgi ve yeteneklerini birletirerek gerçekletirmelerini salayacaktr. 2 Ayn zamanda, iletme içerisinde insanlar, alet ve makineler, binalar, kurulu yeri, çalma koullar, finans araçlar vb. gibi çeitli öeler arasnda temel ilikilerin yürütülmesinin koul ve yöntemlerini belirleyecektir. 3 Bu sayede birimler ortak amaçlara, hangi faaliyetler ve teknik donatlar araclyla, hangi fiziksel koullar salayarak, nasl bir igücü kullanarak ulaabilecekleri konusunda doru bir ekilde yönlendirilebilecektir. Oteller Bölgesi nde bu tür bir sistemli yap; ticari ilikilerin yönetilmesinde, konaklama ilevinin toplumun farkl kesimleri için de tercih edilebilmesini salamak üzere gerekli mekânsal düzenlemelerin yaplmasnda, restorasyon çalmalarnn yürütülmesinde, bu maksatla çeitli fon ve kredilerden faydalanlmasnda, konuttan dönümü olmalar nedeniyle oteller tarafndan salanamayan baz temel donatlarn (çamarhane, internet kafe, 2 Koçel den aktaran Yldz. (2011). Be Yldzl Otel letmelerinin Örgüt Yaplarnn Mekanik-Organik Örgüt Yaps Balamnda ncelenmesi. Yaymlanmam Tezsiz Yüksek Lisans Bitirme Projesi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi. 3 Tutar ve dierlerinden aktaran a.g.e. 28

30 kahvalt salonu, patisserie, vb.) bölge içerisinde uygun noktalarda oluturulmasnda, tantm ve pazarlama stratejilerinin gelitirilmesinde etkin rol alacaktr. Burada kritik olan, mülk sahipleri ve/veya otel iletmecileri arasnda bu dorultuda bir uzlama salanmasdr. Baz binalarn ayrntl deerlendirmeler neticesinde belirlenecek farkl ilevlere dönütürülmesi gerekmektedir. Önerilen sistemin ve salayaca faydalarn otel iletmecilerine doru bir ekilde aktarlmas gereklidir. Bu nedenle yol gösterici ve yönlendirici olmak amacyla bu yap içerisinde ilgili meslek odalar ve üniversitelerin yer almas son derece önemlidir. Yerel yönetimler plan revizyonu, proje, yapm sürecinde yetkili olmalar nedeniyle yapnn destek bileeni olarak görev almaldrlar. Oteller Bölgesi içerisinde devreye girmesi önerilen bu yap, merkezi bir yönetim anlayyla, mekânsal niteliin artmasn, konfor koullarnn iyilemesini ve kullanc profilinin çeitlenmesini salayabilir ve bu sayede konaklama ilevi özelinde bölgede bir faaliyet sçramas yaratlabilir. Marsilya da 2011 ylnda benzer ekilde Hotel du Nord adnda bir kooperatif kurulmutur. Kooperatif, kentin tarihi merkezindeki mülk sahiplerini örgütleyerek, uluslararas çeitlilikte kullanc profiline hizmet veren ve marka deeri olan bir konaklama sunumunun gelimesini salamtr. Kooperatifin kurulu amaçlar, kentin tarihi merkezinin canlandrlmas ve bu bölgede yaayanlarn yaam koullarnn iyiletirilmesi olarak belirlenmitir. Kooperatif kurulu amacn, 2005 ylnda Portekiz in Faro kentinde imzalanan Kültürel Mirasn Toplum için Deeri Konulu Avrupa Konseyi Çerçeve Sözlemesi ile de ilikilendirmektedir. 4 Merkezine bireyi yerletiren Faro sözlemesinde kültürel miras, geçmiten bugüne ulam, insanlarn sahiplik ba içinde olmakszn sürekli deiim halinde olan deerlerinin, inançlarnn, bilgilerinin ve geleneklerinin yansmas olarak betimledikleri bir kaynak olarak tanmlanmakta; insanlar ve mekânlar arasndaki zaman içindeki etkileimden kaynaklanan çevrenin tüm özelliklerini içerdii belirtilmektedir. Kültürel mirasn insanln ortak mal olduu, tek bana ya da toplu halde, herkesin kültürel mirastan yararlanmaya ve kültürel mirasn zenginlemesine katkda bulunmaya hakk olduu vurgulanmaktadr. Ayrca, ayn kültürel mirasa farkl topluluklar tarafndan birbirine zt düen deerler yüklendii durumlar ile eitlikçi bir biçimde ba edebilmek için uzlatrma süreçleri oluturmak; kültürel mirasn anlamazlklarn çözümü ve önlenmesi için güven ve karlkl anlay destekleyerek bir 4 Hotel du Nord projesi ile ilgili ayrntl bilgiye sitesinden ulalabilir. 29

