KENTSEL KI YI DOLGU ALANLARI KULLANI MI ÇERÇEVESİ NDE YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NI N PEYZAJ PLANLAMA VE TASARI M AÇI SI NDAN İ RDELENMESİ

Transkript

1 İSTANBUL TEKNİ K ÜNİ VERSİ TESİ FEN Bİ Lİ MLERİ ENSTİTÜSÜ KENTSEL KI YI DOLGU ALANLARI KULLANI MI ÇERÇEVESİ NDE YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NI N PEYZAJ PLANLAMA VE TASARI M AÇI SI NDAN İ RDELENMESİ YÜKSEK Lİ SANS TEZİ Şehi r Pl ancısı: Erki n MUSAYEV Anabili m Dalı : ŞEHİ R VE BÖLGE PLANLAMA Progra mı : PEYZAJ PLANLAMA OCAK 2003

2 ĠSTANBUL TEKNĠ K ÜNĠ VERSĠ TESĠ FEN BĠ LĠ MLERĠ ENSTĠTÜSÜ KENTSEL KI YI DOLGU ALANLARI KULLANI MI ÇERÇEVESĠ NDE YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NI N PEYZAJ PLANLAMA VE TASARI M AÇI SI NDAN Ġ RDELENMESĠ YÜKSEK LĠ SANS TEZĠ ġehi r Pl ancısı: Erki n MUSAYEV ( ) Tezi n Enstitüye Veril diği Tari h : 24 Aralı k 2002 Tezi n Savunul duğu Tari h : 13 Ocak 2003 Tez DanıĢ manı : Di ğer Jüri Üyel eri: Prof. Dr. Vedi a DÖKMECĠ Prof. Dr. Ahmet Cengi z YI LDI ZCI (Ġ. T. Ü.) Prof. Dr. Se mra ATABAY ( Y. T. Ü.) AraĢ. Gör. Mi ne TOPÇUBAġI OCAK 2003

3 ÖNS ÖZ Yüksek lisans t ezi süresince, engi n bil gi ve deneyi ml eri nden yararlanma fırsatı nı bul duğu m danış man hoca m Pr of. Dr. Vedi a DÖKMECİ başt a olmak üzere, ilgi ve yar dı ml arı ile bana dest ek ol an Pr of. Dr. Ah met Cengi z Yıldı zcı ya ve Pr of. Dr. Se mr a At abay a en içten teşekkürleri mi sunarı m. Ocak, 2003 İstanbul Erki n MUS AYEV Şehir Plancısı ii

4 İ Çİ NDEKİ LER Sayf a No ÖNS ÖZ TABLO Lİ STESİ ŞEKİ L LİSTESİ ÖZET SUMMARY ii vi vii x xii 1. Gİ Rİ Ş Çalış manı n Konusu ve Öne mi Ar aştır manı n Amacı ve Yönt e mi Çalış manı n Kapsa mı 3 2. KAVRAMLAR Kı yı Mekanı Kavra mı Hukuk Siste mi nde Kı yı Kavra mı Anayasa sı ve Kı yılar Kı yı Kanunu ve Tari hsel Gelişi mi Çevre Kanunu ve Kı yılar Turi z m Teşvi k Kanunu ve Kı yılar Kı yıları n Öne mi Kı yı Kullanı ml arı Yerleş me Amaçlı Kı yı Kullanı ml arı Endüstri ve Ti cari Amaçlı Kı yı Kullanı ml arı Turi z mve Rekreasyon Amaçlı Kı yı Kullanı ml arı Ul aşı m Amaçlı Kı yı Kullanı ml arı Kı yı Kentleri ni n Genel Sor unl arı Yerleş me Amaçlı Yapılaş mal ar Endüstri yel Tesisler Düzensiz ve Plansız Rekreasyonel ve Turistik Tesisler Kı yı ya Çok Yakı n Geçirilen Karayolları Kı yı Dol gu Al anl arı Kı yı Dol gu Al anı Tanı mı Kı yı Dol gu Al anl arı ile İlgili Yasal Düzenl e mel er Kı yı Dol gu Al anl arı n Yapı m Tekni kleri 19 iii

5 Kı yı Dol gu Al anl arı n Rekreatif Amaçl a Değerlendiril mesi Pl anl a ma Esasları Fonksi yon Al anl arı Donatı Ele manl arı Bit kisel Ele manl ar YALOVA HAKKI NDA GENEL Bİ LGİ LER Coğrafi Konu mu Tari hçe Yal ova nı n Genel Özellikl eri Depre mve Yal ova Fi zi ksel Yapı De mografi k Yapı Sosyo- Ekono mi k Yapı Ul aşı m, Erişebilirlik YALOVA DA KI YI KULLANI MI VE YEŞİ L ALANLAR Yakı n Tari hte Yapılan Planl a ma Çerçevesi nde Al an Kullanı ml arı Yal ova Mer kez Kı yı Al anı Kullanı mı At at ürk Araştır ma Enstitüsü Feri bot Ter mi nali Ot obüs ve Mi ni büs Ter minali Panji n Parkı Barış Manço Açı k Hava Ti yatrosu Vapur İskelesi, Tören Alanı Ve Ot opark Bad Godesberg Parkı Lunapark Ve Çocuk Oyun Bahçeleri Pl aj ve Çay Bahçeleri Ağust os Parkı Yal ova Mer kez İlçede Yer Al an Di ğer Yeşil Al anlar Ar boret um Mohaçkal e Parkı Abdullah Başt ürk Parkı Cevdet Aydı n Parkı Böl üm Sonucu YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NI N PLANLAMA AÇI SI NDAN İ NCELENMESİ Par kı n Bul unduğu Yer ve Konu mu 47 iv

6 5. 2 Par kı n Tari hçesi Par kı n Yakı n Çevre ile İlişkisi Par ka Ul aşı m Par ka Taşıt Ul aşı mı Par ka Yaya Ul aşı mı Par ka Bisi klet Ul aşı mı Par kı n Tasarı mil keleri ve Mekansal Dağılı ml ar Par k Biri ml eri Arası Yaya Sirkül asyonu Par kı n Planla ma Açısı ndan Değerlendiril mesi YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NDA ANKET ÇALI Ş MALARI SONUÇ VE ÖNERİ LER Kı yı Dol gu Al anl arı n Yasal Düzenl e mel eri içi n Sonuç ve Öneriler Yal ova Kı yı Rekreasyon Al anı içi n Sonuç ve Öneriler Yal ova 17 Ağust os Park Al anı içi n Sonuç ve Öneriler 90 KAYNAKLAR 94 EKLER 98 EK A Al anda Uygul anan Anket Ör neği 98 EK B Al anda Uygul anan Anket Soruları nı n Çapraz Tablo ve Şekilleri 100 EK C 3621 sayılı Kı yı Kanunu ve Uygul a ma Yönet meliği 113 EK D Yal ova Mer kez Revi zyon İ mar Pl anı 132 EK E Yal ova 17 Ağust os Kı yı Par kı Yerleşi mpl anı 134 ÖZGEÇMİ Ş 135 v

7 TABLO Lİ STESİ Sayf a No Tabl o 2. 1 Kullanılan mal ze me ci nsinden dol gu kı yıları Tabl o 4. 1 Revi zyon i mar planı nda arazi kullanı malanl arı Tabl o yılı itibarı yla Yal ova mer kez rekreasyon alanları Tabl o 4. 3 Yal ova çocuk oyun alanları ve spor alanları dağılımı Tabl o 5. 1 Çocuk oyun alanları nı n dağılı mı Tabl o 5. 2 Di nl enme alanları nı n dağılı mı Tabl o 5. 3 Tesis alanları nı n (doğu kanadı) donatılar dağılı mı Tabl o 5. 4 Tesis alanları nı n (batı kanadı) donatılar dağılı mı Tabl o 5. 5 Spor alanl arı nı n dağılı mı Tabl o 5. 6 Par k Uygul a ması ndan önce(1999) ve sonra(2001) Yal ova da yeşil alan mi kt arları Tabl o B. 1 Par k kullanıcıları nı n ci nsiyete göre parka geliş a maçları nı n dağılı mı Tabl o B. 2 Par k Kullanıcıları nı n ci nsi yete göre parka istenilen farklı kullanı malanları nı n dağılı mı Tabl o B. 3 Par k kullanıcıları nı n ci nsiyete göre parka istenilen donatıları n dağılı mı Tabl o B. 4 Par k kullanıcıları nı n yaş gr upl arı na göre parka geliş a maçl arı nı n dağılı mı Tabl o B. 5 Par k kullanıcıları nı n yaş gr upl arı na göre parka istenilen farklı kullanı malanları nı n dağılı mı Tabl o B. 6 Par k kullanıcıları nı n yaş gr upl arı na göre parka istenilen donatıları n dağılı mı Tabl o B. 7 Par k kullanıcıları nı n eğitim dur uml arı na göre parka geliş a maçl arı nı n dağılı mı Tabl o B. 8 Par k kullanıcıları nı n eğitim dur uml arı na göre parka istenilen farklı kullanı malanları nın dağılı mı Tabl o B.9 Par k kullanıcıları nı n eğitim dur uml arı na göre parka istenilen donatıları n dağılı mı Tabl o B. 10 Par k kullanıcıları nı n meslek grupl arı na göre parka geliş a maçl arı nı n dağılı mı Tabl o B. 11 Par k kullanıcıları nı n meslek grupl arı na göre parka istenilen farklı kullanı malanları nın dağılı mı Tabl o B. 12 Par k kullanıcıları nı n meslek grupl arı na göre parka istenilen donatıları n dağılı mı Tabl o B. 13 Anket Sorul arı nı n Karşılaştır malı Değerleri vi

8 ŞEKİ L LİSTESİ vii Sayf a No Şekil 2. 1 Kı yı alanı kumsal profili... 5 Şekil sayılı kanuna göre kı yı kenar çizgileri ve onl arla ilgili kı yı şeritleri... 9 Şekil 2. 3 Kı yı alanl arı nda yoğun yapılaş ma ve et kiler Şekil 2. 4 Kı yı alanl arı nda yüksek katlı yapılaş ma ve et kiler Şekil 2. 5 Bet on kı yı perdeleri Şekil 2. 6 Çeli k kı yı perdeleri Şekil 2. 7 Düşey Kı yı Perdeleri Şekil 3. 1 Yal ova nı n coğrafi konumu Şekil 3. 2 Yal ova şehirden görünüşler Şekil 3. 3 Yal ova mer kez yıllara göre nüfus değişi mi Şekil 4. 1 Kı yı alanı ndaki fonksi yonl ar ve kı yı profili Şekil 4. 2 At at ürk araştır ma enstitüsü Şekil 4. 3 Feri bot iskelesi Şekil 4. 4 Ot obüs ter mi nal alanı Şekil 4. 5 Panji n parkı Şekil Barış Manço açı k hava tiyatrosu Şekil 4. 7 Tören alanı, vapur iskelesi ve ot opark alanı Şekil 4. 8 Bad Godesberg Parkı Şekil 4. 9 Lunapark ve çocuk oyun bahçesi Şekil Pl aj alanı ve çay bahçeleri Şekil Ar boret um Şekil Mohaçkal e parkı Şekil Abdullah Başt ürk parkı Şekil Cevdet Aydı n parkı Şekil Yal ova da çocuk oyun alanl arı ve eriş me mesafeleri Şekil Yal ova park alanları nı n dağılı mı Şekil Yal ova kı yı alanı kullanımı Şekil Rekreatif amaçlı kı yı alanl arı eriş me mesafeleri Şekil Yal ova daki park alanlarını n yer seçi ml eri ve erişme mesafeleri 46 Şekil Yal ova daki spor alanları Şekil Ağust os Parkı nı n genel yerleşi mpl anı Şekil Ağust os Parkı nı n yakın çevresi ile ilişkisi Şekil Ağust os Parkı ot oparkı Şekil Ağust os Park alanı na ana ulaşı myol u Şekil 5. 5 Fonksi yon alan dağılı ml arı Şekil Ağust os Parkı, Anıt böl gesi alanı Şekil 5. 7 Anıt böl gesi alanı, donatılar Şekil 5. 8 Anıt Şekil Ağust os Parkı, çocuk oyun alanları böl gesi... 55

9 Şekil Çocuk Oyun Al anl arı Şekil Çocuk oyun alanları, donatılar Şekil Ağust os Parkı, di nlenme alanları böl gesi Şekil Di nl enme alanı Şekil Di nl enme alanları böl gesi, donatılar Şekil Ağust os Parkı, tesis ve işlet mel er böl gesi Şekil Tesis ve işlet mel er böl gesi (doğu kanadı), donatılar Şekil Tesis ve işlet mel er (doğu kanadı) Şekil Tesis ve işlet mel er böl gesi (batı kanadı), donatılar Şekil Kafe Şekil Ağust os Parkı, spor ve i dare alanı Şekil Spor ve idare alanı, donatılar Şekil Spor alanl arı Şekil Ağust os Parkı, kült ürel faaliyet alanı, anfitiyatro Şekil Anfitiyatro Şekil Ağust os parkı, yaya sirkülasyon aksları Şekil Par k alanı na eriş me mesafeleri Şekil Yayal aştırılan alan Şekil Par ktaki fonksi yonl arı nı n yer seçi ml eri Şekil Ağust os parkı, Ana Giriş Şekil Par kta uygul anan donatı el e manl arı Şekil Tasarlanan ve uygul anan ze mi n kapl a ma ele manl arı Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n ci nsi yetleri Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n yaş grupl arı Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n medeni durumları Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n doğu m yerleri Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n eğiti mduruml arı Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n meslek durumları Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n gelir duruml arı Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n Yal ova da ika met ettikleri süre Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n ot urdukl arı semtl er Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n alana ulaşı mı Şekil Ağust os Parkı na özel ot o ile gelen kullanıcıların araçları nı park ettikleri yer Şekil Ağust os Parkı nı n kullanı ma maçl arı Şekil Ağust os Parkı nı n seçil me sebepl eri Şekil Ağust os Parkı kullanıcıları nı n istedi kleri farklı kullanı malanları Şekil Ağust os Parkı alanı nda şehir mobil yaları nı n dur umu Şekil Ağust os Parkı alanı nda eksi kli ği duyul an şehir mobil yaları Şekil Ağust os Parkı alanı nda yeşil alan durumu Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n rahatsız ol duğu fakt örler Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n parka geliş sı klığı Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n gel meyi terci h ettikleri mevsi m Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n parka en sı k gel di ği günl er 85 Şekil B. 1 Par k kullanıcıları nı n ci nsiyete göre par ka geliş a maçl arı nı n dağılı mdi yagra mı viii

10 Şekil B. 2 Par k kullanıcıları nı n ci nsiyete göre parka istenilen farklı kullanı malanları nı n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 3 Par k kullanıcıları nı n ci nsiyete göre parka istenilen donatıları n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 4 Par k kullanıcıları nı n yaş gr upl arı na göre parka geliş a maçl arı nı n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 5 Par k kullanıcıları nı n yaş gr upl arı na göre parka istenilen farklı kullanı malanları nı n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 6 Par k kullanıcıları nı n yaş gr upl arı na göre parka istenilen donatıları n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 7 Par k kullanıcıları nı n eğitim dur uml arı na göre parka geliş a maçl arı nı n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 8 Par k kullanıcıları nı n eğitim dur uml arı na göre parka istenilen farklı kullanı malanları nın dağılı mdi yagra mı Şekil B. 9 Par k kullanıcıları nı n eğitim dur uml arı na göre parka istenilen donatıları n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 10 Par k kullanıcıları nı n meslek grupl arı na göre parka geliş a maçl arı nı n dağılı mdi yagra mı Şekil B. 11 Par k kullanıcıları nı n meslek grupl arı na göre parka istenilen farklı kullanı malanları nın dağılı mdi yagra mı Şekil B. 12 Par k kullanıcıları nı n meslek grupl arı na göre parka istenilen donatıları n dağılı mdi yagra mı Şekil D. 1 Yal ova Mer kez Nazı mimar Pl anı Revi zyonu (1/2) Şekil D. 2 Yal ova Mer kez Nazı mimar Pl anı Revi zyonu (2/2) Şekil E. 1 Yal ova 17 Ağust os Parkı Yerleşi mpl anı ix

11 KENTSEL KI YI DOLGU ALANLARI KULLANI MI ÇERÇEVESİ NDE YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NI N PEYZAJ PLANLAMA VE TASARI M AÇI SINDAN İ RDELENMESİ ÖZET Kentleri mi zde i nsanl arın açı k al anlara ol an ihtiyaçları her döne mde kendi ni göster mi ştir. Kı yı kentleri mi zi n en çeki ci ve en zayıf böl gesi ol arak bilinen kı yı şeritleri nde bu t ür f onksi yonl ara yer veril mesi ve kentsel yeşil siste mi yl e büt ünl eştiril mesi öne mlidir. Kı yı kentleri mi zde rekreasyon al anları i çi n yet erli arazileri n bul unma ması, kı yıları n yeni den yapılanması na ve geniş dol gu al anları nı n ol uş ması na neden ol maktadır. Kent içi nde azalan açı k ve yeşil alanları n et kisi yle kı yı al anl arı nda bu açı kları kapat mak içi n yeni düzenl e mel ere gi dil mekt edir. Kı yılarda yapılan dol gu çalış mal arı ekol oji k açı dan doğal dengesi ne zarar ver mesi ne rağmen günü müzün kı yı kentleri mi zde bu al anı n r asyonel bir şekil de aktif ve pasif rekreasyonel a maçl arı na hi z met edecek şekilde pl anlanması ve t asarlanması kentleri mi ze sağladı kları yarar açısı ndan öne mli dir. Tezi n a macı, kı yı yerleşmel eri ni n, dol gu kı yı rekreasyon al anl arı nı n geliş mesi nde yapılan uygul a mal arı n kent e sunduğu kat kıları nı ve bu al anlarda uygul anan pr ojeleri n peyzaj pl anlama, t asarı m açısı ndan ve kullanıcı kitlesi ni n beni mse mesi açısı ndan araştır ması ve irdelenmesi dir. Ar aştır ma al anı ol arak Yal ova mer kez ilçesi nde yer al an kı yı rekreasyon alanl arı ve bu çerçevede 17 Ağust os kı yı parkı seçil di. Kı yı kentleri mi zden ol an Yal ova son yıllarda yaşadı ğı politik, yöneti m, ve doğa ol ayl arıyla öne m kazanmı ştır. Yeşil al an mi kt arı nı n st andartları n çok altında bul unması, yapı yoğunl uğunun çok yüksek ol ması, kent i çi nde açı k al anl arı nı n yok denecek kadar az ol ması ve bu dur u mda kentsel kı yı al anı nı n he m esteti k, he m de f onksi yon açısı ndan ne kadar öne m kazandı ğı ve ne derecede et kili ve doğru kullanıl dığı araştır ması yapıl mıştır. Konuyl a il gili kavra m, yasa, yönet meli k verilerin i ncelenmesi ve seçilen al anda mevcut pr oje ve görsel t espitler doğr ult usunda bir araştır ma yapıl mıştır. Ayrı ca kullanıcı me mnuni yetleri alanda bir anket çalış ması yönt e mi arcılığı ile incelenmi ştir. Tez yedi böl ümden ol uşmakt adır. Gi riş böl ümünde çalışmanı n konusu, öne mi, a macı ve seçilen böl geni n kısaca sorunl arı na deği nil mekt edir. İki nci böl ümde, kı yı ile il gili te mel ve güncel kavra ml ardan bahsedil mekt edir. Burada kı yı t anı mı, kullanı ml arı, kı yı dol gu al anları, sorunl arı ve pl anl aması, yasal kavra mve düzenl e mel er açı klanmı ştır. Üçüncü böl ümde, seçilen böl geni n - Yal ova şehri hakkı nda bil giler veril mekt edir. Burada kent hakkı nda esas bil giler, yöre özellikleri, tari hsel gelişi m, fizi ksel dur um vb. bil gileri açı klanmaktadır. x

12 Dör düncü böl ümde, Yalova nı n mevcut pl anlama il keleri çerçevesi nde araştır ma yapıl mıştır. Geçerli ol an İ mar Pl anı kararları, bu kararlar çerçevesi nde kı yı kullanı m ve rekreasyon alanları incelenmi ş ve değerlendirilmi ştir. Beşi nci böl ümde, det aylı ol arak 2001 yılında kı yı dol gu al anı üzeri nde i nşa edilen 17 Ağust os parkı peyzaj planl a ma ve tasarı maçısı ndan i ncelenmi ş ve irdelenmi ştir. Altı ncı böl ümde, al anda yapılan anket uygul a ması değerlendiril mekt edir. Buradaki a maç pl anl a ma- uygul a ma-kullanı m ilişkileri ni n sapt anması ve yoğun kullanı cı kitlesi tarafı ndan beni mseni p beni msen medi ği ni n tespit edil mesi dir. Yedi nci böl ümde ise, araştır ma sonuçl arı özetlenmi ş, bazı öneriler sunul muşt ur. Tez kapsa mı nda yapılan i ncel e mel er sonucunda Yal ova kı yı kenti ni n rekreasyon ihtiyaçları nı n karşılayacak al anı n yet ersiz ol duğu t espit edil miştir. Topl am m 2 yeşil al ana ve 2000 yılı nüfus sayı ml arı na göre nüf usuna sahi p ol an Yal ova da kişi başı na düşen yeşil al an mi kt arı m 2 dir. İ mar Kanun u ve Me vzuatı na göre kişi başı na m 2 yeşil alan standardı nı karşıla ma maktadır. Yoğun kentleş me, Yal ova daki rekreasyon al anları nı n kı yı bandı nda yer al ması na neden ol muşt ur. Kı yı da yer al an park al anları n topl a m Yal ova rekreasyon al anı na oranı %65. 5 ol arak saptanmı ştır. Dol gu al an yapı m t ekni kleri nden yararlanarak kazanıl mış ol an yeşil al an mi kt arı m 2 dir. Yal ova da kişi başı na düşen aktif yeşil al an mi kt arı nı n 3.56 m 2 ol duğu düşünül ürse m 2 li k mi kt arı il e dol gu al anl arı n, Yal ova yeşil alan siste mi içi ndeki öne mi anlaşıl makt adır. Kentleş meni n bir sonucu ol an kı yı dol gu al anları i hti yaçlar doğr ult usunda ort aya çı kmı ştır. Burada t alep doğr ult usunda uygul anması gereken rekreasyon ve ka muya açı k düzenl e mel er, sahil al anı nda mi krokli mayı ol uml u değiştir mekt e, kıyı peyzajı ol uşt urarak kı yı ki mli ği açısı ndan büt ünl ük yarat makt a ve bi çi msel olarak kı yı pl asti ği ni boz mayacak şekil de planlandı ğı nda kullanı mveri mliliği ni arttır makt adır. Bu nedenl e kı yı dol gu al anl ardaki peyzaj planl a ma, kentli ni n boş vakitleri ni geçirebileceği saki n, doğal a yakı n di nl enme ol anakl arı bul abileceği mekanl ar şekli nde yapıl malı dır. Bu pl anl a mada hedef doğayl a i nsanı n uyum i çi nde ol uşt urduğu güzellik kazanmı ş kült ür peyzajı n korunması ve düzenl enmesidir. Sonuç ol arak, Yal ova kıyı mekanı geniş hal k kitlel eri n kullanı mı na açılacak şekil de düzenl enmeli dir. Mevcut dol gu al anı ve yapılacak dol gu al anı bu düzenl e mel ere kaynak ol uşt uracak nitelikt edir. Yal ova kı yıları nı herkesi n kullanabileceği, il gi çeki ci bir al an hali ne getir mek yal nızca bu dol gu al anı üzeri nde ol anaklı dır. Bu nedenl e dol gu, fonksi yonel bir şekil de pl anlanarak, bir çok eyl e me hi z met veren kentsel yeşil al an niteliği nde değerlendiril meli dir. xi

