OKUL ÖNCES DÖNEM ÇOCUKLARIN SOSYAL BECER DÜZEYLER LE DAVRANI PROBLEMLER ARASINDAK L K N N NCELENMES THE

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 37 Volume: 8 Issue: 37 Nisan 2015 Aril Issn: OKUL ÖNCES DÖNEM ÇOCUKLARIN SOSYAL BECER DÜZEYLER LE DAVRANI PROBLEMLER ARASINDAK LKNN NCELENMES THE INVESTIGATION OF THE RELATIONS BETWEEN SOCIAL SKILLS LEVEL AND BEHAVIORAL PROBLEMS IN PRESCHOOL CHILDREN Gülümser GÜLTEKN AKDUMAN * Yunus GÜNND** Didem TÜRKOLU**** Öz Bu aratırmada, okul öncesi dönem çocukların sosyal beceri düzeyleri ile davranı roblemleri arasındaki ilikinin incelenmesi ve etkili olabilecek etmenlerin ortaya çıkartılması amaçlanmıtır. Bu amaçla, Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan resmi ilköretim okullarının anasınıfları ile baımsız anaokullarına devam eden 48 ay-60 ay ve üzeri çocukların oluturduu 510 çocuk aratırmaya dâhil edilmitir. Aratırmada veri tolamak için Genel Bilgi Formu, Ölçei ve Sosyal Beceri Ölçei (Preschool and Kindergarden Behaviour Scale (PKBS 2) kullanılmıtır. Aratırmanın sonuçlarına göre; roblem davranılar ile sosyal beceriler arasında negatif yönde anlamlı bir iliki olduu görülmütür. Anahtar kelimeler: sosyal beceri, davranı roblemleri, okul öncesi dönem. Abstract The urose of this study is to investigate the relationshi between social skills level and behavioral roblems in reschool children and the factors that affect it. 510 children, aged from 48 to 60 month sand over whom continue to nursery classes of official rimary schools and official indeendent reschools in Ankara. General Information Form, Problem Behaviour Scale and Social Skill Scale (Preschool and Kindergarden Behaviour Scale (PKBS 2) were used as data collecting tools in there search. In the result of research, it was seen that the negative relation between roblem behaviour and social skills of children. Keywords: Social skill, roblem behaviour, reschool eriod. GR nsan doumuyla birlikte kendisini sosyal bir yaamın içerisinde bulur. Bu sosyal yaamda anne, baba, kardeler, akrabalar gibi kiilerin var olduu bir ortam ile sürekli temas halindedir ve doumla balayan bu süreç hem bir zorunluluk, hem de yaamsal bir unsurdur. Bebekler dünyaya geldikleri zaman gereksinimlerinin karılanması için anne-baba veya kendilerine bakan baka bir kiiye muhtaçtırlar. Bu da çevresindeki insanlarla ilk sosyal ilikileri ve baları kurmasına neden olur (Günindi, 2008:20; Ziv, 2013:311). Sosyalleme; çocuun içinde bulunduu tolumun inançlarını, tutumlarını ve kendisinden beklenen davranıları örenmesi, bir grubun üyelerinin baka bir grubun üyelerinin davranı ve kiiliklerini * Doç. Dr., Gazi Üniversitesi, Gazi Eitim Fakültesi, lköretim Bölümü, Okul Öncesi Eitim Anabilim Dalı. **Yard. Doç. Dr., Aksaray Üniversitesi, lköretim Bölümü, Okul Öncesi Eitim Anabilim Dalı Öretim Üyesi. ***Ara. Gör., Gazi Üniversitesi, Gazi Eitim Fakültesi, lköretim Bölümü, Okul Öncesi Eitim Anabilim Dalı.

2 etkilemesi; çocuun, grubun kural ve deerlerine uymayı örenmesi ve bu deerler düzenini benimsemesidir. Bu örenme, tüm yaam boyunca devam eder ve bu süreç içerisinde bireyin çevresindeki insanlarla ilikileri ve iletiim becerileri sosyal uyumda önemli rol oynar (Bayhan ve Artan, 2004: 237; Kandır, 2004:81 ). Wortham a (1998) göre; çocuk sosyalleme sürecinde öncelikle dünyayı kendi açısından görmekte ve tüm dikkatini kendine yönlendirmektedir. Fakat ilerleyen dönemlerde tolumda kendisine bir yer edinmek için sosyal etkileimde bulunmaya balamaktadır (s.266). Aynı zamanda içinde bulunduu toluma ve kendine yararlı bir ekilde yaam sürdürebilmek için; düünme, yama, hissetme yeteneklerini kullanarak yaadıı kültürün davranı örüntülerini, ahlak deerlerini ve tolum içinde kendine ait olan rolleri benimser (Hyson, 1994: 348; Selçuk, 1997: 54). Baarılı bir sosyalleme sonucunda çocuk, kendi denetimini salıklı bir ekilde yamaya balar ve bu sayede yasalar ve tolum zorlamasa da yasaların ve tolumun kurallarına uygun davranılarda bulunur (Ziv, 2013:312). Genel anlamda, sosyalleme sürecinde bireylerin yaam boyu karılatıkları durumlar ve bu durumlara yönelik geçmi yaantılarının da etkisi ile gerçekletirdikleri davranılar son derece önemlidir. Sosyallemeyi etkileyen süreçlerin ve bu süreçlere özgü alınması gereken tedbirlerin bilinmesi; sosyal beceri kazanımlarını olumlu yönde ve ilevsel bir yaıda kazanmayı salayacaktır. Çocuk, çevresindeki modelleri gözleyerek sosyal normlar dâhilinde; vicdan, kendini yönetme ve kontrol becerileri edinme, deerlerin içselletirilmesi, hazzın ertelenmesi, ahlaki geliim, uyumlu davranı gelitirme gibi sosyalleme davranılarını kazanmaktadır (Maccoby, 1992:1010; Ziv, 2013:310; Friedman-Krauss, Raver, Morris, &Jones, 2014:540). Beceri, bir amaca yönelik kasıtlı olarak tekrarlanabilen davranı ve davranılar serisidir. Sosyal beceriler ise; çocuun sosyal gereklilikleri yerine getirebilmek için bavurduu, amaca götüren özel yollardır. Sosyal beceriler insanlar arasındaki iyi ilikilerin temelini oluturur. Bu beceriler; çocuun akranları tarafından kabul edilme düzeyini artırdıı gibi ilikilere hâkim olma, duygularını baarıyla yönetme, yakınlama kurma, ematik yaklama ve iyi bir takım üyesi olma özelliklerini içerir (Wilson ve Sabee, 2003:32). Örenilmi davranılar olarak ele alınan sosyal