31 arada var olmay kolaylatracak bir kaynak olarak bilinmesini gelitirmek Faro Sözlemesi nin ilkeleri arasnda yer almaktadr. 5 Proje önerisinin ikinci ekseni olan bölgede barnan düük ve düzensiz gelirlilerin kente adaptasyonu, sosyal ve ekonomik düzeylerinin iyiletirilmesine yönelik programlarn hayata geçirilmesi ve kültür odakl iletiim biçimlerinin gelitirilmesi amacyla sosyal ve kültürel hizmetleri salayacak örgütlenmi bir yapnn bölge içerisinde konumlandrlmas önerilmektedir. Sivil toplum kurulular, dernekler, yerel yönetimler ve üniversiteler birlikteliinde oluacak bu yapnn arlkl olarak Hatuniye Meydan ve Oteller Bölgesi ile söz konusu meydan birbirine balayan 945 sokak üzerinde hayata geçirilmesi, alann mevcut kullanm eilimlerine uygun düecektir. Resim Sokak Önerilen yapnn hem sosyal hem de kültürel ilevler dorultusunda gelitirilmesi son derece önemlidir. Sosyal ilevler göçmen ve mültecilerin kente adapte olmalar ve yaam koullarnn iyiletirilmesi dorultusunda çok kapsaml programlarn devreye sokulmasn, kültürel ilevler mevcut olan kültürel çeitliliin gelimesini ve iletiimin salanmasn hedeflemektedir. Kültürel ilevler ayrca bölgeye kentin dier kesimlerinde yaayanlarn da belli zaman dilimlerinde katlmn salayarak, amaçlanan karlama, kesime ve iletiim platformunun güçlenmesine hizmet edecektir. Söz konusu sosyal ve kültürel merkez tarafndan gelitirilecek kültürel faaliyetlerin aksiyon alan olarak düünülen Hatuniye Meydan Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi içerisinde yer almaktadr ve o bölgeye ilikin operasyon plannda deerlendirilecektir. 5 AK-Sozlesmesi,2005.pdf 30