13 EVALUATI ON OF YALOVA 17 AĞUSTOS SHORE PARK I N TERMS OF LANDSCAPE PLANNI NG AND DESI GN I N THE FRAME OF UTI LI ZATI ON OF URBAN SHORE FI LLI NG AREAS SUMMARY In our cities, need of peopl e f or open areas has been observed i n every ter m. It is i mportant t o i ncl ude such f uncti ons i n t he coastal li nes, whi ch are known t o be t he most attracti ve and t he weakest parts of our coastal cities and t o i ntegrate t he m wit h the urban green syste m. Lack of sufficient area f or recreati onal areas i n our coastal cities causes t he for mati on of wi de filled areas al ong t he coasts. Wit h t he effect of t he decreasi ng open and green areas i n t he cit y, ne w arrange ments are bei ng made f or co mpensati ng such insufficiencies. Alt hough t he fill wor ks made on t he shores da mages t he nat ural bal ance i n ecol ogi cal poi nt of vi ew, it is i mportant t o pl an and desi gn such areas i n our coastal cities of today rati onall y so as t o serve f or acti ve and passive recreati onal pur poses, i n t er ms of the benefit they bri ng to our cities. The pur pose of t his t hesis is t o search and exa mi ne t he contri buti ons of t he applications made f or t he devel opment of filled coastal areas and t he pr ojects bei ng applied i n t hat area t o the coastal settlement in t er ms of l andscape desi gn and adopti on by t he user group. As t he research area, t he coastal recreati onal areas i n Yal ova central district and i n this fra me, 17 Ağust os coast park has been sel ect ed. Yal ova, whi ch is one of our coastal cities, has gai ned i mportance i n recent years wit h t he political, managerial and nat ural events it has encount ered. The a mount of t he green areas is very l ow, t he buil di ng densit y is very hi gh, t he open areas i n t he cit y are al most none and t he research is made on how i mportant t he ur ban coastal areas are i n bot h aest hetical and functi onal poi nts of view and how effecti ve and correct they are used. A r esearch is carried out in or der t o exa mi ne t he concepts, l aws, regul ati ons and dat a related wit h t he issue and t he existing desi gn and visual det er mi nations i n t he selected area. Furt her more, t he user satisfacti on is also exa mi ned by perfor mi ng a questi onnaire st udy i n the area. The t hesis consists of seven parts. In t he i ntroducti on part, t he subj ect, i mportance, pur pose of t he st udy and t he pr obl e ms of the selected regi on are briefl y expl ai ned. In t he second part, basic and current concepts relat ed wit h t he coast are menti oned. Here, t he defi nition of coast, utilizati on of coasts, coastal filled areas, pr obl e ms and pl anni ng, legal concepts and regul ati ons are expl ained. In t he t hird part, i nfor mation related wit h t he sel ect ed regi on t he cit y of Yal ova i s gi ven. Here, t he mai n i nfor mati on about t he cit y, r egi onal characteristics, hist orical devel opment, physical condition etc. infor mati on is gi ven. xii

14 In t he f ourt h part, a research is made i n t he fra me of t he existing pl anni ng pri nci pl es of Yal ova. The current Impr ove ment Pl an decisions and t he coastal utilizati on and recreati on areas in the frame of these decisi ons are exa mi ned and eval uated. In t he fift h part, 17 Ağust os Part, whi ch is constructed on t he coastal filled area i n 2001 is exa mi ned i n ter ms of landscape planni ng and desi gn. In t he si xt h part, t he questi onnaire st udy perfor med i n t he area is assessed. The pur pose here is t o det er mine t he pl anni ng applicati on utilizati on relationshi ps and to deter mi ne whet her they are adopt ed by t he intense user group. In t he sevent h part, the results of t he research are summari zed and so me recommendati ons are submitted. As t he result of t he exa mi nati ons made i n t he scope of t he t hesis, it has been det er mi ned t hat t he area t o meet t he recreati onal needs of Yal ova coastal cit y is insufficient. The a mount of green area per capita i n Yal ova, whi ch has a total green area of m 2 and a popul ati on of peopl e i n accordance wit h t he census made i n 2000, is m 2. It does not co mpl y with t he green area standard, whi ch i s m2 i n accordance with the I mpr ove ment La w and Legislation. Intense ur bani zati on has caused t he recreati onal areas of Yal ova t o be pl aced on t he coastal li ne. The rati o of t he park areas on t he coast t o t he t otal recreati onal areas of Yal ova has been det er mi ned t o be %. The a mount of green areas t hat are gai ned maki ng use of t he filled area t echni ques is m 2. Taki ng i nt o account t hat t he acti ve green area a mount per capita i n Yal ova is m 2, t he i mportance of t he filled areas, whi ch a mounts to m 2, in the green area syste mof Yal ova is underst ood. Filled coastal areas, which are t he result of ur bani zati on, have occurred as t he result of t he needs. Here, t he recreati on and t he arrange ments t hat are open t o the public that must be applied i n li ne wit h t he de mand change t he mi cro climat e i n t he coastal area i n a positive way, create a coastal l ayout and f or m an i nt egrity i n t er ms of t he coastal i dentity and when pl anned so as not t o destroy t he pl astics of t he coast, increase the efficiency of utilization. Therefore, t he l ayout planni ng i n t he coastal fill areas must be made so t hat t hese areas become qui et, cl ose t o nat ural resti ng opport unities f or t he public of t he cit y, where t hey can spend t heir spare ti me. In t his pl anni ng, t he t arget is t he pr otecti on and arrange ment of t he cult ural l ayout t hat has gai ned beaut y and t hat is for med by t he nat ure and the man i n an har mony. Consequentl y, Yal ova coastal area must be so arranged t hat it will be opened t o t he use by a l arge popul ati on. The existing filled area and t he filled area t hat will be constructed have t he qualifications t o pr ovi de a source f or such arrangements. It is possi ble t o t urn t he Yalova coasts i nt o an i nteresting area t hat can be used by everyone onl y on t his filled area. Therefore, t he fill must be pl anned i n a functi onal way and eval uated as an ur ban green area servi ng for many acti ons. xiii

15 1. Gİ Rİ Ş Çalış manı n Konus u ve Öne mi Sanayi devri mi yl e birlikte hı zla artan kentleş me, insan i hti yaçları nı karşılan ması nda büyük sı kı ntılar yarat makt adır. Pl ancı, sağlı klı bir t opl um yaşa mı nı sürdür mek i çi n insanları n di nlenme, eğl enme, boş za man değerlendir me i hti yaçlarına yöneli k kült ürel ve rekreatif alanları sağla mak zorundadır. Kentleri n pl ansız gelişmesi, doğal kaynakl arı n t ükenmesi ne yol aç makt adır. Kı yı böl geleri nde doğal kaynakl arı nı n çokl uğu, bu bölgelerdeki nüf us artışı na, sanayi ve hi z met sekt örleri ni n yayıl ması na, konut i hti yaçlarını n büyü mesi ne neden ol makt adır. Bu dur um artan arazi i htiyaçları nı karşıla mak a macı yla kı yıları n dol durulması na ve doğal görünüml eri n bozul ması na sebebi yet ver mekt edir. Su, her döne mde t opl uml ar i çi n hayati öne m t aşı mı ştır. Birçok medeniyet, sahi p ol duğu özellikleri nedeniyl e kı yı al anları nda yerleş mi ş ve geliş mi ştir. Ül kemi zde de kı yı al anları nda yer al an kentleri mi zi n nüf usları di ğer kentlere oranl a daha fazladır ve bu kentlerde büyük bir nüf us yoğunl uğu yaşanmakt adır. Sahil, göl kenarları, nehir kenarları gi bi i nsanl ar t arafı ndan her za man t ercih edilen yerleşi m yerlerini n hat alı kullanı mı, su kirliliği ne, eko-siste mi n bozulması na, böl geni n doğal dengesi ni yitir mesi ne ve şekli ni n değiş mesi ne neden ol muştur. Kentlerde i nsanl arı n açık al anlara ol an i hti yacı her döne mde kendi ni göster mi ştir. Aktif ve pasif rekreatif a maçl arla kent i çi nde organi ze edilen di nlenme, eğl ence ve spor mer kezleri i nsanl ara hi z met ver mekt edir. Kıyı alanl arı, tarı m, endüstri, iskan, turiz m ve rekreasyon öğel eri ni i çeren kar maşı k bir yapı ya sahi ptir. Bu böl gel eri ni n en çeki ci ve en zayıf bölgesi ol arak bilinen kı yı şeritleri nde daha fazla kült ürel ve rekreatif fonksi yon i çermesi ve kentsel yeşil siste mi yl e büt ünl eş mesi gerekmekt edir. Bu nedenl e üç t arafı deni zlerle çevrili ol an ülke mi zde kı yıları mı zla ilgili büt ün pl anla ma, uygul a ma ve deneti m çalış mal arı son derecede öne m kazan makt adır. 1

16 Amaç ve hedeflere yöneli k pl anl a ma aracı ol arak yapılan pr oj eleri n kalitesi ve veri mliliğı son yıllarda öne m kazanan konul ardır Araştır manı n Amacı ve Yönte mi Bu t ezi n a macı, kı yı yerleş mel eri ni n dol gu kı yı rekreasyon al anl arı nı n geliş mesi nde gerçekl eştirilen uygul a mal arı n kent e sunduğu katkıları nı ve bu al anl arda uygul anan pr ojeleri n peyzaj pl anlama, t asarı m açısı ndan ve kullanıcı kitlesi ni n beni mse mesi açısı ndan araştırıl ması ve irdelenmesi dir. Son döne ml erde kı yı kentleri mi zde, çarpı k kentleş me nedeni yle kent i çi rekreasyon al anl arı na yöneli k araziler bul unma makt adır. Bu nedenl e rekreatif a maçlı alanl ar daha çok kı yı ve dol gu alanl arı nda yer al makt adır. Bu al anlarda uygul anan pr oj el eri n he m mekan or gani zasyonu açısı ndan, he m de kullanıcı kitlesi ni n beni mse mesi açısı ndan son derece et kili ol ması gerekmekt edir. Çalış mada, araştır ma al anı ol arak Yal ova Mer kez İl çesi nde yer al an 17 Ağust os Kı yı Par kı seçil miştir. Kı yı kentleri mi zden ol an Yal ova son yıllarda politik, yönetsel, ve doğa ol ayları yla öne m kazanmı ştır. St andartların çok altında yeşil alana sahi p ol duğu, yapı yoğunl uğunun çok yüksek ol duğu, kent i çi ndeki yeşil al anl arı n yok denecek kadar az ol duğu gözl enmi ştir. Bu dur umda kentsel kı yı al anı nı n hem est eti k, he m de f onksi yon açısı ndan öne m kazandı ğı gör ül müş ve ne derecede et kili ve doğr u kullanıl dı ğı nı n araştır ması yapıl mıştır. Sahil parkı i ncele mesi sonucunda sosyal, ekono mi k ve çevresel fakt örler göz önünde bul undur ularak rekreasyon kı yı kullanı m pr ofilini n çı karıl ması a maçlanmı ştır. Konuyl a il gili kavra m, yasa ve yönet meli kler incel enmi ş, seçilen al anda mevcut pr ojeler ve görsel t espitler doğr ult usunda bir araştır ma yapıl mıştır. Ayrıca kullanı cı me mnuni yetleri, alanda bir anket çalış ması aracılığı ile değerlendiril miştir. Çi zi m, resi m ve anket değerlendir mel eri Aut ocad, Phot oshop, Excel pr ogra ml arı vasıtası yla derlenmi ştir. 2

17 1. 3. Çalış manı n Kapsa mı Gi riş böl ümünde çalış manı n konusu, öne mi ve a macı açı klanmı ş, seçilen böl geni n sorunl arı na kısaca deği nil mekt edir. İki nci böl ümde, kı yı ile ilgili te mel ve güncel kavra ml ardan bahsedil miştir. Böl ümde kı yı, kı yı dol gu al anı t anı mı, kullanı ml arı, sorunları ve pl anl a ması, yasal kavra m ve düzenl e mel er açı klanmı ştır. Üçüncü böl ümde, seçilen böl ge ( Yal ova şehri) ile il gili bil giler veril miştir. Bu yöre özellikleri, tari hsel gelişim, fizi ksel durumve benzeri bilgiler veril miştir. Dör düncü böl ümde, Yalova nı n mevcut pl anlama il keleri çerçevesi nde yapılan araştır ma açı klanmı ştır. Geçerli ol an İ mar Pl anı kararları, bu kararlar çerçevesi nde kı yı kullanı mve rekreasyon alanları incelenmi ştir. Beşi nci böl ümde, 2001 yılında kı yı dol gu al anı üzeri nde i nşa edilen 17 Ağust os Par kı peyzaj planla ma ve tasarı maçısı ndan detaylı olarak i ncelenmi ştir. Altı ncı böl ümde, alanda yapılan anket uygul a ması değerlendiril miştir. Yedi nci böl ümde ise, araştır ma sonuçl arı özetlenmi ş, bazı öneriler sunul muşt ur. 3

18 2. KAVRAMLAR Bu böl ümde, günü müzde çeşitli disi pli nlerdeki kı yılarla il gili kavra ml ar, hukuk siste mi nde yasal düzenl emel er, kı yı kullanı ml arı, bu kullanı ml ardan doğan sor unl ar ve kı yı rekreasyon alanları nı n pl anla ması konusunda il ke ve yakl aşı ml ar açı klanacaktır Kı yı Mekanı Kavramı Kara ile deni z arası nda geçiş sağl ayan, karasal ve deni ze ait siste ml er arası nda ara yüzey ol an kı yı; çeşitli gör ünüml er hali nde kendi ni göst er mekt edir. Kı yılar, topl umdaki yaşayış bi çiml eri ndeki geliş mel ere paralel ol arak, önce ürünl eri nden yararlanma ve ul aşı m, ardı ndan da nüf usun ve teknol oji k geliş mel eri n art ması yl a yeni kullanış biçi ml eri ni günde me getir miştir [1]. Kı yı, değişken ve geo metri k bir al andır ( Şekil 2. 1). Bunu belirleyen sözcükl eri n değişkenli ği bu alanı tam olarak tanı ml a manı n güçlüğünü göster mekt edir. Coğrafi olarak: Kı yı: Deni z, göl ya da geniş akarsular boyunca uzanan kara şeri di dir. Kı yı Böl gesi: Kı yıları n, gel git akı ntıları, kı yı boyu akı ntıları ve kırılan dal gal arı n et kisi altında kalan kesi midir [2]. Kı yı Şeri di: Deni z yada göl sul arı nı n en al çak oldukl arı za man çekil di kleri sı nır ile falezleri n t abanı arası nda kal an şerittir. Kı yı kenar çi zgisi nden iti baren kara ve deni z yönünde yaşa mkoşullarına ol umsuz et kiler yapmayacak genişlikte bir şerittir [3]. Kı yı Çizgisi: Herhangi bir anda, kara ile deni zi ayıran sabit ol mayan sı nır çizgisi. Ön Kı yı: Kı yı çizgisi yle sul arı n en fazla çekil di ği sınır arası ndaki şerit. 4

19 Arol Kı yı: Her hangi bir anda kı yı çi zgisi yle sul arın en çok ilerledi ği sı nır arası ndaki şerit [4]. Şekil Kı yı Al anı Ku msal Profili [5]. Peyzaj öğesi ol arak kı yı kavramı; peyzaj yakl aşımı, mekanı n sahi p ol duğu rengi n, dokunun, for mun ve öl çeği n; i nsan or gani z ma ve psi kol ojisi nde yarattığı ol uml u ve ol umsuz et kileri n ortaya kon ması açısı ndan öne ml idir [6]. Kı yı; deni zde uf uk çi zgisine, karada sil uet çizgisine dayanan, karasal ve aquati k ekosiste mi n birleştiği nokt ada üçüncü boyutta havaya ve sualtına doğr u deva m eden bir büt ündür. Kı yı, bu yapısı yönünden bir çi zgi ya da yüzey değil deri nli kli üç boyutl u bir geometri k mekandır. Doğal yapıları n değişi k ol ması yüzünden her kı yı parçası kendi özellikleri ni taşı yan bir sit, kı yı mekanı ise bir silüet dizisi dir. Jeomorf ol ojik ol arak kıyı kavramı; za mana bağlı evri mi ni, erozyona bağlı yapı değişi kliği ni, karasal ya da deni zsel bir al anı ilgilendiren ol ayları i ncele mekt edir. Deni z kı yısı, za mana bağlı olarak, çok değişi k görünü ml ere bürünmekt edir [7]. Çevre bili mi açısı ndan kıyı kavramı; kor unacak biyol oji k bir zengi nli ktir. Kı yı, kara ile deni z arası ndaki nitelik ve yoğunl uğu kontrol eden bir alandır. Kı yı al anları ekol oji k bakı mdan hassas böl gel er ol mal arı na rağmen t arı m, endüstri, yerleşi m, t uriz m ve rekreasyon gi bi faali yetleri n büt ününü i çeren kar maşı k bir yapı ya sahi ptir. 5

20 2. 2. Hukuk Siste mi nde Kı yı kavra mı Tür ki ye de deni z ve kı yı alanl arı ile il gili mevzuat gözden geçirildi ği nde, konu ile doğr udan ve dol aylı ol arak il gili bir di zi kanun, yönet meli k ve t üzük bul un makt adır. Bu yasal düzenl e mel erin verdi ği yet ki çerçevesinde, çeşitli kur um ve kur ul uşları n görev üstlendi kleri görülmekt edir. Kı yı al anları ile il gili mevzuat; 1982 Anayasası, kanunl ar, yönet meli kler ve t üzükl er çerçevesi nde aşağı da belirtilen yasal düzenl e mel er ile şekillenmi ştir: Anayasa sı ve Kı yıl ar 1982 Anayasası nı n 43. Ma ddesi nde kı yılar, devleti n hükü m ve t asarrufu altındadır. Deni z, göl ve akarsu kı yıları nı çevreleyen sahil şeritleri nden yararlanmada önceli kle ka mu yararı gözetilir. Kı yılarda sahil şeritleri ni n kullanışı a maçl arı na gör e deri nli ği ve kişileri n bu yerlerden yararlanma i mkan ve şartları kanunl a düzenl enir denil mekt edir [8] Kı yı Kanunu ve Tari hsel Gelişi mi Tür ki ye de deni z, göl ve akarsu kı yıları ile bu yerleri n et kisi nde ol an ve deva mı niteliği nde bul unan sahil şeritleri nde pl anla ma ve yapılaş maya ilişki n il k yasal düzenl e me, t ari h ve 1605 sayılı kanunl a 6785 sayılı İ mar Kanunu na ekl enen 7-8. maddel erle ol muş ve bu şekil de kıyı al anl arı da i mar düzeni ne dahil edil miştir. Söz konusu kanun ve il gili maddel erle sahil şeri di şu şekil de tanı ml anmı ştır [5, 9]. Sahil şeri di genişliği; İ mar planı nı n kapsadı ğı yerlerde, plandaki nden az ol ma mak üzere en az 10 m., İ mar planı ol mayan köy ve kasabal arı n meskun alanl arı nda en az 30 m., Di ğer yerlerde en az 100 m. olarak tanı ml anmı ştır t ari h, sayılı res mi gazetede yayıml anan 3086 sayılı Kı yı Kanunu ve bu kanuna ilişki n t ari h, sayılı resmi gazet ede yayı ml anan Uygul a ma 6

21 Yönet meli ği ne göre, deni z, t abii ve suni göl ve akarsularda; i mar pl anlı alanl arda en az 10 m. di ğer yerlerde en az 30 m. genişliği nde sahil şeri di tanı mlanmı ştır. [9] t ari h ve 110 sayılı Genel ge ile sahil şeri di nde yeni t anıml a mal ara gi dil miştir. Buna göre, deni z, tabii ve suni göl ve akarsularda; Uygul a ma i mar planı olan alanlarda en az 10 m, Uygul a ma i mar pl anı bul unmayan bel edi yeler ile bel edi ye ve mücavir al an sı nırları içi nde ve dışı ndaki köy ve mezraları n yerleşi k alanları nda en az 30 m, Bel edi ye ve mücavir al an sı nırları i çi nde ve dışında pl anı bul unmayan alanl arda uygul anacak i mar yönetmeli ği ni n 6. maddesi ne göre yapı yapılabilecek alanl arda en az 100 m. lik sahil şeridi genişliği belirlenmi ştir t ari h, sayılı res mi gazetede yayıml anan 3621 sayılı Kı yı Kanunu ve bu kanunun uygul anması na dair t arih sayılı res mi gazet ede yayı ml anan Uygul a ma Yönet meli ği ni n a macı, deni z, t abii ve suni göl ve akarsu kı yıları ile bu yerleri n etkisi nde ol an ve deva mı niteliği nde bul unan sahil şeritleri ni n doğal ve kült ürel özellikl eri ni gözeterek kor uma ve t opl um yararlanması na açı k, ka mu yararı na kullanma esasları nı t espit et mek ol up; deni z, t abii ve suni göller ve akarsu kı yıları ile deni z ve gölleri n kı yıları nı çevreleyen sahil şeritleri ne ait düzenlemel eri ve bu yerlerden ka mu yararına yararlanma i mkan ve şartları n ait esasları kapsa makt adır. Bu kanun, kı yı böl geleri ni n açı k ve kesi n bir t anımı nı yap mak, bu böl geleri n kullanı mı na ilişki n yönt e ml erle kor unması na yöneli k araçları belirt mek, kı yı böl gel eri nde yapılabilecek fizi ksel değişikli klere ilişki n sı nırları sapt a mak konusunda öne mli bir adımdır [9, 10]. Bu kanuna göre deni z, tabii ve suni göl ve akarsularda; Uygul a ma i mar planı yapılacak alanlarda yatay olarak en az 20 m, Uygul a ma i mar pl anı bulunmayan bel edi ye ve mücavir al an sı nırları i çinde ve dışı ndaki yerleşi k al anlarda çevre düzeni veya nazı m i mar pl anı bul unsun veya bul unması n yatay olarak en az 50 m, 7

22 Bel edi ye ve mücavir al an sı nırları i çi nde ve dışındaki iskan dışı alanlarda çevre düzeni veya nazı m i mar pl anı bul unsun veya bulun ması n yat ay ol arak en az 100 m. li k sahil şeri di tanı ml anmı ştır t ari h, sayılı Res mi Gazet e de yayı ml anan 3830 sayılı Kı yı Kanunu nun en öne ml i özelliği, kı yı nı n t oplum yararı na kul lanılması i çi n yapılaş maya kısıtlamalar getiril mesi ve kı yı kenar çizgisi nden itibaren il k 50 m. li k böl üme yapı yapıl ması na izi n veril me mesi dir. Bu kanuna göre deni z, tabii ve suni göl ve akarsularda; sahil şeri di. kı yı kenar çi zgisi nden itibaren kara yönünde yat ay ol arak en az 100 m. genişliği ndeki al andır ve bu alan iki kısı mdan ol uşmuşt ur. Kı yı kenar çi zgisi nden itibaren kara yönünde yatay ol arak en az 50 m. genişli k sahil şeri di ni n birinci bölü münü, Sahil şeri di ni n biri nci bölümünden iti baren kara yönünde yat ay ol arak en az 50 m. genişlik ise, sahil şeridi ni n iki nci böl ümünü oluşt ur makt adır [11] sayılı kanun, bu kanunun t arih, sayılı Res mi Gazet e de yayı ml anmı ş ol an Uygulama Yönet meli ği ve söz konusu kanun ve yönet meli ğe ilişki n tari h sayılı Res mi Gazet e de yayı ml anan değişi kliğe göre; Kı yı çi zgisi, kı yı, kı yı kenar çi zgisi ve sahil şeridi ne ilişki n çeşitli tanı ml a mal ar yapıl mıştır, (Şekil 2. 2) Sahil şeri di ni n il k 50 m. lik kısmı nda kı yı da yapılabilecek yapılarla birli kte yaya yolları, gezi nti ve di nlenme al anl arı, seyir t eras alanl arı ve rekreaktif alanları n yer al abileceği belirtil miştir, Sahil şeri di ni n i ki nci 50 m. li k böl ümünde; kı yı yı dol dur ma ve kur utma yol u ile kazanılan arazilerde yapılacak yapılarla birlikte topl umun yararlanması na açı k ol ma şartı ile ka mpi ng ve konakl a ma ünitelerini i çer meyen duş, gölgeli k, soyun ma kabi ni, wc, kafe-bar, pastane, l okant a, çay bahçesi, açı k spor alanl arı, spor t esisleri, açı k gösteri ve eğl ence al anl arı, l unapark, fuar al anı, el sanatları ür ünleri ni n satılabil di ği al anı 20 m 2 yi geç meyen sergi ve satış ünitel eri ni n bul unduğu günübirlik turiz m t esisleri ve kı yı ve deni z güvenli ği ni sağl a mak 8

23 a macı ile l oj man, konakl a ma vb. t esisler i çerme mek üzere i nşa edilebilecek karakol ve bu gi bi güvenlik yapılarını n yer alabileceği belirtil miştir. [12] Bu yönet meli ğe göre kı yı ile ilgili tanı ml ar şöyl edir; Kı yı çizgisi: Deni z, doğal ve yapay göl ve sürekli akan akarsularda en düşük su düzeyi sırası nda suyun karaya değdi ği nokt aları n birleş mesi nde ol uşan çizgi dir. Kı yı kenar çizgisi: Deni z kı yı çi zgisi güncel dal ga hareketleri et kisi yle ol uşan ve kı yı çi zgisi nden deni z yönünde deva m eden ku ml u, çakıllı ve benzeri sualtı al anl arı n doğal sı nırıdır. Kı yı: Kı yı çi zgisi ne göre kara yönündeki karasal kı yı kenar çi zgisi ve deni z yönündeki deni zsel kı yı kenar çizgileri arası ndaki alandır. Sahil Şeri di: Kı yı kenar çi zgisi nden iti baren kara ve deni z yönünde kı yı kuşağı ndaki yaşa mkoşulları na ol umsuz et kiler yapmayacak genişlikte bir şerittir. Şekil sayılı kanuna göre kı yı kenar çizgileri ve onlarla ilgili kı yı şeritleri. 9