becerilerle ilgili literatürde çok sayıda tanıma rastlanmaktadır. Beceri analizine göre, sosyal beceriler; etkileimi balatma, sürdürme ve sonlandırmaya ilikin beceriler, ho olmayan durumlarla baa çıkma, çatıma çözme ve atılganlıkla ilgili beceriler olarak sınıflandırılmıtır (Jenson, Slone&Yough, 1988:335). Korinek ve Po a (1997) göre sosyal beceriler; kelimeler ve ses tonu gibi sözel ve yüz ifadesi, hareketler, beden duruu gibi sözel olmayan davranıları içerir. Bu tür davranılar, akranlar ve yetikinlerle kurulan ilikilerin sonucunda ortaya çıkar. Sosyal becerileri, sözsüz ve sözel olarak ikiye ayrıldıı dier bir tanım da, sözsüz öeler bedensel duru, jestler ve beden hareketleri, fiziksel yakınlık, dokunma, göz kontaı, gülümseme, yüz ifadesi, sözel öeler ise; konuma ve sesin nitelikleri, sesin azlıı veya çokluu, konumanın açıklııdır (Collins&Collins, 1992:43). Mathur ve Rutherford a (1996) göre sosyal beceri; sosyal durumlarda uygun olmayan davranılardan kaçınmak ve tolumda kabul gören davranıları sergileyebilmektir (Akt: Johns, Crowlev&Guetzloe, 2005: 2). Sergin ve Giverts (2003) ise sosyal becerileri; bireyin kiiler arası iletiimde sosyal destek kaybına uramadan olumlu ve olumsuz düünce ve duygularını uygun bir ekilde ortaya koyabilmesi olarak açıklamaktadır (s.136). Çocuun sosyal beceri geliimi sürecinde; aile, okul ve çevre oldukça önemli birer faktördür. Çocuk ilk sosyal ilikilerine aile ortamında balar. Çocuun tolumsal kurallara uygun davranı davranmamasını belirleyen etkenlerin baında aile gelmektedir. Church, Goltschalk ve Leddy (2003) sosyal becerilerin ilk önce aile içerisinde yani evde gelimeye baladıından dolayı sosyal becerilerin temelinin ailede olutuunu ifade etmektedir (Akt: Brodeski&Hembrough, 2007: 24). Ayrıca çocuun anne-babasıyla kurduu iliki o anki ve gelecee dair memnuniyet ve mutluluk duygularıyla yakından balantılıdır (Erwin, 2000: 3). Bu anlayı ile desteklenen çocuk; daha sonra okul öncesi ve temel eitim sürecinde de desteklenmesi ile sosyal beceri geliimlerini sürdürürler. Çocukluk yıllarında güçlendirilmesi gereken sosyal beceriler, uzun dönemde çocuun sosyal-duygusal, bilisel ve akademik becerilerinin geliimi üzerinde kalıcı bir etkisi vardır (Holland&Merrell, 1998: 169; McCellan&Katz, 2001:1; Danielson&Phels, 2003:219; Choi& Kim, 2003: 41; Nix, Bierman, Domitrovich, &Gill, 2013:1011). Çocuun doar domaz kendisini fiziksel ve sosyal bir çevre içerisinde bulması, onun çevreye uyum davranıı göstermesini gerektirmektedir. Çocuun yaadıı çevreye uyumu sosyal beceri davranı düzeyiyle yakından ilikilidir. Çocukluunun ilk yıllarındaki sosyal beceri geliimi, onun daha sonraki sosyal davranılarının temelini oluturur (Ülgen ve Fidan, 1997:215, Çada, 2000:12). Çevresiyle etkileimi sürecinde çocuk farklı özellikler gösteren ek çok sayıda roblemle karılaır. Bu nedenle çocukların yaratıcı, eletirel ve analitik düünebilen; karılatıı roblemlere uygun ve etkili çözümler bulabilen özellik

3 taıması ve bunlara uygun davranılar sergiliyor olması oldukça önemlidir. Çünkü çocuklardan sadece geliimlerini ozitif yönde sürdürmelerinin yanı sıra, çevresinde bulunan dier bireylerle de olumlu ilikiler kurması ve kurduu bu ilikileri salıklı bir zeminde sürdürmesi beklenmektedir (Arnold, Kuersmidt, Voegler-Lee, & Marshall, 2012:377). Bu açıdan bakıldıında sosyal yaı içerinde kabul edilebilmenin ön koulu olarak davranılarında roblem göstermeyen birey olmanın önemi ortaya çıkmaktadır. Kanlıkılıçer (2005) roblem davranıı; bireyin yeni bir beceri örenmesini engelleyen ve yaadıı ortamın dıında kalmasına neden olan, kendisine ya da dierlerine zarar veren, aynı zamanda bireyin içinde yaadıı tolumun sosyal normlarına uymayan davranılar olarak tanımlamıtır (s.11). Tolumda kabul edilebilirlik sınırının altında ya da üstünde olan, deitirilmesi amacıyla ilgilenilen davranılar da roblem davranılar balıı altında incelenmektedir. Burada kültürel deer ve tolumsal normların sergilenmesi istenen davranıı ekillendirmede kritik öneme sahitir. Çocukta roblem olarak nitelenen belirtiler, çocuun geliim dönemi ve belirtilerin hangi sıklık ve iddette olduunun dikkatle incelenmesi sonucunda roblem olarak tanımlanmalıdır (Dinnebeil vd., 2013:145; Luczynski ve Hanley, 2013:356). Bir davranıın erken dönemlerde roblemli olu olmadıının belirlenmesi amacıyla; çocuun geliim dönemi ve roblem olarak nitelendirilen davranıların sıklık-iddeti dikkatle incelenmelidir. Dısal etmenlere balı olarak ortaya çıkan ve dısal baskının ortadan kalkmasıyla yok olan davranılar süreklilik içermedii için roblem olarak deerlendirilmemelidir (Arı, Bayhan ve Artan, 1995:25; Dinnebeil vd., 2013:147). Bu balamda okul öncesi dönemde bulunan çocuklarda karılaılan davranıların roblemlerinin olarak nitelendirilebilmesi için bazı ölçütlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Gözlemlenen davranı; çocuun yaına uygun olu olmadıı, süreklilik gösteri göstermedii, cinsiyet rol beklentilerine uygun olu olmadıı, öfke nöbetleri, saldırganlık, ısırma, reddetme, baırma ve alama eklinde ortaya çıkı çıkmadıı dikkatle incelenmelidir (Gültekin Akduman, 2014:92). Problem davranılar çocukların tolum içerisindeki kabul düzeyini düürmekte ve çevresi tarafından kabul görmeyen çocuun geliimsel ve sikolojik açıdan birçok roblemle karı