32 Sosyal ilevler, korunakl bir yaam ortam yaratan kolaylatrc hizmetlerin bütünü olarak alglanmaktadr. Bu çerçevede acil destek yaamsal ihtiyaçlarn hzl ve geçici süre ile gerçeklemesi olarak ele alnrken sürekli destek ise eitimden mali kaynaklara kadar her türlü yaplandrlm destei kapsamaktadr. Balca aktörler, bu bölgede çalmalara katk salayabilecek tüm sivil toplum kurulular, dernekler, yerel yönetimler ve üniversiteler olacaktr. Oteller Bölgesi ne yakn mesafede kümelenmi birçok dernek bulunmaktadr. Bu derneklerin de sorumluluk alanlar ve becerileri ölçüsünde programa katlmlarn salanmaldr. Ayrca, bölgedeki STK, sivil platform, sosyal giriimci ve toplum gönüllülerinin kurumsal kapasitesini gelitirici yönde destekler de (donanm, eitim, proje yazma, mentorluk vb.) oluturulmaldr. Bu noktada üniversitelerin devreye girmesi önerilmektedir. Üniversitelerin temel rolü, bölge içerisinde gerekli hizmetleri salayacak farkl birimlerin örgütlenmesini salamak olarak ekillenebilir. Ayrca üniversiteler, yerel yönetimler ile ibirlii halinde insan temel alan söz konusu projenin uluslararas bir platforma tanmasn salayabilirler. Sosyal ve kültürel merkezin balca faaliyetleri aada verilmektedir: Acil Destek: Göçmen ve mültecilere yönelik olarak barnma, salk gda gibi temel konularda gerekli destei sistematik bir ekilde organize etmek Hukuki Destek: Arlkl olarak mültecilere yönelik kapsaml hukuki destek salanmas Eitim ve Meslek Edindirme: Okuma yazma, Türkçe ve yabanc dilde eitim hizmetinin salanmas. Meslek edindirmeye yönelik atölye çalmalarnn gerçekletirilmesi ve/veya ilgili dier sivil toplum kurulular, dernekler ve kent koleji gibi yaplarn devreye girmesi dorultusunda koordinasyon salanmas. Mentorluk: STK lara yönelik kapasite gelitirici yönde desteklerin salanmas. Gönüllüler Platformu: Sosyal ve kültürel programlar dorultusunda devreye girebilecek gönüllü ordusunu oluturmak, gelitirmek ve eitmek Mekân Destei: Bölgede sosyal ve kültürel çalmalar yürütmek isteyen dier sivil toplum kurulular, dernekler, üniversiteler ya da gönüllülere mekân salamak. Kültürel Faaliyetler: Karlama ve iletiimi destekleyecek çeitli kültürel faaliyetlerin youn bir program altnda gerçekletirilmesini salamak (söyleiler, film gösterimleri, çocuk tiyatro gösterileri, sokak oyunlar, sergiler, enstalâsyonlar, kültürel çeitlilii oluturan kullanclar arasnda karlkl faydalanma salayabilecek organizasyonlar v.b.). 31

33 Mikro Operasyonlar Oteller Bölgesi içerisinde önerilen mikro operasyonlar, Birden Fazla Ünitenin Tümü çin Gerçekletirilmesi Gereken Operasyonlar bölümünde gelitirilen Karlama/Keime/ letiim projesi ile ilikili olarak bölgede bir kvlcm yaratabilmeyi amaçlamaktadr. Önerilen projeler temel olarak bölgenin kullanc profilinin çeitlenmesine yardmc olmay hedeflemektedir. Bunun yan sra çaltay srasnda katlmclar tarafndan önerilen ve üzerinde uzla salanan dier fikirler dorultusunda gelitirilen mikro operasyonlarn bazlar Oteller Bölgesi nin fiziksel ve sosyal olarak güçlü balantya sahip olduu Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi içerisinde yer alan Hatuniye Meydan kapsamnda deerlendirilmitir. Sadk Bey Oteli'nin uygulama oteli olarak restorasyonu Sadkbey Oteli, Oteller Sokann Basmane Meydan yönünde, Basmane Gar nn karsnda konumlanmaktadr. Uakzade ailesine ait olan yap, 1890 larda bir konak olarak yaplm olup, sonralar ksa bir süre postane binas olarak kullanlmtr. 23 odal yap daha sonra Basmane Meydan na doru büyütülmü, 44 oda ve 80 yatak kapasiteli hale getirilmitir. Otelin yeni bölümü üç katl, eski bölümü ise iki katldr. Bölge içerisinde konaklama kapasitesi yüksek otel yaplarndan biri olarak öne çkmaktadr. Sadkbey Oteli nin uygulama oteli olarak restorasyonu, ilevsel süreklilii mümkün klacak, bölgeye eitim amaçl genç bir nüfusun gelmesini salayacak ve Oteller Bölgesinin ilerleyen süreçte ihtiyaç duyaca istihdamn karlanmasna katkda bulunacaktr. Resim 13. Sadkbey Oteli 32