24 Çevre Kanunu ve Kı yıl ar 1983 yılı nda çı karılan 2872 sayılı Çevre Kanunu nun a macı, büt ün vatandaşl arı n ortak varlı ğı ol an çevreni n kor unması, i yileştiril mesi, kırsal ve kentsel al anda arazi ni n ve doğal kaynakl arı n en uygun şekil de kullanıl ması dır. Su, t oprak ve hava kirlenmesi ni n önl enmesi, ül keni n bit ki ve hayvan varlı ğı ile doğal ve t ari hsel zengi nli kleri ni n kor unarak, bugünkü ve gel ecek kuşakl arı n sağlı k, uygarlı k ve yaşa m düzeyi ni n geliştiril mesi, ekono mi k ve sosyal kal kı nma hedefi yle uyuml u ol arak belirli hukuki ve t ekni k esaslara göre düzenl enmesi di ğer a maçl arı dır. Bu kanunun 9. maddesi ile ül ke ve dünya öl çeği nde ekol oji k öne mi ol an çevr e kirlen mel eri ve bozul mal arına duyarlı alanl arı n ve doğal güzellikleri n gel ecek kuşakl ara ul aş ması nı sağla mak a macı ile Özel Çevre Kor uma Böl gesi belirle me yet kisi Bakanl ar Kur ul u na veril miştir [13]. Yönet meli kte, su orta ml arı nı n kullanı m esasları na ve kalitelerine göre sı nıflandırıl ması; deni z ve kı yı sul arı ndaki kalite sı nıfla ması ve bu sı nıfları n öngör düğü kalite özellikl eri ne uyu m sağl an ması esası nda, su ür ünl eri ür eti m al anl arı nda 1380 sayılı Su Ür ünl eri Yasası nın ve ekl eri ni n öngör düğü esaslar gözetil mekt edir. Bunun dışı nda pl aj ve di ğer rekreasyon a maçlı kullanı mlarla deni z yat ağı ndan maden ve petrol çı karıl ması gi bi a maçlar i çi n deni z suyunun özeli kleri ni n nel er olacağı esasa bağl an makt adır [14] Turi z m Teşvi k Kanunu ve Kı yıl ar 2634 sayılı Turiz mi Teşvi k Kanunu nun a macı; t uriz m sekt örünü düzenl eyecek geliştirecek di na mi k bir yapı ve işleyişi kavuşt uracak t ertip ve t edbirleri n alı nması nı sağla maktır [15]. Bu Kanun ile Turiz m Bakanlı ğı na kı yı boyunca belli arazileri t uristik amaçl ar i çi n ayır ma ve yönet me yetkisi veril mekt e ve bu böl gelerde t uristik t esis kuran özel yapı mcıl ara mali t eşvi kler veril mesi mü mkün kılı nmakt adır. Bu yol la Turi z m Bakanlı ğı, kı yı boyunca yer al an geniş bir böl geyi, t uriz m böl gesi ve t urizm mer kezi ol arak ilan et mi ştir. Turiz m Teşvi k Kanunu ile deni z, göl, akarsu ve kı yılar; özellikleri ni bozucu ve yıpratıcı şekil de kullanıl mayacağı hükme bağl anmı ştır. 10

25 2. 3. Kı yıl arı n Öne mi Kı yılar, tari hi n her döne mi nde uygarlıkları n başlangı ç nokt aları nı oluşt ur muş, yerleş me ve kullanı m amaçl arı açısı ndan sosyal bir öne m kazanmı ştır. Üç t arafı deni zlerle çevrili ol an ülke mi zi n k m yi aşan deni z kı yısı bul unmaktadır. Kı yı böl geleri mi z ve kı yı şehirleri mi z, son yıllarda turiz m sekt örüne verilen öne m ve teşvi ke paralel ol arak he m yerli he m de yabancı t uristleri n akı nı na uğra makt adır. Sanayileş me ve kentleşmeni n yoğunl aş ması ile birlikte artan t uriz m ve di nl enme ihtiyacı, kı yılardan yararlanma i steği ni n art ması yla karşılanmakt adır. Tür ki ye Avr upa Ül keleri i çi nde en uzun kı yı şeri di ne sahip ül kelerden biri dir. Bunun k m si ni Anadol u Kı yısı, 786 k m si ni Trakya kıyısı, k m si ni de Adal ar kı yısı ol uşt ur makt adır. Ül ke nüf usunun % 51 kı yı illeri nde yaşa makt adır. Kentsel kı yı al anl arda yaşayan nüfus ül ke nüfusunun %30 dur. Kı yı böl geleri ni n yaşayan nüfusu: Mar mara Deni zi Kı yısı Mi l yon kişi Ege Deni zi Kı yısı 4. 1 Mi l yon kişi Akdeni z Kı yısı 5. 5 Mi l yon kişi Kı yı böl geleri nde hassas çevre ve doğal kaynaklar üst ünde ekono mi k faali yetleri n yoğunl uk ve çeşitliliği n öne mli et kisi vardır [16]. Bu anl a mda, su ile karanın bul uşt uğu kı yıları n, doğal yaşa m çeşitliliği ni n en zengi n yerleri ol duğu da unut ulma malı dır. Ül ke mi zi n üç t arafı nı n deni zlerle çevrili ol uşu ve akarsu açısı ndan da zengi n bir pot ansi yele sahi p ol uşu kı yı kavra mı nı bi zler i çi n daha da öne mli kıl makt adır. Kı yı deni nce sadece t anı m ol arak beti ml enen anl a mda kı yı yı değil, bunun yanındaki sahil şeri di ve akarsu yat akları nı da bu kavra m i çi nde değerlendir mek gerekir [17] Kı yı Kull anı ml arı Kı yıları n öne mli bir kesi mi i nsan yerleş mel eri içi n el verişli koşullar ve özelli kler taşı makt adır. Özellikle yerleş mel er arası bağl antıları n sağl anmasında, deni z ul aşı mı nı n t ari hsel geliş mesi yle, kı yıları n el verişli kesi ml eri (li man-ticaret ve hi z metler) öne mli kentsel yerleş me alanları na dönüş müşt ür [18]. 11

26 Teknol oji ni n geliş me, arz-talep dengel eri bazı özel sanayi ür ünl eri ni n en çok kı yı da yerleşebileceği ni ortaya koy muşt ur. Kült ür değeri ol arak da kı yılar i nsanl ar i çi n çeki ci yerleş me yönl eri ol muşt ur. Kentsel kı yı al anları nda su kaynağı nı n sağladı kları işlevler arası nda; kentsel estetiği n sağl anması, su yol u nakli yatı içi n alt yapı nı n ol uşt ur ması, t uriz m ve rekreasyon akti viteleri i çi n çeki m al anl arı n yaratıl ması, endüstri yel faali yetleri n yerseçi mi ve gelişi mi, kullanıl mış suyun uzaklaştır ması, balı kçılığı n gelişi mi ve içme suyunı n probl e mi yaşayan kentlerde iç me suyun te mi ni dir [19]. Kı yılar deni nce akl a hemen deni z kı yıları gelmekt edir. Genel kı yı tanı mı ndan özellikleri ve benzerlikleri itibari yle akarsu ve göl kı yıları nı da ayırt edemeyi z. En öne mli kı yı kullanı ml arı aşağı daki gi bi dir Yerleş me a maçlı kı yı kull anı ml arı Kı yılarda ki il k küçük yerleş mel er ya t arı msal a maçl a ya da balı kçılık a macı ile kullanıl makt a i di. Ancak kentleş me ve sanayileş meni n geliş mesi yle birlikte doğal varlıkları n, özellikle kı yıları n kullanışı hatta tahri bi söz konusu ol muşt ur [20]. Kı yı al anl arı nda gör ülen en belirgi n ve hızı geliş mel er i ki nci konutlarda yaşanmakt adır. İki nci konutlar iş za manl arı dışı nda di nlenme a maçlı kullanılan, kentsel yaşa mol anakl arını n dışı nda yer alan özel e ml ak yatırı ml ardır. İki nci Konut, sürekli oturulan konuttan uzaklıkl arı yerleş meni n büyükl üğü ve kullanış za manı nı na göre değişi klik gösterir. Hafta sonu kullanılan i ki nci konutlar küçük yerleşi m böl gelerinde 100 k m. ile sı nırlandı ğı hal de büyük yerleşmel er de bu k m ye kadar uzanmakt adır. Yıllık ve mevsi mli k t atillerde i kinci konut kullanı ml arı, genel de bir su kı yısı nda ve daha küçük yerleş mel erde yer alırlar [21]. Son beş yıl i çi nde t atil siteleri ya da yazlı k evl er i nşaatı nda büyük bir geliş me ol muşt ur. Tah mi nl ere göre bu siteler, kı yı nı n yaklaşı k % 36' sı nı kapl a makt adır. Bu ol gunun ar kası nda birçok neden yat makt adır. Önceli kle deni z kı yısı nın yarattı ğı doğal çeki cilikten ve t atil yap ma i steği ile bunu elde edebilecek ekono mi k ol anakl ara sahi p ol manı n yarattığı topl umsal çeki cilikten söz edilebilir. Bu et kenin t üm kı yı böl geleri i çi n geçerli ol duğu söyl enebilirse de yazlı k ev i nşaatı nı hı zlandıran i ki nci 12

27 bir et men büyük öl çüde Tür ki ye' ye özgü bir nitelik göster mekt edir: Süregelen yüksek enflasyon, kısıtlı arazi kaynakl arı ile gayrı menkule yapılan yatırı m, paranın değeri ni kor uyan bir seçenek olarak görül mekt edir. Yazlı k ev siteleri ni n bir böl ümünün, kentsel arazi fi yatları nı n yüksekli ği nden ve bir öl çüde de pl anla ma ve i mar mevzuatı nı n yet erince uygul ana ma ması ndan öt ür ü Bel edi ye sı nırları dışında yer seç mesi, bu böl gelere hi z met götürül mesi ni güçl eştir mekl e ve mali yeti arttır makl a kal ma mı ş, böl geni n gör ünü münü de büyük öl çüde tahri p et miştir [22] Endüstri ve ticari amaçlı kı yı kull anı ml arı Kı yılar, kara ile deni z arası nda bir geçiş şeri di ol mal arı dol ayısı yla endüstri yel faali yetler i çi n ol dukça cazi p al anlar ol muşt ur. Endüstri yel faali yetler sonucunda ortaya çı kan atı kları n hi çbir arıt maya t abii tut madan deni ze deşarj edil mesi, ha mmadde kaynağı na ( ku m, çakıl, deni z bit kileri vs.) rahatça ul aşılabilirlik açısı ndan bu alanlar terci h edil mektedir. Kı yı da yer al an endüstri faali yetleri; maden/çı karı m endüstrisi, ağır endüstri kur ul uşları, enerji santralleri dir. Maden/ çı karı m endüstrisi petrol, doğalgaz, ku m, çakıl, t uz, fosfat ve katı mi neralleri n ha mmadde ol arak kullanıl dı ğı faaliyetlerdir. Ağır sanayi pazar al anı na deni z yol u üzeri nden kol ayca ul aşabil me ve deni z suyuna duyul an gereksi ni mi nden dol ayı t erci h edilir. Aynı şekil de enerji santralleri i çi n de soğut ucu ol arak kullanılacak su pot ansi yelleri n varlı ğı, alan mali yeti nin düşük ol ması ndan dol ayı kı yı böl geleri nde terci h edilen faali yettir [23]. Kı yılardaki t üm endüstriyel faali yetler sonucu toprak kay mal arı, doğal su akış yönünün değiş mesi, ekolojik dengeni n bozul ması gi bi zararlar ortaya çık makt adır. Deni z suyunun sı caklı ğı nın artışı na da neden ol an endüstri yel faali yetler canlıları n da öl mesi ne neden ol makt adır Turi z mve Rekreasyon a maçlı kı yı kull anı ml arı İnsanl arı n t uriz m ve rekreasyon faali yetleri bir i htiyaç ol arak gör ül mekt edir. Kı yılar bu a maçl arı gerçekl eştirmek i çi n en uygun ve en çok t alep gören yerlerdir. Bir al anı n rekreasyon değeri ni, o al anı n sahi p ol duğu doğal, ekol oji k ve kült ürel değerleri 13

28 belirle mekt edir. Bunl ar, su ve su yaşa mı, bit ki örtüsü, t opoğrafya, j eol oji ve t oprak, ikli m, tari hi özellikler, konut, endüstri dir. Bugün kı yıları mı zda rekreasyon a maçlı kullanı mlar, yer al dı kları mekanın parçaları ile ilişkili ol arak yerleş me bakı mı ndan farklılık gösterirler. Bunl ar şu şekil de sı nıflanabilir. - Kı yılarda yer alan büyük şehirler çevresi ndeki rekreasyonel yerleşi ml er - Tatil köyl eri ve çeşitli kamu ve özel kurul uşları n dinlenme tesisleri - Rekreasyonel faali yetler içi n gelişen kı yı kasabaları [24, 25] Kı yıları n en çeki ci unsuru sudur. Yüz me, balı k tut ma, güneşlenme, su kıyıları nda di nlenme, su altı ve üstü sporları yap ma, t ekne gezi ntileri gi bi faali yetler kı yıları n rekreasyon eyle ml eri ni belirler. Bunl ara ilave ol arak, i nsanl arı n i yi bir manzaraya sahi p ol mak ve kı yı da yaşa mak arzusu, ekol oji k açı dan değeri çok yüksek, ancak estetik açı dan o kadar şanslı gör ül meyen sul ak al anları n ve bat aklı kları n t ama men değişi kliğe uğratıl ması ve bunl arı n yeri ne di p t ara ması, genişlet me veya dol dur ma yapılarak, kanallar, rekreasyon alanları, marinal ar, hatta yerleşi malanları yapıl ması na yol aç mı ştır. Turi z mi n geliş mesi yle, tarı msal faali yetleri n yanı sıra, balı kçılık, ticaret, el sanatları gi bi akti viteler de gi derek yeri ni doğr udan t uriz mle il gili faali yetlere bırakmakt adır. Bu dur um, o yöreyi t ek bir sekt öre bağlı hal e getir mekl e çok hassas ve dina mi k bir yapı ya sahi p ol an bu sektör deki dal galanmal arla, yöre i nsanı doğr udan ve çok çarpı cı bir şekil de et kilenmektedir. Ayrıca t oprak ve di ğer t aşı nmaz mallar, t uriz m yatırı mcıları t arafı ndan cazi p bedellerle satı n alı nmakt a, yörede arsa fi yatları ve buna paralel ol arak arsa/arazi spekül asyonu hı zla artmakt a, yöre hal kı na öncel eri çeki ci gel en bu alış-veriş sonucu el de edilen maddi ol anakl ar, eğer çok veri mli yatırı ml arla değerlendiril me mi şse, kısa za manda yok ol makt adır Ul aşı ma maçlı kı yı kull anı ml arı Kı yılar yüzyıllar boyu ul aşı m i çi n en öne mli bul uş ma mer kezleri olma özelli ği taşı mışlardır. Kara ul aşımı nı n zorl ukl arı na karşı deni z ul aşı mı daha kol ay ol makt adır. 14

29 Bu yüzden gerek ul usal gerekse ul uslararası yerleş mel er arası bağl antıları n kur ul ması nda kı yıları n uygun yerleri öne mli kentsel yerleş me al anları na dön müşt ür. Kı yı al anl arı nda en öne mli ul aşı m bağl antıları li manl ardır. Li manları n kı yı böl geleri nde varlı ğı nedeni yle beraberi nde endüstriyel geliş mel er de getir mekt edir. Bul undukl arı böl geni n he m ekono mi k he m de sosyal açı dan birçok yarar sağl ayan li manl ar ulaşı mtesisleri nin ve olanakl arı nı n gelişmesi ne neden ol makt adır [26]. Li manl arı n kı yı ekosistemi üzeri nde yarattığı en öne mli sorun kirliliktir. Ki rlenme ge milerden ve li man üzerinde bul unan yapılardan kaynakl anır. Sahil yolları da ul aşı mı n bir di ğer öne mli fakt örüdür. Sahil yolları yerleş mel er ile deni z arası nda bir engel ol uşt urarak doğal kı yı yı ortadan kal dırır ve bağl antı yı keser. Yol bir çeki m mer kezi hali ne gelir. Etrafı nda yola bağl antılı ol arak yeni geliş mel er başlar Kı yı Kentleri ni n Genel Sorunl arı Kı yılarda bozul mayı et kileyen nedenl er; a) Yerleşi ma maçlı yapılaşmal ar, b) Endüstri yel tesisler, c) Düzensiz ve plansız yapılan rekreasyonel ve turistik tesisler, d) Kı yılara çok yakı n ve paral el geçirilen karayolları ol mak üzere dört kısı mda toplanabilir [18, 26] Yerleşi ma maçlı yapıl aş mal ar Yerleşi m a maçlı yapılaş mal ar, kı yıları n doğal gör ünü ml eri ni n bozulması nı n en öne mli nedenl eri nden birisi dir. Yasal arı n yetersizlikleri nde ve boşlukl arı ndan yararlanılarak yapılan konutlar nedeni yle kı yılarımı z ke miril miştir. Kı yı da i ki nci bir konut sahi bi ol ma eğili mi, orta ve dar gelirli t opl um kat manl arı na da aşılanmı ştır. Bu dur um, düşük st andartlı ve yoğun bir yerleşmeyi a maçl ayan çok katlı bl ok yapılaş mal ar sonucunu doğur muşt ur. Böyl ece, rekreasyonel değeri yüksek ol an kı yı 15

30 al anl arı, çirki n yapı kitleleri t arafı ndan istila edilmi ştir. Sonuç ol arak, kırsal niteli kte ol ması gereken kı yısal al anl ar gittikçe sağlı ksız bir yarı kentsel, hatta kentsel bir gör ünü mal maya başla mı şlardır [27]. Kı yı al anları nda yoğun yerleş mel er, kı yı ekosiste ml eri üzeri ne mevcut kı yı al anl arı nı n kentsel kullanı ml ar sonucunda bozulması yla; görsel kirlilik, hava, su ve toprak kirliliği ortaya çı kmakt adır. Ul aşı m yolları ile kı yı ve yerleş mel eri n birbiri nden ayrıl ması, kı yılarda dal ga hareketleri ni n değiş mesi ne neden ol an dol gul arı n yapıl ması yerleş mel eri n ol umsuz et kileri ndendir. Bu et kiler doğr usal ve dol aylı olarak ekosiste müzeri nde et ki gösterirler (Şekil 2. 3 ve 2. 4). Şekil Kı yı alanlarında yoğun yapılaş ma ve et kiler Şekil Kı yı alanlarında yüksek katlı yapılaş ma ve etkiler 16

31 Kı yı al anları nı n kullanı mı ile il gili yasaları n çok sık değiş mesi, kaçak yapıları n İ mar Affı Kanunu ile yasallaştırıl ması, yerel yönetiml eri n yet ki sı nırları i çinde kal an hazi ne arazileri ni n i ki nci konutlara t ahsis edil mesi ve i ki nci konutlara kredi veril mesi, bu konutları n hı zla geliş mesi ne neden ol muşt ur [9]. İki nci konutları n neden ol duğu di ğer öne mli bir sorun da, yaz-kış nüf usları arası nda yaratılan büyük farklılıktır. Yazı n, kı yı kentleri nin nüf usu kış nüf usunun yakl aşı k 5 kat fazlası na ul aş makt a ve bu da bel edi yeleri n hizmetleri nde zorl ukl ar yaşanması na neden ol makt adır Endüstri yel tesisler Ül ke mi zde endüstri yel t esisleri n özellikle kı yılar boyunca yoğunl aş ması birçok çevre sorununu da birlikte getir mekt edir. Bunl ar arasında; t arı msal al anl arı n ve doğa peyzajı nı n bozul ması, yöreye özgü bit ki ört üsü ve faunanı n yok ol ması, köy ve kasabalarda gel eneksel mi mari ni n kaybol ması, deni z ve ku msalları n kirlenmesi yl e yöreni n rekreasyonel ve turiz mdeğeri ni n azal ması sayılabilir [27] Düzensiz ve pl ansız yapıl an rekreasyonel ve turisti k tesisler Kı yısal al anlardaki yerel hal k, t uriz mi kol ay ve ucuz bir kar a macı ol arak beni mse mi ş; böyl e ol unca da, konakl a ma ve r ekreasyon t esisleri ni n en düşük standartları nı uygul a maktan kaçı nma mı ştır. Bu konuda fırsatçı iş ada ml arı da öne mli rol oyna mı ştır. Böyl ece gecekondu gör ünüşl ü otel, mot el, ka mpi ng ve plaj t esisleri sözde rekreasyonel ve turistik t esisler ol arak kıyılar boyunca yeral mışlardır. Hal ka açı k ol ması gereken kı yılar, bu t esisleri n çoğunda t el örgül eri, tahta perdel er ve duvarlar ile genel kullanıma kapatıl mışlardır [28]. Bu kı yı yağ mal a ması na özel t eşebbüs kadar, bazı ka mu kur ul uşları nı n da katıldı ğı gözl enmekt edir. Çeşitli ka mu kur ul uşları di nlenme t esisleri, l oj manlar, eğiti m tesisleri vb. yapıları nı en değerli kı yısal al anl ara sırala makt a bir sakı nca gör me mi şlerdir. Her ne kadar, son yıllarda bazı kontrol mekani z mal arı kı yı yağ macılığı içi n işletil meye başla mı şsa da bu yeterli ol ma mı ştır. 17

32 Kı yı ya çok yakı n geçi rilen karayoll arı Gerek ka mul aştır ma ve yapı m masrafları nı en aza i ndir me, gerekse t uriz mi n geliş mesi ne kat kı da bulun ma a macı yla karayolları nı n kı yı boyunca geçiril mesi çalış mal arı özellikle 60 lı yılardan iti baren hı z kazanmı ştır. Kazı ve dol gul arla bozul an ya maçl ar, mol ozlarla dol durul an ku msallar doğal gör ünü ml eri ni n öne mli bir böl ümünü kaybet mi şlerdir [18, 27]. Sahil yolları, yerleşi ml er ile deni z arası nda bir engel ol uşt urarak doğal kı yıyı ortadan kal dırır ve bağl antı yı keser. Sahil yol unun güzergahı ile birlikte çevredeki yapı dokusu da değişi kliğe uğrar. Yol bir çeki m merkezi hali ne gelir. Etrafında yol a bağl antılı olarak yeni geliş mel er başlar Kı yı Dol gu Al anl arı Kı yı Dol gu Al anı Tanı mı Kı yı kenar çi zgisi ni n deni z t arafı nda al an kapl ayan, her t ürl ü kalıcı yapıyı t aşı yan al ana kı yı dol gu alanı denir [29] Kı yı Dol gu Al anl arı ile İl gili Yasal Düzenle mel er 1990 yılında çı karılan 3621 sayılı Kı yı Kanunu nda dol dur ma ve kur utma yol uyl a arazi kazanma ve bu araziler üzeri nde yapılacak yapılar belirtil miştir tari hi nde kabul edilen 3830 sayılı yeni Kanun değişi klikleri ile kı yı da ve dol dur ma ve kurut ma yol uyl a kazanılan arazilerde yapılabilecek yapılar tekrar belirlenmi ştir. Dol gu ve kur ut ma suretiyle kazanılan al anlarda ve sahil şeritlerinde yapı yapılabil meni n il k şartı Uygul a ma İ mar Pl anı yapıl ması ve kanun hükü mleri ne göre onayl anması dır. Kı yı Kanunu nun 7. maddesi ile ka mu yararı nı n söz konusu ol duğu dur uml arda Uygul a ma İmar Pl anı kararı yla ekol ojik özellikl er di kkat e alı narak deni z, göl ve akarsularda doldur ma ve kur ut ma sureti yle arazi el de edilebileceği açı klanmı ştır [11]. Devl eti n hükü m ve t asarrufu altındaki, kurut ma ve dol dur ma yol uyl a kazanılan arazilerde, Kanun un 6. Ma ddesi nde belirtilen, iskel e, li man, barı nak, t ersane, ge mi 18

