Tarihli Mühendislik ekonomisi final sınavı. Sınav süresince görevlilere soru sormayın. Başarılar dilerim.

Transkript

1 6..27 Tarhl Mühedslk ekooms fal sıavı Süre 9 dakka Sıav Saat: Sıav süresce görevllere soru sormayı. Başarılar dlerm. D: SOYD: ÖĞRENCİ NO: İMZ: Tek ödemel akümüle değer faktörü Tek ödemel gücel değer faktörü Eşt ser ödemel akümüle değer faktörü Eşt ser ödemel brkm fou faktörü Eşt ser ödemel kaptal ger kazaım faktörü Eşt ser ödemel gücel değer faktörü Düzel artaeksle ser ödemeler faktörü

2 Soru 25 Uzu yıllar süre kuraklık soucu kara lde cdd su sıkıtısı yaşamaya başlamış ve su sıkıtısıı çözmek ç yetkller çözüm alteratfler gelştrmştr. Kou le lgl kara Büyükşehr Beledyes şehre çme suyu sağlamak ç 4 alteratf üzerde durmaktadır. Tüm alteratfler ömrü 2 yıllıktır ve tem edle su mktarı gülük 5. m 3 tür. lteratfler özellkler aşağıda sıralamıştır. lteratf Şehr kuzey kesmde bulua Kahrama Kaza lçesdek rezervuarda orma arazler üzerde geçecek ola 5 km uzuluğuda boru hattı le şehre su tem edlmes öerlmektedr. Bu sstem şaat malyet.. TLkm dr ve şletme gderler 5. TLkmyıl olacaktır. Suyu pompaj malyetde dolayı aboeler bu tesste gelecek suya 4 TLm 3 ödeme yapacaklardır. yrıca köylülere at orma arazler kamulaştırılacağı ç orma köylüler gelrler 24. TLyıl azalacaktır. lteratf 2 Şehr güey kesmde yer ala ölbaşı lçesde 3 km uzuluğudak boru hattı le şehre su sağlamasıı çermektedr. Bu sstem şaat malyet 75. TLkm dr ve şletme gder 4. TLkmyıl olacaktır. Moga gölüdek su kullama kaltesde olduğu ç çleblr duruma gelmes ç arıtılması gerekmektedr. rıtma tess şaat malyet 2 Mlyo TL ve şletme gder se 5. TLyıl dır. Moga gölüde şehre su sağlaması soucu Moga gölüü öeml ölçüde çekleceğ ve göl çevresdek lokataları gelrlerde 75. TLyıl balıkçıları gelrlerde se 25. TLyıl azalma beklemektedr. Bu hatta elde edlecek suyu arıtılması gerektğ ç aboeler 5 TLm 3 ödeme yapacaktır. lteratf 3 Şehr batı kesmde yer ala olatlı lçesde 75 km uzuluğuda boru hattı le şehre su getrlmes öermektedr. Bu alteratf tarım alalarıı yoğu olduğu Temell lçesde geçeceğ ç bazı tarım arazler stmlâk edlmes gerekecektr. Bu alteratf şaat malyet kamulaştırma dâhl 5. TLkm olması beklemektedr. Hattı şletme gder se 5. TLkmyıl olacaktır. Bu hatta elde edlecek su karşılığıda aboeler 2 TLm 3 ödeme yapacaktır. Tarım alalarıı kamulaştırılması soucu köylüler yıllık 5. TL gelr kaybıı olması beklemektedr. lteratf 4 Şehr doğu kesmde yer ala Elmadağ lçesde 5 km uzuluğuda boru hattı le şehre su getrlmes öermektedr. Bu alteratf dağlık alalarda geçe br hat üzerde olduğu ç şaat ve şletme gderler yüksek olacaktır. İşaat malyet.5. TLkm olması beklemektedr. Hattı şletme gder se. TLkmyıl olacaktır. Bu hatta elde edlecek su karşılığıda aboeler 25 TLm 3 ödeme yapacaktır. Beledye bu yatırımı %7 fazle borçlaarak yapması durumuda hag alteratf seçlmes gerektğ fayda-malyet aalz le belrley.

3 Çözüm ayda = - 4 * 5. * = TLyıl Malyet =.. * * 5 = TLyıl ayda 2 = - 5 * 5. * = TLyıl 72 Malyet 2 = 75. * = TLyıl + 4. * ayda 3 = - 2 * 5. * = TLyıl Malyet 3 = 5. * * 75 = TLyıl ayda 4 = - 25 * 5. * 365 = TLyıl Malyet 4 =.5. * * 5 = 2.8. TLyıl lteratfler malyetlere göre küçükte büyüğe sıraladığıda olarak sıralama yapılır. Bu durumda Şmdlk E İy 2 umaralı alteratf Rakp se umaralı alteratf olur. ayda = Malyet > Rakp daha y olduğu ç 2 eler şmdlk e y olur 3 rakp olur. ayda = > Rakp daha y olduğu ç Malyet eler 3 şmdlk e y olur 4 rakp olur. ayda = Malyet < Şmdlk E İy daha y olduğu ç 4 eler ve 3 uygulaır.