34 Açk ofisler Bilgi ça ile birlikte hzla gelien ve yükselen yeni i trendleri ile son dönemde Türkiye nin birçok ilinde açk ofisler ortaya çkmtr. Arlkl olarak yeni bir i kurmak isteyen giriimcilere, i hayatnda risk almadan deneyim kazanmak isteyenlere ya da ev-ofis çalan i sahiplerine hitap eden bu oluumlar, kullanclarna yüksek fiyatlar ödemeden bir ofis ortamnda ihtiyaç duyulan tüm donatlar sunmaktadrlar. Çalma mekân, toplant, elektrik, internet, sekreterya vb. donatlara sahip açk ofislerde giriimcilere esnek kullanm süreleri salanmakta ve bu sayede ilk planda oluan iyeri giderleri minimize edilmektedir. Açk ofisler, ev tabanl giriimciler, muhasebeciler, avukatlar, terapistler, ajanslar, eitmenler, danmanlar, ehirleraras balantl çalanlar gibi geni bir profile hizmet vermektedir. Oteller Bölgesi içerisinde yer alan baz yaplarn bu dorultuda düzenlenmesinin bölgenin kullanc profilinin çeitlenmesine katkda bulunaca düünülmektedir. Bölgenin Tümü çin Gerçekletirilmesi Gereken Operasyonlar Güvenlik Katlmc süreçte arlkl olarak vurgulanan güvenlik zafiyetinin giderilmesi, bölgenin tercih edilebilirliinin artmas ve yaam saatlerinin uzamasnda etkili olacaktr. Otopark alanlar oluturulmas Hâlihazrda Oteller Bölgesi içerisinde ve yakn çevresinde yklm olan yaplar nedeniyle oluan boluklar otopark amaçl kullanlmaktadr. Bu bölgede yer alan otellerde konaklayacak ve ahsi arac olan kullanclara yönelik olarak doku niteliine uygun otopark alanlarnn yaratlmas dorultusunda planlama çalmas yaplmas gerekmektedir. Söz konusu otopark alanlarn doku niteliine uyumlu klacak tasarmsal önerilerin gelitirilmesi ardndan, yatrmn mülk sahibi tarafndan gerçekletirilmesi de mümkün olabilecektir. 33

35 34 Resim 14. Oteller Bölgesi: Operasyonlar

36 Tablo 4. Oteller Bölgesi: Birden Fazla Ünitenin Tümü çin Gerçekle tirilmesi Gereken Operasyonlar Birden Fazla Ünitenin Tümü çin Gerçekletirilmesi Gereken Operasyonlar Plan Revizyonu Aktör(ler) Örgütleyici Aktörler Yatrmc Aktörler letmeci Aktörler Karlama, Kesime, letiim (Otel örgütlenmesi) Gerekmiyor Üniversiteler Meslek Odalar Otel letmecileri arasnda gelitirilecek Yerel Yönetimler örgütlenme Dier Otel letmecileri Karlama, Kesime, letiim (Sosyal ve Kültürel Merkez) Gerekiyor Üniversiteler STK lar Yerel Yönetimler Dier 35

37 Tablo 5. Oteller Bölgesi: Mikro Operasyonlar Mikro Operasyonlar Plan Revizyonu Aktör(ler) Yatrmc Aktörler letmeci Aktörler Sadk Bey Oteli Restorasyonu Gerekmiyor Üniversiteler Açk Ofisler Gerekiyor 36

38 Tablo 6. Oteller Bölgesi: Bölgenin Tümü çin Gerçekle tirilmesi Gereken Operasyonlar Bölgenin Tümü çin Gerçekletirilmesi Gereken Operasyonlar Plan Revizyonu Yatrmc Aktör(ler) Güvenlik Gerekmiyor zmir Emniyet Müdürlüü Otopark Planlamas Gerekiyor zmir Büyükehir Belediyesi Konak Belediyesi 37