33 sökü m yeri, sabit ol mayan, duş, göl geli k, soyunma kabi ni, 6 m 2 yi geçmeyen büfe, kirletici et kisi ol mayan f osepti k yapı mı nı gerektir meyen seyyar t uvalet, ahşap iskeleler, kara, deni z, hava ul aşı mı na yöneli k alt yapı ve t esisler, park, çocuk bahçesi, açı k spor al anl arı ve açık al an ağırlıklı ol mak üzere ve e msali aynı a maçl a ayrılan al anı n %3 nü yüksekli ği m. yi aş mayan t akılıp sökül ebilir el e manlarla, i nşa edilen l okant a, gazi no, çay bahçesi, sergi üniteleri ve i dare bi nal arı nı içeren f uar, pi kni k, eğlence alanları yapılabilir [11] Kı yı Dol gu Al anl arı n Yapı m Tekni kl eri Kı yı dol gu al anları nı n yapıl ması nda önceli kle kı yı hareketleri ve su deri nlikl eri t espit edil meli dir. Sondaj ve ze mi n araştır ma t estlerini n de yapıl ması gerekmekt edir. Ayrı ca dal ga t esisleri ile il gili ol arak pr oj eye esas alı nacak dal ga yüksekli ği ve uzunl uğu, dal gaları n düşey duvar ve dalgakıranları n üzeri ndeki et kileri araştırıl malı dır. Ayrıca haki m r üzgar yönü ve şi ddeti, fırtınaları n t ekrarları, yüksek ve al çak su sevi yesi ni n, haki m su cereyanl arı nı n yön ve hı zları, ku m hareketleri gi bi ol gul ar incelenmeli dir. Deni z suyunun dol gu kı yı tesisi nde kullanılacak mal ze meye ol an et kisi de öne mli dir. Bu et kiler di na mi k, or gani k ve ki myasal ol mak üzere üç gr upt a t opl anabilir. Di na mi k et kiler, dal galar, cereyanlar ve buzl ardan meydana gelir. Bu et kilere dayanabilecek sertlikteki mal ze mel er gerekir. Or gani k et kiler ise deni z suyunda yaşayan kurtları n ahşap kazı klar üzeri nde yaptı ğı et kilerdir. Bu et kiler, ahşap kazı klara ki myevi maddel erle uygul anacak kar ma met otları yla gi derilebilir [30]. Kı yı çizgisi ne paralel olarak inşa edilen fonksi yonları farklı üç tür yapı vardır. 1- Kı yı Duvarları 2- Kı yı Perdeleri 3- Kapl a ma Yapıları Genel ol arak kı yı duvarları di ğerleri ne göre daha ağır yapılardır ve fırtınalı deni z dur umunda ol uşan dal ga et kileri ne karşı kor umak a macı yla i nşa edilir. Bu yapılar, bet on ve dök me t aştan şevli ol arak yapılabilirler. Bet on kı yı duvarları eğri yüzeyli ya da basa maklı ol arak i nşa edilebilirler. Kı yı per deleri ise yapı boyutları ol arak i ki nci 19

34 sıradadırlar ve kı yı gerisindeki dol gunun t ut ul ması a macı yl a i nşa edilirler. Bununl a beraber, perdeler böl gedeki dal ga i kli mi nde ol uşabilecek orta şi ddette dal gal ara karşı dayanı klı ol malı dır. Kı yı per del eri bet on, çeli k perde ve ger gili çeli k perde ol arak ol uşt urulabilirler ( Şekil 2. 5 ve 2. 6). Di ğer i ki ti p kı yı perdesi eğer sert kaya t abakası kı yı çi zgisi ne çok yakı nsa yapılır. Kapl a mal ar ise en hafif yapılardır. Sadece akı ntı ve hafif dal ga et kileri ne karşı kı yı çi zgisi ni kor uma altına al mak a macı yl a i nşa edilirler. Genel ol arak iki ti p kapl a ma söz konusudur Rijit bir yapı ol arak yeri nde dök me bet ondan i nşa edilen kapl a mal ar çok i yi koruma sağl arlar, daha esnek bir kapl a ma olan dök me taş ve hazır bet on ele manl arından ol uşt urulabilir. Şekil 2. 5 Bet on Kı yı Perdeleri [31]. Şekil 2. 6 Çeli k Kı yı Perdeleri [31]. Kı yı gerisi ndeki dol gunun t ut ul ması i çi n yapılan kı yı perdeleri şevli veya düşey yüzl ü ol arak i nşa edilirler ( Şekil 2. 7). Perdeler düşey yüzl ü yapıl dı klarında yapı önündeki su deri nli ği eğer proje dal ga yüksekli ği nin i ki katı ndan az ise t opuk nokt ası anroş man ve koruma altına alınmalı dır [31]. 20

35 Şekil 2. 7 Düşey Kı yı Per deleri [32] Kı yı dol gu al anı yapmakt a kullanılan, her t ürl ü kaya ve kaya bazlı maddel er kı yı dol gu mat eryali ol arak adl andırılırlar. Bu mat eryalleri n t ane çapl arı na göre sı nıflandırıl ması şu şekildedir. Tabl o 2. 1 Kullanılan Mal zeme Ci nsi nden Dol gu Kı yıları Şevli Kı yı Perdel eri Düşey yüzl ü kı yı perdel eri Tabii Kaya ( Anr oş man) Suni Bl okl ar Bet on Bl okl ar Bet on, bet onar me ve çelik kesonl ar Sel üler pal planşlar Taşl a dol durul muş ahşap kafesler Çeli k veya bet onar me palplanşlar Kı yı Dol gu Al anl arı n Rekreatif Amaçl a Değerlendi ril mesi Pl anl a ma Esasları Kı yılar, üretilip çoğaltılamayan, fakat sı nırlı kullanı ml a sürekliliği sağl anabilen, aşırı kullanı ml a zarar görebilen ve yenilene mez hal e dönüşebilen kaynakl ardır. Doğal, ekono mi k, kült ürel nitelikleri, ekol ojisi, yerleşme düzeni ile bir büt ün hali nde değerlendiril mesi gereken kı yı al anları nda, pl anla ma çalış mal arı kı yı kaynakl arı nı n kullanı ml ara ol an uygunluğu ve duyarlılığı il keleri ne dayanır. Kı yı pl anla ması nda temel a maç kı yı kaynakları nı n kor uma- kullanı m dengesi ni n sağl anarak sürdürülebilir kal kı nma politikası çerçevesi nde kullanı mı dır [24,30]. Kı yı pl anla ması nda, çok a maçlı kı yı ve ilişkili akti viteleri sağl a mak a macı yla; kı yı odak nokt aları nı n yaratılması, i nsan öl çeği ni n sağlanması, t opoğrafi k düzenl e mel eri n 21

36 yapıl ması, t asarlanan al anl arda il gi ve çekim gücünün yaratıl ması, ki mli k ol uşt ur ması, kullanışlı ve emni yetli tasarı mçözümleri gerçekl eştiril meli dir [17]. Kı yı pl anl a ması nda, pasif ve aktif kullanı ml ar göz önünde bul undurul malı ve kullanıcıları n farklı yaş gr upl arı nda ol abileceği düşünül erek, düzenl e mel er yapıl malı dır. İyi bir peyzaj düzenl e mesi i çi n t a mpon böl geleri ol uşt urul arak kullanı ml ararası uygun uzaklı klar bırakıl malı dır. Kı yı kentleri mi zi n sahil şeritleri rekreasyon i hti yaçları na cevap verecek en öne mli kentsel açı k mekanl ardan biri dir. Rekreasyon al anl arı n bu böl gede yer alması ve bu al anl arda tasarı mçalış maları nı n di kkatle yapıl ması gerekmekt edir. Kı yılardaki bakış kori dorları ve gör üş açıları nı korumak ve ol uşt ur mak kadar, kenti n mevcut ki mli ği ni yansıtan karakt eristikleri ve çeşitliliği kı yı düzenle mel eri nde kor umak şarttır. Kı yılar genellikle kenti n en eski yerleşi m yerleri dir. Ve mevcut mi mari mirasa sahi p ol abilirler. Bunl ar, kı yı pl anlaması i çi nde düşünül erek t asarı ma dahil edil meli dir [30]. Pl anl a ma Yapıl madan önce al anı n konu mu, bağl antılı ol duğu di ğer mekanl ar ve kenti n yapısı düşünül melidir. Planla maya başla madan önce yapıl ması gerekenl er: Mast er Plan a göre alanın yeri ve konu mu ve işlevi saptanmalı dır. Ke nti n genel gör ünü mü ve yayılışı, mevcut açı k ve yeşil alanları n t espiti, bu al anl arla planl a ma yapılacak alanı n bağl antıları ve konu mu saptanmalı dır. İkli msel veriler toplanmalıdır. Al anı n ve çevresi ndeki nüf us verileri el de edil melidir. Al anı n boyutları, özellikleri ve sı nırları tespit edilmeli dir. Kullanıcı, tasarı mcı grup ve yerel ot oriteni n kararları belirlenmeli dir. Fonksi yon alanları belirlenmeli dir. Donatı ele manl arı, sert ze mi n el e manl arı, kent mobil yaları gi bi ele manları n renk, doku, ölçek gi bi özellikleri seçil meli dir. 22

37 Kullanılacak bit kisel malze meni n i kli m ve çevre koşulları na uygun ve esteti k ol ma özellikleri saptanmalı dır [33]. Peyzaj pr ojelendir me çalış mal arı nda il k aşa ma a macı n sapt anması dır. Bu a maca yanıt verecek f onksi yonları n en uygun işlevsel ve estetik bir bi çi mde yerleştiril mesi dur umudur. Pl anl a ma yapılacak al an bir kent büt ünü ol arak el e alı nmalı dır. Burada yapılacak fonksi yonl ar kenti n di ğer fonksi yon al anl arı yla uyu ml ul uk ve et kileşi m i çerisi nde ol malı dır. Kı yı peyzaj proj esi nde getirilecek f onksi yon al anl arı ile ul aşı m aksları nı n, donatıları nı n ve bit kilerin sahil bandı boyunca süregelen ol uşuma uyu ml u, akı cı ve işlevsel ol uşuml ar göster mesi öne mli dir. Bu çalış mada, kı yı sil üeti kent ki mli ği ni ol uşt uran unsurlardan biridir. Kı yı mekanı nı n en öne mli kaynakl ardan biri su kaynağı dır. Bu kaynakt an en i yi ve en rasyonel şekil de yararlanması i çi n pl anl ama alternatifleri ve f onksi yonl arı düşünül meli dir. Deni z sporları kul übü, deni z müzesi, akvaryum gi bi büyük çaplı fonksi yonl arı n yanı nda, küçük öl çekli park kullanı cıları na hitap edecek sandal ve deni z bisi kleti kirala ma biri ml eri, balı k t ut ma yerleri, maket ge mi koyu, manzara terasları, gi yi nme kabi nleri, duş kabi nleri, göl geli k gi bi donatılara yer verilebil mekt edir Fonksi yon Al anları Kı yı al anları na getirilecek ol an f onksi yon al anları esas ol arak bir kent par kı i çi ne getiril mesi uygun olan mekanl arı n tümünü içer mekt edir. Tasarı m ve pl anl a mada getirilecek f onksi yon al anl arı yeri n de mografi k yapısı; yaş, ci nsi ye, mesl ek gr upl arı dağılı mı vb., sosyo-kült ürel koşullar; eğiti m ve alışkanlı klar, ekono mi k yapı; gelir duruml arı, alan büyükl üğü, konu m, i kli msel özellikl er; yağış dur umu, güneşlenme dur umu, vb., mevcut bitki dokusu ve karakt eri ne göre belirlenmekt edir. Bu donatı al anları nı n bazıları; sahil gezi nti yol u, ana ve ara ul aşı m arterleri, bisi klet ve koşu yolları, ot opark al anl arı, a mfiler, üst ü açı k ve kapalı di nlenme mekanl arı, meydanl ar, çocuk oyun al anl arı, spor al anl arı, sergi satış biri ml eri, çay bahçeleri, seyir t erasları, pi kni k alanl arı ve görsel su öğeleri şekli nde t anı ml anabilir. Burada 23

38 di kkat edil mesi gereken nokt a, bu f onksi yon al anl arı nı n dağılı mı yapılırken, kullanıcıları n deni z ile büt ünl eş mesi ni sağl a mak i çi n, deni z manzarası na açı k kısı ml arda meydan a mfi, di nl enme al anı ve çay bahçesi gi bi ol uşuml ara yer ver mek gerekti ği, aynı şekil de kıyı sil üeti n de yapılaş maya sebep ol acak spor al anı, ot opar k gi bi ol uşuml ara ise sahil hattını n ol abil di ği öl çüde gerisi nde yer veril mesi ni n gerekti ği dir. Rüzgar, yağmur ve dal ga içi n korunaklı alanlar düşünül meli dir [34]. Kullanıcıları kı yı ya çekmek a macı yla; kafeterya, spor al anları, mari na, deni z feneri, köpr ü gi bi el e manl arla odak nokt aları ol uşt urulabilir. Renk kullanı mı, kalıcı nitelikli yönl endir me işaretleri ve benzeri ele manl ar, i nsan öl çeği nde mekanl ar yarat ma mekanı ol uşt urur. Yapay çevre ile su arası nda yapılacak düzenl e mel er, görsel ve fizi ksel bağl antıları sağla malı dır. Bakış nokt aların ol uşt ur ması ve kor uması ayrı bir öne m kazanmakt adır Donatı El e manl arı Kenti n ortak yaşa m mekanl arı ol an ve çağdaş yaşa m bil gisi/kült ürün yansıması ol an sokak, yol cadde ve me ydanl ar il e rekreasyon amaçlı genel ya da özel kull anı m al anl arı nda yer verilen, konf orun ve çevre kalitesi ni n göstergesi ol an; ul aşı m, toplanma, ot ur ma, barı nma, kor unma, güvenli k, kuşat ma, iletişi m, t anıtım, danış ma, aydı nlat ma, oyun ve spor gi bi t e mel f onksi yonl arı destekl eyi p güçlendiren ve topl umsal yaşa mı nı kolayl aştırarak, kullanıcılarını n beğenisi ni kazanan, peyzaj el e manl arı na ihti yaç duyul ur [34]. Konu ml arı itibarı yla kı yı dol gu al anları nda donatı seçi mi titizlikle yapıl malıdır. İ kli m koşulları na uygun, özellikl e r üzgar, t uzl u su et kisi ve ne m gi bi et kileri ne donatılar dayanı klı ol malı dırlar. Spor al anl arı, çocuk oyun al anl arı, aydı nlat ma, çöp kut usu biri ml eri, yönl endir me panol arı gi bi met al konstrüksi yon ol ması alışagel mi ş ol uşuml arda ise standartlara uygun met al ele manları n kullanıl ması gereklidir. Pl anl a mada yer al acak donatıları n estetik açı dan t asarı mı güçl endir mesi ve i şlev kazandır ması gerekmektedir. Pr ojeni n f onksi yon ve mekan or gani zasyonuna göre kullanılabilecek donatılar arası nda; masa, sehpa sandal ye, mobil bank, ot urma bankı, bit ki kasaları, şe msi ye, çöp kut usu ve bi donları, döşe me sı nırlayıcı ve kuşatıcı el e manl ar, ağaç altlık ve kor uyucul arı, telefon kul übeleri, tanıtıcı, uyarıcı ve yön gösterici l evhal ar, aydı nlat ma el e manl arı, saat, heykel, su gösterileri ve çeş mel er, 24

39 rögar kapakl arı,çadır, per gol a, büfe, ot obüs durağı, danış ma biri ml eri kullanıl makt adır. Büt ün bu donatıları n yer aldı kları kullanı m al anlarında ve bir birileri ne estetik açı dan uyu ml ul uk göster mesi öne mli dir Bitkisel El e manlar Kı yı peyzaj çalış mal arı nın genel ol arak en başarısız ol duğu böl üm yu muşak peyzaj uygul a ması dır. Bu anl amda kı yı dol gu al anl arı nda yetiş meye uygun bitki t ürleri ni n bilinçli bir şekil de düzenl e me al anı nda kullanıl ması gerekmekt edir. Tuzl u su et kisi yle dol gu t oprak koşul una dayanı klı bit ki t ürleri ni n deni ze en yakı n kısı ml arda kullanılarak, i ki nci derecede dayanı klı ol an türleri n kı yı nı n arka kısı ml arı nda kullanıl ması na di kkat edil meli dir [35]. Tür seçi mi yanı sıra uygul a ma sonrası yapılacak peri yodi k bakı ml a di kilen bit ki ni n ö mr ü uzatıl malı ve ol uşabilecek zararlı et kilerden kor unmalı dır. Ön kı yı al anı na uygun ağaç ve ağaçcıkl ar: Acer sp., Ailant hus altissi ma, Al bi zzi a julibrissi n, El eagnus angust ofolia, Fraxi nus excelsi or, Gl editsia trichant os, Pal at anus orient alis, Popul us al ba, Robi nia pseudoacaci a, Robi nia pseudoacaci a Umbraculifera, Sali x alba, Sali x babyl oni ca. Ön kı yı al anı na uygun çalılar: Atri plex hali mus, Baccharis hali mifolia, Cot oneast er frai nchettii, Pittosporum t obira, Pittosporum t obira nana, Pr yacant ha cocci ne, Ta mari x pent andra. Arkak kı yı al anı na uygun ağaç ve ağaçcıkl ar: Cercis siliquastrum, Cupressus se mper virens, Cupressus macr ocarpa, Hi biscus syriacus, Labur num al pi nu m, Lagerstroe mi a i ndi ca, Mal us fl ori bunda, Pi nus halepensis, Pi nus br utia, Pinus pi nea, Pr unus spi nosa, Thuj a sp. Arka kı yı al anı na uygun çalılar: Ber beris t hunbergii atropurpurea, Ber beris veitchii, Ci neria mariti ma, Cot oneaster da mmeri, Cot oneaster horisont alis, Cydoni a japoni ca, Eony mus j aponi za, Forsyt hia viri dissima, Li gustrum sp., Lonicera nitida, Ma honi a aquifoli um, Rosa sp., Spirea bu mal da, Sparteum j unceum, Philadel phus sp., Vi bur num opul us, Vi burnu mti nus, Veroni ca sp., Yucca filament osa. 25

40 3. YALOVA HAKKI NDA GENEL Bİ LGİ LER Bu böl ümde çalış ma al anı Yal ova ile il gili coğrafi, t ari hsel, fizi ksel v. s. genel bil giler verilecektir Coğrafi Konumu Yal ova, Tür ki ye' ni n kuzeybatısı nda, Mar mara Böl gesi' ni n güneydoğu kesi mi nde yer al makt adır ( Şekil 3. 1). İlin kuzeyi nde ve batısında Mar mara Deni zi, doğusunda Kocaeli, güneyi nde Bursa ( Or hangazi- Ge mli k) ve Ge mli k körfezi yer al makt adır. Yal ova Kuzey enl e mi, Doğu boyl a ml arı arası nda yer almakt a ol up deni zden yüksekli ği 2 metre, en yüksek nokt ası 987 metredir k m 2 lik al anı ile ül ke yüzöl çümünün % ' lik böl ümünü kapl a makt adır. İdari böl ünüşe göre mer kez ilçeyl e birlikte altı ilçeden ol uş makt adır. İlçeleri; Altı nova, Ar mutl u, Çı narcı k, Çi ftlikköy ve Ter mal' dir. Yal ova' da, altı İl çe Bel edi yesi ile birlikte topl a m 12 Bel edi ye bul unmakt adır. Mer kez ilçede 1 ( Kadı köy), Altı nova' da 2 ( Kaytazdere ve Subaşı), Çı narcı kta 2 ( Kor uköy ve Esenköy) ve Çiftlikköy' de 1 ( Taşköpr ü) Bel de Bel edi yesi bul unmakt adır. Yal ova doğu kı yıları ndaki düzl ükl er dışı nda, dağlı k bir arazi ye sahi ptir. Böl genin güneyi, batı dan doğuya doğr u İz mit-sapanca arası nda Kocaeli sıradağl arı ile birleşen Sa manlı dağl arı yla kapl anmı ş durumdadır [36]. Şekil 3. 1 Yal ova nı n Coğrafi Konu mu 26

41 Yal ova ilini n kuzeyi nden güneybatısı na kadar ol an sı nırları Mar mara Deni zi ile çevril miştir. Kı yılar girintili çı kı ntılı bir özellik göst er mez. İli n bit ki ört üsünü makiler ve or manl ar ol uştur makt adır Tari hçe Yal ova' nı n adı; 17. Yüzyıl da bu böl geye uğradığı nı belirten Evli ya Çelebi, yöreyi Kara Yal avaçoğl u fethettiği nden dol ayı adı nı n Kara Yal ovaç ol duğunu söyl e mekt edir. Araştır macılar 19. Yüzyıl da yöreye Karayal ovaç yahut Jailakabad veya Yalı ova' da denil diği ni yaz makt adır. Böl geye M. Ö. 700 yılları nda Bit hynl er, M. Ö yılı nda Frigl er ege men ol muşl ardır. Bi zanslılardan sonra bir süre Sel çukl uları n yöneti mi ne giren kasaba, Haçlı seferleri sırası nda yakılıp, yı kıl mıştır. 1867' de Bursa Mer kez Sancağı na bağlı bir kaza i ken, 1901' de bağımsı z İz mit Sancağı na bağl anmı ştır. At at ürk' ün isteği üzerine 1930' da İstanbul ilçeleri arası na katılan Yal ova, 5 Haziran 1995 t ari hli, 550 sayılı Kanun Hük mündeki Karar na meni n 6 Haziran 1995 t ari h ve sayılı Res mi Gazet ede yayı nlanması ile il yapıl mı ş, Bursa - Ge mli k ilçesi ne bağlı Ar mutl u bel desi ve Kocaeli - Kara mürsel' e bağlı Altı nova, Subaşı ve Kaytazdere bel deleri de sı nırları içi ne alınmı ştır Yal ova' nı n Genel Özelli kleri Çok uzun za mandan beri yerleşi m yeri ol an Yal ova' da birçok t ari h ve kültür i zleri yle karşılaş mak mü mkündür. Yal ova' nı n en öne mli özellikleri nden biri çi çekçiliktir. Ayrı ca zeyti ncilik, sebzecilik, bağcılık ve meyvecilik yaygı nlaş makt adır. Şekil 3. 2 Yal ova şehri nden görünüşler. 27

42 Yal ova' da gezi ve pi knik al anları ol arak Hasanbaba Kor usu, Paşaköy ve Üvezpı nar köyüne bağlı Sudüşen şel alesi il dışı ndan gel enleri n di kkati ni çekmekt edir. Şehire 12 k m. uzaklı ğı nda ol an Yal ova- Ter mal kaplıcal arı Tür ki ye' ni n ve Ortadoğu' nun sağlı k, şifa ve di nlence mer kezi hali ne gelmi ştir. Yal ova mer kez il çesi nden fot oğraflar Şekil 3. 2 de veril miştir [37, 38] Depre mve Yal ova 17 Ağust os 1999 t ari hi nde Mar mara Böl gesi nde meydana gel en depre mden sonra gerek Yal ova il mer kez yerleş mesi nde, gerekse bağlı di ğer yerleş me biri ml eri nde büyük çaplı hasarlar meydana gel mi ştir. Depre m, karada İz mit Körfezi ve Düzce ni n güneybatısı arası nda yaklaşı k 120 k m. uzunl uğunda bir yüzey kırı ğı ol uştur muş, bu kırı ğı n yakı nı nda yer alan ve özellikle suya doygun ze mi nl erde kurul an başt a Adapazarı, İz mit, Göl cük Yal ova ve Akyazı ol mak üzere birçok yerleşi m biri mi nde aşırı yı kı ml ara neden olmuşt ur. Yal ova da konutları n %18 i ni n bu depre mde yı kıldı ğı veya ağır hasar gör düğü t espit edil miştir. Depre mden etkilenen t opl a m nüf us kişi, yı kı k/ hasarlı hane sayısı , bu hanel erde yaşayan kişi sayısı ise dır. Bu nüf usun Yal ova ili t opl a m kentsel nüf usuna oranı ise yakl aşı k %13. 3 t ür. Yal ova İl mer kezi nde konutları n %16 sı yı kı k/ağır hasarlı, %14 ü orta hasarlı, %25 i az hasarlı ve %45 i hasarsızdır[39] Fizi ksel Yapı Yal ova, doğu kı yıları ndaki düzl ükl er dışı nda dağlı k bir arazi ye sahi ptir. Yöreni n güneyi, batı dan doğuya doğr u ve kuzeyden güneye doğr u, İz mit Sapanca arası nda Kocaeli sıradağl arı ile birleşen Sa manlı Dağl arı yla çevrilidir. Mer kez İlçe, deni zden 1 m. ile 15 m. arası nda değişen yüksekli klerde kur ul udur. Batı daki dik kı yılar, Çı narcı k çevresi ne doğru yeri ni genişleyen bir kıyı ovası na, Yal ova nı n doğusunda ise deni ze doğr u çı kı ntı yap mı ş ol an delta al anl arı na bırakır. Yal ova İl sı nırları içerisi ndeki morfol oji k ünitelerden bir di ğeri de kı yı ovası ve deltalardır. Sa manlı dağl arı nı n yüksek ya maçl arı nı n deni zle ilişki ye geçen böl üml eri nde yüksek kı yılar ol uş muş, bazıları nda falezler geliş mi ştir. Yal ova İli, Tür ki ye ni n belli başlı fay 28