4 SORU 2 4 O yıl kullaım ömrü bulua br hazır beto tess 5 mlyo TL karşılığıda satı alımıştır. Yıllara göre gelrler harcamalar ve tess 2. El Değer aşağıdak tablodak gb olması beklemektedr. Yıl elr TL Harcama TL 2. El Değer TL Yıllık elr Kullaım sürese göre her yıl ç yıllık gelr gder' hesaplayı. Şrket kar marjı %8 se hazır beto tess ekoomk ömrüü belrley. Hesaplamaları yıl atlamada yapı doğru bulduğuuz her yıl 4 pua şlem hatası yapmamaya çalışı = 8 YE 2 = YE 2 =.25 TLyıl = YE 2 2 = YE 2 2 = TL yıl

5 = YE8 3 = YE 8 4 = TL yıl = YE8 4 = YE 8 4 = TL yıl

6 = YE8 5 = YE 8 5 = TL yıl = YE8 6 = YE 8 6 = TL yıl +

7 = YE8 7 = YE 8 7 = TL yıl = YE8 8 = YE 8 8 = TL yıl +

8 = YE8 9 = YE 8 9 = TL yıl = YE8 = YE 8 = TL yıl

9 Soru 3 25 pua Sulama amacı le şa edlecek 4 yıl tasarım ömrü bulua br su şebekes üç farklı şeklde üretleblmektedr. Brc alteratf ucuz acak basıç dayaımı çok yüksek olmaya VC türü borularla sağlamasıdır. Brc alteratfte basıcı çok yüksek olmaması ç düşük güçte k adet pompaı kullaılması gerekmektedr. Bu sstem boru malatı. TL pompa malyet 5. TL dr. ompaları her br saatlk çalışma malyet 5 TL dr. Boru ve pompaları kullaım ömrü 4 yıldır. İkc sstemde 25. TL boru malyet ola yüksek dayaımlı poletle boru kullaımı öerlmektedr. İkc sstemde 6. TL malyetl tek pompa kullaılacak ve lk sstemdek deby sağlayacak pompaı saatlk çalışma malyet 8 TL olacaktır. Bu alteratfte de boru ve pompaları ömrü 4 yıldır. Üçücü sstemde çapı çok geş ola yüksek dayaımlı demr boruları kullaımı öerlmektedr. Bu sstem boruları paslama edeyle yılda br değştrlmes gerekmektedr. Demr boruları şası ve değştrlmes 5. TL malyetle yapılmaktadır. Bu sstemde malyet 4. TL ola tek pompa kullaılacaktır ve saatlk pompa malyet 4 TL dr. ompaı kullaım ömrü 4 yıldır. Bua göre başa-baş aalz le hag alteratfler uygu olma durumlarıı celey. MRR = %6. Çözüm: alteratf ç her 2 pompaı yılda X saat çalışması durumuda oluşacak malyet *5*X = X TLyıl 2 alteratf ç pompaı yılda X saat çalışması durumuda oluşacak malyet *X = X TLyıl 3 alteratf ç pompaı yılda X saat çalışması durumuda oluşacak malyet *X = X TLyıl x 2 eşleşmes X = X X = 532 saatyıl x 3 eşleşmes X = X X = saat yıl

10 2 x 3 eşleşmes X = X X = 6922 saatyıl Sabt katsayısı e küçük ola alteratf olduğu ç X= saat ç e ucuz alteratf olur. 2 alteratf yıllık 532 saatlk kullaımda sora 'de daha ucuz olurke 3 alteratf yıllık saatlk kullaımda daha uzu sürel kullaımlarda daha ucuz olmaktadır. Bu durumda; alteratf 279 saatlk kullaım aralığıda e ucuz alteratftr. Bu süre aşılması durumuda 3 e ucuz alteratf olmaktadır. 2 le 3 alteratfler karşılaştırıldığıda le 69 saat aralığıda 2 69 saat aşa kullaımlarda 3 daha ucuzdur. 2' 3'te daha ucuz olduğu aralıkta e ucuz alteratf olduğu ç 2 hçbr zama e ucuz alteratf olamamaktadır. Soru 4 25 pua Karayolları eel Müdürlüğü ye br yol projes ç 4 farklı geçk üzerde aalz yapmaktadır. Bahse kou geçkler klometre başıa şaat malyetler yıllık bakım gderler ve yıllık şletme gderler aşağıdak tabloda verlmştr. Yolu kullaım ömrü 3 yıl olacaktır. Hag alteratf uygulaması gerektğ getr oraı karşılaştırma yötem kullaarak belrley. MRR = %. şmdlk e y ve rakp tay ederek yapılmalıdır. Eleme yapılırke kısayol kullaılablr. ayda Malyet sorusu değldr. lteratfler sıralarke sadece yapım malyet göz öüe alı. eçk Yapım Malyetkm Yıllık İşletme derkm Yıllık Bakım derkm Yol uzuluğu km Toplam Malyet Toplam Yıllık der lteratf: Toplam Malyet =.5. * 345 = TL Toplam Yıllık der = * 345 = 2.7. TLyıl 2 lteratf: Toplam Malyet =.65. * 34 = 56.. TL Toplam Yıllık der = * 34 = 8.36.TLyıl 3 lteratf: Toplam Malyet = 2.. * 27 = TL

11 Toplam Yıllık der = * 27 =.6. TLyıl 4 lteratf: Toplam Malyet = 2.2. * 25 = 55.. TL Toplam Yıllık der = * 25 = 9.37 TLyıl lteratfler toplam yapım malyetlere göre sıraladığıda ucuzda pahalıya göre sıralaması oluşur. Şmdlk E İy 4 Rakp olur. 4 - ç BE 4 - = BE 4 - = TL yıl > * > % MRR 4 daha y br alteratftr. eler 4 Şmdlk E İy olur 2 Rakp olur BE 2-4 = BE 2-4 = TL yıl < * < % MRR 2 daha kötü br alteratftr. 2 eler 3 Rakp olur BE 3-4 = BE 3-4 = TL yıl < * < % MRR 3 daha kötü br alteratftr. Tek kala 4 uygulaır.