39 Havralar Bölgesi Operasyon Plan 38

40 Tasarm Stratejisi Raporu nda 5 numaral alt bölge olarak belirlenen Havralar Bölgesi özelinde yaplan çaltayda zmir-tarih Projesi nin stratejik hedefleri dorultusunda, bölgenin sosyal yaps, dini ve ticari bellei, alan canlandracak ve yeni deneyimler oluturacak faaliyetler ve kamusal alan senaryolar detayl bir ekilde tartlmtr. Bölge, zmir e stanbul, Selanik, Portekiz ve spanya dan göç eden Musevilerin; Havra Soka ve çevresine yerlemeleri ve ibadet yaplarn da bu alanda ina etmeleri neticesinde gelimitir. zmir de bir dönemin çok kültürlü karakterini yanstan bölgede ticari ve dini aktiviteler bir arada yaamaktadrlar. Geleneksel alveri kültürünün ve Musevi Cemaati ne ilikin bellein izlerini tayor olmas nedeniyle oldukça önemli bir kültürel potansiyele sahiptir. Çok katmanl sosyal yaps ile birlikte bölgenin öne çkan bir baka özellii de, Kemeralt Çars içerisinde yaamn bir deneyim nitelii kazand Havra Soka gibi hareketli bir ticaret aksnn varldr. Havra Soka çevresinde kümelenmi dokuz havra ve bir hahamhane bulunmaktadr. Çaltay katlmclar tarafndan, bu havra kümelenmesi nedeniyle bölgenin kültür/inanç turizmi özelinde yüksek bir potansiyel tad önemle vurgulanmtr. Çaltay katlmclarnn Havralar Bölgesi ne ilikin durum deerlendirmeleri Resim 14 de verilmitir. Katlmclar tarafndan, havralarn ypranmlk durumlar nedeniyle birçounun ziyarete kapal olmas, aktif olarak kullanlan havralarn ise çevreleri ile ilikilerinin çok zayf oluu gibi sorunlar gündeme getirilmitir. Cemaat saysnn azl ve kullanlmamalar sebebiyle yok olma sürecine giren havralarn yaatlmalar ve kentsel alan ile iliki kurabilmelerini salamak amacyla dini faaliyetler dnda da ilevlendirilerek kullanma açlmalar konusu öne çkarlmtr. Aktif olarak kullanlmyor olmalar nedeniyle havralarn yer ald sokaklarn bo ve ssz olmalar, bir zamanlar bölgede faaliyet gösteren ayakkabclar tarafndan boaltlan mekânlarn yeni bir ilev dorultusunda dönüememeleri, özellikle bölgenin güneyinde yer alan Beit Hillel Oratuar, kiçemelik Caddesi ve Kestelli Yokuu arasnda kalan bölgenin kullanm younluunun düüklüü bölgenin terk edilmilik sorunlar olarak kaydedilmitir. Bölgede mevcut nitelikli tarihi yap stokunun, kullanclarn bilinçsiz müdahaleleri ve uygun olmayan ilevler nedeniyle zarar görmekte olduu, ticari faaliyetlerin sadece Havralar Soka üzerinde younlat ve ar younluk nedeniyle bir düzensizlik ve karmaa içerdii, ticari faaliyetlerin bölge genelinde etkin klnmas gerektii vurgulanmtr. Bunlarn yan sra bölgenin güvenlik ve altyap hizmetleri genelinde problemli olduu, özellikle aydnlatma ve hijyen özelinde acil önlemler alnmas gerektii tüm masalarda dile getirilen ortak görüler olarak ön plana çkmtr. kiçemelik Caddesi nin Kemeralt Çars ve Mezarlkba, Tilkilik bölgeleri arasnda fiziksel ilikiyi kesintiye 39