43 çi zgileri nden biri olan ( Sakarya- Sapanca-İz mit) körfez çi zgisi üzeri nde bul unmakt adır. Yal ova mer kez ilçe t oprakl arı nda; Sa manlı Deresi, Bal aban deresi, Yal ova deresi ol mak üzere üç akarsu bul unmakt adır [40]. Yal ova, i kli m ol arak Karadeni z ve Akdeni z i kli m özellikleri ni gösterir. Kı şları ılı k ve yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçer. Kı şı n yağışlar daha çok yağ mur bi çi mi nde ol ur. Kar bi çi mi nde yağışlar çok az gör ül ür. İstatistiklere göre yıllık t opl a m yağış mi kt arı 742 mm dir. Yağış en fazl a Ar alı k ayı nda, en az da Ağust os ayı nda ol ur. Yıllık sıcaklı k ortala ması derecedir. İl de en sıcak ay Te mmuz ayı, en soğuk ay ise Şubat ayı dır [41]. Haki m r üzgar verileri i ncelendi ği nde, es me sayıları t opl a mı açısı ndan Kuzey Batı rüzgarları nı n 1280 es me sayısı ile biri nci sırada ol duğu gör ül ür. Rüzgarı n hı zı açısı ndan da Güney- Güneybatı rüzgarları, m/ s ile en hı zlı rüzgarlar ol arak belirgi nleş mekt edir. Es me sayısı t opl a mı en düşük ol an ( 113) yön ise Batı-Güneybatı yönüdür. Ort ala ma hı zı 1. 3 m/ s ile en düşük ol an r üzgar yönü i se Güney yönüdür[41] De mografi k Yapı Yal ova' nı n mer kezi ve köyl eri ile birlikte t opl am nüf usu 22 Eki m 2000 sayı mı na göre ' dur Nüf us sayı mı na göre İl mer kezi nüf usu , köyl eri n nüf usu kişi dir. Yal ova ili ni n nüf us yoğunl uğu çok yüksektir. Çevre İl ve İlçelerden çok sı k göçl erin ol ması nedeni yle nüfus artış hı zı da yüksektir. Depre m sonrası yapılan son nüf us sayı mı na göre il mer kezi nüf usu ol arak belirlenmi ştir. Yerleş menin arası nüfus gelişi mi Şekil 3. 4 te verilmi ştir Yillar Nüfus Şekil 3. 3 Yal ova Mer kez Yıllara Göre Nüfus Değişimi. 29

44 Yal ova da depre m sonrası, depre me bağlı göçl erin de et kisi yle nüf usta bir azal ma söz konusu ol muşt ur yılları nüf us değerleri baz alı narak yapılan pr ojeksi yonl ar sonucunda 2015 yılı nüfusu kişi ol arak t ahmi n edil mekt edir[42] Sosyo- Ekono mi k Yapı Daha önce, İstanbul a bağlı bir yerleş me ol an Yal ova, İstanbul a yakı n ol ması nı n getirdi ği et kilenmeden dol ayı ekono mi si nde İstanbul a bağlı bir geliş me göster mi ştir. İl ekono mi si nde İstanbul la ilişkili gelişen i mal at sanayi yanı sıra t arı m, seracılı k ve çi çekçilik öne mli sekt örlerdir. Bunun yanı sıra t urizm ve hi z met sekt örleri de öne mli iş kolları dır. İl mer kezi nde en öne mli sekt ör i mal at sekt örü ol up ticaret, hi z met ve tarı m sekt örü onu i zle mekt edir. Bunun yanı sıra i nşaat sekt örü de öne ml i sekt örler arası nda sayılabilir. Merkez İlçe nüf usunun büyük böl ümü ticaret ve zanaatla uğraş makt adır Ul aşı m, Erişebilirlik Yal ova, Coğrafi konu mu iti barı yla İstanbul, İzmit ve Bursa illeri ne yakı n bir il dir. Karayol u, deni zyol u ve havayol u ile di ğer illere bağlı ol an Yal ova, coğrafi konu mu ve büyük mer kezl ere olan yakı nlı k gi bi birçok avant aja sahi ptir. Karayol u Ul aşı mı; Yal ova, Karayol u bağl antıları ile ko mşul arı ol an Bursa ve Kocaeli illeri ne bağlı dır. Yal ova da gerek ilçeleri yle, gerekse ko mşu illerle ol an büt ün bağl antılar asfalt yollarla sağlanmakt adır. Yal ova nı n güneyi nde yer al an Bursa ili ile ol an karayol u bağl antısı, Şa manlı Dağl arı nı n üzeri nden geçmesi sebebi yle he m virajlı he m de i nişli çı kışlı dır.yal ova Bursa bağl antısı yla, Yal ova dan İç Anadol u, Ege ve Akdeni z böl geleri ne de ul aş mak mü mkündür. Yal ova Kocaeli karayol u bağl antısı ise, Yal ova nı n aynı za manda İstanbul a ve İç Anadol u ya açılan di ğer öne mli bağl antıları dır. Deni zyol u Ul aşı mı; Yalova bir kı yı ili ol ması sebebi yle, deni zyol u ul aşı mı na açı k ol up, deni zyol u ile genellikle İstanbul- Yal ova arası nda yol cu ve yük t aşı macılı ğı yapıl makt adır. Yal ova-istanbul arası nda, şehir hatları ve deni z ot obüsleri ile sadece 30

45 yol cu t aşı macılığı gerçekl eştirilirken, arabalı vapurlarla araç ve yol cu taşı macılığı, feri bot seferleri ile yük, yol cu ve araç taşı macılığı yapıl makt adır. Yal ova dan İstanbul ve Kartal a düzenli ekspres ve deni z ot obüsü seferleri yapıl makt adır. Ayrıca Yal ova dan Yeni kapı ya arabalı deni z otobüsü ve Topçul ar dan Eski hisar a arabalı vapur seferleri yapıl makt adır. 31

46 4. YALOVA DA KI YI KULLANI MI VE YEġĠL ALANLAR Bu böl ümde Yal ova Merkez İlçesi kı yı kullanımı, şehir i çi nde yer al an rekreatif a maçlı alanlar ve İ mar Pl anı çerçevesi nde yapılan pl anl a ma hakkında bil gi veril miştir Yakı n Tari hte Yapılan Pl anl a ma Çerçevesinde Al an Kull anı ml arı 17 Ağust os 1999 Depremi, bili msel araştır ma ve t espitlere dayalı bir planl a ma ve uygul a ma büt ünl üğü olma ması, kentsel yerleşmel er bazı nda gerek planl a madaki gerekse yerel yöneti ml erdeki hat alı kararlar, uygul a mal ar ve deneti ml er sonucu büyük felakete yol aç mı ştır. Bu t ür doğal afetlerin neden ol duğu zararların en aza indiril mesi a macı yla mevcut İ mar Pl anı nı n revizyona uğra ması kaçı nılmaz hal e gel mi ştir. Bu kapsa mda kentsel kullanı m al anları na ait yer seçi ml eri ni n yapıl dı ğı, ul aşı m ağı nı n ol uşt urul duğu, konut, sanayi ve benzeri al anları n gelişi m kararları nın veril di ği revizyon pl anı hazırlanmı ştır. Bu çalış ma revi zyon şekli nde el e alı nmı ş ve özellikle ka mu kur uml arıyla di ğer sosyal ve rekreasyon al anları i çi n al an ayrıl ması ön pl anda t ut ul muşt ur. Planla ma t opl a m ha lık bir alanı kapsa makt adır. Üç ti p yoğunl uk önerisi getirilmi ş ve 2015 yılı pr oj eksi yon nüf usun ol arak hesapl anmı ştır. Depre m sonrası Yal ova da yı kı ml arı n ve kayı pları n bu denli yüksek olması nı n en büyük nedenl eri yer seçiml eri ni n hat alı yapıl ması ve yapılaş manı n ze mi n şartları na uygun pl anl anma ması dır. Bu nedenl e det aylı ol arak hazırlanan j eolojik et üt çalış mal arı neticesi nde ortaya çı kan sonuçl arı n imar pl anl arı na yansıtıl ması zor unl u ol muşt ur. Rapor sonuçl arı na göre konut alanl arı nda yapılaş ma 2 kat ile sı nırlandırıl mıştır. Yapılan revi zyon kapsa mı nda meskun ve pl anlı böl gel erde genel de pl an ana kararlarında bir değişi kli ğe gi dilme mi ş, yapılan değişi klikl er büyük oranda kat adedi konusundaki sı nırla mal arı n pl anla maya yansıtıl ması şekli nde ol muşt ur. Mevcut İ mar Pl anı na göre revi zyonda yoğunl uk azal ması söz konusudur. 32

47 Kat adetleri 2-4 arası nda değiş mekt edir. Mİ A ve ticaret alanları nda 4 kat a kadar yapılaş ma önerisi getirilmi ştir. At at ürk Bahçe Kült ürleri Araştır ma Enstitüsü, sahil ve batı da Bal aban deresi arası nda kal an böl ge Merkezi İş Al anı ol arak öneril miştir. Bu böl ge Yal ova nı n ticaret, hi z met ve yöneti m f onksi yonl arı nı n yoğunlaştığı bir böl gedir. Yapılan revizyon çerçevesi nde hedeflenen al an kullanı ml arı Tabl o 4. 1 dedir [42]. Tabl o 4. 1 Revi zyon İ mar Planı nda hedeflenen arazi kullanı malanları. Al an Kullanı mı Pl anl anan m 2 m 2 / kişi Topl a m Al ana % Konut Al anı Res mi/idari Bel edi ye Hi z m İl köğreti m Ort aöğreti m Mesl ek/ Tekni k Eğiti m Spor Sosyal/ Kült ürel Di ni Tesis Yeşil Al an Üni versite Ağaçl andırılacak alan Ti caret Topt an Ti caret Pazarla ma Al anl arı Akar yakıt ist Sanayi Al anı Depol a ma As keri Al an Ar boret um Bahçe Kült ürleri Araştır ma Merkezi Fuar Turiz m Tesis Al anı Günübirlik Al an KDKÇA Feri bot Ter mi nali Ka mu Eğiti m Di nl enme Al anı Küçük Sanayi TNKA Kanal Tekni k Alt yapı Yol- Ot opark Ot ot er mi nal Mi ni büs Ter mi nali Garajlar TOPLAM Revi zyon İ mar Pl anı çerçevesi nde At at ürk Bahçe Kült ürleri Araştır ma Enstitüsü ile Yükseköğreti m Tesis Alanları arası nda kal an sahil bandı nı n dol durularak gerekli 33

48 Dol gu ġehi r Merkezi ve Konut içi düzenl e mel eri n yapılacağı düşünül müşt ür. Bu böl gede yaya ve vasıta ul aşı m ağı yeni den düşünül müşt ür. Sahil bandı nda park, di nlenme al anl arı, oyun al anl arı, spor al anl arı, gösteri alanları, ye me-iç me mekanl arı, çay bahçel eri vb. akti viteler pl anlanmı ştır. Sahilin düzenl enmesi yle kenti n rekreatif i hti yaçları nı n t a ma mı nı n bu al anl ardan karşılanacağı öngör ül müşt ür yılı iti barı yla pl ana göre uygul anan il mer kezi ndeki yeşil alan mi kt arları Tabl o 4. 2 de gör ül mekt edir [43]. Tabl o Yılı itibarıyl a Yal ova merkez rekreasyon alanları. Parkı n Adı Al anı ( m 2 ) Mohaçkale Parkı Tona mi Meydanı ve Araştırma Önü Ar boret um Yal ova Deresi Ve Bal aban Deresi Oyun Al anları Abdullah Başt ürk Parkı Af et zade Evl eri Cevdet Aydı n Parkı Os man Benli Parkı Panjı n Parkı Bad Godesberg Parkı Ağust os Parkı TOPLAM Çocuk oyun ve spor alanları nı n mahallelere göre dağılı mı Tabl o 4. 3 tedir. Tabl o Yal ova çocuk oyun alanları ve spor alanları dağılı mı MAHALLELER ÇOCUK OYUN BAS KETBOL MĠ NĠ HALI SAHALAR ALANLARI SAHALARI SÜLEYMANBEY Os man Benli Panjı n Parkı-2 Adet İskele Meydanı 2 Ad RÜSTE MPAġA FEVZĠ ÇAKMAK Abdullah Başt ürk Abdullah Başt ürk Saffetça mil k Bahçesi BAHÇELĠ EVLER KAZI MKARABEKĠ R GAZĠ OS MANPAġA ĠS METPAġA MUS TAFA KE MAL PAġA BAĞLARBAġI Su won Parkı 17 Ağust os Parkı Ke mer köprü Teki n Sokak Çağat ay Sokak Abdül kadir Efendi Muht ar evi yanı-1 Adet Tona mi Meydanı-1 Adet Kr eş bi nası-1 adet 12 Böl ge Prefabri k-1 Ad Di key Sokak 1 Adet El malı k Yol u-1 Adet 2 Adet Abdül kadir Efendi-1 Ad Hanı meli Sokak-1 Ad Mar mara Cad.-2 Ad. 17 Ağust os Parkı-2 Ad. Tenis Kort u Hayat Mah. 2 Adet 1 Adet Şaban Te müge Sok.-2 Adet 34

49 4. 2. Yal ova Merkez Kı yı Al anı Kull anı mı Ar aştır ma, At at ürk Ar aştır ma Enstitüsü ( Bahçe Kült ürleri Araştır ma Mer kezi) ve Ar boret um arası nda kalan ve Mer kez İlçe sınırları i çerisi nde bul unan al anı kapsa makt adır. Bu böl ge pek çok kullanı m a macı na hi z met ver mekt e ve Yal ova rekreasyon al anı nı n büyük bir böl ümünü i çer mekt edir ( Şekil 4. 1). Büyük bir kıs mı dol gu üzeri nde kurul u bu böl geni n alanı yakl aşı k m 2 dir. Şekil Kı yı alanı ndaki fonksi yonl ar ve kı yı profili Kentsel geliş meni n yoğunl uğu, yerleşi mi n kı yı ya ol an yakı nlı ğı ve dolgu al anl arı nedeni yle kı yı nı n f or munun bozul ması Yal ova kıyısı nı n doğal değeri ni azalt mıştır. Konutlar ve di ğer hi z met al anları bir birileri ne yakı n ve çi zgisel ol arak yerleş mi ş ol up atı kları deni ze deşarj edil mekt edir. Kı yı alanı nı n bu şekil de kullanı mı, doğal değerleri boz makt a ve ekol oji k dengeyi tehdit et mekt edir. Aşağı da, kı yı bandı nda yer alan fonksi yonl ar tek tek i ncelenmi ştir At at ürk AraĢtır ma Enstitüsü 35

50 At at ürk Ar aştır ma Enstitü sü, yılları arası nda, kı yı daki dol gu al anı üzeri ne kur ul muşt ur. Enstitünün yer al dı ğı alan m 2 dir. ( Şekil 4. 2). Bu böl gede hal kı n kullanımı na açı k li neer bir gezi nti yol u bul unmakt adır. Bu yol üzeri nde yet erli mi kt arda ot ur ma ve di nl enme gr upl arı bul unma makt adır. Bu nedenl e gezi nti yol u zi yaretçiler tarafı ndan yoğun olarak kullanıl ma makt adır. Şekil At at ürk Araştır ma Enstitüsü Feri bot Ter mi nali m 2 al an üzeri nde kur ulan iskeleden düzenli ol arak İstanbul a feri bot ve deni z ot obüsü seferleri yapılmakt adır. Al anı n t a mamı sert ze mi n ( bet on ve asfalt) ile kaplı dır. Ter mi nale hiz met eden 120 araçlı k ot opark mevcutt ur. Şekil 4. 3 Feri bot İskelesi Ot obüs Ve Mi ni büs Ter mi nali 36

51 m 2 li k kı yı al anını kapsayan ot obüs ve mi ni büs t er mi nali şehri n en mer kezi yeri nde kı yı al anı üzerinde kur ul muşt ur ( Şekil 4. 1 ve 4. 4). Ter mi nal den düzenli ol arak Yal ova dışı na ot obüs seferleri ve ilçelere mi ni büs seferleri düzenl en mekt edir. Şekil Ot obüs ter mi nal alanı Ter mi nali n arkası nda kal an kı yı al anı kıs mı ot opark ol arak kullanılmakt adır. Ta ma men sert ze mi n üzerine kur ul an bu al anı n gelecekt e şehir dışı na başka böl geye taşı nması ve yeri ne rekreasyon al anı nı n getiril mesi düşünül mekt edir. Bu al an Yal ova nı n trafi k gürült üsünün ve hava kirliliği nin en yüksek ol duğu böl gesi dir Panji n Parkı Panji n Par kı yakl aşı k m 2 al anı kapsa makt adır. Parkı n yenilenmesi 2000 yılında t a ma ml anmı ştır. Yal ova nı n sahi p ol duğu büyük al anlı parklardan biri dir. Spor ve di nlenme mekanları nı barı ndır makt adır. Şekil Panji n parkı. Al anda 2 adet mi ni f utbol sahası, 1 adet süs havuzu ( Şekil 4. 1 ve 4. 5), ot ur ma bankl arı, çi m al anl arı nda süs heykelleri yer almakt adır. Parkı n barı ndırdı ğı spor al anl arı yoğun bir kull anı cı kitlesi t arafı ndan kullanıl makt adır. Çeş me, çöp kut usu aydı nlat ma gi bi donatılar yet erlidir. Park al anı na göre sert ze mi ni n oranı yakl aşı k 37

52 %25 dir. Park kapsa mı nda özellikle manzaraya açı k geniş ot ur ma biri ml eri ve meydancı kları n yaratıl mış ol ması i nsanl arı n bu nokt alarda t opl anmasına ol anak sağla ması açısı ndan ol uml u ol muşt ur. Ot ur ma grupları dairesel bet on cepl erden ve ahşap bankl ardan ol uşt urul muşt ur. Yaya yolları nda döşe me el e manı ol arak kullanılan mal ze me granit küp taşı ve bet on döşe me taşı dır BarıĢ Manço Açı k Hava Ti yatrosu Panji n Par kı ile Ot obüs t er mi nali arası nda kur ul muşt ur m 2 al anı kapsa makt adır. Yaz ayları nda Yal ova nı n kültürel akti viteleri ne ev sahi pli ği yap makt adır. Yapı mı 1999 yılında depre mden 6 ay önce ta ma ml anmı ştır. Şekil Barış Manço açı k hava tiyatrosu Ti yatro, kı yı al anı üzerinde kur ul muş ol up ( Şekil 4. 1 ve 4. 6), etrafı nda kafe ve çay bahçeleri yer al makt adır. Ti yatroya giriş yolları nda döşe me mal ze mesi olarak granit küp taş ve yeri nde dök me mozai k kullanıl mıştır Vapur Ġskelesi, Tören Al anı ve Ot opark Vapur İskelesi, Tören Al anı ve Ot opark yakl aşı k m 2 al an kapsa makt adır. Şehir mer kezi ne açılan kıyı al anı nı n en değerli bölgesi nde yer al makt adır. Ta ma men asfalt ve bet on kaplı dır. Yeşil dokusu yokt ur. Şehir i çi ndeki mül ki yet ile il gili sorunl ar ve açı k al anların bul unma ması nedeni yle Mİ A i çi n i hti yaç duyulan ot opar k al anı bu böl gede planlanmı ştır (Şekil 4. 1 ve 4. 7). 38

53 Şekil 4. 7 Tören alanı, vapur iskelesi ve ot opark alanı Al anı n batı böl gesi nde At at ürk Heykeli bul unmakt adır. Res mi günl erde geçit ve tören alanı olarak bu kı yı dol gu alanı kullanıl maktadır Bad Godesberg Parkı Par kı n al anı yakl aşı k m 2 dir. MI A daki yayal aştırılan Gazi paşa Caddesi ile kı yı arası nda yer al maktadır. Li neer bir yapı ya sahi p parkt a donatı ol arak sadece ot uma gr upl arı yer al maktadır. Caddeye bakan cephede süs el e manl arı yer al makt adır (Şekil 4. 8). Aydı nlat ma, çeş me ve çöp kut usu gi bi donatılar yeterlidir. Şekil 4. 8 Bad Godesberg parkı Yaz ayl arı nda park kıs mı t arafı na açılan kafeler ve çay bahçel eri çok sayı da kullanı cı topla makt adır. Fakat çok i yi manzaraya sahi p ol an parkı n di ğer parkl ara göre kullanı mı yet ersizdir. Sert ze mi n, park al anı nın yakl aşı k %35 ni ol uştur makt adır oranı ndadır. Yaya yolları, bet on küp t aş ve yeri nde dök me mozai k kullanarak kapl anmı ştır. 39

54 Lunapark Ve Çocuk Oyun Bahçel eri Yal ova Deresi ni n batı kıs mı nda yer al an bu kıyı böl gesi ni n al anı yaklaşı k m 2 dir. Çocuk oyun bahçesi ni n deni z kenarı nda yer al ması ol uml udur (Şekil 4. 9). Şekil 4. 9 Lunapark ve çocuk oyun bahçesi. Oyun el e manl arı yet erli ve bakı mlı ol ması na rağmen, gözcül er i çi n yet erli di nl enme al anı ayrıl ma mı ştır. Parka girişi n yayal aştırıl mış Gazi Paşa caddesi nden veril mesi, gür ült ü ve hava kirliliği açısı ndan ol uml u yer seçi mi ne ör nektir. Lunapark donatıları ol arak karusel ve kayı k ın çocuk bahçesi ni n bitişiği nde yer al ması güvenli k ve e mni yet açısı ndan sakı ncalı dır. Bu al an Yal ova da faali yet gösteren t ek l unapar kı barı ndır makt adır Pl aj ve Çay Bahçel eri Bu al an, doğuda Lunapark batı da ise araştır ma konusu ol an 17 Ağust os Parkı ile sı nırlıdır. Böl gede doğal kı yı üzeri nde kur ul u hal ka açı k pl aj ve Gazi Paşa caddesi ne cephe al an çok sayı da çay bahçesi, kafeterya, büfe ve l okant a bul unmaktadır ( Şekil 4. 1 ve 4. 10). Yaz ayl arında yoğun kullanıcı kitlesi t arafı ndan kullanıl maktadır. Pl aj ile yaya yol u arası nda m. genişliği nde yeşil bant bırakıl mıştır. Şekil Plaj alanı ve çay bahçeleri 40

55 Ağustos Parkı Tezi n araştır ma konusu ol an bu parkla il gili detaylı bil gi ve değerlendir mel er Böl üm 5 te ve Böl üm6 da verilecektir Yal ova Merkez Ġlçede Yer Al an Di ğer YeĢil Al anl ar Arboret um Karaca Ar boret um, 1980 yılı nda TEMA Vakfı kur ucusu Hayretti n KARACA tarafı ndan kur ul muşt ur.yal ova- Ter mal karayol u üzeri nde, İl mer kezi ne 2-3 k m. mesafede Sa manlı köyü i çerisi nde bul unmakt adır. Peyzaj ağırlıklı, kol eksi yon bir arboret um karakt eri nde ol up, m 2 li k bir al anda t esis edil miştir. İçerisi nde kaya bahçeleri, bit ki bahçeleri, iris bahçeleri, gül bahçeleri, mi nyatür bit kiler, Tür ki ye doğu ml u bonsai bit ki kol eksi yonl arı vb. ör nekl er vardır. Başta Tür ki ye ol mak üzere, Asya, Avr upa, Afri ka, Ameri ka, Avust ural ya kıtaları ve Yeni Zel anda' dan bit ki örnekl eri yanı nda, Tür kiye' ni n ende mi k bit ki ör nekl eri me vcutt ur. Ar boret um i çerisi nde t ahmi nen 5 bi n odunsu, bir o kadarda otsu rizoml u ve soğanlı bitki mevcutt ur (Şekil 4. 11). Şekil Arboret um Sadece pazar günl eri saatleri arası nda rehber eşli ği nde hal kı n ve gr upl arı n zi yaretine açı k ol ması bu alanı n kullanılması nı sınırlandır makt adır. 41