karıya kalmasına neden olabilmektedir. Çocuk; tüm geliim alanlarını salıklı bir ekilde sürdürebilmek için, roblemli olarak nitelendirilen davranılarını kontrol altına almalı, aynı zamanda da akran grubu ve yetikinler tarafından tolumsal kabulünü olumlu yönde etkileyecek sosyal beceri davranılarını göstermelidir (Luczynski ve Hanley, 2013:356). Okul öncesi dönem; geliimin en hızlı olduu, kiiliin temellerinin atıldıı, çocuun yakın çevresinden en çok etkilendii ve her türlü örenmeye açık olduu bir dönemdir. Bu dönemde çocuun sosyal uyum ve becerilerinin geliimi ve roblemli olarak nitelendirilen davranılarını yönetebilmesi, ilerleyen yıllarda kazanacaı sosyal uyum ve becerilerinin temelini oluturmaktadır. Bu nedenle çocuun davranı roblemleriyle ba edebilmesi için sosyal becerilerinin gelitirilmesi büyük önem taır. Tüm bu nedenlerle bu çalıma, okul öncesi dönem çocukların sosyal beceri düzeyleri ile davranı roblemleri arasındaki ilikiyi incelemek ve etkili olabilecek etmenleri ortaya koymak amacıyla yaılmıtır. GEREÇ VE YÖNTEM Evren ve Örneklem Bu çalıma, tarama modelinin kullanıldıı betimsel bir aratırmadır. Aratırmanın evrenini, eitim öretim yılında Ankara nın Çankaya, Mamak, Altında, Yenimahalle, Etimesgut, Sincan ve Keçiören merkez ilçelerinde bulunan resmi ilköretim okullarının anasınıfları ile baımsız anaokullarına devam eden 48 ay-60 ay ve üzeri çocuklar (n=25478) oluturmaktadır. Evrenden Basit Rastgele Örnekleme formülü (Çıngı,1990: 17) kullanılarak en az 378 denek sayısı belirlenmi, kendilerine ulaılan 510 çocuk aratırmanın örneklemini oluturmutur. Veri Tolama Araçları Aratırmada, çocukların demografik özelliklerini belirleyebilmek için aratırmacılar tarafından gelitirilen Genel Bilgi Formu ; çocukların roblem davranılarını ölçebilmek için Ölçei ve çocuklarının sosyal beceri düzeylerini belirlemek için Sosyal Beceri Ölçei kullanılmıtır. Genel Bilgi Formu: Genel bilgi formu çocuun cinsiyeti, yaı, karde sayısı, okul öncesi eitim kurumuna devam etme süresi; aile tii gibi bilgilerin örenilmesine yönelik maddeleri içermektedir. Sosyal Beceri Ölçei Sosyal Beceri Ölçei (Preschool and Kindergarden Behaviour Scale (PKBS 2), aylık çocukların sosyal becerilerini ölçmek amacıyla Kenneth W. Merril tarafından gelitirilmitir. Ölçein Türkçeye uyarlanma geçerlik ve güvenirlik çalıması Alisinanolu ve Özbey tarafından yaılmıtır (Alisinanolu ve

4 Özbey, 2009:173). Sosyal Beceri Ölçei, Sosyal birlii, Sosyal Etkileim ve Sosyal Baımsızlık olmak üzere üç alt kategoriden olumaktadır. Sosyal Beceri Ölçeinde tolam 34 madde bulunmaktadır. Sosyal birlii (SocialCooeration): Sosyal birlii alt ölçeinde 12 madde bulunmaktadır. Maddeler çocuun yetikinin yönergelerini taki etme, ibirlii, akranlarıyla uyum ve kendini kontrol etme becerilerini içermektedir. Sosyal Etkileim (SocialInteraction): Sosyal Etkileim alt ölçeinde 11 madde bulunmaktadır. Maddeler çocuun akranları tarafından kabul edilme ve akran ilikilerini sürdürme becerileri ölçmektedir. Sosyal Etkileim alt ölçeindeki maddeler çounlukla çocuun akranlarıyla etkileimini kasamaktadır. Çok az madde yetikin çocuk etkileimini içermektedir. Sosyal Baımsızlık (SocialIndeendence): Sosyal Baımsızlık alt ölçei 11 maddeden olumaktadır. Maddeler çocuun akran grularının etki alanında sosyal baımsızlık becerisini ölçmektedir. Bu maddelerden bazıları çocuun bakımını üstlenmi kiilerden ya da ailesinden zorluk çıkarmadan ayrılabilmesi ve kendine güven duyarak akranları ile etkileimde bulunabilmesine yönelik sosyal becerileri kasamaktadır (Alisinanolu ve Özbey, 2009: ). Puanlaması, maddelere verilen hiç yanıtına 1 uan, dierlerine sırasıyla nadiren yanıtına 2, bazen yanıtına 3 ve sıklıkla yanıtına 4 uan verilir. Her boyutun temsil edildii alt test için ayrı uan elde edilir. Ölçekten alınan uanın yüksek olması sosyal beceriler açısından olumlu olarak deerlendirilmektedir. Ölçei: Merril (2003) tarafından gelitirilen ölçein Türkiye de geçerlik ve güvenirlik çalıması Alisinanolu ve Özbey tarafından (2009) yaılmıtır. Ölçei Dıa Yönelim, çe Yönelim, Anti Sosyal ve Ben Merkezci olmak üzere dört faktörden olumaktadır. Problem Davranı Ölçei birinci faktör için yaı güvenirlii.96, açıklanan varyans.62; ikinci faktör için yaı güvenirlii.90, açıklanan varyans.65, üçüncü faktör için yaı güvenirlii.89, açıklanan varyans.73, dördüncü faktör için yaı güvenirlii.75, açıklanan varyans.51 olarak satanmıtır. Alisinanolu ve Özbey (2009) tarafından Ölçei birinci faktörün Cronbach Alfa deeri.95, ikinci faktörün Cronbach Alfa deeri.87, üçüncü faktörün Cronbach Alfa deeri.81, dördüncü faktörün Cronbach Alfa deeri.72; Ölçei tolam Cronbach Alfa deeri.96 olarak satanmıtır. Problem davranı ölçei dörtlü likert tii bir ölçektir. Çocukların ölçekten alacaı yüksek uanlar roblem davranıların fazla olduunu; düük uanlar ise roblem davranıların düük olduunu ifade etmektedir (Alisinanolu ve Özbey, 2009: ). Verilerin Tolanması ve Analizi Aratırmada çocukların demografik bilgilerini elde etmek amacıyla hazırlanan Genel Bilgi Formu anne-babalar tarafından doldurulmutur. Sosyal Beceri Ölçei ve Ölçei ise her çocuk için kendi öretmeni tarafından ayrı ayrı doldurulmutur. Tolanan veriler SPSS sürümü kullanılarak incelenmitir. Analizler öncesinde veri setinde kayı deer ve uç deer incelemesi