41 uratt, Musevi kültürünün uzants olan kortejolar ve Sabetay Sevi Evi ile balanty zayflatt; ayrca barndrd youn trafiin de bölge kullanm açsndan olumsuz olduu tespit edilmitir. Havralar Bölgesi nin sorun ve potansiyel haritas Resim 15 de verilmitir. Bölgenin deer haritas ise Resim 16 da verilmitir. Yol haritas oturumunda katlmclar tarafndan bölgeyi canlandracak temel stratejinin, bölgenin deneyim gerçekletirilen bir alan olma nitelii üzerine kurulmas ifadelendirilmitir. Bölgede yer alan havralarn restore edilerek ziyarete açlmas, Seferad ve Kosher mutfandan ürünleri üreten/satan lokantalarn bölgede açlmas, baz sokaklarn Musevi kültürü ile ilgili ürün sat, lokanta gibi ilevler dorultusunda deerlendirilmesi gibi öneriler, zmir in çok kültürlü sosyal yapsnn, Musevi kültürünün deneyimlenmesine yönelik atlacak admlardr. Havralar bölgesi içinde kullanlmayan bo alanlarn, eitim faaliyetlerini içerecek biçimde moda merkezi haline getirilmesi, sanatçlarn bu bölgede üretim yapmalarnn desteklenmesi, küçük atölyeler organize edilerek, geleneksel sanatlarn canlandrlmas ve sanat sokaklarnn oluturulmas gibi öneriler, bölgedeki yaam deneyiminin çeitlendirilmesi amacna dönük fikirler olarak ortaya konmutur. Bölgedeki terk edilmilik ve günün belli saatlerinden sonra ortaya çkan güvensizliktekinsizlik sorununa kar bölgenin canlandrlmasnn gerekli olduu, gençlerin bölgeye eklemlenmesinin buna çözüm oluturabilecei ifade edilmitir. Havralar Bölgesi nin çevresi ile kültürel ilikisini kurabilmek amacyla bu bölgenin Agora ve Kortejolar Bölgesi (Anafartalar Caddesi) ile balantsnn güçlendirilmesi önerilmitir. Bölgede mevcut pasaj ve geçitlerin ticari kullanmla canlandrlmas, hanlarn restore edilerek konaklama ilevi ile deerlendirilmesi, Kuyumcular Çars nn bölge içindeki konumunun güçlendirilmesi, Albayrak Pasaj nn ticari ve kültürel kullanmlar dorultusunda deerlendirilmesi gibi müdahalelerin bölgenin mevcut potansiyelini ortaya çkabilecei vurgulanmtr. Çaltay neticesinde elde edilen bu veriler dorultusunda, önceki aamada tanmlanan kurguya uygun olarak hazrlanan operasyon plan raporun ilerleyen bölümünde verilmektedir. 40