56 Mohaçkal e Parkı Sahil yol u üzeri nde Yalova Bel edi yesi Hi z met binası nı n bitişi ği nde yer al makt adır. Topl a m al anı m 2 dir. Bel edi ye bi nası na ve trafi k aksı na yakı n ol ması nedeni yl e bu parkt a sadece ot ur ma gr upl arı uygul anmı ştır ( Şekil 4. 12). Park i çi nde ayrıca 1 adet kafe ve yazı n kurulan çay bahçesi hiz met göster mekt edir. Şekil Mohaçkale parkı Par ktaki sert ze mi n oranı yakl aşı k %25 tir. Aydı nlat ma, çöp kut usu gibi donatılar yet ersizdir. Ze mi n kapla ma mal ze mesi ol arak bet on ve yeri nde dök me mozai k kullanıl mıştır. Di ğer parklardan farklı olarak yoğun kullanıcı kitlesi ne sahip değil dir Abdull ah BaĢt ürk Parkı m 2 al an kapsa maktadır ( Şekil 4. 13). Dört yanı t aşıt yol u ile çevrilidir. Trafi k kirliliği ne mar uz kal makt adır. Yapı mı 2001 yılında t a ma ml anmı ştır. Çocuk oyun al anl arı, mi ni fut bol sahası, gözcül er i çi n dinl enme al anları gi bi fonksi yonl arı barı ndır makt adır. Oyun elemanl arı yeterli ve bakımlı dır. Şekil Abdullah Başt ürk parkı 42

57 Par ktaki sert ze mi n oranı yakl aşı k %30 dur. Çöp kut usu ve aydı nlat ma el emanl arı ise yet ersizdir Cevdet Aydı n Parkı Yapı mı 2000 yılında ta ma ml anmı ştır (Şekil 4. 14). Şekil Cevdet Aydı n parkı Şehir Mer kezi İş Al anı ile yayal aştırıl mış al an üzeri nde yer al ması nedeniyl e sadece di nlenme al anı ol arak düşünül müşt ür. Parkı n ortası na dekoratif havuz, kenarları na ise ot ur ma gr upl arı yerleştiril miştir. Yal ova parkl arını n arası nda en yüksek sert ze mi n oranı na ( yakl aşı k %50) sahi p ol anı dır. Aydı nl atma ve çöp kut uları gi bi donatıları yet erlidir Böl üm Sonucu Yukarı da açı klanan kıyı ve şehir i çi rekreasyon al anları nı n yer seçi ml eri, büyükl ükl eri, fonksi yonları nı, donatı ve hi z met al anl arı değerlendirilmi ş ve şu sonuçl ara varıl mıştır. a) Yal ova da kişi başı na düşen yeşil alan mi kt arı m 2 ol up, Tür ki ye de kabul edilen İ mar Kanunu ve Mevzuatı nda belirtilen kişi başı na 10 m 2 aktif yeşil al an standardı nı sağl a ma maktadır. Yoğun yapılaş ma sonucunda, mül ki yet proble ml eri nedeni yle kent i çi nde rekreasyon al anl arı i çin geliş me ve genişleme i mkanı bul unma makt adır. b) Mevcut çocuk bahçeleri ni n, gel eneksel çocuk oyun bahçeleri niteliği nde ol duğu gözl enmi ştir. İçerdi kleri donatılar itibarı yla buradaki a maç çocuğun vakit geçir mesi 43

58 Alan (dönüm) ve enerjisi ni harcayabilmesi dir. Yal ova mer kez ilçesi geneli nde kişi başı na düşen çocuk oyun al anı m 2 / kişi ol arak t espit edilmi ş ve 1. 0m 2 / kişi standardı n altı nda kal dı ğı t espit edil miştir. Çocuk bahçel eri ni n büyük bir kıs mı mevcut parkl ar i çi nde yer al makt a ol up, kent düzeyi nde ho moj en bir dağılı m göster me mekt edir. Par kl arda yer al an bu çocuk bahçeleri dışı nda kent düzeyi nde boş arsalara çocuk oyun el e manl arı yerleştirilerek bu arsaları n konut yapılıncaya dek çocuk bahçesi ol arak kullanı mı mevcutt ur. Yalova da uygul anan çocuk oyun bahçeleri ni n yer seçi ml eri ve et ki alanları Şekil te gösteril miştir. Şekil Yal ova da çocuk oyun alanları ve eriş me mesafeleri. c) Yal ova nı n rekreatif ihtiyaçları nı karşılayan park al anı nı n yakl aşı k %65. 5 i kı yı al anı nda yer al makt adır (Şekil 4. 16). Yalova'da Yeşil Alan Dağılımı Kıyı Alanında 58 Kıyı Alanı Dışında Şekil Yal ova park alanlarını n dağılı mı d) Kı yı bandı üzeri nde rekreasyon al an sürekliliği sağl anma makt adır. Bu al anda ot obüs t er mi nali, mi ni büs t er mi nali, büyük ot opark al anı, petrol istasyonu ve bazı ka mu kur ul uşları n ( defterdarlık müdürl üğü, polis karakol u ve mali ye) hi zmet bi naları yer al makt a ve bu yapılar kı yı yeşil alan sürekliliği ni engelle mekt edir. Ar aştır ma 44

59 Alan (%) kapsa mı na giren kı yı bandı nı n %55 i rekreatif amaçlı kull anıl makt a %45 i ise başka a maçl ara hiz met et mekt edir (Şekil 4. 17). Kıyı Alanın Kullanım Amacına Göre Dağılımı Rekreatif 45 Diğer Şekil Yal ova kı yı alanı kullanı mı. e) Kı yı bandı, eriş me mesafesi, konu mu ve mevcut yaya ve t aşıt ul aşı m bağl antıları açısı ndan, şehri n düğü m nokt ası niteliği ndedir. Bu band üzeri nde yer al an fonksi yon ve kur ul uşlar fizi ki mekan kullanı mı nda yoğunl uğu arttır makt adır. Di nl enme al anl arı nı n il kokul yerleşme biri mi nde erişebilirliği 400 m., se mt biri mi nde 800 m., kent düzeyi nde 1200 m. dir. Bu il keden hareketle, kı yı mer kez alı narak çi zilen kuş uçuşu eriş me mesafelerini n kent düzeyi ndeki duruml arı belirlenmi ştir ( Şekil 4. 18). Ol uşan şekl e göre yakl aşı k kentsel al anı n %8 i 400 m. eriş me mesafesinde, %27 i 800 m. eriş me mesafesinde, %40 i 1200 m. eriş me mesafesi nde ve %25 i 1200 m. den uzak eriş me mesafesi ndedir. Şekil Rekreatif a maçlı kı yı alanları eriş me mesafeleri. f) Kent i çi nde yer al an ve Haziran 2002 itibarıyla Revi zyon İ mar planı na göre uygul anan yeşil alanların yer seçi mi ne baktı ğımı zda, park al anları nı n büyük bir 45

60 kıs mı nı n şehir mer kezinde Sül eymanbey ve Rüste mpaşa se mtleri nde bul unduğu gör ül mekt edir ( Şekil 4.19). Yeşil alanl arı nı n bu böl gel erde yoğunl aş ması hal kı n rekreasyon i hti yaçları nı karşıla mak a macı yla şehir mer kezi ne yönl endiril mesi ne neden ol makt adır. Şekil Yal ova daki park alanlarını n yer seçi ml eri ve eriş me mesafeleri. Spor Al anı ol arak mi ni fut bol sahaları nı n, basketbol sahal arı nı n ve Yal ova da t ek ör neği bul unan t eni s kort unun yer seçi ml eri şehir i çi nde ho moj en bir dağılı m göster me mekt e ol up, et ki alanları nı n yetersiz ol duğu gözl enmi ştir (Şekil 4.20). Şekil Yal ova daki spor alanları. 46

61 5. YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NI N PLANLAMA AÇI SI NDAN Ġ NCELENMESĠ 17 Ağust os Parkı, Yalova nı n sahi p ol duğu öne mli yeşil al anları ndan birisi dir. Yapı mı 2001 yılında t ama ml anan park, mer kez ilçeni n büyük bir kıs mına hi z met ver mekt edir. Parkı n he m anıtsal he m de rekreatif fonksi yonl ara sahi p ol ması öne mi ni bir kat daha arttır makt adır. İçerdi ği işlevler ve donatıları nedeni yle öne mli mi kt arda kullanıcı t alebi ol uşt ur muşt ur. Bu böl ümde parkın fizi ksel pl anl a ması ve mekansal tasarı mı incelenmi ştir. Ar aştır ma yönt e mi ol arak bel edi ye t arafı ndan sağlanan 1/ 500 ve 1/ 1000 pr oj eler üzeri nde ve kıs men r öl eve alı narak pr oj e uygul a ması ve ortaya çı kan yapı nın pr oj eye uygunl uğu i ncel enmi ş, daha sonra park kullanıcıları yla anket çalış ması yapıl mıştır. Anket sonuçl arı Böl üm6 da veril miştir Parkı n Bul unduğu Yer ve Konu mu 17 Ağust os Parkı, Yal ova Mer kez İlçesi ni n batı kıs mı nda, Yal ova- Termal sahil yol unun bul unduğu kı yı bandı üzeri nde yer almakt adır ( Şekil 5. 1). 25 dönü ml ük böl ümü 1999 öncesi nde dol durul muş ol an al an 17 Ağust os taki afeti ile oluşan bi na yı kı ntıları nı n mol ozları nın bu nokt aya dökül mesi sonucunda yakl aşı k 65 dönü me ul aş mı ştır. Bu şekil de ortaya çı kan dol gu arazisi üzeri nde kur ul an parka, Yal ova şehir mer kezi nden Gazi Paşa Caddesi ile, şehri n iç kısı ml arı ndan Mar mara Caddesi ve Yaşar Okuyan Bul varı üzeri nden ul aşıl makt adır. Park, en yüksek nokt asını n deni z sevi yesi nden yüksekli ği m. ol acak şekil de t asarlanmı ştır. Dol gu al anını n yapısı nedeni yle park doğu- batı yönünde dar ve uzun arazi üzeri ne kur ul muştur. Par kı n doğusu Donan ma Tesisleri, batısı Köy Hi z metleri Tesisleri, güneyi ise Gazi paşa Caddesi ve Sn. Hayrettin KARACA t arafı ndan ol uşt urulan Ar boret um al anı ile sı nırlıdır. 47

62 PERGOLA PIKNIK ALANI DINLENME PIKNIK ALANI PIKNIK ALANI HAVUZ Ç.O.ALANI PERGOLA OTOPARK PERGOLA PERGOLA DINLENME PERGOLA Y.OTURMA BÜFE 1.00 BÜFE BÜFE W.C BÜFE ÇAY BAHÇESI ÇIÇEK SATIS YERI ÇARDAK ANIT ÇIÇEK SATIS YERI MINI GOLF ALANI IDARI BINA YAYA YOLU BISIKLET YOLU TASIT YOLU YER SATRANCI SPOR SAHALARI OTOPARK MINI TIRIBÜN PERGOLA LUNAPAPK ANFI TIYATRO ÇARDAK Ç.O.ALANI 1000m ÇARDAK ÇARDAK PERGOLA W.C Ç.H OTOPARK ÇAY BAHÇESI Şekil Ağust os Parkı genel yerleşi mplanı Parkı n Tari hçesi 17 Ağust os 1999 Kocaeli depre mi öncesi nde Park ı n kur ul u ol duğu arazi yol kenarı ile kullanı mı ol mayan sahil bandı arası nı kapsamakt a i di. Yal ova Bel ediyesi 1994 yılında Batı Sahil Bandı, Mari na ve Rekreasyon Projesi kapsa mı nda, özel bir şirkete, Sa manlı Deresi ile At atür k Ar aştır ma Enstitüsü arası nda t üm kı yı ve yakı n çevre al anl arı nı kapsayacak fikir pr ojesi ni hazırlat mıştır. Fakat, mali kaynakl arın yet ersiz ol ması, j eol oji k sakı ncalar gi bi nedenl erle bu pr oje gerçekl eş me mi ş ve bel edi ye kendi i mkanl arı yla döne m döne m kı yı düzenle mel eri ne başla mı ştır. Bu süreçt e sadece İ DO i skelesi yle Donan ma arası ndaki alan t a ma ml anabil miş, Tİ GE M il e donan ma arası ndaki kı yı bandı nda sadece 25 dönü ml ük bir dol gu gerçekl eştirilebil miş ancak bu al an da dol gu al anl arı nı n yapı mı na ilişki n mevzuat a aykırı ol duğu gerekçesi ile dol gu işi dur durul muşt ur. Uzunca bir süre ağır işleyen çalış mal ar 17 Ağust os depre mi ile hız kazanmı ştır. Fel aketi n ardı ndan, depre mde t a ma men yı kılan ve daha sonra ağır hasarlı ol duğu tespit edilen ve yı kılan binal ardan çı kan mol ozlar, Yal ova çevresi nde uygun al anl arı n ol mayışı nedeni yle bu sahil bandı ndan deni ze dökül müş ve dol gu al anı bugünkü sı nırları na ul aş mı ştır. Ol ağan üst ü bu dur um he m geç mi şte yapıl mış ol an he m de 17 Ağust os tan sonra gerçekleştirilen dol gunun yasallaş ması nı kolaylaştır mıştır. Dol gu sonucunda ortaya çı kan bu al an; görsel, işlevsel ve sosyo-psi kol ojik ol arak negatif et ki ol uşt ur muşt ur. Yal ova da görsel ol arak hafri yat dökünt üsünden ol uş muş, hi çbir işlevi ol mayan, psi kol oji k açı dan depre min acıları nı hatırlat ması nedeni yl e negatif et ki veren böyl e bir al anı n atıl ol arak bırakıl ması yeri ne bir işlev verilerek kent yaşa mı na kazandırılması düşünül erek arayışlara başlanmı ş, al anı n yeni işlevi ni n 48

63 ne ol ması gerekti ği t artışıl mıştır. Bel edi ye t arafı ndan düzenl enen fi kir üreti mi toplantıları na si vil t opl um ör gütleri, ka mu kur uluşları, res mi kur um t e msilcileri ve hal kı n katılı mı sağl anarak bu al anı n nasıl değerlendirileceği t artışılmı ştır. Bu tartış mal ar sonucunda Yal ova mer kezi nde deprem şehitleri ne yöneli k anıtsal özelli ğe sahi p ol ması gereken bir alana duyul an gereksini m, açı k al anları n yet ersizli ği ve mül ki yet dur umu da göz önünde bul undur ularak, bu al anı n par k ol arak düzenl enmesi ne ve depre m sonrası hayatı nı kaybedenl er it haf edil mesi uygun gör ül müşt ür. Çeşitli üniversiteler, projeni n ul uslararası yarış ma yol uyla hayat a geçiril mesi i çi n başvurmuşt ur. Fakat Park ı n mü mkün ol an en kısa sürede tama ml anması a macı nı taşı yan Bel edi ye 1999 Aralık ayı nda, proj eyi İstanbul dan özel bir şirkete i hale yol uyl a ver mi ştir. Pr oje 2000 yılı nı n Mart ayı nda büt ün det ayl ar dahil t a ma ml anmı ş, Ni san ayı nda i nşaata başlan mı ştır. Pr oje kontroll üğü Yal ova Bel edi yesi t arafı ndan yapıl mıştır. Depre mi n 1. Yıl dönü münde parkı n birinci kıs mı hi z met e t örenl e açıl mıştır. Di ğer kıs mı da kısa bir süre sonra t a ma ml anı p kullanı ma açıl mıştır. Par kı n yapı mgerekçelerini sırala mak gerekirse; - Yal ova nı n yaşadı ğı felaketi n ardı ndan ortaya çı kan ve depre mi n acıları nı negatif bir biçi mde yansıtan bir alanı n ortadan kal dırıl ması, - Yal ova da depre mşehitleri ne ithaf edilecek anıtsal bir alanı n ol uşt urul ması, - Depre m ile birlikte negatif bir i maj kazanan Yal ova nı n dışarı dan gel en zi yaretçileri n kafaları ndaki Yal ova Yı kıl dı izleni mi ni ortadan kal dır mak, - Yal ova sahili rekreasyon bandı fikri ni n deva mı nı n sağlanması, - Mer kez ilçeni n yeşil alan ihtiyacı nı n gi deril mesi dir Parkı n Yakı n Çevre ile Ġlişkisi Par kı n, yaya mesafesi göz önüne alı ndı ğı nda, Yal ova şehir mer kezi ne uzak ol ması, hatta Mer kez ilçeni n sı nırında bul unması he m ol uml u he m ol umsuz sonuçlara neden ol muşt ur. Yakı n çevrede ağırlıklı ol arak ka mu kur ul uşları n bul unması ve al anı n yoğun konut böl geleri ne k m mesafede bul unması parkı n Kent par kı 49

64 niteliği ni t aşı ması nı gerektir mekt edir. Parkı n doğu t arafı nda, Donan ma Tesisleri, Vali Konağı, sahil kıs mı nda yer alan işlet mel er ( Çay Bahçeleri, Büfeler), Batı t arafı nda, Köy Hi zmetleri Tesisleri, Öğret men Evi, At at ürk Tarı m İşlet mesi, Su Ür ünl eri Müdürl üğü, Güney t arafı nda ise; Ar boret um Canlı Bit ki Mer kezi ve Bahçelievler Konut Böl gesi bul unmakt adır (Şekil 5. 2) Şekil Ağust os Parkı nı n yakı n çevresi ile ilişkisi Parka Ul aşı m Parka Taşıt Ul aşımı Par ka, he m sahil alanı nda he m de Yal ova- Ter mal- Ar mutl u yol u üzeri nde bul un ması nedeni yle doğudan (şehir mer kezi nden) ana ul aşı m arteri ol arak Gazi Paşa Caddesi nden ul aşıl maktadır. Yapılan Revi zyon İmar Pl anı nda sahil trafiği yükünü azalt mak a macı yla trafi ğin bir kıs mı konut böl geleri i çi nden geçen Fati h caddesi ve Yaşar Okuyan Bul varlarına akt arıl mıştır. Bu sayede son yıllarda sahil trafik yükünde öne mli derecede azal ma ol muşt ur. Yoğun konut böl geleri nden sahil trafi ğine gir mek iste meyenl er ise Bahçelievler ve Kazı m Kararabekir Mahalleleri ni geçerek par k al anı na 2 ayrı nokt adan (Mar mara Cad. ve Kült ür Cad.) araçlarla ul aşabil mekt edirler. Par k al anı na bitişi k, doğu batı kanatları ile, orta kıs mı nda ol mak üzere t oplam 3 adet ot opark düşünül müşt ür ( Şekil 5. 3). Topl a m ot opark kapasitesi 60 araç ol arak tasarlanmı ştır. Ot oparkların büt ün park boyunca eşit ve li neer ol arak dağıl ması 3 50

65 farklı hi z met böl gesi ni ol uşt ur muşt ur. Trafi ği n yoğun ol duğu gün ve saatlerde ise kıs men yol üzeri nde park et me de gerçekl eş mekt edir. PARK ALANI YAYA YOLU OTOPARK-1(18 Oto) SERVIS YOLU ŞEH. MERKEZİ Şekil Ağust os Parkı ot oparkı Parka Yaya Ul aşımı Par k, mer keze ve konut böl geleri ne daki kalı k yaya eriş me mesafesi nde Bahçelievler mahallesi nde yer al makt adır. Al ana, Yal ova Deresi ni n batı kıs mı nda yer al an yerleşi m böl gel eri nden daki kada, dereni n doğu kısmı ndan ve Yal ova- Bursa yol unun doğu kanadı nda yer al an iskan böl geleri nden daki kada yaya ol arak ul aşılabilir. Yaya yol u ol arak t aşıt yolları nı n kal dırı ml arı ve servis yol u kullanıl makt adır (Şekil 5. 4). Şekil Ağust os Park Al anı na ana ulaşı myol u Parka Bisi klet Ulaşı mı Bi si klet, özellikle bahar, yaz ve sonbahar döneml eri nde Yal ova da yoğun ol arak kullanılan ul aşı m araçlarındandır. Bisi klet kullanı mı, Yal ova nı n yaya öl çeği ni n üzeri nde, t aşıt öl çeğini n altında nedeni yledir. Kent mer kezi nde kirala ma hi z metleri ni n veril mesi, bisi klet sahi pliliği oranı nı n yüksek ol uşu ve yoğun il gi, arazi ni n engebesiz ol ması ul aşı mda büyük ol anaklar sağl a makt adır. Bu nedenl e par k 51

66 ul aşı mı nda şehir mer kezinden sürekliliği ol an bir bisi klet yol u aksı düzenlen mi ştir ve bisi klet park yerleri ayrıl mıştır. Tasarı mda, Bisi kletçiler Federasyonunun da gör üşü alı narak güzergah ve kullanılan mal ze mel er konusunda çalış ma yapıl mıştır Parkı n Tasarı mġl kel eri ve Mekansal Dağılı ml ar Yapılan t asarı mda park, bir Kent Parkı ol arak düşünül müşt ür. Anıtsal ve rekreatif fonksi yonl arı i çeren pl anl a mada, düzenl enen t anıtı m ve değerlendir me toplantıları vasıtası yla hal kı n fi kirleri alı narak aşağı daki tasarı m kriterleri ol uş muş ve şu fonksi yonl ar yer al mıştır: - Par kı n yapıl dı ğı dol gu alanı nı n mal ze mesi ni yı kıntı mol ozları nı n ol uşt urması bir hassasi yet ortaya çı kar mıştır. Bu da yı kı ntılar arası nda depre m sonrası hayatı nı kaybedenl eri n hal en burada bul unduğu düşüncesi nden kaynakl anmakt adır. Dol ayısı yla böyl e bir kütleni n üzeri nde al koll ü içki satışı, eğl ence al anları gi bi işlevleri n kesi nli kle bulundurul ma ması nı n yanında söz konusu hassasi yet e saygılı, uygun işlevler getiril mesi uygun gör ül müşt ür. Bu hassasi yet nedeni yl e parkı n odağı nda bir Depre m Anıtı ve Müzesi ünitesi ni n bul unması na karar veril miştir. - Par kı n, bakı mı açısı ndan yerel yöneti mi n mali yükünü azaltacak gelir getirici fonksi yonl arı n yer düşünül müşt ür. - Par kı n, kent parkı niteliği ne uygun ol arak çeşitli yaş gr upl arı na hitap edecek fonksi yonl ar içer mesi uygun görül müşt ür. - Par kı n i ç yol siste mi nin, gerekti ği nde bisi klet yarışları nı n yapılabileceği bir parkur niteliği nde kullanılabileceği şekil de tasarlan ması na karar veril miştir. Yukarı da belirtilen ana ilkeler doğr ult usunda, Anıt, di nlenme, su öğeleri, pi kni k al anl arı, kafeterya ve çay bahçeleri, WC ve i dare, çocuk oyun al anları, anfitiyatro, spor al anları, yürüyüş ve bisi klet yol u f onksi yonl arı nı n parkt a yer al dı ğı gör ül mekt edir. Bu f onksiyonl arla il gili değerlendir me daha det aylı ol arak aşağı da yapılacaktır. 52

67 Alan (m2) OTOPARK 17 Ağust os parkı, her ne kadar mer kezi böl geden uzak kalsa da, Yal ova nın rekreatif ve kült ürel i hti yaçları nı karşılayan en öne mli parktır. Parkı n en önemli kült ürel fonksi yonu 1999 Depre m Anıtı dır. Park, bunun yanı nda di nlenme ve spor akti viteleri barı ndır maktadır. Dol ayısı yla parkın ana işlevi depre mde hayatları nı kaybeden i nsanl arı n anısına yapıl mış Anıt la t anıml anabilir. Yapılan t asarı mda 6 ana fonksi yon ve bunl ara göre böl gele me gözlenmekt edir (Şekil 5. 5). Parktaki Alan Dağılımı Anit Alanı Çocuk Oyun Alanları Dinlenme Alanı Kafe ve Çay Bahçeleri Kültürel Faliyet Spor Alanları Diğer Yeşil Alanlar Şekil Fonksi yon alan dağılı ml arı. Anıt Al anı; parkı n mer kez böl gesi nde t asarlanmı ş ve di ğer f onksi yonl ardan bağı msı z tut ul maya çalışıl mıştır. Bu böl geni n kendi i çi nde ana aksları nı ol uşt ur ması ve Anıt al anı nı n doğr udan ana yaya aksı üzeri nde t ut ulma ması, kendi i çi nde bir t asarı mı ol uşt ur muşt ur. Ana giriş ol arak Gazi Paşa Caddesi nden ve sahil bandı ndan bağl antılar veril miştir. Par kı n ana aksı na di k ol an bu aksı n ortası nda anıt yer al makt adır. Anıtı n her i ki yanı nda yarı m daire şekli de müze yapıları yer al makt adır. Bu yapıları n etrafı çi ml endiril miş şevl erle sakl an mı ş ve çevreden i zol e edil miştir. Anıt görsel olarak parkı n her yeri nden al gılanabilmekt edir (Şekil 5. 6). Şekil Ağust os Parkı, Anıt böl gesi alanı Anıt al anı i çi n ayrılan m 2 li k al an, t opl a m park al anı nı n ( m 2 ) %10. 8 ini ol uşt ur makt adır (Şekil 5. 7.). Bu kısı mda yeralan donatılara ait alanlar aşağı dadır. 53