yaılmıtır. Herhangi bir kayı deere rastlanmamıtır. Uç deer incelemesinde ise hatalı bazı veri girileri düzeltilmi; ayrıca normallii bozabilecek bazı uç deerler kendine en yakın deere dönütürülerek analizler üzerinde olumsuz olabilecek etkisi giderilmitir. Dier bir varsayım olan normallik varsayımı da incelenmitir. Bu inceleme amacıyla örneklem büyüklüünün 50 den fazla olması sebebiyle Kolmogorov-Smirnov testi kullanılmıtır. Bununla birlikte, daılıma ait çarıklık ve basıklık deerleri de incelenmitir. Kolmogorov-Smirnov testi sonuçlarının anlamlı olduu belirlenmitir. Bu durum daılımın normallikten uzaklatıına iaret etmektedir. Ancak, örneklem büyüklüünden etkilenen bu istatistik, örneklem büyüklüünün oldukça fazla olduu bu durumda yanlı sonuçlar verebilmektedir. Bu nedenle daılımın normalliine karar vermede son test olan çarıklık ve basıklık deerlerine bakılmıtır ve her bir deikene ait çarıklık ve basıklık deerlerinin aralıında olduu belirlenmitir. Bu durum bu deikenlerin normal daıldıını ve arametrik testlerin uygulanabileceini göstermektedir (George ve Mallery, 2003). Verilerin deerlendirilmesinde Tek Yönlü Varyans Analizi, T testi ve Korelasyon Katsayısı Önemlilik Testi kullanılmıtır. 3. BULGULAR Çalımada 510 çocua ilikin formlar öretmenler tarafından doldurulmu, analizler yaılmı ve bulgular tablolar halinde verilmitir.

5 Tablo 1: Aratırmaya dâhil edilen çocukların yalarına göre sosyal beceri düzeyleri ile roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalar, standart samalar ve t testi sonuçları SosyalBeceri Çocuun Yaı ay 66 79,84 12,49 40,14 14,59 61 ay ve üzeri 44 81,79 11,37 37,46 13,23 Total 10 81,16 11,77 38,33 13,73 T testi Sonuçları t t 3,09,08 4,28* 0,04 *<0.05, SS:Standard Sama Tablo 1. incelendiinde aratırmaya dahil edilen çocukların yalarının roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda (t : 4,28 <.05) anlamlı bir farklılık yaratırken, sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık yaratmamaktadır. Sosyal beceri uanlarına göre ay arası çocukların aritmetik ortalaması 79,84, standart saması 12,49, 61 ay ve üzeri çocukların aritmetik ortalamaları 81,79, standart saması 11,37 olarak belirlenmitir. Problem davranı uanlarına göre ay arası çocukların aritmetik ortalaması 40,14, standart saması 14,59, 61 ay ve üzeri çocukların aritmetik ortalaması 37,46, standart saması 13,23 olarak belirlenmitir. Puan ortalamaları incelendiinde; ay çocukların roblem davranı düzeylerinin 61 ay ve üzeri çocukların roblem davranı düzeylerinden anlamlı düzeyde daha yüksek olduu belirlenmitir. Tablo 2: Aratırmaya dâhil edilen çocukların karde sayılarına göre sosyal beceri düzeyleri ile roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalar, standart samalar ve varyans analizi sonuçları Karde sayısı SosyalBeceri Tek çocuk 19 82,73 10,98 38,09 13,59 Kendisi dahil 2 çocuk 10 80,69 12,28 38,35 13,82 Kendisi dahil 3 ve üstü çocuk 1 Total 10 80,04 12,02 81,16 11,77 38,95 13,66 38,33 13,73

6 Varyans Analizi Sonuçları d Grular arası Gru çi Tolam 08 KO F 18,877,10,91 188,89 KO F 242,43 1,71 0,18 142,56 09 SS:Standard Sama, Sd: Serbestlik Derecesi, KO: Kareler Ort. Tablo 2. incelendiinde aratırmaya dahil edilen çocukların karde sayıları; hem roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda, hem de sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık yaratmamaktadır. Sosyal beceri uanlarına göre tek çocuk olanların aritmetik ortalamaları 82,73, standart samaları 10,98, kendisi dahil iki çocuk olanların aritmetik ortalaması 80,69, standart saması 12,28, kendisi dahil üç çocuk ve üzeri olanların aritmetik ortalaması 80, 04, standart saması 12,02 olarak belirlenmitir. Problem davranı uanlarına göre tek çocuk olanların aritmetik ortalaması 38,09, standart saması 13,59, kendisi dahil iki çocuk olanların 38,35, standart saması 13,82, kendisi dahil üç çocuk ve üzeri olanların aritmetik ortalaması 38,95, standart saması 13,66 olarak belirlenmitir. Tablo 3: Aratırmaya dâhil edilen çocukların cinsiyetlerine göre sosyal beceri düzeyleri ile roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalar, standart samalar ve t testi sonuçları Çocuun Cinsiyeti SosyalBeceri Kız Erkek Total ,95 10,70 79,27 12,82 81,16 11,77 35, 31 10,68 41,39 15,59 38,33 13,73 T testi Sonuçları t t 12,85*,00 27,34* 0,00 *<0.05, SS:Standard Sama Tablo 3. incelendiinde aratırmaya dahil edilen çocukların cinsiyetlerinin hem roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda (F : 27,34 <.05), hem de sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda (F : 12,85 <.05) anlamlı bir farklılık yarattıı görülmütür. Sosyal beceri uanlarına göre kızların aritmetik ortalaması 82,95, standart saması 10,70, erkeklerin aritmetik ortalamaları 79,27, standart saması 12,82 olarak belirlenmitir. Puan ortalamaları incelendiinde; kızların sosyal beceri düzeylerinin erkeklere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduu belirlenmitir. Problem davranı uanlarına göre kız çocuklarının aritmetik ortalaması 35,31, standart saması 10,68, erkeklerin aritmetik ortalaması 41,39, standart saması 15,59 olarak belirlenmitir. Puan ortalamaları incelendiinde; erkek çocuklarının roblem davranı düzeylerinin kızlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduu belirlenmitir.