42 Resim 15. Havralar Bölgesi Durum Tespiti 41

43 Resim 16. Havralar Bölgesi Sorun-Potansiyel Haritas 42

44 Resim 17. Havralar Bölgesi Deer Haritas 43

45 Bölgede Baarlmak stenenler Havralar Bölgesi konumu gerei, Kemeralt Yenileme Alan içerisinde en aktif olarak kullanlan Kemeralt Çars ile ziyaret edilme oran çok düük olan ve içine kapal bir ekilde çalan Anafartalar Caddesi 2. Etap Bölgesi ile Agora çevresi birinci halka konut dokusu arasnda bir geçi alan niteliine sahiptir. Temel amaçlar, zmirlilerin tarihle ilikilerinin güçlendirilmesi ve proje alannda ortaya çkan çöküntü alanlarnn oluumuna mani olmak- bu oluumu tersine çevirmek olan zmir-tarih Projesi kapsamnda, Havralar Bölgesi, konumu nedeniyle ayr bir öneme sahiptir. Bu bölgede gerçekletirilecek olan canlandrma faaliyetlerinin, içine kapal bir nitelik arz eden komu bölgelerde tetikleyici bir etki yaratmas son derece olasdr. Bunun ötesinde sahip olduu deerler göz önüne alndnda, bölge hem yerli ve yabanc turistler hem de zmirliler özelinde yüksek ziyaret edilme potansiyeline sahiptir. Bu da canlandrma faaliyetlerinin çevresel etkilerinin güçlü olacana anlamna gelmektedir. Bölgenin sahip olduu temel deer, Musevi kültürüne ilikin öeleri kümelenmi bir ekilde barndryor olmasdr. Birçou kullanm d ve ypranm olmakla beraber dokuz havra ve bir hahamhanenin oluturduu kümelenme, bölgeyi Musevi kültürü ile ilikili olarak önemli bir çekim merkezi haline getirmektedir. zmir in çok kültürlü yapsnn mimari yansmas olarak günümüze ulamay baarabilmi olan havralarn korunmalar ve bir tasarm bütünlüü içerisinde kentsel balam ile ilikileri güçlendirilerek yaatlmalar salanmaldr. Havralarn dnda bölge, oldukça önemli bir deer daha barndrmaktadr. Bu da Havra Soka dr. Anafartalar Caddesi ile kiçemelik Caddesi arasnda keyifli bir balant salayan Havra Soka bölge içerisinde gün boyu aktif ve canl olan tek sokaktr. Balk, peynir, meyve, sebze, sakatat, baharat, kuru gda vb. ürünlerin satnn yapld ve kentin geneline hitap eden Havra Soka nda alveri etkinlii bir deneyim (experience) nitelii kazanmaktadr. Havra Soka nn deneyim salayan nitelii özenle korunmaldr. Havra Soka nn gücü ve bölgenin kültürel potansiyeli yeni deneyim alanlarnn olumasn salayabilir. Bölgenin kültürel potansiyelini ortaya çkarmak ve yeni deneyim alanlar oluturmak dorultusunda yaklamlar gelitirilmelidir. Sahip olduu bu deerlerin yan sra bölge oldukça sorunlu alt alanlar barndrmaktadr. Havra Soka ve Kestelli Bölgesi arasnda bir dönem ayakkabclar tarafndan kullanlan ve bu sektörün Ikkent e tanmas nedeniyle boalan oldukça geni bir alan günümüzde kullanlmamaktadr. Terk edilmi, ssz bir çöküntü alan niteliindedir ve bu nedenle güvenlik zafiyeti vardr. Mevcut ticari dinamikler bu alanda yeni kullanm 44

46 biçimlerinin ortaya çkmasn salayamamtr. Bölge içerisinde terk edilmi ve kullanlmayan alanlarn, katma deer üretebilecek uygun senaryo ve ilevler dorultusunda canlandrlmas ve kent yaantsna kazandrlmas salanmaldr. zmir-tarih Tasarm Stratejisi Raporu nda da aktarld üzere, katlmc süreçte proje alann canlandrmann etkin yollarndan biri gençliin alana çekilmesi olarak tespit edilmitir. Gençlii ve sanatçlar bölgeye çekecek düzenlemeler yaplmas, büyük bir bölümü terk edilmi olan Havralar Bölgesi nde öncelikli hedef olan canlandrmaya hizmet edecektir. Havralar Bölgesi nin kentin turizm özelinde etkin biçimde sunulduu ve bu dorultuda yüksek potansiyel barndran ama içine kapal ileyen komu bölgeler ve hâlihazrda aktif olarak kullanlan Kemeralt Çars arasnda bir geçi bölgesi nitelii tad belirtilmiti. Yüksek younluklu bir ulam arteri olan kiçemelik Caddesi bu geçii yaya ölçeinde oldukça zorlatrmakta, bir bariyer etkisi yaratmaktadr. Havralar Bölgesi nin kiçemelik Caddesi nin dousunda yer alan bölgeler ile fiziksel ilikisinin güçlendirilmesi ve eriim alternatiflerinin yaratlmas salanmaldr. Birden Fazla Ünitenin Tümü çin Gerçekletirilmesi Gereken Operasyonlar zmir Musevi Müzesi Yukarda aktarld gibi bölgenin temel deeri, Musevi kültürüne ait dini yap kümelenmesidir. Bu dini yaplar günümüzde büyük oranda tahrip olmutur. yi durumda olanlar ise Musevi cemaatinin saysnn azalmas nedeniyle hemen hemen hiç kullanlmaktadr. Söz konusu dokuz havra ve hahamhaneye yönelik olarak zmir Musevi Cemaati Vakf tarafndan zmir Projesi ad altnda bir çalma gerçekletirilmitir. Çalma temel olarak, tamamen yklm durumda bulunan ve ykm öncesi durumlarna ilikin herhangi bir belge bulunmayanlar dnda tüm havralar ibadet özelliklerine zarar vermeden ziyarete açmak, tadklar tarihi, kültürel, dini, mimari, sanatsal deeri ve ehrin çeitli dönemlerindeki tarihini yanstan bir kültür kompleksine dönütürmeyi hedeflemektedir. 6 Bu sayede bölge içerisinde turistik bir ilgi oda yaratmay amaçlamaktadr. Birbirine bitiik olarak konumlanm dört havrann (Sinyora, Algazi, Hevra ve Foresteros) müze kompleksinin merkezi haline getirilmesi, ayrca bu merkez ile ayn sokaklara cephe veren Etz Hayim ve 6 zmir Musevi Cemaati Vakf. (2014). zmir Projesi: Kemeralt ndaki Sinagoglarn Turistik Mekan Olarak Korunmasna ve Bir Musevi Müzesi Kurulmasna likin Plan. zmir 45