68 - Müze (Fot oğraf Sergisi) - Açı k Anıt Al anı ( Heykeller) - Çi çek Satış Yerleri 300 m m m 2 ÇARDAK - Ot ur ma Gr upl arı - Geçişler 30 m m 2 ANIT - Yeşil Al anlar m 2 ÇIÇEK SATIS YERI ÇIÇEK SATIS YERI TOPLAM m 2 Şekil Anıt böl gesi alanı, donatılar Müze yapısı i çerisi nde depre mden he men sonra çekilen f ot oğraf ve resi m sergisi yer al makt adır. Ana aks üzerinde yapılan anıt ve yaklaşı m yolları, dairesel al anı i ki ayrı al ana böl mekt edir. Yaya aksı üzeri n beyaz mer mer den monu mental kalı plar yerleştiril miş ve depre mde hayatları nı kaybedenleri n isi ml eri yazıl mıştır. Mer mer kalı pları nı n üzeri nde oyul muş yuval ar çi çekl er içi n düşünül müşt ür. Anıt ın mi mari pr ojesi bel edi ye t arafı ndan hazırlanmı ştır. Tasarımı n ana fi kri, Yal ova nın fel akette kaybettikleri ni n ardı ndan yakı nları nı n dökt üğü gözyaşı nı n asla bit meyeceği ni anl at maktır. Bunu anl atmak i çi n üçüncü boyutta et kili paslanmaz çeli kten bir direği n üzeri nden su süzül mekt edir. Anıt parkı n si mgesi ve odağı dır. Şekil Anıt 54

69 OTOPARK Çocuk Oyun Al anl arı; parkı n doğu kanadı nda bir büt ün ol arak el e alı nmı ştır. Yer seçi mi açısı ndan bu bölgeni n konutlara son derecede yakı n ol ması ve kendi i çi nde çeşitli çocuk yaş gr ubuna göre farklılaşan f onksi yonl arı i çer mesi nedeni yl e bu mekanl arı n parkı n giriş böl ümüne ve i ki ot oparkı n yakı n hi z met al anı i çerisi ne alı nması düşünül müşt ür. Bu f onksi yon i çi n ayrılan al an m 2 dir ve t opl a m par k al anı n içi ndeki oranı %15. 4 t ür (Şekil 5. 9). Şekil Ağust os Parkı, çocuk oyun alanları böl gesi Bu alanda yer alan donatılar şunl ardır: 1- Çocukl ara Yöneli k Trafi k Eğiti m Pi sti; bu alanda yaz ayl arı nda veya havanı n uygun ol duğu mevsi ml erde kiralanan çocuk arabal arı yla t e mel trafi k kuralları nı n eğiti mi veril mekt edir. Pist üzeri nde t asarlanan kavşakl ar, dönüşler, yaya geçitleri, park yeri, il k trafi k eğiti mi ol arak 5-9 yaş gr upları na yöneli k hi z met etmekt edir. Ayrı ca, çevresi kapalı t utul madı ğı ndan faali yet göster medi ği za man, çocuklara kendi bisi kletleri ve arabaları yla dol aşı m i mkanı sağl amakt adır. Piste hi z met edecek 25 m 2 li k depo ve bakı mat ölyesi düşünül müşt ür. 2- Ku m Havuzu; Bu al an küçük yaş gr upl arı i çi n düşünül müş ve t a ma men velileri n kontrol ü altındaki çocuklara yöneli ktir. 8 m. çapındaki ku m havuzunun etrafı nda 2 m. genişliği nde dol aşı m al anı bırakıl mıştır. Yeşil alan i çerisi ne cepl er şekli nde üç ot ur ma gr ubu düşünül müşt ür. Bu al ana giriş i kinci derece yaya aksı ndan ve trafi k pisti al anı ndan sağl anmakt adır. Ku m havuzun çevresi nde üç adet ahşap ot ur ma gr ubu yer al makt adır. 55

70 Şekil Çocuk Oyun Alanl arı 3- Çok a maçlı çocuk oyun al anı; 30 m. çapı nda dairesel bir for ma sahi p olan bu al an çeşitli yaş gr upl arı nı i çerecek donatılar düşünül erek yapıl mıştır. Çok a maçlı çocuk oyun donatıları nı n yer al dı ğı bu mekandan 4-6 ve 7-15 yaş gr upl arı faydalanmakt adır. Al ana giriş he m i ki nci derece yaya aksı ndan he m de par kı n sı nırı nı ol uşt uran Gazi Paşa Caddesi nden sağl anmakt adır. Oyun al anı nı n çevresi nde velilere yöneli k radyal şekil de dağıl mış üç ot ur ma gr ubu planl anmı ştır (Şekil 5. 11). PERGOLA Ç.O.ALANI Ç.H GARAJ OTOPARK Şekil Çocuk oyun alanl arı, donatılar Çok a maçlı çocuk oyun alanı na ait alansal dağılı mlar Tabl o 5. 1 de veril miştir. Tabl o Çocuk oyun alanlarını n dağılı mı Kull anı m Al an ( m 2 ) Topl a mal ana % Trafi k Eğiti mpisti Ku m Havuzu Çocuk Oyun Al anı Yaya Yolları Yeşil Al an TOPLAM

71 OTOPARK Di nl enme Al anl arı; parkın batı kanadı nda düşünül müşt ür. Bu al anlarda su öğel eri yl e çeşitli di nlenme donatıları düşünül müşt ür. Bu al anı n Ar boret uma yakı n olması aynı za manda, gel en zi yaretçileri n parktan Ar boret uma ve t ersi ne Ar boret umdan par ka yönl enmesi ni sağl a maktadır. Di nl enme f onksiyonuna ayrılan arazi nin büyük kıs mı nı n açı k deni ze doğr u manzaralı ol ması da düşünül en kriterlerdendir. Topl a m al anı m 2 dir ve oran olarak parkı n %22 si ni ol uşt ur makt adır. (Şekil ) Şekil Ağust os Parkı, di nlenme alanları böl gesi Donatılar açısı ndan, bu böl gede t ek ve bütünleş mi ş di nlenme faali yetleri ni kapsayacak ot ur ma gr upl arı, su öğel eri ni n bulunduğu di nl enme mekanl arı, deni z manzaralı pergol alar yer al makt adır ( Şekil 5. 14). Ayrıca gel ecekt e yeşil al anl arı n kıs men pi kni k al anı i çi n ayrıl ması düşünül mekt edir. Di nl enme al anı ndaki donatılar işe şunl ardır. 1- Üç havuzl u ( kaskatlı) dinlenme gr ubu; parkı n doğu böl ümünde yer al an bu mekana ana yol dan ve i ki nci derece yaya aksı nda çapraz ol arak dört giriş veril miştir. Havuzl arı n etrafı nda i ki adet deni z manzaralı ot ur ma gr ubu ve bir adet per gol a yapıl mıştır. Şekil Di nlenme alanı 57

72 2- Yüz me havuzu; pr ojede bu al ana bir yüz me havuzu önerisi getirilmi ştir, fakat yüksek mali yeti nden ve inşaat zorl ukl arı ndan dolayı bu f onksi yonun gerçekl eş mesi daha ileri safhalara ertel enmi ştir. Mevcutta yeşil al an ol arak bırakılan bu al an, di nlenme a maçlı kullanılmakt adır. 3- Di nl enme Gr ubu; küçük ve deni z manzaralı ot urma grubu olarak tasarlanmı ştır. PERGOLA PIKNIK ALANI PIKNIK ALANI HAVUZ PERGOLA PIKNIK ALANI PERGOLA KAFE SERA DINLENME PERGOLA DINLENME PERGOLA OTOPARK Şekil Di nlenme alanları böl gesi, donatılar. Di nl enme alanı ndaki biriml eri n alansal dağılı mı Tabl o 5. 2 de görül mekt edir Tabl o Di nlenme alanlarını n dağılı mı. Kull anı m Al an ( m 2 ) Topl a mal ana % Havuzl u Di nlenme Gr ubu Yüz me Havuzu( Yapıl madı) Di nl enme Gr ubu Per gol alar Yaya Yolları Yeşil Al an TOPLAM

73 OTOPARK Di nl enme biri mi nde ayrıca 15 adet ot ur ma bankı ve bu al ana hi z met eden 22 araçlı k bir ot opark mevcutt ur. Parkı n ana yaya aksı doğu girişi nden başla makt a ve di nl enme al anı nı n ortası ndan geç mekt edir. Tesis ve İşlet mel er: Par kı n işlet me gi derlerini karşılayacak t esisler ol arak düşünül müş ol an kafeterya, büfe, rest oran ve çay bahçeleri, i ki ayrı böl gede pl anlanmı ştır ( Şekil 5. 15). Tesis ve işlet mel er ana yaya aksı üzeri nde ol up, kullanı cı ul aşı mı açısı ndan doğu ve batı böl geleri nde iki ayrı biri m ol arak t asarlanmı ştır. Topl a m = m 2 ol arak ayrılan al an park geneli i çinde %15. 4 kullanı malanı na sahi ptir. Şekil Ağust os Parkı, tesis ve işlet mel er böl gesi Tesis donatıları nı n, özellikle i ki farklı böl gede yoğunl aş ması, bu t esisler arası nda kal an yeşil al an ve mekanl arı nı n kull anıl ması a macı yla t asarlanmı ştır. Doğu ve Batı Tesis alanları nı tek tek ele al dı ğı mı zda; 1- Doğu Kanadı Tesis al anı; üç adet çay bahçesi, büfeler ve WC düşünül müşt ür. Çay bahçeleri arası nda kal an kısı m, su öğel eri yle, dekoratif havuzl arı ve cep şekli nde tasarlanan ot ur ma gr ubuyl a kendi i çi nde odak nokt ası ol uşt ur makt adır. Alt yapı ve düşey hareketlilik açısı ndan büfe ve çay bahçeleri, nor mal ze mi n kot undan m. yüksekt eki pl atfor mda t asarlanmı ştır. Bu yükseklik başta wc leri n pl atformun altı na gö mül ebil mesi ni sağl a mak a macı yla yapıl mış olsa da ze mi ni n kazılması nı n ve alt yapı bağl antıları nı n yapıl ması nı n zorl uğu nedeni yle bu mü mkün ol mamı ştır. Ana yaya aksı ndan ve i ki nci derece yaya aksı ndan bu al ana girilebil mektedir ( Şekil ). 59

74 ÇARDAK BÜFE ÇARDAK W.C ÇAY BAHÇESI PERGOLA Şekil Tesis ve işlet meler böl gesi, donatılar ( Doğu kanadı) Şekil Tesis ve işlet meler ( Doğu kanadı) Bi ri mde yer alan donatıların alan dağılı mı na baktığı mı zda Tabl o 5. 3 tedir. Tabl o 5. 3 Tesis alanlarını n (doğu kanadı) donatı dağılıml arı Kull anı m Al an ( m 2 ) Topl a mal ana % Per gol a/ Çay Bahçesi Büfe Wc Per gol alar Yaya Yolları Yeşil Al an TOPLAM

75 2- Batı Kanadı Tesis Alanı; t opl a m m 2 al an üzeri nde kur ul muşt ur. Kafe ( Kapalı Kafeterya), bir adet çay bahçesi, 3 adet büfe ve bunl ara bitişik deni z manzaralı ot ur ma gr upları gi bi donatıları içer mekt edir. Kafe ve çay bahçel eri ni n bul unduğu pl atfor ml ar, ze mi nden yükseltilerek tasarlanmı ştır. Donatılar arası nda kal an al anda sert ze min kapl a ması ve i ki adet dekoratif havuz uygul a ması yapıl mıştır. Kafe, kapladı ğı alanı n büyükl üğü nedeni yle kendi i çerisi nde ayrı bir yeşil al anı i çer mekt edir. Bu biri m i çi nde ayrıca, yaya yolları üzeri nde 3 adet per gol a yapıl mıştır. Girişler he m ana yaya aksı ndan he m de i ki nci dereceli yaya aksı ndan veril miştir (Şekil 5. 18). PERGOLA Y.OTURMA BÜFE BÜFE KAFE SERA BÜFE PERGOLA BÜFE ÇAY BAHÇESI ÇARDAK DINLENME PERGOLA Şekil Tesis ve işlet meler böl gesi (batı kanadı), donatılar Şekil Kafe Donatıları n alan dağılı mı Tabl o 5. 4 tedir. 61

76 OTOPARK Tabl o 5. 4 Tesis alanlarını n (batı kanadı) donatılar dağılı mı Kull anı m Al an ( m 2 ) Topl a mal ana % Kafe Büfel er Çay Bahçesi Per gol alar Yaya Yolları Yeşil Al an TOPLAM Tü m t esisleri n deni z manzaralı ol ması ve ana ul aşı m yol undan uzak ol ması kullanı cı içi n ol uml u bir fakt ördür. Spor ve İdare Al anı; spor ve i dare al anl arı parkı n mer kezi böl gesi nde yer al makt adır. Burada kuzey istika metine göre spor al anl arı nı n yer seçi mi ve yerleşi mi yapıl mıştır. Ayrı ca park i dare bi nası, wc ve spor sahal arı i çi n tesisler düşünül müşt ür (Şekil ve 5. 21). Topl a m al anı m 2 ol an bu fonksi yon, park al anı nın %13 nü ol uşt ur makt adır. Şekil Ağust os Parkı, spor ve idare alanı Bi ri mi n ka muya açı k ol an spor al anları nda yetişkinler ve çocukl ar i çi n şu donatılar bul unmakt adır. 1- Basket bol sahası (30 mt. x 15 mt.). Ze mi n kapl a ması ol arak asfalt uygul a ması yapıl mıştır. Gece aydınl at ması nı n da bul unması, akşa m saatleri nde de spor faali yetleri içi n fırsat vermekt edir. 62

77 2- Tenis kort u. Ze mi ni özel halı ile kapl anan ve etrafı t el çitle sı nırlanan al an, di ğer biri ml eri rahatsız et meyecek şekli nde tasarlanmı ştır. 3-İl k pr oj ede f ut bol sahası ol arak t asarlanan, fakat uygul a mada kaykay pisti ol arak yapılan al an. Genellikle hafta sonl arı gençl eri n gösteri a maçlı faali yetlerine hi z met et mekt edir ve ücretsizdir. 4- Yer Satrancı. Gün i çi nde satranç fi gürleri ni n serbest bul unduğu satranç al anı orta yaş çocuk gr ubunun zi hinsel geliş me ve faali yetleri açısı ndan öne m kazanmı ştır. Bazı hafta sonl arı küçük turnuval ar düzenl enmektedir. YER SATRANCI BASKETBOL SAHASI IDARI BINA FUTBOL SAHASI PATEN ALANI PERGOLA LUNAPAPK OTOPARK Şekil Spor ve idare alanı, donatılar Şekil Spor alanları Büt ün biri ml ere, ot oparkt an rahat ça ul aşılabilinmekt e, ayrıca spor al anları na ana yaya aksı ndan ve iki nci dereceli yaya bağl antıları ndan girilebil mekt edir. Donatıları n alansal dağılımı Tabl o 5. 5 tedir 63

78 OTOPARK Tabl o 5. 5 Spor alanları nı n dağılı mı Kull anı m Al an ( m 2 ) Topl a mal ana % Basket Sahası Kaykay pisti Tenis Kort u Yer Satrancı İdare ve WC Yaya Yolları Yeşil Al an TOPLAM Kült ürel Et ki nli kler Al anı; parkı n kült ürel faaliyetler çerçevesi nde deni z kı yısı yönünde düşünül en 50 kişilik anfitiyatroyu i çeren al andır ( Şekil 5. 17). Par kı n yapılışından bugüne henüz öne mli bir et ki nli ğe ev sahi pli ği yapmayan anfi ni n, gel ecekt eki anma, festival vs. i çi n kullanıl ması düşünül mekt edir. Anfitiyatronun sahne yönünün, deni ze manzaralı ol ması et ki nlik ol mayan günl erde mekanı n seyir al anı ol arak kullanıl masını sağl a makt adır. Yükselen tri bünl eri n çi m al anı ve şevl e ka mufl e edil mesi ile duvarı n negatif görsel et ki ol uşt ur ması nı n önüne geçil meye çalışıl mıştır. Bu biri me ayrılan t opl a m al an m 2 ol up park al anı nı n %4. 6 sı nı kapsa makt adır. Şekil Ağust os Parkı, kült ürel faaliyet alanı, anfitiyatro Şekil Anfitiyatro 64

79 OTOPARK Park Bi ri ml eri Arası Yaya Si rkül asyonu Par k i çi nde bir adet ana yaya aksı düşünül müşt ür. Bu aksa gel en girişler par kı n en doğu ve en batı nokt alarından veril miştir. İki ana giriş arası ndaki mesafenin 700 m ye yakı n ol ması nedeni yle parkı n çeşitli böl geleri ne t opl a m 15 adet ol mak üzere 2. dereceden girişler yapılmı ştır ( Şekil 5. 24). Ana aksı n genişliği 5. 0 m ol arak uygul anmı ştır. Bu yaya aksı nı n büyük bir böl ümü Cevdet Paşa Caddesi girişi nden sonra kı yı çi zgisi ne yönl enmekt e ve t üm sahil al anı boyunca li neer bir şekil de uzan makt adır. Bu aksa bağlı ol arak, park al anı nı n böl gelenmesi açısı ndan topl a mı 7 adet ol mak üzere 3 mt. genişliği nde i ki nci dereceden yaya yolları t asarlanmı ştır. Sahil bandı dışı nda yaya yolları organi k ol arak t asarlanmı ş ve f onksi yonl arı bir biri ne bağl ayacak şekil de düşünül müşt ür. Ana yaya aksı üzeri nde t esis ve işlet mel eri n bul unması, di nlenme, çocuk oyun al anları, anıt ve di ğer f onksi yonl arın daha i ç böl gelerde ve i ki nci dereceden yaya aksları ndan beslenmesi pl anlanmı ştır. Uygul a ma itibarı ile ana yaya aksı üzeri nde büfeler, kafeler, anfitiyatro, çay bahçel eri ve gel ecekt e yapılacak ol an yüz me havuzu yerleştiril miştir. Ana yaya aksı na ve i ki nci derece yaya aksı na bağlı ol arak f onksi yon bölgel eri ne 2 m. lik yollarla ul aşı mı sağlanmı ştır. 5 ve 3 m lik yaya yolları ayrıca servis araçları i çi n de kullanılabilecek şekil de yüzeyl endiril miştir. Ana yaya aksı nı n bir kıs mı bisi klet yol u i çi n ayrıl mıştır. Festi val döne mi nde bisi klet yarışı yapılabil mesi ni sağlayacak f or mda biri kısa, di ğeri uzun t ur ol uşt uran i ki ayrı parkur t asarlanmı ştır. Spor al anları ile sahil bandı arası ndaki kısı mda 150 m li k düz ve ana yaya aksı nı n i ki katı genişlikte bir dönüş düzl üğü ol uşt urul muşt ur. Bu düzl ük yarışlar sırası nda yarış macıları n son nokt a spri ntleri nde yan yana güvenli hareket et mel erini sağl a mak üzere düzenl enmi ştir. Bitiş nokt ası hi zası nda i se bir seyir tri bünü görevi gören ot ur ma el e manı yerleştiril miştir. Şekil Ağust os parkı, yaya sirkülasyon aksları 65

80 5. 7. Parkı n Pl anl a ma Açısı ndan Değerlendi rilmesi Yer seçi mi açısı ndan: Par k, yer seçi mi nedeniyl e erişilebilirlik düzeyi düşük ol an bir nokt adadır. Şehir mer kezi ne ve konut bölgeleri ne 1500 m m eriş me mesafesi nde bul unması kullanı mı nı sı nırlandırmakt adır. Buna rağmen kur ul duğu nokt ada bir çeki modağı ol ma et kisi ni göster mi ştir (Şekil 5. 25). Kı yı Mevzuatı Açısı ndan: Bu al anda yapılan dol gu, yür ürl ükte ol an 3621 sayılı Kı yı Kanununa ve Uygulama Yönet meli ği ne aykırı dır. Fakat Bel edi ye ve Valili k, deni ze ve deni z kı yısı na boşaltılan depre m mol ozl arı n t ekrar geri ve başka böl geye taşı nması nı n he m ekonomi k he m de t eknol oji k açı dan i mkansız ve zor ol duğunu belirterek bu al anı kanuni dol gu al anı ol arak ilan et mi ş ve İ mar Pl anı revizyonunda park alanı olarak gösterilmi ştir. Parkı n şehri n yeşil al an siste mi ile ilişkisi açısı ndan: Par k, mül ki yet pr obl e ml eri nedeni yle mecburi ol arak sahil dol gu al anı nda yapıl mıştır. Yal ova mer kezi nde yeşil siste mi açısı ndan di ğer rekreasyon bağl antıları i ncelendi ği nde kı yı rekreasyon al anı sürekliliği ni n düşünül düğü ve uygul andı ğı gör ülmekt edir. Kı yı böl gesi nde yer al an bazı ka mu kur ul uş ve t esisleri ni n kı yı rekreatif al anl arı nı n sürekliliği ni boz ması na rağmen sahil düzenl enmesi açısı ndan bağl antılar sağl anmı ştır. Konut bölgeleri ni n içi nde rekreatif alanların yok denecek kadar az ol ması şehri n büt ün rekreasyon yükünü sahil bandı na aktar makt adır. Bi nalar arasında yer al an 1-2 dönü m lük par kl ar kullanı m açısı ndan kı yı par kları na alternatif oluşt ur madı ğı ndan, yoğun ol arak da kullanıl ma makt adırlar. Yal ova geneli nde yeşil al an mi kt arları na baktığı mı zda 17 Ağust os Parkı nı n büyük bir öne me sahi p ol duğunu gör mekt eyi z. Şekil Park alanı na eriş me mesafeleri. 66

81 Par k al anı nı n, konut böl geleri ne ve şehir merkezi ne eriş me mesafesini n büyük ol ması na rağmen ( Şekil 5. 25) Yal ova yeşil siste mi i çi n sağl adı ğı kat kıları aşağı da sıralanmı ştır. a) Yeşil alan mi kt arı nda ilçe mer kezi geneli nde öne mli derecede artış sağl anmı ştır. Par k yapıl madan önce Yal ova daki t opl a m ve kişi başı na düşen yeşil al an mi kt arları na baktı ğı mı zda standartlara ul aş masa bile öne mli derecede artış ol muşt ur. Topl a m aktif yeşil alan içerisi nde %26. 2 payı na sahi p ol an park, kentte kişi başı na düşen yeşil al anı %35. 5 oranı nda arttır mıştır. Park uygul a ması nı n öncesi ndeki ve sonrası ndaki Yal ova yeşil alan mi kt arları Tabl o 5.6 da görül mekt edir. Tabl o Park Uygul a masından önce(1997) ve sonra(2001) Yal ova da yeşil alan mi kt arları. Yıll ar Yeşil Al an ( m 2 ) Nüf us (kişi) Ki şi başı na düşen yeşil al an ( m 2 / kişi) Ki şi başı na standart yeşil al an ( m 2 / kişi) , 34 7, , 56 10, 0 b) Par k yapıl dı ktan sonra Gazi Paşa Caddesi ni n vapur iskelesi yl e Ar boret um arası nda kal an böl ümü araç trafi ği ne kapatılmı ş, servis ve yaya yol u ol arak düzenl enmi ştir ( Şekil 5. 26). Yal ova- Ter mal araç trafi ği ise Yaşar Okuyan Bul varı na akt arılarak çözül müşt ür. Yayal aştır madan sonra bu al an yaya çeki m noktası hali ne gel mi ş ve aks üzeri nde çok hı zlı hi z met ve servis f aali yetleri geliş meye başla mı ştır. Yal ova deresi ile Ar boret um arası nda kal an bu al anda bi naları n giriş katları güçl endir meden sonra perakende ticaret, kafe, büfe, müzi k mar ket, l okant a, rest oran gi bi servis faali yetleri ni barı ndır maya başla mı ştır. Bu i se al anı n kullanıcı sayısı nda öne mli derecede artış sağlamakt adır. Şekil Yayalaştırılan alan. 67