7 Tablo 4: Aratırmaya dâhil edilen çocukların aile tilerine göre roblem davranı uanları ile sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalar, standart samalar ve t testi sonuçları Çocuun Aile tii SosyalBeceri Çekirdek aile 52 Geni aile 8 Total 1 81,30 11,87 79,25 12,58 81,08 11,96 37,89 13,59 42,40 14,23 38,38 13,72 T testi Sonuçları t 1,51,22 t 5,63*,02 *<0.05, SS:Standard Sama Tablo 4. incelendiinde aratırmaya dâhil edilen çocukların aile tileri roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda (t: 5,63 <.05) anlamlı bir farklılık yaratırken, sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık yaratmamaktadır. Sosyal beceri uanlarına göre çekirdek ailedeki çocukların aritmetik ortalamaları 81,30, standart samaları 11,87, geni ailedeki çocukların aritmetik ortalamaları 79,25, standart samaları 12,58 olarak belirlenmitir. Problem davranı uanlarına göre çekirdek ailedeki çocukların aritmetik ortalamaları 37,89, standart samaları 13,59, geni ailedeki çocukların aritmetik ortalamaları 42,40, standart samaları 14,23 olarak belirlenmitir. Puan ortalamaları incelendiinde; geni ailedeki çocukların roblem davranı düzeylerinin çekirdek ailedeki çocuklara göre anlamalı düzeyde yüksek olduu belirlenmitir. Tablo 5: Aratırmaya dâhil edilen çocukların okul öncesi eitim kurumuna devam etme süresine göre roblem davranı uanları ile sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalar, standart samalar ve varyans analizi sonuçları Çocuun okul öncesi eitim kurumuna devam etme süresine SosyalBeceriPu anları N Tablo 5. incelendiinde aratırmaya dahil edilen çocukların okul öncesi eitim kurumuna devam etme süresinin hem roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda (F : 5,63 <.05), hem de sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda (F : 1,51 <.05) anlamlı bir farklılık yarattıı görülmütür. Sosyal Yeni baladı ,04 11,96 41,52 13,62 1 yıldır devam ediyor 48 82,03 12,14 38,24 16,47 2 ve üstü yıldır devam ediyor 65 84,08 10,73 36,04 11,76 Total ,05 11,96 38,38 13,72 Varyans Analizi Sonuçları Sd KO F Grular arası Gru çi Tolam ,62 1,51*,03 142,79 *<0.05, SS:Standard Sama, Sd: Serbestlik Derecesi, KO: Kareler Ort. KO F 1051,4 5,63*,02 186,63

8 beceri uanlarına göre okulöncesi eitime yeni balayan çocukların aritmetik ortalamaları 80,04, standart samaları 11,96, okulöncesi eitime bir yıldır devam eden çocukların aritmetik ortalamaları 82,03, standart samaları 12,14, okulöncesi eitime iki yıl ve daha fazla süredir devam eden çocukların aritmetik ortalamaları 84,08, standart samaları 10,73 olarak belirlenmitir. Problem davranı uanlarına göre okulöncesi eitime yeni balayan çocukların aritmetik ortalamaları 41,52, standart samaları 13,62, okulöncesi eitime bir yıldır devam eden çocukların aritmetik ortalamaları 38,24, standart samaları 16,47, okulöncesi eitime iki yıl ve daha fazla süredir devam eden çocukların aritmetik ortalamaları 36,04, standart samaları 11,76 olarak belirlenmitir. Yaılan Scheffe testi sonucunda Sosyal Beceri ndaki anlamlı farklılıın 2 yıl ve üstü süredir okula devam eden çocuklardan kaynaklandıı, ndaki anlamlı farklılıın ise ise okula yeni balayan çocuklardan kaynaklandıı belirlenmitir. Tablo 6: Aratırmaya dahil edilen roblem davranı uanları ile sosyal beceri uanlarına ilikin earson çarım momentler korelasyon katsayısı sonuçları r *<0.05 Sosyal Beceri -,595,00 Tablo 6. incelendiinde roblem davranılar ile sosyal beceriler arasında negatif yönde anlamlı bir iliki olduu görülmütür. Çocukların sosyal beceri düzeyleri arttıkça roblem davranıları azalmaktadır. TARTIMA ve SONUÇ Bu aratırmada, okul öncesi dönem çocukların sosyal beceri düzeyleri ile davranı roblemleri arasındaki ilikinin incelenmesi ve etkili olabilecek etmenlerin ortaya çıkartılması amaçlanmıtır. Bu amaçla, Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan resmi ilköretim okullarının anasınıfları ile baımsız anaokullarına devam eden 48 ay-60 ay ve üzeri çocukların oluturduu 510 çocuk aratırmaya dâhil edilmitir. Aratırmaya dâhil edilen çocukların roblem davranılarıyla ilgili verilerin tolanması amacıyla Merril (2003) tarafından gelitirilen ve Türkiye de geçerlik ve güvenirlik çalıması Alisinanolu ve Özbey (2009) tarafından yaılan Ölçei ; sosyal becerilerle ilgili verilerin tolanması amacıyla da Kenneth W. Merril tarafından gelitirilmi ve Türkiye de geçerlik ve güvenirlik çalıması Alisinanolu ve Özbey (2009) tarafından yaılmı Sosyal BeceriÖlçei (Preschool and Kindergarden BehaviourScale (PKBS 2) kullanılmıtır. Aratırmanın sonuçlarına göre; çalımaya katılan çocukların yalarının roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık görülürken, sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık görülmemitir. Puan ortalamaları incelendiinde; ay çocukların roblem davranı düzeylerinin 61 ay ve üzeri çocukların roblem davranı düzeylerinden anlamlı düzeyde daha yüksek olduu belirlenmitir. Elde edilen bulgular; Stewart ve McKay (1995) çocukların öfke kontrolü salayabilmesi, saldırgan davranılarının azalması ve roblem oluturan durumları çözümlemeye yönelik sosyal beceri eitim rogramlarının erken yalarda uygulanması gerektiini vurguladıı çalımaya aralellik göstermektedir. Altı ya grubunda bulunan çocuklar duygularını ifade etmede daha baarılıdırlar. Bu dönemde çocuklar, yetikinler ile konuarak duygular konusunda daha fazla bilgi edinirken, kardeleri ve arkadaları ile özellikle oyunlarda bu bilgilerini aylaabilirler ve roblem davranı göstermede önceki yıllara göre daha baarılı olabilirler açıklaması ile aratırmanın bulguları benzer sonuçlar içermektedir (Berk, 2006: 404; Paalia, Sally, Olds&Dusiken, 1998: 289). Çocukların karde sayıları bakımından aratırma sonuçları incelendiinde; hem roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda, hem de sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık tesit edilmemitir. Bu sonucun aksine; çocukların cinsiyetlerinin hem roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda, hem de sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık yarattıı görülmütür. Aratırmanın sonuçlarına göre kız çocuklarının sosyal beceri uan ortalamaları yüksek çıkarken; erkeklerin ise roblem davranı uanları yüksek bulunmutur. Bu bulgu, Raine (1993:167), Leadbeater ve arkadaları (1994: 640), Kazdin (1985: 16) Jamyang-Tshering (2004:26), Seven (2007:480) ve Hamre ve arkadaları (2008: 115) tarafından yaılan aratırma sonuçlarına göre; erkeklerin kızlardan daha çok sosyal davranı roblemi sergiledii bulgusuyla aralellik göstermektedir. Aratırmaya dâhil edilen çocukların aile tileri açısından veriler incelendiinde; roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık tesit edilirken, sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarda anlamlı bir farklılık tesit edilmemitir. Puan ortalamaları incelendiinde; geni ailedeki

9 çocukların roblem davranı düzeylerinin çekirdek ailedeki çocuklara göre anlamlı düzeyde yüksek olduu belirlenmitir. Bu bulgu; Ellis (1988:33) ve Raver (1997:2) tarafından yaılan aratırma sonuçlarına göre, geni ailede yaayan çocukların çekirdek ailede yaayan çocuklara göre sosyal davranı ve becerilerinde farklılık olduuna dair bulgularla desteklenmektedir. Ailenin salamı olduu yaantılar ve sunduu modeller, çocuun olumlu sosyal davranı ve deerler gelitirmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Aral, Gürsoy ve Köksal, 2001:33). O halde ister geni aile olsun ister çekirdek aile olsun, çocuun sosyal ve duygusal yönden desteklenmesi için aile içindeki birey sayısının fazla olmasından çok aile içi iletiimin etkin olması önemlidir (Günindi ve Giren, 2011:350). Okul öncesi eitim kurumuna devam etme süresinin, çocukların hem roblem davranı uanlarına ilikin ortalamalarında, hem de sosyal beceri uanlarına ilikin ortalamalarında anlamlı bir farklılık yarattıı görülmütür. Sosyal beceri uanlarındaki anlamlı farklılıın iki yıl ve üstü süredir okula devam eden çocuklardan kaynaklandıı, roblem davranı uanlarındaki anlamlı farklılıın ise ise okula yeni balayan çocuklardan kaynaklandıı belirlenmitir. Bu sonuç; Riney ve Bullock (2012:197) un erken dönemde eitim fırsatı bulan çocukların sosyal becerilerinde ve roblem çözme davranılarında olumlu etki yarattıını bulduu aratırmayı destekler niteliktedir. Ayrıca, roblem davranılar ile sosyal beceriler arasında negatif yönde anlamlı bir iliki olduu görülmütür. Çocukların sosyal beceri düzeyleri arttıkça roblem davranılarının azaldıı tesit edilmitir. Aratırmanın sonucuna benzer ekilde; Mendez vd. (2002:1085) sosyal uyum bakımından yüksek düzeyde olan çocukların akranlarıyla birlikte gerçekletirdikleri oyun etkinlikleri içerisinde en yüksek baarıyı gösterdii, sosyal uyumsuzluk gösteren çocukların ise önemli düzeyde davranı bozuklukları sergiledii sonucuna ulamılardır. Ayrıca, sosyal beceriler; çocukların sosyal çevrelerinde sorunlarla karılamaksızın, bakaları ile olumlu etkileimleri balatma ve sürdürme için gerekli olan özel davranıları sergileyebilmeleridir tanımı ile elde edilen bulgular benzer özellikler taımaktadır (LaddandMize, 1983: 90; Walker vd., 1988: 79;Westwood, 1993: 89; Önder, 2003: 113). Son yılarda, tolumun her kesiminde olduu gibi okullarda da roblem davranılarının artı göstermesi okul öncesi dönemde sosyal geliimin desteklenmesinin önemini ortaya koymutur (Biermanand Furman, 1984: 151; Robbins and