47 alom Havralar arasnda kurulacak üst geçitler ile kompleksin merkezinin alt havraya geniletilmesi önerilmektedir. Kullanm biçimi olarak, müze, sergi salonlar, derslikler, kafe ve restoran, kitapçlar, Musevilik dinine ait eya sat birimleri, hediyelik eya sat birimleri ve sanat galerileri belirlenmitir. zmir Büyükehir Belediyesi tarafndan, bölge içerisinde konuttan havraya dönütürülen yaplarn son örnei olmas nedeniyle önem arz eden Beit Hillel Oratuar nn restorasyonu 2014 yl içerisinde tamamlanmtr. Yap cemaatin önde gelen hahamlarndan Hayim Palachi nin yaamna dair bilgilerin aktarld ve eyalarnn sergilendii bir müze olarak ilevlendirilecek ve zmir Musevi Cemaati Vakf tarafndan iletilecektir. Çaltay kapsamnda katlmclar tarafndan, havralarn ina edili biçimlerinden ötürü kentsel mekân ile güçlü bir fiziksel balantya sahip olmamalar nedeniyle, ilikili olduklar sokaklarn kullanm younluunun çok düük olduu ifade edilmi ve kentsel mekân ile ilikilerinin güçlendirilmesi dorultusunda yüksek oranda uzla gelimitir. Müzelerin birçok kullanc için sadece bir kere ziyaret edilen mekânlar olmasndan hareketle, özellikle büyük oranda yklm olan havra yaplarna yönelik ilev önerilerinde, yine Müze kompleksi ile ilikili olan ama serbestçe girilebilen ve da dönük yaklamlar gelitirilmesi, beraberinde kompleksin alanda yaam deneyimine katk salayan bir yap olarak ortaya çkmasn salayabilir. Bu sayede müze kompleksi, sadece kente ehir dndan ve yurtdndan günlük ziyarette bulunan turistlere hizmet etmenin yan sra, zmirlilerin gündelik yaamlarnda tekrar ziyaret etme arzusu hissedecekleri bir yer haline dönüebilir. Bu hususun gözetilmesinde yarar görülmektedir. zmir Musevi Cemaati Vakf tarafndan gündeme getirilen söz konusu projenin hayata geçirilmesi durumunda, Havralar Bölgesi içerisinde kültürel kullanm özelinde bir faaliyet sçratmas yaratmas ve gelitirilecek bütüncül yaklam ve doru projelendirme süreci neticesinde müze kompleksinin bir tasarm ürünü olarak ortaya çkmas mümkün gözükmektedir. Uluslararas platforma tanarak, projenin zmir in dünya ölçeinde tantmna katk salayacak bir nitelik kazanabilecei ve bunun ötesinde uygulama sürecine yönelik finansmann elde edilmesinin kolaylaaca düünülmektedir. Bu çerçevede zmir Musevi Cemaati Vakf ile birlikte hareket edecek örgütleyici yeni aktörlere gereksinim vardr. 46