82 Tr afi k gür ült üsünün çok düşük ve hava kirliliği n şehir mer kezi nden daha az ol ması bu kı yı alanı nı yürüyüş amaçlı kullanı miçi n çekim nokt ası hali ne getir miştir. c) Her ne kadar kent parkı donatıları nı n park t ama ml a masa bile, Yal ova nı n büt ün se mtleri nden kullanıcılar al ana gel mekt edir. Park al anı i çi n al ansal ve mekansal ol arak kapsa mlı geliş me ve genişle me i mkanı ol madı ğı ndan, gel ecekt e daha ko mpakt bir şekil de yeni donatı ve f onksi yon al anları n barı ndır ması parka Kent Par kı ki mli ği ni kazandıracaktır. d) Park, barı ndırdı ğı donatılar itibarı ile Yalova nı n yeşil siste mi nde eksi kli ği bul unan spor ve çocuk oyun al anları donatıları nda öne mli derecede artış sağl a mı ştır. Spor al anları i çerisi nde uygul anan t enis kortu, kaykay pisti ve çocuk oyun al anl arı nda yerleştirilen donatı tipleri Yal ova içi n tek örnektir. e) Pr oj elendir me ve uygul a ma sırası nda ana fi kir ol arak Anıt Parkı n yaratıl ması Yal ova hal kı i çi n büyük bir öne m arzet mekt edir. Böyl e bir Anıt ın rekreatif yeşil siste mi içi nde yer al ması, kullanıcılar tarafı ndan beni msen mekt edir. Yapı m t ekni ği açısı ndan: Yal ova kı yıları nda dal galar, yapısı itibariyl e kı yı yı aşı ndıran gr upt a yer almakt adır. Dol ayısı yla burada yapılacak t ahki matları n özel nitelikte ol ması ve dal gal ara karşı dayanı klılığını n sı nanması nı gereklidir. Yal ova kı yıları nda yapı mı düşünül en mari na pr ojesi bu sebepl erden uygul ana mamı ştır. Fay hattını n kı yı bandı na mesafesi kesi n bilinme mekle beraber, gerçekl eş mesi muht e mel bir depre mde sahil bandı nı n, Göl cük te ör neğini gör düğü müz gi bi kayarak deni z sevi yesi ni n altına düş mesi ol ası dır. ( Depre m sonrası nda Yal ova mer kezi nde yer al an vapur iskelesi ni n önündeki meydanda ol uşan ve kı yı boyunca deva m eden sürekli çatlak bu konuda şüpheleri arttır makt adır.) Depre mde ol uşan artı kları n alelacel e bu al ana dökül müş ol ması sağlı klı bir dol gu olmadı ğı nı n açı k bir göstergesi dir. Uygul a ma sırası nda ze mi n et üdl eri yapıl ma mı ştır. Ekono mi k değer itibarıyl a ileri de kaybedil mesi büyük bir olasılık dahilindedir. Fonksi yon ve mekansal dağılı m açısı ndan: İçerdi ği işlevler açısından kent parkı ndan çok se mt parkı sınıfla ması na daha uygundur. 68

83 Y.OTURMA ÇARDAK OTOPARK OTOPARK Par kı n geneli ne bakıl dı ğında büyük ve orta haci mli mekanl ar gözl enmekt edir. Par k, içeri k ve konu ml andırılan benzer f onksi yonl ar itibarı yla 6 ayrı alt böl geye ayrıl makt adır (Şekil 5. 27). Şekil Parktaki fonksi yonl arı n yer seçi ml eri. Bi ri nci böl ge, parkı n giriş böl ümüdür ( Şekil 5. 28). Erişi m açısı ndan en i yi konu munda ol an bu bölgede kullanıcı yoğunl uğunun fazla ol duğu göst eri al anl arı, sergiler, kült ürel a maçlı akti viteler, çocuk oyun bahçeleri, su-ışı k-ses oyunl arı gi bi eğl ence a maçlı akti viteleri n ol uşt urul ması uygundur. Mevcut hali yle bu böl gede farklı yaş gr upl arı na hi zmet edecek çocuk oyun al anl arı nı n, trafi k eğitim pi sti ni n tasarlanması erişebilirlik ve kullanı m açısı ndan uygundur. Çocuk oyun al anl arı nı n tasarı mı nda dairesel forml arı n haki m ol duğu görül mekt edir. Gazi Paşa Caddesi ni n yayal aştırıl ması ndan önce bu al anları n yer seçimi, cadde trafi ği, ses, güvenli k ve trafi ği n yarattığı kirlilik nedeni yle pek ol uml u olduğu söyl enmez. Yal ova Ar mutl u ana bağl antı yol unun şehri n i ç böl gelerden geçiril mesi bu al anl ar i çin ol uml u ol muşt ur. Çocuk oyun al anl arı nda kullanılan ele manl ara bakıl dı ğı nda tipi k met al oyun al etleri ni n seçil di ği ve kullanıl dı ğı gözl enmekt edir. Oyun el e manl arını n kl asi k oyun al etleri nden farklı ol arak çocukl arı maceraya, keşfet meye yönl endirecek temal arı içer mesi, zi yaretçi bekl entileri arası ndadır. 69

84 Şekil Ağust os parkı, Ana Giriş. İki nci böl gede, kuzeye açı k ol an kı yı bandı na yakı n çay bahçeleri ni n uygul anması manzara açısı ndan doğr u olsa bile, bu t esisleri n rüzgara karşı t a ma men kor un ması z ol duğu gözl enmekt edir. Tesis çevresi nde r üzgar perdeleri kullanıl mış ol ması na rağmen kuzey yönünden esen haki m r üzgar akşa m saatleri nde et kisi ni göster mekt edir. Bi çi m i tibarı yla bu t esisleri n t asarı mı nda doksan dereceli k açılar kullanıl mıştır. Üçüncü böl gede, kült ür akti vitesi ol arak Anfitiyatronun t a ma men sahil bandı ve ana yaya aksı üzeri ne yerleştiril mesi ol umsuzdur. Göst erilerde ve akti viteler de sahne ol arak kullanılan al an yet ersiz ol up ana yaya aksı kıs men sahne ar kası ol arak kullanıl makt adır. Fakat gür ült ül ü ol an bu f onksiyonl arı n çevrede bul unan konutlara yakı n böl gede yer al ması nı n uygun ol ma ması ve park genişliği ni n az ol ması Anfitiyatronun yer seçi mi içi n başka seçenek bırak ma mı ştır. Dör düncü böl ge, spor t esisleri ni i çer mekt edir. Lineer bir yapı ya sahi p ve ana t e ması spor ol mayan parkt a bu ti p akti viteleri n t a m merkezde veya mer keze yakın böl gede yer al ması, yer seçi mi açısı ndan uygun değil dir. Spor akti viteleri ni n, parkı n daha batısı na, di nlenme al anları nı n bul unduğu böl üme yerleştiril mesi ni n daha uygun ol acağı gör ül mekt edir. Bilhassa anıtın bu denli yakı nı nda bu t ür bir t esisi n bul unması ol uml u değil dir. Parkı n di ğer böl geleri ne biri nci böl geden sadece ana yaya aksı üzeri nden ul aşıl ması, spor al anı na böl ücü niteliği ni kazandır makt adır. Tasarı ma karşıt bu böl gede mi ni f utbol sahası yeri ne uygul anan pat en al anı kullanıcı açısı ndan zengi nli k göster me mektedir. Ayrıca basket sahası nı n ve t enis kort unun kirala ma fiyatları nı n çok yüksek ol ması, çoğu za man bu al anı boş bırakmakt adır. Al an daha çok akşa m saatleri nde özel ot o ile parka gel en kullanıcılar tarafı ndan 70

85 kullanıl makt adır. Spor alanl arı na Gazi Paşa Caddesi nden girişi n veril mesi ve ot opar k al anı nı n yakı n böl gede tasarlanması ol uml udur. Beşi nci böl ge, Anıt bölgesi ni kapsa makt adır. Kendi i çi nde ayrı bir bütün ol arak düşünül en ve parkı n merkezi nde yer al an bu böl geye ana yaya aksı ile ul aştır makt a ol up Gazi Paşa Caddesi nden aksi yel ana girişler veril miştir. Parkı n odak nokt ası dır. Me kansal for m açısı ndan kapalı niteliği ndedir. Anıt, çok geniş, açı k yeşil al anl a çevril miştir. Altı ncı böl ge ise, ağırlıklı ol arak ot ur ma al anlarını ve kafeleri içer mekt edir. Erişi m açısı ndan en uzak böl gede bul unan bu al anda organi k yaya yolları na uyum sağl ayan ve odak nokt ada bul unan dairesel yapı ya sahip su öğesi ni n ve çevresi ni n deni z kı yısı na yakı n değil alanı n i ç kıs mı na konul ması yer seçi mi açısı ndan ol uml udur. Dairesel, üçl ü kaskatlı su öğesi nde kullanılan kırmı zı t uğl a rengi akslarda kullanılan döşe me t uğl a rengi ile uyu m sağl a makt adır. Böyl ece t asarı mda renk büt ünl üğü sağlanmakt adır. Bu al ana bitişi k, geo metri k f or mlara sahi p kafe ve çay bahçel eri ni n deni ze karşı manzara göz önünde bul undur ularak konul ması ve deni z kı yısı ndan geçen ana yaya aksı üzeri nde değil, orta kıs mı nda bul unması pl anl a ma açısı ndan uygundur. 17 ayrı nokt adan ve ortalama 40 m. ara ile düzenl enen park girişleri gerekeni n çok üzeri ndedir. Girişleri n m. ara ile yapıl ması daha uygundur. Par kı n pr oj elendiril mesi aşa ması nda öngörül en f onksi yonl arı n bir kıs mı uygul ana ma mı ştır. Bunun t e mel sebebi maliyettir. Ayrıca i mal at aşa ması nda uygul a ması ndan vazgeçilen t esisler de ol muşt ur. Başt a di nlenme al anı ndaki havuz ol mak üzere, l unapark, mi ni golf al anları ile gö mme wc ler ile doğu ve batı kı yıları ndaki deni ze doğru açıl ması düşünül en çardakl ar i mal edil me mi şlerdir. Bi t kisel tasarı m açısı ndan: Par kta serilen t oprak deri nli ği 1 m den fazla değil dir ve toprak ört üsünün altında bet onar me bi nalardan kal an parçalar mevcuttur. Serilen toprağı n kalitesi yüksek ol ması na ve Yal ova nın i kli m koşulları nı n zengi n bit ki ört üsünün varlı ğı na i zi n ver mesi ne karşı n, al anda geniş kapsa mlı bit ki uygul a ması yapıl ma mı ştır. Süs havuzl arı nı n bul unduğu bölgede ve kıs men ana yaya aksı üzeri nde Cha maeops excelsa ( Pal mi ye), Robi nia pseudoacacia ( Yal ancı akasya), Bet ula pendul a ( Sarkı k dallı huş), Photi nia cerrul ata ( Çi n al ev ağacı) ve Ber beris 71

86 thumber gii autropurpurea ( Kır mı zı yapraklı kadın t uzl uğu) gi bi bit kileri n ve küçük çalı grupl arı nı n pl antasyonu yapıl mıştır. Bunun dışında yeşil alan başarılı bir şekil de çi ml endiril miştir. Bu da parkı n kıraç görünümarz et mesi ni engelle mi ştir. Ke nt mobil yal arı açısı ndan: a) Bankl ar ve ot ur ma elemanl arı. Ot ur ma el e manı nı n gerek esteti k ve gerekse f onksi yonel a maçl arı karşılayabil mesi, for m ve det ayları n basitliği, çevreye uyu mu, bakı mı nı n kol ay ol ması ve uzun ö mürl ül üğü, dış koşullara ve fizi ki et menl ere ( darbelere) dayanı klı ol ması vs. özellikleri ne sahi p ol ması öne mli dir. Uygul amada seçilecek mal zemeni n çevre peyzajı na uyu mu yanında yet eri nce dayanı klı ve kol ay t e mi zlenebilir ol ması zorunl udur. Ayrıca, insan anat omi k yapısı na uyuml u bir biçi mde tasarlanmalı dır. Yapılan gözl e ml erde, park geneli nde standart olarak dairesel bet on ot urma cepl eri kullanıl mıştır. Bu ceplerde uygul anan bej renk yaya aksları nda kullanılan taraklanmı ş bet on rengi ile uyu m sağl a makt adır. Bet on ot ur ma gr upl arı sahil deki ana yaya aksı üzeri nde ve kıs men i ki nci dereceli yaya aksları üzeri nde konu ml andırıl mıştır. Sırt di nl enme kıs mı ol mayan bankl ar ( Şekil 5. 29) görsel ol arak bul unduğu mekan ile uyu ml u bir t asarı m ol uştur makt adır. Fakat yaşlı kişileri n di nlenmesi içi n uygun bir yapı göster me mekt edirler. Di nl enme ve ot ur ma al anında bet on t e mel üzeri nde met al ot ur ma bankl arı mevcutt ur. Ot ur ma biri ml eri nde i ki çeşit modeli n kullanıl mı ş ol ması görsel bi r uyu m yaratıl ması nı destekl eyen bir unsur ol muşt ur. Bu bankl arı n si yah rengi par kt a bul unan di ğer donatıların rengi ile uyu m sağl a ma makt adır. Ayrıca, ne mi n et kisi yle paslanmaya başlayan bu ot ur ma bankl arı nı n imal atı nda kullanılan malze me kı yı ikli mi ne uygun değil dir. Bank yakı nl arı nda yer yer aydı nlat ma ve çöp kut ul arı da kullanıl mıştır. Mal ze me ol arak dairesel ot ur ma cepl eri nde bet onun uygul an ması par k kullanıcıları tarafı ndan beni msen me mi ştir. Par k geneli nde, 12 adet yeşil renkli, met al konstrüksi yon dairesel pergol alar tasarlanmı ş ve uygul anmıştır. Bu üst ört ü öğel eri n çatıları t a ma men yeşil renkli ahşap mert ekl erle kaplı dır ve günün her saati nde göl ge al anı sağl a makt adır. Konu m ol arak pergol alar i ki nci ve üçüncü dereceden yaya yolları üzeri nde seçilmi ştir. Bu pergol aları n dışı nda parkta di ğer göl geli k al anların yaratıl ma ması, şe msi ye gi bi basit 72

87 göl geli k donatıları n konul ma ması ve ağaçl andırmanı n yapıl ma ması yaz ayl arı nda özellikle öğlen saatleri nde kullanı cı pot ansi yeli ni düşür mekt edir. b) Aydı nl at ma ele manl arı. Aydı nlat ma, peyzaj mi marlı ğı nda i yi gör me koşulları nı n sağl anması içi n yapılır. Burada belirleyici et kenl er, aydı nlı ğı n niteliği ve belli bir aydı nlı k düzeyi ni n deva mlılığı dır. Aydı nlı ğın niteliği aydı nl atılacak nesneni n görsel al gıla ma, bi çi msel, boyutsal, yüzeysel ve dokusal özellikleri ne göre belirlenir. Dı ş mekan aydı nlat ması nda ışı k çeşitli bi çi ml erde yansıtıcı, yayı cı yüzeyl erle yapıl mış aygıtlarla yönl endirilip dağıtıl maktadır. Aygıtlar dış mekan özellik ve mi mari öğeleri ile bir büt ünl ük t eşkil et meli dir. Bu nedenl e ar mat ürleri n çevreni n karakt eri ne uygun yapı da ol mal arı gerekir. Aygıt tasarı mı ve seçi mi he m çevresel koşullara he m de kor u ma gereği ne göre yapılır. Yapılan gözl e ml erde, park geneli nde 219 adet met al direkli, ca m gl ob ar mat ürl ü aydı nlat ma el e manl arı nın ve ana yaya aksı üzerinde 14 adet gri renkli met al direkli hal ojen l a mbalı yüksek aydı nlat ma el e manl arı nın kullanıl dı ğı t espit edilmi ştir. Bu el e manl arı n dışı nda ot urma biri ml eri nde ve özellikle havuz böl gesi nde gece ışı k, yön, ışı k yoğunl uğu gi bi ko mpozisyonl arı yarat mak a macı ile dekoratif aydı nlat manı n yapıl ma ması bu böl geleri n kullanıcı çeki m gücünü düşür mekt edir. c) Çöp kut uları. Kentsel açı k ve yeşil alanl arda yer al an çöp kutuları di ğer peyzaj el e manl arı ile fonksi yonel uyu m i çi nde bul unmalı dır. Kentsel çevreni n bir el e manı ol arak hissedilebilir ol malı ve aydı nlat ma el e manl arı, pergol a, bankl ar, durakl ar, duvar ve döşe mel erle bir büt ünl ük sağlayabil meli dir. Çöp kut uları yapı itibarıyl a basit, sağl a m, bakı mlı ve kullanışı kol ay ol malı dır. İ yi bir çöp kut usu t asarı mı nda kut u çöpü muhafaza et mekl e kal ma malı, onu i yi bir şekil de gizleyebil meli dir. Ayrıca dış koşullara dayanı klı ve yanmaz yapı da ol malı dır. Yapılan gözl e mde, çöp kut uları n t ek bir model e sahi p ol duğu ve bul unduğu yer de ze mi n veya döşe meye bağl andı ğı t espit edil miştir. Kullanılan met al konstrüksi yon ve yeşil/sarı renk ko mpozisyonu Yal ova nı n di ğer parkları nda da uygul anmı ştır. Renk estetiği ve öl çek yönünden parkta haki m ol an donatıları n renkl eri ile uyu ml ul uk göster mekt edirler. 73

88 Şekil Parkta uygul anan donatı ele manl arı. Parkt a kull anıl an ze mi n kapl a ma mal ze mel eri açısı ndan: Park al anı nda döşe me el e manı ol arak yeri nde dök me mozai k, bet on pl ak, küp t aşı ve sı nırlandırıcı el e man ol arak çi m bor dürleri düşünül müşt ür. Fakat uygul a ma döne mi nde gerek mali yet, gerekse pr oj ede yapılan r evi zyonl ar sonucu beton pl ak ve mozai k uygul a ması yapıl ma mı ştır. Ana yaya aksı ve t ali yaya akslarında t araklanmı ş bej renkli bet on, çevresi nde şekillendirici el e man ol arak kır mı zı döşe me t uğl ası uygul anmı ştır ( Şekil 5. 30). BORDÜR(10*8) *KÜP TAŞ(10*10) BİSİKLET YOLU *KÜP TAŞ(10*10) DÖKME MOZAİK YAYA YOLU BORDÜR(10*8) YEŞİL ALAN KÜP TAŞ(10*10) BETON PLAK(40*40) DÖKME MOZAİK OTURMA GRUBU Şekil Tasarlanan ve uygul anan ze mi n kapl a ma elemanl arı. Kullanılan mal ze me ve desen, li neer ana yaya aksı ve or gani k yapı ya sahi p di ğer yaya yolları ile bağl antıları i çi n al gılanabilir for ml ardadır. Ze mi n kapl amal arı nda sadece 2 ti p mal ze meni n ve 2 ti p desenin uygul anması par kt aki döşe me kar maşı klı ğı nı önl e mekt edir. Bununl a beraber aksları n kesiş me nokt aları nda ve odak nokt aları nda özel ve belirleyici desenl eri n uygul anma ması t asarı m açısı ndan bu nokt aları zayıf kıl makt adır. 74

89 6. YALOVA 17 AĞUSTOS KI YI PARKI NDA ANKET ÇALI Ş MALARI Ar aştır ma konusu ol an 17 Ağust os kı yı parkı al anı kullanıcıları nı n ekonomi k, sosyal ve kült ürel yapıları nı, boş za man değerlendir me bi çi ml eri ni, bu alanla il gili istekleri ni me mnuni yet dereceleri ni ve park al anını n kullanı mı ile il gili bilgileri el de edebil mek i çi n anket çalış ması yapıl mıştır. Hafta i çi ve hafta sonu ol mak üzere ayrı za manl arda kullanıcılarla gör üşül müş ve rast gele seçi m met odu kullanılarak 100 adet anket uygul a ması yapıl mıştır. Anket değerlendiril mesi nde MS Excel yazılı mı kullanıl mıştır. Anket i çi n gör üşül en 100 kullanıcı dan 42 si kadın, 58 i erkekti. Park kullanı cıları nı n ci nsi yetleri ni n yüzde dağılı mı Şekil 6. 1 de veril mi ştir. Cinsiyet Kadın %42 Erkek %58 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n ci nsi yetleri. Anket uygul a ması daha sonra gösterilecek karşılaştır malı değerlendir meni n yapılabil mesi i çi n farklı yaş gr upl arı na göre yapıldı. Gör üşül en kişileri n yaş dağılı mlı Şekil 6. 2 de veril miştir. Ör nek kütleni n %23 ü yaş aralı ğı nda, %34 ü yaş aralı ğı nda, %23 ü yaş aralığı nda ve %20 i 46 ve üst ü yaş aralığındadır. 75

90 Yaş 46 ve üstü % % % %34 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n yaş grupları. Gör üşül en park zi yaretçileri n %28 i bekar, %72 i evli i di. Gör üşül en kişileri n medeni duruml arı Şekil 6. 3 te veril miştir. Medeni Durum Bekar %28 Evli %72 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n medeni duruml arı. Gör üşül en kişileri n doğu m yerleri (böl gesel ol arak) Şekil 6. 4 te veril miştir. Gör ül düğü gi bi 100 kişini n 47 si Yal ova da, 16 sı Ege Böl gesi nde, 12 si İstanbul ve Mar mara Böl gesi nde, 12 si Karadeni z Böl gesinde, 9 u Akdeni z Böl gesi nde, 3 ü İç Anadol u Böl gesi nde, 1 i Doğu Anadol u Böl gesinde doğ muşt ur. 76

91 Doğum Yeri Karadeniz Bölgesi %12 Akdeniz Bölgesi %9 İç Anadolu Bölgesi %3 Doğu Anadolu Bölgesi %1 Yalova %47 Ege Bölgesi %16İstanbul ve Marmara Bölgesi %12 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n doğu myerleri. Eğiti m dur uml arı na baktığı mı zda %48 i lise mezunu, %32 si üni versite mezunu, % 18 i İl kokul mezunu ve %2 si okur-yazardır ( Şekil 6. 5). Bu da al andaki kullanıcıları n egiti mduruml arı nı n orta ve yüksek ol duğunu göster mekt edir. Eğitim Durumu Üniversite %32 Okuryazar %2 İlkokul %18 Lise %48 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n eğiti mduruml arı. Kullanıcıları n mesl ek grupl arı ise, %21 i öğrenci, %18 i ev hanı mı, %18 i serbest mesl ek, %13 ü özel sektör de ücretli, %8 i me mur ve %9 u e mekli ve %13 ü işsizdir (Şekil 6. 6). Gör ündüğü gi bi her mesl ek gr ubundan kullanıcı nı n al ana gel di ği anl aşıl makt adır. 77

92 Meslek Emekli %9 Evhanımı %18 İşsiz %13 Özel Sektörde Ücretli %13 Öğrenci %21 Memur %8 Serbest Meslek %18 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n meslek duruml arı. Par k kullanıcıları nı n ekono mi k dur uml arı nı saptanması a macı yla aylı k gelir araştır ması da yapıl mıştır. Anl aşıldı ğı gi bi gör üşülen kişileri n ekono mi k dur u mu genel de orta sevi yededir. Aylı k gelir dağılı ml arı Şekil 6. 7 de veril miştir. Buradan anl aşılıyor ki kullanıcılarını n çoğu ( %35) mil yon TL gelire sahip ol an ort a ve düşük gelirli kesi mdir. Aylık Toplam Gelir >750 mil.tl 17% <250 mil.tl 28% mil.tl 20% mil.tl 35% Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n gelir duru ml arı Gör üşül en kişileri n Yal ova da i ka met süreleri Şekil 6. 8 de veril miştir. Gör ül düğü gi bi 100 kullanıcı da 40 ı Yal ova da doğduğundan beri ot ur makt adır. 78

93 Yalova'da ikamet edilen süre Doğduğundan beri % % %16 21 ve üstü % % %17 Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n Yal ova da i ka met ettikleri süre. Par kta gör üşül en bireylerin i ka met ettikleri se mt sor ul duğunda en çok Bahçelievl er mahallesi nde parka kullanıcı ol arak gel di ği gör ül müşt ür. Se mtleri n par ka ol an mesafeleri ni de gösterilen Şekil 6. 9 da kullanıcı i ka met yeri ile park arası ndaki mesafeye bağlı ol arak dağılı ml ar gösteril mekt edir. Kenti n di ğer se mtlerden par ka gel en zi yaretçi sayısı nda yür üyüş mesafesi artışı na göre belirgi n bir azal ma gör ül me mekt edir. Şekil Ağust os Parkı nda kullanıcıları n ot urdukları se mtler. Gör üşül en 100 kullanıcıdan 82 si yür üyerek, % 11 i özel ot o ile, %6 sı bisikl etle ve %1 i t opl u t aşı ma aracı ile al ana ul aş makt adır. Özel ot olar il gel en 11 kişi ni n 10 u ot oparka, 1 i ise yol üst ünde araçları nı park et mi ştir ( Şekil ve 6. 11). Anl aşıl dı ğı gi bi şehir mer kezi ile par k arası nda kal an böl geni n yayal aştırılmı ş ol ması, kullanıcı nı n bu alana ağırlıklı olarak yürüyerek ulaş ması nı n nedenl eri ndendir. 79