Merrill, 1998: 204; Gimeland Holland 2003: 2). Yaılan aratırmalar çocukların sosyal becerileri altı yaına kadar kazanamadıklarında; sonraki yıllarda ve yetikinlikte de sosyal becerileri kazanmakta zorluk çektiklerini göstermektedir (Choi and Kim, 2003: 41; Danielson and Phels, 2003: 219; McCellanand Katz, 2001: 1). Çocukların erken yalarda sosyal becerilerini desteklemek; iletiime açık, duygularını ifade edebilen, karısındakinin duygularını anlayabilen, daha rahat arkada edinebilen, kurallara uymada baarı gösterebilen, roblem çözebilen, hogörülü bireyler olarak yetimelerini salayacak ve roblemli davranı düzeylerinde önemli ölçüde azalma göstermelerini salayacaktır. KAYNAKÇA ALSNANOLU, F. ve Özbey, S. (2009). Anaokulu ve Anasınıfı Davranı Ölçeinin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalıması,Mesleki Eitim Fakültesi Dergisi, S.1, s ARAL, N., Gürsoy F. ve Köksal, A. (2001). Okulöncesi Eitiminde Oyun, stanbul: Ya-Pa Yayınları. ARI, M., Bayhan, P. ve Artan,. (1995). Farklı Ana-Baba Tutumlarının 4 11 Ya Grubu Çocuklarında Görülen Problem Durumlarına Etkisinin Aratırılması, 10. YA-PA Okulöncesi Eitimi ve Yaygınlatırılması Semineri, s ARNOLD, D. H.,Kuersmidt, J. B., Voegler-Lee, M. E., & Marshall, N. A. (2012). Theassociationbetweenreschoolchildren'ssocialfunctioningandtheiremergentacademicskills, EarlyChildhoodResearchQuarterly, S.27(3), s BAYHAN-San P. ve Artan,. ( 2004 ). Çocuk Geliimi ve Eitimi, stanbul: Mora Yayınları. BERK, L. E. (2006). Child Develoment,America: PearsonEducation. BERMAn, K. L. andfurman, W. (1984). TheEffects of SocialSkills Training and Peer Involvement on thesocialadjustment of Preadolescents,Child Develoment, S. 55(1), s BRODESKi, J. andhembrough, M. (2007). ImrovingSocialSkillInYoungChildren. An Action RESEARCH PROJECT. DEGREE OF MASTER OF ART N TEACHNG AND LEADESHP. CHCAGO, ILLNOS: Saint XavierUniversty. CHO, D. H. and Kim, J. (2003). PracticingSocialSkills Training foryoungchildrenwithlow Peer Accetance: A Cognitive-Social Learning Model, EalryChildhoodEducationJournal, S. 31(1). COLLNs, J.andCollins, M. (1992). SocialSkillsTraningandSkilledHeler. West Sussex, England: Willey&Sons. ÇADA, A. (2000). Okul Öncesi Eitimde Sosyal Geliimi Ölçmede Gözlem Formları, Selçuk Üniversitesi Anaokulu/ Anasınıfı Öretmenlii El Kitabı, stanbul: Ya- Pa Yayınları. Çıngı, H. (1990). Örnekleme Kuramı, Ankara: Hacettee Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları Ders Kitaları Dizisi. DANELSON, C. K andphels, C. R. (2003). TheAssesment of Children ssocialskills Through Self-Reort: A PotantialSxcreeningInstrumentforClassroomUse, Measurementand Evaluation in Counselingand Develoment, S. 35.

10 DNNEBEL, L. A.,Sawyer, B. E., Logan, J., Dynia, J. M., Cancio, E., &Justice, L. M. (2013). Influences on thecongruencebetweenarents andteachers ratings of youngchildren'ssocialskillsand roblem behaviors, EarlyChildhoodResearchQuarterly, S. 28(1), s ELLS, S. J. (1988). Sociolinguisticsurveyreort: DalyRiverRegionlanguages.In Michael J. Ray (ed.), Aboriginallanguageuse in thenorthernterritory: 5 reorts, WorkPaers of thesummerinstitute of Linguistics, AustralianAboriginesandIslandersBranch B, 13. Darwin: SummerInstitute of Linguistics. ERWN, P. (2000). Çocuklukta ve Ergenlikte Arkadalık, (Çev: Osman Akınhay), stanbul: Alfa Basım Yayım Daıtım. FREDMAN-KRAUSS, A. H.,Raver, C. C., Morris, P. A., &Jones, S. M. (2014). The Role of Classroom-Level Child BehaviorProblems in Predicting Preschool TeacherStressandClassroomEmotionalClimate, EarlyEducationand Develoment, S.25(4), s GEORGE, D. andmallery, P.(2003). SPSS for Windows Ste by Ste: A Simle Guide and Reference.(4th edition). Boston: Allyn& Bacon, USA. GMPEL, G. A. andholland M. L. (2003). EmotionalandBehavioralProblems of YoungChildren: EffectiveInterventions, New York: Guilford Pres. GÜLTEKN AKDUMAN, G. (2014). Her Yönüyle Okul Öncesi Eitim-Ruh Salıı, Güngör A. A. (ed.), Çocuklarda Görülen Uyum ve Davranı Sorunları, Ankara: Hedef CS Basın Yayın. GÜNND, N. (2008).Okul Öncesi Eitim Kurumlarına Devam Eden Altı Ya Çocuklarının Sosyal Uyum Becerileri le Anne-Babalarının Ematik Becerileri Arasındaki likinin ncelenmesi, Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Ankara:Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. GÜNND, Y. ve Giren, Y. S. (2011). Aile kavramının deiim süreci ve okul öncesi dönemde ailenin önemi,selçuk Üniversitesi Ahmet Keleolu Eitim Fakültesi Dergisi, S. 31, s HAMRE, B. K., Pianta, R. C., Downer, J. T. andmasburn, A. J. (2008). Teacher spercetions of ConflictWithYoungStudents: Looking Beyond Problem Behaviors, Social Develoment, S.17(1), s HOLLAND, M. L. andmerrell, K. W. (1998). Social-EmotionalCharacteristics of Preschol- AgedChildrenReferredfor Child FindScreeningandAssesment: A ComarativeStudy, Research in DevelomentalDisabilities, S. 19 (2), s HYSON, M. C. (1994). TheEmotional Develoment of YoungChildren, New York. TeachersCollege Pres. JAMYANG-TSHERNG K. (2004). Socialcometence in reschoolers: An evaluation of thesychometricroerties of thereschoolsocialskillsratingsystem (SSRS), Yayımlanmamı Doktora Tezi, USA: PaceUniversity. JENSON, W. R.,Sloane, H. N., &Young, K. R. (1988). Aliedbehavioranalysis in education: A structuredteachingaroach. EnglewoodCliffs, NJ: Prentice-Hall. JOHNS, B. H., Crowley, E.P. andguetzloe, E.(2005). The Central Role ofteachingsocialskills, Focus on ExcetionalChildren. S.37 (8), s.1 8. KANDIr, A. ( 2004 ). Geliimde 3 6 Ya Çocuum Büyüyor, stanbul: Mora Yayınları. KANKLIKILIÇER, P. (2005). Okul Öncesi Davranı Sorunları Tarama Ölçei Geçerlilik Güvenirlik Çalıması. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, stanbul: Marmara Üniversitesi Eitimi Bilimleri Enstitüsü. KAZDN, A. E. (1985). Treatment of antisocialbehavior in childrenandadolescents, HOMEWOOD, IL: TheDorseyPress. s.16 KORNEK, L. andpo, P. A. (1997). CollobarativeMainstream Integration of SocialSkillswithAcademicInstruction, Preventing School Failure, S.41, LADD, G. W. andmize, J. (1983). A cognitive-sociallearning model of socialskilltraining.psychologyreview, S.90, s LEADBEATER, B. J. andbisho, S. J. (1994). Predictors of BehaviorProblems in Preschool Children of Inner-City Afro- AmericanandPuerto Rican AdolescentMothers, Child Develoment, S.65, s LUCZYNSK, K. C.,&Hanley, G. P. (2013). Preventıon Of Problem BehavıorByTeachıngFunctıonalCommunıcatıonAnd SelfControl SkıllsToPreschoolers, Journal of AliedBehavior Analysis, S.46(2), s MACCOBY, E. E. (1992). The Role of Parents in thesocialization of Children: An HistoricalOverview, DevelomentalPsychology, S.28(6), s MCCLELLAN, D. E. andkatz, L. G. (2001). AssesingYoungChildren scometence. Eric Identifier:ED MENDEZ, J. L.,Fantuzzo, J. andcicchetti, D. (2002). Profiles of socialcometenceamonglow-incomeafricanamericanreschoolchildren, Child Develoment, S.73 (4), s MERRLL, K. W. (2003). Preschool and Kindergarten BehaviorScales. Second Edition. Examiner s Manual. Pro-ed. An International Publesher. NX, R. L.,Bierman, K. L., Domitrovich, C. E., &Gill, S. (2013). PromotingChildren'sSocial-EmotionalSkills in Preschool Can EnhanceAcademicandBehavioralFunctioning in Kindergarten: FindingsFromHead Start REDI, EarlyEducation& Develoment, S.24(7), s ÖNDER, A. (2003). Okul Öncesi Çocukları çin Eitici Drama Uygulamaları, stanbul: Mora Yayınları. PAPALA, D. E.,Sally, W., Olds, F. andduskin, R. (1998). Human Develoment, U.S.A: McGraw-HillComaniesInc. RANE, A. (1993). Thesychoathology of crime: Criminalbehavior as a clinicaldisorder, San Diego, CA: AcademicPress. RAVER, C. (1997). Poorchildrengainsocialcometencefromsensitiveinteractionwitharent, Brown University Child andadolescentbehaviorletter, S.13(7), s RNEY, S. andbullock, L. (2012). Teachers ersectives on studentroblematicbehaviorandsocialskills.htt:// DOI: / s ROBBNS, R. and Merrill, K. W. (1998). Cross InformantComarions of the Home andcomminitysocialbehaviorscalaandthe School SocialBehaviorScales,Dıagnostıque, S.23(4). Selçuk, Z. (1997). Eitim Psikolojisi, Ankara: Pegem Yayıncılık. SERGN, C. andgiverts, M. (2003) MethodsosSociallSkills Training anddeveloments. Handbook of CommunicationandSocialInteractionSkills. Ed. J. O. Grene and B. R. Burleson. Lawrence ErlbaumAssociates. SEVEN, S. (2007). Ailesel Faktörlerin Altı Ya Çocuklarının Sosyal Davranı Problemlerine Etkisi, Kuram ve Uygulamada Eitim Yönetimi, S.51, s STEWART, J. andmckay, R. (1995). Groucounsellingelemantaryschoolchildrenwhouseagressivebehaviors, GuidanceandCounselling, S.11 (1), s ÜLGEN, G. ve Fidan, E. (1997). Çocuk Geliimi, 7. Basım, stanbul: Milli Eitim Basımevi Yayınları. WALKER, H. M.,Mcconel, S., Holmes, D., Todis, B., Walker, J. and Golden, N. (1988).TheWalkerSocialSkillsCurriculum.TheAccet Program, Austin, TX: Pro-Ed. WESTWOOD, P. (1993). CommonsenseMethodsForChildrenWith Secial NeedsStrategiesForTheRegularClassrom.London.

11 WLSON, S. R. andsabee, C. R. (2003). ExlcıcatingComnunicativeCometence as A TherotecitalTERM. (Edt: J. O. Gren and C. M. Sabee). Handbook of CommunicationandSocialInteractionSkills Lawrence ErlbaumAss. WORTHAM, S. (1998). EarlyChildhoodCurriculum, (2th. Edition), Merril an imrint of PrenticeHall. ZV, Y. (2013). Socialinformationrocessingatterns, socialskills, andschoolreadiness in reschoolchildren, Journal of exerimentalchildsychology,s.114(2), s